
Super User
Sözün həqiqi mənasında BÖYÜK BƏSTƏKAR
İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Azərbaycan mədəniyyətinin görkəmli siması, musiqimizin qızıl xəzinəsini neçə-neçə əsəriylə zənginləşdirən Azərbaycan SSR xalq artisti, görkəmli bəstəkar Cahangir Cahangirovun adını bu gün xüsusi təntənə ilə çəkirik. Çünki bu gün onun anadan olmasının 104-cü ildönümüdür.
Bəstəkar 20 iyun 1921-ci ildə Balaxanıda anadan olub. A.Zeynallı adına Bakı Musiqi məktəbində, Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında (1951, B.Zeydmanın bəstəkarlıq sinfi) təhsil alıb. Xor sahəsindəki yaradıcılığı əsası Üzeyir bəy tərəfindən qoyulan Azərbaycan xor sənətində zirvə sayılır.
1949-cu ildən başlayaraq bəstəkar Azərbaycan radiosunun nəzdində yaradılan xora rəhbərlik edərək 15 ildən artıq bu kollektivlə işləyib. Müəllifin yazdığı mahnıların çoxu ilk dəfə həmin kollektivin ifasında səslənib. Habelə o, Azərbaycan Dövlət Filarmoniyası nəzdindəki Mahnı və Rəqs Ansamblının bədii rəhbəri vəzifəsində çalışıb.
Cahangir Cahangirovun yaradıcılığı öz çoxşaxəliyi ilə seçilir. Bəstəkarın xor və instrumental musiqiləri, operaları, bir-birindən gözəl mahnıları var. Bunlara misal olaraq bəstəkarın xor musiqisi sahəsində maraqlı əsərlərindən "Arazın o tayında" poemasını, 12 hissədən ibarət "Dostluq mahnısı" kompozisiyasını, "Azad" və "Xanəndənin taleyi" operalarının xor nömrələrini, "Füzuli", "Nəsimi", "Aşıq Alı" kantatalarını, "Sabir" oratoriyasını, Süleyman Ələsgərovla birlikdə yazdığı odanı, onlarca xor miniatürlərini göstərmək olar.
Simfonik əsərləri
Bəstəkar 1949-cu ildə "Arazın o tayında" vokal simfonik poemasını yaradır və bu əsərə görə SSRİ Dövlət mükafatı laureatı adına layiq görülüb. 1950-ci ildə "Arazın o tayında" poeması Moskvanın Sütunlu Salonunda və Leninqradda ifa olunub, lent yazısı isə Ümumittifaq Radiosunun Qızıl fonduna daxil edilib.
1962-ci ildə — Mirzə Ələkbər Sabirin 100 illik yubileyi münasibətilə Xor və simfonik orkestr üçün "Sabir" oratoriyasını yazıb.
Operaları
Canahgir Cahangirov "Azad" və "Xanəndənin taleyi" adlı iki operanın müəllifidir. Hər iki əsərində Cahangirov musiqi klassikamızın korifeyi Üzeyir Hacıbəyovun sənət ənənələrini davam etdirib.
"Xanəndənin taleyi" operası inqilabdan əvvəl Azərbaycanda yaşamış məşhur xanəndə Seyid Mirbabayevin acı taleyindən bəhs edir. Cah-calalla həyat sürmək xatirinə qürbət ölkədə var-dövlətini göyə sovurub yoxsullaşan, təkcə səsi yazılmış sınıq qrammofon valı qalmış xanəndənin bu yadigarı şikəst olmuş həyatının rəmzi kimi qavranılır.
1957-ci ildə Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun eyni adlı əsəri əsasında bəstələdiyi "Azad" operasında istismar olunan bir xalqın ağır işgəncələrlə dolu həyat tərzi, azadlıq yolunda mübarizəsi əks etdirilib. Librettonun müəllifi və tamaşanın quruluşçu rejissoru Kərim Kərimovdur.
Mahnıları
Onun böyük həcmli, mürəkkəb formalı görkəmli əsərlərilə yanaşı, musiqi xəzinəmizi zənginləşdirən çoxlu mahnıları da vardır. Onun mahnıları asanlıqla ürəklərə yol tapır. Müasirlik, dövrün tələbi ilə ayaqlaşma Cahangir sənətinin başlıca məziyyətidir. Məhz bunun üçündür ki, Cahangirovun mahnıları müasirlərimizin ürək çırpıntılarını, xoş arzusunu, istəyini ifadə edir, adamları qurmağa, yaratmağa səsləyir. Onun "Ana", "Aylı gecələr", "Bakı", "Dan ulduzu, bir də mən", "Ay qız", "Ala göz" və s. mahnıları dillər əzbəridir.
Filmoqrafiya
1. Arazın sahillərində
2. Bahar rəqsləri
3. Bəstəkar Cahangir Cahangirov
4. Bəxtiyar Vahabzadə
5. Dağlarda döyüş
6. Dəli Kür
7. Evlənmək istəyirəm
8. Gədəbəyin sərvəti
9. Koroğlu
10. Mahnı qanadlarında
Mükafatları
- Stalin mükafatı
- "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı
- "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı
- Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri fərmanı
- "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni (2 dəfə)
Cahangir Cahangirov 1992-ci ilin 25 martında vəfat edib. Məzarı Fəxri Xiyabanda yerləşir. Ruhu şad olsun!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.06.2025)
Almaniyada azərbaycanlı gənclərin və tələbələrin görüşü keçirilib
Almaniyanın Bad Karlshafen şəhərində azərbaycanlı gənclərin və tələbələrin növbəti görüşü keçirilib. Görüş Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin dəstəyi, Almaniya Azərbaycanlıları Alyansının təşkilatçılığı ilə baş tutub. Məqsəd Almaniyada fəaliyyət göstərən Azərbaycan Tələbə və Elmi İşçilər Birliyinin illik fəaliyyətini qiymətləndirmək, təşkilati strukturu təkmilləşdirmək və üzvlər arasında həmrəyliyi gücləndirmək olub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən verilən məılumata görə, görüşdə Almaniya Azərbaycanlıları Alyansının İdarə Heyətinin sədri Altay Rüstəmli, eləcə də Almaniyanın müxtəlif şəhərlərində təhsil alan tələbələr, doktorantlar, mühəndislər, İT mütəxəssisləri və sosial elmlər üzrə tədqiqatçılar iştirak ediblər.
İştirakçılara son bir il ərzində birliyin həyata keçirdiyi əsas layihələr, partnyorluq təşəbbüsləri və kommunikasiya strategiyaları ilə bağlı ətraflı məlumat verilib. Eyni zamanda, 2026-cı il üçün müəyyən olunan yeni istiqamətlər üzrə fəaliyyət planlarından da danışılıb.
Gənclər bu görüşü öz bilik və təcrübələrini paylaşmaq üçün unikal bir imkan, eyni zamanda “il boyu gözlədikləri yeganə məkan” və ya “şəxsi inkişaf üçün ilhamverici fürsət” kimi dəyərləndiriblər.
Qeyd edək ki, 2007-ci ildə yaradılan Azərbaycan Tələbə və Elmi İşçilər Birliyinin (VASW e. V.) əsas məqsədi Almaniyada yaşayan azərbaycanlı tələbə və gənc mütəxəssisləri təhsil, mədəniyyət, elmi əməkdaşlıq və sosial inteqrasiya sahələrində dəstəkləmək, kollektiv təşəbbüslərin inkişafına töhfə vermək, həmçinin Azərbaycanın zəngin tarixi, mədəniyyətini Almaniyada tanıtmaqdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.06.2025)
MARAQLI SÖHBƏTLƏR -Brextə gələn gecə teleqramı
Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi
Maraqlı söhbətlərin yönü bu gün Almaniyayadır.
Bir dəfə gecənin birində alman yazıçısı, şairi və dramaturqu Bertolt Brexti poçtalyon yerindən oyadır və ona təcili bir teleqram verir. Təcili gecə teleqramını onun məzmununu bilmədən almaq çox xoşagəlməz və narahatedici bir şeydir. Bir qayda olaraq, bu cür təcili gecə teleqramları yaxşı heç nə vəd etmir…
Bununla belə, göndərilən teleqram Brextin bir tanışından idi və belə bir məzmunda idi: "Əziz dostum! Mən sağ və salamatam və sizə də bunu arzulayıram!"
Önəmsiz bir teleqrama görə gecənin yarısı insanı yerindən oyadaraq, narahat etmək zarafat deyil. Təsəvvür edin ki, şirin yuxunuza haram qatılaraq, belə həyasız və axmaq bir teleqram alsaydınız, nə edərdiniz?
Şübhəsiz ki, buna bir çoxunuz oxşar və bəlkə də daha dramatik bir şeylə cavab verərdiniz. Amma dramaturq Bertolt Brext nəinki alicənab, həm də hazırcavab davranır.
Bir qədər sonra həmin zarafatcıl tanışı bağlama haqqında poçtdan bildiriş alır. O, poçt şöbəsinə gedir. Orada ona ağır bir qutu verirlər. Qutu o qədər ağır idi ki, o, hətta buna görə fayton tutmalı olur. Sonra isə bağlamanı böyük çətinliklə 4-cü mərtəbədəki mənzilinə güc-bəla ilə sürükləyərək qaldırır. Nəhayət, qutunu açanda heyrətindən donub qalır. Qutunun içində... böyük bir daş və yanında bir qeyd var idi: “Əziz dostum! Gecə teleqramınla ürəyimdən çıxardığın həmin daşı sənə göndərirəm".
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.06.2025)
Gənclər Kitabxanasında Bəxtiyar Vahabzadənin 100 illlik yubileyi çərçivəsində silsilə tədbirlər
2025-ci ildə Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Xalq şairi, dramaturq, ədəbiyyatşünas, pedaqoq və ictimai xadim, SSRİ və Azərbaycan Respublikasının Dövlət mükafatları laureatı, akademik Bəxtiyar Vahabzadənin anadan olmasının 100 ili tamam olur. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Xalq yazıçısı Bəxtiyar Vahabzadənin 100 illik yubileyinin keçirilməsinə dair imzaladığı Sərəncamdan irəli gələn tədbirləri həyata keçirmək məqsədilə Cəfər Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasında biblioqrafik icmal və elektron resurslar bazası yaradılıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Kitabxanadan verilən məlumata görə, təqdim olunan vəsaitdə bir sıra rəsmi sənədlərin tam mətni, şairin zəngin həyat və yaradıcılığı, layiq görüldüyü fəxri adlar haqqında məlumat, elm, mədəniyyət, ədəbiyyat, mətbuat sahəsinin nümayəndələrinin, ictimai-siyasi xadimlərin onun haqqında söylədikləri dəyərli fikirlər yer alır. Biblioqrafik icmalda şairin müəllifi olduğu və onun haqqında qələmə alınan kitablar, dövrü mətbuat nümunələri sərgilənir. Kitabxana əməkdaşları tərəfindən hazırlanan materialda şairin müxtəlif illərdə 12 cilddə nəşr edilmiş “Seçilmiş əsərləri”, “Axı dünya fırlanır”, “Gülüstan poeması”, “Türk dillerinde Bahtiyar Vahabzadenin 90 şiiri”, “Ağ atlı oğlan”, “Örtmə pəncərəni”, “Türk dünyasının Bəxtiyarı”, “Parlament fəsilləri və Bəxtiyar Vahabzadə”, “Bəxtiyar Vahabzadə poeziyasının dili”, “Bəxtiyar Vahabzadə pyeslərinin səhnə taleyi” kimi 50-ə yaxın kitabın biblioqrafik təsviri ilə yanaşı qısa annotasiyası da verilmişdir.
Biblioqrafik icmal kitabxananın rəsmi saytında yerləşdirilib.
Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin 100 illik yubileyi ilə əlaqədar kitabxananın rəsmi saytında https://www.ryl.az/activity/Bextiyar_Vahabzade elektron resursların bazası yaradılıb. Bazada sözügedən mövzuda “Yeni Azərbaycan”, “Xalq qəzeti”, “525-ci qəzet”, “Ədəbiyyat qəzeti”, “Səs”, “Şərq” kimi dövrü mətbuat nümunələrinin internet portallarında dərc edilən material toplanıb. İstifadəçilər işlək keçidlər vasitəsilə məqalələrin tam mətninə baxmaq imkanına malikdirlər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.06.2025)
"Bir cənub şəhərində" filmindəki Fazil obrazı yadınızdadırmı?
İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu gün Azərbaycanın tanınmış teatr və kino aktyoru Fazil Salayevin anım günüdür. Nədənsə, onu daha çox yaratdığı komik obrazlarla xatırlayırıq. Fazil isə bu obrazlardan ən mükəmməli və yaddaqalanıdır.
Fazil Salayev 1 sentyabr 1931-ci ildə Bakı şəhərində, İdris Salayevin ailəsində anadan olub. Onun əsli Abşeron rayonunun Fatmayı kəndinə dayanır. Erkən yaşlarından yazıya və təsviri sənətə maraq göstərib. Orta təhsilini yüksək göstəricilərlə başa vurduqdan sonra Əzim Əzimzadə adına Rəssamlıq Məktəbinə qəbul olunub və təhsilini müvəffəqiyyətlə tamamlayıb.
Məzun olduqdan sonra bir müddət orta məktəbdə müəllim kimi fəaliyyət göstərib, Yasamal rayonundakı məktəblərdən birində xalq artisti Afaq Bəşirqızının da təhsil aldığı sinfə rəsm dərsi verib. Bununla yanaşı, "Azərbaycan" nəşriyyatında tərtibatçı-rəssam kimi çalışıb. Daha sonra Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutuna (indiki Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti) qəbul olunub və bu ali təhsil müəssisəsini bitirib.
Diplomunu aldıqdan sonra Akademik Milli Dram Teatrına aktyor kimi işə qəbul edilib, burada müxtəlif səhnə obrazları yaradıb. Lakin yaradıcılıq fəaliyyəti ilə bağlı gözləntilərinin tam qarşılanmadığını nəzərə alaraq, Musiqili Komediya Teatrında fəaliyyətini davam etdirib. İlk rolunu 32 yaşında ifa etsə də, geniş tamaşaçı auditoriyası onu məhz kinoaktyor kimi tanıyıb.
Rejissor Həsən Seyidbəyli onu "Möcüzələr adası" filmində epizodik rola dəvət edib. Bir il sonra rejissor Ağarza Quliyevin ekranlaşdırdığı "Ulduz" filmində müxbir obrazını canlandırıb. Daha sonra "Alma almaya bənzər" filmində Mehdi, "Bizim Cəbiş müəllim" filmində Mıqqı, "Bir cənub şəhərində" filmində Fazil, "Dərviş Parisi partladır" filmində isə Qulaməli obrazlarını yaradıb. Akademik Milli Dram Teatrından ayrıldığı dövrdə "Mozalan" satirik kinojurnalında müxtəlif xarakterik rollar ifa edib.
1969-cu ildə Şamil Mahmudbəyovun rejissorluğu ilə çəkilmiş "Şərikli çörək" filmində canlandırdığı Qırçı Məhəmməd obrazı aktyorun istedadının fərqli aspektlərini üzə çıxarıb. Bu psixoloji rol onun amplua məhdudiyyətinin olmadığını nümayiş etdirib, Azərbaycan kinosunda sükutla emosiyaların ifadəsi baxımından diqqətəlayiq nümunələrdən biri kimi qiymətləndirilib. Bundan əlavə, televiziya ekranlarında yayımlanan "Komediyalar aləminə səyahət" verilişində müxtəlif səhnəciklərdə çıxış edib.
Filmoqrafiya
- 777 №-li iş
- Axırıncı aşırım
- Alma almaya bənzər
- Araşdırın
- Arvadım mənim, uşaqlarım mənim
- Arzu
- Bir cənub şəhərində
- Bizim Cəbiş müəllim
- Dərviş Parisi partladır
- Günlərin bir günü...
- İyirmialtılar
- Möcüzələr adası
- Ögey ana
- Rəqiblər
- Sən niyə susursan?
Fazil Salayev 20 iyun 1978-ci ildə ömrünün 46-cı baharında dünyaya gözlərini qapayıb. Bu gün vəfatının 47-ci ildönümüdür. Ruhu şad olsun.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.06.2025)
Masallıda Ələşrəf Niftiyevin 80 illiyi qeyd edildi
İlqar İsmayılzadə,
fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, AJB və AYB-nin üzvü, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi
Ötən gün -19 iyun 2025-ci il tarixdə Masallı şəhərindəki Gənclər evində yazıçı, publisist, ictimai xadim, Masallı rayon Ağsaqqallar Şurasının sədri Ələşrəf Niftiyevin 80 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbir keçirildi.
Tədbirdə RİH aparatının rəhbərliyi, qonaqlar, şair və yazıçılar, rayon ziyalıları, təşkilat rəhbərləri iştirak etdilər.
RİH başçısı Araz Əhmədov, Respublika Ağsaqqallar Şurasi İdarə Heyətinin üzvü, professor İbrahim Quliyev, şəhid anası Ziba Əsgərli, əməkdar jurnalist Zakir Abbas, rayon agsaqqalı Əli Əlişov və YAP rayon təşkilatının sədri Seyfəddin Əliyev çıxış edib yubilyarı təbrik etdilər.
Tədbirdə AYB Lənkəran Bölməsinin sədri, yazıçı, dramaturq Qafar Cəfərli də çıxış edərək bölgə yazarları adından Ə.Niftiyevi təbrik etdi. Onun yubileyi münasibətilə AYB-nin Fəxri Fərmanı ilə təltif olunduğunu bildirərək texniki səbəblər üzündən təltifi təqdim edə bilmədiyini tədbir iştirakçılarının nəzərinə çatdırdı.
Tədbirdə yubilyara çoxsaylı fəxri fərmanlar və hədiyyələr təqdim olundu.
Sonda yubilyar Ələşrəf Niftiyev çıxış edərək tədbir iştirakçılarına minnətdarlığını bildirdi.
Sonda xatirə şəkili çəkildi.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.06.2025)
Eyni saatda doğulan eyni saatda da Şəhid olan Milli Qəhrəman
İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
"Ana, salam. Mən sağ və salamatam, hər şey normaldır. Bizə yaxşı yemək verirlər. Mən qələbənin sonuna qədər buradayam. Şuşa alınana qədər! Bəlkə də indi alınmadı..."
Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Gültəkin Əsgərova 1960-cı il noyabrın 20-də Bakı şəhərində anadan olub. Saat 15.00-da. Saatını boş yerə demirəm, səbirli olun.
O, 1985-ci ildə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunu bitirib. Əmək fəaliyyətinə 8 №-li təcili yardım stansiyasında başlayıb. 1991-ci ildən Uroloji kliniki xəstəxanada işləyib. Qarabağ müharibəsi başladığı zaman, cəbhəyə erməni gülləsindən yaralanan əsgərlərə yardım etməyə gedib.
O, 1992-ci il aprelin 4-də könüllü cəbhəyə yollanıb, Turşsu, Şuşa xəstəxanalarında, Ağdamın Mahrızlı kəndindəki hospitalda hərbi həkim kimi fəaliyyət göstərib. O, ilk dəfə olaraq özü ilə 5 tibb bacısını götürərək könüllü döyüşə gedib. Şuşa şəhərinin həbsxanasında olanların da qapısının açıb azad olunmasında onun xidməti olub. Həbsxananın qapısı açılmasaydı, orada olanlar ermənilər tərəfindən əsir götürüləcəkdi.
Gültəkin xanım 1992-ci il mayın 8-də Şuşanın işğalından bir gün sonra Şuşanı sonuncu tərk edənlərdən biri olmuşdur.
Şuşanın işğalından sonra Gültəkin Əsgərova Laçının, daha sonra isə Qubadlının müdafiəsində iştirak edib. O, 1992-ci il mayın 14-də Ağdam istiqamətində gedən döyüşlərə yollanıb.
O, Bakıdakı hərc-mərclikdən cana yığıldığını deyir, rəhbərliyin səriştəsizliyi, hakimiyyət uğrunda mübarizənin fonunda torpaqlarımızın işğalını həzm edə bilmirdi.
Ağdamın Mahrızlı kəndindəki hospitalda hərbi həkim kimi yenidən xidmətə başlayıb. Aranzəmin yüksəkliyinin ətəyində onun tibbi xidməti üçün yer ayrılmışdı. Buraya yaralıları hərbçilər gətirməliydi ki, o da əsgərləri müalicə etsin. Lakin atəş səslərinin gücləndiyini eşidib, burada fəaliyyətsiz dayana bilməyib, Aranzəmin yüksəkliyinə qalxıb. Aranzəmin yüksəkliyi uğrunda gedən döyüşdə 1992-ci il 19 iyul saat 15:00-də şəhid olub.
Bəli, 15.00-da dünyaya gəl və 15.00-da dünyadan get.
Onu özündən də kiçik olan dəmir tabutda Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinə UAZ-la gətiriblər. Onun tabutunun üstündə də xarıbülbül var idi. 1992-ci ildə Bakıda Şəhidlər Xiyabanında dəfn edilib.
Gültəkin Əsgərovanın oxuduğu 200 saylı orta məktəbə onun adı verilib. Bakıda yaşadığı Mustafa Kamal Atatürk prospekti 2a ünvanındakı binaya xatirə lövhəsi vurulub. Elm və Təhsil Mərkəzi Təfəkkür Universitetinin Tibbi biologiya kafedrası onu adını daşıyır, kafedrada xatirə lövhəsi vurulub. Xəzərdə üzən gəmilərdən biri onun adını daşıyır, gəmidə muzeyi yaradılıb.
20 iyun 2014-cü ildə Nizami Kino Mərkəzində Gültəkin Əsgərovaya həsr olunan "Gültəkin" filminin təqdimat mərasimi keçirildi, ona həsr olunan "Gültəkin zirvəsi" kitabı təqdim olundu. Bu gün onu yenidən anırıq, onu heç vaxt qədirbilən xalqımız unutmayacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.06.2025)
GAP Antologiyasında Rəsul Qədirinin “Azadlıq” şeiri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Təbrizdə yaşayan Rəsul Qədiridir.
Rəsul Qədiri
Təbriz
AZADLIQ
Gələrkən yolunu meşəyə çevir
Orada yüksələn ağlacları gör
Onlara yurdumun sonalarından,
Haqqına dirənən qızından danış
Tarixə yonulan ölməz, pozulmaz,
Qızların əbədi izindən danış
Gələrkən yolunu qayalığa sal
Orada dik duran qayalara bax
Onlara buranın igidlərini,
Sarsılmaz, əyilməz mərdini anlat
Vətənin qəhrəman oğullarını
Yüz illik ağrıyan dərdini anlat
Gələrkən üzünü buludlara tut
Buluddan tökülən damcıları gör
Deginən ey bulud mən gedən yerin
Oğulu, qızları səndən süzülən,
Dumduru, ləkəsiz damcı kimidir
Əl-ələ verərək el olacaqlar
Zalımın bəndini sındırmaq üçün,
Gur axan, kükrəyən sel olacaqlar
Azadlıq
Azadlıq
Aman Azadlıq!
Harada qalmısan, niyə yubandın?!
Yüz ildir bu millət səni gözləyir
Hər ögey uşaqtək təpki görəndə,
Səni arzulayır, səni özləyir
Gəl daha!
Özünü pay gətir bizə
Yüz illik şaxtada dondu bu torpaq
Ay canım!
İlk bahar, yay gətir bizə
Gəl! Qumral saçını özüm hörərəm
Nə bilim, arzudur, ömrüm olarsa
Səni bir görümlük mən də görərəm...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.06.2025)
BİR MÜRACİƏT və müraciətdən daha üstün
Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Azərbaycan Respublikasının İsrailə ünvanladığı növbəti müraciət – təkcə bir xəbər yox, İlham Əliyevin Prezidentlik fəlsəfəsinin növbəti canlı təcəllasıdır.
İyunun 19-da yayılan məlumata görə, Azərbaycan dövləti müxtəlif kanallar üzərindən İsrail tərəfə növbəti dəfə müraciət edib: İran ərazisində azərbaycanlılar yaşaya yerlərə, bu dəfə, özəlliklə də Ərdəbilə zərbə endirilməsin. Bu müraciət sıradan diplomatik jest deyil – geosiyasi diplomatiya ilə milli məsuliyyətin üzvi şəkildə qovuşduğu strateji addımdır.
Bu hadisəni yorumlamaq üçün klassik “nə baş verib?” sualı yetərli olmaya bilər. Əsas məsələ “niyə belə addım atılıb?” və “nəyi təmsil edir?” suallarına cavab axtarmaqdır. Və bu cavablar bizi Azərbaycanın ali rəhbərliyinin uzunmüddətli siyasət fəlsəfəsinə – İlham Əliyev məktəbinə aparır.
İlham Əliyevin Prezidentlik fəlsəfəsi coğrafiyadan böyük məsuliyyəti ifadə edir.
O, hələ ilk Prezidentliyi dönəmində səsləndirdiyi bir fikri sonra illərlə strateji xətt kimi qorudu, yəni:
Mən bütün azərbaycanlıların Prezidentiyəm!
Bax, bu cümlə yalnız ritorik çağırış deyildi – onu diaspor diplomatiyasında, dünyanın dörd yanındakı soydaşlarla bağlı hadisələrdə, türk xalqlarının birliyi platformalarında ardıcıl şəkildə həyata keçirdiyini görürük. Təsadüfi deyil ki, TDT Zirvələrində dəfələrlə yalnız üzv dövlətlərdə yox, TDT-yə üzv olmayan ölkələrdəki azərbaycanlıların (ümumən soydaşların, həmvətənlərin) hüquqları da Azərbaycanın siyasi gündəminin bir hissəsinə çevrilib.
Bu baxımdan, Təl-Əvivə yönələn yeni müraciət, “Dövlət xalq üçündür” (Heydər Əliyev) fəlsəfəsinin (Ata vəsiyyətini uğurla yerinə yetirmiş) İlham Əliyevin xarici siyasətdəki növbəti təntənəsidir. Burada məsələ yalnız İrana zərbə endirilməsi deyil – o zərbənin altında qalan azərbaycanlı soydaşlarımızın taleyidir. Biz barış, anlaşma tərəfdarıyıq; biz heç bir günahsız insanın – özəlliklə də soydaşlarımızın – ən kiçik zərər görməsini belə istəmirik.
Azərbaycan–İsrail münasibətləri uzun illərdir açıq diplomatik jestlərdən daha çox strateji təmkinlə formalaşır. Bu bağlar enerji təhlükəsizliyi, hərbi-texniki işbirliyi, kəşfiyyat tərəfdaşlığı və ticarət sahələrində önəmli yer tutur. Amma bu təmkinlilik, Bakının Təl-Əviv qarşısında tərəfsiz və prinsipial mövqe tutmasına mane olmur.
Əgər İsrailin zərbələri nəticəsində bir iranlı ölərsə – məsələ siyasi gərginlikdir, təbii. Sövq-təbii, bir azərbaycanlı mülki şəxs həyatını itirərsə, bu, artıq milli məsələdir. Azərbaycan dövləti bu fərqi çox incə diplomatik dildə ifadə edir – təzyiqsiz, təhdidsiz, amma prinsipial və ardıcıl şəkildə.
Bu həm də bölgəsəl dəngəni qorumaqdır - İranla bağların zərif həndəsəsi hər kəsə bəllidir zatən.
Azərbaycan Respublikası İranla münasibətlərdə daim diqqətli davranıb. Rəsmi Bakı dəfələrlə bəyan edib ki, onun ərazisi üçüncü ölkələrə qarşı istifadə edilməyəcək və edilmir də! Bu, bir Azərbaycan dövlətçilik ədəb-ərkanı, ləyaqətidir. Yetkililərimiz bunu həm İranla təmaslarda, həm də uluslararası tribunalarda dəfələrlə ifadə edib.
İndi İsrailin İrana qarşı mümkün zərbələri fonunda Azərbaycan bir daha bölgədəki zərif güc dəngəsini qorumağa çalışır:
-İsraillə hərbi əlaqələr pozulmur;
-İranla diplomatik pəncərə bağlanmır;
-Amma hər şeydən öncə mülki azərbaycanlıların həyatı diqqətə alınır.
Bu hadisə həm də İlham Əliyevin Prezidentlik modelindəki mədəni diplomatiya və mənəvi siyasət anlayışını xatırladır. Dövlət təkcə sərhəd içində olan vətəndaşların deyil, ulusun harada yaşamasından asılı olmayaraq, onun mədəni varlığının qorunması üçün məsuliyyət daşıyır.
Ərdəbil – Azərbaycanın, necə deyərlər, ruhi-mənəvi qəlbidir. Təbriz – mədəniyyətin, dilin, milli mənliyin tarixi, rəmzi ocağıdır. Tehran özü də soydaşlarımız tərəfindən salınmış və əhalisinin yarıdan çoxu azərbaycanləlardan oluşan iri paytaxt şəhərdir. Bu torpaqlarda yaşayan azərbaycanlıların həyatına təhdid varsa, Bakı susa bilməz – və susmur!..
Beləliklə,
İlham Əliyevin rəhbərlik modeli bu hadisədə də özünü göstərir – sakit, lakin prinsipial diplomatiya, mərkəzi mövqe, milliliklə beynəlmiləlliyin birliyi və s!.. Azərbaycan nə müharibə tərəfidir, nə də erkən sülh romantizminə qapılıb. Azərbaycan dövləti öz ulusunun taleyini hər şeydən üstün tutan rəsmi mövqeyi daşıyıcısıdır.
Bu səbəbdən, İsrailə edilən növbəti müraciət təkcə bir xəbər yox, İlham Əliyevin Prezidentlik fəlsəfəsinin canlı davamıdır. Və bu fəlsəfənin mahiyyətində – harada yaşamasından asılı olmayaraq, hər bir azərbaycanlının taleyinə dövlət məsuliyyəti ilə yanaşan Yanar Ürək dayanır.
DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.06.2025)
O vaxtlar aktyor olmaq böyük cəsarət tələb edirdi
İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
O vaxt – yəni 20-ci əsrin əvvəlləri. Qaragürüh teatrı şər əməl hesab edirdi, teatr çıxaranlara qiyabi ölüm cəzası kəsilirdi... Azərbaycan SSR xalq artisti Əli Qurbanov məhz o dövrdə aktyorluğa gəlmişdi...
Əli Qurbanov 20 iyun 1898-ci ildə Tiflisdə dünyaya gəlib. O, aktyorluq fəaliyyətinə 1914-cü ildə Tiflisdə teatr həvəskarları truppasında başlayıb. İlk dəfə Möhsün Sənaninin təkidi ilə həvəskarların "Gaveyi-Ahəngər" tamaşasında bircə kəlmə "gedək" sözü ilə səhnəyə çıxıb. 1915-ci ildə isə "O olmasın, bu olsun" tamaşasında Rüstəm bəy rolunu ifa edərək maraqları öz üzərinə çəkib. Bu hadisədən sonra onu yalnız dram tamaşalarına deyil, hətta opera, operetta və müsamirələrə həm artist, həm də tarzən kimi dəvət etməyə başlayıblar.
Tiflisdə "İttihad" dram cəmiyyəti təşkil olunub və həmin il Əli Qurbanov bu truppaya dəvət edilib. "İttihad" truppası ilə "Bəxtsiz cavan" (Qoca kəndli) və "Pəri cadu" (Niyaz) əsərlərində məharətlə çıxış edib. 1918-ci ildən aktyorluq fəaliyyətini "İbrət" dram cəmiyyətində davam etdirib. Bu truppada Mirzəli Abbasov, Mirzəxan Quliyev, Mirseyfəddin Kirmanşahlı, İbrahim İsfahanlı kimi aktyorlarla birlikdə çalışıb.
O, burada Hacı Həsən ("Ölülər"), Şahmar bəy ("Müsibəti-Fəxrəddin"), Şah Sultan Hüseyn xan ("Nadir şah"), Cavad bəy ("Dağılan tifaq"), Əsgər bəy ("Hacı Qara") və digər rollarda oynayıb.
1925-ci ilin axırlarında Azərbaycan Xalq Maarif Komissarlığının sərəncamı ilə Azərbaycan Dövlət Dram Teatrına dəvət olunub və ömrünün sonunadək burada fəaliyyət göstərib.
Filmoqrafiya
- Almaz
- Bakılılar
- Bəxtiyar
- Bir qalanın sirri
- Böyük dayaq
- Doğma xalqıma
- Fətəli xan
- Hacı Qara
- İsmət
- Kəndlilər
- Koroğlu
- Qara daşlar
- Qayıdış
- Qızmar günəş altında
- Mahnı belə yaranır
- Məhəmməd Füzuli
Təltifləri
1. "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı
2. "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı
3. 2 dəfə "Lenin" ordeni
4. "Şərəf nişanı" ordeni
5. "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni
Əli Qurbanov 14 oktyabr 1962-ci ildə, 64 yaşında Bakı şəhərində vəfat edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.06.2025)