İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Həmişə səhnə arxasında qalam tetar rəssamları barədə danışaq. Onlardan biri Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrının baş rəssamı Lətifə Quluzadədir. Bu gün onun doğum günüdür, anadan olmasının 79-cu ildönümüdür. 

Lətifə Quluzadə 29 avqust 1946-cı ildə Bakıda doğulub. 189 saylı orta məktəbi bitirən ili Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutuna daxil olaraq orada dekorativ-tətbiqi sənət rəssamı ixtisasına yiyələnib.

Lətifə Nəsir qızı Quluzadə yaradıcılığının ən parlaq dövrünü Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla teatrına bağlayıb. İşlədiyi müddət ərzində Telman Qarabağlının «Du-du, yol verin», Rada Moskovanın «Hara qaçırsan, dayça?», Yuri Oleşanın «Üç gombul», Reno Pilonun «Bizim evdə», Mirzə Cəlinin «Pırpız Sona», Bertolt Brextin «Kuraj ana», Aleksandr Ostrovskinin «Qar qız» tamaşalarının rəssamıdır. Rəssam Macarıstanda, Türkiyədə, İranda, Pakistanda, Litvada, Rusiyada, Özbəkistanda, Gürcüstanda keçirilmiş festival və sərgilərin iştirakçısıdır. 1975-ci ildən Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının, 1978-ci ildən Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının üzvüdür.

Azərbaycan Akademik Milli Dram Teatrında Əli Əmirlinin «Ağqoyunlular və Qaraqoyunlular», Opera və Balet teatrında Fikrət Əmirovun «Sevil» (geyim üzrə), Rus Dram teatrında G.Koktonun «Muqəddə vəhşi», Gənc Tamaşaçılar teatrında «Quyu», Mağara», «Ğara», Kamera teatrında Qoqolun «Dəlinin qeydləri», Musiqili Komediya teatrında «Məlikməmməd», «Bazar günü gəzinti» və bir çox səhnə əsərlərinin quruluşçu rəssamıdır.

Lətifə Quluzadə Kukla teatrında ilk dəfə aktyorları tamaşaçılardan «gizlədən» pərdədən tamaşanın iştirakçı obrazı kimi istifadə edib.

O, 2000-ci ildən yenidən Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla teatrına qayıdaraq baş rəssam təyin olunub. O vaxtdan Mirmehdi Seyidzadənin «Cırtdan», Tofiq Ağayevin «Qoçaq Əhməd», Aleksandr Sergeyeviç Puşkinin «Qızıl xoruz», Əyyub Abbasovun «Şəngülüm, Şüngülüm», Eldar Baxışın «Məlikməmməd», Nicat Kazımovun «Ələddin», Şarl Perronun «Qırmızı papaq», Hans Xristian Andersenin «Düyməcik» tamaşalarına tərtibat verib.

2008-ci ildə Gənc Tamaşaçılar teatrında tərtibat verdiyi "Pəri Cadu" tamaşasına görə "Zirvə" mükafatına layiq görülüb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.08.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Muğanda yaşayan Şəhram Gülkardır.

Şəhram Gülkar

Muğan

ABSTRAKT

Gecə gəlləm yanına:

Buraxarıq özümüzü axına

Dolanarıq

Dolaşarıq

Heç kimsəyə sataşmarıq

Sən kabusdan qurtararsan

Mən röya axtarışından.

Gecə gəlləm yatağına;

Şarjın cibində qalar

Əllərin quş adsına yollanar

Mənim də yorğan-döşəyim nəfəs çəkər

Fikirimi son andaca bataqlığa uzanan mesaj çəkər

Axşam gəlləm qapınıza;

Qucun çəkər məni,-

Alar içinə

Saçını xışmalayib

Sarılaram qoxuna

Hürkək kipriklərindən aslanaram

Hovxurub isidərəm rüzgarı

Sən qapı deşiyindən qurtararsan

Mən küçədən

Səhər duş alıb çıxarsan;

Otuzduraram kətildə

Saçına seşvar çəkib

Telini ovcuma alıb,-

Öpub gözümə qoyaram

Çiynağını öykələyib

Sinirinlə tanışaram

Neron-un ilanlarıyla barışaram

Sənin bədənin dincələr,-

Mənim canım

Günüz pasajda görüşüb;

Soyunarıq işin yorğunluğunu

Baxışın məni dincəldər

Sən də mənim uzumun qıyısında

Paltarını soyunarsan

Uzanıb,-

Əndamını özgürlüyə verərsən

Sonra özünü atarsan gözümə.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.08.2025)

Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu ilə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının birgə layihəsində bu gün elm və təhsil mövzusunda söhbət edəcəyik. Səlcuqlu dövlətində elm və təhsil siyasəti necə olub?

XI–XIII əsrlərdə yaşamış Səlcuq imperiyası türk-islam mədəniyyətinin inkişafında mühüm rol oynamış dövlətlərdən biri idi. Siyasi hakimiyyətlə yanaşı, Səlcuqlar elm, mədəniyyət və təhsil sahəsinə xüsusi diqqət yetirmişlər. Bu siyasət həm dövlətin ideoloji dayaqlarını möhkəmləndirmiş, həm də İslam sivilizasiyasının inkişafına mühüm töhfələr vermişdir. Səlcuqların elm və təhsil siyasəti yalnız dini biliklərin deyil, həm də dünyəvi elmlərin inkişafına geniş imkan yaratmışdır.

Səlcuq hökmdarları alimləri himayə edir, elm adamlarını saraylarına dəvət edirdilər. Xüsusilə Böyük Səlcuqlar dövründə elm sahiblərinə maddi yardım göstərilir, onların əsərləri qorunur və yayılırdı. Bu siyasət nəticəsində Bağdad, Nişapur, İsfahan kimi şəhərlər elm və mədəniyyət mərkəzinə çevrilmişdi.

Səlcuq vəziri Nizamülmülkün təşəbbüsü ilə XI əsrdə “Nizamiyyə” mədrəsələri yaradıldı. Bu mədrəsələr dövrün ali təhsil müəssisəsi hesab olunurdu. Mədrəsələrdə dini biliklərlə yanaşı, fəlsəfə, riyaziyyat, məntiq və hüquq kimi fənlər də tədris edilirdi. Bu, Səlcuqların təhsil siyasətinin sistemli və dövlət nəzarətində olmasının bariz nümunəsidir.

Səlcuqlar elm siyasətində dini və dünyəvi bilikləri bir-birindən ayırmamış, onları paralel şəkildə inkişaf etdirmişlər. Məsələn, mədrəsələrdə Quran, hədis və fiqh ilə yanaşı, astronomiya, tibb və riyaziyyat da öyrədilirdi. Bu yanaşma, bir tərəfdən dini ideologiyanı gücləndirir, digər tərəfdən isə dövlətin hərbi və iqtisadi gücünü artırırdı.

Elm və təhsil yalnız mədəni inkişaf vasitəsi deyil, həm də siyasi hakimiyyəti möhkəmləndirmək üçün ideoloji vasitə idi. Mədrəsələr vasitəsilə dövlətə sadiq alimlər yetişdirilir, İslam dünyasında vahid dini-siyasi baxış formalaşdırılırdı. Bu, həm də Səlcuqların Abbasilərlə münasibətlərində siyasi güc qazanmasına yardım edirdi.

Səlcuq dövründə çoxsaylı alimlər fəaliyyət göstərmişdir. Məsələn, məşhur filosof və hüquqşünas İmam Qəzali Nizamiyyə mədrəsələrinin ən görkəmli müəllimlərindən idi. Eləcə də, Ömər Xəyyam riyaziyyat, astronomiya və fəlsəfə sahəsində mühüm əsərlər yazmışdır. Bu, Səlcuqların elm siyasətinin nəticəsində alimlərin fəaliyyətinə geniş meydan verildiyini göstərir.

Səlcuqlarda elm və təhsil siyasəti dövlətin ideoloji, siyasi və mədəni həyatının ayrılmaz hissəsi olmuşdur. Nizamiyyə mədrəsələrinin yaradılması ilə elm və təhsil dövlət nəzarətinə alınmış, dini və dünyəvi elmlərin inkişafına şərait yaradılmışdır. Səlcuqların elm siyasəti nəticəsində İslam dünyasında yeni mədəni yüksəliş mərhələsi başlamış, alimlər yetişmiş və sonrakı dövrlərdə İslam sivilizasiyasının inkişafına zəmin hazırlanmışdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.08.2025)

                                                                                  \

Türkiyədə keçirilən növbəti müsabiqə barədə jurmalist, yazıçı, şair Kerim Özbekler “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucularına məlumat verir.

10.VEDAT GÜNYOL ESSE MÜKAFATI QALİBİNƏ 30.000 LİRƏ VERİLƏCƏK, SON MÜRACİƏT TARİXİ: 14 NOYABR 2025, CÜMƏ

Namizədlər esse janrında yazılmış, nəşr olunmuş və ya olunmamış əsərlə müsabiqədə iştirak edə bilərlər. Müsabiqə hər kəs üçün açıqdır.

Əgər əsər nəşr olunmayıbsa, ən azı 30 səhifəlik, türk dilində yazılmış işlərlə müsabiqəyə qatılmaq mümkündür.

Namizədlik üçün müraciət müddəti 31 iyul 2025-ci ildə başlayacaq və 14 noyabr 2025-ci il tarixində başa çatacaq.

Müraciətlər yalnız poçt vasitəsilə qəbul ediləcək. Poçtdakı gecikmələr nəzərə alınmayacaq. Hər hansı sual üçün göstərilən e-poçt ünvanına müraciət edilə bilər.

• Mükafata müraciət edən şəxsin aşağıdakı sənədlərdən hər birindən on bir nüsxə təqdim etməsi tələb olunur:
  a) Son iki il ərzində (2023–2025) nəşr olunmuş kitabı, əgər kitab nəşr olunmayıbsa – Arial və ya Times New Roman şriftləri ilə 12 puntla yazılmış, 1.5 sətir aralığı ilə tərtib olunmuş, ən azı otuz səhifəlik və spiral formada cildlənmiş esse işi.
  b) Tərcümeyi-hal, ünvan, telefon nömrələri və varsa e-poçt ünvanı ilə birlikdə imzalanmış müraciət ərizəsi. Bu sənədlər “Vedat Günyol Esse Mükafatı Katibliyinə” göndərilməlidir.
• Qeyd: Göndərilən əsərlər və kitablar geri qaytarılmayacaq.

10. VEDAT GÜNYOL ESSE MÜKAFATININ MƏBLƏĞİ:

• Birinci yer mükafatı: 30.000 TL
• Münsiflər heyətinin xüsusi mükafatı: 15.000 TL
• Gənc esse yazarı mükafatı: 15.000 TL

10. VEDAT GÜNYOL ESSE MÜKAFATINI DƏSTƏKLƏYƏN QURUM VƏ TƏŞKİLATLAR:
Kartal Bələdiyyəsi – Türkiyə Yazıçılar İttifaqı – Cumhuriyet Qəzeti – PEN Türkiyə Yazıçılar Dərnəyi – İstanbul Atatürk Liseyi Məzunları Vəqfi

10. VEDAT GÜNYOL ESSE MÜKAFATI MÜNSİFLƏR HEYƏTİNİN ÜZVLƏRİ:
Adem Uçar, Adil İzci, Adnan Özyalçıner, Arif Kızılyalın, Bülent Ayyıldız, Av. Celal Ülgen, Hürriyet Yaşar, Hüseyin Ferhad, Hüseyin Köse, Rengin Cemiloğlu, Şenel Gökçe, Tahir Şilkan, Uğur Kökden

10. VEDAT GÜNYOL ESSE MÜKAFATI İCRA HEYƏTİNİN ÜZVLƏRİ:
Adil İzci, Aydın Ergil, Aykut Sezgin, Celal Ülgen, Deniz Şahin, Hürriyet Yaşar, İsmail Biçer, Muharrem Semir, Mustafa Köz, Naci Öztürk, Nesim Ovadya İzrail, Rengin Cemiloğlu, Şenel Gökçe, Tahir Şilkan, Ulviye Alpay

MÜRACİƏT ÜNVANI:
Fatma Yiğit
Kartal Bələdiyyəsi Mədəniyyət və Sosial İşlər Müdirliyi
Belediye Caddesi, No.6
Kartal – İstanbul
Tel: 0 (216) 280 58 09
E-poçt: Bu email ünvanı spambotlardan qorunur. Onu görmək üçün JavaScripti qoşmaq lazımdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.08.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Deyirlər ki, insanın adının mənası onun taleyində əhəmiyyətli rol oynayır. Amma elə nadir adlar var ki, onların mənasını dərindən başa düşmək çox çətindir. Məsələn, “Ərtegin” adı. Bu ad azərbaycanlıların adlar siyahısında yoxdur. Lüğət isə, onu belə izah edir; igid varis və ya igidin varisi...

Bəli, bu dəfə sizə ölkəmizdə nadir adlardan birini daşıyan professor Ərtegin Salamzadədən danışmaq istəyirəm. O, 1965-ci ildə Ukraynanın paytaxtı Kiyev şəhərində dünyaya gəlib. Atası- əslən Şamaxı rayonundan olan memar, əməkdar inşaatçı, əməkdar elm xadimi, akademik Əbdül Vahab Salamzadə olub...

Ərtegin müəllim 1987-ci ildə indiki Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin “Təsviri sənət tarixi və nəzəriyyəsi” bölməsini bitirib. 1987-ci ildən AMEA-nın Memarlıq və İncəsənət İnstitutunda çalışır. 1996-2010-cu illərdə İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini vəzifəsini icra edib. Hazırda İnstitutun rəhbəridir. Eyni zamanda, Azərbaycan Memarlıq-İnşaat Universitetinin “Dizayn” kafedrasının professorudur. 1992-ci ildə namizədlik dissertasiyasını Bakıda, 2002-ci ildə isə doktorluq dissertasiyasını Moskva şəhərində müdafiə edib. Sənətşünaslıq elmləri doktoru, professordur. 2014-cü ildən AMEA-nın müxbir üzvüdür...

AMEA Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun baş meneceri, Kulturologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Namiq Abbasov onun haqqında yazır: “Ərtegin Salamzadənin elmi fəaliyyətini bir neçə cümlə ilə əhatə etmək mümkün deyil. Onun sənətşünaslıq elminin inkişafındakı fəaliyyəti, şübhəsiz, tədqiqatçılar tərəfindən nə vaxtsa araşdırılacaq. Eləcə də, onun idarəetmə mədəniyyətindəki uğurlu fəaliyyəti insan münasibətləri mədəniyyətinin xüsusi göstəricisi sayıla bilər. Rəhbərlik etdiyi Memarlıq və İncəsənət İnstitutu kollektivinin, xüsusilə gənc tədqiqatçıların hörmətini qazanması onun xüsusi özəlliklərinin olmasından xəbər verir. Yəni söhbət elmli, ədalətli və yüksək keyfiyyətləri özündə cəmləşdirən bir insandan gedir. Daha mühümü, bu gün üçün aktual olan isə insani keyfiyyətlərin önə çıxarılması və şəxsin düşüncə tarixində arzulanan kamillik yolundakı irəliləyişlərini izləməklə əməllərinin yaxşı nümunə kimi göstərilməsidir. Bir sözlə, Ərtegin müəllimin özəlliyi böyüklə-böyük, kiçiklə-kiçik, hər kəsin səviyyəsinə uyğun ünsiyyət, xoş rəftar, tabeliyində olanlara bunu hiss etdirmədən hər zaman "siz" deyərək qarşısındakını dəyərləndirməklə insanlığı təbliğ etməkdir. Əslində, bu fundamental dəyərlərin təbliğidir...”   

...Bakı, İstanbul, Daşkənd, Almata, London, Budapeşt, Tunis, Moskva, Sankt-Peterburq və Krasnodar şəhərlərində nəşr olunan, Azərbaycan sənətşünaslığının tarixi və metodologiyasına, dizayn və heraldikanın vizual dilinin problemlərinə həsr etdiyi 160-ə yaxın elmi əsərin müəllifidir. Onlardan “Azərbaycan sənətşünaslığı. XX əsr”, “Elçin Əlibəyli: rəssam və bədii ənənə”, “Dizayn və informasiya”, “İncəsənət və sənətşünaslıq” monoqrafiyaları, “Dizayn tarixi”, “Vizual informasiya” ali məktəblər üçün tədris vəsaitləri, “Məlik Ağamalov. Boyakarlıq”, “Tofiq Rəsulov. Şəbəkə” və “Akmal Nur. Boyakarlıq” kataloqlarını göstərmək olar...

...Çox səmimi adamdır. Təkəbbür və lovğalıqdan uzaqdır. Nizam-intizamı xoşlayır. İnanılmaz dərəcədə ağıllıdır və həmişə onun beyni qəbul etdiyi məlumatları təhlil etməklə məşğuldur. O, dünyanı öz xüsusiyyətlərinə uyğunlaşdırmaqdan və ətrafında dinc, nizamlı bir məkan yaratmaqdan zövq alır. Bəzən, həyatda buraxdığı kiçik səhvlərə görə, özünü çox sərt və amansızcasına tənqid edir. Bu onun olduqca ağıllı olmasının təzahürüdür. O, hər vəziyyətdə bütün nəticələrə nəzarət etməyi bacarır. İşlərini planlaşdırmağı sevir. Mütəşəkkil və nizamlıdır. Bundan əlavə, çox ehtiyatlıdır. Səhv etməkdən, könül qırmaqdan qorxur. Səliqə-səhmana ciddi riayət edir. Gözlənilməz sürprizləri sevmir. Söz verdisə sözünə hökmən əməl edir. Adamları ruhdan salmaq onun təbiətinə yaddır. Əksinə, adamlara bacardığı qədər kömək etməyə hazırdır. Təfərrüat yönümlü insandır. Məzmunlu və məntiqlidir...

...Bəli, ölkəmizdə nadir adlardan birini daşıyan Ərtegin müəllim də, adına uyğun taleyini yaşayır. Bu gün onun yubileyidir, 60 yaşı tamam olur. Təbrik edirik.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.08.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bir zamanlar Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Gəncə Bölməsinin sədri, Respublikanın əməkdar incəsənət xadimi Məmməd Alim var idi bu dünyada. 

Gəncə ədəbi mühitinin dəyərli nümayəndəsi, qiymətli imzası idi. 

Düz 11 il bundan əqdəm, 28 avqust 2014-cü ildə onu itirdik. Özündən sonra kitabları, bir də xatirəsi qaldı…

Bu günkü anım günündə onu hörmətlə anırıq. “Allah rəhmət eləsin!” deyirik.

Şair 1989-cu ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Gəncə bölməsinə sədrlik edib. Məmməd Alimin 20-yə qədər kitabı işıq üzü gorüb. Bundan başqa onun dünya ədəbiyyatından tərcümələri də çoxdur. İlk kitabı olan “Ürəyimin şəkli” 1979-cu ildə 30 yaşı olarkən dərc edilib. 

2007-ci ildə onun haqqında "Yuva qurdum söz içində. Məmməd Alim" adlı sənədli film çəkilib. Həmin ekran əsərində şairin bütün yaradıcılığı, şeirlərinin yaranma tarixcəsi öz əksini tapıb. 

Onun ən məşhur şeiri isə "Dünya, qapını aç, aç çıxım gedim" şeiridir ki, bu çeiri də bu anım günündə oxuculara təqdim etməyi borc bilirik. 

Könlümə bir yuva yapa bilmədim,
Başımı daşına çırpa bilmədim,
Qapın hayandadı... tapa bilmədim.
Dünya, qapını aç, aç çıxım gedim.

Kimsə çağırıbdı, haya gəlmişəm,
Qəlbi, ruhu təmiz - saya gəlmişəm
Bilmədim ki, toya, vaya gəlmişəm
Dünya, qapını aç, aç, çıxım gedim.

Bəndənin tanrıya ərki çatışmır.
Səhvləri sərməyə sərgi çatışmır.
Ürəklərdə təkcə sevgi çatışmır.
Dünya, qapını aç, aç çıxım gedim.

Ürəyim illərdən əsim-əsimdi,
Qulağına çatan quru səsimdi,
Qonağın olduğum illər bəsimdi,
Dünya, qapını aç, aç çıxım gedim.

Göydə şimşəyinə dönüb çaxmaram.
Yerdə bulağınla qoşa axmaram.
Vallah, bircə yol da geri baxmaram.
Dünya, qapını aç, aç çıxım gedim.

Yenidən boşalıb, dolmaq çətinmiş.
Bir dində, bir donda qalmaq çətinmiş.
Zəmanə adamı olmaq çətinmiş,
Dünya, qapını aç, aç çıxım gedim.

İnsanıq, ağacıq, quşuq, böcəyik,
Tapılmaz tapmaca, sir, bilməcəyik.
Onsuz da nə vaxtsa görüşəcəyik.
Dünya, qapını aç, aç çıxım gedim…

Ömrümün sonuna söz sələmim var,
Başdaşım olacaq bir qələmim var,
Axı, burda mənim nə ölümüm var
Dünya, qapını aç, aç çıxım gedim.

Bəli, həqiqətən də şairin özünə başdaşı olacaq bir qələmi vardı, bu qələmlə bu cür gözəl şeirlər yaratdı.

Nə deyək. O dünyası gözəl olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.08.2025)

Mehparə Bəkirova, Oğuz Rayon Mərkəzi Kitabxanasının informasiya –resurs şöbəsinin müdiri. “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Yayın lap isti günlərində şəhərdən tez-tez qonaqlarımız olardı. Hər yay eyni mənzərə təkrarlanardı: tozlu, bürkülü küçələrdən, havasız mənzillərdən çıxıb gələn şəhər sakinləri bizim kəndə çatanda sanki rahat nəfəs alırdılar. Elə öz dilləriylə desək, "nəfəs almağa" gəlirdilər.

Biz ölkənin ən gözəl və sərin guşələrindən birində — Böyük Qafqaz dağlarının ətəyində yerləşən bir kənddə yaşayırıq. Bura elə bir yerdir ki, dağların başı ilin istisində belə qarsız qalmaz, bulaqların suyu isə elə soyuqdur ki, içəndə insanın dişi göynəyir. Gündüzlər bəzən günəş od tökərdi — toyuq belə kölgəyə çəkilər, ağaclarda bir yarpaq belə tərpənməz, yolların tozu qızmar günəş şüaları altında öz xaotik hərəkətində olardı. Amma axşamlar... axşamlar bambaşqa bir aləm olardı. Hava yavaş-yavaş sərinləyər, dağlardan əsən yüngül meh pəncərə pərdələrini oynadar, evin içini bənzərsiz bir təravətlə doldurardı.

Alça, gilas, qovaq ağaclarının yarpaqları pıçıltı ilə danışar, çox uzaqlardan meşə heyvanlarının səsi duyulardı. Həyətdə samovar qaynayar, dəmlənən çayın qoxusu, təzə dərilmiş nanənin ətri ilə qarışaraq ətrafı bürüyərdi. Gələn qonaqlar bu sakitliyi, bu təravəti bəlkə də şəhərdə illərlə axtarsalar tapmazdılar.

Bu il istilər bir qədər gec düşmüşdü. Amma buna baxmayaraq, illərin dostu olan şəhərli qonaqlarımız elə ilk isti gün bizdə idilər. Onlar üçün yay, kənd, təbiət və biz – artıq bir ayrılmaz bütövlük idi.

Hər zaman olduğu kimi, samovarın həzin nəğməsi yenə də bizi bir yerə toplamışdı. Kənd həyətində qurulmuş kölgəli taxta masanın ətrafında hamı toplaşmışdı. Kəklikotu ilə dəmlənmiş ətirli çay fincanlara süzülmüş, samovarın zümzüməsi, günəşin son şüaları altında lap nağılvarı görkəm yaratmışdı.

Danışılan sözlər, səslənən qəhqəhələr, ara-sıra düşən dərin sükutlar hamısı bir yerdə keçmişin yaddaşını pıçıldayırdı. Hər bir söhbət bir xatirəni oyadır, hər xatirə bir nəfəsi, bir baxışı, bir keçmiş yay axşamını yada salırdı.

— Yadınızdadır, o il qəfil dolu yağdı, meyvə bağlarının yarısı viran oldu...

— Həə... bir də o axşamki odun sobasında bişən qarğıdalının ətri...

— Bunu ancaq kənddə duymaq olur...

Kəndin sükutu, uzaqlardan eşidilən cırcıramaların səsi, axşam mehi və samovarın pıçıltısı – bunlar şəhərdən gələnlər üçün təkcə rahatlıq deyildi, eyni zamanda unudulmuş bir həyat tərzinin keçmişdən gələn ənənəsi idi.

Çay süfrəsinin üzərində yenicə bişmiş böyürtkən mürəbbəsi, qənd, konfet, qarpızdan hazırlanmış şirniyyat, müxtəlif bişintilər, meyvələr və közdə qızardılmış şirin qarğıdalı vardı.Hamı söhbət əsnasında çayla birlikdə bu nemətləri də nuş edirdi.

Kiminin əlində mürəbbəyə batırılmış çay qaşığı, kiminin əlində isti qarğıdalı vardı. Uşaqlar qarpızın qara tumlarını bir-bir pəncərədən atmağa çalışır, böyüklər isə gah keçmişdən, gah bu gündən danışırdılar.

Süfrənin ətrafında bəzən zarafatlar, bəzən dərin düşüncələr dolaşırdı. O axşam sanki zaman yavaşlayır, hər udum çay, hər dilim şirin bir duyğuya çevrilirdi.

Közdə bişən qarğıdalı xüsusilə ləzzətli idi. İsti-isti yeyildikdə o qədər şirin, o qədər ətirli olurdu ki, adam doymaq bilmirdi. Amma bir az soyuyan kimi əvvəlki dadı qalmazdı – ona görə də gərək çay süfrəsində, elə isti halda yeyiləydi.

Elgiz əmi hər zamankı yumoru ilə, yarızarafat-yarıciddi səsləndi:

— Ay camaat, qarğıdalı payınızı yeyin ha! Səhərə qalmasın, yoxsa Dəli Dilbər kimi edərəm!

Hamı güldü. Elgiz əminin bu cür zarafatları hamının dilində əzbər idi. “Dəli Dilbər” deyəndə, kənd camaatının gözünün önünə bir obraz canlandı — kəndin bir vaxtlar məşhur olmuş, qəribə əhvalatlarla yadda qalan qadını.

Bu hekayəni xatırlayanlar güldü, xatırlamayanlar  maraqla soruşdu və yenidən süfrədəki səmimiyyət, gülüş, birlik havaya qarışdı. Elgiz əminin “Dəli Dilbər” zarafatı hamının marağını oyatdı. Süfrə ətrafındakılar bir anda susub gözlərini ona dikdilər.

— Danışın görək, nə əhvalatdı elə? – deyə evin xanımı gülümsəyərək soruşdu.

— Hə, Elgiz əmi, yenə neyləmişdi bu Dilbər xala? – deyə biri çay fincanını qarışdıraraq əlavə etdi.

— Qoy danışım da, əgər çayınız soyumayıbsa, – dedi. Elgiz əmi gözünü uzaqdakı dağa dikərək, sanki xatirəni ordan çəkib çıxarırmış kimi.

— Bu Dilbər, rəhmətlik, kəndin özünəməxsus adamı idi. Bir az sərbəst, bir az sərsəri, amma ürəyi təmiz. Yayın lap qızmar vaxtı idi, belə bir axşam. Elə bugünkü kimi hamı həyətdə samovar başında oturub çay içirdik.

Elgiz əmi baxışlarını havanın qaralmaqda olan üfüqünə zillədi. Gözlərini sanki görünməyən bir nöqtəyə dikmişdi – xəyalları onu çox uzaqlara aparmışdı. Ürəyində nəsə titrədi, susqunluğun içində bir səs oyanırdı. Birdən dodaqlarını yüngülcə tərpədərək dilləndi:

— Nənəm, rəhmətlik... bir əhvalat danışmışdı mənə. O qədər illər keçib, amma o gecənin səsi, havası, hətta qoxusu hələ də yadımdadı...Sonra bir az susdu. Oradakıların hamısı sakitcə gözləyirdi. Elə bil hamı eyni anı hiss etmişdi — bir həyatın səssiz pərdəsi aralanırdı.

— Bu əhvalatı... — dedi və çiynindən ağır bir xatirəni endirirmiş kimi nəfəs aldı — nənəm danışmışdı, o vaxt mən uşaq idim... Nənəmgil əvvəllər Şuşada yaşayırdılar. Sadə bir ailə idilər və o dövrdə Şuşada dolanışıq çox çətin idi. Ona görə də bir müddət sonra köçüb Ağdamın Seyidli kəndinə gəlirlər. Kəndə yerləşərək, kənd təsərrüfatı ilə məşğul olmağa başlayırlar. Aradan bir müddət keçir... Payız fəsli idi. Bir axşam taxta qapının önündə dörd-beş atlı peyda olur. Sonradan məlum olur ki, bunlar quldur imiş. Babamdan evdə olan ərzaq məhsullarını verməsini tələb edirlər.

Babam onlara qarşı çıxır. Deyir:

— Mənim dörd körpə uşağım var. Qarşıda uzun və sərt qış gəlir. Bu ərzaqla biz birtəhər yaşayacağıq.

Lakin quldurlar onu dinləmir. Onlardan biri silahını çıxarıb babamı düz ürəyindən vurur. Kişi elə oradaca, qapının önündə can verir. Beləcə, nənəm bütün əzab əziyyəti təkcə öz çiyninə götürərək dörd övladını böyütməyə çalışır.

Nənəmdən başqa kənddə taleyi nənəmin taleyinə oxşar daha bir qadın da vardı. Adına dəli Dilbər deyərdilər. Onun da ərini quldurlar öldürmüşdü və təkbaşına üç uşağa baxmaq məcburiyyətində qalmışdı. Dilbər — o vaxt gənc bir ana — üç körpə uşağı ilə bir başına, biçarə qalır...

Bu əhvalata bənzər bir hadisədən sonra Dilbər, çarəsiz qalan bir qadın kimi, üç övladı ilə birlikdə köhnə, dar və qaranlıq bir komada baş-başa yaşamaq uğrunda mübarizə aparır. Kənddə kiminsə köməyinə bel bağlamadan, bütün çətin işlərin öhdəsindən gəlməyə çalışır. Odunu da özü qırır, bağda-bostanda da özü işləyir, bazara da özü gedir, övladlarını da özü böyüdür.

Bir neçə il keçir... Hər keçən il onun çiyinlərinə bir yük, ruhuna bir kölgə salır. Dilbər artıq əvvəlki saf, sakit qız deyil – həyat onu sərtləşdirir. O, həm evin anası, həm də kişisidir.

Zamanla xasiyyəti də dəyişir: kobudlaşır, sərtləşir, bəzən isə el arasında "dəli" adlandırılacaq qədər açıq sözlü və kəskin olur. Amma içində bir yerdə, dərinlikdə – susan, əzilən, yorulan bir ana ürəyi hələ də döyünür...

Dilbər və övladlarının yaşadığı köhnə daxma cəmi iki otaqdan ibarət idi. Taxta divarları rütubətdən çatlamış, tavanı isə sızan dam suyu ilə ləkələnmişdi. Çox vaxt Dilbər uşaqlarını başına toplayıb bir otaqda yatır, o biri otağı isə nadir hallarda istifadə edirdi. Elə bil o otaq onun keçmişindən bir xatirə kimi donub qalmışdı – susqun, soyuq və toxunulmaz.

Dilbər çox zaman uşaqlarına qarın dolusu çörək tapıb verə bilmədiyindən, bir az un tapan kimi ondan əriştə kəsər, qurudib saxlayar, sonra onu bişirıb qış axşamlarında isti yemək kimi uşaqlarına verərdi. Bu da soyuq qış axşamlarını onlar üçün daha ilıq edərdi.

Bir qış axşamı, havanın kəskin şaxtası kəndin hər evinin qapısını kip bağladığı bir vaxtda onların kəndinə qərib bir yolçu gəlir.

Kəndin dar cığırları qarla örtülmüş, ayaq səsləri belə boğulmuşdu. Qərib isə bu səssizliyin içində tək-tənha irəliləyir, sanki hansısa qapının arxasında bir istilik, bir insan səsi axtarırdı... Yolçu kəndin girəcəyində yerləşən “kəndin gimgə”sinə — yəni kənd kişilərinin yığışıb söhbətləşdiyi yerə gəldi. İçəri girəndə ocaq ətrafında toplaşmış kişilər bir anlığa susurlar. Onun üz-gözündən yorğunluq və soyuq aydın sezilirdi. Ayaqlarına dolanmış palçıq və əynindəki nəm paltarı onun uzaqdan gəldiyini göstərirdi. Yolçu yavaş və ehtiramla salam verib sonra deyir:

— Bağışlayın, mən yolçuyam. Bu gecə üçün bir gecəlik bir sığınacaq axtarıram. Çox yorğunam... və... acam.

Kənd kişiləri baxışlarını bir-birinin üzünə zillədilər. Kimsə dinmir, kimsə yavaş-yavaş baxışını aşağı endirir. Tanımadıqları bir adamı evlərinə buraxmaq heç kimin ürəyindən keçmir. Çünki bu yerlərdə yadın kimliyi bilinmədən ona qapı açmaq nadir hal idi.

Bir neçə dəqiqəlik sükutdan sonra yaşlı kişilərdən biri dilləndi:

— Bunu, deyəsən, Dilbərin evinə göndərmək lazımdı. Onsuz da tək yaşayır, uşaqlarıyla. Kimsəyə zərəri toxunmaz bu yolçunun. Bəziləri başını tərpədir, bəziləri bu fikirdən narazı qalır. Amma sonda razılaşırlar. Kimsə nə açıq "bəli", nə də sərt "yox" demir. Elə susqunluqla razılaşılır...

Bir gənc oğlan yolçunu götürüb Dilbərin evinə tərəf apardı.

Yolçu Dilbərin evinə çatanda qapını yavaşca döyür. Qış gecəsinin sükutunu pozan taqqıltı içəridəki səssizliyə toxunur. Bir neçə saniyə sonra taxta qapı azca aralanır – arxasında qaranlıqda görünən qadın fiquru dayanır.

Yolçu başını aşağı salaraq sakit səslə dedi:

— Mən Allah qonağıyam. Yolda qalmışam. Bir gecəlik sığınacaq istəyirəm. Əgər mümkündürsə, bir tikə də yemək... Çünki açlıqdan ayaqlarım bir-birinə dolaşır. Qadın bir anlıq susur. Əlinin kölgəsi ilə başını örtməyə çalışan bu adamın səsi yorgun, baxışları isə sanki ümidsiz idi. Amma gözlərində yad olmayan bir nisgil də vardı – elə bil bu evin, bu kəndin dərdini tanıyırmış kimi...

Dilbər ötkəm, bəlkə də bir az kobud səslə — qadına yaraşmayan tonla — deyir:

— Gəl, içəri keç...

Qonaq asta addımlarla içəri daxil olur. Uşaqların təəccüblə və bir az da qorxu ilə dolu baxışları altında evə keçir, sobaya yaxınlaşıb dizlərini qucaqlayaraq yerə çökür. Üzü solğun, bədəni taqətsiz idi. Elə bil uzun illərin yorğunluğu bu qoca daxmanın içində nəfəs alırdı.

Dilbər, sanki heç nə olmamış kimi, o biri otağa keçir. Bir az sonra qayıdaraq soruşur:

— Əriştə bişirsəm, yeyərsən?

Kişi başını azca qaldıraraq, yorğunluqdan göz qapaqları ağırlaşsa da, açlıq hissi onu danışmağa vadar edir:

— Yeyərəm... Əlbəttə, yeyərəm...

Dilbər əllərini silib işə girişir. Əvvəldən kəsib qurutduğu əriştəni qaynar suya atır. Otağı buxarlanmış undan, duzdan, sükutdan və bir az da kimsəsizlikdən ibarət qəribə bir hava bürüyür.

Gecədən xeyli keçmiş, əriştə hazır olur. Dilbər bir boşqaba əriştəni çəkib gətirir.

Qonaq əriştəni iştahla, səssizcə yeyir. Gözlərinə azacıq həyat işığı gəlir. Dilbər sözsüz ikinci boşqabı da doldurur. Qonaq onu da iştahla yeyir.

O doyduğunu bildirmək istəyəndə, Dilbər sərt səslə dedi:

— Hamısını yeyəcəksən. Yoxsa qazan dolu əriştəni başına tökərəm...

Kişi ev sahibəsinin nə demək istədiyini anlamasa da, qadının gözlərində qəribə bir qətiyyət görür. Naəlac qalıb, bütün qazandakı əriştəni də çətinliklə olsa da bitirir. Qarın toxluğu ilə gözləri yumulur, Dilbərin göstərdiyi küncə uzanaraq yuxuya gedir. Uşaqlar isə otağın bir küncündən hələ də bu qərib qonağı susaraq izləyirlər.

Hamı gecəni yatır. O gecə daxmanın divarlarını yalnız sobanın közərtisi işıqlandırırdı. Uşaqlar anasının ətrafında yuxuya getmiş, Dilbər isə qaranlıq otağın dərinliyinə baxaraq fikrə dalmışdı. Qonaq isə, dediyi kimi, sobanın yanında bükülüb yatırdı.

Səhər açılanda, evdə qəribə bir səssizlik vardı. Dilbər uşaqların yuxudan ayıldığını görüb, qonağı oyatmaq üçün o biri otağa keçir. ...Amma otaq boş idi. Qonaqdan nə səs vardı, nə nəfəs, nə də bir hənir.

Dilbər heyrətlə qapıya tərəf baxır — qapı açıqdı. Ayaq izləri, qonağın çoxdan bu evi tərk etdiyini deyirdi. Uşaqlar da bir-bir o biri otağa keçir, hamısı təəccüblə bir-birinə baxır.

O, dünən gecə qonağın əriştəni necə acgözlüklə yediyini, sonra isə başını sobanın yanına qoyub dərhal yuxuya getməsini unutmamışdı. Amma indi bu adam bir təşəkkür belə etmədən sakitcə aradan çıxmışdı.

Qonaq deyəsən daha ikinci qazan əriştəni yeyə biləcək halda deyildi. Qorxudan sakitcə çıxmışdı aradan.

Elgiz əmi əhvalatı danışıb bitirmişdi. Amma heç kim dinmirdi. Hərə bir tərəfdə oturmuşdu, lakin hamının baxışları hələ də Elgizin üzərində donub qalmışdı. Sanki danışılanlar qəlblərində bir iz buraxmışdı. Ocağın alovu qımıldandıqca, sükutun içində bir qəribə təlatüm vardı. Elə bil kimsə nə isə deməliydi, amma sözlər boğazda düyünlənmişdi.

Samovarın zümzüməsi də sükuta qarışmışdı. Sanki o da danışılanlara qulaq kəsilmişdi. Hərə öz qarşısındakı közdə bişmiş qarğıdalını sakitcə çeynəyir, heç kəs səsi pozmağa cürət etmirdi. Sərin yay axşamının yüngül mehində zaman dayanmış kimi görünürdü. Gözlər yavaş-yavaş yuxuya təslim olur, gecənin yorğunluğu çiyinlərə çökməyə başlayırdı.

Elgiz əminin zarafatla söylədiyi “Dəli Dilbər kimi edərəm” sözləri indi artıq hamı üçün tamamilə aydın idi. O sözlərin arxasında illərin ağrısı, acısı və bir qadının taleyində gizlənmiş bir ömür yatırdı.

Ay səmada yavaş-yavaş buludların arasından boylanırdı. Ulduzlar bir-bir göz qırpır, sanki Dilbərin taleyini dinləyirmiş kimi səssizcə baxırdı yerə. Hava yay axşamına xas sərinliklə dolmuşdu. Közdə bişmiş qarğıdalının iyi hələ də havada qalırdı, amma onu artıq kimsə yemirdi. Hər kəsin qarnı tox, amma qəlbi kövrək idi.

Elgiz əmi süfrənin başında əyləşib, dizlərinə dirədiyi əlləri arasında başını aşağı salmışdı. Baxışları uzaqlarda, amma qəlbi çox yaxında – o illərdə, o qadının yanında idi. Onun nənəsindan eşitdiyi bu əhvalat sanki bu gecə yenidən yaşanmışdı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.08.2025)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir. Anar qəhrəmanlarının ən populyar əsərlərini bir daha yaddaşlarda təzələyir:

VAQİF SƏMƏDOĞLU,

“Yatmış bildiyin ilan...”

***

Yatmış bildiyin ilan,

Sən demə, oyaq imiş.

Qəfil ölümlə aram

İkicə barmaq imiş.

İşığına getdiyim

Məzarda çıraq imiş.

Dünya malından payım

Bir baş, bir ayaq imiş...

Sirrimi açdığım daş,

Sən demə, qulaq imiş.

Qan içənin al qanı

Dupduru bulaq imiş...

Şirin bal sandığım dil,

Sən demə, bıçaq imiş.

Şair olan yerdə də,

Göydə də qaçaq imiş...

Kəfəni ağ bilirdim,

Üçrəngli bayraq imiş...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.08.2025)

İmran Verdiyev,

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

Müəllim hər bir millətin, xalqın inkişafında həlledici simadır. Millətin gələcək taleyi onun əlindədir. Çünki o, insanların fikir və düşüncələrinin, həyata baxışlarının formalaşmasında, dəyişməsində müstəsna rol oynayır. Bütün cəmiyyətin şüurunda dəyişiklik yaratmaq gücünə və qabiliyyətinə malikdir. Necə deyərlər, “Bir kitab, bir qələm, bir uşaq və bir müəllim dünyanı dəyişə bilər”.

Cəmiyyətin tərəqqisi isə onun təhsili ilə birbaşa bağlıdır. Dunya təcrübəsi göstərir ki, vacib və zəruri amillər olsa da, nə təhsilə cəlbetmə səviyyəsinin artırılması və təhsilin müddəti, nə təhsil infrastrukturunun gücləndirilməsi və təhsil müəssisələrinin sayının artırılması, nə də mükəmməl normativ sənədlərin qəbul edilməsi özlüyündə mocuzə yarada bilmir, yəni insanların bilik və bacarıqlarının yüksəlməsinə tam təminat vermir. Bilik və bacarıqlar öyrənmə prosesinin keyfiyyəti ilə əldə edilir ki, burada əsas və həlledici sima yenə də müəllimdir. 

        Vaxtı ilə Platon demişdi: “Müəllimlik bir Tanrı sənətidir”. Dinimizdə müəllimlik o qədər yüksək və müqəddəs tutulur ki, uca Yaradan belə özünü müəllim adlandırır. “Bəqərə” surəsinin 31-ci ayəsində oxuyuruq: “Allah Adəmə müəllimlik etdi. Ona elm öyrətdi”. Ümumilli liderimiz, dünya şöhrətli siyasətçi H.Əliyev də müəllim adının müqəddəsliyini daim vurğulayırdı. O deyirdi ki, “Müəllimlik sənəti şərəfli bir sənətdir. Mən dünyada müəllimdən yüksək ad tanımıram”.

        Təəssüf ki, indi müəllimə olan ənənəvi hörmət aşınmaya məruz qalıb. Bu gün müəllimin nüfuzu 30-40 il bundan əvvəlki nüfuz deyil, xeyli zəifləyib. Bu mənada Kolumbiya Universitetinin professoru Jak Barze haqlı olaraq deyib ki, “Müəllimlik itirilmiş sənət deyil, lakin müəllimə hörmət itirilmiş ənənədir".

Əgər biz, həqiqətən, cəmiyyətimizin tərəqqisinə nail olmaq, Azərbaycan təhsilini keyfiyyət göstəricilərinə, əhatəliliyinə və rəqabətqabiliyyətliliyinə görə aparıcı təhsil sistemlərindən birinə  çevirmək  istəyiriksə, digər işlərlə yanaşı müəllim nüfuzunun yüksəldilməsinə çalışmalıyıq.

        Bu gün əsas vəzifələrdən biri “itirilmiş ənənənin” bərpası, müəllim nüfuzunun yüksəldilməsi olmalıdır. Üzərinə cox böyuk məsuliyyət, qarşısına cox mühum strateji hədəflərin gercəkləşdirilməsi tələbi qoyulan təhsilverənlərin nüfuzu və ictimai rolu hər vasitə ilə qorunmalıdır. Çünki müəllim nüfuzu təlim-tərbiyədə müstəsna amildir.

 Ömrümün 45 ilini pedaqoji işə həsr edən bir şəxs kimi qətiyyətlə bildirirəm ki, müəllimin nüfuzunun yüksəldilməsi onun özündən və pedaqoji kadr hazırlığından birbaşa asılıdır. Müəllim hər şeydən əvvəl yüksək şəxsi keyfiyyətlərin daşıyıcısıdır. O, yüksək əqidə sahibi, öz peşəsinin vurğunu olmalı, yüksək mədəniyyətə və mənəviyyata, dərin biliyə və erudisiyaya, yüksək nüfuza malik olmalıdır. Hər cəhətdən başqalarına - hamıya nümunə olmalıdır. Çünki “Müəllim o kəs deyil ki, öyrədir, o kəsdir ki, ondan öyrənirlər”.

Müəllim həmçinin mükəmməl peşə qabiliyyətlərinə sahib olmalıdır. O, akademik, didaktik, kommunikativ, konstruktiv, pedaqoji, iradi-emosional və digər qabiliyyətlərə kamil yiyələnməlidir. Yaxşı müəllim olmağa çalışmalıdır. Yəni V.A.Suxomlinskinin dediyi kimi, o öz peşəsinin ustası olmalı, psixologiya və pedaqogika eimlərini və öz fənnini dərindən bilməli, şagirdləri öz övladları kimi sevməlidir. L.N.Tolstoy deyərmiş ki, öz işini sevən müəllim yaxşı müəllimdir, uşaqları və fənnini də sevən müəllim isə əla müəllimdir.

            Bu peşə ilə məşğul olan hər bir kəs onun müqəddəsliyini dərk etməli və müəllimlik peşəsinin şərəfini uca tutmalıdır. Müəllim nüfuzu yalnız özü üçün deyil, arxadan gələn xələfləri üçün qazanmalı və qoruyub saxlamalıdır.Müəllim mənəvi keyfiyyətlərindən, akademik biliyindən və peşə qabiliyyətlərindən tutmuş danışığına, insan və hadisələrə ədalətli münasibətinə, geyiminə, oturub-duruşuna kimi hər şeyə diqqət etməlidir.  Həyata baxışı, səmimiyyəti, başqalarına qarşı diqqəti ilə fərqlənməli, fərqli fikir və mövqelərə hörmətlə yanaşıb, tolerantlıq nümayiş etdirməlidir.O,cəmiyyətin, bütün insanların diqqət mərkəzində olan peşə sahibidir. Yersiz hərəkət, ədalətsiz münasibət, ehtiyatsız bir söz müəllimi nüfuzdan sala bilər. Təəssüf ki, çox vaxt bir müəllimin yanlış hərəkəti bütün müəllimlərin ünvanına aid edilə bilir. Çoxillik təcrübəmdən görmüşəm ki, zamandan geri qalmayan, daim oxuyub öyrənən, dərin bilik, mədənilik, mənəviyyat nümunəsi olan müəllimin nüfuzu həmişə yüksək olub.   

         İndi ölkəmizin təhsil müəssisələrində yüksək ümumi-mədəni və peşə-ixtisas səviyyəsinə malik minlərlə, on minlərlə müəllim çalışır. Müəllim vəzifəsini belə nüfuza, hörmətə çatdıran, zirvəyə ucaldan da onlar özləri olmuşlar. Təəssüf ki, bu gün şəxsi keyfiyyətləri, akademik bilikləri və peşə qabiliyyətləri aşağı olan, öz peşəsinə layiq olmayan müəllimlərə də təsadüf olunur. Əlbəttə, onlar  müəllim nüfuzuna xələl gətirirlər. Yəqin ki, yeni tətbiq olunan MİQ və sertifikasiya qaydaları ilə məktəblər tədricən bu cür müəllimlərdən təmizlənəcəklər. 

  Təkrarlanması üçün universitet və kolleclərdə müəllim hazırlığı ciddi nəzarətə götürülməlidir.   Məlumdur ki, pedaqoji peşəkarlığın əsası, onun özülü ali (və ya orta-ixtisas) təhsil prosesində, ilkin müəllim hazırlığı, yəni bakalavr təhsili zamanı qoyulur. Hazırda ölkə universitetlərinin bir çoxunda (hələ kollecləri demirik) müəllim kadrları hazırlanır. Zənn edirik ki, buna ehtiyac yoxdur. Çünki movcud pedaqoji kadrların sayı onlara olan real tələbatı 2-3 dəfə ustələyir. (Müəllim nüfuzunun aşağı düşməsinin bir səbəbi də elə budur) Əgər belə davam edərsə, yaxın gələcəkdə pedaqoji təhsilli işsizlər toplumu yaranacaq. Ona görə təklif edirik ki, pedaqoji ixtisaslara plan yerlərinin sayı azaldılsın və müəllim hazırlığı ADPU başda olmaqla normal potensialı olan universitetlərdə mərkəzləşdirilsin. Orta-ixtisas məktəblərində isə pedaqoji kadr hazırlığı tədricən dayandırılsın. Kəmiyyətə deyil, keyfiyyətə üstünlük verilsin. Unutmayaq ki, təhsil strateji fəaliyyət sahəsi, müəllim hazırlığı isə milli təhlükəsizlik məsələsidir.  

 Keyfiyyətli müəllim kadrları hazırlığı ümumi inkişafın açarıdır. Sirr deyil ki, universitetləri və kollecləri qurtarıb işə başlayanların xeyli qisminin peşə-ixtisas səviyyəsi aşağı olur. Düzdur, universitet təhsilli gənc pedaqoji kadrlarda elmi və pedaqoji bacarıqların formalaşması tam başa catmır, bu bacarıqlar, əsasən, 1-2 ilə məktəbdə tam formalaşır. Amma bəzən səviyyə o dərəcədə aşağı olur ki, qeyd edilən bacarıqların formalaşacağına umid belə qalmır. Məktəblərdə belə “müəllimlər” susuz bulağa, işıqsız lampaya bənzəyirlər”. Ona görə universitetlərin əsas vəzifəsi müasir təhsil çağırışlarına cavab verən, zəruri kompetensiyaları formalaşan, yeni pedaqoji təfəkkürə yiyələnən, müasir təlim metodlarını dərindən mənimsəmiş savadlı və istedadlı gənc pedaqoqların, səriştəli təhsil verənlərin hazırlanması  olmalıdır. Onu da unutmaq olmaz ki, bu gün sırf nəzəri xarakter daşıyan təhsil oz fundamental əhəmiyyətini itirməkdədir. İndi təhsilin məzmununun formalaşmasında akademik biliklərlə yanaşı, praktiki bilik və bacarıqlar, səriştənin vacibliyi, yeni modelli təhsil önə cəkilir.

Müəllimliyə təsadufi gəlişlərin də qarşısı alınmalıdır. Çox hallarda pedaqoji ali məktəblərə daxil olan tələbələrin müəyyən qisminin pedaqoji peşə seçmələrinin onların maraq və motivlərindən, yaxşı müəllim olmaq arzusunun reallaşdırılmasından irəli gəlmədiyi özünü göstərir. AMEA Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun direktoru, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, sabiq Təhsil naziri, çox hörmətli M.Mərdanov “Müəllim nüfuzu və ona təsir göstərən amillər” adlı məqaləsində yazır: ”Təhsil naziri olduğum illərdə dəfələrlə auditoriyalarda “Kim müəllim olmaq arzusu ilə bu fakültəyə qəbul olunub?” sualını vermişəm, demək olar ki, heç kəs əlini qaldırmayıb, hamısı başqa ixtisas almaq üçün imtahanlara qatıldığını bildirib. Təəssüf ki, yüzlərlə tələbə könülsüz olaraq müəllimlik ixtisasında təhsil alıb, qeyd edilən səbəblərə görə oxuduğu müddətdə də müəllimlik peşəsini sevə bilməyib, universiteti “birtəhər” başa vurub, nəticədə müəllim işləməli olub”. Təsəvvür edin ki, gecə-gunduz həkim olmaq arzusu ilə yaşayan, gecə yatanda da özünü ağ xalatlı həkim kimi görən, gələcəkdə müəllim işləyəcəyi hec ağlının ucundan belə kecməyən abituriyent “oyundankənar vəziyyətdə” qalmamaq ucun (mövcud qəbul qaydaları müəllim peşəsi ucun aşağı bal ilə qəbul olunmaq imkanı yaratdığı ücun, ya da valideyninin təkidi ilə) ixtisas secimində biologiya müəllimi ixtisasını da “secir”. Məlum səbəbdən arzulamadığı halda bu ixtisas uzrə təhsil alır, təbib yox, müəllim olur. Nə acı ki, bu proses hazırda da davam edir. Şübhəsiz ki, pedaqoji sahəni təsadüfən seçən, qəlbən, ruhən deyil, yalnız diplomuna görə müəllim olan belələri gələcəkdə həqiqi müəllim ola, urəyini uşaqlara verə bilməyəcək. Belə “zorən müəllim”lərin çoxunun sonda təhsil müəssisələrində baş girləyən adamlara cevrildiyini hamı yaxşı bilir. Ən pisi də odur ki, belələri əsl müəllimlərin nüfuzuna cox ciddi zərbə vururlar. Yaxşı olar ki,   bu ixtisasa qəbul zamanı xüsusi keçid balı tətbiq olunsun, mətbuatda da qeyd edildiyi kimi, akademik biliyi ölçən imtahanlarla yanaşı, abituriyentlərin bu peşəyə münasibəti və peşəylə bağlı bacarıqları da dəyərləndirilsin.

 Müəllim hazırlığından söz düşmüşkən, bir məsələni də xüsusi vurğulamaq istərdik. Universitetlərdə müəllim kadrlarının hazırlığı zamanı çalışmaq lazımdır ki, gələcəyin müəllimi özünün xalq və dövlət qarşısındakı borcunu və məsuliyyət daşıdığını aydın dərk etsin, təhsilə aid normativ sənədləri diqqətlə öyrənsin. Çünki o, gənc nəslin mənəvi aləminin memarı olacaqdır. Öz hüquq və vəzifələrini aydın bilməli, məsuliyyətini bəri başdan hiss etməlidir.Müəllimlik peşəsinin şərəfli olduğu qədər də məsuliyyətli və çətin olması barədə dahi Ü.Hacıbəyov belə yazırdı: "Müəllimlik vəzifəsi çox çətin və ən məsuliyyətli bir vəzifədir. Hər adam onun öhdəsindən gələ bilməz və hər bir adama müəllim deyib, uşaqları ona tapşırmaqböyükxətadır.Yalnızbirtəlimdənbaşqauşağıntərbiyəsidəximüəllimin öhdəsindədir. Uşaq dəxi qabili-tərbiyə bir şey olduğuna görə, onu nə tövr tərbiyə etsən, o cür də adam çıxar. Tərbiyə işində cüzi bir səhlənkarlıq uşağın gələcəyini pozub, evini yıxar. Bu ağır sənətə qədəm qoyan müəllim əfəndi bunların hamısını əvvəlcə mülahizəyə almalıdır”.

        Müəlimin nüfuzunun güclənməsi  cəmiyyətin ona münasibətindən də çox asılıdır. Çünki, təhsil sistemi cəmiyyətin fövqündə deyil, müəllim də cəmiyyətin bir üzvüdür. Həm də cəmiyyətin formalaşmasında xüsusi rolu olan bir üzv.  Ona görə də həm təhsil sistemində, həm də müəllimin həyatında və fəaliyyətində  baş verən bütün hallara cəmiyyət çox həssas reaksiya və qiymət verir.

          Təəssüf ki, hazırda cəmiyyətdə müəllim nüfuzu əvvəlki mahiyyətini, dəyərini və aktuallığını hələ tam itirməsə də, buna doğru gedir. Və bu, arzuolunmaz və çox təhlükəli haldır.  Mütəxəssislər də cəmiyyətdə şəxsiyyətin inkişafı və formalaşmasında yaranmış problemləri məhz müəllim nüfuzunun aşağı düşməsi, bu səbəbdən onlara inamın azalması amili ilə əlaqələndirirlər.  

        Cəmiyyətdə müəllim nüfuzunun aşağı düşməsində də birinci səbəbkar müəllimlərin özləridir. Təəssüf ki, bu gün təhsil müəssisələrində öz peşəsinə layiq olmayan müəllimlərə də təsadüf olunur. Heyf ki, bəzilərində müəllimə münasibət çox vaxt belələrinin timsalında formalaşır.

Müəllim-valideyn-cəmiyyət üzvləri arasında qarşılıqlı anlaşmanın və həmrəyliyin olmaması da müəllim nüfuzunu zədələyir. Məktəb rəhbərləri ilə müəllim, müəllimlə müəllim, müəllimlə şagird, müəllimlə valideyn arasında anlaşılmazlıqlar, mübahisələr və digər neqativ hallar  keçmişdə də olub, indi də var və çox güman ki, gələcək də bunlardan xali olmayacaq. Əvvəllər (internetsiz dövrdə) baş vermiş anlaşılmazlıqlar, mübahisələr və digər neqativ hallar  çox vaxt qarşılıqlı anlaşma ilə aradan qaldırılmış, haqlı-haqsız müəyyən olunmuş, dövlətin qanunlarına əsasən uyğun tədbirlər görülmüşdür. İndiki kimi publikaya ünvanlanaraq qəzetlərdə, xüsusən sosial şəbəkələrdə manşetə çıxarılmamış, el-aləmə faş edilməmişdir. Nöqsanı və günahı olan bir qrup müəllimə və məktəbə görə minlərlə məktəb və müəllim haqqında yalnış təsəvvür yaradılmamışdır.

 Bəzi müəllimlərin peşə-ixtisas səviyyələrinin çox aşağı olması, pedaqoji prosesi təşkil və idarə edə bilməmələri, müəllim-şagirdləri münasibətlərində neqativ halların çoxalması, bu səbəbdən də müəllimlərlə valideynlər arasında anlaşılmazlıq, narazılıq və münaqişələrin yaranması, xoşagəlməz hərəkətlərin  (məsələn, fiziki cəza üsullarının tətbiqi, süpürgə pulu, fond pulu, təmir pulu, sümmativ pulu, ad günləri və s.) meydana çıxması, nizam-intizamın pozulması, bu halların qarşısının alınması üçün vaxtında təsirli tədbirlərin görülməməsi və s. cəmiyyətdə müəllimə qarşı mənfi təsəvvürlərin yaranmasına gətirib çıxarmışdır.

Nə qədər qəribə səslənsə də, cəmiyyətin müəllimə yanlış münasibətinin yaranmasında siyasətçilərin, rəhbər şəxslərin, təhsil məmurlarının da “rolu” var. Onların zaman-zaman söylədikləri “müəllim maaşla dolana bilmirsə, işdən sonra gedib daş hörüb, fəhləlik etsin”, müəllimlər “şaftalı, anbar, dastan” sözlərini düz yaza bilmirlər, müəllimlər “çubuqlu bölmə”ni həll etməyi bacarmırlar” və s. kimi   fikirlər cəmiyyətdə müəllim nüfüzuna mənfi təsir edir. Görəsən, bu sözləri publikaya ünvanlayanlar fikirləşmirlərmi ki, qurunun oduna yaşı da yandırırlar.

Cəmiyyətdə müəllim nüfuzuna zərbə vuran bir amil də repetitorluq, hazırlıq kursları (mərkəzləri) şəbəkəsinin yaranmasıdır. Etiraf edək ki, bu şəbəkələr məktəb mühitini dağıdır. Bunların hesabına artıq məktəbə, müəllimə əsas bilik verən kimi baxılmır. Valideynlər  öz övladlarını kütləvi şəkildə repetitor yanına, hazırlıq kurslarına yönəldirlər. Bu isə  məktəblərin və burda çalışan müəllimlərin sürətlə nufuzdan düşməsinə səbəb olur. Əlbəttə, bunun cox ciddi səbəbləri vardır. Yazımızın mövzusuna və məzmununa müvafiq olmadığı üçün bu səbəbləri açıqlamaqdan vaz keçib, başqa bir yazıya saxlayırıq.

Zənn edirik ki, müəllim peşəsinin statusuna təsir edən başqa bir çox güclü qüvvə mediadır. Əlbəttə, təhsildən, müəllimdən yazmaq lazımdır. Tənqid etmək, irad bildirmək, təkliflər vermək də lazımdır. Bunlar ümumi işin xeyrinədir. Amma haqq-ədalətlə yazmaq lazımdır. Düşünülməmiş,  səriştəsiz, mənqiqsiz çızma-qara,  hədyan yazmağa heç bir media orqanının mənəvi haqqı yoxdur. Təəssüf ki, bəzi media orqanları sanki müəllimlərə qənim kəsilib. Elə bil bunlara tapşırılıb ki, hər vasitə ilə məktəbi, müəllimi gözdən salın. Hər bəhanə ilə müəllimi müzakirə obyekti edin. İstər sosial şəbəkələrdə, istərsə də mətbuatda müntəzəm olaraq qarşılılaşdığımız xəbərlərin başlıqlarına baxın: “Məktəb rəhbəri müəllimi təhqir edib”, “Şagird dərs zamanı nalayiq sözlər işlədib”, “Şagird müəllimə əl qaldırıb”, “Müəllim şagirdi döydü”, “Şagird öz sinif yoldaşını döydü”, “Valideynlə müəllim dalaşıb”, “Müəllim öz həmkarı ilə dalaşıb”, “Müəllimlik kişi işi deyil”, “Qadın müəllimlərin davası” və s. Əlbəttə, belə xəbərlərin ictimailəşməsi, geniş izləyici kütləsinə çatdırılması əks effekt verə bilər. Xəbər hadisədir. Amma hər hadisə xəbər deyil.

Bu günlərdə “Baku tv” “Müəllim olmaq istəyənlər nazirləri tanıyır?” adlı bir videomaterial vermişdi. Materialın nə məqsədlə verildiyi anlaşılmır. Anlaşılan odur ki, əməkdaş yalnız müəllimlərin yanlışlarını tutmaq və qabartmaq istəyir. Guya   müəllim bütün nazirlərin adlarını bilməyə məcburdur və ya hansısa nazirin adını bilməsə, ondan yaxşı müəllim olmazmış. Bu adam anlamır ki, 5-3 nəfərin timsalında belə halları ümumiləşdirərək içtimailəşdirmək etik deyil. Məktəb və müəllimlərlə bağlı neqativ halların qabardılması yolverilməzdir.

Ötən günlərdə əksər media orqanlarında “Müəllimə şiddət göstərildi” başılığı ilə xəbər yayılmışdır. Hər gün ölkədə onlarla ailə münaqişəsi baş verir, onlarla insan şiddətə məruz qalır. Nə üçün onlardan bəhs edəndə peşələri qeyd olunmur? Söhbət müəllimdən gedəndə “müəllim” sözü başlığa çıxarılır. Bəyəm bu əməkdaşlar bilmirlərmi ki, belə hallarda jurnalistin Etik Davarnış Qaydalarına görə şəxsiyyətin peşə ilə bağlı bilgiləri qabardılmamalıdır.

 Təəssüf ki, bu cür nümunələrin sayını çoxaltmaq da olar. Amma ehtiyac görmürük.  Mətbuat nümayəndələri bu yolla reytinq qazandıqlarını, “problemləri” həll etdiklərini düşünürlər. Lakin başa düşmürlər ki, verdikləri “xəbərlər”in xeyri ziyanından çox olur. Nöqsanı və günahı olan az bir qism müəllimə və məktəbə görə minlərlə məktəb və müəllim haqqında yalnış təsəvvür yaradırlar. Bir neçə xoşagəlməz hərəkət edən müəllimə görə, bütün müəllimlərin üzərinə ləkə salmaq olmaz.

Hələ mən məktəb rəhbərlərindən və bir-birindən incik düşən müəllimlərin, müəllimlərlə aralarında anlaşılmazlıq və narazılıq yaranan valideynlərin müxtəlif səhifələrdəki qeyri-etik söhbət və video paylaşımlarını demirəm. Əgər neqativ hallar baş veribsə, müəssisə rəhbərlərinə, yuxarı təhsili idarəetmə orqanlarına, lap elə hüquq mühafizə orqanlarına müraciət etmək bu halların sosial şəbəkələrdə içtimailəşdirilməsindən səmərəli olmazmı?! Axı belə paylaşımlar cəmiyyətdə həm də nümunəvi məktəblərə və müəllimlərə qarşı heç də yaxşı olmayan fikir formalaşdırır, insanların baxışını mənfiyə doğru dəyişir.

Məktəb və müəllimlərlə bağlı neqativ halların qabardılması yolverilməzdir. A.Çexovun dediyi kimi “Bir milləti məhv etmək üçün onun təhsilini və müəllimini gözdən salmaq kifayətdir”. Ona görə də məktəbə, müəllim nüfuzuna xələl gətirən söz-söhbətlərə son qoymaq lazımdır. Məktəbə, müəllimə yerli-yersiz hücumlar dayandırılmalı, onların nüfuzunun qaldırılması üçün bütün səylər birləşdirilməlidir. Ölkəmizin gələcəyini dərk edən hər bir insan müəllim nüfuzu ilə bağlı problemi doğuran səbəblər və onların həlli yolları barədə düşünməli, müəllimin cəmiyyətin inkişafında rolunun olduğu kimi qəbul edilməsinə çalışmalı, müəllim nüfuzuna xələl gətirən hallara qarşı laqeyd qalmamalıdır. “Müəllimə qarşı laqeyd olan ölkə intihar edir deməkdir”. (A.Eynşteyn)

            Üzərinə cox boyuk məsuliyyət, qarşısına cox mühum strateji hədəflərin gercəkləşdirilməsi tələbi qoyulan müəllimlər ekvivalent olaraq dovlətin və cəmiyyətin qayğısı ilə əhatə olunmalıdırlar. Düzdür, son illər müəllimlərə göstərilən dövlət qayğısı xeyli yüksəlmişdir, onların əmək haqqı bir neçə dəfə artırılmışdır. Amma bu heç də yetərli deyil. Müəllimlərə gostərilən diqqət və qayğı daha da artırılmalıdır. Şagird sayına görə bir qrup məktəb rəhbərinin və sertifikasiyanın nəticələrinə görə müəllimlərin əmək haqqında yaranmış artım   başa qaxılmamalıdır. Unutmayın ki, müəllimlərin yetişdirdiyi nazirlərin və onların müavinlərinin, deputataların, prokurorların, polis işçilərinin və digər bir çoxlarının əmək haqqı müəllimlərin əmək haqqından xeyli çoxdur. Yadıma böyük Atatürklə bağlı bir söhbət düşdü. Ondan deputatların əmək haqlarının nə qədər artırılmasını soruşanda deyibmiş ki, elə edin ki, öyrətmən maaşını keçməsin. Ulu öndərimiz H.Əliyev də deyirdi: “...Hesab edirəm ki, cəmiyyət haradan olursa olsun, nədən olursa olsun, kəsib təhsilə xərcləməli, gənc nəslin təhsilinə, müəllimə kömək etməlidir...”.

  Çalışmaq lazımdır ki, müəllimlərin ehtiyacdan doğan maddi-məişət qayğıları peşə-ixtisas və ümumi mədəni səviyyələrini yüksəltmək qayğısını üstələməsin. AXC-nin Maarif və Dini Etiqad Naziri  N.Yusifbəyli parlamentdə etdiyi çıxışların birində demişdi: ”Müəllimlərin maaşını nə qədər artırsanız, yəqin ediniz ki, bundan bir şey itirməyəcəksiniz, çünki bizim varlığımız və gələcəyimiz ancaq müəllimlərin əlindədir. Müəllim nə qədər ac olsa, nə qədər gözü ətrafda və özgə əlində olsa, əlbət ki, o müəllim bir şey verə bilməz və o məktəbdən bir şey çıxmaz.”

          Müəllimlərin cəmiyyətdə nüfuzunun yüksəldilməsi və sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi ücün ayrıca dovlət proqramının qəbul edilməsi və onların dovlət qulluğunun xüsusi kateqoriyasına aid edilməsi təhsilverənlərin statusunun və nüfuzunun yüksəlməsində, sosial müdafiəsinin gücləndirilməsində həlledici rol oynaya bilər. Bu həm fəaliyyət gostərən müəllimlərin əməyini güclu şəkildə stimullaşdırar, həm “müəllim peşəsinin cətin və ağır olması ilə yanaşı az maaşlı olması” düşüncəsinə, “müəllimlik qadın peşəsidir” stereotipinə son qoyar və müəllim peşəsinin nüfuzunu yuksəldər, həm də savadlı, istedadlı və müasir duşuncəli gənclərin məktəblərə müəllim kimi gəlişini təşviq etmiş olar.

Cəmiyyətin sifarişini yerinə yetirmək kimi ağır bir işi öz çiyinlərində daşıyan müəllimlər hər cür hörmət, diqqət və qayğıya layiqdirlər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.08.2025)

Coşqun Xəliloğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Pirməmməd bir müddət idi ki kənddə bərbər işləyirdi. Adəti üzrə nahar fasiləsində elə iş yerindəcə çörəyini yeyir, bəzən qazancı yaxşı olanda yüz qram da araq vururdu. Bir gün naharda həddini aşır, yüz qram dönür olur iki yüz, üç yüz.. Bir də baxır görür ki, yarımlitrlik butulka tamam boşalıb. Elə oturduğu yerdəcə yuxuya gedir. Nə qədər yatdığını, bilmir.

-Salam, Pirməmməd.

Səsə oyanıb gözünü çətinliklə açır. Gələn suçu Nurağa idi. Fağır, dilsiz-ağızsız, mağmın, həmişə üz-gözündən yorğunluq yağan Nurağa ayda bir dəfə, bəzən iki ayda bir dəfə Pirməmmədin qəbuluna gəlir, başını-üzünü qırxdırıb gedirdi. Nurağanın mağmınlığının səbəbini danışıb vaxtınızı almaq istəmirəm. Amma nə vaxtsa bunun barəsində danışaram.

Pirməmməd çətinliklə yuxudan ayılıb müştərinin salamını başı ilə alaraq elə başıyla da ona oturmaq üçün işarə edir. “Badamlı“ butulkasına doldurulmuş su ilə üz-gözünü isladır, azca özünə gəlir. Bir az çətin olsa da xeyli vaxt sərf edərək Pirməmməd yarıxylu halda gündəlik işinin bu dəfə də öhdəsindən gəlir. Pulunu alır və Nurağa da “Allah köməyin olsun.” -deyib ona təşəkkürünü bildirir.

***

Nurağagil kəndin o başında yaşayırdılar. Evə çatanda artıq axşam düşmüşdü. Badamgül ərini görcək deyir:

-Bıy, başıma xeyir, a kişi, bığını niyə qırxdırmısan?

Nurağa əlini bığına atır, yalnız indi onun qırxıldığını başa düşür. Yazıq Nurağa həmin gecə Badamgülün uzun-uzadı deyinmələrinə əsəbiliklə dözməli olur.

Səhər açılır. Nurağa hirslə Pirməmmədin yanına gedir.

-Ay Pirməmməd, mənim bığımı niyə qırxmısan?

Pirməməd işi başa düşür və dərhal vəziyyətdən çıxmağa çalışır:

-Nə danışırsan, sən dünən gələndə də bığın yox idi.

-A kişi, bığımı sən qırxmısan.

-Sən mənə, nə qədər verdin?

-5 manat.

-Nurağa, özün də ağsaqqal kişisən. Hamı yaxşı bilir ki, mən başı, saqqalı, bığı bir yerdə qırxanda 7 manat, başla saqqalı qırxanda 5 manat alıram. Əgər bığını qırxsaydım 7 manat verməliydin.  Bığını  qırxmışamsa, tez gətir 2 manatı da ver, sonra danışaq.

Yazıq Nurağa Pirməmmədə deməyə söz tapmır və gəldiyi kimi də geri qayıdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.08.2025)