İnci Məmmədzadə,“Ədəbiyyat və incəsənət

Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureat, Azərbaycan SSR xalq artisti Məlik Dadaşov – bu ad kimə tanış deyil ki? Kino tariximizə adını qalın xəttlə həkk etdirən Məlik Dadaşovun repertuarında onlarca irili-xırdalı rol var, bütün rolları da tamaşaçısına sevdirə bilib. Tək birindən - “Fəryad” filmində canlandırdığı erməni obrazından başqa.

Bu gün görkəmli aktyorun doğum günüdür.

Məlik Dadaşov 1924-cü il iyunun 7-də Bakıda doğulub. İkinci Dünya müharibəsində iştirak edən aktyor beynindən zədə alaraq uzun müddət müalicə olunub.

1945-ci ildə Gənc Tamaşaçılar Teatrında aktyor kimi işə başlayıb. 1950-ci ildə Azərbaycan Teatr İnstitutunu (indiki Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti) bitirdikdən sonra M.Əzizbəyov adına Akademik Dram Teatrına işə gəlmişdi və burada ilk dəfə H. Muxtarovun "Ailə namusu" pyesində oynayıb.

Onun yaradıcılığının başlanğıcı Azərbaycan milli teatr sənətinin güclü inkişaf dövrünə təsadüf edib. O vaxt Azərbaycan səhnəsinə Ə. Ələkbərov, M. Məmmədov, Adil İsgəndərov və onlarla digər sənət korifeyləri çalışıb. Bu münbit sənət mühiti onun yaradıcılıq bioqrafiyasına güclü təsir göstərmiş və tezliklə onu səhnəmizin qüdrətli sənətkarları sırasına çıxarıb. 

Azərbaycan aktyorluq məktəbinin formalaşmasında xüsusi xidmətləri olub. O, klassik və müasir aktyor sənətinin sintezindən yaranan bir ifa tərzi seçib. Onun yaradıcılığında H. Sarabskidən, A. M. Şərifzadədən və digər klassiklərimizdən bəhrələnmə meylləri hiss olunurdu. Məlik Dadaşov dramatik rolların mahir ifaçısı olub. Yaratdığı obrazların ifası üçün elə gözəl ifadə vasitələri tapırdı ki, hətta tarixi qəhrəmanlar belə reallığa çox yaxınlaşırdı. M. Əzizbəyov, N. Nərimanov kimi tarixi şəxsiyyətlərin obrazları dediklərimizi bir daha təsdiq edir.

Xalq yazıçısı İ.Əfəndiyevin "Atayevlər ailəsi" pyesi əsasında hazırlanmış televiziya tamaşasında M.Dadaşovun yeni ampluada yaratdığı Atayev obrazı çox uğurlu ekran qəhrəmanı idi.

Tarixi şəxsiyyətlər də Məlik Dadaşovun ifasında çox real alınırdı. Kinorejissor Əjdər İbrahimov aktyoru bir neçə filmində çəkib. "İyirmialtılar" və "Ulduzlar sönmür" filmlərində o, M. Əzizbəyovun və N. Nərimanovun çox real tarixi obrazlarını ekranda əbədiləşdirə bilib.

Filmoqrafiya 

- 777 №-li sexdə

- Ağlar-güləyən

- Axırıncı aşırım

- Atayevlər ailəsi 

- Baldızoğlu

- Bir məhəllədən iki nəfər

- Bir qalanın sirri 

- Birisigün, gecəyarısı...

- Bizim küçə

- Bizim küçənin oğlanları

- Böyük dayaq 

- Cazibə qüvvəsi 

- Dağlarda döyüş 

- De ki, məni sevirsən!

- Dəli Kür 

- Evin kişisi 

- Fəryad 

- Fətəli xan

- Gənc qadının kişisi 

- Gözlə məni 

- Güllələnmə təxirə salınır!... 

- Hacı Qara 

- Xalqlar Dostluğu muzeyi

- İnsan məskən salır

- İstintaq davam edir 

- İyirmialtılar 

- Kiçik leytenant 

- Kontor 

- Koroğlu

- Leyli və Məcnun

- Mezozoy əhvalatı 

- Müsahibə götürən adam

- O dünyadan salam 

- Orijinal üsul

- Təhminə 

- Ulduz 

- Ulduzlar sönmür 

- Uşaqlığın son gecəsi 

- Dmitri Kantemir Moldova istehsalı

- Yaramaz 

- Yarımçıq qalmış mahnı

- Yenilməz batalyon

Azərbaycan SSR xalq artisti Məlik Dadaşov 2 dekabr 1996-cı ildə Bakıda vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.06.2025)

 Fariz Əhmədov,

“Ədəbiyyat və İncəsənət” portalının Naxçıvan təmsilçisi

Qurban sadəcə heyvan kəsmək deyil. Qurban ən çox sevdiyini, ən dəyərli bildiyini Allah yolunda fəda etməyə hazır olmaqdır. Qurban ruhun çağırışı, nəfsin imtahanıdır.

Ta miladdan öncə bizə tərəf baxan bir fədakarlıq hekayəsi var. Həzrəti İbrahimin sınağı. Bu sınaqda qurban edilən təkcə bir oğul deyildi, burada qurban edilən nəfs, arzular, hisslər idi. Və bu qurban dinlər tarixində bir çevriliş, bir inqilab oldu.

Qurban düşüncəsi İslamdan əvvəl də vardı. 

Qədimdə insanlar tanrıları razı salmaq üçün çox zaman əsirləri, bəzən də öz övladlarını qurban verirdilər. Çində, Karfagendə, Hindistanda, Mesopotamiyada uşaqlar çaya və oda atılırdı. İnsan qanı müqəddəs sayılırdı. Həzrət İbrahim isə öz oğlunu qurban verməyə qalxdı, amma Allah onu dayandırdı. Bu hərəkət qurban anlayışına inqilab gətirdi. Qurban məhəbbətlə təslimiyyətin simvoluna çevrildi.

Allah İbrahimi seçdi. Onun imanı, səmimiyyəti və mütiliyi qarşısında dünya susdu. Bu hekayə inanc yerimiz olsa da, bəzən onun mahiyyətindən uzaq düşərək təqvimdə adi bir günə çeviririk.  Halbuki Qurban yaxınlıq deməkdir, Allaha yaxınlıq. Əslində bu bayramda bizdən soruşulur: “Sən nəyi fəda etməyə hazırsan? Sənin İsmayılın nədir?”

Bəlkə də bizim İsmayılımız arzularımızdır. Eynilə İbrahimin illərlə dua edib Tanrıdan dilədiyi o müqəddəs övladı kimi. Bəlkə də bizim İsmayılımız həsəddir, şöhrət ehtirasıdır. Əlsində Qurban bu içimizdəki İsmayılları Minaya aparmaq cəsarətidir. Məscidlərdən yüksələn dualar, əllərdəki bıçaqla birgə əsən ürəklər, paylanan ət, edilən ehsan bunlar zahiridir. Bəs batin? Bunu da siz düşünün!

Əzəldən bəri qurban düşüncəsi insanın Tanrıya yaxın olmaq cəhdidir. Qədimdə insanlar təbii fəlakətləri dayandırmaq, qəzəbdən qorunmaq üçün insanları qurban verirdilər. Odlar, çaylar, tanrılar qarşısında. Həzrət İbrahim isə bu anlayışın mahiyyətini dəyişdi. O, qurbanı sevgiyə, itaətə, təslimiyyətə çevirdi. Və Tanrı onu mükafatlandırdı bir quzu ilə, bir rəmzlə, bir simvol ilə.

İslam bu inqilabı yaşatdı. Qurban bayramı “Böyük Bayram” adlandı. Həccin rəmzi olan bu gündə kəsilən heyvanlar dəvə, inək, qoç sadəcə ətdən ibarət deyil. Onlar inamın təcəssümüdür. Və Qurani-Kərimdə bizə xatırladılır: “Onların nə əti, nə də qanı Allaha çatmaz. Ona yalnız sizin təqvanız çatar. Sizi doğru yola yönəltdiyinə görə, Onu uca tutuasınız deyə, bu heyvanları sizə, beləcə ram etdi. Sən isə yaxşılıq edənləri müjdələ!”

Qurbanın həm də paylaşmaqdır. Ət üç hissəyə bölünər ailəyə, qohuma və ehtiyac sahibinə. Bu üç hissə ilə birlikdə könül də üç yerə bölünər şəfqət, səxavət və sədaqət.

Unutma, bu bayram səndən cavab istəyir: “Sən öz İsmayılını qurban verməyə hazırsanmı?” Əgər sənin İsmayılın rahatlığındırsa, qorxularındırsa, ya da dünya malıdırs onları Minaya aparmağa cəsarətin varmı? Bəlkə də Qurban səni öz mahiyyətinə çağırır. Bəlkə də qurban elə sən özünsən!

Yalnız bu sualın cavabı bizim əsl inancımızı müəyyən edir. Qurban içindəki İbrahimə səs verməkdir. Öz Minanı tapmaqdır. Və ehtimal ki, o Minaya çatanda Tanrı sənə də bir “qoç” göndərəcək!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.06.2025)

 “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı növbəti sitatı Azərbaycan Respublikası Prezidentinin köməkçisi, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyevdən gətirir.

 "Türkiyədə bəzi jurnalist dostlara demək istəyirəm ki, Azərbaycan 30 il işğaldan əziyyət çəkən zaman İsrail Azərbaycana diplomatik dəstək verib. Məhz yəhudi lobbisi Amerika ilə münasibətlərdə bizə dəstək olub, erməni lobbisinə qarşı mübarizədə bizə yardım edib. Biz bunu açıq etiraf edirik və bundan çəkinmirik. Bəzən deyirlər, Azərbaycan İsrailə neft satır. Bunu yazanlar ümumiyyətlə neft bazarının necə işlədiyini belə bilmirlər. 

Biz Ceyhan limanına neft satırıqsa ondan sonra tankerlərə yüklənən neftin bizə heç bir aidiyyatı yoxdur. Bu neft hər cür təyinat yerinə gedə bilər və ona sadəcə istehsalçı ölkə nəzarət belə edə bilməz. Azərbaycan beynəlxalq hüququn fundamental prinsiplərini hər zaman əsas tutur və bütün dövlətlərlə münasibətlərdə bu məsələyə həssas yanaşır. Türkiyədə jurnalistlərin bəziləri həm də 30 ildə Azərbaycan xalqının nələr çəkdiyini gözlərinin qarşısına gətirsinlər".

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.06.2025)

Murad Vəlixanov, "Ədəbiyyat və incəsənət"

Hər bir azərbaycanlının mütləq baxmalı olduğu 3 filmdən biri "Qəm pəncərəsi"dir. Bu mənim qənaətim deyil. İzləsəniz, görərsiniz ki, bunu neçə ünlü təkrarən söyləyib. Filmin ssenarisini xalq yazıçısı Anar yazıb, həm də o, filmin quruluşçu rejissorudur. 

"Qəm pəncərəsi" filmi əsasən Mirzə Cəlilin əsərləri əsasında çəkilib. Bu film xalqımızın müsbət və mənfi cəhətlərini özündə əks etdirir. Bəzən 

Azərbaycanın klassik yazıçılarını daha bəşəri, daha böyük miqyaslı əsərlər 

yazmamaqda günahlandırırlar. Məgər Nobel mükafatçısı İvan Bunin rus 

kəndlisindən yazmırdımı? Ancaq bir həqiqəti də danmaq olmaz ki, XIX əsr Rusiya ədəbiyyatında, həmçinin Fransa ədəbiyyatında hadisələr daha çox kübar ailələrdə yaşanırdı. Bunun səbəblərindən biri də həmin yazıçıların yüksək

 təbəqə nümayəndələri olması idi. Onlar kübar ailələrdə doğulmuş, elita tərbiyəsi 

görmüşdülər. Biz Cek Londonun "Martin İden" romanında, Balzakın "Bəşəri 

məzhəkə" epopeyasında kübar cəmiyyətin tənqidini görə bilərik. Qərb yazıçıları

xilası daha çox elitadan gözlədiyi halda, biz Qurbanəli bəydən, Novruzəlidən yüksək bacarıq, savad umuruq. Kim haqlıdır, bizmi, onlarmı? Axı zaman onların haqlı olduğunu sübut etdi. Biz Novruzəlidən

intellekt tələb etdiyimiz və onu rus uşaqlarının gözündə gülüş obyektinə 

çevirdiyimiz halda, Cek London bütün kübar ailələrinin saxtakarlığını ifşa edən 

"Martin İden"i yaratmışdı. Axı Qoqol "Taras Bulba"nı yazmışdı. O Taras Bulba ki, düşmən qızını sevən oğlunu "səni mən yaratmışam, mən də öldürürəm" deyərək

 qətlə yetirir.

Yazıçını yazmadıqlarına görə qınamaq olarmı? Ümumiyyətlə, klassikləri tənqid 

edə bilərikmi? Tənqid olunmaz şəxsiyyət yoxdur, heç kimi bütə çevirmək olmaz. 

Amma kimisə tənqid edərkən ictimai-siyasi şərtlər, dövrün siyasi mənzərəsi mütləq mənada nəzərə alınmalıdır. Məncə, mövzudan çox yayınmasam yaxşıdır.

"Qəm pəncərəsi" filmində biz köhnə fikirlə yeni düşüncə axını arasında yaranmış

 konfliktin şahidi oluruq. Köhnə nəsil ənənəvi düşüncəni mühafizə etmək tərəfdarı olsa da, onların övladları, nəvələri yenilik tərəfdarıdır, onlar Kefli İsgəndəri 

qəhrəman sayırlar. Bəs Kefli İsgəndər qəhrəman idimi? Mən deyəndə ki, Cəbiş 

müəllim, Kefli İsgəndər nümunəvi obraz deyil, məni qınayırlar. Cəbiş müəllimə öz arvadı inanmırdı, arvadı qonşu kişi ilə əlbir olub Cəbiş müəllimdən sabun 

bişirməsini istəyirdi. Bu fikirlərlə razılaşmayan adamlar deyirlər ki, Kefli 

İsgəndərin, Cəbiş müəllimin günahı yoxdur, cəmiyyət onları o günə qoyub. Əgər

 cəmiyyət, savadsız kütlə intellektə qalib gəlirsə, demək ki, o intellektin həyatda qalmaq şansı yoxdur. Bütün xalqlar aydınlanma mərhələsi 

keçir və bütün xalqlar aydınlanma mərhələsini könülsüz şəkildə keçir. Məcburən, 

döyülərək, tənqid olunaraq. Bu mövzuda məni tənqid edən adamlar Alfons de 

Lamartinin Hüqonun "Səfillər" əsəri haqqında yazdığı tənqidi oxumayıb. Lamartin deyir ki, Hüqo elə xalq kimi davranır, xalqda həmişə günahkar axtarır. Lamartin 

yazır ki, Hüqo "Səfillər"dəki obrazların əzablı həyatına görə bütün cəmiyyəti 

günahkar çıxarır. Lamartin Fantinanın saçlarını, dişlərini satmasını həddən artıq 

pafoslu sayır. Lamartin yazır ki, bu səhnələrdəki dramatiklik şişirdilmiş 

səviyyədədir.

Mirzə Cəlil səmimi-qəlbdən xalqımızın inkişafını istəyirdi. Ən çətin zamanda, ən çətin şərtlər altında 

"Molla Nəsrəddin"i yaratmışdı. Təbii ki, tək yaratmamışdı. Dostları, xüsusən də 

Ömər Faiq Nemanzadə ona çox dəstək olurdu. Amma hər birimiz ciddi mənada

 düşünməli və bu suala cavab tapmalıyıq. Novruzəli, Kefli İsgəndər bizi inandıra 

bildimi? Axı şüurun qəbul etdiyi reallıqlar var. Uğursuz adamların dilində səslənən həqiqəti heç kim ciddiyə almır. Kefli İsgəndər cəhalətlə savaşmaq, insanları 

inandırmaq üçün müxtəlif variantlar düşünüb tapmaq əvəzinə, öz hücrəsinə 

qapanırsa, ona inanan uşaqlar kimdən güc alsınlar, kimə inanıb təhsil almaq 

istəsinlər? Əslində, Mirzə Cəlilin "Poçt qutusu" hekayəsini yazmaqda məqsədi 

Novruzəlini və ya xalqı aşağılamaq deyildi. Əslində, qutuya atılan da məktub 

deyildi. Qutuya ana dilimiz və milli təfəkkürümüz atılmışdı. Və həmin rus uşaqları da milli düşüncəmizdən, ana dilimizdən uzaqlaşdığımıza, böyümək istəmədiyimizə görə Novruzəliyə - əslində, bizə gülürdülər.

"Qəm pəncərəsi" filmində ən çox ifadə olunan məsələlərdən biri də qadın azadlığı problemidir. "Danabaş kəndinin əhvalatları"nda, "Məhəmmədhəsən əminin eşşəyinin itməkliyi"ndə bu mövzular obrazlı şəkildə

 təsvir olunub. Bu filmə baxarkən Mirzə Cəlilin yaşadığı iztirablar, keçirdiyi ürək

 ağrıları gözlərim önündə canlandı və kədərləndim. Özümdən asılı olmadan 

gözlərim doldu. Üzeyir Hacıbəyov haqqında yazılan xatirələri oxuyarkən də beləcə kövrəlmişdim. Biz bundan sonra əzab çəkməsək də olar. Üzeyir bəy hamımızın 

yerinə əzab çəkib. Filmdə kəndlilərin qudurğan Xudayar bəyə münasibəti insanı 

dəhşətə salır. Kəndlilər Xudayar bəyin şallaq zərbələrinə sevinir. Bu filmdə biz 

kütlə psixologiyasının təsvirini görürük. Ancaq film təkcə mənfilərdən ibarət deyil. Mirzə Cəlil bizə bir ümid parıltısı, gələcəyə inam qığılcımı verdiyi kimi, onun 

həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş bu filmdə də Kefli İsgəndərin ətrafına 

toplaşmış kefsiz uşaqlar cəhalət girdabında boğulan xalqın gələcəyinin parlaq 

olacağına inam hissi yaradır.

Xudayar  bəyin  özbaşınalığı  o dövrün xanlarının, bəylərinin rəiyyətə münasibətini əks etdirir. Xudayar bəyin zalım hərəkətlərinə, qəddar davranışına  səbəb kənd 

camaatının avamlığıdır. Xudayar bəy savadlı deyil. Sadəcə, hiyləgərdir. Ancaq 

Xudayar bəyin öz dostunun arvadına göz dikməsi o demək deyil ki, bu xüsusiyyət bütünlükdə xalqımıza məxsusdur.

Hər bir azərbaycanlı bu filmi izləməlidir. 

Bu film həm də bizim yaddaşımızı səsləyir və bizi fəaliyyətə, faydalı işlər

 görməyə həvəsləndirir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

Yüz minlərlə oxucunun oxuma sayı və müsbət rəyləri əsasında Şərqi Avropanın ən böyük elektron ədəbiyyat platforması olan LitRes yay mövsümünün ən yaxşı kitablarını müəyyənləşdirib. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının əməkdaşı Kənan LitResin rəsmi saytına istinadən həmin kitabları sizlərə təqdim edir.

Və sonda o, kitab mütəxəssisi - “XAN”nəşriyyatının direktoru Səbuhi Şahmursoya müraciət edib, reytinqi şərh etməyi ondan xahiş edəcək.

1.Corc Oruel, “1984”;

2.Den Braun, “Da Vinçi şifrəsi”

3.Daniel Çidiak, “Kim deyir ki, sən bacarmazsan?”

4. Edit Eva Eqer, “Seçim”;

5.Juliya Enders, “Ecazkar bağırsaq”;

6.Con Kexo, “Şüuraltı hər şeyə qadirdir”;

7.Mari Kondo, “Magik təmizləmə”;

8.Anna Todd, “Sonra”;

9. Aleks Mixaelides, “Səssiz-səmirsiz xəstə”

10.Patrik Kinq, “Ünsiyyət vərdişlərini necə yaxşılaşdırmalı?”

Səbuhu Şahmursoy:  

“LitRes-in yay reytinqində ardıcıl iki il Corc Oruelin “1984” romanının birinci olması əslində təəccüblüdür. İş ondadır ki, bu, çox mürəkkəb strukturlu, çətin qavranan romandır. Orta statistik oxucu üçün deyil. Xüsusən də, yay aylarında insanlar hər şeyin daha yüngülünə can atar, əyləncəyə üstünlük verər. Ya müharibə, iqtisadi xaos, repressiyalar və siyasi çevriliş tamaşaları rusiyalı oxucuları statistiklikdən çıxarıb, ya da ki, dünyanın mizan-tərəzisi dəyişib. Den Braunun əsərləri də, məncə, yay yox, qış kitablarıdır. Hazırda Avropada yay üçün, məsələn, Sesiliya Ahern daha çox oxunur. Amma seçim seçimdir, nə deyə bilərik”.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Naxçıvanlılar deyirlər, Zəroş bizimdir. Lap qısqanclıqla nehrəmlilər deyirlər ki, xeyir, Zəroş yalnız bizimdir. Amma Zəroş Həmzəyeva bütüm Azərbaycanındır.

Bu gün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri təqaüdçüsü Zəroş Həmzəyevanın anım günüdür.

O, 22 mart 1925-ci ildə Naxçıvan MSSR-in Nehrəm kəndində doğulub. Qızlıq soyadı Əliyevadır. Məşhur aktyor və rejissor İbrahim Həmzəyevlə ailə həyatı qurandan sonra "Həmzəyeva" soyadını daşıyıb.

Aktrisa kimi də məhz "Zəroş Həmzəyeva" kimi məşhurlaşıb. Atası dövrünün tanınmış ziyalılarından olub. O, qızının təhsil almasına xüsusi səy göstərib. Anası Əfşan xanım Makulu İrəvanın tanınmış kübarlarından olan İbrahim xanın qızıdır. İbrahim xan poeziyaya və musiqiyə rəğbət bəsləyib.

Zəroş xanım orta təhsili Nehrəm kəndində alıb. Doqquz-on yaşlarından şeir söyləməyə, deklamasiyaya meyil göstərib. Məktəbin dram dərnəyində çıxış edib. Səhnəyə ilk dəfə 1941-ci ildə, on altı yaşında çıxıb. Onu peşəkar səhnəyə İbrahim Həmzəyev cəlb edib. İlk səhnə obrazı kimi Nəcəf bəy Vəzirovun "Hacı Qəmbər" ("Yağışdan çıxdıq, yağmura düşdük") komediyasında Yetər rolunu oynayıb.

Zəroş Həmzəyeva dramaturq Cəfər Cabbarlının qadın qəhrəmanlarının ən yaxşı ifaçılarından sayılır. O, müxtəlif illərdə və müxtəlif rejissorların quruluşlarında ədibin "Solğun çiçəklər" (Sara), "Nəsrəddin şah" (Sitarə), "Aydın" (Gültəkin), "Sevil" (Sevil), "Almaz" (Almaz və Yaxşı), "1905-ci ildə" (Sona), Süleyman Rəşidinin (Əliyev) "Canlı heykəl" (Anna İvanovna), ("Od gəlini" (Solmaz), "Oqtay Eloğlu" (Firəngiz), "Yaşar" (Yaqut) dramlarının tamaşalarında baş rolları ifa edib. Bu rolların bir qismini ayrı-ayrı quruluşlarda təkrarən oynayıb.

Aktrisanın baş rollar siyahısında Xumar, Südabə ("Şeyx Sənan" və "Səyavuş", Hüseyn Cavid), Estrelya ("Sevilya ulduzu", Lope de Veqa), Şirin və Məryəm ("Fərhad və Şirin", Səməd Vurğun), Gülcahan ("Nadir şah", Nəriman Nərimanov), Süsən ("Namus", Aleksandr Şirvanzadə), Gülcamal ("Qatır Məmməd", Zeynal Xəlil), Dezdemona ("Otello", Vilyam Şekspir), Zinyət və Zalxa ("Toy", Sabit Rəhman), Məhzəti, İsmət ("Məhsəti" və "İsmət", Kəmalə Ağayeva), Mətanət ("Çicəkli dağ", Məmmədhüseyn Təhmasib), Luiza ("Sahil əməliyyatı", Cəmşid Əmirov), kruçinina ("Günahsız müqəssirlər", Aleksandr Ostrovski) kimi sanballı xarakterlər var.

Təltifləri 

14 oktyabr 1964-cü ildə "Azərbaycan SSR əməkdar artisti", 21 oktyabr 1967-ci ildə isə "xalq artisti" fəxri adlarına layiq görülüb. O, 1995-ci ildə fəxri təqaüdə çıxıb. 27 mart 2000-ci ildə "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilib. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünə layiq görülmüşdür.

Zəroş Həmzəyeva 2004-cü il iyun ayının 6-da Bakıda vəfat edib və İkinci Fəxri xiyabanda dəfn olunub.

Allah rəhmət eləsin.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Onunla Şamaxıda keçirilən tədbirlərin birində görüşmüşük. Orada dostlarımın çevrəsində o da var idi. Bacardığım qədər müşahidə edib, onu dinləməyə və tanımağa çalışdım. Bu yaxınlarda filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, "Kaspi" Mətbuat və Təhsil Mərkəzinin rəhbəri, "Kaspi" qəzetininin təsisçisi, şair Sona xanım Vəliyevadan onun haqqında elə gözəl sözlər eşitdim ki, müşahidələrimi cilovlayıb sizinlə bölüşmək qərarına gəldim. Onu siz də tanıyın...

Təbiətcə təhlilçidir. İnsanı diqqətlə nəzərdən keçirib haqqında söz deməyi bacarır. Qürurlu adamdır, amma cansıxıcı, quru deyil. Liderlik keyfiyyətləri var. O, həmişə yenilik axtarır, macəra həvəskarıdır. Risk etməyi, fərqliliyi xoşlayır. Fikri ilə razılaşmayan insanlarla mübahisə etməkdən çəkinmir. Çılğın xarakteri var, insanlara sevgisini necə göstərəcəyini dəqiq bilmir. Nə qədər optimist olsa da, azadlığı uğrunda mübarizə aparmağı bacarır. Onun emosiyalarını hər adam duya bilməz. Bu emosiyaları başa düşmək çətindir. Şən, mehriban xasiyyətinə görə ətrafdakılar tərəfindən sevilir...

Qəşəm Nəcəfzadə onu belə xarakterizə edir: “Mənə elə gəlir ki, o bəzi şeirlərində yerini tez nişan verir, gizləndiyi yerdən tez çıxır, bir az üstünü ay işığı ilə, bir az yağışla, bir az payızla örtməlidir ki, onu axtarsınlar, gəzsinlər və qəflətən, uzun bir dəqiqədən sonra çıxıb desin ki, “mən burdayam.” Azərbaycan poeziyasında onu çox axtardım, bəzən tez tapıldı, bəzən gec. Mən gec tapılan, axtarılan, şeirdə obrazını gizlədən şairləri çox sevirəm və o da orijinal, maraqlı bir şair kimi bu sıradadır. Onun uşaqlıq və gənclik dostu kimi, onu tanıyan, bilən adam kimi deyə blərəm ki, məhz şeirlərində onun obrazı aydın görünür. Mən onun ağlamağını görmüşəm və bilirəm ki, ağlamaq qədər insanı ifadə edən heç bir üslub ola bilməz. Bacısı, ekiztayı rəhmətə getmişdi, mənə xəbər verdi və doyunca ağladı, o hönkürtünü heç vaxt unuda bilmirəm...”

O, həyatı heç vaxt zarafat kimi qəbul etmir. Hadisələri ağılla qiymətləndirməyi bacarır. Heç kimin ağlına gəlməyən hadisələri yaşadığına görə, özü ilə ətrafdakılar arasında görünməz bir pərdə yaradır. O, həyata praktiki baxır. Ətrafdakıların heyran və hörmət etdiyi insandır. İşləri yaxşı gedəndə hər şeyə nəzarət edə bilir və münaqişə yaradan insanlara məhəl qoymur. Bəzən cəsarəti onu asanlıqla hədləri aşmağa səbəb olur. Bu da müxtəlif problemlərə səbəb olur...

Qəşəm Nəcəfzadə daha sonra deyir: “O, unudulmayan adamlardandır. İncikliyimiz də olub, küsülülüyümz də. Amma bir gün keçəndən sonra qarşılaşan kimi, ikimizi də gülmək tutub, heç özümüz də bilməmişik ki, niyə güldük, niyə küsmüşdük və niyə barışdıq? Onun şeirlərini həmişə sevmişəm, yaxşı cəhətlərindən hər yerdə ağız dolusu danışmışam, çünki onda yarımçıqlıq yoxdur, ürək dolusu adamdır, sevgisi də bütövdür, şeiri də, hətta sərbəst şeiri sevməməyi də. Bu da təbiidir. Çünki, o heca şeirinin tanınmış nümayəndəsidir. Hərdən mənim sərbəst şeirlərim haqqında belə deməyi də var: “Axşam sənin o nağıllarından bir-ikisini oxudum”. Bu cümlədə o işarə əvəzliyi onu ifadə edir ki, yəni xoşum gəlməyən nağıllarından...”

Öyrənmə qabiliyyəti çox yüksəkdir. Sərt görünüşə sahib olsa da, həzz və rahatlıq aşiqidir. Ehtiyatlı, sabit və hətta şübhəli olması uğurlarının ən böyük amilidir. Hadisələrdə detallara böyük əhəmiyyət verir. Bəzən onda qəribə bir tənhalıq hissi yaranır və buna dözməyə çalışır. Onun haqqında bilməli olduğunuz xüsusiyyətlərdən- məntiqli və məzmunlu olmasını hökmən qeyd etməliyəm və intellektual insan olduğunu deməyə bilmərəm...

Filologiya elmləri doktoru, tənqidçi-ədəbiyyatşünas Qurban Bayramov yazır: “Onun adı gələndə gözümün qabağında bu çağımızın ziyalılar mühitində cümləqayğı obrazı canlanır… Özü də, möhtəşəm, boya-boy bir obraz! Onu AYB-nin “qaraşuxası” da, “haqqa dayanan, haqqa söykənən, könlünü şerə verən şair” də, adlandırırlar və elə də var. Bütün bunlar onun torpaq- Vətən oğlu olmağından irəli gəlir. İmişlidə dünyaya gəlib, uşaqlığı, ilk gəncliyi İmişlinin Ağamallar kəninin bol-bəhrəli, yovşan ətirli çöllərində keçib, aranlı-yaylaqlı yamaclarda qoyun-quzu otarıb, çiling-ağac oynayıb, tərəkəmə həyatı yaşayıb. Elə onun səmimiliyi, istiqanlılığı, şeirin vətəndaşlıq ətri bu kənd-kəsəkdən gəlir, illər boyu şəhərdə yaşasa da, evi-eşiyi şəhərdə olsa da, çoxumuz kimi şəhər onu şəhərli edə bilməyib. Bu xaotik şəhər mühitində bir kəndçi balası qədərincə səmimiyyətini qoruyub saxlayıb və yaxşı ki, bütün bunlar bir sərvət kimi onun poetik yaradıcılığına yansıyıb, hopub, yaxşı-pis, az-çox nəyi var, özüdür, özününküdür…”

Liberal xarakterli insandır. Azadlığına böyük əhəmiyyət verdiyi üçün qaydaları, sosial normaları, qısqanclığı, şəxsiyyətinə müdaxiləni qətiyyən sevmir. O, nə istəyirsə hökmən olmalıdır. Bu xüsusiyyətinə görə münasibətlərdə bəzən çətinlik çəksə də, sağlam düşüncəsi və ictimai quruluşu ona uğur gətirir...

Bəli, haqqında söhbət açdığım yazıçı, şair, publisist Dayandur Sevgini belə tanıyıram. O, 1959-cu ildə İmişli rayonunun Ağamalılar kəndində dünyaya gəlib. 1976-cı ildə Zərdab rayonunun Şəftəxal kənd orta məktəbini, 1982-ci ildə Sumqayıt Politexnik Texnikumunu, 2008-ci ildə isə Bakı Slavyan Universitetinin bədii yaradıcılıq fakültəsinin bitirib. 2000-ci ildən 2021-ci ilədək “Kaspi” qəzetində çalışıb. Hazırda AYB-nin “Ulduz” jurnalında poeziya və nəsr şöbəsinin müdiridir...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Təbrizdə yaşayan Rəhim Təkindir.

Rəhim Təkin

Təbriz

GÖYDƏN

Sənin gözündü günüzlər mənə baxır göydən

Sənin saçındı gecə ağnayıb axır göydən.

Yağışlı axşamı sənlə gəzib dolanmağımız,

Yadında varmı yağırdı şirin çaxır göydən?

Nə nərdəsi?! Məni yalqız buraxdığın gecədən,

Bu pəncərə dalısında dəmir yağır göydən.

Dolanda beynimə sənsizliyin ağır havası,

Başım bükür belimi, lap olur ağır göydən.

Sən ilə saydığımız hansı ulduza soralar,

Baxanda gözlərimə doldururdu xır göydən.

Sevənləri gecələr hər görəndə pötlənirəm,

Ki, üstümə tökülür sanki odlu qır göydən.

Cəhənnəmin özünü görmüşəm bu dünyada mən,

Canıxmışam daha tanrı, məni çağır göydən.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.   

Arzuları necə həyata keçirməyin Barbara Şer təlimatı

Barbara Şerin tam adı «Arzulamaq ziyanlı deyil. Doğrudan da, istədiyin şeyi necə əldə etməli» olan kitabın məğzi budur: «Arzuların həyata keçməsi üçün özünühipnozla məşğul olmaq, ekstrasens – falçı yanına getmək lazım deyil. Lazım olan arzuya çatmaq məsələsinin praktiki metodikasını işləyib hazırlamaq, planlaşdıra bilmək bacarığı, özünü yeniliklərə hazırlamaq xüsusiyyəti, lazımi material və informasiyalara yol tapmaq, yeni kontaktlar qazanmaqdır».

Barbara Şerin kitabında çox dəyərli bir hissə var: həyatdan nə istədiyinizi bilmək, özünüzə yaxın olan emosional obrazı tapmaq, öz arzularınızı daha yaxşı ifadə etmək üçün 5 sadə çalışma.

Üçüncü çalışma.

Yaxın bir adamdan xahiş edin ki, üç dəqiqə ərzində sizin ən yaxşı keyfiyyətlərinizi söyləsin. Bunları bir vərəqə köçürün. Özü də, həmin şəxs «Sən çox ağıllısan», «Sən çox yaraşıqlısan» seriyasından olan komplimentlər səsləndirməməlidir: « Sənin çox zəngin fantaziyan var», «Sən çox nizam-intizamlı adamsan» və s. kimi keyfiyyətlər söylənilməlidir.

Bu çalışma sizə kənardan özünüzə baxmaq, öz üstün cəhətlərinizi görə bilmək üstünlüyü verəcək. Və çox yəqin ki, sizi yeni düşüncələrə və ideyalara kökləyəcək.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)