İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bədbinlər həyəcan təbili çalırlar. Deyirlər, get-gedə opera, balet, simfonik musiqi, kamera musiqisi və digər elitar incəsənət qolları Azərbaycanda süquta uğrayacaq, diringi və bozbaş mahnılar meydan suladıqca və yeganə gəlir mənbəyi bu mahnılara susamış toy biznesi olunca elitar musiqiyə heç kəs yaxın gəlməyəcək.

Azərbaycan opera müğənnisi, lirik soprano Xuraman Qasımovanın bu gün doğum günüdür. O, 6 iyun 1951-ci ildə Bakıda doğulmuşdur. Xuraman və böyük bacısı Fidan Qasımova bacılarının valideynləri daim incəsənətlə bağlı olub, şeir yazıb, musiqiyə meyl göstəriblər.

Xuraman Qasımova 1975-ci ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasını bitirmişdir. 1976-cı ildən Azərbaycan Opera və Balet Teatrının solistliyinə başlamışdır.

Əsas partiyaları: Səlma ("Aldanmış ulduzlar", M. Quliyev), Sevil və Dilbər ("Sevil", F. Əmirov), Nigar ("Koroğlu", Ü. Hacıbəyli), Mimi və Müzetta ("Bohema", C. Puççini), Dezdemona, Aida ("Otello", "Aida", C. Verdi), Tatyana ("Yevgeni Onegin", P. Çaykovski), Xurşudbanu Natavan (Natavan, Vasif Adıgözəlov) və s.

İfaçıların 5-ci Zaqafqaziya müsabiqəsinin (1977) I mükafatçısı, vokalistlərin M. Qlinka adına 7-ci Ümumittifaq müsabiqəsinin (1977) laureatı, Mariya Kallas adına Beynəlxalq müsabiqəsinin (Afina, 1981) "Qran pri" mükafatçısıdır, eləcə də ifaçıların P. Çaykovski adına 8-ci Beynəlxalq müsabiqəsinin (Moskva, 1982) laureatıdır.

Ünlü sənətçi kinofilmlərə də çəkilmişdir ("Mən ki gözəl deyildim", "Həyat bizi sınayır").

1982-ci ildən Bakı Musiqi Akademiyasında dərs deyir (1994-cü ildən solo oxumaq kafedrasının müdiri, 1996-cı ildən professor), 1994-cü ildən İstanbul Dövlət Universiteti konservatoriyasının professorudur.

Bir sıra xarici ölkələrdə (Bolqarıstan, Çexoslovakiya, Malta, Fransa, Avstriya, Norveç, Türkiyə, Finlandiya və s.) çıxış etmişdir.

Filmoqrafiya

Gələcəyin qurucuları

Həyat bizi sınayır

Kədərimiz... Vüqarımız...

Maestro Niyazi 

Mən ki gözəl deyildim

Nəğməkar torpaq 

Qaraca qız 

Silinməyən izlər... 

Ürəkdən ürəyə 

Üzeyir ömrü

Təltif və mükafatları

- "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı

- "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı

- Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı 

- Azərbaycan SSR Lenin komsomolu mükafatı

- "İstiqlal" ordeni

- "Şərəf" ordeni

- "Şöhrət" ordeni 

- "Heydər Əliyevin 100 illiyi" yubiley medalı 

1995-ci ildə Xuraman Qasımovanın həyatının dramatik anlarını əks etdirən “Zəng adlı” qısametrajlı sənədli film çəkilmişdir

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Vəzir Sədiyevin bu gün doğum günüdür. O, 6 iyun 1961-ci ildə Gürcüstan Respublikasının Marneuli rayonunun Aşağı Qullar kəndində anadan olmuşdur.

Orta təhsilini Qərbi Azərbaycanda alan Vəzir daha sonra Tbilisi Ali Hərbi Artilleriya Məktəbinə daxil olur. Əfqanıstan müharibəsində iştirak etmişdi. O, yüksək səviyyəli xidmətinə görə mayor rütbəsi də almışdı.

Dəhşətli Xocalı soyqırımından sonra könüllü olaraq müharibəyə qoşulmağı qərara alır. Vəzir Laçın, Qubadlı, Füzuli, Ağdərə rayonlarında gedən döyüşlərdə iştirak edir. Milli Orduda artilleriya hissələrinin yaradılmasında onun böyük xidmətləri olur. 1993-cü il 19 fevral Həsənriz kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə cəsur komandir qəhrəmancasına həlak olur.

Azərbaycan Respublikası prezidentinin 15 yanvar 1995-ci il tarixli 262 saylı fərmanı ilə Sədiyev Vəzir İsa oğluna ölümündən sonra "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adı verilmişdir.

O, Bakı şəhərinin Şəhidlər Xiyabanında dəfn edilmişdir.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Tribuna rubrikasında bu gün söz Ağdam gənci Zeynəb Mirzəyevanındır.

Mən gəncəm! Hüquqları, məsuliyyətləri, dəyərləri, söz azadlığı olan bir gənc. Dünyadakı 2 milyarda yaxın gəncdən sadəcə biri. Dünya üzrə hər gün 1000-dən çox gənc zorakılıq, sosial ədalətsizlik, işsizlik, ya da psixoloji təzyiqlərlə mübarizə aparır...

Mən də hər bir gənc kimi həyatımın gözəl keçməsini istəyirəm. Ancaq yaşanan hadisələr tək sığortalanmağa yox, sığortalanmamış hadisələrin də üstünün örtülməsinə və susulmasına işarət edir.

Bu gün sizlər üçün gənclərin yaşadıqları problemlər, onların üzləşdikləri haqsızlıqlar, hətta müəmmalı ölümlərinin belə üstünün açılmaması haqqında olan fikirlərimi qələmə almaq istədim ...

Bu gün sizə gənclərin "həyatından" danışacağam...

"Biri var idi biri yox idi... Hüzur içində, gözəlliyi ilə hər kəsi valeh edən bir şəhər var idi. Şəhər başdan başa çiçəklərlə örtülmüşdü. Çiçəklər başı dik qürurlu, bir o qədərdə zərif idilər... Şəhərin sakinləri o çiçəkləri sevir, ətrini duyur və onları qoruyurdular.

Bu şəhərdə bir bağban da var idi. Ya da bağbana bənzəmək istəyən yad biriləri, nə bilmək olardı..?

Bu "bağban" hər gün şəhərdən bir çiçəyi dibindən çıxarıb aparırdı. Heç kim "niyə?" demirdi. Hətta bəziləri baxıb keçir, bəziləri isə sadəcə gülümsəyirdi. Beləliklə çiçəklər bir-bir yox olurdu...

Bir gün ən parlaq çiçək də yox oldu. O an şəhər susdu. Bir anlıq hiss edilən sükut çökdü. Amma yenə səslər başladı: "Bayram", "gülüş", "laqeydlik"...

Heç kim əli torpağa batmış adama baxmırdı. Hamı bilirdi, amma heç kim danışmırdı. O çiçəklər indi hamının gözündə sadəcə "solmuş çiçək" idi. Hər kəsin gözündə bu çiçəklərin sonu "vaxtı gəlmişdi, ömürlük yaşamayacaqdı" oldu... Bu qədər asan idi bütün çiçəklərin yox oluşu..?

Beləliklə bütün şəhər susdu... Qalan isə çiçəklərin kökündən atılmış və açıq qalmış nəmli torpağı, o əli torpağa batmış "bağban" idi...

Bir də... səssiz hayqırtılar. O hayqırtılar günəşdən gəlirdi. Çünki onun istisi ilə boy atmışdı o çiçəklər. O hayqırtılar buluddan gəlirdi. Çünki o, vermişdi çiçəklərə ilk suyunu.

Çiçəklər unudulacaqdı... Çətini əlləri torpağa bulaşmış "bağban" əllərini yuyana qədər idi...  Hər şey unudulacaqdı. Çünki baxanlar da görməmişdi gerçəyi..."

Bu nağıl deyil. Bu bizim gündəlik həyatımızdır. Bu dövrdə, bu yaşda yaşayan gənclərin hekayəsidir.

Gənclərin - çiçəklərin həyatını hər kəsin baxdığı, amma görmədiyi, görmək istəmədiyi o bağban sifətinə bürünmüş cani cəlladların əllərinə verməyin... Çünki bu bağbanlar hər yerdə, hər an, hər birimizi tapa bilərlər. O gənclər əbədi olaraq gənc olaraq - çiçək olaraq qalacaqlar. Çünki onlar çiçək olaraq kökündən çıxarıldılar...

Nə vaxta qədər susacayıq? Nə vaxta qədər gənclərin solmasına göz yummalıyıq? Susmayaq, çünki bu ölkə bir dənə də Şəbnəm, Turan, Elgün kimi qurban vermək istəmir...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

İmran Verdiyev,

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

Azərbaycan Xalq yazıcısı Mehdi Hüseyn görkəmli yazıçı, dramaturq, tənqidçi və tanınmış ictimai xadim idi. İsmayıl Şıxlı yazırdı: “Mehdi Hüseynin tənqidi də, bədii yaradıcılığı kimi həm əhatə etdiyi mövzu, həm də poetikası baxımından rəngarəngdir. Belə ki, o bir neçə ədəbi janrda əsər yazdığı kimi, tənqidin də müxtəlif sahələrinə əl atıb. Biz onun tənqidi əsərləri içərisində ədəbiyyat tarixinə, müasir ədəbi məsələlərə, teatr tənqidinə, aktyor sənəti haqqında mülahizələrə, rus və dünya ədəbiyyatı barədə çox qiymətli fikirlərə rast gəlirik”.

Professor B.Xəlilov qeyd edirdi ki, “İsmayıl Şıxlı Mehdi Hüseynin bir münəqqid və ədəbiyyatşünas kimi söylədiyi fikirləri iki yerə ayırır: birincisi, münaqişələr dövründə (1937-ci ilə qədər) söylənilən fikirlər, ikincisi, münaqişələrdən sonrakı dövrdə yaranan ədəbi-tənqidi mülahizələr. İ.Şıxlı onun hər iki dövrdə yazdığı ədəbi-tənqidi məqalələri barədə düzgün mövqeyini bildirməklə yanaşı, ayrı-ayrı yazıçılar barədə yanlış mülahizələrini də diqqətdən qaçırmır”.

“Münaqişələr dövründə “ayrı-ayrı yazıcılar barədə söylənmiş yanlış mülahizələrdən” bəziləri də klassik ədəbiyyatımızın ən görkəmli nümayəndələrindən olan C.Məmmədquluzadə haqqında idi.

Hələ keçən əsrin 30-cu illərində M.Hüseyn “Ədəbi döyüşlər” (1932) kitabında M.Cəlilin yaradıcılığından bəhs edir, onun ədəbiyyat və içtimai fikir tariximizdəki yerini müəyyən etməyə çalışırdı. Əlbəttə, Mehdi Hüseyn də müasirləri kimi, dövrünün övladı idi, sovet rejiminin tələb etdiyi, cidd-cəhdlə qoruduğu çərçivələrdən o qədər də kənara çıxa bilməzdi. Marksist tənqidin sosioloji metodologiyasının təsirinə qapılan, bir müddət rappçılığa da meyl edən M.Hüseyn “vulqar siosiologizmin təsiri” ilə C.Məmmədquluzadəni “cığırdaş”, “proletar inqilabından əvvəl demokratik xırda burjua cərəyanının qüvvətli nümayəndələrindən biri” adlandırırdı.  

Sonralar o, dahi C.Məmmədquluzadənin yaradıcılığına dərindən bələd olduqca, onun yaradıcılığının ehtiva dairəsinin nə dərəcədə geniş oduğunu gördükcə və burdakı estetik gözəlliyi duyub qiymətləndirdikcə yanlış mövqe tutduğunu etiraf etmişdi.

Böyük yazıcımız İ.Əfəndiyev öz xatirələrində yazırdı ki, bir dəfə M.Hüseyndən nə üçün belə etdiyini soruşdum. O, boğulurmuş kimi dərindən köks ötürüb dedi: “Bunlar hamısı, – lənətə gəlmiş vulqar sosiologizm – bizi … uzaq salmışdı. Biz tribunalarda döşümüzə döyüb Cəfər Cabbarlı kimi, Cavid kimi gözəl sənətkarlarımızın, Əhməd Cavad, Sanılı kimi şairlərimizin, hətta Mirzə Cəlil kimi böyük ədibimizin hərəsinə bir- bir damğa vururduq. Kimini pantürkist, kimini xırda burjua yazıçısı, kimisini nə adlandırırdıq. Biz Yusif Vəzir kimi, Cavid kimi təmiz insanlara siyasi böhtanlar atmaqdan da çəkinmirdik. Biz o tribunalardan hətta klassiklərimizə də atəş açırdıq”.

Bu, əslində, “ədəbiyyata qabaqcadan hazırlanmış ölçülərlə yanaşmağa” məcbur qalan bir insanın səmimi etirafı idi. Belə bir etirafa onun tərcümeyi-halında da (1958) rast gəlirik.

Ötən əsrin 40-cı illərindən sonra M.Hüseyn özünün “Dahi sənətkar” (1941), “Düşündürən sənətkar” (1947) və digər məqalələrində M.Cəlilin yaradıcılığını daha dərindən və obyektiv qiymətləndirir, XX əsr ədəbiyyatınin inkişafında onun nəsrinin, dramaturgiyasının və publisistikasının böyük rol oynadığını göstərirdi. 1952-ci ildə yazdığı “Ədəbiyyatşünaslıqda marksizmi təhrif əleyhinə” adlı məqalədə o, M.Rəfilinin M.F.Axundov, C.Məmmədquluzadə, M.Ə.Sabir kimi sənətkarların rolunun azaltmaq, onların ədəbi-içtimai rollarına kəmetinalıq göstərmək cəhdini tənqid edərək deyirdi:

“Bu nədir, üzdə “ifrat inqilabçılıq”, əsl həqiqətdə isə ədəbi irsə rappçılıq cəbhəsindən yanaşmaq deyilmi?”

O, C.Məmmədquluzadə yaradıcılığına etinasız yanaşmaları kəskin tənqid etməklə bərabər, yazılarında M.Cəlilin böyüklüyünün sirrini açmağa çalışırdı. Dahi ədibi dərindən öyrəndikcə onun böyüklüyünü israrla etiraf edən M.Hüseyn yazırdı:

“…bizim qarşımızda adi məişət yazıcısı durmayır, bəlkə də, bu dörd-beş cildlik əsərləri ilə milli ədəbiyyatımızda böyük bir dövr açmış dahi sənətkar durur. Bu sənətkarın əsərləri yarım əsrə yaxın bir zamanın ağır imtahanından keçərək bu gün də yaşayır. Cəsarətlə deyə bilərik ki, onlar sabah da yaşayacaq. Məsələ belədirsə, Molla Nəsrəddin bu gün bizimlə yanaşı duraraq yeni dünyanın keşiyini çəkir, onun mübarizə səngərində yenə eyni mərdliklə vuruşur…”. M.Hüseyn M.Cəlilin böyüklüyünü onun öz mühitinə, xalq həyatına, milli ədəbi ənənələrə möhkəm bağlılığında, xalqı özünüdərkə çağırmasında, həmçinin mütərəqqi ideyaları müdafiə etməsində, mütərəqqi qüvvələrin qələbəsinə olan inamda, sənətkarlıq məharətində görürdü. Onun M.Ə.Sabir haqqında dediyi “Sabirin yaradıcılığı vətəndaşlıq motivləri ilə nəfəs alırdı” fikrini qeyd-şərtsiz C.Məmmədquluzadəyə də aid edə bilərik.

Ədəbi prosesdə ənənələrin rolunu yüksək qiymətləndirən, lakin ona doqmatik münasibəti qəbul etməyən, yaradıcı münasibətin tərəfdarı olan, müasirliyi duyaraq və anlayaraq yazanların həm də klassik ənənələrə sadiq qaldıqları qənaətində olan M.Hüseyn öz əsərlərində C.Məmmədquluzadə ənənələrinin davam etdirilməsinin vacibliyini bildirirdi. Bu baxımdan M.Hüseynin “...biz Molla Nəsrəddinin ölümünü şərti hesab edirik. Çünki onun ənənəsi ölməmişdir. Onun vətənpərvər ürəyi bizim köksümüzdə çırpınır...” sözlərini gəlişigözəl sözlər saymaq olmaz. O,"Biz, Azərbaycan sovet nasirləri, Cəlil Məmmədquluzadənin "Poçt qutusu"ndan çıxmışıq" (M.Cəlal) məşhur aforizmində çox mühüm bir ədəbi həqiqətin ifadə olunduğunu yazırdı.

“C.Məmmədquluzadə o tarixi şəxsiyyətlərdəndir ki, onların mübarizələrdə keçən fəaliyyəti mənsub olduqları xalqın tərəqqisində böyük təkan olur, onlar öz doğma yurdunu on illərlə irəli salırlar. O şəxsiyyətlərin surəti nəsillər üçün vətənrərvərlik, qeyrət və fədakarlığın nümunəsinə çevrilir.”

Təsadüfi deyildir ki, Mehdi Hüseyn Cəlil Məmmədquluzadəyə həsr etdiyi və 1941-ci ildə nəşr olunmuş “Dahi sənətkar” məqaləsində yazırdı ki, “Biz Molla Nəsrəddindən çox şey öyrənə bilərik və öyrənməliyik. Biz onun sənətkarlıq sirlərini və üsullarını öyrənmək yolu ilə bugünkü nəsrimizi qat-qat yüksəldə bilərik. Xüsusən düşündürmək məharətini Molla Nəsrəddindən öyrənmək lazımdır və zəruridir”. O, yazıçılara “Bədii ustalıqda Molla Nəsrəddin kimi klassik bir lokanizm yolu tapmaq, qəzəbi də, məhəbbəti də, kədəri də, sevinci də təsvir edilən lövhənin bədii məntiqində onun kimi ifadə etməyi bacarmağı”, “süjet qurmağı, hadislələr arasında möhkəm vəhdət yaratmağı, mənalı və dərin bir məntiqlə obrazları inkişaf etdirməyi, heç bir gözlənilməz və damdandüşdü macəraya yol verməməyi” məsləhət görürdü.

Qeyd edilənlərlə yanaşı, görkəmli tənqidçi böyük sənətkarın yazı üslubunu, dil və bədii təsvir vasitələrini ölçüyə, meyara və ülgiyə çevirməyin əlehinə idi. O, Mirzə Cəlildən yaradıcılıqla istifadə etməyin, öyrənməyin tərəfdarı idi.Ən gözəl ənənələri belə sadəcə təkrar etməyi qətiyyətlə rədd edir və yazırdı: “Ənənəni mexaniki təkrar edənlər, ədəbi inkişafımıza yeni bir şey də əlavə edə bilməzlər”. Ümumiyyətlə, bədii yaradıcılıqda təkrarı və təqlidi kəskin tənqid edən M.Hüseyn  C.Məmmədquluzadənin bəzi əsərlərinin N.V.Qoqolun bəzi əsərlərindən iqtibas (“Qurbanəli bəy – “Kolyaska”, “Ölülər” – “Müfəttiş”) olduğunu iddia edənlərə qarşı çıxaraq bildirirdi ki, bu təkrar yox, konkret mühitin yetirdiyi, öz dövrünün və xalqının oğlu olan istedadlı bir sənətkarın başqa bir sənətkardan yaradıcılıqla faydalanmasıdır.

M.Hüseyn məqalələrində ədibin realizminin, xüsusilə, satirasının "böyük ideallara" xidmət etdiyini yazır, dramaturgiyasını "böyük fikirlər, canlı xarakterlər dramaturgiyası" adlandırırdı. "Azərbaycan romanı haqqında" adlı məqaləsində yeni, müasir Azərbaycan nəsrinin, yeni milli romanın yaranmasında Mirzə Cəlil ənənələrinin misilsiz rolunu da dönə-dönə qeyd edirdi.

M.Hüseyn M.Cəlili özünün müəllimi hesab edir və deyirdi: ”Molla Nəsrəddin təkcə yumoristik və satirik əsərlər yazan sənətkarlarımızın müəllimi deyil, həm də hər bir Azərbaycan (sovet) yazıçısının müəllimidir”. “...onun ölüm günündən 10 il keçir. Biz bu “ölüm” sözünü şərti olaraq işlədirik, çünki o özündən sonra da əsrlər boyu yaşayan, ölməz sənətkarlar qəbilindəndir”.

M.Cəlilin məşhur “Ölülər” tragikomediyası M.Hüseyni valeh etmiş, onu heyrətə gətirmişdi. O, qürurla yazırdı: “Ölülər” olduqca orjinal və dahiyanə yazılmış bir komediyadır... Burada Molla Nəsrəddinin bütün dünya ədəbiyyatında ikinci bir rəqibi yoxdur... Molla Nəsrəddin fəxrlə deyə bilər: “Dünya ədəbiyyatında mənim də payım var!” Təsadüfi deyildir ki, C.Məmmədquluzadənin “Ölülər”də istifadə etdiyi priyomlar sənətkara bilavasitə təsir göstərmişdir.

Onu da qeyd edək ki, M.Cəlildən öyrənən, ondan təsirlənən və onun ənənələrini yaradıcılıqla davam etdirənlərdən biri də elə M.Hüseyn özüdür.Bu barədə M.Hüseynin özü yox, əsərləri danışır. Onun hekayələrindən digər klassiklərlə yanaşı, M.Cəlilin hekayələrinin ətrini duymaq çox da çətin deyil. “Qabar”, “Çinar”, “Şeytanın barmağı”, “Azar”, “Yaxşılıq” və digər hekayələrində M.Hüseyn “böyük demokrat” kimi mütərəqqi ideyaları ehtirasla müdafiə edir.

O, “Ölülər”dəki ədəbi priyomlardan özünün “Tərlan” və “Qara daşlar” romanlarında geniş istifadə etmişdir. Məsələn, “Tərlan” romanında Tərlanın monoloqu ilə İskəndərin monoloqu arasında daxili və zahiri yaxınlıq dərhal nəzərə çarpır. Yaxud “Qara daşlar”da Mollayevə zəng etmək üstündə düşən mübahisə Şeyx Nəsrullahın otağına girib-girməmək barədə məşvərət edən hacı və kərbəlayıların hərəkətinə çox oxşayır və s. M.Cəlilin məharətlə işlətdiyi belə üsullardan istifadə etməklə M.Hüseyn adları çəkilən əsərlərdə bəzi surətlərin xarakterini hərtərəfli açmağa müvəffəq olmuşdur. Bu cür nümunələr M.Hüseynin istəsə də, istəməsə də M.Cəlildən bir şeylər mənimsədiyini göstərir. Bu barədə görkəmli alim Y.Seyidov özünün 1979-cu ildə çap olunmuş “Mehdi Hüseyn” adlı monoqrafiyasında xeyli maraqlı nümunələr verir.

Qeyd etdiklərimiz M.Hüseynin peşəkar ədəbiyyatşünas kimi C.Məmmədquluzadənin yaradıcılığını yüksək qiymətləndirərək bu barədə öz aktual mülahizələri ilə ədəbi prosesə istiqamət verdiyini, eləcə də onun özünün bir yazıçı kimi püxtələşməsində görkəmli M.Cəlilin böyük rol oynadığını göstərir. Onu da qeyd edək ki, bu əlaqələr yeni tarixi şəraitdə yeni tədqiq və təhlilə möhtacdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu mahnı milyonların qəlbini fəth etdi. Toylarda valideyinlər köçürdükləri qılzrı üçün mütləq bu mahnını oxutdurarlar, qız uçaqlarının ad günündə bu mahnı təkrarən səslənər.

Onun ən mahir ifaçısı isə Nuri Sərinləndiricidir.

Qızım, sənsiz olmasın bir günüm…

Bu mahnı ataların qız övladlarına əsl sevgi himninə çevrilibdir. Və əlbəttə ki, əksəriyyətimiz mahnının ifaçısından başqa daha heç nəyi bilmirik. Onun bəstəkarı

 bəstəkar, aranjimançı Fərid Kərimlidir, bu gün biz bu mahnını və bəstəkarını boşuna yada salmadıq, bu gün bəstəkarın doğum günüdür.

Fərid Kərimli 1978-ci ilin 6 iyununda Neftçalada anadan olub. Musiqiyə həvəsi onu məhz musiqinin ən çətin tərəfinə - bəstəkarçılığa gətirib. Mahnılarının

ən popular ifaçılar ifa edirlər, bu da onun uğurudur. Aygün Kazımova, Röya, Natavan Həbibi və əlbəttə ki, ən çox mahnısı Nuri Sərinləndiricididədir.

Mahnıları

1. Qısqana-qısqana, Natavan Həbibi 

2. Dama-dama, Röya Ayxan 

3. 2 bilet, Ayaz Qasımov 

4. Sən və mən, Rəsul Əfəndiyev 

5. Ana, Rəsul Əfəndiyev 

6. Söylə, Aygün Kazımova 

7. Həyatımın qadını, Nuri Sərinləndirici 

8. Qızım, Nuri Sərinləndirici 

9. Üzlü qonaq, Nuri Sərinləndirici 

10. Bəy oğlan, Nuri Sərinləndirici 

11. Ayrılığın doğum günü, Nuri Sərinləndirici 

12. Vağzalı Sədası, Nuri Sərinləndirici 

13. Mənim üçün yaşa, Nuri Sərinləndirici 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

Fariz Əhmədov, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Naxçıvan təmsilçisi

Dünən, iyunun 5-də nakam şair Mikayıl Müşfiqin doğum günü idi…

117-ci.

Bayırda çiskin çiləyən yağış sanki Xəzərin sinəsində göz yaşına dönür. O damlalar pəncərəmi döyəclədikcə, içimdə bir pıçıltı böyüyür: Bu gün Müşfiqin doğum günüdür. Doğulduğu gün sevinc dolu bir nəfəs idisə, 117 il sonra bu gün, yalnız həsrət qoxulu bir xatirədir.

Qapı sanki zamana açılır. Nəmli taxta cırıltısı ilə xəyallardan qopuram. İçəri qədim bir fəsil kimi gözlərində payızın sarısı, saçında qışın ağı ilə yaşlı bir qadın daxil olur. Bu qadının daxilində əsrlərdir danışılmayan bir hekayə yatır. Dilbərdir. Onun sükutu Müşfiqin şeirlərindəki son misralar kimidir.

Əlindəki şəkli titrəyən barmaqları ilə mənə uzadır. Ağ fonda qara taleli bir üz. 1109 nömrəli həbsxana rəsmi. Səsim boğazımda hıçqırıq salır. Bu rəqəmlər sadəcə bir məhbus nömrəsi deyil, vaxtilə bir xalqın boynuna keçirilən zəncirdir. Müşfiqin azad sözü, azad məhəbbəti, azad sabah arzusu bu zəncirdə boğulub.

Dilbər pıçıldayır: Qaranlıqda qürub etdi qəlbimdəki ümid. Gözlərim qapıda asılı qaldı. Gedənlər bilir gedən qalandan necə getdi, bir gecənin içində “yoldaş” dan dönüb, “vətəndaş” olub getdi Müşfiqim!

Müşfiq sənin adın bir yandan eşq, bir yandan inqilabdır. Bir əlinlə şeir yazdın, bir əlinlə azadlıq. Sözün işıq idi, amma o işıqla ən qaranlıq zindanları işıqlandırdın. Dostların da sənin kimi “düşüncə cinayətkarı” elan edilərək əbədi səssizliyə məhkum oldular. Fəqət, yaxşı bilirdilər ki, zülmətin içindən doğan bir şairin işığı sönmür. 

Sənin dalğalara tapşırılan səsin hələ də Nargin adasında eşidilir. Xəzərin çırpınan ləpələrində bir fəryad var: Oyan, Müşfiq! Qələminlə yazılan hər misra, azadlığın göyə qalxan duaları kimi bu xalqın alnına yazıldı. Çünki sən təkcə sevən bir şair deyildin, sən inanan bir ümid idin.

Bu gün, 117 il sonra səni anmaq, səni anlamaqdır. Dilin lal olduğu yerdə, səssiz hekayələrin altında gizlədilən bir hekayə var: Müşfiqin hekayəsi. Yarım qalmış bir hekayə.

Dilbərin gözlərində sən hələ də varsan. Kölgəyə çevrilmiş əllərini sığallayan bir ruh kimi dolaşırsan Xəzərin sahilində. Hər dalğa səninlə danışır. Bəli, sən yaşayırsan, Müşfiqim. Çünki sən səssizliyin özündən danışan, susqunluğun dilində qışqıran, məzara sığmayan, zamanla yarışan bir həqiqətsən.

Bugün, sənin doğum günündə səni göz yaşlarımızla yuyur, şeirlərini nəfəsimizə çəkirik. 117 yaşın mübarək, Müşfiq! İndi sən susmusan. Fəqət hər kəs səndən danışır... Qürurla, sevgi ilə, göz yaşı ilə.

Günün mübarək düşüncə cinayətkarı!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir. Anar qəhrəmanlarının ən populyar əsərlərini bir daha yaddaşlarda təzələyir:

Səməd Vurğunun xatirəsinə həsr olunmuş mərasimdə Rəsul Rzanın çıxışı

Səməd Vurğunun ev-muzeyi

21 mart 1978

Yaxşı bir ənənə yaranıb ki, biz böyük şairimiz Səməd Vurğunun ev-muzeyinə heç olmazsa ildə bir dəfə yığılırıq. Bir halda ki ayda, həftədə bir dəfə də bura gəlmək vacibdir. Yığılırıq və burda onun dostları, onunla bir yerdə işləmiş yoldaşları, onu ürəkdən sevən adamlar arzularını, xatirələrini deyirlər.

 Mənə elə gəlir ki, çox qəribə bir hadisə baş verir, onu da mən demək istəyirəm. Adətən, illər keçdikcə hadisələr uzaqlaşır, xatirələr yavaş-yavaş sönür, insan müəyyən bir tarixi, ədəbi faktdan uzaqlaşır, ayrılır. Bu da çox təbiidir. Ancaq təbii və qəribə, diqqətəlayiq olan bir məsələ, bir iş də var; o da budur ki, biz Səməddən ayrıldıqca, illər keçdikcə daha da ona yaxınlaşırıq. Yaxınlaşırıq ona görə ki, Səməd yaradıcılığının yeni çalarlarını, onun yeni cəhətlərini həyat bir daha açır, onun poeziyasının incəliyini bir daha biz yenidən duyuruq və hər dəfə bu yeniliklər onu bizə, bizi ona yaxınlaşdırır. Ölümsüzlük elə bu deməkdir! Bu o deməkdir ki, o, sağkən xalqın zehnində, qəlbində özünə necə yuva qurmuşdusa, bu gün də cismən aramızda olmadığı halda, mənən aramızdadır, mənən xalqın qəlbindədir və hamımızın xatirində canlı bir heykəl, canlı bir insan kimi yaşayır.

 Mən elə bilirəm ki, hər dəfə biz bura gələndə, Səməd haqqında xatirələrimizi, arzularımızı dedikdə eyni zamanda xalqımızın ona olan böyük məhəbbətini də bir daha təzələyir, bir daha isbat etmiş oluruq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)