“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün sizlərə Elnar Eyvazın şeirləri təqdim ediləcək.

Əllərim üşüyürdü:
çiçək aldım özümə
aldatdım əllərimi...

***

Mənsiz necə dözürsən,

aldığım nəfəs Adam?!

Sənsiz hər şey heç nədir,

hər tərəf qəfəs, Adam...

***

Öldürdün ümidləri,

yasına da gəlmədin.

Qırılan ürəyimin

səsinə də gəlmədin.

Tutmadığın sözlərin

arasından yıxıldım.

Bilmədin, arzuların

harasından yıxıldım.

Daha niyə küsürəm?!

Ummadığım yerimsən.

Sən də nəsə itirdin,

Sən də mənim birimsən...

***

Arzularım boy-boy düzüldü

ayaq səslərini eşitcək.

Xəyallarım ətəklərini əllərinə alıb

yoluna çıxdılar: yolun da uzaq…

Biz gözlədik səni:

əl-ələ verib

ümidimizi üzümüzə tutduq:

ya udaq, ya uduzaq.

Günləri, ayları caladıq bir-birinə,

hörük hördük…vaxtı öldürək deyə.

Vaxt da salıb tərsliyə…

Bir də gördük

gəlmisən:

gözlərində işıq,

işığa qarışıq yaraşıq,

əllərində tumar,

dodaqlarında nəm çəkmiş sözlər…

Ürəyinin döyüntüsü qulaqlarımdadır:

köksündə bir dünya xoşbəxtlik vardı…

Hamısını birnəfəsə gətirdin,

göstərdin,

apardın…

***

Gəldin,
görə bilmədim
bir doyunca üzünü.
Yol uzaq, həsrət yaxın…
Getdin,
deyə bilmədim:
“Səni sevirəm axı…”

***

Yenə sənsiz,
yenə tənha, yenə tək.
Yenə sığmır qəfəsinə
bu ürək.
Hamı doğma,
hamı əziz,
mən yadam.
Niyə yoxsan bəxtim kimi,
ay Adam?!

***

Bir az fərqli ola bilərdi
tale, qədər, yazı.
Çox demirəm ki,
azı
iki kəlməlik fərq.
Elə gözəl olardı
həyat onda.
Məsələn,
üstünü mən örtərdim
gecələr oyananda…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.08.2026)

Cahangir NAMAZOV,

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Özbəkistan təmsilçisi

Özbəkistan Jurnalistlər birliyinin Namangan vilayəti bölməsinin sədri, Yazıçılar birliyinin üzvü, “Namangan həqiqəti” qəzetinin ədəbiyyat və incəsənət şöbəsinin müdiri, şair Nasircən DEHQONOV (Nasir ABBAS) ilə müsahibəni diqqətinizə çatdırırıq.

— İfadə etdiyiniz poetik aləmdə daha çox hansı hisslər üstünlük təşkil edir: həsrət, iztirab, səbirlilik, yoxsa ümid?..

— Hisslər sanki on səkkiz min aləmin zərrələri kimidir – rəngarəng və təkrarsız.   Lakin poetik yaradıcılığımda hansının daha çox hiss olunduğu barədə düşünməmişdim. Əgər sualınıza cavab olaraq danışmalı olsam – həsrət… gələcəyə duyulan həsrət. İztirab da ön sıradadır. Axı arzusu, amalına çatmaq istəyi olmayan insan olmadığı kimi, iztirabsız insan da yoxdur. Xüsusilə şairlik, iztirabın sadiq dostu kimi daim insanın ruhunu müşayiət edir. Çünki iztirab bəzən ruhunun sıyrılmış qatlarını bərpa edir, onu saflaşdırır. Elə anlar olur ki, hisslərin savaşında səni saflaşdıracaq iztirabları arzulayırsan, hətta onlara ehtiyac duyursan.

Səbir... Bəs səbir nədir? Mən anlayıb dərk etdiyim səbir duyğusunu başqalarına izah edə bilməməyin çətinliyini yaşayıram. Ona görə də səbir mövzusu açılanda, sinəmdən sanki “səbir nədir?” sualı axır... Hələlik üç poetik toplusum çap olunub. Onlardan birinin adı

“Səbrin təbəssümü”dür.

Nə qədər ki, səndən iztirab gəldi,

Mən bu dünyadan yaxşılıq gördüm.

Səbir gülümsəyir sənin bağrında,

Mənim hər nəfəsim bir nisgil, bir dərd…

Ümid – mənim xilaskarımdır.

Bu duyğu həyatsevərliyin, quruculuğun, yaradıcı düşüncənin, insanlığın damarlarında axan bitib-tükənməz bir gücdür, qaranlıqlarda yanan nur, eşq və inamın köküdür.

— Namangan ədəbi mühiti sizin üçün necə bir məktəb oldu?

— Ali təhsili Namanganda bitirdim. Ədəbiyyatla məşğul olan insan üçün paytaxt – Daşkənd və digər böyük şəhərlərin “havası”nın nə qədər zəruri olduğunu daha gənclik çağlarımdan hiss etmişdim. Lakin ötən əsrin 80-ci illərində tanışlıq və korrupsiyanın açıq-aşkar çiçəkləndiyi bir dövrdə ailə vəziyyətimə görə Daşkəndə gedə bilmədim. Anam çox öyüd-nəsihət verərdi. Atam isə dürüst, prinsipial bir insan idi – xalq dilində desək, "kommunist" idi. Əslində məktəbi bitirən kimi Daşkəndə gedib oxumaq imkanım vardı... Bu nisgil tez-tez qəlbimi didib-dağıdır.

Ozod Şarofiddinov, Matyoqub Qoşconov, Rauf Parfi, Erkin Vohidov, Şavkat Rəhmon, Xurşid Davron, Abdulla Oripov, Həlimə Xudoyberdiyeva... onların Daşkənd ədəbi mühitində necə güclü simalara çevrildiyi göz önündədir.

İndi sualınıza dönsək: Mən Çortoq rayonundan vilayət mərkəzinə işləməyə gələndə artıq qırx yaşa yaxın idim. Rayon qəzetində çalışaraq yerli səviyyədə jurnalist və şair kimi tanınırdım. Vilayət mərkəzinə isə mənəvi müəllimim, o dövrdə “Xalq irodəsi” qəzetinin baş redaktoru Mahmudjon Parpiyevın dəvəti ilə gəldim.

Özbəkistan Xalq şairi Həbib Sədulla, dramaturq və publisist Abdulla Cabbor, ustad şair Ziyovuddin Mansur, həmçinin ədəbi mühitin sütunlarından biri olan professor Odiljon Nosirov, İsmatullo Abdulla, Əlixon Xəlilbekov, NamDU müəllimləri Mahmudjon Mamurov, Qodirjon Nosirov, xalq artistləri Kamoliddin Rəhimov, Ürinboy Nuralıyev, şairə Dilbar Bonu ilə tanış oldum. Onların məhəbbət və diqqətindən bəhrələndim.

Təhsil fədailəri Nazimjon Qozokov, Həbibullo Ubaydullayev, Dilşoda Dadajanovalardan ruhlandım. Xüsusilə “Özbəkistan səsi” qəzetinin vilayət müxbiri kimi qazandığım uğurlarda Namanganın ədəbi mühitinin rolu böyük oldu.

Özbəkistanın Əməkdar jurnalistləri – Farhod Yoʻlchiev, Gʻulomjon Akbarov və tanınmış yazıçı-jurnalist Rüstamjon Ummatovun təsiri ilə peşəkar məsuliyyət və şəxsiyyətimi formalaşdırmağa çalışdım.

“Qoşa çayın nəğmələri” və “Mühabbətdən ərzim var” adlı poetik toplularım sayəsində oxucu diqqətini qazandım və Yazıçılar İttifaqının üzvü oldum.

— Jurnalist kimi sözə olan məsuliyyət sizdə hansı meyarlar əsasında formalaşdı?

— İnkarolunmaz bir qənaətim var: Ədəbiyyat – söz sənətidirsə, jurnalistika – söz siyasətidir! Jurnalist kimi müxtəlif janrlarda materiallar hazırlayarkən sözə münasibət mənim üçün həmişə ön sıradadır. Çünki hər bir sözün məna çaları, məntiqi işarəsi var.

Təəssüf ki, jurnalistikada sözə məsuliyyət məsələsi bir qədər zəifləyib. Bəzən bədii üslubla rəsmi üslubun fərqləndirilməməsi də diqqəti cəlb edir. Əksər jurnalistlər bir qəlibdə yazmağa vərdiş ediblər.

Reportaj, ləvhə, felyeton kimi janrlar demək olar ki, mətbuat səhifələrindən silinib. Bu isə həqiqətən üzücüdür. Kompüter texnologiyalarının imkanlarından yalnız xəbər və xronika üçün istifadə edilir. Bu isə sözün zənginliyini yoxsullaşdırır və özbək dilinin imkanlarını daraldır.

Dilin şirinliyi, sözün yersizliyi isə qrammatikanın pozulmasına da səbəb olur. Lüğətlərlə işləmək, hər sözün mənşəyini, kökünü, məntiqi mənasını, sinonim və omonimlərini, hal və şəkilçilərini düzgün işlətmək vacibdir. Məncə, qrammatikanı dərindən bilmək, sözə olan məsuliyyəti unutmaqdan qoruyur.

— Sizin üçün publisistika ilə poeziya arasında necə bir mənəvi bağ mövcuddur?

— Publisistika – poeziyanın mənəvi qidasıdır.  Şeir, bəli, hissin və duyğunun məhsuludur, amma publisistik pafosla yoğrularsa, oxucuya daha təsirli çatır. Mübəmmalıqdan aydınlığa keçmək, həqiqəti duymaq üçün publisistikanı mütəmadi oxumaq, düşünmək, hiss etmək lazımdır. Məncə, ancaq bu yolla canlı söz yaratmaq mümkündür. Bu isə artıq böyük bir mövzudur.

— Şairlər hər zaman cəmiyyətin "vicdanı" olublar. Bu anlayışın bugünkü mənası necə dəyişib?

— Şairlər – cəmiyyətin vicdanı, ayıq səsi, canlı nəfəsidirlər. Bu həqiqət qarşısında bu gün susmaqdan başqa söz tapmırsan, insan. Çünki bu gün plagiatlıq bir çox gənc qələm sahibləri üçün artıq qəbahət sayılmır.

Bu gün şairlərdən çox “şairciklər” meydana çıxıb. Beşinci sinif şagirdinin altı poetik kitabı çap olunub. O kitablarla tanış olanda insanın içində narahatlıq doğurur. Bəzən müsabiqə və yarışların şərtlərində “Kitabı çap olunubmu?” sualı yer alır. Bu da kitab üçün süni tələbat, təqib və yarış yaradır.

“Kitab” anlayışının ucuzlaşdırılması, kiminsə şeirlərini düzəltdirib, hətta başqasına yazdırıb, pul qarşılığında “şair”, “yazıçı” adını qazanmaq cəhdləri, nəticə etibarilə kitab anlayışına olan münasibəti zədələyir.

— Gənc yaradıcılar üçün ən çox məsləhətiniz nədir: oxumaq, yazmaq, ya da öyrənmək?

— Mən gənc yaradıcılar üçün ən çox “çox yazmağı” məsləhət görürəm.Çox yazmaq təbii olaraq çox oxumağa səbəb olur. Məncə, bəzən gənclər xalq ağız ədəbiyyatından uzaqlaşırlar, halbuki bu sahə yaradıcı fikrin qaynaq mənbəyidir. Folklorda incə bənzətmələr, müxtəlif sifətlər, bəzən kədərli, bəzən qürurlu, bəzən musiqili, bəzən dərin ritmi duymaq mümkündür. İnsan psixologiyasını nəzərə alaraq danışan fəlsəfi müşahidələr, həyati hadisələrin sirləri — bunların çoxu xalq ağız yaradıcılığının parlaq nümunələrindən gəlir.

Mən “Alpomış” dastanını, “Məlikə‑i ayyor” kimi əsərləri oxumağı tövsiyə edirəm — bu kitablar yaradıcı gənclərin estetik zövqünü zənginləşdirir, ruhuna yeni melodiyalar bəxş edir.

— Yaradıcılıq prosesində daxili psixoloji vəziyyətiniz necə dəyişir? Stress və ruh düşkünlüyü ilə necə mübarizə aparırsınız?

— Bəzən müasir insanlarda stress və ruh düşüklüyü geniş görünür. Təəssüf ki, həssaslıq bəzən bu cür hisslərin yaranmasına səbəb olur. Mən özümü stressdən və ruh düşkünlüyündən yazmaqla xilas edirəm. Yazmaq mənim üçün bir ruh sığınağıdır. Gözlənilən və gözlənilməyən zərbələrdən qorunmaq üçün yazıya salınıram.

Müəyyən bir təsirdən təsirlənə‑təsirlənə fikrimdə yaranan sətirlər varsa — onları kağıza köçürürəm. Yaradıcı anlar mənim üçün “yalnızlıq içində yalnız qalan” ləzzətli, ilahi anlardır.

"Yazdığım” adlı şeirimdə dediyim kimi:

Yazdığım — bilinki,

Bir yara dolu könüldən,

Yalnızlıqla yalnız qalan anlarımın sədasıdır...

— Namangan ədəbiyyatının özəllikləri və Özbək ədəbiyyatındakı yeri haqqındakı fikirləriniz?

-Namangan— güllər şəhəridir Dağlıq ərazidə doğulan insan dağa xas sərtlik, bağda yetişən isə bağın yumşaqlığını daşıyır. Bu təsir mistik səslənsə də, məkan şərtləri ruhumuzun formasını müəyyən edir.

Namanganlılarda zəriflik, azad ruh, gözəlliyə məftun olmaq hissi var — bu xüsusiyyətlər onların yaradıcı üslubunda da görünür. Namangan ədəbiyyatı özbək ədəbiyyatında incə təsvirlər, sükunət, estetik ləzzət, parlaq obrazlarla tanınır.

— Beynəlxalq miqyasda Özbək ədəbiyyatının mövqeyi və tanıdılması barədə nə deyə bilərsiniz?

— Özbək ədəbiyyatını beynəlxalq səviyyədə tanıtmaq üçün bir sıra əhəmiyyətli layihələr var. “1000 kitab”, “Vikipediya” kimi təşəbbüslər özbək dilinin zənginliyini göstərməkdədir. Kərim Bəhriyev müəllim tərəfindən hazırlanmış “Dünya poeziyası antologiyası” üç cildlik kitabdır və 5 qitədən 144 ölkənin 500-dən çox şairinin əsərlərini özbək dilində təqdim edir — bu doğrudan da sevindirici uğurdur.

11 dildən özbəkçəyə tərcümə edilmiş bu şeirlər xalqlar arasında dostluğu və sülhü möhkəmləndirməkdə vacib rol oynayır. Mən Ibrohim G‘afurov, Xurşid Davron, Güzal Begim, Gülnoz Möminovanın tərcümə uğurlarından dərin qürur duyuram.

— Jurnalist kimi sözün gücü və məsuliyyətə yanaşmanız, milli jurnalistikanın bu günkü çağırışları nədir?

— Sözün gücü və məsuliyyəti məni həmişə düşündürür. Yaxın zamanda Özbəkistan Jurnalistlər Birliyi, Namangan və Sirdaryo şöbələri ilə birgə “Çodak konfransı” keçiridik. Mövzu: Milli kontent və süni intellekt texnologiyaları idi.

Milli jurnalistika üçün məlumat texnologiyalarını bilmək, milli kontent yaratma bacarığını inkişaf etdirmək və süni intellekt sahəsində təbliğatı gücləndirmək indi vacib zərurətdir.

Süni intellekt — ikiüzlü qılıncdır: əgər biz onu özümüz yaratmasaq, başqalarının platformasına bağlı qalacağıq və o, bizi nəzarət altına ala bilər. İnternet trafiqimiz, fikirlərimiz, hətta üz və səsimiz izlənə bilər. Buna görə milli təhlükəsizlik yalnız hərbi gücdən deyil: rəqəmsal müstəqillik və alqoritmik suverenlik də müzakirə olunmalıdır.

Süni intellekt platforması olmayan dövlət digər dövlətlərin AI-sı tərəfindən idarə oluna bilər. Bu səbəbdən AI həm iqtisadi, həm də milli müdafiə vasitəsidir.

— Maarifləndirici işlər üçün media və jurnalistika sahəsində hansı yenilikləri təklif edirsiniz?

— Maarifləndirmə üçün daha çox matbuat nəşrlərinə dönüşü prioritet sayıram. İnternet jurnalistikası inkişaf etsin, əlbəttə — onu təqdir edirəm. Lakin qəzet və jurnalların gündəlik istehlaka qayıdışı, oxucuların kağız mətbuata yenidən maraq göstərməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Əgər oxucu qəzet‑jurnal oxumağa qayıtsa, kitabxana yenidən gündəmə gələcək. Maarifçiliyin yüksəlməsində məhz qəzet‑nəşrlərə münasibəti yeniləmək — ən təsirli və dayanıqlı yol ola bilər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.08.2025)

Bu gündən Mədəniyyət Nazirliyi sistemində fəaliyyət göstərən musiqi, incəsənət məktəb və mərkəzlərinə şagird qəbulunun ixtisas və məktəb seçimi mərhələsinə başlanılır.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu barədə Mədəniyyət Nazirliyi məlumat yayıb. 

Məlumatda bildirilir ki, seçim mərhələsi avqustun 21-dək davam edəcək.

Qəbul imtahanında iştirak edərək mümkün 100 baldan 50 və daha yuxarı bal toplamış namizədlər “My Culture” vahid şəxsi kabinet sistemi üzərindən qeydiyyatdan keçdikləri hesab vasitəsilə ixtisas və məktəb seçimi edə bilərlər. Hər bir namizədə 3 ixtisas, hər ixtisas üzrə isə 2 məktəb seçmək imkanı verilir.

Bildirilir ki, xarici ölkə vətəndaşları müvafiq regional mədəniyyət idarəsinə yaxınlaşıb məktəb və ixtisas seçimi edə biləcəklər.

Qəbul prosesi ödənişsiz təhsil üzrə aşağıdakı yaş hədləri çərçivəsində həyata keçirilir:

Musiqi alətləri ixtisasları üzrə:

* fortepiano, simli alətlər (7 illik təhsil): 6–8 yaş

* fortepiano, simli, nəfəs, zərb və xalq çalğı alətləri (5 illik təhsil): 8–12 yaş

Vokal, estrada oxuma, xanəndəlik və xor ixtisasları üzrə:

* vokal, estrada oxuma və xanəndəlik (5 illik təhsil): 7–11 yaş

* xor ixtisası (7 illik təhsil): 7–10 yaş

Təsviri sənət ixtisasları üzrə:

* rəssamlıq və heykəltəraşlıq (4 illik təhsil): 8–12 yaş

Xoreoqrafiya ixtisası üzrə:

* 5 illik təhsil: 6–10 yaş

11 illik təhsil sistemi üzrə (musiqi və incəsənət məktəbinin 5 və 7-ci sinif bazasından qəbul):

* Minimum yaş: 13 yaş

* Əlavə şərt: Namizəd müvafiq ixtisaslar üzrə incəsənət məktəb və mərkəzlərinin cari və ya ötən ilin məzunu olmalıdır.

Ödənişli əsaslarla təhsil üçün isə minimum yaş hədləri saxlanılmaqla, maksimum yaş 29 olaraq müəyyən edilib.

Qeyd edək ki, qəbul prosesi müsabiqə prinsipi əsasında həyata keçirilir. Namizədlər topladıqları bala uyğun olaraq ixtisaslar üzrə reytinq sırası ilə yerləşdirilir və müəyyən olunmuş plan yerləri çərçivəsində qəbul olunurlar. Hər bir ixtisas və məktəb üzrə plan yerə sonuncu qəbul olunan namizədin balı keçid balı hesab edilir.

Məktəb və ixtisas seçiminin nəticələri elan olunduqdan sonra namizəd (18 yaşa çatmayanların valideyni və ya qanuni nümayəndəsi) aşağıdakı sənədlərini sistemə yükləyir və sistem üzərindən təhsil alacağını təsdiqləyir:

şəxsiyyət vəsiqəsi;

Azərbaycan Respublikasının ərazisində müvəqqəti yaşamaq üçün icazə vəsiqəsi (xarici ölkə vətəndaşları üçün)

sağlamlıq haqqında tibbi arayış;

3x4 sm ölçüdə fotoşəkil;

VIII sinfə qəbul olunanlar üçün musiqi təhsili haqqında şəhadətnamənin surəti, cari tədris ilinin məzunlarına münasibətdə təhsil aldıqları məktəbdən arayış.

Ödənişli təhsilə qəbul olunanlar digər sənədlərlə yanaşı təhsil haqqının ödəniş qəbzini də əlavə etməlidirlər.

Təhsil haqqının aylıq məbləği Qara Qarayev adına Mərkəzi İncəsənət Məktəbi üzrə 150 AZN, Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi üzrə incəsənət məktəblərində 120 AZN, digər regionlar üzrə 100 AZN təşkil edir.

Təhsil haqqı müvafiq bank hesabına köçürülməklə sentyabr-yanvar ayları üçün sentyabr ayının 10-dək (I və VIII sinfə qəbul olunanlar təsdiq üçün sənədlərini yerləşdirdikdə), fevral-iyun ayları üçün fevral ayının 1-dək ödənilir.

Məlumat üçün qeyd edək ki, bu il ilk dəfə olaraq Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin və Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin sistemindəki musiqi və incəsənət məktəblərinə 2025/2026-cı tədris ili üzrə təhsilalanların qəbulu vahid elektron sistem üzərindən həyata keçirilib. 25 aprel-25 may tarixlərində elektron sistem üzərindən 18862 müraciət qeydiyyata alınıb, iyun ayında I və VIII siniflərə qəbul imtahanları keçirilib. Qəbul imtahanlarında 16252 namizəd iştirak edib. İmtahanların nəticələri elan edildikdən sonra apelyasiya müraciətlərinə baxılıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.08.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Kimdən soruşsan ki, hazırda muğam sənətinin ən tanınmış ifaçısı kimdir, bir ağızdan deyəcəklər ki, Alim Qasımovdur. O, muğamımızı yüksək səviyyədə oxuyur, inkişaf etdirir, beynəlxalq miqyasda da təbliğ edir. Bu gün onun doğum günüdür.

Azərbaycan Respublikasının xalq artisti Alim Qasımov 1957-ci ildə Şamaxı rayonunun Nabur kəndində (indiki Qobustan rayonunun inzibati ərazi vahidliyinə daxildir) anadan olub. O, 1978–1982-ci illərdə Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Məktəbində və 1983–1989-cu illərdə Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunda muğam dərsləri alıb. Müəllimləri muğam xanəndələri Hacıbaba Hüseynov və Ağaxan Abdullayev olub.

 İlk çıxışı 1979-cu ildə Azərbaycan Televiziyasında olub. 1980-ci ildə Moskvada 22-ci Olimpiya oyunlarında iştirak edib. 1982-ci ildə birinci Respublika muğam müsabiqəsinin qalibi olub. 1983-cü ildə Səmərqənddə keçirilən Beynəlxalq Musiqi Simpoziumuna qoşulub.

2000-ci ildə "Love's deep ocean" diski "Avropa Dünya Musiqi xəritəsi"ndə 9-cu yeri tutub və 47 Avropa ölkəsinin radiolarında səslənib. 2000-ci ildə Avropa Nadir Səslər assambleyasının üzvü seçilib.

2009-cu ildə Alim Qasımov ABŞ-nin Corctaun Universiteti və mərkəzi İordaniyada yerləşən Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin keçirdiyi müsabiqədə dünyanın ən nüfuzlu 500 müsəlmanı arasında 4 azərbaycanlıdan biri olub.

2010-cu ildə Alim Qasımov fransalı DJ David Vendetta ilə "I'm your Goddess" adlı mahnını duet şəklində ifa edib. 2010-cu il martın 17-də ABŞ-nin "The New York Times" qəzetinin jurnalisti Con Pareles Alim Qasımovu "ehtiras və sədaqət, düşüncə və cazibə ilə əlaqələndirən seyrək bir cəhətdən canlı olan ən böyük müğənnilərdən biri" adlandırıb.

2011-ci il iyulun 4-də İslandiya müğənnisi Byork Böyük Britaniyanın "The Guardian" qəzetində nəşr olunan müsahibəsində Alim Qasımovu ən sevdiyi ifaçılar, onun "Azerbaijan: The Art of the Mugham" albomunu ən sevdiyi musiqi albomlar sırasına daxil edib.

2012-ci il mayın 26-da Alim Qasımov Bakıda keçirilən 57-ci Avroviziya Mahnı Müsabiqəsinin final mərhələsində Azərbaycan təmsilçisi Səbinə Babayeva ilə eyni səhnəni paylaşıb.

2015 Avropa Oyunlarının açılış mərasimi Alim Qasımovun canlı muğam ifası ilə başlayıb. Daha sonra Alim Qasımov Bakı Olimpiya Stadionunda qaranlıqda uçan xalça üzərində muğam oxuyub. Alim Qasımovun diskoqrafiyasına 7 studiya albomu və bir yığma albomu daxildir.

Studiya albomları

1. Classical Mugham

2. Azerbaijan: Art of the Mugham

3. The Legendary Art of Mugham

4. Love's Deep Ocean

5. Oyanış feat. Coldünya

6. Central Asian Series, Vol. 6: Spiritual Music of Azerbaijan feat. Fərqanə Qasımova

7. Intimate Dialogue feat. Fərqanə Qasımova

Yığma albomları

- Central Asian Series, Vol. 6: Spiritual Music of Azerbaijan feat. Fərqanə Qasımova, Kronos Kvarteti & Humayun Saxi

İncəsənətdə

1997-ci ildə "Parni iz Baku" komandasının üzvü olan Bəhram Bağırzadə, 2010-cu ildə "Bu Şəhərdə" komediya duetinin aktyoru Rafael İsgəndərov Alim Qasımovun parodiyasını Bakıda keçən konsertlərində ediblər.

Ədəbiyyatda

Alim Qasımov İordaniyanın Əmman şəhərində yerləşən Kral İslam Strateji Araşdırmalar Mərkəzi tərəfindən tərtib olunan "Dünyanın ən nüfuzlu 500 müsəlmanı" kitabının siyahısının 2009-cu ildən 2019-cu ilə qədər olan variantlarına daxil edilib.

2007-ci il avqust ayında Alim Qasımovun 50 illik yubileyi münasibətilə Natəvan Faiqin "Alim Qasımov fenomeni" adlı kitab işıq üzü görüb.

Filmoqrafiya

- Aktyor kimi

Aşıq Qərib

Qəzəlxan

İfaçı kimi

1. Doğma sahillər

2. Bəxtəvər

3. Gecə qatarında qətl

4. 40-cı qapı

- İştirak etdiyi film: Ver sözə ehya ki...

- Bəstəkar kimi: Neft

Təltif və mükafatları

1. SSRİ Beynəlxalq Musiqi Festivalı

2. Azərbaycan SSR əməkdar artisti

3. Musiqi medalı

4. Azərbaycan Respublikasının xalq artisti

5. Humay mükafatı

6. "Şöhrət" ordeni

7. Azərbayca Respublikasının Dövlət Mükafatı

8. Azərbaycan "Qızıl çinar" beynəlxalq mükafatı

9. Azərbaycan "Şərəf" ordeni

10. Azərbaycan "Heydər Əliyevin 100 illiyi" yubiley medalı

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.08.2025)

Aynur İsmayılova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bir şeyi bilməmək, özümü tapa bilməmək qədər məni heç vaxt incitməmişdi. Anladım ki, çətin olan insan olmaq deyil, çətin olan kim olduğunu bilməkdir. Kim olduğun sənin şəxsiyyət vəsiqəndəki adın, soyadın, yaşın deyil, kim olduğun — onlar olmadan nə məna ifadə etdiyindir. Aynaya baxanda görə bilməkdir: sadəcə bir kimlikdən ibarətəm, yoxsa daha fərqli bir mənlə qarşı-qarşıyam?

Və sən kim olduğunu biləndə, nə etmək istədiyini, necə yaşamaq istədiyini də təyin edə bilirsən. Əksi olanda isə asılı qalırsan — hər şeydən xəbərsiz, həyatdan zövq almağı bacarmadan, ən vacibi, özündən xəbərsiz yaşayıb ömür sürürsən. Hər ikisi bir seçimdir. Seçimin sənin əlində olduğu an, səni olmaq istədiyin birinə dönüşdürər. Bu şansın başqasına keçməsi isə səni istəmədiyin və ya anlamadığın birinə çevirər.

İnsan üçün həyatda ən önəmli olan şeylərdən biri — özünü görmək, özünü seçmək, olmaq istədiyi bir şəxsiyyətə sahib olmaqdır. Əziz oxucum, əgər sən bu yazını oxuyursansa, gec olmadan özünü sorğula: kim olduğunu, nə üçün var olduğunu, bu həyatda nə istədiyini, nəyə sahib olmaq istədiyini kəşf et. Çünki bu həyatda ən çətin olan da budur — özünlə üzləşmək.

Başqalarının həyatına toxunmaq, onlara təsir etmək bir insan üçün çox asandır. Ancaq özü ilə üzləşmək istəməz insan övladı. Bu, həm çətin, həm də cəsarət tələb edən bir yoldur. Kimisi yolu günahlandırar, kimisi yoldakı əngəlləri, kimisi də heç görmək istəməz o yolu, yanından səssizcə keçib gedər. Amma unutma: heç nəyə, heç kəsə baxmadan keçən bir ömür var.

Payızda yarpaqlarını tökən ağac kimi, ömür ağacından da hər gün bir yarpaq düşür. Bunu heç vaxt görmürsən, ancaq zaman keçdikcə hiss edirsən. Ömür ağacının yarpaqları tökülüb qurtarmadan sən özünü qurtarmağı bacar. O zaman hər düşən yarpaq quruyub toz olmaq əvəzinə yeni baharın müjdəçisi olacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.08.2025)

Ədəbiyyat və incəsənət” portalı gənc yazar Elşad Baratın şəhidlər barədə silsilə şeirlərinin təqdimini davam etdirir.

Şəhid Gəray Soltanov

Gəray Soltanov 1993-cü il oktyabrın 29-da Beyləqan rayonunun Dünyamalılar kəndində anadan olub. Ailəli idi. Bir qızı yadigar qaldı.

Azərbaycan Ordusunun əsgəri olan Gəray Soltanov 2020-ci il sentyabrın 27-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Ermənistan işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan Vətən müharibəsi zamanı Cəbrayılın və Füzulinin azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə savaşıb. Gəray Soltanov oktyabrın 4-də Füzuli döyüşləri zamanı şəhid olub. Beyləqan rayonunda dəfn olunub.

Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Gəray Soltanov ölümündən sonra "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilib.

Azərbaycanın Füzuli rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Gəray Soltanov ölümündən sonra "Füzulinin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.

Azərbaycanın Xocavənd rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Gəray Soltanov ölümündən sonra "Xocavəndin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilib.

Sən ey döyüş meydanında

Tufan qoparan şəhid.

Füzulidən Beyləqana

Zəfər aparan şəhid.

Öpüb ziyarət elədik,

O əsgər tabutunu.

Qəlbimizdə gəzdiririk

Sənin zəfər tabutunu.

Əbədi qəlbimizdəsən

Vətənin mənası kimi.

Bu millətin tarixisən

Ölməzlik qalası kimi.

Sən zəhmətkeş oğul idin

Anan üçün, atan üçün,

İndi ocaq, pir yerisən

Bütün Azərbaycan üçün.

***

Bilirəm ki, indi sən,

Hamımızı görürsən,

Hamımızı duyursan.

Bir qızın da doğuldu,

Adını nə qoyursan?

Qəti narahat olma,

Tanrı da sənə yardır.

Adın tək qızların da,

Vətənə yadigardır.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.08.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının redaktoru

Tarix boyu erməni–azərbaycanlı münasibətləri bir çox digər olaylarla yanaşı bəlgələrin imzalanması və onların birtərəfli pozulması üzərində qurulub. 1918-ci ildə elan olunmuş Ermənistan Demokratik Respublikası ilə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti arasında, eləcə də Sovet dönəmində Ermənistan SSR ilə Azərbaycan SSR arasında anlaşmalar, razılaşmalar, əksər hallarda kağız üzərində qalıb. Tarixi təcrübə göstərir ki, hər dəfə imzalanan bəlgələri birtərəfli şəkildə pozan, öhdəlikləri yerinə yetirməyən tərəf Ermənistan olub.

Ermənilər, daha ilk dövlətçiliklərinin başlanğıcında, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə qarşı iddialardan əl çəkməyi öhdəsinə götürmüşdü; guya İrəvanın ilk erməni dövlətinə paytaxt olaraq güzəşt edilməsi qarşılığında, bir daha bizə ərazi iddiasında bulunmayacaqdılar; ancaq bu öhdəliyi yerinə yetirmədikləri hər kəsə bəllidir.

Sovet dönəmində isə ittifaqa 9 min kvadratkilometrlik ərazi ilə daxil olub, 29 min kvadratkilometrlik ərazi ilə ayrıldılar. Aradakı 20 min kvadratkilometrlik ərazi Göyüzündənmi düşdü, Yerin təkindənmi çıxdı? — Əlbəttə, bizim ərazilərdi ki, “erməniləşdirildi”; üstəlik, bunlar azmış kimi, 1923-cü ildə Qarabağın yuxarısında əslsiz DQMV yaradıldı… Bu, Azərbaycanla bütün razılaşmaları açıq şəkildə pozmaq demək idi; bu, mərkəzdə — Kremldə kök atmış Mikoyan və başqalarının timsalında anti-Azərbaycan, anti-Türk, anti-İslam eyləmləriydi.

Eyni zamanda, Ermənistan ərazisindəki azərbaycanlı əhali mərhələli şəkildə təzyiqlərə, zorakılığa məruz qaldı, nəticədə isə kütləvi deportasiya və məcburi köçkünlük taleyi yaşadı. Ermənistan monoetnik dövlətdir – yüzillər boyu orada yaşamış azərbaycanlılardan bir nəfər belə qalmayıb.

1991-ci ildə isə Almatı Bəyannaməsinə imza atan Ermənistan, o bəlgənin də mürəkkəbi qurumamış Azərbaycana qarşı işğal siyasətini davam etdirdi. 30 ilə yaxın müddətdə torpaqlarımızın 20 faizi işğal altında saxlanıldı, şəhərlərimiz, kəndlərimiz viran qoyuldu, mədəni irsimiz talandı, yüzminlərlə soydaşımız məcburi köçkünlüyə vadar edilərək, ən adi insan hüquqlarından məhrum edildi.

2020-ci ildə Rusiyanın iştirakı ilə imzalanmış Üçtərəfli Bəyanatı xatırlayaq. O Bəyanatdan dərhal sonra, Paşinyan hökuməti də, sələfləri kimi davrandı: Azərbaycana qarşı təxribatçı qruplar göndərdi, ərazilərimizdə yenidən minalar döşətdi, Qarabağa silah-sursat daşıtdı. Ayrıca, Kəlbəcər və Laçın istiqamətlərində atəşkəs dəfələrlə pozuldu və ağır itkilərimiz oldu. Əlbəttə, Dəmir Yumruq təxribatları, qanunsuzluqları cavabsız buraxmadı və layiqli intiqam alındı.

Uzun sözün qısası, hamını sələflərindən fərqli olduğuna inandırmağa çalışdıqları Paşinyan hökuməti də, öz imzasına sadiq qalmadı: 10 noyabr bəlgəsiylə üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yar-yarımçıq yerinə yetirdi və Vaşinqtona qədər də yerinə yetirmədikləri qalmaqdaydı. - Söhbət, ilk növbədə, Azərbaycanın digər bölgələri ilə Naxçıvan arasında maneəsiz keçidlə bağlı öhdəlikdən gedirdi.

Nəhayət, Azərbaycan 2023-cü ilin sentyabrında birgünlük antiterror əməliyyatı ilə problemi köklü şəkildə həll etməyə məcbur oldu. Bax, Vaşinqton masası da, əslində, həmin əməliyyatın böyük diplomatik nəticəsiydi.

Bütün bu tarixi faktlar fonunda sual yaranır: Vaşinqtonda 2025-ci ildə imzalanan bəlgələr nə dərəcədə güvənli sayıla bilər? Burada önəmli fərqlərə odaqlanmaqda fayda var: 1918-ci ildən bu yana imzalanmış bəlgələrin əksəriyyəti Rusiyanın bölgədə hökmran olduğu, yaxud başqa bədəməl qüvvələrin təsiri olduğu dönəmlərdə ortaya çıxıb. Bu dəfə isə razılaşma, Kremlin patronajı və tanıqlığı olmadan baş verir. İkincisi, çağdaş Azərbaycan Respublikası Xalq Cümhuriyyətindən, Azərbaycan SSR-dən qat-qat güclüdür, əlbəttə! Əlbəttə, müstəqilliyin ilk illərindəki Azərbaycan deyilik. Müzəffər Ali Baş Komandanın - ölkə başçısı İlham Əliyevin siyasi iradəsi, prinsipiallığı, əvəzsiz təcrübəsi öncəki cümlələrdə ifadə olunan gücümüzü tamamlayan faktorlardır. Bu faktorun yanında dövlət-xalq birliyinin sarsılmazlığı, xalqımızın dövlətcanlılığı da əvəzsiz nemət kimi yüksək vurğunu haqq edir.

Bir sözlə,

Azərbaycan hər zaman imzasına və öhdəliyinə sadiq qalıb. Tarixi təcrübə göstərir ki, imzalı bəlgələr pozulardısa, bu, birmənalı şəkildə qarşı tərəfdən olardı. Yalnız, indi durum fərqlidir:

-Rusiyanın təsir imkanları öləziyib,

-bölgədəki digər mənfi təsir kanalları zəifləyib, -Azərbaycan isə heç vaxt olmadığı qədər güclü, müstəqil, milli dövlətli və şanlı orduludur!

Vaşinqton razılaşmasını öncəkilərdən fərqləndirən əsas məqam məhz budur. Və əgər qarşı tərəf adıyaman “tarixi ssenari”ni təkrar etməyə çalışardısa, bu dəfə cavab da, nəticə də çox daha fərqli olacardı. Yəqin, Paşinyan hökuməti bunun dərindən fərqindədir; dünya erməniliyi də dərindən bilməli ki, Azərbaycan dövlətiylə əslsiz hüsumət içində olmaq yaxud belə hüsuməti əlverişli tarixi məqama saxlamaq qətiyyən gərək deyil, deyil, deyil!

Azərbaycan dövlətiylə zarafat etmək olmaz, imzalanmış bəlgələr üzərindən zarafat heç olmaz! Azərbaycanla dost olmaq isə hər kəs üçün yüksək dəyər və tarixi şansdır.

Yazımın sonunda Prezident İlham Əliyevin Vaşinqtonda Azərbaycanın media nümayəndələrinə müsahibəsindən bir sitat gətirmək istərdim:

“…Təbii ki, Ermənistanın, necə deyərlər, ev tapşırıqları da var. Bildiyiniz kimi, onların konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddiası məsələsi imkan vermədi ki, bu gün sülh sazişi imzalansın. Amma bu dəyişikliklər ediləndən sonra artıq sülh sazişi istənilən vaxtda imzalana bilər”.

Hər şey yaxşı olacaq!

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.08.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı QƏRBİ AZƏRBAYCANA QAYIDIŞA TÖHFƏ layihəsində sizlər üçün Qərbi Azərbaycanla bağlı maraqlı faktları təqdim edir.

BİLİRSİNİZMİ?

          21. 1 yanvar 1850-ci ildə İrəvan quberniyasında Müqəddəs Ripsimi İrəvan qadın təhsil məktəbi fəaliyyətə başlamışdır. İrəvan şəhərində fəaliyyət göstərən bu qadın təhsil müəssisəsi Qafqaz Qubernatoru Mixail Vorontsovun həyat yoldaşı Yelizaveta Vorontsovanın təşəbbüsü ilə Müqəddəs Nina Xeyriyyə Cəmiyyətinin idarə heyətinin qərarı ilə açılmışdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.08.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycan ədəbiyyatı tarixini araşdıran şəxsiyyətlər az olmayıbdır, onlar arasında ən görkəmliləri sırasında bir nəfər də yer alıbdır - Azərbaycan Dövlət mükafatı laureatı Kamal Talıbzadə. Bu gün doğum günü olan bu unudulmaz alimimizi xatırlamaq, düşünürəm ki, lap yerinə düşər.

Kamal Talıbzadə 1923-cü il 14 avqustda Bakı şəhərində anadan olub. İlk təhsilini burada alan K.Talıbzadə sonralar Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini bitirib və 1945-ci ildən etibarən Azərbaycan EA-nın Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda elmi fəaliyyətə başlayıb. Müharibə illərində Azərbaycan Radio komitəsində ştatdankənar müxbir olub, 1948-ci ildə o, aspirantura təhsilini başa vuraraq "Abbas Səhhətin həyat və yaradıcılığı" mövzusunda dissertasiya müdafiə edib, filologiya elmləri namizədi elmi dərəcəsi alıb.

1949–1952-ci illərdə İnstitutda baş elmi işçi, 1952–1960-cı illərdə XIX-XX əsrlər şöbəsinin müdiri, 1960–1981-ci illərdə elmi işlər üzrə direktor müavini, 1980-ci ildə Azərbaycan EA-nın müxbir üzvü seçilib, 1980–1986-cı illərdə tənqid tarixi və nəzəriyyəsi şöbəsinin müdiri, 1987–1994-cü illərdə yeni dövr Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin rəhbəri vəzifələrində çalışıb.

1991-ci ildən Abdulla Şaiq mənzil muzeyinin təşkilatçısı və direktoru olub, 1994-cü ildən isə AMEA-nın məsləhətçisi kimi işləyib.

BDU-da, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda Yeni dövr Azərbaycan ədəbiyyatı və tənqid tarixindən dərs deyib. 1965-ci ildə Azərbaycan ədəbi tənqidinin tarixi və inkişaf xüsusiyyətləri ilə bağlı doktorluq dissertasiyasını müvəffəqiyyətlə müdafiə edən Kamal Talıbzadə "Müasir dövrdə dünya ədəbiyyatının inkişaf qanunauyğunluqları" respublika Əlaqələndirmə Şurasının sədr müavini, sədri, 1968-ci ildə müvəqqəti olaraq institutun direktoru, AMEA Rəyasət Heyətinin nəzdində olan elmi kadrların hazırlığı şurasının və ictimai elmlər üzrə elmi məlumat mərkəzi elmi şurasının üzvü, 1960–1981-ci illər institutun elmi Şurasının, doktorluq və namizədlik elmi şuralarının sədr müavini olub.

O, 1954-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı idarə heyətinin, 1965–1976-cı illərdə isə Rəyasət heyətinin üzvü olub, Kamal Talıbzadə müxtəlif illərdə "Azərbaycan" jurnalı və Azərbaycan KP MK-nın orqanı olan "Azərbaycan kommunisti" jurnalının redaksiya heyətində, 1980–1987-ci illərdə Sovet Türkoloqları komitəsinin üzvü kimi fəaliyyət göstərib. 1972-ci ildə professor seçilib. İlk mətbuu əsəri - Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Adil Quliyevə həsr etdiyi oçerki 1944-cü ildə "Azərbaycanın şanlı oğulları" kitabında çap olunub.

Əsərləri

1. Azərbaycan sovet ədəbiyyatı sülh və demokratika uğrunda

2. Abbas Səhhət

3. Qorki və Azərbaycan

4. XX əsr Azərbaycan tənqidi

5. Tənqidimiz haqqında qeydlər

6. M. Qorki haqqında məqalələr məcmuəsi

7. Ədəbi irs və varislər

8. Vətəndaş şair (Abbas Səhətin anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə)

9. Sənətkarın şəxsiyyəti

10. Şaiqanə yad et (xatirələr, məqalələr, bədii əsərlər)

11. Azərbaycan ədəbi tənqidinin tarixi

1983-cü ildə isə ona "Əməkdar elm xadimi" fəxri adı verilib. Elmi işindəki müvəfəqiyyətlərinə görə, xüsusilə, milli tənqidi fikrin tarixi mənzərəsini əks etdirən "Azərbaycan ədəbi tənqidinin tarixi" adlı əsərinə görə 1986-cı ildə ona Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı təqdim edilib. 1985-ci illərdə "Bilik Cəmiyyəti", mükafatına layiq görülüb, 1993-cü ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyası alimi fəxri fərmanlarla təltif edib, onun nəşr olunan əsərləri beş dəfə mükafatlandırılıb. Kamal Talıbzadə 1970-ci ildə "Fədakar əməyə görə", 1984-cü ildə SSRİ-nin, 1987-ci ildə Azərbaycanın "Əmək veteranı" medalları ilə təltif edilib, "Qabaqcıl maarif xadimi" fəxri adlarını alıb. Azərbaycan Jurnalistlər İttifaqı isə 1998-ci ildə tədqiqatçıya "Kamaliyyə" diplomunu təqdim edib.

Alim 19 yanvar 2006-cı ildə vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.08.2025)