Super User
Quba-Xaçmaz bölgəsində dini durum, çağırışlar və dövlət–cəmiyyət əməkdaşlığı geniş müzakirə olunub
25 dekabr 2025-ci ildə Milli Məclisin İctimai birliklər və dini qurumlar komitəsinin təşkilatçılığı ilə Quba-Xaçmaz bölgəsi üzrə görüş keçirilib. – “Şahdağ Quba Truskavets” otelinin “Panorama” zalında baş tutan tədbir “Bölgədə dini durum, aktual çağırışlar və dövlət–cəmiyyət əməkdaşlığı” mövzusuna həsr olunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Milli Məclisdən verilən məlumata görə, tədbirdə dövlət qurumlarının nümayəndələri, Milli Məclisin deputatları, dini icma rəhbərləri, ilahiyyatçılar, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının təmsilçiləri və bölgə ictimaiyyətinin nümayəndələri iştirak ediblər.
Regional görüş Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyü və suverenliyi uğrunda canlarından keçmiş Vətən övladlarının xatirəsinə sayğı duruşu ilə başlayıb. Tədbirin vətəni qorumağı – haqlı olaraq – imandan bilən qəhrəman şəhidlərimizin ruhunun yad edilməsi ilə başlaması, şəhid ailələri və qazilərin də qatıldığı görüşün ümumi ruhunu – dövlətçilik, milli birlik və mənəvi məsuliyyət xəttini aydın şəkildə müəyyənləşdirib.
Tədbirin əsas məruzəçisi olan Milli Məclisin İctimai birliklər və dini qurumlar komitəsinin sədri Fazil Mustafa ölkədə mövcud dini durum, qlobal və regional çağırışlar, radikalizm riskləri, həmçinin dövlətin dini sahədə həyata keçirdiyi siyasətin, o cümlədən qanunvericilik aktlarının əsas istiqamətləri barədə ətraflı və sistemli mövqe ortaya qoyub.
Komitə sədri vurğulayıb ki, Azərbaycan dünyəvi dövlət modeli çərçivəsində dini etiqad azadlığını təmin edən nadir ölkələrdəndir. Bu modelin mahiyyəti dinin ictimai həyatda mövcudluğunu inkar etmək deyil, onu hüquqi çərçivədə, sağlam və təhlükəsiz müstəvidə qorumaqdan ibarətdir.
Bildirilib ki, din azaddır, vicdan azadlığı təmin olunur, lakin dini dəyərlərdən sui-istifadə, radikal ideologiyaların yayılması və cəmiyyətin parçalanmasına yönəlmiş cəhdlər qətiyyətlə yolverilməzdir.
Fazil Mustafa qeyd edib ki, Quba-Xaçmaz bölgəsi tarixən multikultural və çoxkonfessiyalı mühitin formalaşdığı məkan kimi seçilir. Bu bölgədə müxtəlif dini icmaların uzun illər dinc yanaşı yaşaması Azərbaycanın tolerantlıq modelinin gerçək təzahürüdür. Bu harmoniyanın qorunmasının yalnız dövlətin deyil, eyni zamanda din xadimlərinin, aydınların, ailələrin və vətəndaş cəmiyyətinin ortaq məsuliyyəti olduğu xüsusi vurğulanıb.
Çıxışda dini sahədə maarifləndirmənin – izah, dialoq və elmi-dini əsaslandırma yolu ilə aparılmasının vacibliyi ön plana çəkilib. Komitə sədri bildirib ki, özəlliklə gənclərin radikal təsirlərdən qorunması üçün sağlam dini biliklərin, milli-mənəvi dəyərlərlə uzlaşan dini təfəkkürün təşviqi əsas istiqamətlərdəndir.
Fazil Mustafa dövlət–cəmiyyət əməkdaşlığının gücləndirilməsinin dini sahədə sabitliyin təmin olunmasında önəmli rol oynadığını bildirərək, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi, yerli icra strukturları, bələdiyyələr və ictimai birliklər arasında koordinasiyanın daha da möhkəmləndirilməsinin zəruriliyini diqqətə çatdırıb.
Tədbirin növbəti mərhələsində iştirakçıların sualları cavablandırılıb, dini icma nümayəndələrinin, ilahiyyatçıların və vətəndaş cəmiyyəti institutlarının təmsilçilərinin çıxışları dinlənilib. Açıq dialoq formatında aparılan müzakirələrdə bölgədə dini sahədə mövcud olan praktiki məsələlər, ictimai gözləntilər və qarşılıqlı güvənin daha da artırılması yolları müzakirə edilib.
Görüşdə həmçinin Qubadan seçilmiş Milli Məclis üzvləri Əlibala Məhərrəmzadə və Anatoliy Rafailov, eləcə də Milli Məclisin İctimai birliklər və dini qurumlar komitəsi sədrinin müavini Sahib Alıyev çıxış edərək, dini sahədə dövlət siyasətinin hüquqi əsasları, regional əməkdaşlıq və ictimai həmrəyliyin möhkəmləndirilməsi mövzularına toxunublar.
Əlibala Məhərrəmzadə bölgədə tarixən formalaşmış dini-mənəvi harmoniyanın qorunmasının dövlətçilik baxımından önəmini vurğulayaraq, sağlam dini mühiti ictimai sabitliyin və milli birliyin mühüm dayaqlarından biri olaraq xarakterizə edib.
Komitə sədrinin müavini Sahib Alıyev isə dini sahədə həyata keçirilən dövlət siyasətinin hüquqi əsaslarına toxunaraq, qanunvericilik və ictimai dialoq mexanizmlərinin uzlaşdırılmasının cəmiyyətin mənəvi təhlükəsizliyinə xidmət etdiyini diqqətə çatdırıb.
Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin Quba-Qusar rayonları üzrə qazısı Naib Səttarov, Şəhid Miqdad Abduləlimovun anası, “Vətən Naminə" Şəhid Ailələrinə Dəstək İctimai Birliyinin sədri Tünzalə Abduləlimova, Xınalıq kənd sakini Yusif Şabanov, AYB Quba bölməsinin sədri, tanınmış ictimai və ədəbiyyat xadimi Ramiz Qusarçaylı və b. çıxışlar ətrafında öz fikirlərini bölüşüb.
Çıxışlarda vurğulanıb ki, Azərbaycanın gücü onun mədəni zənginliyində, mədəni müxtəlifliyinə sağlam baxışdadır və bu müxtəliflik düzgün idarə olunduğu təqdirdə milli təhlükəsizliyin və ictimai sabitliyin önəmli dayağına çevrilir. Regional görüşün əsas məqsədi də məhz bu müxtəlifliyin konstruktiv əsaslar üzərində qorunması, dini sahədə qarşılıqlı güvənin gücləndirilməsi və dövlət–cəmiyyət dialoqunun dərinləşdirilməsi olub.
Görüşdə Quba Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının l müavini Tariyel İbrahimov, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin Regionlarla iş şöbəsinin müdiri Ramin Xudayev və başqa rəsmilər iştirak edib.
Sonda Tariyel İbrahimov qonaqlara və bütün iştirakçılara təşəkkür edərək, belə tədbirlərin ictimai fikrin düzgün qidalanması baxımından önəmli olduğunu bildirib.
Tədbir kollektiv xatirə fotosunun çəkilməsi ilə yekunlaşıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.12.2025)
“Dövlət sifarişi ilə istehsal ediləcək film layihələri" müsabiqəsində 3-cü mərhələyə keçən 10 film
Mədəniyyət Nazirliyi və Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyi (ARKA) tərəfindən elan olunmuş 2025-ci il üzrə “Dövlət sifarişi ilə istehsal ediləcək film layihələri” müsabiqəsinin ikinci mərhələsi başa çatıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Mədəniyyət Nazirliyindən verilən məlumata görə, bu mərhələdə 17 şirkət tərəfindən təqdim edilmiş 32 tammetrajlı bədii film layihəsi üzrə ilkin tələblərin uyğunluğu yoxlanılıb, eyni zamanda layihələrin tritmentləri bədii baxımdan qiymətləndirilib.
Layihələrin müsabiqə çərçivəsində müəyyən edilmiş mövzulara uyğunluğu, orijinallığı, əhəmiyyətliliyi və digər meyarlar əsas götürülüb.
Beləliklə, ümumilikdə 10 layihə 3-cü mərhələyə keçib.
“8 gün" (“Alıoğlu Media Group” MMC),
“Berqmana məktublar" (“Buta Film” MMC),
"Dolu 2" (“CNF” MMC),
“Varis" (“Dream Big Company”),
“Mən, Lalə, bir də o" (İctimai Televiziya və Radio Yayımları Şirkəti),
“Sonuncu qastrol" (“Karvan Production” MMC),
“Xalı" (“Mediamaster” MMC),
“Qələbə gülü" (“Narimanfilm” MMC),
“Bir, iki, üç" (“Nova Gorica Kino Mərkəzi” MMC),
“Rəqqa" (“Rakurs Film-Media” MMC)
"Türkmənçay" (“Şahdağ Film” MMC).
Qeyd edək ki, bu mərhələdə iştirak hüququ qazananlar müsabiqənin reqlamentinin üç nömrəli əlavəsində göstərilən sənədləri 1 ay müddətində Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyinə elektron qaydada təqdim etməlidirlər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.12.2025)
Gənclər Kitabxanasında akademik Nailə Vəlixanlının 85 illiyi münasibətilə elektron məlumat bazası hazırlanıb
Ötən gün tarix üzrə elmlər doktoru, Azərbaycan Milli Tarix Muzeyinin direktoru, Əməkdar elm xadimi, akademik Nailə Vəlixanlının 85 illik yubileyi tamam oldu.
Bu münasibətlə Cəfər Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasında Nailə Vəlixanlının zəngin həyat yolu və elmi fəaliyyətindən bəhs edən elektron məlumat bazası hazırlanaraq istifadəçilərə təqdim edilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına kitabxanadan verilən məlumata görə, elektron məlumat bazasında Nailə xanımın həyat və fəaliyyətinin əsas tarixləri, bir sıra görkəmli şəxslərinin onun haqqında söylədikləri dəyərli fikirlər, rəsmi sənədlərlə yanaşı, “Açılmamış səhifələrin tədqiqatçısı”və “Xoş məramlı alim”məqalələrinin tam mətni yer alır.
Elektron bazada Nailə Vəlixanlının baş redaktoru, baş və elmi məsləhətçisi, ixtisas redaktoru, ön söz müəllifi, mətn müəllifi və tərtibatçısı olduğu nəşrlərin, məqalələrin, eləcə də onun haqqında qələmə alınan kitab və dövri mətbuat nümunələrinin siyahıları təqdim edilir. Kitabxana əməkdaşları tərəfindən hazırlanan bazada Nailə xanımın müsahibə və tərcümləri də yer alır.
Elektron bazada “Dissertasiya və avtoreferatlar”, “Virtual sərgi”, “Foto və videoqalereya” bölmələri də istifadəçilərə təqdim olunur.
Hazırlanan elektron məlumat bazası kitabxananın rəsmi saytında yerləşdirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.12.2025)
Gənclər Kitabxanasında Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin xatirəsi anılıb
Respublika Gənclər Kitabxanasında Elm və Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan 4 nömrəli Uşaq-Gənclər İnkişaf Mərkəzi ilə birlikdə “Sözün taleyə çevrildiyi ömür – Bəxtiyar Vahabzadə” adlı tədbir keçirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına kitabxanadan verilən məlumata görə, Bəxtiyar Vahabzadənin zəngin ədəbi irsinin yeniyetmə və gənclər arasında təbliği məqsədilə təşkil edilən tədbirdə Firudin bəy Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasının direktoru, Əməkdar mədəniyyət işçisi Şəhla Qəmbərova, Xatirə Kitabı redaksiyasının baş redaktoru, şairə Nəzakət Məmmədova, professor, uşaq yazarı Solmaz Amanov, mərkəzin pedaqoji heyəti, dərnək üzvləri, məktəblilər, tələbə və gənclər iştirak edib.
Tədbir Ulu Öndər Heydər Əliyevin və dövlətin müstəqilliyi, ərazi bütövlüyü uğrunda canını fəda etmiş qəhrəman Azərbaycan oğullarının xatirəsinin bir dəqiqəlik sükutla yad edilməsi ilə başladı.
Tədbiri giriş sözü ilə açan kitabxananın direktoru Aslan Cəfərov Xalq şairi, akademik Bəxtiyar Vahabzadənin Azərbaycan ədəbiyyatında, milli düşüncə tarixində və ictimai şüurda tutduğu əvəzsiz roldan danışaraq, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin 100 illik yubileyinin qeyd olunması barədə 21 fevral 2025-ci il tarixində imzalandığı sərəncamına müvafiq olaraq Respublika Gənclər Kitabxanasında həyata keçirilən layihələrdən, hazırlanan materiallardan bəhs etdi.
Tədbir iştirakçıları öz çıxışlarında Bəxtiyar Vahabzadənin təkcə şair deyil, milli düşüncənin carçısı, ana dilimizin, milli kimliyimizin və azadlıq ideyalarının yorulmaz müdafiəçisi olduğunu, onun poeziyasında Azərbaycan insanının ruhunun, dərdinin, sevincinin, mübarizəsinin və gələcəyə olan inamının əks olunduğunu bildirdilər.
Tədbirdə Respublika Gənclər kitabxanasının əməkdaşları tərəfindən hazırlanan “Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə - 100” adlı elektron bazanın təqdimatı ilə yanaşı İnkişaf Mərkəzinin nəzdində fəaliyyət göstərən Təsviri incəsənət dərnəklərinin üzvlərinin – gənc rəssamların çəkdikləri rəsmlərə baxış da keçirildi. Sərgidə 20-dən çox gənc, həvəskar rəssamın rəsm əsərləri sərgilənirdi.
Tədbirin bədii hissəsində 4 nömrəli Uşaq-Gənclər İnkişaf Mərkəzinin, “Dan Ulduzu” rəqs ansablının ifasında rəqs və şeirlərdən ibarət kompozisiyalar nümayiş olundu.
Tədbirin sonunda 4 nömrəli Uşaq-Gənclər İnkişaf Mərkəzinin metodisti Məshəti Məmmədova yaradılan şəraitə görə kitabxana əməkdaşlarına öz dərin minnətdarlığını bildirdi.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.12.2025)
“Ayın şeirləri”ndə tələbə Mustafa Məhərrəmovun qəzəli
Nail Zeyniyev, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Ayın şeirləri rubrikamızda bu dəfə Azərbaycan Universitetində keçirilən "Poeziyada sən" adlı respublika müsabiqəsinin qalibi, Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyasının tələbəsi Mustafa Məhərrəmovun qəzəli yer alır. Klassik forma və müasir hisslər aləminin ustalıqla həll olunduğu bu əsərin sizin də könlünüzə toxunacağına ümidvarıq.
Gənc şairin qəlbindən süzülüb gələn bu sətirlərin sizin də qəlbinizə yol tapmasını diləyirik.
Ey gözəl çeşmindən ilham aldığım, könlüm, canım,
Ey mənim könlündə məskən saldığım tək ünvanım.
Hər fikir şair gəzər, ilham arar, nəqqaş dilər,
Nəqş edim fikrinlə hər dəm söz yazım, var imkanım.
Ovçuyam tuş eyləyib, atəş açıb, ov ovlaram,
Tuş gələn qurban olur, qəlbin olub ov, qurbanım.
Könlü dağlardır tutan, dağlar da ünvan etmisən,
Qövr edib gəl xoş yaşa, könlümdə, yekta reyhanım.
Sözlərim bariz silahdır, düşmənim candan bezər,
Varlığım tək sözlərimdir, sözlərim tək üsyanım.
Nitqi üsyan eyləyib, hər dərdi aşkar eylədim,
Dərdlərim düşmənlə dostdur, qətl edər söz fərmanım.
Qətl olan cisminlə gəldin Mustəfa, söz söylə get,
Haqq sevilmir, et bəyan ki, söz olar tək nöqsanım.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.12.2025)
“Biri ikisində” Süleyman Abdullanın şeirləri ilə
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün sizlərə Süleyman Abdullanın şeirləri təqdim edilir.
BİR KİTABLIQ ŞEİR
Bir rəzəsiz qapı keçdi ömür dediyim yerdən,
Yağış döyən libasımı geydim torpaq rəngində.
Gözlərində od aradım yandırmağa özümü,
Demə, bir ovuc kül idim küləklərin cəngində.
Bu dünyada heç nə dəyməz bir udumluq nəfəsə,
Son budaqda son ümidtək çatlayıb bağrı qan nar.
Qəfil məndən çıxıb getdi qaranlığın zil vaxtı
Ürəyimdə daşıdığım doğma, qərib adamlar.
Yox, özümlə götürmədim nə bir ünvan, nə bir ad,
Daha niyə köks ötürüm sonda ölüm-itimsə.
Bir atılmış daxma düşün, bir tavan, – yağış daman,
İndi məndə nə ürək var, nə üşüyən bir kimsə.
Adamları mümkün deyil qorumaq son ümiddən,
Saatların vərdişidir sabahlara qurulmaq.
Hər adama qismət deyil ölümlərin kralı,
Sevgi kimi gözəl olur ürəyindən vurulmaq.
Dan yerinin sazağında qapadıram kitabı,
Kimsə mənə dərs keçməsin nə insafdan, nə dindən.
Məqamıdır, indi gətir üfürməyə külümü,
Bir rəzəsiz qapı keçdi dünyanın gözlərindən.
ÇƏTİN ŞEİR
Nə var ömrü yaşamağa lal, kar, kor,
Hər gün qada yaşamaqdır çətini.
Bir əli yağ, bir əli bal, – asandı,
Zəhər dada yaşamaqdır çətini.
Kasıb düşdük əcəllərin zəngində,
Yüyrək keçdik addımların ləngində.
Ömrü-günü timsahların cəngində
Verib bada yaşamaqdır çətini.
Nə işin var fələklərin işiylə,
Mərd adamsan, vuruş-barış kişiylə...
Ən yaxşısı dırnağıyla, dişiylə
Çatıb ada yaşamaqdır çətini.
Hər boğazdan çətin keçən loxma ol,
Düşməninə qara dərd ol, boğma ol.
Ya özün ol, ya özünlə doğma ol,
Uyub yada yaşamaqdır çətini.
Hər ağrıya sinə gərər dağ adam,
Qara günü çətin görsün ağ adam.
O dünyada necə desin sağ adam,
Bu dünyada yaşamaqdır çətini?!
SÖZÜN AXŞAM BAZARI
Hələ soyuqların zamanı deyil,
Havalar istidir, aralar sərin.
Nə söz vaxtı çəkir, nə də vaxt sözü,
Bazar günü imiş tərəzilərin...
Heç vaxt düzgün olmur pulla ölçülən,
Birinin fəhmi var, birinin zəhmi.
Üz-üzə dayanıb halallaşmağa,
Alanın pulqabı, satanın rəhmi.
Sözü ucuzluğa getməyək daha,
Qulaqla ölçülməz bu yerdə darı.
Kimə deyəsən ki, bazardır bura,
Olmur bazar günü axşam bazarı.
ELƏ VAXT GƏLƏR Kİ...
Bu haqsız zamanın dəyişəsi var,
Yetişər çoxunun kiçilən günü.
Bir ömür şaqqanaq çəkəni ağlar,
Hıçqırıq boğanın gələr şən günü.
Arazın suları axar aşıqdan,
Topuq isladarıq yenə Kür boyu.
Hərənin ölümlük bir səbəbi var,
Mən sözdən ölmüşəm bir ömür boyu.
Vardır çox keçənin ümid hələsi
İçilmiş çox andın amanı gələr.
O qədər dilək var vaxtı gələsi,
Bir də vaxt olar ki, zamanı gələr...
Üzü Xeyirəyik qarışanda şər,
İşığa çıxası var daha bir gün.
Bizim də yolumuz zülmətdən keçər,
Çıxar zil gecədən sabaha bir gün.
Bizim də haqqımız çatır xoş günə,
Yaraşmaz adama eyləsə giley.
Zamanın təkəri dönər düzünə,
Elə vaxt gələr ki, dəyişər hər şey...
ÇATMAZ
Deyirlər, bu dünya əvəz-əvəzdir,
Amma əvəz var ki, əvəzi çatmaz.
Haqqı çatanların hesab çəkməyə,
Sonacan saymağa nəfəsi çatmaz.
Kim saldı rastına tuşu, demirəm,
İstilər aparar huşu, demirəm.
Başına qonası quşu demirəm,
Bir qərib nəğmənin qəfəsi çatmaz.
Sabahı nura ver, axşamı şərə,
Sinəndən bir gözəl varmı gül dərə?
And içib yeməyə çatar min kərə,
Vüsala sonuncu dəfəsi çatmaz.
ƏSƏN ŞEİR
Ömürdü, çoxunu vermişik yelə,
Özümüz bilmədən meh kəsə əsir.
Dilimdi titrəyən bir ad gələndə
Ən həlim küləkdə şeh səsə əsir.
Gözümdə süzülən ağ yuxu tülmü,
Eşq adlı verginin butası gülmü...
Nəsə ürəkdimi, qəlbmi, könülmü,
Sinəmin altında, eh, nəsə əsir.
Saymaqla tükənməz dünyanın qumu,
Səhranın bətninə əkdim eşq tumu.
Yatırtmaq istədim nalə arzumu,
Oyanıb istəyir ah əsə, əsir.
ÜZÜ QÜRUBA
Batırsansa, nə fərqi var, – dənizdimi, səhramı...
Cəsədinə daraşacaq ağ qarışqa, ağ balıq...
Dərya olsun, ya bir damla boğulmağa, ya da qum,
Su içində kim geyinir ümidindən arxalıq?..
Qurtulmağa kömək olmaz xilasedici kəmər,
Ümmanlarda ağ dəvə var, səhralarda ağ gəmi.
Heyrət etmə susuzluqdan pörşələnsə dalğalar,
Ürəyindən keçən nədir, – odda buzlu kilkəmi?
Bəlli deyil bu dünyanın üzüləni, üzəni...
Bir damla su, bir dənə qum olduğum.
Tanrı necə yaradıbsa, yaşarıq bu düzəni,
Su üzündə şəkil qalmaz, şəkil altındasa qum.
Fırtınalar qopacaqsa çəkinməyə səbəb yox,
Mənim canım torpaqlıqdır, nə suluqdur, nə qumluq.
Səhralardan, dənizlərdən keçməsəm də, sinəmdə
Daşıyıram ürək boyda vətən adlı sorumluq...
Gücüm çatsa ümmanlarda üzməyə,
Qanad tapsam ənginlikdə süzməyə...
Dizimdə güc, səhralardan keçməyə...
Canımda tab, özümə yurd seçməyə...
Ürəyimdə sevgi çağlar batmağa,
Səbrim çatsa son arzuya çatmağa.
...Və batmaqsa, qərq olaram özümdə...
BİR SƏSDƏN ÖZÜNÜ…
Bir səsdən özünü asmışdı qəfəs,
Həsrətdən keçirdi qurbətin yolu.
Gələcək deyilən gəlmədi asan
Seçdik gediləcək ən çətin yolu.
Adamı gözündən edir ümidi,
Günü qara idi gözü ağların.
Qan da sağılmışdı kökünə kimi,
Yolu yorğun oldu ən uzaqların.
İsti yatağından küsmüşdü yuxu,
Yüzdümü, mindimi?..
İtmişdi haqq-say.
Hıçqırıq kimiydi axar su səsi,
Xəzəl yağışında islanırdı çay.
Sıxırdı adamı geniş üfüqlər,
Gecənin başına dardı aləmi.
Küləyin ovcunda saat kimiydi
Budaqla yarpağın ayrılıq dəmi.
Gedənin hamısı düz deyil, dostum,
Dizə dayanan yol yaman dik idi.
Buz kimi saxlamaq olmur ürəyi,
Vaxtın ən soyuğu sənsizlik idi.
Daha havadan da olmur baş açmaq,
Sanki tükənmişdi almağa nəfəs.
Susub dayanmışdı bir alabaxta,
Bir səsdən özünü asmışdı qəfəs.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.12.2025)
Ankarada Üzeyir Hacıbəyli küçəsi
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Xəbər verdiyimiz kimi, dekabrın 18-də Ankarada fəaliyyət göstərən Musiqi və Gözəl Sənətlər Universitetinin ərazisindəki küçəyə dahi Azərbaycan bəstəkarı, Türk dünyası musiqisinin zirvəsi Üzeyir Hacıbəylinin adının verilməsi ilə bağlı təntənəli tədbir keçirilib. Və hazırda hər kəs o küçə ilə addımlayanda dahi bəstəkarı anır, onun barəsində daha çox məlumatlanmağa səy göstərir.
Türkiyədəki Azərbaycan səfirliyinin nəzdindəki Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi və Ankara Musiqi və Gözəl Sənətlər Universitetinin birgə təşəbbüsü ilə baş tutan təntənəli tədbirdə diplomatlar, ali təhsil ocağının rəhbərliyi, elm xadimləri, ictimaiyyət nümayəndələri və tələbələr iştirak ediblər.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzindən verilən məlumata görə, Azərbaycan klassik musiqi məktəbinin banisinin doğumunun 140 illik yubileyi həsr olunmuş tədbir milli bəstəkarlıq məktəbinin yaradıcısının adını daşıyan küçənin rəmzi açılışını birlidirən lent kəsilib.
Ankara Musiqi və Gözəl Sənətlər Universitetinin foyesində davam edən tədbirdə çıxış edən Universitetin rektoru, professor Erhan Özden Türkiyə-Azərbaycan tarixi dostluğu və qardaşlığı, ölkələrimiz arasında bütün sahələrdə olduğu kimi mədəniyyət, təhsil sahəsində əməkdaşlığın inkişafından danışıb. Rektor Azərbaycan tanınmış bəstəkarı Üzeyir Hacıbəylinin öz yaradıcılığı ilə bütün Türk dünyası musiqisini zənginləşdirdiyini qeyd edib.
Mədəniyyət xadimlərinin Türkiyə-Azərbaycan birliyinə böyük məsuliyyətlə töfhə verdiyini vurğulayan rektör, “Bu gün gənclərimizə Üzeyir Hacıbəyli kimi dahi şəxsiyyətlərinin yaradıcılığını nə qədər yaxşı izah etsək, öz vəzifəmizi o qədər geniş icra edərik” dedi.
Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Samir Abbasov Üzeyir Hacıbəylinin Azərbaycan milli musiqi mədəniyyətinin formalaşmasında oynadığı müstəsna rolu, onun zəngin yaradıcılıq irsindən və dünya musiqi xəzinəsinə bəxş etdiyi nadir əsərlərdən ətraflı bəhs edib.
S.Abbasov Üzeyir Hacıbəylini müasir Azərbaycan peşəkar musiqisinin banisi kimi öz musiqisini türk dünyasının ortaq səsinə çevirməyi bacaran bir dahi olduğunu və onun yaradıcılığının ən qiymətli xəzinə olduğunu vurğulayıb.
Daha sonra çıxış edən ölkəmizin Ankaradaki səfirliyinin müşaviri Füzuli Məcidli Azərbaycan xalqının milli kimliyinin formalaşmasında Üzeyir Hacıbəylinin müstəsna rol oynadığını vurğuladı.
“Üzeyir Hacıbəylinin adını daşıyan bir küçənin Türkiyənin “Cumhuriyyət yaddaşının” mənbəyi hesab olunan Ankarada Universitetdə açılması ölkələrimizin tarixini bir araya gətirən çox vacib hadisədir”, deyən diplomat layihəni dəstəkləyən Musiqi və Gözəl Sənətlər Universitetinin rəhbərliyinə təşəkkürünü bildirib.
Tədbir Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin Üzeyir Hacıbəyli yaradıcılığına dair hazırladığı konsert proqramı ilə davam edib.
Konsert proqramında Azərbaycan və özbəkistanın Xalq artisti Gülyanaq Məmmədova, vokalistlər Şenol Talibli, Fəxri Nicat Kazım, opera sənətçisi Fidan Hüseynova Üzeyir Hacıbəyli əsərlərindən parçalar ifa ediblər.
Ankarada qışdır. Amma Üzeyir Hacıbəyli küçəsi ilə addımlayanda, sanki özünü baharda hiss edirsən. Dahi bəstəkarın qəlbləri riqqətə gətirən əsərləri buzları əritməzmi? Əlbəttə əridər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.12.2025)
“Yaradıcılıq prosesində ilham mələklərimə yalvarmaqdan başqa işim yoxdur”
Cahangir Namazov,
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Özbəkistan təmsilçisi.
Müsahibimiz Özbəkistan Yazıçılar Birliyinin sədr müavini,Özbəkistan Respublikasının “Əməkdar mədəniyyət işçisi”, "Dostluq" ordenli şair, yazıçı dramaturq və tərcüməçi Fəridə Əfruzdur.
— Əvvəla, sizi Özbəkistan Respublikasının “Əməkdar mədəniyyət işçisi” fəxri adı ilə təltif olunmağınız münasibətilə ürəkdən təbrik edirəm!
Bu mükafatı qəbul etdiyiniz an hansı hissləri yaşadınız?
— Hər bir mükafat Allahın nemətidir. Tanınmaqdan doğan sevinc ömrünün zinətinə, həyatının mənasına çevrilir. Xüsusən də mükafatı Vətən başçısının öz əlindən almaq çox böyük hadisədir. Bu cür diqqət və iltifat yalnız seçilmiş insanlara nəsib olur. O an bir həqiqəti də dərk etdim: Prezident əlini tutub səni təbrik edəndə mükafatın növü əhəmiyyətini itirir — istər fəxri fərman olsun, istər qəhrəmanlıq adı, fərqi yoxdur. Əsas olan Vətən atasının qarşısında dayanmaqdır; gözünün içinə baxmaq, üzündəki nurun içində yoğrulmaqdır.
Bu an insanı Vətən bağının uca bir ağacına çevirir, millət sarayının parlaq çırağı kimi nur saçmağa çağırır.
Layiq olanlar arasında layiqli olmaq şərəf tacını başına qoyur.
— Sizin bir şair və şəxsiyyət kimi formalaşmağınızda — Kokand ədəbi mühitinin, tarixi şəhər ruhunun rolu nə olub?
— Kokandın, daha doğrusu “Lətifi Kokand”ın mənim taleyimdəki yeri ölçüyəgəlməzdir.
Min dəfə şükür ki, mən belə bir torpaqda doğuldum, böyüdüm, yetkinləşdim, səadət tapdım, məhəbbət tapdım və ən əsası — poeziya tapdım.
Böyük şairəmiz Nadirabəyimin dövrü haqqında yazırlar ki: “Şəhərdə 376 məhəllə var idi və onların hər birində ən azı dörd şairə yaşayırdı.”
Bu fakt onu göstərir ki, mənim də hansısa nənələrim şairə olub. Bəlkə Nadirayi-Dəvranin poetik damarlarında axan qanda mənim əcdadlarımın da payı var.
Biz kokandlılar Kokand xanlığının şöhrətli dövrləri, sənəti və sənətkarlığı ilə içimizdə sarsılmaz bir qürurla yaşayırıq. Çünki onun misilsiz şöhrəti “İpək yolu” vasitəsilə bütün dünyaya yayılmışdı. Bu qürur və təsəlli mənim hər bir hüceyrəmdə oyaqdır.
— “Həyatın maskalar tamaşası olduğunu anlayanda, ora maskasız girdiyim üçün utandım”, — deyir Cek London.
Maskalar və müxtəlif simalar içində yaşadığımız bu dünyada əsl simaları tanımaq çətindir. Fəridə Əfruz qəlbin simasını bu tamaşa səhnələrindən necə qoruyur?
— Mən heç vaxt bu səhnələrə çıxmamışam. Həmişə mənəvi ustadım Mövlana Ruminin “Olduğun kimi görün, göründüyün kimi ol” kəlamına sadiq qalmışam — hərçənd bəzən bu maskasızlıq mənə ağır başa gəlsə də.
Mənim şüarım budur: məni necə varamsa, elə də qəbul edin!
Maska bəzən yolları aça bilər, amma o yolun sonu çıxılmazdır. Maska — yolsuzluqdur, çarəsizlikdir, zəiflikdir.
Maskasızlıq isə mərd yaşamağın həqiqətidir!
— İllər sonra yazdığınız şeirləri yenidən oxuyanda, oradakı özünüzü tanımadığınız hallar olurmu?
— Xeyr, belə hallar olmur. Çünki qırx il ərzində yazdığım bütün şeirlərdə Fəridə var — səhvləri və uğurları ilə yaşamağı bacaran Fəridə!
— Tərcümədə “şair səsi”ni itirmədən əsərin ruhunu və nəfəsini qorumaq nə dərəcədə çətin və zövqlüdür?
— Tərcümədə şair son dərəcə ayıq-sayıq və zəkalı olmalıdır.
İlk növbədə, tərcümə etdiyin müəllifin sənə nə qədər yaxın olması önəmlidir.
Onun ruhu sənin ruhunla qovuşmasa, tərcümə uğurlu alınmaz.
Əsərin müəllifi sənin həyatının və qəlbinin küçələrində heç olmasa bir dəfə dolaşmış olmalıdır.
Mən iranlı şair Sohrab Sipehini tərcümə edərkən onunla birlikdə Kaşanın geniş küçələrində, tarlalarında, akasiya çiçəklərinin altında gəzdim…
— Anna Axmatova və ya Marina Svetayevadan tərcümə edərkən qadın qəlbinin hansı cəhəti sizə daha çox təsir edir?
— Təkcə Anna və ya Marina deyil, Mehri Hiroti və Zahra Kabirinin əsərlərinə müraciət edəndə də qadın qəlbim onların qadın təbiəti ilə qovuşur.
“Qadını tanıyıram” deyən kişi necə min dəfə yanılırsa, “kişini tanıyıram” deyən qadın da elə min dəfə yanılır.
Qadını qadınca duymaq üçün heç olmasa bir dəfə doğuş ağrısını yaşamaq gərəkdir.
Mən bu rus şairə bacılarımı tərcümə edərkən, onlar kimi həbsxana pəncərəsindən aya baxdım.
Birlikdə ağladım, birlikdə şeir yazdım...
— 2020–2024-cü illərdə Milli Məclisin deputatı kimi fəaliyyət göstərdiniz.
Siyasi məktəb sizə şair kimi nə öyrətdi?
— Əslində şair insan — dövrün ayıq adamıdır, yəni Vətənin sözü, millətin gözü, xalqın üzüdür.
Şair — ən sadiq siyasətçidir, o ədalətsizliyə, haqsızlığa, alçaldıcı hallara qələmini qılınc kimi açaraq baş qaldıran üsyançıdır.
Mən hər halda belə olmalıyam, deyə düşünürəm.
Parlament mənə dövlətçilik siyasətini, qanunvericilik sənətini, ədalətin köklərini göstərdi. Parlament əsl mənada bir ustad oldu.
Dövlət və xalq arasında körpü olmaq sənətini öyrətdi. Düşüncəmi genişləndirdi, fikirləşmə yollarımı uzatdı.
Əsl şair öz oxu ətrafında fırlanmamalıdır; onun dedikləri xalqın dalğasında daşıya biləcək gücdə olmalıdır.
— Milli poeziyamızın dünya ədəbiyyatındakı yeri haqqında nə düşünürsünüz?
— Milli poeziyamızın yeri dünya ədəbiyyatında kifayət qədər görünmür və bu məni kədərləndirir.
Dünya ədəbiyyatının ən yaxşı, tanınmış şairləri bizim orta səviyyəli şairlərimizlə bərabər qiymətləndirilir.
Bu günlərdə onlar “Nobel” mükafatı alırlar.
Halbuki bizim 3000 illik tariximiz, 3000 illik poeziyamız var.
Bir ədəbin şeirindən Avropa bir film yarada bilər, bir hikmətli sözümüzdən onlarla ruhşünas və life-coach fayda götürür.
Ümidim gənclərdədir, çünki onlar dilləri öyrənirlər.
Amma qorxum da var: öyrəndikləri dillərə çox bağlanıb, ana dilinin həqiqi təbii gücünü, qüdrətini dünyaya göstərmək vəzifəsini unuda bilərlər.
— Qadın ürəyi ayıq və çox həssasdır.
Bu həssaslıq yaradıcılığa nə qədər qanad, nə qədər ağırlıq verir?
— Şeir — duyğular, heyrət və həyəcanlar aləmidir.
Qadının gözlərindəki yaş, qəlbindəki dərd, sevinc və bayramlar məhz bu duyğulardan doğur.
Qadın ətrafındakılardan mərhəmət və məhəbbət gözlədiyi kimi, şairə də poeziyaya diqqət və tanınma gözləyir.
Çünki o bir əlində qələm, bir əlində beşik tutaraq yaradır.
Necə ki, övladını böyüdərək cəmiyyətə hədiyyə verirsə, şairə də şeirlərini kitaba çevirib xalqın qarşısına təqdim edir.
— Yaradıcılıq prosesində özünüzə ən çox verdiyiniz sual nədir?
— Yaradıcılıq prosesində ilham mələklərimə yalvarmaqdan başqa işim yoxdur:
“Gedib qalmayın, dediklərimi deyib alım, yazacaqlarımı yazıb qoyum,” — deyirəm, sadəcə.
— Özbək ədəbiyyatının ən böyük uğuru nədədir ?
— Özbək ədəbiyyatının ən böyük uğuru — köklərinin dərinliyi, təməlinin möhkəmliyidir.
Bizdən əvvəl qələm çalan dahiyanə yaradıcılar o qədər çox və möhtəşəmdir ki, onlara heç bir tərəddüd etmədən güvənə, onlardan rəng ala, fəxr edə biləcəyimiz böyük bir məktəbimiz var.
— “İnsan övladı ən əvvəl özünə sadiq olmalıdır” fikri həyatınıza nə qədər uyğundur?
— İnsan övladı istəsə də, istəməsə də bədəninin quludur, ruhunun isə padşahıdır. Mən həyatımda bu iki şeyin yerini dəyişməsini istəyərək yaşayıram. Yəni nəfsimiz padşah olsa, ruhumuza qul olsa…
İnsanlıqda sadiqlik də elə budur, deyə düşünürəm.
— İnsan özünü nə vaxt itirir, nə vaxt tapır?
— İnsan özünü elmsizlikdə itirir, elm vasitəsilə tapır.
— Bu gün gənclər arasında mənəvi boşluqlar haradan qaynaqlanır, deyə düşünürsünüz?
— Kitabsızlıq — cahillik ocağıdır. Burada yalnız nadanlıq və səfehlik alovu yanır.
— İnsanın xarakterində ən təhlükəli duyğu hansıdır, deyə bilirsiniz?
— Laqeydlik. Bu qədər gücü var ki, insanı öldürə bilər.
Ədəbiyyatda isə daha təhlükəli tərəfi odur ki, bəzi insanlar onu silah kimi istifadə edirlər: sanki yanında istedadı görmürlər; görsələr axtarmırlar; tapsalar oxumurlar; oxusalar anlamırlar; anlasalar, bu barədə heç kimə danışmaq istəmirlər.
—Azərbaycan və Özbək ədəbiyyat əlaqələri haqqında...
— Özbək və Azərbaycan xalqları əsrlər boyu şeir, hikmət və nağıl vasitəsilə bir-birinin ruhunu hiss etmişdir.
Bu bağlılıqlar təkcə ədəbiyyatı deyil, həm də milli mədəniyyətimizi və tarixi dəyərlərimizi zənginləşdirir.
Azərbaycan xalqı bizim üçün sadəcə qonşu deyil, ürəyimizin bir parçası, yaradıcılıq ruhumuzun ilham mənbəyidir.
Buna görə də bu ədəbi əlaqələrin daim davamlı olması, yeni nəsillər üçün də ilham qaynağı olaraq qalması çox önəmlidir.
Bizim şeir və hikmət vasitəsilə bu məhəbbət davam edir, xalqlarımızın qəlbləri hər zaman bir-birinə yaxın olur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.12.2025)
“Dilimiz olmasa mifologiya olmaz ” - HƏR GÜN KAMAL ABDULLADAN 7 QRANULA
Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın əsərlərindən seçilmiş bir sıra qranula – cövhər sayıla biləcək məqamları “Ədəbiyyat və incəsənət” oxucularına təqdim edir.
Kamal Abdulla özü seçilmiş bu cövhərlər barədə yazır: “İllərdən bəri yazdığım müxtəlif şeirlərin, esselərin, pyeslərin, hekayə və romanların, publisistik məqalələrin və elmi əsərlərin, verdiyim intervülərin hər birinin içində yer almış və bu gün də öz məzmunu, tutumu, forması ilə diqqətimi çəkən misralar, cümlələr günlərin bir günü sanki dil açıb mənə dedilər ki, bizim bir-birimizdən zaman və məkanca ayrılığımıza son qoy və bizi bir-birimizin yanında yerləşdir. Sən görəcəksən ki, bu zaman biz tamamilə yeni bir cazibədə zühur etmişik. Onlar qeyri-səlis məntiq dili ilə desək, içində olduqları mətnin qranulaları (ilkin vacib hissəcikləri) idi. Qranula, başqa cür ifadə etsək, cümlədən (mətndən) bütün artıq hissələri siləndən sonra yerdə qalan cövhərdir.”
Bu günlərdə “Everest” nəşriyyatında müəllifin “Seçmələrin seçməsi-qranulalar” adlı kitabı da işıq üzü görmüşdür.
Beləliklə, hər gün Kamal Abdulladan 7 qranula:
1.
Vaqif Səmədoğlu – Azərbaycan ədəbiyyatının tək-tük azadələrindən biri…
2.
Bolqarıstan Prezidenti doktor Jelyu Jelevin məşhur “Faşizm” kitabı nəşr olunduqdan sonra bu kitab kommunist Bolqarıstanında qadağan və hətta həbs edildi. Mənim “Niyə belə oldu?!” sualıma doktor Jelev belə cavab verir: – Sadəcə, kommunistlər bu kitabı oxuyub onda özlərini gördülər. Adları çəkilməsə də, öz dövlət strukturlarının, öz ideoloji strategiyalarının təsvir olunduğunu anladılar. Və beləliklə, onlara əyan oldu ki, bu kitabda kommunizmlə faşizmin, təxminən, eyni şey olduğu ortaya qoyulur.
3.
“ Mən qartalam” (mən qartal olub uçaram) deyimindən “mən qartal kimi... uçaram” deyiminə gələn yol mifologiyadan bədii yaradıcılığa gələn yoldur.
4.
Diskurs informasiya axını zamanı cümlənin və bu cümlənin öz arxasınca gözəgörünməz şəkildə gətirdiyi intellektual potensialın cəmini ifadə edir. Buna cümlənin sinergetikası da deyə bilərik.
5.
… Ekoya hərdən gizli-gizli nəzər yetirdikcə yadıma Leonardo da Vinçi, Mikelancelo, Rafael kimi nəhənglər düşür. O da bu möhtəşəm pleyadaya məxsusdur. Onlar daşın içində gizlənmiş (həbsdə olan!) heykəli tapıb ona azadlıq verirdilərsə, Umberto Eko da həyatı boyu sonsuz lüğətin içində gizlənmiş mətni azadlığa qovuşdurmaqla məşğul idi.
6.
“Biri var idi, biri yox idi...” Varla yoxun arasında olmaq mifologiyadan əvvəli və mifologiyadan sonranı sərhəd kimi götürməkdir. Bu zaman ortada yenə də mifologiya qalacaq. Onun təzahürü dilimizdir. Dilimiz olmasa mifologiya olmaz, mifologiya olmasa dilimiz. Bu ikisi bir yerdə, bir-birinin içində! Bir kağızın iki üzü kimi. Bir varlığın canı və ruhu kimi. Amma hansı candır, hansı ruhdur - bunu bilmək, yəqin ki, bizə müyəssər deyil.
7.
“Sən də mənə danışırsan Allahdan.
Göylər susub, yerlər susub zar-zar.
Heç buralar görünərmi dərgahdan?!
Amma yenə, elə bil ki, baxırlar.”
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.12.2025)
Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyasında Xosrov Barışanın “Ayrıc” şeiri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi yazar Əhərdə yaşayan Xosrov Barışandır.
Xosrov Barışan
Təbriz
AYRIC
Səni sevmək
Cəhənnəmdə cənnəti
Yaşamaq kimi bir zad
Məni sevmək,
Həmişə, güclünün
Haqlı olduğunu
Bilə-bilə,
Yenə də,
Məhşər məhkəməsinə inanmaq kimi bir zad!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.12.2025)
