Super User
Respublika Uşaq Kitabxanasının 60 illik yubileyi qeyd olunub
22 dekabr 2025-ci il tarixində F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasında kitabxananın yaranmasının 60 illik yubileyi qeyd olunub.
İlk öncə kitabxananın direktoru, Əməkdar Mədəniyyət işçisi Şəhla Qəmbərova Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin kollektivi adından ünvanlanmış təbrik məktubunu kitabxana kollektivinin diqqətinə çatdırmışdır.
Daha sonar direktor çıxışında qeyd edib ki, Respublika Uşaq Kitabxanası təhsilə dəstək məqsədilə daim uşaqlara bilik aşılamış, oxuyan, düşünən, araşdıran nəsillərin yetişməsinə xidmət edən məktəbdən kənar təhsil müəssisəsidir. Respublika Uşaq Kitabxanası təkcə kitabların evi deyil, uşaqlığın, saf düşüncənin, gələcəyin evi olduğunu vurğulayıb.
Tədbirdə həmçinin, Respublika Uşaq Kitabxanasının həyata keçirdiyi müxtəlif layihələr və mədəniyyət tədbirləri haqqında məlumat verilib. Bu layihələr, tədbirlər, görüşlər və kitab təqdimatları uşaqların təhsilini və inkişafını dəstəkləyərək, onların mədəniyyətə olan maraqlarını artırmaq məqsədi daşıdığını diqqətə çatdırılıb.
Tədbirin növbəti hissəsində Mədəniyyət İşçiləri Həmkarlar İttifaqı tərəfindən 60 illik yubiley münasibətilə uzun illər kitabxana işi sahəsində xidmətlərinə, gənc nəslin estetik tərbiyəsindəki işində səmərəli fəaliyyətinə, kollektivin ictimai həyatında fəal iştirakına görə bir qrup əməkdaş Fəxri Fərmanla təltif edilib.
Kitabxananın direktoru təltif olunan əməkdaşlara göstərdikləri xidmətlərə görə təşəkkür etmiş və onların kitabxananın fəaliyyətindəki əhəmiyyətli rolu və töhfələrini xüsusi olaraq qeyd edib. Təltif olunan əməkdaşlar da öz növbələrində göstərilən diqqət və hörmətə görə təşəkkürlərini bildirmiş və kitabxanaya və gələcək nəsillərə olan sevgi və bağlılıqlarını ifadə etmişlər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.12.2025)
Gənclər Kitabxanasında “Xalq yazıçısı Yusif Səmədoğlu - 90” adlı elektron məlumat bazası yaradılıb
Bu gün Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Xalq yazıçısı, tanınmış ictimai xadim Yusif Səmədoğlunun anadan olmasının 90 ili tamam olur. Bu münasibətlə Cəfər Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasında elektron məlumat bazası yaradılıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına kitabxanadan verilən məlumata görə, elektron məlumat bazasında bir sıra rəsmi sənədlərin tam mətni, yazıçının zəngin həyat və yaradıcılığı, layiq görüldüyü fəxri adlar haqqında məlumat, elm, mədəniyyət, ədəbiyyat, mətbuat sahəsinin nümayəndələrinin, ictimai-siyasi xadimlərin onun haqqında söylədikləri dəyərli fikirlər yer alır.
“Xalq yazıçısı Yusif Səmədoğlu - 90” adlı bazada akademik Nizami Cəfərovun “Yusif Səmədoğlu yazımı necə itirdi”, filologiya elmləri doktoru, Əməkdar mədəniyyət işçisi Vaqif Yusiflinin “Doğumun və ölümün mübarək, Yusif Səmədoğlu!” kimi məqalələrin tam mətni ilə yanaşı, yazıçının qızı Humay Vəkilovanın xatirələri də yer alır. Kitabxana əməkdaşları tərəfindən hazırlanan bazada Yusif Səmədoğlunun müəllifi olduğu, redaktə etdiyi və haqqında qələmə alınan nəşrlərin, dövri mətbuat nümunələrinin siyahısı təqdim edilir. Elektron bazada “Səməd Vurğun haqqında”, “Dissertasiya və avtoreferatlar”, “Filmoqrafiya”, “Virtual sərgi”, “Foto və video qalereya” kimi bölmələr də mövcuddur.
“Xalq yazıçısı Yusif Səmədoğlu - 90” adlı baza kitabxananın rəsmi saytında https://ryl.az/melumat-bazalari/Yusif_Semedoglu_el_melumat_bazasi/index.html yerləşdirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.12.2025)
Azərbaycan-Britaniya peşəkarları süni intellekt mövzusunda bir araya gəlib
İngiltərənin paytaxtı Londonda Azərbaycan Diasporuna Dəstək Fondunun dəstəyi və Azərbaycan–Britaniya Peşəkarları Assosiasiyasının (AABP) təşkilatçılığı ilə “Süni intellekt və daha geniş perspektivlər: Səhiyyə, mühəndislik və elmin transformasiyası Azərbaycan–Britaniya əməkdaşlığı kontekstində” mövzusunda konfrans keçirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən verilən məlumata görə, konfransda “NICE”, “Imperial College London”, “King’s College London”, “Halliburton”, “UCLH NHS” və digər beynəlxalq qurumların nümayəndələri, eləcə də Azərbaycan Tibb Universitetinin prorektoru Məlahət Sultanova iştirak edib.
Azərbaycan–Böyük Britaniya Peşəkarları Assosiasiyasının təsisçisi və sədri, uşaq cərrahı İlhamə Cəfərli süni intellekt texnologiyalarının səhiyyə, mühəndislik və elmi-tədqiqat sahələrində innovativ yanaşmaların formalaşmasına mühüm töhfə verdiyini bildirib.
“City of London”un keçmiş Lord meri Devid Vutton çıxışında konfransın əsas məqsədlərinə toxunaraq Azərbaycan və Britaniya peşəkarları arasında əməkdaşlığın strateji əhəmiyyətini qeyd edib.
Konfrans panel müzakirələri ilə davam edib. Böyük Britaniya və Avropanın aparıcı universitetləri, tədqiqat mərkəzləri və texnologiya şirkətlərini təmsil edən mütəxəssislər süni intellektin səhiyyədə diaqnostika və müalicə proseslərinə təsiri, mühəndislik və elmdə məlumat əsaslı innovasiyalar, eləcə də rəqəmsal texnologiyaların gələcək perspektivləri ətrafında geniş fikir mübadiləsi aparıblar.
Tədbir çərçivəsində AABP ilə Almaniyada Azərbaycanlı Tibb İşçiləri Birliyi (AMD) və “Universal Hospital” arasında əməkdaşlıq haqqında memorandumlar imzalanıb. Bu sənədlər səhiyyə və elmi-tədqiqat sahələrində beynəlxalq əməkdaşlığın gücləndirilməsini nəzərdə tutur.
Sonda müxtəlif sahələrdə fərqlənən iştirakçılara və tərəfdaşlara mükafatlar təqdim olunub, tədbirin uğurla keçirilməsinə töhfə verən şəxslər təltif edilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.12.2025)
Dünya azərbaycanlıları yenidən bir arada
Qarabağ Zəfərinin 5 illiyinin qeyd edildiyi 2025-ci il dünya azərbaycanlılarının yaddaşına qürur, birlik və milli ruh ili kimi həkk olunub. Soydaşlarımız Zəfərimizlə bağlı 81 ölkədə 100-ə yaxın tədbir təşkil etməklə Azərbaycanın onlar üçün misilsiz qürur mənbəyi olduğunu, yola saldığımız ilin tariximizin unudulmaz mərhələsinə çevrildiyini nümayiş etdiriblər.
Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin ənənəyə uyğun 31 dekabr - Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü münasibətilə təşkil etdiyi “Bir olaq, həmrəy olaq!” adlı videokonfransda Zəfər ilinin ruhu hiss olunub, görüş soydaşlarımızda Vətənə olan sonsuz sevginin parlaq təzahürünə çevrilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Komitədən verilən məlumata görə, görüşdə 86 ölkədən 1000-ə yaxın soydaşımız iştirak edib.
Videokonfrans Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himninin səsləndirilməsi və şəhidlərin əziz xatirəsinin yad olunması ilə başlayıb.
DİDK sədri Fuad Muradov soydaşlarımızı salamlayıb, Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi diaspor siyasətinin uğurlu nəticələrindən danışıb, diasporumuzun 2025-ci ildə birlik və iradəsini, milli gücünü bir daha dünyaya nümayiş etdirdiyini qeyd edib.
Konfransda komitənin və Azərbaycan diasporunun 2025-ci ildəki fəaliyyətini əks etdirən videohesabat təqdim olunub, xaricdəki icmalarımızı fərqləndirən, fəaliyyətlərinə dəyər qatan layihələr barədə danışılıb. Nəzərə çatdırılıb ki, hazırda dünyanın 20 ölkəsində 31 Azərbaycan Evi, 15 Koordinasiya Şurası, yüzlərlə diaspor təşkilatı, 24 ölkədə 90-dan çox həftəsonu Azərbaycan məktəbi, eləcə də Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın təşəbbüsü ilə yaradılan Qarabağ adlı həftəsonu məktəbləri uğurla fəaliyyət göstərir.
Soydaşlarımız Prezident İlham Əliyevi doğum günü münasibətilə təbrik edib, dünya azərbaycanlılarına daim həssas münasibət və qayğı göstərən dövlət başçısına minnətdarlıqlarını bildirib, hər zaman Azərbaycanın və onun siyasi rəhbərliyinin yanında olduqlarını bəyan ediblər.
Çıxış edənlər dünya azərbaycanlılarının birlik və həmrəylik içində, koordinasiyalı şəkildə fəaliyyət göstərdiklərini, Zəfərin 5 iliyinin hər bir soydaşımız üçün qürurun, sevincin və milli birliyin zirvəsi olduğunu dilə gətirib, həmrəylik və sülh çağırışlarını səsləndiriblər. Dünya azərbaycanlıları 2026-cı ilin yeni ideyalar, yeni məqsədlər və yeni başlanğıclar ili olacağına ümidlərini ifadə ediblər.
Daha sonra Azərbaycan dilinin və mədəniyyətinin xarici ölkələrdə təbliğinə, Azərbaycan diasporunun fəaliyyətinə verilən mühüm töhfələrə, ölkəmizin beynəlxalq aləmdə ikitərəfli və çoxtərəfli əlaqələrinin inkişafındakı səmərəli işlərinə görə bir qrup diaspor üzvü “Diaspor fəaliyyətində xidmətə görə” Azərbaycan Respublikasının medalı ilə təltif olunub.
Görüşdə Azərbaycan mədəniyyətini dünyada tanıtdıran diaspor üzvlərinin iştirakı ilə müxtəlif musiqi nömrələri nümayiş olunub, soydaşlarımızı birliyə, həmrəyliyə çağıran Diaspor Himni səsləndirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.12.2025)
Анонс нового выпуска YouTube-платформы “TurkDiscovery” Фонда тюркской культуры и наследия
«ЗНАКИ ВЕЧНОСТИ: ТЮРКСКИЙ МИР В СИМВОЛАХ»
YouTube-платформа TurkDiscovery, являющаяся одной из ведущих инициатив Фонда тюркской культуры и наследия, продолжает свою просветительскую миссию, способствуя международному продвижению материальных и духовных ценностей тюркских народов. На платформе представлены документальные фильмы и видеоролики, отражающие богатое наследие Тюркского мира.
В настоящее время Фонд работает над очередной документальной серией под названием «Знаки вечности: тюркский мир в символах».
Цель проекта - представить память тюркского мира и его общие историко-культурные корни через визуализацию древних памятников, таких как петроглифы, тамги, зооморфные изваяния, горные балбалы и рунические алфавиты. Эти архаичные формы тюркского наследия выступают носителями посланий, которые наши предки стремятся передать будущим поколениям.
Выбор съёмочного маршрута в рамках нового проекта не случаен - каждое место хранит дыхание тысячелетий, образы забытых историй и отпечатки тюркской идентичности, высеченные в камнях. География съёмок охватывает весь Тюркский мир - пространство, где древние петроглифы, сакральная архитектура, орнаменты и природные ландшафты стали носителями общего историко-культурного наследия. Каждый кадр, каждый камень и каждый символ выбраны таким образом, чтобы зритель смог ощутить живой дух тюркского наследия, его непрерывность и глубинную связь поколений.
По древним просторам тюркского мира…
Погружённые в тишину камни, забытые символы и священные знаки словно оживаютвновь – история обращается к нам.
Это – путешествие к памяти наших предков.
Возвращение к корням, сформировавшим нашу идентичность.
Призыв, ведущий нас к собственному истоку…
Совсем скоро на TurkDiscovery
Мы приглашаем вас вместе заново открыть наше общее наследие.
Ссылка на канал: www.youtube.com/@TurkDiscovery
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.12.2025)
Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun “TurkDiscovery” Youtube platformasının növbəti buraxılışının anonsu
“ƏBƏDİYYƏTİN NİŞANƏLƏRİ – TÜRK DÜNYASI RƏMZLƏRDƏ”
Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun aparıcı təşəbbüslərindən biri olan TurkDiscovery YouTube platforması maarifləndirici missiyasını davam etdirərək türk dünyasının maddi və mənəvi dəyərlərinin beynəlxalq səviyyədə tanıdılmasına töhfə verir.
Hazırda Fond “Əbədiyyətin nişanələri – Türk dünyası rəmzlərdə” adlı yeni sənədli seriya üzərində çalışır.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Fonddan verilən məlumata görə, layihə petroqliflər, damğalar, zoomorf abidələr, dağ balbalları və runik əlifbalar kimi qədim irs nümunələrinin vizuallaşdırılması vasitəsilə türk dünyasının yaddaşını və ortaq tarixi-mədəni köklərini tamaşaçıya çatdırmağı hədəfləyir. Türk irsinin bu arxaik formaları əcdadlarımızın gələcək nəsillərə ötürmək istədiyi mesajlar adından çıxış edir.
Çəkilişlərin coğrafiyası qədim petroqliflərin, dini memarlığın, ornamentlərin və təbii landşaftların ortaq tarixi-mədəni irsin daşıyıcısına çevrildiyi geniş Türk dünyasını əhatə edir. Hər kadr, hər daş və hər rəmz tamaşaçının türk irsinin canlı ruhunu, onun əbədiyyətini və nəsillər arasındakı dərin bağlılığı hiss edə bilməsi üçün düşünülmüş şəkildə seçilmişdir.
Türk dünyasının qədim məskənləri boyunca... sükuta qərq olmuş daşlar, unudulmuş simvollar və müqəddəs nişanələr sanki yenidən canlanır, tarix bizi səsləyir. Bu, əcdadlarımızın yaddaşına doğru bir səfərdir.
Kimliyimizi formalaşdıran köklərə qayıdışdır.
Bizi öz yaradılışımıza aparan çağırışdır...
Tezliklə TurkDiscovery-də
Ortaq irsimizi birlikdə yenidən kəşf etməyə dəvət edirik.
Kanalın linki: www.youtube.com/@TurkDiscovery
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.12.2025)
Konstantin Balmont: “Poeziya sehr kimi”
Məti Osmanoğlunun tərcüməsində
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı tanınmış ədəbiyyatşünas Məti Osmanoğlunun tərcüməsində rus poeziyasının zirvələrindən sayılan Konstantin Balmontun “Poeziya sehr kimi” məqaləsini təqdim edir.
Güzgüdə əks olunan güzgü, iki əksi qarşı-qarşıya yerləşdirin və onların arasına bir şam qoyun. Şamın alovu ilə şölələnən iki dibsiz dərinlik getdikcə dərinləşdirəcək, biri digərini dərinləşdirəcək, şamın alovunu zənginləşdirəcək və onları bir yerdə birləşdirəcək. Bu, şeirin obrazıdır.
Bir-biri ilə əlaqəsi olmayan, lakin bir qafiyə ilə şölələnən iki misra ahəngdar şəkildə qeyri-müəyyənliyə və məqsədsizliyə gedir və bir-birinə baxa-baxa dərinləşir, birləşir və ahənglə şəfəq saçan vahid bir bütövlük yaradır. Üçlüyün bu qanunu, ikinin üçüncü ilə birləşməsi bizim Dünyamızın əsas qanunudur. Güzgünü güzgüyə yönləndirərək dərindən baxsaq, hər yerdə oxuyan qafiyə tapacağıq. Dünya çoxsəsli musiqidir. Bütün dünya heykələ dönmüş bir misradır.
Sağ və sol, yuxarı və aşağı, hündürlük və dərinlik, yuxarıdakı Göy və aşağıdakı Dəniz, gündüz Günəş və gecə Ay, göydəki ulduzlar və çəmənlərdəki çiçəklər, ildırımlı buludlar və nəhəng dağlar, gözişləməz düzənliklər və sərhədsiz fikir, havadakı tufanlar və ruhdakı fırtınalar, qulaqbatıran göy gurultusu və qulağa güclə çatan çay səsi, qorxunc bir quyu və dərin bir baxış – bütün dünya ikiliyə əsaslanan bir uyum, nizam, harmoniya içindədir, gah səslərin və rənglərin sonsuzluğuna dalır, gah da ruhun daxili bir himninə, ayrıca bir ahəngdar mənzərənin vəhdətinə, sağın və solun, yuxarının və aşağının, zirvənin və uçurumun ucsuz-bucaqsız müxtəlifliyini özündə cəmləşdirən bir Mənin hər şeyi əhatə edən simfoniyasına qovuşur.
Bir günümüz iki yarıya – gündüzə və gecəyə bölünür. Günümüzdə iki parlaq şəfəq var, səhər və axşam şəfəqləri, biz gecədə toranlığın qatılaşan və seyrəkləşən ikiliyini bilirik və həmişə varlığımızdakı başlanğıcın sonla qovuşduğu ikiliyinə arxalanırıq, gümüşü ulduzlar səpələnmiş qara məxmər yolda səhərdən axşama qədər aydınlığa, parlaqlığa, ayrılığa, genişliyə, həyatın çoxluğu ilə kainatın ayrı-ayrı hissələrinin rəngarəngliyi duyğusuna, ala-toranlıqdan ala-qaranlığa doğru gedib böyük sükut məbədinə, mənzərənin dərinliyinə, vahid bir xorun, bütöv bir Ahəngin dərkinə daxil oluruq. Həmin dünyada gecə-gündüz o ahəngi səsləndirə-səsləndirə ikini bir araya gətiririk, ikiliyi həmişə bütövlüyə çeviririk, birləşdirən düşüncəmizlə, onun yaradıcı toxunuşu ilə bir neçə simi səsli bir alətdə birləşdiririk, əbədi ayrı olan iki böyük yolu bir araya gətiririk, onlar qafiyədə öpüşən iki ayrı misra kimi ayrılmaz ahəngdə birləşirlər.
Səslər və əks-sədalar, hisslər və onların yaratdığı xəyalat,
Yaradıcılığın sirri, yeni yaranmış misra.
Bir yaz səhərində leysan yağışının təzəcə yağdığı və selin bütün su tutarlarından daşdığı zaman gərginləşmiş qulağımıza bəzən kristal bir səs gəlir – damın harasındansa düşən damlalar uzun müddət yüngül cingilti ilə bir-birini təqib edir, su yığıntısının altından gələn bu səs fikirlərdə əks-səda verərək insan düşüncəsini bir xəyaldan başqasına, bir daxili xülyadan yeni xülyaya aparır, bu xülya getdikcə genişlənir, kiçik ilə böyüyü, fərd ilə dünyanı qovuşdurur. Bir damcı səslənərək Dünya haqqında danışır, bərq vuran bir damlada göy qurşağının bütün rəngləri cilvələnir. Beləcə misra doğulur, ahəngdar obraz yaranır, insan özünü Dünyada görür, əks olunan Dünyanı da özündə tapır.
İnsan həm damladır, həm də Dəniz. Dənizdə nə qədər xəzinələr var! Mərcan meşələri, ağ, mavi, çəhrayı, qırmızı, sarı, göy və sirli yosunlar, kürəyində xaç təsviri olan, müxtəlif nöqtə və xətlərin bir-birilə kəsişdiyi naxışlı meduza var - və dəniz suyunun ənginliklərində rəngarəng formada balıqlar qaçışır, elə orada kəskin qısqacları olan dəhşətli canlılar sürünür. Gecə bənövşələri üzür, kiçik avarlara oxşayan üzgəcləri ilə hərəkət edir, onlar gündüzlər Dənizdə qırmızımtıl talalar əmələ gətirir, gecələrsə fosfor işığı ilə işıldayırlar və bu işıq dalğada yellənib daha güclü alovlanır, sülhməramlı Dənizdə şüa saçan kökayaqlılar yaşayır, onların naxışlı üzləri cilvələnir, tikan-tikan kiçik şəffaf toplar, canlı torlar, dəbilqələr və fənərlər, canlı səbətciklər, zənglər, minlərlə xırda məxluqlar - hamısında da mahnı var, onların hər qatarı bir misradır.
Dərinliklərindəki formaların səssiz musiqisindən ləzzət alan Dənizin üzündə dalğalar nərə çəkir, oyulmuş çanaqları sahilə atır – onlardan bəzilərini insan Dəniztək zəngin olmaq, dəniztək azad olmaq üçün talisman kimi sinəsindən asacaq, bəzilərini qalaq-qalaq yerə atacaq, tapdalayacaq, əzib onlardan hamar yollar salacaq, üçüncü qismini naxışlı, yüngül, kiçik boyunbağıya düzəcək, əyri buynuza bənzəyən, spiral şəklində bükülüb dənizin qorxunc səsini özündə saxlayan dördüncü qismini isə acgözlüklə dodaqlarına toxunduracaq və bu, ilk döyüş şeypuru olacaq, insan onda ilk döyüş havasını çalacaq, havasını təzələmək istəyəndə isə öldürməyə gedəcək.
Təbiətin bütün səslərinin musiqisini dinləyən ibtidai ağıl onları öz içinə yığır. O, tədricən naxış-naxış çoxlaylı ərintilərə qarışaraq daxilində onlardan musiqi yaradır və zahirdə onu ahəngdar sözlə, nağılla, sehrlə, tilsimlə ifadə edir.
Poeziya zahirdə ölçülərə salınmış nitqlə ifadə olunan daxili musiqidir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.12.2025)
Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyasında Xosrov Barışanın “Yeni bir ritm” şeiri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi yazar Təbrizdə yaşayan Xosrov Barışandır.
Xosrov Barışan
Təbriz
YENİ BİR RİTM
Qaranlığı mən yazmadım gecəyə,
Gözlərin yazdı...
Bax... Həkk olunur ürəyim bu tıxaclarda.
Sol döşümə mayın qoydu səsin.
Səsin ortadoğuda gurultudur
Savaş uçaqları tanrısı.
Toxunduqca sənə çatan yolların nəbzinə
Şeir olub partlayıram.
Dilim məsum,
Anasız bir uşaqdır, itkin olub.
Və başlanğıcda kəlmə idi və kəlmə tanrı idi.
Susuz quyuların dibində səsləndi kəlmələrim!
Sözlərin gözlərindən su içirdilər.
Yox sən Yusif deyilsən ki...
Səni göstərən barmağımı kəsdilər,
Ah... barmağım kimliyimi qanıtlayardı.
Güzgülərdəki üzlərdə itdi gözlərim.
Əh nə qədər əlləşsəm də
O müqəddəs adını
Şeirlərimdə səsləndirə bilməyirəm
Kəlmələri pozaraq tükənən silgilər şahid.
Hanı, hanı mənim izlərim?
Söz vermişdim
Bu şəhərdəki tabuları birlikdə
Sındıracağıq sevgilim
Ancaq yolumuzun tabloları sındı, nə yazıq!
Bura Təbriz
Min üç yüz doxsan beşin ikinci ayı
Qar yağır, qar...
Şəhərin üzü ağarır, ağarır hey
Qar danaları göyərçinlər
Yuxularımı sənə aparırlar.
Çürüyür ürəyim bu vicdansızlıq havasında
O qədər qışsan ki,
Tüpürsəm üzünə donar arzularım.
Sən bir qar adamı
Uşaqlığımın əlcəksiz qızaran əlləri kərdimizdə yaratdı səni.
Qələmim pomada vurar məni çağıran dodaqlarına.
Qələmim al-qırmızı...
Ölüm cızığından ayağını uzatmasın deyə cızıq çəkər.
Sus... Sus...
Danışsan genişlənər ölümün sərhəddi!
Artıq qucağımdasan, qollarımdasan.
Böyüdüm otuz üç yaşındayam.
Saat üç, gecənin yarısı, ömrümün? Nə bilim!
Yatağımdasan
Və xiyabanların bərkiyən döşündən şairliyim qaranlıq əmir...
Əmir...
Əmir...
Əmir bazarından sənə sırğa alanmadım.
Pulum yox,
Axı şairəm. Tacir deyilim ki səni satanmadım.
Olsun, qoy qar açılsın, qara buludlar çəkilsin.
Sənin qulağına bəxt ulduzumu sırğa edəcəyəm.
Təbim var.
Sən Təbrizim ola bilməzsən.
Əriyəcəksən, itəcəksən.
Yenidən göyərməyəcəksən!
Və bu şeir sonsuzadək
Islaq qalacaq göz yaşlarımda!
Yorğunam. Çox yorğunam, artıq
Gecənin saçlarını daramaqdan.
Hörüklərinə ilişib ayaqlarım.
Kimliksiz bir dəliyəm.
Sən Leylam deyilsən ki...
Məni torpağımın ürəyinə quylayın lütfən.
Artıq gözəl və məsum bir qız gəzir yaza bilmədiklərimin sərgisində,
Ürəyimə su səpir,
Şeir gələndə toz olmayır.
Kitab yox bitik deyir, varaqlanır, ayaqlanır...
Xış... xış... tap... tap...
Yeni bir ritmdir bu
Səni sevirəm musiqisindən.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.12.2025)
“Maraqlı söhbətlər”də arılar – baş qəhrəmanlar kimi
Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi
Əgər dünyada arılar yox olsaydı, nə baş verərdi?
Arılar dünyanın 90%-ni qidalandıran 100 əsas məhsuldan 70-ni tozlandırır. Əgər arılar yox olsaydı, dünyada qida böhranı yaşanar, supermarketlərin yarısından çoxu boşalar, bitki mənşəli məhsulların böyük əksəriyyəti (meyvə, tərəvəz, dənli bitkilər), pambıq, süddən alınan məhsullar və kosmetika kimi saysız-hesabsız şeylər yox olardı.
Bunları bilirdiniz?
Bu da qlobal ekoloji tarazlığın pozulmasına, açlığa, iqtisadi çöküşə və son nəticədə insanların həyatının ciddi təhlükə altına düşməsinə səbəb olardı, çünki arılar tozlanmanın əsasını təşkil edir.
Meyvə, tərəvəz (alma, badam, qoz, xiyar, qabaq) və dənli bitkilərin (badam, şəkər çuğunduru, qəhvə, kakao) böyük əksəriyyəti tozlanmadığı üçün yetişməzdi.
Otla qidalanan heyvanlardan alınan süd və ət məhsulları azalardı. Alış-veriş mərkəzlərindəki süd, ət, yağ, pendir məhsulları şöbələri boşalardı.
Pambıq bitkisi əsasən arılar tərəfindən tozlandığı üçün paltar və geyim, bütövlükdə toxuculuq sənayesi ciddi zərbə alardı.
Arılar bitki və heyvanlar aləmi arasında vacib bir zəncirdir. Onların yoxluğu saysız-hesabsız digər canlıların (quşlar, məməlilər) qidasını yox edərək ekosistemi məhv edərdi.
Həyat üçün vacib olan qidaların əksəriyyəti yox olacağı üçün açlıq baş verərdi. Həyatın ənənəvi qaydası pozular, iqtisadiyyat çökməyə başlayardı.
Son 15 ildə arı populyasiyaları 40% azalıb. Əsas səbəblərə pestisidlər, meşələrin qırılması, elektromaqnit sahələri və parazitlər daxildir. Amma əsl səbəb daha dərindir: biganəlik.
Dahi alim Albert Eynşteyndə arıların yox olmasını fəlakət sayırdı və "Əgər arılar yox olsa, insanların cəmi dörd il ömrü qalacaq" məşhur fikri arıların həyat üçün nə qədər vacib olduğunu xatırladır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.12.2025)
Ruhumun coğrafiyası - ESSE
Rəqsanə Babayeva,
Beyləqan rayon Mədəniyyət Mərkəzinin rejissoru, "Gənclik" xalq teatrının rəhbəri, yazıçı. “Ədəbiyyat və incəsənət”
Mən ruhumu bir duyğu ilə izah edə bilmirəm. Çünki ruhum tək bir haldan ibarət deyil. O, zamanla dəyişən, amma mahiyyətini itirməyən bir daxili coğrafiyadır. Orada həm səssiz dağlar var, həm də içindən dayanmadan axan çaylar. Mən bəzən özüm də bu coğrafiyada yolumu itirirəm, amma qəribədir ki, heç vaxt tam azmıram. Çünki ruhum istiqaməti bilməsə belə, məqsədi hiss edir.
Uşaqlıqdan içimdə bir “artıq hiss” olub. Sanki hamı eyni yerdə dayanıb eyni şeyə baxanda, mən bir az kənara çəkilib kölgəyə, səsin arxasına, baxışın alt qatına baxmışam. Mənim ruhum səthi qəbul etmir. O, həmişə sual verir: “Bunun arxasında nə var?” Bu sual bəzən məni yorub, bəzən də yaşadıb. Çünki sual verən ruh rahat olmur, amma diri qalır.
Mən zamanla anladım ki, ruhum sakitliyi sevir, amma susqunluğu yox. Sakitlik – düşüncənin nəfəs aldığı yerdir, susqunluq isə boğulmanın. Ona görə də mən yazıram. Yazmaq mənim üçün bacarıq deyil, ehtiyacdır. Yazmadığım zaman ruhum içimdə sıxılır, öz yerini tapa bilmir. Sözlərə çevriləndə isə rahatlanır. Çünki hər ruhun öz dili var, mənim ruhumun dili sözdür.
Ruhum çox şeyə gec gəlir. Sevgiyə, inama, bağlanmağa… Amma gəldisə, tam gəlir. Mən yarımçıq hisslərlə yaşaya bilmirəm. Ya hər şeyi ilə içindəyəm, ya da heç. Bu, bəzən məni itkilərə aparıb. İnsanları, imkanları, anları itirmişəm. Amma ruhum bu itkiləri boşuna yaşamayıb. Hər itki məni bir az daha dərin, bir az daha səssiz, bir az daha anlayan edib.
Mənim ruhum güclü görünməkdən yorulub. Çünki güc bəzən maskaya çevrilir. Mən artıq zəif olduğum anları gizlətmək istəmirəm. Yorulduğumu deməkdən utanmıram. Çünki ruhum bilir: qəbul edilən yorğunluq sağalır, inkar edilən isə içdən çürüyür. Mən güclü olmaq məcburiyyətini yox, dürüst olmağı seçmişəm.
Ruhumun ən həssas yeri dildir. Dil mənim üçün sadəcə ünsiyyət vasitəsi deyil. Dil mənim yaddaşımdır, kimliyimdir, daxili nizamımdır. Sözlər düzgün işlədiləndə ruhum yerinə oturur. Sözlər boşaldıqda, mən də içimdə bir boşluq hiss edirəm. Çünki ruhum bilir: dilə göstərilən hörmət, insana göstərilən hörmətin başlanğıcıdır.
Mənim ruhum sevməyi nümayiş üçün yox, dərinlik üçün seçir. Səssiz sevir, gözə soxulmadan. Çünki sevgi mənim üçün səs deyil, bağdır. Mənim ruhum sədaqəti sözlə yox, davamlılıqla ölçür. Kim qalırsa, o doğrudur. Kim gedirsə, demək ki, yolu başqa yerdən keçir.
Fəlsəfi baxanda, mənim ruhum keçid halıdır. Heç vaxt tam “oldum” demir. Daim dəyişir, sorğulayır, yenidən qurur. Amma bu dəyişikliklər məni dağıtmır, əksinə formalaşdırır. Mən dəyişməkdən qorxmuram. Özümü itirməkdən qorxuram. Ona görə də hər dəyişiklikdə ruhum özündən bir əsas nöqtəni qoruyur – vicdanı.
Vicdan mənim ruhumun kompasıdır. Mən bəzən səhv edə bilərəm, gec anlaya bilərəm, amma vicdanım susmur. O danışanda ruhum narahat olur. Mən bu narahatlığı sevirəm. Çünki rahat vicdansızlıqdan yaxşıdır. Ruhum üçün rahatlıq deyil, dürüstlük əsasdır.
Mənim ruhum ümidlidir, amma kor deyil. Dünyanın necə işlədiyini görür. Ədalətsizliyi, səthiliyi, saxtalığı tanıyır. Amma yenə də işığın tərəfində dayanır. Bu, sadəlövh seçim deyil, şüurlu mövqedir. Çünki ruhum bilir: qaranlığı tanıyıb işığı seçmək ən böyük yetkinlikdir.
Bədii desəm, ruhum köhnə bir teatr səhnəsinə bənzəyir. Orada min dəfə oynanmış rolların izi var. Gülüşlərin kölgəsi, göz yaşlarının səsi qalır. Amma hər yeni tamaşa əvvəlkilərin üzərində qurulur. Mən keçmişimi silmirəm, ondan istifadə edirəm. Çünki ruhum bilir: keçmiş düşmən deyil, materialdır.
Mənim ruhum anlaşılmaq istəyir, amma hər kəs tərəfindən yox. Anlayanın anlayacağı dildə danışır. Hər qapını döymür, hər ürəyə girmir. Bu seçicilik təkəbbür deyil, özünü qoruma instinktidir. Çünki ruhum bilir: hər açılan qapı təhlükəsiz deyil.
Bəzən tək qalmaq istəyirəm. Bu, insanlardan qaçmaq deyil. Özümə yaxınlaşmaqdır. Tək qalanda ruhum danışır. Mən onu dinləyirəm. O, mənə nəyi davam etdirməli, nəyi buraxmalı olduğumu deyir. Bu dialoq mənim ən sadiq münasibətimdir.
Əgər ruhumu bir obrazla ifadə etsəm, o, səssizcə dənizə baxan bir insan olardı. Dalğaları saymayan, amma onların ritmini anlayan biri. Mənim ruhum da elədir — nə hər şeyi nəzarətdə saxlamaq istəyir, nə də hər şeydən imtina edir. Sadəcə axını anlayır.
Və mən bilirəm: bu esse ruhumu tam izah etmir. Çünki ruh bitmiş bir mətn deyil. O, yazıldıqca dəyişən, yaşandıqca dərinləşən bir haldır. Mən hələ yolun içindəyəm. Ruhum hələ danışacaq, susacaq, yaradacaq, itirəcək və yenə də davam edəcək.
Çünki mənim ruhum dayanmaq üçün deyil — anlamaq üçün yaşayır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.12.2025)
