Ötən gün Yeni Azərbaycan Partiyası (YAP) Sumqayıt şəhər təşkilatının təşkilatçılığı ilə Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı ilə həyata keçirdiyi “İrəvanda xal qalmadı” – kitab və 3 dildə e-kitabla daxili və xarici platformalarda təbliğat layihəsi çərçivəsində yazıçı Varisin müəllifi olduğu “İrəvanda xal qalmadı” kitabının ilk təqdimat mərasimi keçirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı YAP Sumqayıt şəhər təşkilatına istinadən xəbər verir ki, tədbirdə əvvəlcə Ulu Öndər Heydər Əliyevin, ölkəmizin ərazi bütövlüyü və suverenliyi uğrunda canlarını qurban vermiş şəhidlərin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib. Sonra Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni səsləndirilib.

Təqdimat mərasimində çıxış edən YAP Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri Ramiz Hüseynov bildirib ki, bu cür ədəbi layihələr milli yaddaşın qorunması, tarixi həqiqətlərin cəmiyyətə çatdırılması və ideoloji mövqenin möhkəmləndirilməsi baxımından xüsusi əhəmiyyət daşıyır. O vurğulayıb ki, Qərbi Azərbaycan mövzusu müdrik liderimiz İlham Əliyevin bu gün apardığı dövlət siyasətinin və milli ideologiyanın mühüm istiqamətlərindən biridir və Varisin əsəri bu baxımdan aktual və dəyərli mənbədir.

Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyəti başçısının birinci müavini Teymur Səmədov çıxışında qeyd edib ki, “İrəvanda xal qalmadı” kitabı yalnız ədəbi əsər kimi deyil, eyni zamanda tarixi yaddaşın qorunmasına xidmət edən ictimai-siyasi məzmunlu nəşr kimi böyük əhəmiyyət daşıyır. O bildirib ki, Qərbi Azərbaycandan deportasiya olunmuş soydaşlarımızın taleyinin ədəbiyyat vasitəsilə gündəmdə saxlanılması gələcək nəsillərin milli kimlik şüurunun formalaşmasında mühüm rol oynayır.

Çıxış edənlər professor Astan Bayramov, professor Avtandel Ağbabalı, Ramiz İsmayılov və Elvin Əlizadə kitabın ideya məzmunundan, tarixi faktlara söykənən bədii-publisistik üslubundan və milli yaddaşın möhkəmləndirilməsində oynadığı roldan bəhs ediblər. Qeyd olunub ki, Varis əsərdə bir xalqın doğma yurd yerlərindən zorla didərgin salınmasının mənəvi və tarixi ağrılarını dolğun şəkildə əks etdirib. Bildirilib ki, kitabın üç dildə elektron formatda hazırlanması onun beynəlxalq auditoriyaya çıxış imkanlarını genişləndirir, Azərbaycan həqiqətlərinin xarici platformalarda yayılmasına və obyektiv beynəlxalq ictimai rəyin formalaşmasına xidmət edir. Bu da müasir informasiya müharibəsi şəraitində mədəniyyət və ədəbiyyatın strateji rolunu bir daha nümayiş etdirir.

Tədbirdə kitabın müəllifi, yazıçı Varis də çıxış edərək “İrəvanda xal qalmadı” əsərinin ərsəyə gəlmə səbəbləri, ideya qaynaqları və əsas məqsədi barədə ətraflı məlumat verib. O bildirib ki, kitab Qərbi Azərbaycandan deportasiya olunmuş azərbaycanlıların taleyinə, itirilmiş yurd yerlərinə və tarixi yaddaşın bərpası zərurətinə həsr olunub. Yazıçı vurğulayıb ki, əsərin yazılmasında əsas niyyət tarixi faktları bədii-publisistik üslubda təqdim etməklə milli yaddaşı diri saxlamaq və bu həqiqətləri gələcək nəsillərə ötürməkdir. Varis qeyd edib ki, “İrəvanda xal qalmadı” təkcə keçmişin təsviri deyil, eyni zamanda Azərbaycan xalqının haqlı tarixi mövqeyinin ədəbi ifadəsidir. Müəllif kitabın üç dildə elektron formatda hazırlanmasını Azərbaycan həqiqətlərinin beynəlxalq auditoriyaya çatdırılması baxımından mühüm addım kimi dəyərləndirib və layihəyə meydan açan Azərbaycan Respublikası Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinə təşəkkürünü bildirib.

Tədbirin yekununda kitabın müəllifi tərəfindən iştirakçılara “İrəvanda xal qalmadı” kitabının imzalanmış nüsxələri təqdim olunub və xatirə şəkilləri çəkdirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.12.2025)

Hafiz Ataxanlı, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Şair kimi yox,

Şeir kimi ölmək istəyirəm.

                   Vaqif Səmədoğlu.

Bədii qiraət ustası, əməkdar müəllim, ADMİU-nın professoru Nadir Hüseynovun xatirəsinə elegiya.

O, bədii qiraəti elm kimi əxz edib elm kimi öyrətdi. İfa üslubu, mövzu seçimi, şeiri yaşama tərzi ilə məktəb, canlı əfsanə oldu. O səsini şeirin hər bəndinin yox, hər misrasının məna yükünə, hadisənin, təsvir obyektinin ovqatına uyğun qurur, hər sözün etimoloji ayrıntısını fərqli çalarda verirdi.

Onda poetik nümunənin rəngini vizual effektlə deyil də, səs çalarının bərqində çatdırmaq istedadı vardı.

O, görünməyən sözü görünən səsə çevirməyi bacarırdı.

Onun söylədiyi şeir az qala dil açıb adamla danışırdı, sənin əlindən tutub yaranma faktının baş verdiyi hücrəyə aparırdı.

O, poeziyanın dramaturji yükünü unikal səs tembrinin notu üzərində mükəmməl paylaşırdı.

Zərgər dəqiqliyi ilə.

Onun ifası bəzi qiraətçilərin aludə olduğu yersiz qışqırtılardan, intonasiya zədələrindən, saxta pafoslardan, patetik cırmaqlaşmalardan çox-çox uzaqdı.

Onun bədii qiraəti təbii dağ çeşməsiydi, səmanın  duruluğuydu, gözü dincəldən, ruhu toxtadan ağ pəmbə buluddu, Şəhid valideyninin qürura bələnmiş kövrəkliyiydi, əzəmətlə dalğalanan Bayrağımızın çırpıntısıydı, insanlıq fəlsəfəsiydi.

O səs-milli səs idi. Dədə-Qorqud ocağından köz götürən, ulu dağlarda, ana çaylarda arınan, bərkiyən, mətinləşən Azərbaycan kişisinin səsi!

O – tanınmış jurnalist Etibar Cəbrayıloğlunun sözünə qüvvət, nadir sənətkar, nadir qüvvət, Nadir Hüseynov bədii qiraətdə boş-boşuna döşünə döyənlər üçün fakt idi. Təkzibolunmaz fakt!

Kriteriyaların əsir düşdüyü, zövqlərin bəsitləşdiyi, istedad yiyələrinin düşmən gözündə göründüyü, cingənə dingişlərin güxgü qarşısına keçib həvə dişlərini ağartdığı bir vaxtda Nadir Hüseynovun çıxışı sənət örnəyi, klassik məktəb göstəricisi idi.

Nadir Hüseynovun insani fəzilətləri ilə pedaqoq ustalığı sənətkarlığını tamamlayırdı. Əməkdar artist, ADMİU-nun dekanı Nofəl Vəliyev həmin gün sosial şəbəkədə mərhumun  xarakterini rövnəqləndirən bir cizgidən söz açmışdı:

“Hər müəllimə nəsib olmur, tələbələri ardınca bu qədər ağlasınlar”.

Dəfn günü vəfat gününə qədər dərs dediyi tələbələr mərhumla ailəvi dostluq edən Rəhim Qədirova yaxınlaşıb “icazə verin, cənazə bizim çiynimizdə getsin” dedilər.

Nadir müəllim mərd adam idi, heç kimə əyilmədi, sonacan sözünün ağası oldu. Məddahlar, riyakarlar gözünün düşməniydi. Yalançıya qan düşməni kimi baxırdı. Nəfsi tox insandı. Haqqın yanında yer alardı, əks tərəf əziz-giramisi olsa belə.

2010-cu ildən Nadir Hüseynovla dostluq edən iş adamı yana-yana deyirdi:

-Heyf, Nadir kimi oğul bir də dünyaya gəlməz. Heç vaxt heç kimin qarşısında gözü kölgəli olmadı. Ağrılarını belə, gizlətdi. Kişi kimi yaşadı, kişi kimi getdi.

Rejissor dostumuz Nadir Diridağlı sosial şəbəkədə üzüntülərini “abrına qısılıb yaşayan adam, mərd adam” təyini ilə ovundururdu.

Uzun müddət peşəkarlığı, obyektivliyi, sənət yanğısı qiymətləndirilmədi. Amma kimsənin qapısını döymədi, kimsəyə ağız açıb demədi ki, niyə mənim haqqımda təqdimat yazmırsınız?

Nə yaxşı ki, bir neçə il öncə universitetin yubileyində rəhbərliyin təşəbbüsü ilə Nadir müəllimə də “Əməkdar müəllim” fəxri adı verildi. 

Nadir Hüseynov ağır təbiətli, ləngər yerişli, zabitəli adam idi. Eyni zamanda qayğıkeşliyi və mehribançılığı ilə könüllərdə taxt qurdu.

-Müəllim-tələbə münasibətlərini dostluğa çevirən nadir müəllimlərdən idi əzizimiz Nadir müəllim, - Fərmayıl Gəncədən zəng vurmuşdu, - könül rahatlığı ilə onunla dərdləşmək olurdu.

Fərmayılın sözünə qüvvət, birlikdə hansısa məclisə düşəndə məni tələbəsi kimi yox, yaxın dostu olaraq təqdim edirdi.

...Dekabrın 17-də Nadir müəllimin tələbəsi olmasa da, alicənablığına, ağayanalığına, mərdliyinə görə xətrini əziz tutan Etibar Bənnayev zəng vurdu, ehtiyatla, çəkinə-çəkinə dilləndi:

-Xəbərin var?

Tərslikdən həmin gün sosial şəbəkəyə nəzər yetirməmişdim. Baxdım. Özümü toplayıb Rəhimə zəng vurdum. Məşğul idi. Sən demə, Rəhim Mahirlə birlikdə Xırdalanda təşkil olunacaq dəfnin təşkilati işləri ilə məşğul imiş.

ADMİU-nun müəllimi, rejissor dostum İqbal Məmmədəliyevdən ümumi vəziyyəti öyrəndim.

Aytən xəbəri eşidən kimi Nadir Müəllimə “Müəllim, qurban olum, açın telefonu, yazın ki, feyk xəbərdir” mesajını göndərib. Bir neçə dəqiqə də oturub möcüzə gözləyib.

Sonra da məni yığır, ağlaya-ağlaya özünü qınayır:

-Mehriban demişdi axı, kamera və montaj mənlikdir, Hafizlə sən bir ssenari planı tutun. Nadir müəllimlə könül söhbəti edin, sənədli film işləyək. Niyə tələsmədik?! Niyə müəllimi tələsdirmədik?!

Şəkidən Elxan, Goranboydan Həmayə, Şamaxıdan Ərəstun, Xatirə, AzTV-dən Gülüş zəng vurur, Tümen vilayətindən Aslan mesaj yazır. Zəif ümid közərtisi ilə “bu, nə xəbərdir?” sualını verirlər.

Boğazım quruyur, udqunuram, qəhərdən boğuluram. “Başımız sağ olsun, Allah rəhmət eləsin” yazmaqdan başqa çarəm qalmır.

Ta indən belə zəngləşəndə Nadir Müəllimin qayğı dolu “qardaş, necəsən, evdə-eşikdə vəziyyət necədir? Nəvə necədir?” sualını eşitməyəcəyəm.

Ta oturub çay içə-içə ədəbi-bədii zövqlərin aşağı düşməsindən, tvlərdə bəzi aparıcıların ana dilimizi zəlil günə qoymasından, mənəvi deqradasiyadan, yana-yana danışa bilməyəcəyik.

Heydər məscidində keçirilən məclisə gedərkən Sumqayıtdan Zaur adlı bir nəfərlə rastlaşdım. Oğlumun toyunu aparıb, 20 il qabaq, - dedi – amma onun insanlığı sayəsində dost olduq. Bu gün onun məclisində iştirak etməyimi özümə borc bildim. Böyük zak dolur, boşalır, yenə dolur. Müxtəlif sosial kateqoriyalı insanlar, sənət adamları məclisdə iştirak edir.

Professor İlham Rəhimli “Nadir peşəkar tədris metodikası qurmuşdu” deyir. Əməkdar artist İlqar Cahangir kövrəlir, sonra pıçıldayır:

-Nadir Hüseynov şəxsiyyət idi, ləyaqət simvoluydu.

Xanımlar üçün ayrılmış zalda Universitetin rektoru Ceyran xanım, Gülşad müəllimə, Mehriban Zəki çıxış edirlər. Çıxışlarda Nadir Hüseynovun müəllim yanğısı, mərdliyi, əyilməzliyi vurğulanır.

Tanınmış parodiya ustası İlham Əziz Nadir müəllimin qonaqları təmkinlə qarşılayıb – yola salan oğlanları Elnura və Cəbrayıla yaxınlaşır.

-Atanız şərəfli bir ömür yaşadı. Məclisə baxın. Onu tanıyan hər kim varsa, özünə müqəddəs borc bilib gəlməyi. Nadir müəllimin yandırdığı halal ocağı qoruyun.

... Gur təblə yazılmış şeir ustad qiraətçi repertuarında əbədiyyət qazanır, bəxş etdiyi bədii-estetik zövq, mənəvi-ruhi tamın assosasiyası heç vaxt unudulmur.

...Və əməkdar müəllim, ADMİU-nun professoru, bədii qiraət ustası, böyük insan Nadir Hüseynov şeir kimi ömür yaşadı...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.12.2025)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

SSRİ-nin yaranması

Dünyanın quru ərazisinin 6-da 1-ni tutun, guya insan rifahına hesablanmış, əslində totalitar quruluş olan SSRİ ilə bağlı bizdə heç də xoş olmayan ovqat var, çünki bu ölkə Rusiya imperiyasının yeni məzmunlu davamı olub. 1918-ci ildə çar Rusiyasından qopub müstəqillik qazanan Azərbaycanımız 1920-ci ildə bu dəfə bolşevik Rusiyasının işğalına məruz qalıb. Müxtəlif adlar altında fəaliyyət göstərən sovet imperiyası 1922-ci ilin 30 dekabr günündə Ümumittifaq Sovetlərinin 1-ci qurultayında SSRİ adlı bir dövlət şəklində qurulub, onun ilk subyektləri Rusiya, Ukrayna, Belorusiya və Zaqafqaziya respublikaları olublar.

Bu gün Rusiyada, eləcə də onun əsas əlaltısı Belorusda geniş bayram ediləcək. SSRİ-nin, rusların nostaljisi ilə yaşayan bizim bəzi sakinlər də bu gün əlli-əlli vodka vurasıdırlar. Rusiya bu gün də bölgədə öz hökmranlığını yeritməyə çalışır, yeni məzmunlu daha bir imperiya qurmaq çabası göstərir, onlara züy tutanlarımız da yetərincədir, amma qəlbi istiqlalla döyünən həmyerlilərimiz, xüsusən də gəncliyimiz, bilsin ki, bu bayram bizim üçün deyil.

Kerosin lampasındakı şeir

Bu gün Filippində Risal günüdür. Xose Risal Filippinin ən məşhur milli qəhrəmanıdır. O, 19-cu əsrin sonlarında Filippini müstəmləkəyə çevirmiş ispanlara qarşı xalq azadlıq hərəkatının başında duran şəxs olub, 1896-cı ilin 30 dekabrında onu ispanlar edam ediblər. Son saatlarında Risal “Əlvida, mənim doğma vətənim” adlı ürəkdağlayan bir şeir yazaraq kerosin lampasında gizlədib, sonradan bu şeir üzə çıxıb, dillər əzbəri olub. Filippin azad olunandan sonra Risalın adını qədirbilən xalqı əbədiləşdirib, hər ilin 30 dekabrını da xatirə günü kimi onu şərəflə anırlar.

Bu gün Slovakiya ruhani azadlıq barədə deklorasiya imzalanması gününü, Madaqaskar Respublikası isə Milli dövlət gününü qeyd edəcək. Mətbəxsevər amerikalıların bu gün iki bayramı bir-birinə qarışacaq. Milli bekon günü (donuz ətindən xüsusi kəsimlər) və Milli məişət sodası günü. Düzü bilmirəm, bekonun üstünə soda səpib yemək mümkündürmü.

Məşhur xanəndə Əbülfət Əliyevin mövludu

Qızıl səsə malik insanlar harada doğulur? Əlbəttə Qarabağda. Əbülfət Əliyev də  Şuşada anadan olub, kiçik yaşlarından musiqi ilə maraqlanıb, 1 saylı şəhər məktəbinin musiqili dram dərnəyinə yazılıb. 1938-1939-cu illərdə Ağdam Müəllimlər evində Xan Şuşinski muğam sinfi açanda kənd-kənd gəzib istedadlı uşaqlar axtarırmış, Əbülfəti dinləyib bəyənərək onu da məktəbə yazıb. 1942-ci ildə Böyük Oktyabr Sosialist İnqilabının 25-ci ildönümü münasibətilə Əbülfəti həmyaşıdları ilə birgə Bakıya - Opera və Balet Teatrında keçirilən konsertə dəvət ediblər. Konsertdə onu məşhur tarzən Qurban Pirimov müşayiət eləyib. Bu konsertdə iştirak ona böyük uğur gətirib, 16 yaşından başlayaraq o, tarzən Məşədi Nərimanla, kamançaçı Elman Bədəlovla Qarabağın toylarına çağırılıb.

Sonra Əbülfət Bakıya gəlib, Respublika radiosunda solist işləyib, radiodakı çıxışları onu bir xanəndə kimi məşhurlaşdırıb. 1945-ci ildən o, Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında solist kimi Xan Şuşinski, Şövkət Ələkbərova, Sara Qədimova, Fatma Mehrəliyeva, Tükəzban İsmayılova kimi məşhur müğənnilərlə birgə çalışmağa başlayıb. Onun repertuarında 400-ə qədər xalq və bəstəkar mahnıları var idi. Xanəndənin ifasında səslənən “Segah-zabul”, “Rast”, “Şur”, “Hümayun”, “Bayatı Şiraz”, “Çahargah”, “Zabul” muğamları radio və televiziyanın fonotekasında qiymətli irs kimi saxlanılır.

Əbülfət Əliyev Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrının solisti kimi də fərqlənib, o, 75 dəfə “Leyli Məcnunda”, 25 dəfə “Əsli və Kərəm”də, 2 dəfə “Şah İsmayıl”da baş rollarda məharət və istedadını nümayiş etdirib. “Leyli və Məcnun” operası Ə.Əliyevin iştirakı ilə lentə alınaraq Azərbaycan Respublikası radiosunun qızıl fondunda saxlanılır.

Ə.Əliyev YUNESKO-nun döş nişanına və diplomuna layiq görülüb, ona 1958-ci ildə Azərbaycanın “Əməkdar artisti”, 1964-cü ildə isə “Xalq artisti” fəxri adları verilib. Məşhur xanəndə 1990-cı il dekabr ayının 27-də vəfat edib, ruhu şad olsun.

Səddamdan Həbibədək

2006-cı ilin bu günündə Bağdadda son 24 ildə ölkəyə prezidentlik etmiş Səddam Hüseyni yeni hökumət dar ağacından asaraq edam edib. 1916-cı ildə başqa bir siyasi lider – bu dəfə çar Rusiyasında parlayan 44 yaşlı Qriqori Rasputin sui-qəsd nəticəsində öldürülüb. 1616-cı ildə Kiyevdə müasir Rusiya və Ukraynanın ilk çap olunmuş kitabı hesab edilən “Çasoslav” işıq üzü görüb.

30 dekabra bir tanınmış Azərbaycan aliminin də doğum günü təsadüf edir. Filoloq Həbib Babayevin. Oğuz rayonunun Bucaq kəndində doğulan, valideynlərinin vəfatı ilə əlaqədar Şuşa Şəhər 1 saylı uşaq evində təhsil və tərbiyə alan Həbib Babayev 1951-1955-ci illərdə Moskvada M.Qorki adına Dünya Ədəbiyyatı İnstitutunun aspiranturasında ali təhsil alib. Əmək fəaliyyətinə anadan olduğu Bucaq kəndində müəllimliklə başlayıb, 1956- 1958-ci illərdə M.Qorki Adına Dünya Ədəbiyyatı İnstitutunda elmi işçi, 1958- 1970-ci illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyasında Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda baş elmi işçi vəzifələrində işləyib, 1970-ci ildən ömrünün sonunadək indiki Bakı Slavyan Universitetində kafedra müdiri vəzifəsində çalışıb. Həbib Babayev 1970- ci ildə professorluğa yüksəlib, 12 monoqrafiyanın, 120-dən artıq məqalənin müəllifidir. Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanına, “Əməkdar elm xadimi” fəxri adına layiq görülüb, ölümündən sonra Oğuz şəhərindəki 1 saylı tam orta məktəbə onun adı verilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.12.2025)_

Murad Vəlixanov, "Ədəbiyyat və İncəsənət"

Filmlər, rejissorlar və yaradıcı zirvələr… Bu başlıq altında 2025-ci ildə Azərbaycanda keçirilən film festivalları barədə danışacaq, ilin yekunlarını gətiercək və qarşıda duran hədəflərdən söz açacağıq.

1) 16-ci Bakı Beynəlxalq Film Festivalı

Bu festival 5–9 dekabr 2025 tarixində keçirilmiş və 34 ölkədən seçilmiş filmlər iştirak etmişdir. Festival “Baku Cinema Breeze” çərçivəsində təşkil olunmuşdur və ümumilikdə 78 film nümayiş olunmuşdur.

Müsabiqə və proqram filmləri (seçilmişlər):

Lesson Learned / Öyrənilən dərs — Balint Szimler (Macarıstan)

The Mould / Qəlib — Mohammad Reza Nourmandipour (İran)

The Deer's Tooth / Maral dişi — Saif Hammash (Fələstin)

The Queen / Kraliça — Deniz Uymaz (Türkiyə)

Allaha salam — Xəyal Rza (Azərbaycan)

Hər şey yaxşı olacaq! — Bəhruz Vaqifoğlu (Azərbaycan)

Qayıdış — Tural Xəlilov (Azərbaycan)

The Kiss of the Grasshopper / Çəyirtkənin öpüşü — Elmar İmanov (Almaniya/İtaliya/Lüksemburq)

Workers Wings / İşçilərin qanadları — Ilir Hasanaj (Kosovo)

Ms. Naciye / Naciyə xanım — Murat Çetinkaya (Türkiyə)

Alovun kölgələri — Elnur Paşa Rzayev (Azərbaycan)

Erkən hisslər — Nurlan Həsənli (Azərbaycan)

Tərsinə kölgələr — Hacı Səfərov (Azərbaycan)

Dərədə — Əbülfəz İskəndərov (Azərbaycan)

Azadlığa məhkum — Müşfiq Mirzə (Azərbaycan)

Qayıtdım — Məhəmməd Məmmədov (Azərbaycan)

Oriondan sevgilərlə — Rafiq Hacıyev (Azərbaycan)

2) 8-ci ANIMAFİLM Beynəlxalq Animasiya Festivalı

Bu festival 3–7 sentyabr 2025 tarixində Bakıda keçirilmiş və müsabiqə proqramına 62 ölkədən müraciət olunmuş 317 film arasından 39 film seçilmişdir.

Seçilmiş müsabiqə filmləri:

Cycle or Bicycle — Roxane Campoy (Fransa)

Creator — Natalia Poteryakhin (ABŞ)

Two Ships — McKinley Benson (Portuqaliya)

Panorama — Nicolaj Larsson (Danimarka)

Paradise Buffet — Santi Amézqueta, Héctor Zafra (İspaniya)

TV or The Disturbance on Forest Hill Road — Frederic Siegel (İsveçrə)

9 Million Colors — Bára Anna (Çex-Alman-Norveç)

Ovary‑Acting — Ida Melum (Birləşmiş Krallıq)

Ən yaxşı qısametrajlı tələbə animasiya filmləri:

Sublunar — Alessia Paino (Avstraliya)

Criatura — Nitya Ramlogan (Birləşmiş Krallıq)

Underground Invaders — Shera Courtalhac və başqaları (Fransa)

3) “ANİMAFİLM Gəncədə” Regional Festivalı

27–28 fevral 2025 tarixində Gəncədə keçirilmiş regional festivalda müxtəlif animasiya filmləri nümayiş olunmuşdur.

Uşaqlar üçün nümayiş:

Pomidor Doppi: Fotoqraf — Pavel Kim (Özbəkistan)

Narqız — Məsud Pənahi (Azərbaycan)

Gecə tuneli — Annechien Strouven (Belçika)

Boris ilə çörək bişirmək — Maşa Avramović (Fransa)

Gölməçə — Maria-May Backhaus Brown & Mads Theodor Bonde (Danimarka)

Yeniyetmələr və böyüklər üçün nümayiş:

Hədis — Nəzrin Ağamalıyeva (Azərbaycan)

Vəhşi heyvan — Tianyun Lyu (Çin)

Armud bağı — Shadab Shayegan (Almaniya)

Sərv ağacının kölgəsində — Hossein Molayemi & Shirin Sohani (İran)

İlin yekunu və gələcək hədəflər

2025-ci il Azərbaycan kino aləmi üçün zəngin və məhsuldar oldu. Festival proqramları həm yerli, həm də beynəlxalq səviyyədə kino icmasını aktiv şəkildə bir araya gətirdi. Filmlərimizin əksəriyyəti xarici festivallarda da iştirak edib, mükafatlar qazanaraq Azərbaycan kinosunu dünyada tanıtdı.

Gələcək perspektivlər:

Festival proqramlarının daha da genişləndirilməsi və beynəlxalq əməkdaşlıqların artırılması.

Kino istehsalının davamlı dəstəklənməsi, gənc rejissorların inkişaf imkanlarının artırılması.

Festival əsasında sənaye forumları və master-klassların təşkil edilməsi.

Bu tədbirlər Azərbaycan kino sənayesini yalnız peşəkar səviyyədə gücləndirmir, eyni zamanda beynəlxalq arenada daha geniş tanıdılmasına xidmət edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.12.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bəli, söhbət 80 illik yubileyi münasibətilə ABŞ Konqresinin keçmiş spikeri Nensi Pelosidən təbrik məktubu almış musiqiçidən – Çingiz Sadıqovdan gedir. Bu gün onun anım günüdür.

Çingiz Sadıqov 1929-cu il aprelin 5-də Bakıda anadan olub. İlk təhsilini 1939–1946-cı illərdə Bakının Onillik musiqi məktəbinin istedadlı uşaqlar qrupunda alıb. 1939–1946-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının piano fakültəsində (X), 1951–1953-cü illərdə Moskva Dövlət Konservatoriyasının aspiranturasında təhsil alıb.

1953–1971-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının solisti və konsertmeysteri, 1971–1981-ci illərdə 16 saylı Bakı musiqi məktəbinin direktoru, 1981–1990-cı illərdə "Azkonsert" yaradıcılıq birliyinin bədii rəhbəri, 1973–1976-cı illərdə Yəmən Demokratik Respublikasında İncəsənət İnstitutunun təşkilatçısı və müəllimi, 1983–1986-cı illərdə mədəniyyət və turizm nazirinin məsləhətçisi, 1991–1994-cü illərdə Bakı Musiqi Akademiyasının professoru kimi fəaliyyət göstərib.

Məşhur Azərbaycan muğənniləri Rəşid Behbudov, Bülbül, Mobil Əhmədov, Mirzə Babayev, Müslüm Maqomayev, Lütfiyar İmanov, Fidan və Xuraman Qasımovalarla işləyib, onları royalda müşayiət edib.

1994-cü ildən ABŞ-də San-Fransisko şəhərində yaşayırdı. Amerikanın 40-a yaxın şəhərində konsertləri təşkil olunub.

Çingiz Sadıqov 30 dekabr 2017-ci ildə Amerikada vəfat edib

Filmoqrafiya

- Onu bağışlamaq olarmı? (film, 1959)

- Gülağa Məmmədov (film, 2002)

- Çingiz Sadıqov (film, 2006)

- Memar (film, 2006)

- Maqomayev (teleserial, 2020)

Mükafatları

- "Əməkdə fərqlənməyə görə" medalı — 9 iyun 1959

- "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı — 10 iyun 1959

- "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı — 30 dekabr 1987

- "Şöhrət" ordeni — 28 oktyabr 2009

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.12.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Əslində, məmurlar barədə cəmiyyət çox az bilgili olur. Onların yaşı, harada doğulması, hansı ali məktəbi bitirməsi əksərən sirr olaraq qalır. Niyə onlar barədə bilgili olmayaq ki? Məsələn, niyə xəbərimiz olmasın ki, bu gün bizim elm və təhsil nazirinin doğum günüdür?

Emin Əmrullayev 1982-ci il dekabrın 30-da Bakı şəhərində anadan olub. 1999–2003-cü illərdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının İnzibati idarəetmə fakültəsində təhsil alaraq təhsil müəssisəni fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 2003–2004-cü illərdə Mərkəzi Avropa Universitetində (Budapeşt) siyasi elmlər üzrə magistr pilləsində təhsilini davam etdirib.

2010–2012-ci illərdə "2007–2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı" və "Fulbright" proqramının birgə dəstəyi ilə Kolumbiya Universitetində ictimai (inzibati) idarəetmə ixtisası üzrə magistr pilləsində təhsil alıb. Emin Əmrullayev 2005–2009-cu illərdə Qafqaz Universitetinin Beynəlxalq münasibətlər fakültəsində müəllim kimi çalışıb.

 2009–2010-cu illərdə "Kaspi Education" MMC-də Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin müdiri vəzifəsində işləyib. 2011-ci ildə Cenevrə şəhərində BMT-nin Avropa üzrə İqtisadi Komissiyasında (UNECE) təcrübə keçib. 2012-ci ildə Azərbaycan Diplomatik Akademiyasında (indiki ADA Universiteti) Enerji və Ətraf Mühit Mərkəzinin icraçı direktoru vəzifəsində çalışıb. 2013-cü ildə isə "Kaspi Education" MMC-də Təhsilin keyfiyyətinə nəzarət üzrə direktor müavini vəzifəsində çalışıb.

2013-cü ilin iyun ayından etibarən Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyində baş məsləhətçi vəzifəsində işə başlayıb, 2013–2014-cü illərdə sektor müdiri, 2014–2015-ci illərdə şöbə müdirinin müavini, 2015–2020-ci illərdə isə şöbə müdiri vəzifələrində işləyib. 2020-ci ilin yanvar ayından iyul ayına qədər Azərbaycan Respublikası Təhsil İnstitutunun direktoru olub.

Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 27 iyul 2020-ci il tarixli Sərəncamı ilə Emin Əmrullayev Azərbaycan Respublikasının təhsil naziri təyin edilib. 28 iyul 2022-ci ildən — Təhsil Nazirliyinin Elm və Təhsil Nazirliyi adlandırılmasından bu günədək Azərbaycan Respublikasının elm və təhsil naziri kimi əmək fəaliyyətini davam etdirir.

14 dekabr 2021-ci ildə Azərbaycan Basketbol Federasiyasının prezidenti seçilib. 30 noyabr 2022-ci ildən Neftçi PFK Müşahidə Şurasının üzvüdür.

Basketbolda və futbolda elə də uğurumuz yoxdur, təki təhsildə olsun!

Doğum gününüz mübarək, cənab nazir!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.12.2025)

Aynur İsmayılova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İllərin qovuşuğu təkcə təqvim yox, eyni zamanda insanın içində baş verən bir keçiddir. Bu ifadə nə səhifələrə sığacaq qədər qısa, nə də bir cümləyə həbs olunacaq qədər sadədir. O, illərlə yığılan susqunluqların, yarım qalan arzuların, heç zaman unudulmayan yaraların, bəlkə də ən son xoşbəxt olduğu anların görüş nöqtəsidir.

İllərin qovuşuğu bəzən bitməsini istədiyimiz, bəzən isə əksini arzuladığımız zamanların birikimidir.Çünki insan dəyişir, zaman yox. Zaman keçdikcə rəqəmlər bir-birini əvəz edir. İnsan isə bu dəyişən rəqəmlərin içində arafda qalır — köhnə ilə yeninin arasında. Heç vaxt bir tərəfə aid ola bilmir. Çünki keçmiş gələcəkdən xəbər verir, gələcək isə hələ yaşanmamış duyğuların səssizliyində dayanır.

İllərin qovuşuğu mənim üçün nədir deyə soruşsaz, həyat təcrübəsidir deyərəm. Hər il ötən ilə nisbətən daha çox gördüm, öyrəndim, kəşf etdim. Yarım qalan şeylərə, gerçəkləşməyən arzulara üzülməməyi öyrəndim. Özümü daha çox sevməyi, daha az üzülməyi öyrəndim. Az ilə xoşbəxt olmağı, yetinməyi öyrəndim. Bu dünyada insan üçün həyatda ən önəmli olan şeyləri illərin dəyişməsi ilə daha yaxşı anladım.

Və illərin qovuşuğu mənə görə zamanın bizə verdiyi ən uzun sınaqdır. Artıq yeni ilin astanasındayıq. Dönüb ötən ilə baxanda nə çox şeyin fərqinə vardım. Dəyişən, dəyişməyən bir çox hadisələrin mərkəzində özümün dayandığını gördüm. Və hər iki halda mən dəyişdim, bir az daha böyüdüm.

Önəmli olan da budur deyə düşünürəm: öyrənməyi, mübarizə aparmağı, yaşamağı bacarmaq. Qoy 2026 bizi qorxmadan dəyişən bir il olsun.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.12.2025)

Fatimə Məmmədova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Süni intellekt artıq təkcə texnologiya mütəxəssislərinin deyil, incəsənət adamlarının, jurnalistlərin və cəmiyyətin bütün təbəqələrinin diqqət mərkəzindədir. Bir vaxtlar fantaziya kimi görünən imkanlar – insan səsinin, üz mimikasının, hətta konkret sənətçilərin üslubunun süni intellekt vasitəsilə təkrar yaradılması – bu gün real və əlçatan texnologiyaya çevrilib.

Lakin bu sürətli inkişaf yaradıcılıqla yanaşı, ciddi etik və hüquqi suallar da doğurur.

Bu barədə “Ədəbiyyat və İncəsənət” portalına açıqlama verən Süni İntellekt mütəxəssisi Ümid Salay (şəkildə) da bu gün süni intellekt vasitəsilə mahnıların, musiqilərin, hətta konkret insanların səsinin vəgörüntüsü əsasında videoların yaradılnasının texniki olaraq artıq çox asan olduğunu təsdiqləyib:

“Süni intellekt birinsanın səs tonunu, danışıq tərzini, üz mimikasını analiz edib demək olar ki, eyni formadatəkrar yarada bilir. Texnologiya baxımından bu, böyük bir irəliləyişdir. Amma etik baxımdançox ciddi suallar ortaya çıxarır.

Ən böyük problem razılıq məsələsidir. Bir insanın səsindən, üzündən və ya imicindən onunxəbəri və icazəsi olmadan istifadə edilməsi açıq şəkildə etik pozuntudur".

Mütəxəssis qeyd edib ki, xüsusilə tanınmışşəxslərin səsi ilə mahnı hazırlanması, ya da adi insanların görüntülərinin manipulyasiyaolunaraq başqa kontekstdə təqdim edilməsi həm şəxsi hüquqların, həm də etibarınpozulmasına səbəb olur:

"İkinci ciddi risk dezinformasiya və reputasiya zədələnməsidir. Süni intellektlə hazırlanmışbir video və ya audio real kimi təqdim edildikdə, insanlar bunun saxta olduğunu ayırd etməkdə çətinlik çəkə bilər. Bu isə yanlış məlumatın sürətlə yayılmasına, insanların nüfuzuna xələl gəlməsinə və cəmiyyətdə etimadsızlıq mühitinin yaranmasına yol aça bilər.

Musiqi və incəsənət sahəsində də etik suallar yaranır. AI tərəfindən yaradılan mahnılarkonkret sənətçilərin səsinə və üslubuna bənzədikdə, müəlliflik hüquqları, yaradıcılıq haqqı və əməyin dəyəri sual altına düşür. Əgər bu proseslər nəzarətsiz qalarsa, yaradıcı insanların zəhmətinin kommersiya məqsədilə icazəsiz istifadəsi genişlənə bilər".

Ümid Salayın sözlərinə görə, gələcəkdə bu sahədə əsas problem texnologiyanın özü yox, ondan necə istifadə olunacağı olacaq. Belə ki, süni intellekti tam qadağan etmək real və mümkün deyil. Amma onun istifadəsi üçün aydın etik çərçivələr, hüquqi qaydalar və şəffaflıq mexanizmləri formalaşdırılmalıdır:

"Məsələn, Aİ ilə yaradılan səs və ya videonun açıq şəkildə işarətlənməsi,

istifadə olunan şəxsin razılığının sənədləşdirilməsi və kommersiya istifadəsində hüquqi məsuliyyətin müəyyən edilməsi vacibdir.

Mənim fikrimcə, süni intellekt yaradıcılığı məhv edən yox, onu gücləndirən alət olmalıdır. Amma bu, yalnız o zaman mümkündür ki, insan faktoru, etik dəyərlər və məsuliyyət texnologiyanın önündə getsin. Əks halda, texnologiyanın sürəti cəmiyyətin ona olan etimadını ciddi şəkildə sarsıda bilər".

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.12.2025)

Fatimə Məmmədova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bəzən insan birdən-birə dəyişmir. Sadəcə içində nəsə qırılır. Kənardan baxanda hər şey yerindədir: gülüş var, söz var, gündəlik həyat var. Amma içəridə bir boşluq açılır, ele bir boşluq ki, nə sözlə doldurmaq olur, nə də susmaqla.

Dünənə qədər güvənilən bir səs bu gün susursa, artıq çiçəklərin haray salmasının mənası qalmır. İnsanı yandıran söz deyil, eşidilməyən sükutdur. Hər şey olduğu kimi qalır, amma dünya artıq əvvəlki dünya deyil.

Eşidəndə dəyişmişəm dünyamı,

Çiçəklər də haray salsa, incimə…

Kənardan güclü görünən insanın içində can yavaş-yavaş çökür. Danışır, amma dedikləri havada qalır. Gözləyir, amma gələn yoxdur. Sevir, amma o sevginin içində tək qalır. Bir ürəklə çox dərdi daşımaq məcburiyyətindədir.

Demirdinmi: “Alacaqsan canımı?”

Ruhum getsə, canım qalsa, incimə…

Heç kim bilmir bir ürəyin nə qədər parçalandığını, hələ də necə döyünə bildiyini. Susmaq güc kimi görünür, amma içində qanayan yerlər var. Bir dənə olan ürəyi çox bilirlər, dərdini isə az görürlər. Vicdanlarda qalan yalnız səssizlik olur.

Bir dənəydi, elə bildin çoxdu can,

Vicdanında qanım qalsa, incimə…

Bu insan istəməzdi ömrü solmuş bağa dönsün. İstəməzdi yoxluğu kiməsə dağ olsun. Sadəcə anlaşılmaq istəyirdi. Amma bəzən elə yaralar açılır ki, heç bir ağlıq qalmır. Günlər keçir, amma günlər ona qənim kəsilir. Vaxt ötür, amma o, yerində qalır.

Qoymadın ki, bircəciyi ağ olsun,

Günlər sənə qənim qalsa, incimə…

İndi soruşsan: yurdu hardadır? Cavab yoxdur. İnsanların yurdu bir ürək idi. Ora sığındı, ora inandı. Amma ev bildiyi yer onu çöldə qoyanda bütün yollar yadlaşır. Qırılan qəlbə heç kim əvvəlki kimi yaxın dura bilmir.

Məzarıma yaxın dura bilməzsən,

Məni cahan yola salsa, incimə…

Kar qəlbi səsləmək mümkün deyil. Nə sevgi ilə, nə də nifrətlə. Daşlaşmış ürəyi nə göz yaşı oyadır, nə də yalvarış. Sadəcə bir gün gəlir və insan insandan alınır. Vaxtsız. Sakitcə. Heç nə olmamış kimi.

Daş ürəklim, can çürüdən tərsliyin,

Məni sənnən vaxtsız alsa, incimə…

Bu misralar bir insanın yaşadıqlarını deyilmiş kimi oxunur, amma oxuyan hər kəs içində bir yerin sızladığını hiss edir. Bəzən insan danışmır.  Şeirlə susur. Vahid Əzizin misraları elə o susqunluğun səssiz səsidir.

Eşidəndə dəyişmişəm dünyamı,

Çiçəklər də haray salsa, incimə,

Demirdinmi: "Alacaqsan canımı"

Ruhum getsə,canım qalsa, incimə.

Heç bildinmi, sənnən nələr çəkdi can?

Dərdlərinnən bildin necə çökdü can?

Bir dənəydi, elə bildin çoxdu can?

Vicdanında qanım qalsa, incimə.

İstəməzdim ömrüm solan bağ olsun,

Mənsizliyin bir dözülməz dağ olsun,

Qoymadın ki, bircəciyi ağ olsun

Günlər sənə qənim qalsa, incimə.

Yurdum-yuvam oldu hara?-Bilməzsən,

Ürəyimi bir də qıra bilməzsən,

Məzarıma yaxın dura bilməzsən

Məni cahan yola salsa, incimə.

Mən də öz misramı artırsam deyərəm ki…

Amma o gecə gələndə, artıq nə üzr istənəcək bir ürək qalır

 nə də “kaş ki” deyə çağırılacaq bir səs

 Çünki bəzi insanlar gedəndə yox, unudulanda yox olurlar

Və bunu anlayanda, həmişə gec olur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.12.2025)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

“Qəhrəmanlarımızı tanıyaq” layihəsində növbəti təqdimatımı edirəm. Əminəm ki, müsahibimi dinləmək sizin üçün maraqlı olacaq.

-Özünüzü təqdim edin.

-Mən Hacıyev Məmməd Asif oğlu 3 mart 1993-cü ildə Ağdam rayonunun Çəmənli kəndində anadan olmuşam. 1999-cu ildə Şəhid Ziyəddin İsgəndərov adına Çəmənli kənd tam orta məktəbinin 1-ci sinfinə getmişəm. 2010-cu ildə həmin məktəbin 11-ci sinfini bitirmişəm. 2011-ci il aprel ayı Ağdam rayon hərbi komissarlığı tərəfindən müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırılmışam. Müddətli həqiqi hərbi xidmətimi Müdafiə Nazirliyinin Təlim Tədris Mərkəzində, mühafizə bölüyündə keçmişəm. 2012-ci il oktyabr ayı müddətli həqiqi hərbi xidmətimi bitirmişəm. 2013-cü ilin yanvar ayından öz istəyim ilə Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının sıralarında müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmətə qəbul olunmuşam. xidmətə qəbul edildikdən sona, uşaqlıq arzumu həyata keçirmək, Xalqıma, Dövlətimə daha səmərəli xidmət edə bilmək məqsədi ilə Daxili qoşunların xüsusi təyinatlı dəstəsində xidmət etmək üçün müraciət etmişəm. Müraciətim əsasında müvafiq kursa qəbul edilmək üçün imtahana cəlb edilib yüksək nəticə verdikdən sonra kursa qəbul edilmişəm. Çox sayda şəxsi heyətlə başlayan kursu, müvəffəqiyyətlə bitirən az saylı şəxslərdən birə də mən oldum. Kursu bitirdikdən sonra Daxili Qoşunların N-saylı hərbi hissəsinin Qartal xüsusi təyinatlı dəstəsində xidmətimi davam etdirdim. Hazırda isə ehtiyatda olan hərbi qulluqçuyam.

-Döyüş yolunuz haqqında məlumat verin.

-Uzun müddət gözlədiyimiz döyüş əmri nəhayət 27 sentyabr 2020-ci il tarixində verildi. Bu döyüş əmrinin icrası üçün mən də, xidmət yoldaşlarım ilə birlikdə Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrin tərkibində Murov-dağ silsiləsinin Gamış-dağ  yüksəkliyi istiqamətindən döyüş və xüsusi döyüş əməliyyatlarının icrasına cəlb edildik. Daha sonra 2 oktyabr tarixindən etibarən Cəbrayıl rayonu ərazisində, Füzuli rayonu ərazisində, Xocavənd rayonu ərazisində, Xocalı rayonu ərazisində və Şuşa istiqamətində müxtəlif təyinatlı döyüş tapşırıqlarının icrasında iştirak etmişəm. 44 günlük Vətən müharibəsinin 35 günə ərzində döyüşmək qismətim olub. Bu günlərin hər anının öz hökmü var idi və hər biri ayrılıqda bir xatirədir. Bu xatirələrin hər birini danışıb bitirmək üçün 35 günə ehtiyacımız var, amma qısa olaraq bu döyüş xatirələrindən bir neçəsini sizinlə bölüşmək mənim üçün xoş olardı.

Düşmənlə ilk təmaslarımız Gamış-dağ istiqamətindən, Kəlbəcər rayonunun Susuzluq kəndi istiqamətində icra etdiyimiz xüsusi əməliyyatda oldu. Bu əməliyyat bizə müharibənin kədərli, sevincli, qürurlu və qarşına qoyulmuş vəzifənin öhdəsindən layiqincə gələ bilmək hissinin verdiyi o qəribə hisləri yaşatdı. Kəlbəcər istiqamətində ilk Şəhidimizi verdik. Qardaş itkisinin acısını, ölümün nəfəsini burda hiss etdik.

1 oktyabrda növbəti tapşırıqların icrası üçün Cocuq Mərcanlı kəndi istiqamətinə avtomobillə hərəkət edirdik. Bu zaman müxtəlif rayonlarımızın ərazisindən keçirdik. Bu rayonlardan keçəndə Xalqımızı küçədə, sevinc içində bizi qarşılayıb, yola salmağı bizi çox qürurlandırırdı. Xalqımızın bizə olan inamı, bizdən olan istəyi-tələbi onların hərəkətlərindən, baxışlarından aydın oxunurdu. Bu mənzərəni görüb gözləri dolan yoldaşlarım çox yaxşı yadımdadır. Hələ Müdürxan adlı yoldaşımız belə bir cümlə işlətdi “ Biz gedib torpaqları azad etməliyik, ya da ölüb orada qalmalıyıq. Biz bu camahatın qarşısına ancaq qələbə ilə çıxmalıyıq.” Hər kəs öz susqunluğu ilə bu cümlə ilə razılaşırdı. Çünki hər birimiz eyni hisləri keçirirdik. Qürur və məsuliyyət. Bu hislər bizə yad deyildi, amma bu gördüklərimiz ilə bunu daha çox hiss edirdik.

Cəbrayıl rayonu ərazisində, düşmənlə ilk geniş miqyaslı təmasımız Horovlu kəndi ərazisində oldu. Kənardan kəndin müşahidəsini apardıqdan sonra kənd ərazisinə daxil olmuşduq. Düşmən arxasında olduğumuz üçün çox diqqətli hərəkət edirdik. Horovluda ilk olaraq düşmənin bir Ural markalı avtomobilini daşıdığı şəxsi heyətlə birgə məhv etdik. Daha sonra eyni ərazidə düşmənin çox sayda şəxsi heyətini və iki ədəd PDM-2 zirehli döyüş avtomobilinin hərəkətini müşahidə etdik. Dərhal ərazinin yaratdığı taktiki və strateji imkanlardan istifadə edərək düşmənə hücum etdik. Hücumumuz o qədər ani oldu ki, düşmən nə baş verdiyini başa düşmədi. Bunu onların hərəkətlərindən aydın başa düşmək olurdu. Nəhayət düşmənin bu canlı qüvvəsinin müəyyən qismini məhv etdik, döyüş maşınlarını ələ keçirdik. Qalan düşmən qüvvəsi isə döyüş meydanından qaçdı. Horovlunun qərb istiqamətində düşmənin böyük müdafiə mövqeyi var idi. Bunlar bizim bu hücumumuzu gördükdən sonra onlar da bizim ilə döyüşə girdi. Düşmənin bu mövqeyini də müxtəlif taktiki üsullar istifadə edərk məhv etdik. Bu əməliyyatdan sonra hədəfimiz Cəbrayıl şəhəri idi. Cəbrayıl şəhəri bir necə xüsusi təyinatlı taborun birgə fəaliyyəti nəticəsində düşməndən azad edildi. Bu əməliyyat zamanı düşmənlə bir neçə yaxın məsafəli təmaslarımız oldu. Düşmənin sonuna qədər inad etdiyi, təzyiq göstərdiyi əməliyyatlar oldu. Amma biz bu yola çıxanda “öldü var, döndü yoxdur” şüarını özümüzə amal edib çıxmışdıq. Buna görə də taborun son fərdi Şəhid olana qədər düşmən qarşısında bir addım olsun belə geri addım atmamağa and içmişdik. Buna görə də düşmən nə qədər təzyiq göstərsə də heç bir nailiyyət əldə edə bilmirdi.

Haqqında danışmaq istədiyim növbəti döyüş əməliyyatı, Füzuli rayonunun, Cuvarlı kəndi ərazisində olub. Bu ərazidə düşmənin bir artilleriya batareyasını aşkara çıxarıb, məhv etmişik. Bu artilleriya batareyasının məhv edilməsi düşmən içərisində böyük çaxnaşmaya səbəb olub. Bunu bu gün düşmənin sözdə böyük komandirlərindən biri Cəlal Harutiniyanın cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsindən, məhkəmə araşdırmasının nəticələrində görmək olur. Bu məlumatlardan aydın olur ki, düşmənin bu artilleriya batareyası 12 oktyabr 2020-ci il tarixində gecə boyunca cəbhə xəttinin Füzuli rayonu istiqamətini artilleriya atışı altında saxlamalı idi. Amma bizim tabor buna imkan vermədi. Bu batareyanı aşkar edib tamamilə məhv etdi. Bu əməliyyatdan geniş danışmaq istəyərdim, amma bunun üçün müsahibə vaxtımız azdı.

Növbəti əməliyyatımız yenə Füzuli rayonu ərazisində oldu. Bu ərazidə Füzuli-Şuşa avtomobil yolunda (Zəfər yolu) pusqu əməliyyatımız və Məngələnata yüksəkliyinin tutulması oldu. Füzuli-Şuşa avtomobil yolundan düşmən aktiv istifadə edirdi. Bizim pusqu əməliyyatımız ilə bu yol tam nəzarətimizə keçdi. Düşmən isə bu yolda 30-a yaxın canlı qüvvə itirdi. Məngələnata yüksəkliyi isə Füzulinin işğaldan azad edilməsi üçün xüsusi strateji əhəmiyyət daşıyırdı. Kapitan Yunusov Dövlətbəyin rəhbərlik etdiyi qrup Məngələnata yüksəkliyin tutduqdan sonra düşmən dəfələrlə o yüksəkliyə şiddətli artilleriya atışları icra etdi. Quru hücumları təşkil etdi. Bu hücumlar zamanı kapitan Yunusovun, rəhbərlik ilə bir rabitə əlaqəsi dünən olmuş kimi yadımdadır – “Düşmən tank, müxtəlif döyüş maşınları və 200-ə yaxın canlı qüvvə ilə hücuma keçib. Artıq bizə çatırlar. Bu döyüşdə heç bir şansımız yoxdur.  Amma, Yunusov, yüksəklik bizim üçün həyatı əhəmiyyət daşıyır. Öldü var, döndü yoxdur.”

Bu rabitə əlaqəsinin sonunda Kapitan Yunusov “oldu” deyib öz koordinatlarını bizim artilleriyaya verdi və dedi ki “rabitə əlaqəsi kəsildiyi an bura artilleriya atışı istəyirəm”.  Bu hərəkət “öldü var, döndü yoxdur” amalımıza sadiqliyimizin bariz nümunəsi idi. Artilleriyamız isə müxtəlif müşahidə vasitələrinin köməyi ilə qrupun 20-30 metrliyində olan  düşməni dəqiq atışlar ilə vurmuşdu. Qrupun qəti müdaxiləsi, artilleriyamızın dəqiq atışları düşməni geri çəkilməyə vadar etmişdi.

Bu kimi döyüş əməliyyatları onlarla olub. Onların hamısı haqqında qısa vaxtda danışmaq mümkün deyil. Əsas olan odur ki, biz Xalqımız, Dövlətimiz qarşısında üzərimizə götürdüyümüz vəzifəni layiqincə icra edə bildik.

-Uzun illərdir ki, xidmət edirsiniz, yaddan qalan, hərbi sirr sayılmayan əməliyyatlardan mümkünsə, bir neçəsini danışın.

-Xidmət illərimdə ölkənin daxili sabitliyinin, vətəndaşların konstitusiya ilə qorunan hüquqlarının və daxili təhlükəsizliyin qorunması üçün müxtəlif tapşırıqların icrasında olmuşam. Amma əsas vəzifəmiz hər daim, işğal altında olan Müqəddəs Vətən torpağının işğaldan azad edilməsinə hazır olmaq olub. Bunun üçün hər daim fiziki, psixoloji dözümlülüyümüzü artıran, peşəkarlıq səviyyəmizi yüksəldən ağır təlimlərdən keçmişik. Hər daim döyüş əmrini səbirsizliklə gözləmişik.

-Təltifləriniz haqqında məlumat verin.

-Vətən müharibəsində fəaliyyətimə görə Cənab Ali Baş Komandan tərəfindən “Kəlbəcərin azad edilməsinə görə” “Cəbrayılın azad edilməsinə görə” “Füzulinin azad edilməsinə görə” və “Şuşanın azad edilməsinə görə” medalları ilə təltif edilmişəm. Cənab Baş Nazir tərəfindən isə “Vətən müharibəsi İştirakçısı” medalı ilə təltif edilmişəm.

-Bugünkü gəncliyə hansı məsləhətləri verərsiniz?

-Gənclərimizə məsləhətim gəncliyi dərk etməkdir.

Gənclik böyük səs-küy deyil, düzgün seçimdir. Gənclikdə edilənlər gələcəyə yatırımdır. Gənclik təkcə enerji yox, imkan deməkdir. Bu gün gənclərimizin  sahib olduğu şanslar, dünən başqaları üçün əlçatmaz idi. Gənclərimiz bəlkə də bunun fərqində deyil, amma zaman gənclərdən yanadır. Bu şansların başında təhsil durur. Təhsil diplom üçün deyil. Təhsil səni aldanmaqdan qoruyur, qərar verməyi öyrədir, haqlı ilə haqsızı ayırd etməyə kömək edir. Təhsilsiz insan güclü ola bilər, amma istiqamətsiz olar. İstiqamətsiz güc isə gec-tez insanın özünü məhv edir.

Bir hərbiçi kimi deyim ki, döyüşmək üçün də təhsilə, savada ehtiyac var. Sənin olana sahib çıxa bilmək üçün, onun uğurunda mübarizə apara bilmək üçün təhsilli olmaq lazımdır. Yoxsa nə sənindir, nə sənin deyil heç vaxt bilməyəcəksən.

Unutmayın ki, bu gün oxumağa tənbəllik etdiyiniz bir kitab, bu gün təxirə saldığınız bir qərar sabah peşmanlıq ola bilər. Amma bu gün verdiyiniz doğru qərar – sizi illərlə xilas edər.

Özünüzü kiçik görməyin. Siz düşündüyünüzdən daha böyük məsuliyyət daşıyırsınız. Siz canlar, tökülən qanlar bahasına qazanılmış Zəfərin daşıyıcılarısınız. Siz bir ailənin yox, bir nəslin yox, siz hər biriniz bir Xalqın ümidisiniz.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.12.2025)