İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

“Natiq” ritm qrupunu ölkədə çoxu tanıyır. Bəlkə də ən məşhur ansambldır. Nağaraçalan oğlanlar bu zərb alətini dindirməklə sanki min illərki tarixi dilləndirirlər, mədəni irsimiz gəlib göz önündən keçir.

Qrupun rəhbəri Natiq Şirinovun bu gün doğum günüdür.

Azərbaycan incəsənət tarixində məşhur olan Aşıq Şəmşir, Aşıq Şirin və Aşıq İdrisin nəslindən olan Natiq Şirinov 10 noyabr 1975-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. 1984-cü ildə 9 yaşlı Natiq Tofiq İsmayılov adına musiqi məktəbində Azər Əliyevin yanında nağara ifaçılığı üzrə dərs almağa başlayıb. 1986-cı ildə daha çox bilik əldə etmək və çalğı məharətini təkmilləşdirmək üçün o, 6 nömrəli musiqi məktəbində təhsilini davam etdirib.

Natiq, 24 yaşında Azərbaycan Respublikasının Xalq Artisti, muğam ustası, xanəndə Alim Qasımovdan dəvət almış və peşəkar fəaliyyətə qədəm qoyub. Bu qrup 1999–2007-ci illər ərzində bir çox müxtəlif ölkələrdə qastrol səfərlərində olub. Natiqin incəsənətə bəxş etdiyi töhfələr səhnədəki ifası ilə məhdudlaşmır.

 2001-ci ildə o, beş nəfərdən ibarət "Natiq Ritm Qrupu"-nu yaradıb. Nağaradan əlavə o, qədim Azərbaycan alətləri olan zurna, balaban və tütəyi qrupa daxil edib. Qrupun rəhbəri olmaqla yanaşı, o pedaqoq və bəstəkar kimi də fəaliyyət göstərməyə başlayıb.

Azərbaycan ritmlərini nağarada genişləndirmək üçün 2002-ci ildə Natiq Moskva şəhərində, Hindistan konsulluğunda yerləşən tabla məktəbində dərs almağa və sonralar Azərbaycan ritmlərini dünya ritmləri ilə sintez etməyə başlayıb. O, 2005, 2006, 2008 və 2009-cu illərdə keçirilən Zərb Alətləri festivalının prodüseri, möhtəşəm perkussiya ifaçısı Tofiq Cabarov tərəfindən festivalda iştirak etmək üçün dəvət alıb.

Konsertlər

- Azərbaycanda

1. "Jazz Center"da "Ritm varsa, həyat var" adlı solo konsert (Bakı)

2. "Face Club"da "Natiq Ritm Show" adlı solo konsert (Bakı)

3. "Yaşıl teatr"da "Ritm Show" adlı solo konsert (Bakı)

4. "Kanal S"in 5 illik yubileyi ilə bağlı konsert proqramı (Şəki)

5. Ümumilli lider "Heydər Əliyev"in 91 illik yubileyi ile bağlı ritm yürüşü ve konsert proqramı (Şəki)

- Digər ölkələrdə

1. Taypeyin 120-ci il dönümünə həsr olunmuş "Təbil və Rəqs üzrə Dünya Musiqisi Festivalı"da konsert proqramı ilə çıxışları (Taypey, Tayvan)

2. Pianoçu və bəstəkar Emil İbrahimin kvarteti ilə birlikdə Jazz Festivalında (Brüssel, Belçika)

3. Azərbaycan mədəniyyəti günləri (Moskva, Rusiya)

4. Azərbaycan mədəniyyəti günləri (Moskva, Rusiya)

5. Azərbaycan mədəniyyəti günləri (Paris, Fransa)

Diskoqrafiya

- "Mənim dünyam I"

- "Mənim dünyam II"

- "Ritm varsa həyat var"

Ad və mükafatlar

1. "Beynəlxalq Bakı Caz Festivalı" – "Fəxri Diplom"

2. "İlin Instrumental Qrupu" – "QRAND Müstəqil Milli Ictimai Mukafatı Laureatı"

3. "MDB — 15 il: əməkdaşlıq və inteqrasiya" – "Fəxri Diplom"

4. Azərbaycan Respublikasının "Əməkdar Artisti" fəxri adı

5. "Qafqaz Media İctimai Birliyi" – "Təşəkkürnamə"

6. "World Music Festival on Drum & Dance" – "Certificate of Appreciation"

7. Azərbaycan Respublikasının "Xalq Artisti" fəxri adı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

10 noyabr günü tarixə böyük Atatürkün anım günü kimi yazılıbdır. Türk dünyasının yetirdiyi bud ahi şəxsiyyəti bu gün şərəflə anır, Ruhuna dualar oxuyuruq.

Mustafa Kamal Atatürk, Türkiyənin müasir dövlətinin banisi və ilk prezidenti olub. O, 1881-ci ildə Salonikidə (indiki Yunanıstanın bir hissəsi) doğulub. Atatürk, həmçinin Türk milliyyətçiliyinin əsasını qoyan, Osmanlı İmperiyasının dağılmasından sonra yeni bir milli dövlət qurmaq məqsədi olan liderdir.

"Həyatı və təhsili"

Mustafa Kamal, ailəsinin ikinci uşağı olaraq dünyaya gəlib. Uşaqlıq dövrü Salonikidə keçib. Erkən yaşlarında onun xüsusi istedadları diqqət çəkib, buna görə də ailəsi onu təhsil alması üçün İstanbulda olan Mühəndislik məktəbinə göndərib. Sonra o, İstanbulda yerli hərbi məktəbə daxil olub və orada böyük uğurlar əldə edib. 1915-ci ildə Çanaqqala döyüşündəki yüksək liderlik qabiliyyəti ilə tanınan Atatürk, bu döyüşdə müttəfiqləri məğlub edib. Bu uğur onun həm Türk xalqı, həm də dünya miqyasında nüfuzunu artırıb.

"Türkiyə Cümhuriyyətinin Qurulması"

Atatürk, Osmanlı İmperiyasının son dövründə Osmanlı imperiyasının müharibələrdən zəifləməsi və içkiçiliyin artması fonunda, 1919-cu ildə Samsunda mübarizəyə başlayıb. O, "Kurtuluş Savaşı"nı (Qurtuluş Müharibəsi) aparmaq məqsədilə xalqı birləşdirərək, Türk Milli Hökumətini qurub. Bu mübarizə 1919-1922-ci illəri əhatə edib və nəticədə Atatürk 1923-cü ildə İstanbuldan Ankaraya keçərək Türkiyəni müstəqil bir dövlət olaraq tanıdıb.

1923-cü ildə Atatürk, Cümhuriyyətin qurulmasını elan edib və özünü ilk prezident seçib. O, həmçinin Cümhuriyyətin dəyərlərini müəyyənləşdirən çoxsaylı islahatlara başlayıb. Atatürk, Türk cəmiyyətini çox fundamental islahatlarla yeniləməyə başlayıb. Bu islahatlar ölkənin siyasi, sosial, iqtisadi və mədəni strukturlarını əsaslı şəkildə dəyişdirib. Əsas islahatları bunlardır:

1. Siyasi və Hüquqi İslahatlar:

- Osmanlı monarxiyasının ləğvi: 1922-ci ildə sultanlıq sona çatdırılıb

- Yeni Konstitusiya: 1924-cü ildə Türkiyənin yeni konstitusiyası qəbul edilib. Bu, Türkiyədə demokratik və vətəndaş hüquqlarına əsaslanan bir sistemin qurulmasına səbəb olub

- Hilafətin ləğvi: 1924-cü ildə hilafət də ləğv edilərək dini rəhbərlik sona çatdırılıb

2. Təhsil və Mədəniyyət İslahatları:

- Əlifbanın dəyişdirilməsi: 1928-ci ildə Latın əlifbasına keçilib ki, bu da Türk dilinin daha geniş istifadə edilməsini təmin edib

- Dini təhsilin sekulyarlaşdırılması: Dövlətin dini həyatdan ayrılması prinsipinə əməl edərək, dini təhsilin məktəblərdən ayrılması və dövlətin idarə olunmasında dini təsirlərin azaldılması məqsədini güdüb.

- Türk Dili Qurumu: 1932-ci ildə yaradılan bu qurum, Türk dilinin zənginləşdirilməsi və aydınlaşdırılmasını hədəfləyib.

3. İqtisadi İslahatlar:

- Sənayeləşmə və infrastruktura yatırımlar: Atatürk, ölkəni müasir sənaye infrastrukturu ilə təchiz etmək üçün böyük layihələrə imza atıb. O, həmçinin kənd təsərrüfatını modernləşdirərək, ölkənin iqtisadi müstəqilliyini gücləndirmək istəyib.

- Dövlətçilik və Dövlət şirkətləri: Dövlətin iqtisadiyyatda daha çox iştirakını təmin etmək üçün bir sıra dövlət şirkətləri qurulub.

4. Qadın Hüquqları:

- Qadınların seçki hüququnu alması: 1934-cü ildə Türkiyədə qadınlar seçkilərdə iştirak etmək hüququna sahib olublar. Bu, o dövr üçün çox önəmli bir islahat olub.

"Atatürkün Fəlsəfəsi və Liderlik Tərzi"

Atatürk, Türk xalqını "Millət" anlayışı ilə birləşdirərək, geniş bir milliyyətçilik və müasirlik ideologiyasını təbliğ edib. Onun rəhbərliyi altında Türkiyə, həm Qərbin, həm də Şərqin ən yaxşı tərəflərini özündə birləşdirən bir ölkə halına gəlib. Atatürkün ən mühüm fəlsəfələrindən biri "Müstəqil olmaq" olub.O, həm milli müstəqilliyin, həm də beynəlxalq aləmdə özünü tanıdan bir dövlətin qurulmasının vacibliyini vurğulayıb.

- Laiklik: Atatürk üçün dövlətin və dinin ayrılması prinsipi önəmli olub. Onun rəhbərliyi ilə din, dövlət işlərindən ayrılıb

- İnsan hüquqları: O, insan hüquqlarını və azadlıqları mühafizə etməyə çalışıb.

"Atatürkün İrsi"

Atatürk 10 noyabr 1938-ci ildə vəfat edib. O, bu günə qədər Türkiyənin ən böyük və ən hörmətli liderlərindən biri olaraq qalıb. Onun irsi ölkənin siyasi və mədəni həyatında dərindən təsir edib. Hər il 10 noyabrda onun vəfat etdiyi saatda Türkiyədə ölkə boyu bir dəqiqəlik sükutla anılıb.

Atatürkün əsas irsi, modern Türkiyənin qurulması və Türk xalqının öz şəxsiyyətini və milli müstəqilliyini qorumaq üçün müasir bir dövlət qurmaq məqsədinə xidmət edən islahatlardır. O, yalnız Türkiyənin deyil, dünya miqyasında modernləşmə və milli azadlıq hərəkatlarına ilham verən bir şəxsiyyət olaraq qalıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Gəncə - qədim diyar, Azərbaycan mədəniyyətinin beşiyi, tək elə dünyaya Nizami Gəncəvini gətirməsi ilə bu ulu diyar dünyanın mədəniyyət xəritəsində iz qoyubdur.

Bu gün Gəncədə mədəni həyat yüksək templə inkişaf edir, Gəncə Dövlət Filarmoniyasının musiqi sahəsindəki fəaliyyəti rəğbət doğurur. Ulu diyar çox sayda məşhur musiqi xadimləri də yetirmişdir, onların adlarını ən azı doğum və anım tarixlərində çəkməyə borcluyuq.

Mobil Babayev 23 dekabr 1945-ci ildə Gəncə şəhərində dünyaya gəlib. O, 1953-cü ildə Bülbül adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbinin skripka sinfinə qəbul olunub, təqribən, 5–6-cı siniflərdə olarkən musiqi bəstələməyə başlayıb. Bəstəkarlıqdan ilk müəllimi Ədilə Hüseynzadə, daha sonra Müdhət Əhmədov, 8-ci sinifdən etibarən məktəbi bitirənə kimi isə Nazim Əliverdibəyov olub.

1964-cü ildə viola və bəstəkarlıq üzrə məktəbdən məzun olub və həmin ildən Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının viola sinfinə daxil olub. 1972-ci ildə Konservatoriyadan məzun olub və diplom işi olan 1-ci simfoniya Rafiq Kərimovun dirijorluğu ilə Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Simfonik orkestrinin ifasında səslənib. 1972-ci ildə hərbi xidmətə yollanıb, orada Qırmızı bayraq ordenli mahnı və rəqs ansamblında çalışıb.

1973-cü ildə hərbi xidmətdən qayıtdıqdan sonra Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında musiqi redaktoru, daha sonra isə baş redaktor kimi fəaliyyət göstərib. İlk mahnılarından biri, sözlərinin müəllifi Zeynal Vəfa olan "Vəfalı dost" olub. Həmin mahnı 1974-cü ildə Vilnüs şəhərində "Vilnüs qalaları" beynəlxalq mahnı müsabiqəsində birinci yerə layiq görülüb. 1975-ci ildə viola və kamera orkestri üçün yazılan konsert, 1976-cı ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının böyük zalında dinləyicilərə təqdim edilib. İfaçılar Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestri, solist isə Çingiz Məmmədov olub.

1981-ci ildə "Düşüncələr" adlı estrada simfonik orkestri üçün 4 hissəli konserti bitirib. 1984-cü ildə Bakıda keçirilən "Zakafkazskaya vesna"-da gitara və kamera orkestri üçün yazılan 4 hissəli musiqisi səslənib. Bəstəkarlar İttifaqının zalında keçirilən bu konsertdə solist Ələsgər Abbasov olub. 1985–88-ci illərdə bir neçə caz orkestri üçün pyeslər yazıb. 1990-cı ildə 20 yanvar şəhidlərinə həsr etdiyi, Nüsrət Kəsəmənlinin sözlərinə "Ağlama torpağım, ağlama" adlı solistlər, xor və orkestr üçün 3 hissəli kantata yazıb.

1. "Ömür bitir, yol bitməz". 3 saylı Simfoniya

2. "Ağlama torpağım, ağlama…" Solistlər, xor və orkestr üçün Kantata. Söz. N. Kəsəmənlinindir

3. "Mən bu yerdən gedəli". Xor və orkestr üçün silsilə. Söz. Qaracaoğlanındır,

4. "Düşüncələr". Orkestr üçün 4 hissəli Ko

5. mən bu yerdən gedəli 3 hissəli xor və orkestr üçün kompozisiya

Bəstəkarı olduğu filmlər

- Arzular... Arzular...

- Azərbaycan pambığının yetişdirilməsi texnologiyası

- Babamızın babasının babası

- Bağışla   buBalaca ev

- Bəhrə

- Bəstəkar

Bəstəkar 10 noyabr 2023-cu ildə vəfat edib. Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Görkəmli ədib, pedaqoq, tərcüməçi, ictimai xadim...

Onu necə təqdim edim, bilmirəm. Amma bir onu bilirəm ki, o, həqiqətən də böyük ziyalı olub, ömrü boyu xalqına xidmət edib.

Mikayıl Rzaquluzadə 1905-ci il martın 17-də Bakı şəhərində doğulub. İbtidai təhsilini yeni üsullu "Mədrəsəyi-nur" məktəbində və mollaxanada alıb. Yeni üsullu 5 saylı "Rus-müsəlman" məktəbində, həm də xüsusi müəllim yanında hazırlaşıb Bakı ticarət məktəbinə daxil olub. 1917-1918-ci ildə Bakı birinci realni məktəbi milliləşib "Edadi" adını alıb.

 Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti qurulduqda həmin məktəb II dərəcəli Şura zəhmət məktəbinə, daha sonra Birinci Azərbaycan Ali Pedaqoji İnstitutu nəzdində "A.Şaiq adına nümunə məktəbi"nə çevrilib. O, həmin məktəbin son sinfində ikən ekstern imtahan verib Ali Pedaqoji İnstitutun tarix fakültəsinə daxil olub.

Bütün təhsil müddətində müvazi olaraq: Azərbaycan hərbiyyə-bəhriyyə komissarlığında rabitəçi, Bakı vilayət hərbi komissarlığında jurnalist, Bakıda Sabir adına kitabxanada və fəhlə rayonlarının kitabxanalarında kitabxanaçı, Bakı mərkəzi kitabxanasında kollektor müdiri, pedaqoji institut kitabxanasının müdir müavini, müdiri vəzifələrində işləyib.

İnstitutu bitirdikdən sonra Gəncə pedaqoji texnikumunda, həm də fəhlə fakültəsində ədəbiyyat və pedaqogika-psixologiya müəllimi işləyib. Bu dövrdə Gəncə müəllimlər evində ədəbiyyat dərnəyinin rəhbəri, "Qızıl Gəncə" jurnalı redaksiya heyətinin və Azərbaycan Proletar Yazıçıları İttifaqı Gəncə şöbəsinin büro üzvü və s. ictimai işlərdə çalışıb

Moskvada İkinci Dövlət Universiteti yanında olan Pedaqoji Psixologiya-Pedologiya Elmi-Tədqiqat İnstitutunun aspiranturasında təhsil alıb. Eyni zamanda SSRİ Xalq Komissarları Şurası yanında qanun və qərarlar nəşriyyatının Azərbaycan şöbəsində tərcüməçi və stenoqrafiya kurslarında ədəbiyyat müəllimi işləyib.

Bakıda Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat Pedaqogika İnstitutunda uşaq ədəbiyyatı sahəsində elmi işçi, Azərnəşrdə tərcüməçi və redaktor olub, qısa fasilələrlə "İnqilab və mədəniyyət" jurnalı redaksiyasında məsul katib, "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında, Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr Cəmiyyətində baş redaktor, "Azərbaycan" jurnalı redaksiyasında baş redaktorun müavini vəzifələrində çalışıb.

Əsərləri

1. Qaranquş yuvası

2. Xanım Züleyxa

3. El gücü

4. İstək

5. Özbək qızı Tara

6. Sirli saz

7. Qu gölü

8. Ovçu Elişlə qoçaq Aytəkinin nağılları

9. Ölkənin çiçəkləri

Farscadan və ruscadan tərcümələri

1. Nizami Gəncəvi. İsgəndərnamə (iqbalnamə)

2. Y.Lebedinski. Həftə

3. F.Panfyorov Brusski (II kitab)

4. T.Oldriç. Amerika məktəblisinin xatirələri

Mikayıl Rzaquluzadə 1984-cü il noyabrın 10-da Bakıda vəfat edib. Bakı küçələrindən birinə onun adı verilib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.11.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının 1 şair, 1 şeir rubrikasında bu gün Şəhla Rəvanın "Müstəqillik bayrağı” adlı şeiri təqdim edilir.

Şəhla Rəvan Cəlilabad rayon Göytəpə şəhər şəhid Vasif Hüseynov adına 2 N-li ümumtəhsil tam orta məktəbnin direktoru, "Həməşəra" və "Nizami Gəncəvi" Fəxri Diplomları laureatı, Cəlilabad ədəbi mühitinin tanınmış nümayəndələrindən biri, ədəbiyyatçı, filoloq, ədəbi təhlilçi və tənqidçi, şairdir.

MÜSTƏQİLLİK BAYRAĞI

Bayrağımın üç rəngi var,

Mavi, qırmızı, yaşıl.

Vətən ona, o vətənə,

Gör necə də, yaraşır.

Qırmızı zolağın üstdə,

Ağ rəngli aypara var.

Ətrafında səkkiz guşə,

Parlayan ulduz yanar.

Azadlığın simvoludur,

Zirvələrdən enmərik.

Bu yol haqqa gedən yoldur.

Biz bu yoldan dönmərik.

Milli birlik, bərabərlik.

Var onun xilqətində,

Bayraqla bir addımlarıq

Asan gündə, çətində

Mütəqillik qazanaraq

Bayraqımız ucaldı

Düşmənlərdən qisas alıb,

Daim zirvədə qaldı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.11.2025)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

9 Noyabr - Dövlət Bayrağı Günü qeyd olunursa, mütləq Milli Qəhrəman, Bayraqdar Natiq Qasımov yada salmalıyıq.

 Natiq əlində üçrəngli Bayrağımız erməni yaraqlılarının arasında irəliləyərkən orada olan xarici jurnalistlər sözügedən məşhur fotonu çəkdilər.

Moskvada nəşr edilən “Oqonyok” jurnalının 1992-ci il aprel ayında (№14-15) müxbir Konstantin Smirnovun “Qorxu” məqaləsi çap olunub. Həmin məqalədə italiyalı fotomüxbir Enriko Sarsinin çəkdiyi bir görüntü verilib. Bu fotoda azərbaycanlı döyüşçü Natiq Qasımov ermənilərin əhatəsində olmasına baxmayaraq üçrəngli Bayrağı vermir.

Bu, savaşlar tarixində baş verən çox heyrətamiz bir hadisədir.

Natiq Qasımov 1971-ci ildə yanvarın 2-də Gədəbəy rayonunun Kiçik Qaramuradlı kəndində anadan olub. Sonradan ailəsi ilə Mingəçevir şəhərinə köçüb. Məktəbi bitirdikdən sonra Azərbaycan DRES-də çilingər, “Kosmos” kinoteatrında kinomexanik işləyib. Rusiyanın Krasnoyarsk vilayətində Daxili Qoşunlarda hərbi xidmətdə olub.

Bi isə sonrakı tarix – o tarix ki onu qəhrəmanlığa aparır.

1991-ci ildə ordudan tərxis olunduqdan sonra Natiq Qasımov könüllü olaraq Vətənin müdafiəsinə gedir, Ağdamda Yaqub Rzayevin (“Ala Yaqub”) başçılıq etdiyi “Qarabağ şahinləri” batalyonunda vuruşur. Döyüş bölgəsindən evə qayıtdıqdan az sonra “Xocalı” soyqırımı baş verir. O, yenidən döyüş bölgəsinə gedir.

1992-ci ilin martında “Qarabağ şahinləri” batalyonundan olan 31 nəfərlik dəstə Ağdamın Xramort kəndi yaxınlığındakı əhəmiyyətli bir yüksəkliyi ələ keçirir. Döyüşdə həlak olanlar da olur, digərləri isə geri qayıdır. Həmin yüksəklikdəki qədim alban kilsəsində Natiqlə birlikdə altı nəfər dostu qalır. Onlara kömək göndərilmir. Bütün dostları həlak olan Natiq beş gün təkbaşına ermənilərlə döyüşür və mövqeyi tərk etmir. Sonda ermənilər əsir götürdükləri iyirmi nəfər Xocalı sakinini o təslim olmayacağı halda qətlə yetirəcəklərini bildirirlər. Bu xəbəri Natiqə əsir götürülmüş, Xocalıda məktəb direktoru işləmiş Cəfər Cəfərov çatdırır.

C.Cəfərovun dedikləri: “...Yuxarı baxdım. Gecədən islanmış üçrəngli Bayraq ağır-ağır yellənirdi. Bayrağa baxa-baxa ağladım. O, üzü üstə yıxılmışdı. Yaxınlaşıb yaralı olub-olmadığını soruşdum. Güclə cavab verdi ki, yaralı deyil. Su istədi. Su olmadığından ona bir neçə parça quru çörək verdim. Könülsüz də olsa çörəyi yedi. Dedi ki, komandirim məni altı nəfərlə bura göndərib. Yoldaşlarımdan üçünü ermənilər öldürdü, üçündən isə xəbərim yoxdur. Beş gündür ki, tək qalmışam.

Natiqdən niyə postu tərk etmədiyini soruşdum. Dedi ki, komandirə söz vermişəm, Bayrağı və postu qoyub gedə bilmərəm. Kömək gözlədim, gəlmədi.

Natiqə ermənilərin tələbini çatdırdım. Eşitdiklərinin ürəyincə olmadığını hiss etdim. Dedi ki, iki gülləsi qalıb, axıradək vuruşacaq. Xahiş etdim ki, məni vur, qoy heç olmasa özümüzünkünün gülləsindən ölüm. Bir anlığa xəyala daldı: Tutaq ki, Sizi vurdum, bəs mənə görə iyirmi nəfər əsirin güllələnməsinə necə razı olum? Bunu deyib havaya güllə atdı, ermənilərə tərəf qışqırıb onları yanına çağırırdı. Ermənilər əvvəlcə tərəddüd etsələr də, məni görüb tökülüşdülər. Natiqin üst-başını axtardılar. Onun bir neçə gün burada təkbaşına vuruşmasına heç cür inana bilmirdilər. Kilsəni aramsız avtomat atəşinə tutdular. Heç kimin olmadığını görəndə pərtliklərindən daha da qəzəbləndilər...”

Xatırladaq ki, Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə 25 iyun 2024-cü il tarixdə Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün qorunub saxlanılmasında xüsusi xidmətlərinə və döyüş tapşırığını yerinə yetirərkən göstərdiyi şəxsi igidliyə görə Natiq Səlim oğlu Qasımova ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adı verilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.11.2025)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Təqvimdə iki bayram ardıcıl sıralanıbdır, bu gün biz şövqlə Bayraq Gününü qeyd edirik. Bu gün bayrağımız bütün Azərbaycan ərazisində dalğalanır və bizim hər birimizin fəxr yeridir. Dünən isə Zəfər Bayramını qeyd etdik. Azadlıq Meydanında Vətən müharibəsində qələbənin 5-ci ildönümünə həsr olunmuş hərbi parad keçirildi.

Paradda Azərbaycan ordusunun minlərlə üzvünün iştirakı ilə müxtəlif hərbi texnikalar nümayiş etdirildi. Hər birimiz bu paradı qürur və iftixar hissləri ilə seyr etdik. Xüsusən son illər hərbi texnikanın yenilənməsi, yeni texnologiyalardan istifadə həm say, həm də keyfiyyət baxımından Azərbaycan hərbi birləşmələrini regionun lider ordusuna çevirib.

İki gündür ki, vətəndaş cəmiyyətinin fəal üzvləri, QHT sektoru nümayəndələri sosial şəbəkələrdə, mediada fəal paylaşımlar etməkdədirlər.

Paylaşım edərkən aşağıdakı cəhətlər xüsusən qabardılır:

-2020-ci ildə Azərbaycan orduda xüsusi təyinatlıların sayı təxminən 2000 nəfər olduğu halda, 2025-ci il təkcə paradda 4000 XTQ üzvü iştirak edirdi. Hansı ki, bu say həmin qüvvələrin indiki sayının yalnızca kiçik bir hissəsidir.

-Azərbaycan Ordusu regionda sülhü yaradan və təmin edən qüvvədir. Artıq heç bir ölkə Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları ilə çıxış edə bilməz, bu kimi absurd düşüncələrə qapıla bilməz.

-Prezident İlham Əliyevin də paradda bildirdiyi kimi, Bakıda çay içmək arzusunda olan erməni separatçıları indi həqiqətən də Bakıda çay içirlər, amma olmalı olduqları yerdə - həbsxanada. Onların Azərbaycana qarşı istifadə etdikləri hərbi texnikalar isə Hərbi Qənimətlər Parkında sərgilənir.

-Bu gün dünyada bir sıra müharibə ocaqları hələ də qalmaqda davam edir. Amma Azərbaycan bu ocağı 44 gün ərzində öz gücü hesabına sülh məkanına çevirə bildi. Azərbaycanda separatçılığa son mismar Xankəndidə vuruldu.

-Paradda Türkiyə və Pakistan dövlətlərinin rəhbərlərinin iştirakı, onların Azərbaycana həm Vətən Müharibəsi dövründə, həm də ondan sonrakı dövrlərdə siyasi və mənəvi dəstəyi də azərbaycanlılar üçün heç vaxt unudulmayacaq bir hadisədir. Bundan irəli gəlir ki, parad zamanı azərbaycalılar öz əllərində Azərbaycan bayrağı ilə yanaşı, Türkiyə və Pakistan bayraqlarını da daşıyırdılar. Bu həm də bizim vəfa borcumuz kimi qeyd edilə bilər.

-Hər birimiz Azərbaycanın ordusu ilə fəxr edirik, hər zaman ordumuzun yanındayıq.

İndi isə, dünənki parad barədə daha ətraflı.

Azərbaycan Ordusu Cənubi Qafqazın ən güclü və texnoloji cəhətdən ən inkişaf etmiş hərbi qüvvəsidir. 1990-cı illərin əvvəllərində müstəqilliyini yenicə bərpa edən Azərbaycanın hərbi imkanları məhdud olsa da, aparılan genişmiqyaslı islahatlar, hərbi texnika parkının yenilənməsi və müasir texnologiyaların tətbiqi nəticəsində ordu tamamilə yeni səviyyəyə yüksəlib.

Azərbaycan Ordusunun texnikası bu gün həm say, həm keyfiyyət, həm də müasir döyüş konsepsiyalarına uyğunluğu baxımından regionda ön sıradadır. Müasir texnologiyalar, peşəkar hərbi kadrlar, milli istehsal potensialı və strateji tərəfdaşlıqlar sayəsində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri yüksək döyüş hazırlığı səviyyəsindədir. Bu güc təkcə müdafiə qabiliyyətini deyil, həm də regionda sülhün və sabitliyin qorunmasında Azərbaycanın rolunu daha da möhkəmləndirir.

Bakıda Vətən müharibəsində Qələbənin beşinci ildönümünə həsr olunmuş Hərbi parad zamanı nümayiş etdirilən texnikalar isə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin çoxşaxəli, müasir və inteqrasiya olunmuş döyüş potensialını aydın şəkildə əks etdirir. Paradda zirehli avtomobillərdən tutmuş uzaqmənzilli raket komplekslərinə, hava hücumundan müdafiə sistemlərindən tutmuş yüksəkdəqiqlikli pilotsuz uçuş aparatlarına, artilleriya sistemlərinə qədər geniş spektr müşahidə olunub. Bu müxtəliflik ordunun, eyni zamanda, həm müdafiə, həm də əməliyyat-taktiki hücum funksiyalarını effektiv həyata keçirməsinə imkan verir.

Bakıda Vətən müharibəsində Qələbənin beşinci ildönümünə həsr olunmuş Hərbi parad zamanı nümayiş etdirilən hərbi texnikalar, silah sistemləri və aviasiya vasitələri ilə bağlı məlumatları AzərTAC agentliyinin köməyi ilə təqdim edirik.

Xüsusi təyinatlı avtomobil texnikası və zirehli nəqliyyat vasitələri

Keçiddə təqdim olunan üzərində 12,7 millimetrlik NSV pulemyotları, tankəleyhinə idarəolunan “SPIKE-ER” (İ-AR) raketləri, 120 millimetrlik “SPEAR” minaatanları quraşdırılmış, “SandCat-Stomer” zirehli idarəetmə, çevik hərəkət avtomobilləri göstərir ki, Azərbaycan Ordusu əməliyyatlarda çeviklik və mobilitetə böyük əhəmiyyət verir. Silahlanmaya yeni qəbul edilmiş Milli Müdafiə Sənayesinin məhsulu “VAŞAQ” xüsusi əməliyyat nəqliyyat vasitələri, silahlanmaya yeni qəbul edilmiş “COBRA-II” zirehli tibbi təxliyə avtomobilləri, “Land Rover-110” xüsusi təyinatlı patrul avtomobilləri, “SKİF” - “COBRA” üzərində yerləşdirilmiş tankəleyhinə idarəolunan raket kompleksi, BTR-82A zirehli transportyorları, “PDM-3” - Piyadaların Döyüş Maşınları, “T-72M1” və “T-90S” tankları Azərbaycan Ordusunun döyüş qabiliyyətinin davamlılığını və strateji üstünlüyünün açıq nümayişidir.

Hava Hücumundan Müdafiə (HHM) sistemləri

Paradda Azərbaycan Ordusuna məxsus Hava Hücumundan Müdafiə sistemləri qürurla nümayiş etdirilib. Nümayişdə “S-125 TM” zenit-raket kompleksi, “BUK-MB” və “BUK-MB2K” zenit-raket kompleksi, “İLDIRIM-8” zenit-raket kompleksi, “S-300”- “FAVORİT” uzaqmənzilli zenit-raket kompleksi, “TOR-2M” zenit-raket kompleksi, silahlanmaya yeni qəbul edilmiş yerli müdafiə sənayesinin məhsulu “VİKİNQ” Hava hədəflərinə qarşı çoxfunksiyalı mobil döyüş kompleksi, təkmilləşdirilmiş “Şilka” özüyeriyən zenit-qurğusu, silahlanmaya yeni qəbul edilmiş “HQ-9” (EYC KÜ-9) uzaqmənzilli zenit-raket kompleksi Azərbaycanın hava məkanının çoxsəviyyəli, etibarlı və döyüş şəraitinə davamlı müdafiə qabiliyyətinin təcəssümüdür.

Pilotsuz uçuş aparatları (PUA) və digər insansız vasitələr

Azadlıq meydanındakı hərbi paradda İnsansız Sistem Qoşunları tərəfindən Ordumuzun pilotsuz uçuş aparatları (PUA) və digər insansız vasitələri də təqdim edilib. Paradda nümayiş etdirilən “Orbiter-1KM” zərbə PUA-sı, “Orbiter-2”, “Orbiter-3” və “Orbiter-4” kəşfiyyat PUA-ları, “Aerostar” taktiki-kəşfiyyat PUA-sı, “Bayraktar-TB2” silahlı kəşfiyyat PUA-sı, silahlanmaya yeni qəbul edilmiş “Hero-120” (HİRO) sərbəst uçan döyüş sursatları, “Sky Striker” (Strayker) sərbəst uçan döyüş sursatları, “Orbiter-5” taktiki-kəşfiyyat PUA-sı, “Harop” zərbə tipli PUA-sı, “Hermes-450” taktiki-kəşfiyyat PUA-sı, silahlanmaya yeni qəbul edilmiş KAYRA - kamikadze tipli suüstü dəniz vasitəsi Ordumuzun həm kəşfiyyat-zərbə, həm də dəniz və sahə əməliyyatlarında yeni taktiki imkanlar qazandığını göstərir. Marauder və Matador tipli minaəleyhinə zirehli nəqliyyat vasitələri də Ordumuzun texnoloji üstünlüyünün parlaq simvoludur.

Raket və artilleriya sistemləri

Paradda nümayiş etdirilən Raket və Artilleriya Silahlarının kolonu isə olduqca qürurvericidir. Belə ki, 120 millimetrlik “Vena” özüyeriyən minaatan qurğusu, 122 millimetrlik “Qvozdika” özüyeriyən artilleriya qurğusu, 152 millimetrlik “Akasiya” özüyeriyən artilleriya qurğusu, 152 millimetrlik “Msta-S” özüyeriyən artilleriya qurğusu, 203 millimetrlik “Pion” özüyeriyən artilleriya qurğusu, 220 millimetrlik TOS-1A “Odsaçan” yaylım atəşli reaktiv sistemi, “Xrizantema-S” tankəleyhinə özüyeriyən raket sistemi, 152 millimetrlik “Dana” özüyeriyən artilleriya sistemi, silahlanmaya yeni qəbul edilmiş 155 millimetrlik uzaqmənzilli “NORA” və 155 millimetrlik uzaqmənzilli “DİTA” özüyeriyən artilleriya sistemi, 122 millimetrlik RM-70/85 yaylım atəşli reaktiv sistemi, silahlanmaya yeni qəbul edilmiş PULS üzərində 122 millimetrlik “ACCULAR” (AKULAR) idarə olunan yaylım atəşli reaktiv sistemi, 160 millimetrlik “QRAD-LAR” yaylım atəşli reaktiv sistemi, silahlanmaya yeni qəbul edilmiş PULS üzərindən buraxılan SkyStriker BLOK-4 sərbəst uçan döyüş sursatları sistemi, “Qasırğa” taktiki raket kompleksi - TRLG-230A, 300 millimetrlik uzaqmənzilli TRG-300 taktiki raket sistemi, 300 millimetrlik iriçaplı “Smerç” yaylım atəşli reaktiv sistemi, 306 millimetrlik “EKSTRA” taktiki raket kompleksi, 301 millimetrlik “POLONEZ” əməliyyat taktiki raket kompleksi, silahlanmaya yeni qəbul edilmiş PULS üzərində 370 millimetrlik yüksəkdəqiqlikli “Predator Hawk” (HOUK) Əməliyyat taktiki raket kompleksi, silahlanmaya yeni qəbul edilmiş beşinci nəsil İCEBREAKER (Aysbreker) qanadlı raket kompleksi, həmçinin 624 millimetrlik “LORA” əməliyyat-taktiki raket kompleksi izləyənlər üçün qürurverici anlar bəxş edib.

Dəniz qüvvələri, sahil mühafizəsi və aviasiya vasitələri

Azərbaycan və Türkiyə pilotlarının iştirakı ilə aviasiya nümayiş uçuşları isə izləyicilər üçün unudulmaz olub. Parad çərçivəsində uçan Mİ-17 döyüş-nəqliyyat helikopterləri Azərbaycan, Türkiyə və Pakistan respublikalarının Dövlət bayraqlarını daşıyıb, Mİ-17 helikopteri Ümummilli Lider Heydər Əliyevin portretini nümayiş etdirib. Həmçinin uzaqmənzilli hava-yer tipli raketlərlə təchiz olunmuş Mİ-17 döyüş-nəqliyyat helikopterləri, MFİ-17 təlim təyyarələri, L-39 təlim təyyarələri, İL-76 hərbi-nəqliyyat və silahlanmaya yeni qəbul edilmiş C-27J yük təyyarələri, silahlanmaya yeni qəbul edilmiş JF-17 (Cİ EF) çoxməqsədli qırıcı təyyarələr, Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələrini təmsil edən F-16 çoxməqsədli qırıcı təyyarələr, modernizasiya olunmuş SU-25-Laçın hücum təyyarələri iftixar dolu hisslər yaşadıb. SU-25 hücum təyyarələri isə Azərbaycan Bayrağının rənglərini paytaxt səmasında canlandırıb.

Paradda, həmçinin Xəzər dənizində döyüş gəmiləri və katerlər də nümayiş etdirilib. Bu, Azərbaycanın region sularında suverenlik və strateji nəzarət qabiliyyətinin sarsılmaz gücünü göstərir.

Qeyd edək ki, hərbi paradda Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 5 min nəfər şəxsi heyəti, Türkiyə Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 240 nəfər şəxsi heyəti, Pakistan İslam Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 120 nəfər şəxsi heyəti iştirak edib. Həmçinin Azərbaycanın 50 aviasiya vasitəsi, 5 Türkiyə aviasiya vasitəsi, 39 ədəd xüsusi təyinatlı avtomobil texnikası və silah sistemi, 53 ədəd hava hücumundan müdafiə vasitəsi, 63 ədəd raket-artilleriya silahları, eləcə də parada 12 gəmi paradda nümayiş üçün cəlb olunub.

Yaşa, Azərbaycan Ordusu!

Yaşa, Azərbaycan!!!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.11.2025)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün Ginnesin rekordlar kitabı günüdür. Olduqca maraqlı, bəşər insanının ən diqqətçəkən kəşflərindəndir Ginnesin rekordlar kitabı. Onu 1951-ci ilin bu günündə - düz 80 il əvvəl britaniyalı mühəndis, pivəbişirmə sexinin sahibi Xyu Biver yaradıb. Necə? O öz dostlarıyla ova gedibmiş. Axşam pivə barında mübahisələri düşüb ki, ən bərk uçan quş hansıdır. Nə qədər ədəbiyyat axtarıblar, cavab tapılmayıb. Onda Biverin ağlına gəlib ki, bir kitab yaradıb ora bütün rekordları daxil etsin. Kitabın adına da öz pivəbişirmə sexinin adını qoyub – Ginnes. Hazırda bu kitab dünyada müəllif hüququ qorunan ən yüksək tirajlı kitabdır. Burada nə qədər maraq doğuran faktlar var, yarəbb. Hər il bu faktlar dəyişir, yenilənir, Ginnesin kitabı da öz aktuallığını qorumaqda davam edir.

Kitabda Azərbaycanla bağlı səhifələr də var. Cəbrayılrayonunda anadan olmuş, hazırda Belşikada yaşayan rəssam Fəxrəddin Vəliyev adını "Ginnesin Rekordlar Kitabı"na yazdırmış ilk azərbaycanlıdır. O, 2004-cü ildə 5 dəqiqəyə 20 nəfərin siluetini çəkməklə bu şərəfə nail olub.

Lənkəranrayonunun sakini, 7 yaşlı Ələsgər Həsənzadə kitaba düşən ən azyaşlı şəxsdir. O, 1 saat 45 dəqiqə ərzində barmaqlarının ucu ilə sinəsini yerə vurmamaq şərti ilə 3 min dəfə qalxıb enə bilib.

Neft Daşlarının Ginnesin Rekordlar Kitabına adı ən birinci dəniz neft platforması kimi düşüb.

168 yaşında vəfat etmiş azərbaycanlı, Lerik rayon sakini Şirəli Müslümovun adıuzunömürlülüyünə görə kitaba daxil edilib.

Təəssüf ki, özündə faciə əks etdirən faktla da kitabın səhifəsində qərarlaşmışıq. Belə ki, 1995-ci ilin 28 oktyabrında “Ulduz” və “Nərimanov” stansiyaları arasındakı tuneldə qatarın alışması (əslində terror aktıydı) nəticəsində 300 nəfərin həlak olması, 400 nəfərin isə yaralanması ilə sonuclanan qəza "Ginnes Rekordlar Kitabı"na ən dəhşətli metro qəzası kimi düşüb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.11.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının 1 şair, 1 şeir rubrikasında bu gün Arzu Əyyarqızının "Bayrağım” şeiri təqdim edilir. Arzu Əyyarqızı “Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyi"nin üzvü və Cəlilabad rayonu üzrə rəsmi təmsilçisi, "Həməşəra Poeziya Məclisi"nin yaradıcısı və rəhbəri, AYB və AJB-nin üzvü, şair-publisistdir.

BAYRAĞIM

Dalğalan əzmlə, şücaət ilə -

Dalğalan,ey mənim şanlı bayrağım.

Zirvələr tacısan, aylı, ulduzlu -

Zəfərlə tanınan sanlı bayrağım.

Olmusan qanımız, canımıza tən,

Yetər ki, dalğalan, sağ olsun Vətən ,

Süzürsən vətənin göylərində sən-

Müqəddəs səcdəgah qanlı bayrağım.

Qoy səni hər zaman ucalan görüm,

Sənin kölgəndə mən müjdələr verim,

Şükür, Qarabağda bəllidir yerin-

Sabahı şəfəqli, danlı bayrağım!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.11.2025)

İlqar İsmayılzadə,

fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, "Həməşəra" mətbu orqanının təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi və Azərbaycan Yazıçıar Birliyinin üzvü, yazıçı-publisist, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi

9 Noyabr Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağı Günü, eyni halda Azərbaycan Respublikasının rəsmi dövlət bayramıdır. 2009-cu ildən etibarən noyabr ayının 9-da qeyd olunur. Qeyd olunma tarixi isə 1918-ci ilin 9 noyabrında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tərəfindən Azərbaycan bayrağının dövlət bayrağı kimi qəbul edilməsi əsasında təyin edilmişdir. Bir sıra qərar və düzəlişlərdən sonra belə qərara alındı: "Yaşıl, qırmızı və mavi rənglərdən, ağ aypara və səkkizbucaq ulduzdan ibarət olan bayraq Milli bayraq hesab edilsin..."

Azərbaycan bayrağının üç rəngi (mavi, qırmızı, yaşıl) və ortadakı ağ rəngli aypara ilə səkkiz guşəli ulduzun hər birinin öz mənası və fəlsəfəsi vardır. Bu rəng və simvollar Azərbaycan xalqının tarixi, dini və mədəni dəyərlərini təmsil edir. Belə ki, mavi rəng türklüyü, qırmızı rəng Azərbaycançılıq məfkurəsini, modernliyi, tərəqqini və insan hüquqlarını, yaşıl rəng İslam dinini tərənnüm edir. Bayraqdakı aypara və ulduz isə İslamı və türklüyü simvolizə edir.

Unutmayaq ki, Azərbaycan bayrağı yalnız sadə bir parça deyil, əslində böyük məna və fəlsəfəni özündə ehtiva edən milli kimlik vəsiqəsidir.

Bayraq hər bir millətin dövlət suverenliyi, milli qüruru və istiqlaliyyətinin göstəricisidir.

Azərbaycan bayrağı milli kimliyimiz və eyni halda Odlar Yurdu Azərbaycanın qədim tarixinin simvoludur.

Bayrağımızda işlənmiş hər bir rəng qədim tariximiz, milli kimliyimiz və ideologiyamızın mənasını bizlər üçün bəyan edir.

Biz müqəddəs Azərbaycan bayrağını əlimizə aldıqda, əslində keçmiş tariximiz, mədəniyyətimiz və milli-mənəvi məfkurəmizi tərənnüm etmiş oluruq.

Bayrağı göz bəbəyimiz kimi qorumalı, onu övladlarımız və gələcək nəslimizə sevdirərək yaşatmalıyıq. Bu, təkcə sadə vətəndaşların deyil, vəzifəsi, fərdi, ictimai və siyasi mövqei və mənsubiyyətindən asılı olmayaraq hər kəsin, bu vətənin suyunu içən və çörəyini yeyən hər bir vətəndaşın vazkeçilməz borcudur. Bayrağa qarşı sayğısızlıq isə tariximiz, mədəniyyətimiz və milli-mənəvi dəyərlərimizə qarşı sayğısızlıqdır.

Əslində hər ilin belə bir müəyyən gününün Dövlət Bayrağı Günü kimi qeyd edilməsi millətin öz milli-mənəvi kimliyinin göstəricisi olan bayraqla yenidən beyət etməsi, onu daim qorumaq və ucalarda zirvələndirməsi üçün əhd-peyman bağlamaq fəlsəfini daşıyır...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.11.2025)