İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

Bu gün Sumqayıt şəhərinin 76 yaşı tamam olur. Şəhər günü ərəfəsində həyata keçirilən genişmiqyaslı abadlıq-quruculuq tədbirləri davam etdirilir. Son illər şəhərin ümumi inkişaf strategiyasına uyğun olaraq, müxtəlif istiqamətləri əhatə edən yenidənqurma, müasirləşdirmə və infrastruktur layihələri ardıcıl şəkildə icra olunur. Bu proseslərin böyük bir qismi Abadlaşdırma və Təmir-Tikinti İdarəsi tərəfindən həyata keçirilir.

Hazırda idarənin əməkdaşları şəhərin müxtəlif ərazilərində çoxmənzilli yaşayış binalarının girişlərini və həyətəbitşik sahələrini mərhələli şəkildə yeniləyirlər. Aparılan təmir işlərinə girişlərin rənglənməsi, daxili divarların bərpası, pilləkən qəfəslərinin təmiri, işıqlandırma sistemlərinin yenilənməsi və həyətlərin abadlaşdırılması daxildir. Həmin tədbirlərin əsas məqsədi yalnız mövcud infrastrukturun bərpası deyil, həm də sakinlərin gündəlik rahatlığının və yaşayış mühitinin keyfiyyətinin artırılmasıdır.

Bu çərçivədə həyətlərdə yeni oturacaqlar quraşdırılır, yaşıllıq zolaqları salınır, köhnəlmiş səthlər yenilənir. Uşaq oyun meydançalarının təmiri və zəruri hallarda tamamilə yenidən qurulması həyata keçirilir. Bütün işlər uzunmüddətli dayanıqlıq nəzərə alınmaqla planlaşdırılır. İcra intizamına ciddi əməl olunması, peşəkar kadr potensialı və keyfiyyətli tikinti materiallarından istifadə görülən işlərin səmərəliliyini daha da artırır.

Abadlaşdırma və Təmir-Tikinti İdarəsi tərəfindən bildirilib ki, şəhərin müxtəlif məhəllələrini əhatə edən növbəti mərhələlər üzrə layihələndirmə işləri artıq başa çatıb və yaxın günlərdə icrasına başlanacaq.

Şəhərdə təmizlik işləri gücləndirilib

Sumqayıtda aparılan abadlıq proseslərinin mühüm istiqamətlərindən biri də genişləndirilmiş təmizlik tədbirləridir. Şəhərin sanitar vəziyyətinin yaxşılaşdırılması məqsədilə uzun müddət istifadə olunan və yararlığını itirmiş tullantı konteynerləri Təmizlik Departamenti tərəfindən ərazidən çıxarılaraq müasir, daha həcmli və sanitar normalara cavab verən yeni konteynerlərlə əvəz olunur. Bu yenilik məişət tullantılarının daha səmərəli toplanmasına və ətraf mühitin qorunmasına əhəmiyyətli dərəcədə müsbət təsir göstərir.

Təmizlik işləri bu dəyişikliklərlə məhdudlaşmır. Şəhərin müxtəlif istiqamətlərində aparılan sanitar tədbirlərin həcmi genişləndirilib. Parklarda və yaşıllıq zolaqlarında toplanan yarpaq və məişət tullantıları operativ şəkildə yığılır, istirahət məkanları hər gün təmizlənir. Uşaq meydançaları, piyada yolları və sakinlərin sıx istifadə etdiyi ərazilər xüsusi texnika vasitəsilə yuyularaq təhvil verilir.

Şəhərin əsas prospekt və küçələrində səkilərin mütəmadi olaraq yüksək təzyiqli yuyucu texnikalarla təmizlənməsi işlərinə start verilib. Bu proses tozlanmanın və çirklənmənin qarşısını almaqda böyük əhəmiyyət daşıyır. Departament həmçinin məhəllədaxili küçələrdə, binaların həyətlərində, zibil meydançalarının ətrafında və yaşıllıq zolaqlarında təmizliyi gücləndirib.

Yeni konteynerlərin quraşdırılması təmizlik sisteminin daha səmərəli işləməsinə şərait yaradır. Müasir tullantı qutuları qoxunun yayılmasını məhdudlaşdırır, tullantı daşınması zamanı sızma problemlərinin qarşısını alır.

Təmizlik Departamenti tərəfindən məlumat verilib ki, qarşıdakı aylarda bu tədbirlər ardıcıllıqla davam etdiriləcək. Məqsəd Sumqayıtın günün bütün saatlarında təmiz, səliqəli və ekoloji cəhətdən sağlam mühitə sahib olmasını təmin etməkdir. Tullantıların düzgün idarə olunması şəhər mədəniyyətinin mühüm tərkib hissəsi kimi qiymətləndirilir və aparılan işlər Sumqayıtın ölkənin ən nümunəvi şəhərlərindən birinə çevrilməsi istiqamətində mühüm addım hesab olunur.

Şəhər Günü münasibətilə ağacəkmə aksiyası həyata keçirilib

Sumqayıt şəhərinin 76-cı ildönümü münasibətilə keçirilən genişmiqyaslı abadlıq və infrastruktur layihələri çərçivəsində yaşıllaşdırma tədbirləri də xüsusi diqqət mərkəzində saxlanılır. Şəhərin ekoloji mühitinin yaxşılaşdırılması, yaşıl fondun genişləndirilməsi və mövcud ərazilərin bərpası məqsədilə müxtəlif park və prospektlərdə ardıcıl tədbirlər reallaşdırılır.

Şəhər Günü münasibətilə Nəsimi adına Mədəniyyət və İstirahət Parkında ağacəkmə aksiyası təşkil edilib. Park ərazisində çoxsaylı ağac və dekorativ bitkilər əkilib, mövcud yaşıllıq zolaqları yenilənib. Torpaq qatı bərkidilib, zədələnmiş sahələr bərpa olunub.

Mənzil Kommunal Təsərrüfatı İstehsalat Birliyinin məlumatına əsasən, aksiyaya qurumun əməkdaşları geniş tərkibdə cəlb edilib. Parkın müxtəlif hissələrində torpağın havalandırılması, suvarma sistemlərinin tənzimlənməsi və yaşıl sahələrin daha funksional vəziyyətə gətirilməsi istiqamətində işlər görülüb.

Yaşıllaşdırma İdarəsi tərəfindən Lüdviqshafen parkında da növbəti yaşıllaşdırma aksiyası həyata keçirilib. Şəhər günü münasibətilə parkın ərazisinə 76 ədəd sərv, eyni sayda zeytun və eldar şamı ağacları əkilib. Tinglərə aqrotexniki qaydalara uyğun şəkildə qulluq göstərilib, torpaq qatları yenilənib, suvarma prosesi təşkil olunub, gübrələmə tədbirləri icra edilib.

Lüdviqshafen parkında həyata keçirilən tədbirlər təkcə bir günlük aksiyanı deyil, şəhərin uzunmüddətli yaşıllaşdırma strategiyasını əhatə edir. Mövcud yaşıllığın qorunması, yeni yaşıllıq sahələrinin artırılması və ekoloji mühitin yaxşılaşdırılması istiqamətində işlər ilboyu davam etdiriləcək. Məqsəd Sumqayıt şəhərinin sağlam, estetik cəhətdən cazibədar və ekoloji baxımdan dayanıqlı yaşıl zonalara malik olmasını təmin etməkdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycanın kino tarixində ən populyar, ən sevilən kişi aktyorlar sırasında əvəzsiz yer tutubdur Həsən Məmmədov. Ağır, zəhmli, ciddi rollar yaradıbdır, öz ampluasına həmişə sadiq olubdur.

Kinomuza “Yeddi oğul istərəm” filmindəki Bəxtiyar obrazı ilə adını yazdırıb, “Dədə Qorqud” dilmindəki Dədə Qorqud,“Gün keçdi” filmindəki Oqtay obrazları ilə də damğasını vurubdur.

Azərbaycan SSR xalq artisti Həsən Məmmədov 1938-ci il noyabr ayının 22-də Salyan rayonunda doğulub. Burada 2 saylı orta məktəbi 1956-cı ildə bitirib və Azərbaycan Dövlət Universıtetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) fizika-riyaziyyat fakültəsinə daxil olub. İkinci kursda universitetdən çıxıb və bir müddət müxtəlif teatrların yardım heyətində aktyorluq edib.

1962-ci ildə Mirzağa Əliyev adına Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunu bitirib. Tələbəlik illərində müəyyən fasilələrlə Dövlət radiosunda işləyib. 1962-ci ildə məşhur səhnə xadimi Mehdi Məmmədovun kursunu  bitirib və təyinatla Akademik Milli Dram Teatrına göndərilib. O, elə həmin ildən kinoda da fəaliyyət göstərib. 50-dən çox filmdə çəkilib.

İldən-ilə kino aktyoru kimi məşhurlaşan Həsən Məmmədov 1972-ci il 2 fevralda köçürmə yolu ilə Akademik teatrdan çıxaraq "Azərbaycanfilm" kinostudiyasına işə qəbul edilib. O, 1989-cu il 17 mayda dəvətlə Cəmil Əlibəyovun "Gülüstanda qətl" (quruluşçu rejissor Ağakişi Kazımovdur) dramının tamaşasında İlyas İbrahimov rolunu oynayıb. Akademik teatrın direktoru və bədii rəhbəri Həsən Turabovun dəvətilə 1992-ci il 21 noyabrdan ömrünün sonunadək doğma kollektivin aktyor truppasında çalışıb.

Böyük kinoya gəlişi "Böyük dayaq" filmi ilə olur. Həmin filmdə o, Qaraş rolunu canlandırır. Aktyora birdən-birə şöhrət gətirən bu film onun atası ilə də münasibətlərinin düzəlməsində böyük rol oynayır. Belə ki, müəllim olmaqdan vaz keçib teatra üz tutanda atası onu nəinki dəstəkləməmiş, hətta ondan küsmüşdü. Film televiziyada yayımlanandan sonra qəfildən Ağaməmməd kişinin oğlu bütün rayon əhlinin dilinə düşür. Xəbərlər tezliklə küskün atanın qulağına da çatır. Artıq ürəyində bağışlayır oğlunu. Onun nə üçün inad etdiyini, ata sözündən nə üçün çıxdığını anlayır.

Üçüncü kursda oxuyanda Həbib İsmayılov Həsəni “Böyük dayaq” filminin sınaq çəkilişlərinə dəvət edir. Həmin vaxt “Qaraş” rolunun sınaq çəkilişinə güləş üzrə dünya çempionu Sadıq Süleymanovun oğlu da dəvət almışdı. Həsən düşündü ki, məşhurun oğlunu qoyub, yəqin ki, onu filmə çəkməyəcəklər. Tətildə çıxıb gedir Salyana. Bədii Şura sınaq çəkilişlərində “Qaraş” obrazına kimi çəkəcəyi barədə tərəddüd edir. Bu zaman Bədii Şuranın üzvü Rza Əfqanlının qızı Bədurə Əfqanlı deyib ki, Həsən elə əsl “Qaraş”dır, o çəkilsin. Bundan sonra qərar verilib. Salyana teleqram vururlar ki, tez gəl, səni filmə təsdiqləyiblər.

Lətifə xanım (həyat yoldaşı) bir hadisəni də xatırlayır: "Arif Babayev "Birisi gün, gecə yarısı" filmini çəkirdi. Çəkilişlər axşam aparılırdı. Bir gün gecə saat 11-də qapı döyüldü. Açanda gördüm filmin ikinci rejissoru gəlib. Əlində də kabab və çörək. Məndən xahiş etdi ki, bəlkə, evdə sulu xörək olar. Demə, bütün restoranları gəzmişdilər, amma heç yerdə tapa bilməmişdilər. Mən gətirib bir qazan duru xörək verdim. Çörəklə kababı da götürmədim. Geri qaytardım ki, özləri çəkilişdə yeyərlər. Sonra bilmişdim ki, Həsən yemək yeyəndə nəsə ona tanış gəlib və deyib: "Ay bala, bu yemək mənə tanış gəlir". Arif Babayev də ondan soruşur ki: "Hə, xörək necəydi, xoşuna gəldi?" Həsən də cavab verir: "Hə, yaxşı idi. Amma bilmirəm nədənsə bizim xörəyə oxşayır". Arif Babayev də gülərək "elə sizin evin xörəyidir", - deyib.

Yaxın dostu kino adamı Şeyx Əbdül Mahmudov deyib: “Sovet məkanında onun kimi ikinci aktyor V. Tixonov hesab olunub. Bir onu soruşurdu ki, filmi hansı planda çəkirsən? Qalanını özü bilirdi. Daha ona demək lazım gəlmirdi ki, Həsən sən nəyi necə eləməlisən. “Kapriz” deyilən bir şey onda yox idi. Çəkilişi qurtarırdı, meydançadan getmirdi ki, birdən rejissorun ağlına nə isə gələr, lazım olaram, bir də niyə arxamca maşın göndərib axtarsın məni? İşə gəlmişəm, çəkilişim qurtarsa da, çəkiliş boyu burda olmalıyam. Onun qədər ikinci əxlaqlı aktyor yoxdur, içi mən qarışıq. Zarafatımız vardı, bir dəfə qastrolda gördüm ki, ətrafda nə qədər qadın, qız var, hamısı bunun əsiridir, bunun heç eyninə deyil. Eyham vurdum ki, adə, hərəkət elə, mənə elə acığı tutdu ki, olmayan kimi”.

Filmoqrafiya

1. Böyük dayaq

2. Möcüzələr adası

3. Zirvə

4. Arşın mal alan

5. Yenilmez batalyon

6. İstintaq davam edir

7. İnsan məskən salır

8. Bir cənub şəhərində

9. Dəli kür

10. Sevil

11. Yeddi oğul istərəm...

12. Axırıncı aşırım

13. Qızıl qaz

14. Gün keçdi

15. Nəsimi

Təltif və mükafatları

- "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı

- Azərbaycan SSR Lenin komsomolu mükafatı

- "Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə" yubiley medalı

- "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı

- "Əmək igidliyinə görə" medalı

- SSRİ Dövlət mükafatı

- Şöhrət ordeni

- Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü

Ömrünün sonlarına yaxın ürək xəstəliyindən və yüksək təzyiqdən əziyyət çəkib. Ürəyindən ağır əməliyyat keçirib. Lakin 2003-cü il avqustun 26-da 64 yaşında dünyasını dəyişib. İkinci Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycan musiqisinin bir zirvəsində tək Üzeyir Hacıbəyli, digərində isə Qara Qarayev, Fikrət Əmirov kimi bir neçə dahi bəstəkar dayanır.

Bu gün Fikrət Əmirovun doğum günüdür.

Əslən Şuşadan olan Fikrət Əmirov 1922-ci ilin noyabrın 22-də Məşədi Cəmil Əmirov və Dürdanə xanımın ailəsində, Gəncə şəhərində anadan olub. Fikrət ailənin ikinci övladı olub. Belə ki, Fikrət uşaqlığından atası tarzən Məşədi Cəmil Əmirovun əsərlərinə, xüsusilə musiqilərinə qulaq asıb. Onun bəstəkar kimi formalaşmasında o dövrün sənətkarlarının, bir sözlə, yaşadığı mühitin təsiri olub. Fikrət Əmirov öz xatirələrində qeyd edir ki, "Məni bəstəkar edən Azərbaycan tarıdır."  Əlavə edir ki, "Azərbaycan musiqi alətlərinin gözü tardır. Tar öz ahənginə, tembrinə, diapazonuna, gücünə görə təkcə bir alət deyil, sanki bir orkestri əvəz edir."

1928-ci ildə Məşədi Cəmil Əmirovun vəfatından sonra, evin yükü 6 yaşlı Fikrətin üzərinə düşüb. Dürdanə xanım 6 övladını tək böyütməli olub. Fikrət yaşadığı çətinliklə baxmayaraq, atasının sənət yolunu davam etdirməyə çalışıb. O, atasının arzu və istəklərini yüksək səviyyədə həyata keçirməyə nail olub. Fikrət ailədə ondan 1 yaş böyük olan bacısı Yaxşı xanımla çalışıb. Yaxşı xanımın ifa etdiyi mahnıları Fikrət tarda müşayiət edib. Beləliklə onlar, ifaları ilə məktəb daxili və xarici uğurlar qazanmağa başlayıblar.

O, Üzeyir Hacıbəyovun sinfində "Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları" fənnini öyrənib və bu üslubda ilk əsərlərini yazmağa başlayıb. 1930-cu ildən etibarən Üzeyir Hacıbəyovun məsləhəti və Bülbülün rəhbərliyi ilə xalq mahnı və rəqslərini toplayıb, onları nota yazmaq məqsədi ilə konservatoriyada "Xalq musiqisi kabineti" təşkil olunub. Həmin kabinetə rəhbərlik edən Bülbül gənc bəstəkar və musiqişünasları bu işə cəlb edib. Onlar respublikanın müxtəlif bölgələrinə ekspedisiyalara gedərək, oradan folklor nümunələri toplayıb, onları lentə yazıb, kabinetə təqdim edib və həmin nümunələri nota köçürüblər.

Dövrünün ustad xanəndələrini — Cabbar Qaryağdıoğlu, Seyid Şuşinski, Xan Şuşinski və başqalarının da oxuduqları xalq mahnı və təsniflərini nota salıblar. Bu işdə Asəf Zeynallı, Zakir Bağırov, Qara Qarayev, Süleyman Ələsgərov, Səid Rüstəmov, Əşrəf Abbasov, Midhət Əhmədov, Məmmədsaleh İsmayılov kimi simalarla yanaşı, Fikrət Əmirovun böyük xidmətləri olub. O, hələ tələbə ikən bu işə cəlb olunduğundan daha da həvəslənir və öz əsərlərini də məhz xalq musiqisi üslubunda yazıb.

Bəstəkar yaradıcılığının ilkin dövrlərində, 1948-ci ildə opera janrına müraciət edib. Konservatoriyanı bitirərkən o, diplom işi olaraq birpərdəli "Ulduz" operasını yazıb. Bu opera yalnız əlyazma şəklində saxlanılaraq, nəşr etdirilməyib. Fikrət Əmirov bu əsəri yazmaqla müəyyən təcrübələr əldə edib. Bəstəkar opera janrının müəyyən üslub cəhətlərinə, ifadə vasitələrinə yiyələnə bilib. Birpərdəli operanın librettosu Azərbaycanın xalq artisti İsmayıl Hidayətzadəyə məxsusdur.

1953-cü ildə Fikrət Əmirov "Sevil" operasını yazıb. Fikrət Əmirov operanın üzərində işə 1949-cu ildə başlayıb. Cəfər Cabbarlının süjetinə opera yaratmaq tələbi bəstəkarın daxili istəyindən, bu yazıçının yaradıcılığına olan rəğbət hissindən irəli gəlməklə yanaşı, həm də yazıçı Mirzə İbrahimovun bu süjeti təklif etməsi ilə əlaqədar olub. Operanın librettosunu yazan şair Tələt Əyyubov pyesin əsas dramaturji məğzini, əsərin obrazlı dilini, iştirakçıların dəqiq səciyyəsini saxlamağa cəhd göstərib. Librettoya çox yığcam şəkildə işlənən Azərbaycan qadının acınaqlı vəziyyəti, hüquqsuzluğunu təsvir edən proloq səhnəsi əlavə edilib. Opera janrının tələbləri ilə bağlı pyesin bəzi pərdələri birləşdirilib, əsər yığcam şəkil alıb. Operanın hər redaktəsində müəyyən dəyişikliklər aparılaraq bəzi səhnələr əlavə edilib, bəziləri çıxarılıb, iştirakçıların bir sıra çıxışlarının yeri dəyişdirilib.

Filmoqrafiya

1. 80 kilometr yerin altı ilə

2. Abbas Mirzə Şərifzadə

3. Mücrü

4. Nəfəs alətləri

5. Bəxtiyar Vahabzadə

6. Muğamat var olan yerdə...

7. Fikrət Əmirov

8. Həsən Abdullayev xatirələrdə...

9. Maestro Niyazi

10. Yaşamaq gözəldir, qardaşım!

Təltif və mükafatları

1. "Stalin" mükafatı (II dərəcə) — ("Kürd-ovşarı" və "Şur" simfonik muğamlarına görə)

2. Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi

3. Azərbaycan SSR xalq artisti

4. Lenin ordeni

5. SSRİ xalq artisti

6. Azərbaycan SSR Lenin komsomolu mükafatı

7. "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni

Dahi bəstəkar 20 fevral 1984-cü ildə vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.11.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının redaktoru

KƏLBƏCƏRLİ DOSTLARA

Bir el var, dağına dəli deyirlər,

Coşğun çayları var – ondan irəli.

Nə varsa – “göylərdən gəlib” – deyirlər,

Gəl, bir ayna tutaq – sondan irəli…

Altı qızıl-qızıl, üst ağac-ağac,

Torpağı xas, yurdu nizamlı gördüm;

Yola baxan üzü həsrətdən qaxac,

Gözlərinin dibi saralmış – gördüm…

Baxışlar – 30 il o yanda qalıb,

Hər ağac – bir qələm, hər düzən – varaq…

Çiçəyi, meyvəsi canında qalıb –

Gör necə sıxıbmış dişini torpaq…

Qışın oğlan çağı İstidir suyu,

Yayına Buz bulaq sərinlik qatar…

Çəməndə bal küpü, dərədə Turşsu

Təbiət bu yerdə tarazlıq tapar...

Heç vaxt soyumadı isti umudu,

Umuddan göyərən qürur – Kəlbəcər!

Bir qara saz dinir ağ günlər üçün:

-Toxum ək, dən tulla, bərəkət becər…

O elin dağına dəli deyirlər,

Coşğun çayına bax – ondan irəli.

Nə olsa – “göylərdən gəldi” – deyirlər,

İrəlidən sona, sondan irəli…

                                    (2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bəıli. Kinomuzun tarixinə öz adını əbədi yazdırmış böyük operatrumuz və  rejissorumuzdur Rasim Ocaqov. Kinomuzun qızıl dönəmində - 50-ci illərdə çəkdiyi şedevr filmlər indi də sevə-sevə izlənilir, gələcəkdə də izlənəcəkdir.

Rasim Ocaqov 1933-cü il noyabr ayının 22-də Şəki şəhərində anadan olub. 1951-1956-cı illərdə Moskvada ÜDKİ-nin kinooperatorluq fakültəsində təhsil alıb. Daha sonra M.A.Əliyev adına ADİİ-nun rejissorluq fakültəsini bitirib. 1956-cı ildən "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında quruluşçu-operator, 1973-cü ildən quruluşçu rejissor işləyib.

50-ci illərin sonlarında Bakı kinostudiyasında ilk çəkilişlərinə başlayıb. 1957-ci ildə ilk dəfə operator kimi "Bir məhəlləli iki oğlan" filmini lentə alıb. Filmdə baş operator Marqarita Pilixina olub. "Onun böyük ürəyi" (1958) filmi Rasim Ocaqovun ilk sərbəst işi idi. Film Sumqayıt metallurqlarının həyatına həsr olunub.

Bu ağır peşə adamlarının ekran həyatı operatorun kamerası ilə romantik və cəzbedici bir formaya salınıb. Bundan sonra lentə aldığı "Əsl dost", "Bizim küçə", "Mən rəqs edəcəyəm", "Sən niyə susursan?" və "Skripkanın sərgüzəşti" filmlərində Rasim Ocaqov Azərbaycan kinosunda operatorluq sənətinin ən layiqli nümunələrini yaradıb.

Rejissor kimi ilk işi 1975-ci ildə yarımçıq qalan "Gəncəbasarlı qisasçı" filmini tamamlamaq olub. Bu tarixi-qəhrəmanlıq janrında çəkilən filmdə o qəhrəmanların ifaçılarını dəyişib, ssenarini yenidən işləyib. Qatır Məmmədin obrazını isə aktyor Şahmar Ələkbərova tapşırıb. Film ekranlara çıxanda isə müəyyən iradlar deyilsə də, bütövlükdə filmin uğurlu olduğu mətbuatda geniş qeyd edilib. Onun ikinci rejissor işi "Tütək səsi" filmi olub.

"Tütək səsi" öz orijinal səhnələri, çəkiliş manerası, mövzunun bədii həlli baxımından Azərbaycan kinosuna xeyli yeniliklər gətirib. Bundan sonra çəkdiyi "Ad günü" , "Bağlı qapı", "Özgə ömür", "Park", "Ölsəm bağışla", "Həm ziyarət, həm ticarət", "İstintaq" filmlərində Rasim Ocaqov müasirlərinin əsl obrazını yaratmaqla tamaşaçıları ətrafa diqqətlə yanaşmağa, cəmiyyətdə baş verən neqativ hallara göz yummamağa çağırıb.

"Təhminə", "Otel otağı" kimi son filmlərində də ciddi mövzulara toxunub, yenə də insanın ətraf aləmə münasibəti mövzusunda söhbət açıb.

Tammetrajlı bədii filmlər

- Rejissor kimi

1. Qatır Məmməd

2. Tütək səsi

3. Ad günü

4. İstintaq

5. Bağlı qapı

6.Təhminə

7.Otel otağı

- Operator kimi

1. Bir məhəllədən iki nəfər

2. Onun böyük ürəyi

3. Əsl dost

4. Bizim küçə

5. Əmək və qızılgül

- Bədii rəhbər kimi

Əlavə iz

Süd dişinin ağrısı

Məhkumlar

- İkinci rejissor kimi

Sən niyə susursan?

- İkinci operator kimi

Uzaq sahillərdə

"Sənədli filmlər"

- Rejissor kimi

1. Bakı bu gün

2. Abidələr danışır

3. Dağıstan konserti

4. Çiçək yağışı

- Operator kimi

1. Bakı bu gün

2. Məhəmməd Füzuli

3. Abidələr danışır

Mükafatları

1. Azərbaycan SSR xalq artisti

2. Azərbaycanın və SSRİ-nin Dövlət mükafatları laureatı

3. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü

Rasim Ocaqov 2006-cı ildə Bakıda dünyasını dəyişib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.11.2025)

21 noyabr 2025-ci il tarixində Qazaxıstanın Çimkənd şəhərində “MIRAS” Beynəlxalq Türk Etnodizaynerləri Forumunun təntənəli açılış mərasimi keçirilib. Forum Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu və Çimkənd şəhəri Akimatının birgə əməkdaşlığı ilə təşkil olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Fonddan verilən məlumata görə, forum çərçivəsində “Türk geyimşünaslığı və ornament semiotikası” adlı beynəlxalq elmi-maarifləndirici konfrans baş tutub.

Forumun məqsədi türk dünyasının dekorativ-tətbiqi sənəti sahəsində yeni ideya və yaradıcı təşəbbüsləri dəstəkləyən müasir bir platforma formalaşdırmaq, zəngin mədəni irsi geniş şəkildə təbliğ etmək və gənclərin türk mədəniyyətinə marağını artırmaqdan ibarətdir.

 Beynəlxalq Forumun açılışında çıxış edən Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova ənənəvi türk ornamentlərinin türk xalqlarının tarixi yaddaşını və mənəvi kimliyini yaşadan mühüm mədəni kod olduğunu xüsusi qeyd edib. O bildirib ki, ornament yalnız dekorativ element deyil, nəsildən-nəslə ötürülən müqəddəs semiotik sistemdir və bu mirası qorumaq və gənc nəslə çatdırmaq mühüm bir məsuliyyətdir.

Fondun prezidenti Aktotı Raimkulova “MIRAS” Forumunu ideyaların qovuşduğu, istedadların bir araya gəldiyi və milli incəsənətə yeni nəfəs gətirən güclü bir platforma kimi səciyyələndirərək Çimkənd Akimatına göstərdiyi dəstəyinə görə təşəkkürünü bildirib. İştirakçılara ilham, yaradıcılıq və əcdadlardan miras qalmış bu bənzərsiz irsin təbliği yolunda uğurlar arzulayıb.

 Çimkənd şəhərinin Akim müavini Kuranbek Sarseniniştirakı tədbirin əhəmiyyətini daha da artırıb və şəhər rəhbərliyinin türk dünyasının mədəni və yaradıcılıq irsinin təşviqinə verdiyi güclü dəstəyi bir daha nümayiş etdirib.

 Forum Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkiyə və Özbəkistanın aparıcı beynəlxalq elmi-tədqiqat institutları və tarixi-mədəniyyət mərkəzlərindən gəlmiş tədqiqatçıları, folklorşünasları, incəsənətşünasları, etnoqrafları və etnodizaynerləri bir araya gətirib.

Bununla yanaşı, magistrantlar, doktorantlar, eləcə də tanınmış dövlət və ictimai xadimlər də tədbirdə iştirak ediblər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyi ilə birgə həyata keçirdiyi Türk dünyasının gənc yazarları layihəsinidə bu gün Özbəkistandan Şəhinur Omarovanın şeirləri təqdim edilir.

Şəhinur Omarova 1998-ci il 23 sentyabrda Daşkənd şəhərində anadan olub.Özbəkistan Yazarlar Birliyi tərəfindən “Payız” adlı şeirlər toplusu nəşr olunub. Dünya ədəbiyyatı nümayəndələrinin əsərlərini ingilis və rus dillərindən özbəkçəyə tərcümə edib.

TUTQUN

Firüzə bacıma

bacı,

bu ölkənin küləkləri tutqun,

hətta quşları da azad deyil.

torpağı səssizcə səmaya baxarkən,

otuz beş ildir ki fəryad çəkməkdə:

(dağlar silkələnir, tozlanır torpaq)

“mən hür məqamına layiq deyiləm!

salamat qalanların və

torpaq udmayanların –

iyrənc qoxusunu duymurmu bu xalq?”

bacı,

bax, mənim də xəyallarım tutqun,

getdikcə kiçilir, azalır ərkim.

təmiz qəlbindən şeirlərinə axan

incə ağrılarını gəlib soraram…

sənin əlin üşüyür, qonur mənim dizimə,

həzin-həzin baxırıq bu çarəsiz Vətənə –

niyə bütövlər deyil, yaralı, yarımçıqlar

canını vermək istəyir Vətənə?

arxada bir Vətən var,

bacı,

sənin kimi qəmli,

ögey qardaşından yumruq yemiş adam.

gözlərinə duzlu qumlar sancılıb,

göz yaşlarını bircə siləlim onun…

bacı,

bu ölkənin küləkləri tutqun…

TƏSƏLLİ

Gözlərinizdə görürəm, əzizim,

bir həsrət var –

ayağımız dəyməmiş yurdların həsrəti,

dənizlər,

sahillərin həsrəti –

danışmadığımız mövzular kimi sonsuz,

dinləmədiyimiz nəğmələr kimi sakit,

və gözəl,

mənim yazılmamış şeirlərim qədər.

Gözlərində görürəm, əzizim,

 mənə deyə bilmədiyin sözlər

daha da dərindən batır qəlbinə,

qopmuş bir çiçəyin

suya həsrət qalan kökü kimi.

yüzlərlə təşəkkürlər,

minlərlə “sevirəm”lər,

eşq etiraflarını –

qoxusun duyuram dodağım toxunanda –

qəlbin – böyük gülzar.

bəlkə buna görə sevirəm səni.

SORĞU

sən kimsən,

bir kölgə axtarıb səhra bağrında

durursun mənzilsiz bir sarvan kimi.

ilahi sirr titrər baxışlarında –

oyanıb onu ifşa etmək istəyi:

sən kimsən?

ananın ürəyi – bir ovuc torpaq,

atanın göz yaşından yoğrulmuşdun?

yüyrüyündə qanad izi var, yoxsa

yoxsa, quştək doğulmuşmudun?

sən kimsən?

yuxusunu yelləyib, eşq gəlişinə

dözümündən döşək toxuyan qadın,

günəşin yoluna su səpib, sübhün

başına atarsan ipək bir yaylıq,

sən kimsən?

iki gözmuncuğu – bəxtin müjdələri

isti nəfəsindən qəlbin isinib.

biri çiynindədir, biri əlində –

azadlığını da udur köksündən.

sən kimsən?

…sən öz şəklini çəkmək istəyirsən,

molbert qarşısında durub şəst ilə.

əlində boyalar – hazırsan, hazır,

fırça diləyirsən yalvarıb Haqqdan

və susursan…

 Özbəkcədən uyğunlaşdıran: Rahmat Babacan

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2025)

İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

Sumqayıtım – MƏNSUR ŞEİR

Nə yaxşı Sumqayıtım vardır. Onsuz ömrüm-günüm acıdır, hədərdir. O, insanlara gərəkdir dar gündə dost kimi, vəfadar kimi. Nə qədər sinəsini şaxta, boran, qış döysə də sarsılmır. Onu sevənləri gənclik eşqiylə, bahar təravətiylə öpür yolları. Kimsəsiz, yalqız qalanların tutur əllərindən Sumqayıtım.

Ögeyə doğmadır, dərdliyə sirdaşdır şəhərim. Dar günümdə arxam, köməyim, dayağım Sumqayıtım əzəldən dostluğun, birliyin, haqqın çırağına çevrilib. Səsim, ünüm, harayım, mənim şan-şöhrət payım, səndən mən necə doyum, Sumqayıtım?

Gözəlliyindən ilham aldığım şəhərim, Xəzərin sahilində ucalırsan, elin ürəyində yurd salırsan. Sədaqətli oğlun, qızın var sənin, mətanətli gəncin, qocan var sənin. Hər an qəlbimdə, söhbətimdə, sözümdəsən, alnıaçıq, ürəyigen Sumqayıtım. Hissim, duyğum, məhəbbətim adınla bağlıdır. Hər yaranışın bir rəngi olduğu kimi, sənin də öz rəngin var: bundan yorulmur, doymur insanın gözləri, ürəyi. Mavi səma, yaşıl təbiət qovuşur bu rəngdə. Bir qürur, bir vüqar rəmzi var səndə, bir od parlayır sinəndə. İşığın gurlandıqca qaranlıqları əridir, soyuq ürəkləri isidir. Dəyərini, qədrini ancaq qadirlər bilir. Bu günə, sabaha, xoş gələcəyə inamla sıxır bir-birini yaradan əllər. İllər keçsə, fəsillər ötsə də ömrünü uzadacaq gələn nəsillər. Səni ürəkdən sevdiyim üçün qarşında baş əyirəm, qəlbən deyirəm: Daim ucal, daim yüksəl, tükənməsin arzun, kamın, Sumqayıtım!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2025)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir. Anar qəhrəmanlarının ən populyar əsərlərini bir daha yaddaşlarda təzələyir:

ANAR, ŞEİRLƏR

ŞƏKƏR-ZƏHƏR ARASINDA

Ədəbiyyat çabalayır

Kəndlə şəhər arasında…

Yazır, yazır, hey yazırlar

Axşam səhər arasında

Mətbuat zəhərlədikcə

Artır qanımda şəkərim

Böylə keçdi ömrüm mənim

Şəkər-zəhər arasında…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2025)

Şəhla Rəvan,

Cəlilabad rayon Göytəpə şəhər şəhid Vasif Hüseynov adına 2 N-li ümumtəhsil tam orta məktəbnin direktoru, filoloq, ədəbi təhlilçi və tənqidçi, şair. “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Azərbaycanın Xalq şairi mərhum Bəxtiyar Vahabzadənin (1925-2009) xatirəsini əziz tutmaq və 100 illik yubileyinə ədəbi töhfə olaraq onun poeziya nümunələrinin təhlilini davam etdiririk. Bu dəfə görkəmli şairimizin daha bir şerini təhlil etmək və onu B.Vahabzadə poeziyasının vurğunları ilə bölüşmək istəyirəm...

TƏRSİNƏ

Səksən beş yaşında bir qərib axşam

Hıçqırıb ağladı ölürkən babam.

Nəvəm gülə-gülə öldü... Axı, o

Bilmirdi ölümün nə olduğunu.

Bu çarxı tərsinə çevirib öncə

Bu gündən keçmişə dönə biləydik.

Biz uşaq doğulub, qoca ölüncə

Kaş, qoca doğulub, uşaq öləydik.

                          Bəxtiyar Vahabzadə

Şeirin təhlili:

Bəxtiyar Vahabzadənin "Tərsinə" şeiri ölümlə həyat arasındakı ziddiyyəti və insan ömrünün qaçılmaz sonunu fəlsəfi bir şəkildə əks etdirən çox düşündürücü bir əsərdir.

Şeir iki əsas hissədən ibarətdir və hər hissə özlüyündə fərqli bir məna yükü daşıyır.

Birinci hissə: Ölümlə üzləşmə və uşağın məsumiyyəti;

İlk dördlükdə şair şəxsi bir təcrübəni - səksən beş yaşlı babanın ölümü anını təsvir edir. "Hıçqırıb ağladı ölürkən babam" misrası, yaşlılığın gətirdiyi bilik və təcrübənin ölüm qarşısında insanı qorxulu və aciz vəziyyətə saldığını göstərir. Yaşlı insan ölümün nə olduğunu dərk etdiyi üçün ağlayır, bəlkə də həyatının sonu, bəlkə də geridə qoyduqları üçün kədərlənir.

Bununla zidd olaraq, növbəti misralarda nəvənin ölümü təsvir olunur: "Nəvəm gülə-gülə öldü... Axı,o bilmirdi ölümün nə olduğunu"...

Bu, şeirin ən təsirli hissələrindən biridir. Nəvənin məsumiyyəti, ölümün ağırlığını dərk etmədən, "gülə-gülə" ölməsi ilə vurğulanır. Bu, ölümün bilən üçün kədərli, bilməyən üçün isə sadəcə bir keçid olduğunu göstərir. Burada ölümün fərqli yaşlarda fərqli qavranılması ideyası önə çıxır: yaşlılar üçün qorxu və kədər, uşaqlar üçün isə cəhalətdən irəli gələn bir rahatlıq.

İkinci hissə: Həyat çarxını tərsinə çevirmək arzusu.

İkinci dördlükdə şair mövcud həyat nizamının əksinə bir arzu dilə gətirir.

"Bu çarxı tərsinə çevirin öncə

Bu gündən keçmişə dönə biləydik"

Şeirin bu misraları insan ömrünün gedişatını dəyişdirmək, yəni qocalıqdan uşaqlığa doğru irəliləmək istəyini ifadə edir. Bu adi axışı pozmaq, zamanın qaydalarına qarşı çıxmaq arzusudur.

Şeirin kulminasiya nöqtəsi son iki misradır:

"Biz uşaq doğulub, qoca ölüncə

Kaş, qoca doğulub, uşaq öləydik".

Bu şeirin əsas ideyasını ehtiva edir. Şair insanların həyata uşaq kimi məsum və biliksiz gəlib, zamanla təcrübə toplayıb, qocaldıqca ölümün ağrısını dərk edərək ölməsini dərin bir kədərlə qeyd edir. Bunun əvəzinə, "qoca doğulub, uşaq ölmək" arzusu, həyatın çətinliklərini, ağrılarını və ölüm qorxusunu gənclikdə geridə qoyub, ömrün sonunda uşaq kimi məsum və xoşbəxt, ölümün nə olduğunu anlamadan bu dünyadan köçmək istəyini ifadə edir. Bu, həyatın mənasızlığına bir üsyan və ya ölümün qorxulu simasını yüngülləşdirmək cəhdidir.

Şeirin önəmli mesaji və fəlsəfi önəmi

Şeir ölümün qaçılmazlığı və insan ömrünün dövrü üzərində dərin düşüncələr oyadır.

Bəxtiyar Vahabzadə fəlsəfi bir yanaşma ilə ölümün müxtəlif yaşlarda necə qəbul edildiyini göstərərək, həyatın özünün bir dövr olduğunu və bu dövrün sonunda qorxunun deyil, bəlkə də məsumiyyətin arzulandığını vurğulayır.

"Tərsinə" ifadəsi mövcud nizamın əksinə bir ideal, bir arzu olaraq, insanlığın ölüm qorxusundan azad olmaq istəyinin poetik ifadəsidir. Bu şeir Vahabzadənin dərin fəlsəfi düşüncə tərzinin və insan taleyinə olan həssas münasibətinin parlaq nümunələrindən biridir.

Bədii xüsusiyyətləri

Bəxtiyar Vahabzadənin "Tərsinə" şeiri fəlsəfi dərinliyi və emosional təsiri ilə oxucunu düşündürən, mükəmməl bədii xüsusiyyətlərə malik bir əsərdir. Şeirdə həyatın gedişatı, ölümün qaçılmazlığı və insanın bu prosesə münasibəti fərqli bir rakursdan təqdim olunur.

1. Bədii təsirin gücü;

Şeir dilinin sadəliyinə baxmayaraq, dərin mənalar daşıyır və oxucuda güclü təəssürat yaradır. Bu isə şeirin bədii təsir gücünü artırır.

2. Təzad;

Şeirin əsas bədii xüsusiyyətlərindən biri təzaddır. "Nəvəm gülə-gülə öldü... Axı, o Bilmirdi ölümün nə olduğunu" misralarında uşağın ölümə qarşı laqeydliyi və qocanın ölüm qorxusu arasındakı ziddiyyət açıq şəkildə göstərilir. Bu, şeirin əsas mesajını vurğulayır.

3. Metafora;

"Bu çarxı tərsinə çevirib" ifadəsi həyatın dövriliyini, zamanın qaçılmaz axarını simvolizə edən güclü bir metafordur. Şair bu ifadə ilə zamanı geri çevirmək arzusunu bədii şəkildə ifadə edir.

4. Arzu və xəyal;

Şeirdə "Kaş, qoca doğulub, uşaq öləydik" misrası insanın həyatın gedişatını dəyişdirmək, ölümü fərqli bir şəkildə yaşamaq arzusunu əks etdirir. Bu arzu reallıqda mümkün olmasa da, şeirə fəlsəfi və emosional dərinlik qatır.

5. Hisslərin ifadəsi;

Şeirdəki "Hıçqırıb ağladı ölürkən babam" misrası babanın ölümdən duyduğu kədəri və qorxunu, "Nəvəm gülə-gülə öldü" isə uşağın ölüm qarşısındakı məsumluğunu və bilməzliyini canlı şəkildə təqdim edir.

Nəticə:

"Tərsinə" şeiri Bəxtiyar Vahabzadənin insan həyatının mənası, zamanın qaçılmazlığı və ölüm haqqında düşündürücü qavrayışını əks etdirir. Şeir insanın ölüm qorxusu ilə, ölümün həyatın təbii bir parçası olduğu fikri arasında bir körpü qurur.

Şeirin əsas nəticəsi ondan ibarətdir ki, insanlar gənc ikən ölümü dərk etmədikləri üçün daha rahatdırlar, yaşlandıqca isə ölümün qaçılmazlığını daha dərindən hiss edir və ondan qorxurlar. Şair bu ziddiyyəti göstərərək, "qoca doğulub, uşaq ölmək" arzusunu dilə gətirir. Bu istək, həyatın təbii gedişatına qarşı bir etiraz deyil, daha çox ölümün gətirdiyi qorxu və kədərdən azad olmaq arzusudur.

Bütövlükdə, "Tərsinə" şeiri insan həyatının dövriliyi, ölümün qaçılmazlığı və insanın bu prosesə fərqli yaşlarda verdiyi reaksiyalar haqqında dərin fəlsəfi düşüncələr təqdim edən, oxucunu duyğulandıran və düşündürən bir əsərdir. Şeir həyatın dəyərini və hər anının qiymətini bilməyin vacibliyini incə şəkildə vurğulayır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2025)