Dekabrın 24-də Azərbaycanda ATATÜRK Mərkəzində “Sözün Tovuz fəsli” adlı şeir antologiyasının ilk tanıtım törəni keçirilib. Tərtibçisi şair-tərcüməçi Mikayıl Bozal, redaktoru şair Ehtiram İlham olan antologiya və onun ilk tanıtım törəni ədəbi mühitdə maraqla qarşılanıb.

“Sözün Tovuz fəsli” və onun qış fəslinin ilk, təqvim ilinin son günlərinə düşən tanıtım törəni, Tovuzun zəngin söz və saz gələnəklərinin, bölgənin ədəbi irsinin təbliği baxımından, eləcə də bu işin ümumazərbaycan və Türk dünyası səciyyəsi ilə əlamətdar hadisə kimi dəyərləndirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, tanıtımda tanınmış aydınlar, media nümayəndələri, antologiyada şeirləri yer alan müəlliflər, el sənətkarları, yeni nəsil aşıqları, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının təmsilçiləri və b. iştirak edib. Törənin aparıcısı - Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin başqanı, Əməkdar elm xadimi, Prof.Dr. Məhərrəm Qasımlı giriş nitqində Tovuz ədəbi mühitinin tarixi köklərinə, bu mühitin Azərbaycan ədəbiyyatına bəxş etdiyi görkəmli sənətkarlara, eləcə də antologiyanın ideya-estetik yükümlülüyünə geniş vurğu edib, düşüncələrini bölüşüb. Professor “Sözün Tovuz fəsli”ni bütövlükdə milli ədəbiyyatımızın yaddaş kitabı kimi dəyərləndirib.

Ədəbi tənqidçi Bəsti Əlibəyli, professorlar Nazim İmamverdiyev, Mayıl Əsgərov, Nazim Vəliyev, Rəfail Bəşiroğlu, Tovuz Xeyriyyə Cəmiyyəti sədrinin l müavini Çingiz Abbasov, şair və publisistlər Əkbər Qoşalı, Rəfail İncəyurd, Murad Köhnəqala, İslam Sadıq, İslam Əlibəyli, Ağacəfər Həsənli, Mübariz Məsimoğlu, Ayaz Arabaçı, Süleyman Abdulla, rəssam Nəvai Metin və digər çıxış edənlər nəşrin elmi-ədəbi dəyərini yüksək qiymətləndirib. Antologiya Tovuz ədəbi mühitinin Azərbaycan ədəbiyyatına verdiyi sanballı töhfələrin sistemli şəkildə toplanması və gələcək nəsillərə ötürülməsi baxımından önəmli qaynaq kimi xarakterizə olunub.

Çıxışlarda “Sözün Tovuz fəsli” antologiyası Tovuz ədəbi mühitinin həm tarixi, həm də çağdaş mənzərəsini dolğun şəkildə əks etdirən dəyərli qaynaq kimi oxucuların və araşdırmaçıların diqqətini cəlb edəcəyinə inam ifadə olunub.

Tovuzun söz-saz gələnəyinin canlı nəfəsini və ruhi gücünü hiss etdirən yeni nəsil aşıqları Şəhriyar Qaraxanlı və Cəmaləddin Ürfan Əlioğlunun saz ifaları törənə ayrı bir rəng qataraq, xoş ovqat yaradıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2025)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu günlərdə “Yazıçı” nəşriyyatında gənc yazar İlkin Əbəlfəzin “Atasız uşaqlar” kitabı çapdan çıxıb. Geniş təqdimat mərasimi yanvar ayında gözlənilən kitabın ön sözünün müəllifi tanınmış şair, beynəlxalq Alaş mükafatı laureatı Əkbər Qoşalıdır.

Dəyərli şairimizin kitab barədə fikirləri çox yüksəkdir. O deyir: “Azərbaycan ədəbiyyatı tarixən qəhrəmanlıq vəsfi ilə yanaşı, həm də toplumun dərin yaralarını, insan taleyindəki iztirabları əks etdirməyi özünə borc bilib. Klassik və çağdaş roman gələnəyimizdə müxtəlif sosial problemlər, kasıblıq, yetimlik, köçkünlük kimi mövzular dönə-dönə işlənib. Bu anlamda İlkin Əbəlfəzin “Atasız uşaqlar” əsəri həmin xəttin yeni bir bədii həlqəsi olmaqla yanaşı, çağdaş sosial roman anlayışımıza özəl çalar qatır.

Əsərin əsas fəlsəfi qayəsi “valideynlərin sağkən yetim qalmaq” ideyası üzərində qurulub. Bu ifadə təkcə poetik bir aforizm olmayıb, həm də sosial-pedaqoji bir gerçəklikdir. Valideyn sorumluluğunun yoxluğu, ailə institutunun dağılması, uşaqların himayəsiz qalması – əsərdə həm fərdi obrazların taleyində, həm də bütöv bir sosial mühitin panoramında təqdim edilir”.

Kitab barədə məlumat almaq üçün biz İlkin Əbəlfəzə müraciət etdik. O oxucularımıza xitabən aşağıdakı açıqlamanı verdi:

-Dəyərli oxucular, öncə hər birinizi salamlayıram. Bu mənim kitqabsevərlərlə  ikinci görüşümdür. İlk görüşümüz hələ iki il qabaq- 2023-cü ildə ilk şeir kitabım olan “Payız ayrılığın ikinci adıdır” kitabı ilə olmuşdu. İndi isə mən sizinlə daha fərqli format və mövzuda görüşürəm. “Atasız uşaqlar” mənim iki ilimin məhsuludur. Öncə onu deyim ki, bir roman, bir əsər yazıçı üçün övlad qədər şirindir. Yazıçı kitabını övladı qədər sevərmiş. Mənim bu “övlad”ım tam iki ilə ərsəyə gəldi. Və təbii ki, mən onu çox sevirəm. Roman valideyn qayğısından uzaq, cəmiyyətin tərəfindən tərki-kənar edilmiş altı uşağın taleyindən bəhs edir. Bu vəsiləylə roman cəmiyyətimizdə mövcud olan bəzi insani və mənəvi problemləri göz önünə gətirərək belə uşaqların harayıdır, çağırışıdır. Kitaba ön söz yazan şair-publisist, yazıçı Əkbər Qoşalının da dediyi kimi, əsərin əsas fəlsəfi qayəsi “valideynlərin sağ ikən yetim qalmaq” ideyası üzərində qurulub. Bəli. Biri var valideynlərin olmaya, biləsən ki, yetimsən. Biri də var onlardan heç olmasa biri sağdır və sən yenə də yetimsən. Adama ən çox təsir edən də, məhz, budur.

Bu uşaqların birlikdə necə yaşadıqlarını qələmə almışam. Onlar ayrı-ayrı evdən çıxmış, ancaq birlikdə yaşamağa məcbur olan “atasız uşaqlar”dır. Soruşa bilərsiniz ki, bəs niyə yetim yox, anasız yox, məhz, atasız uşaqlar? Çünki mənim fikrimcə, ailələrin başsız qalmağının, boşanmaların və övladların yetim kimi böyüməsinin birinci səbəbkarı atalardır. Ailədə kişi kişi olmalıdır. Kişinin sözünün dəyəri, hörməti olmalıdır. Kişi kişi olmasa, o ailədən ailə olası deyil. Bu, 99% öz təsdiqi tapmış aksiomadır. Ona görə də mən öz qəhrəmanlarımı, məhz, “atasız uşaqlar” adlandırmışam. Və əsərdə qəhrəmanların və onlara bacılıq edən jurnalistin öz dili ilə dönə-dönə bu nüanslara toxunmuşam.

Əsər “Axşam atan gəlsin atana deyəcəm!” cümləsinə həsrət qalan uşaqlara həsr olunur. Qoy uşaqlar nə atasısız, nə də anasız qalsın. Qoy bütün uşaqlar- Azərbaycan övladı bəxtiyar böyüsün, atalı-analı böyüsün. Qoy cəmiyyətimiz bu cür uşaqlara laqeyd yanaşmasın. Onların dərdinə şərik çıxıb, həm maddi, həm mənəvi dəstəyini əsirgəməsin. Qoy hamı xoşbəxt olsun! İnanın mənə, bu gün yetim-yesir deyib özümüzdən kənarlaşdırdığımız o uşaqlar sabah cəmiyyətimizin ən samballı şəxsiyyətlərindən biri olacaqlar. Çünki zəhmətlə qazanılan həyatın dəyəri də böyük olur.

İlk kitabım kimi “Atasız uşaqlar”ın da seviləcəyinə və sevilərək oxunacağına inanıram. Hər birinizə xoş mütaliələr!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2025)

Dekabrın 26-da Hədəf STARS liseyində “HəmÜrək” xeyriyyə yarmarkası keçirilib. Hədəf Şirkətlər Qrupunun və YAŞAT Fondunun 5 ildir birgə icra etdiyi layihə çərçivəsində Hədəf liseyi balabilgələrinin müxtəlif dərslərdə, dərnəklərdə hazırladıqları əl işlərinin, rəsm əsərlərinin, milli şirniyyat çeşidlərinin   satışından əldə edilən maliyyə vəsaiti “Yaşat Fondu”na ianə edilir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Hədəf-dən verilən məlumata görə, zəfərimizin 5 illiyinə təsadüf edən bu dəfəki yarmarkada Azərbaycanın müxtəlif bölgələrini, Turan  və digər dünya ölkələrini təqdim edən, ümumilikdə, 30 təqdimat zonası yaradılaraq,dünya xalqları,  onların mədəniyyəti, mətbəxi ilə bağlı təqdimatlar edilib. Stendlər   simvolik ölkənin bayrağı, milli geyimləri, mədəniyyət və milli mətbəx nümunələri ilə bəzədilib.

Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü və Yeni ilin gəlişinə  həsr edilən tədbir dünya azərbaycanlılarının daimi birlik və həmrəyliyinin rəmzi olaraq “HəmÜrək” adlanır. 

Açılış tədbirində Hədəf Şirkətlər Qrupunun qurucu direktoru Şəmil Sadiq çıxış edərək Hədəf Şirkətlər Qrupunun fəaliyyəti, həyata keçirdiyi kollektiv sosial məsuliyyət konsepsiyası barədə məumat verib, Hədəf Liseyi və Kurslarında 38 şəhid övladının pulsuz təhsil aldığını diqqətə çatdırıb. "HəmÜrək" xeyriyyə yarmarkasının əhəmiyyətinə toxunan Şəmil Sadiq Vətən müharibəsindəki möhtəşəm Zəfərin xalqımızın birlik və həmrəyliyinin təntənəsi olduğunu vurğulayıb, qarşıdan gələn Yeni il və Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü münasibətilə tədbir iştirakçılarını, Hədəf komandasını və şagirdləri, onların valideylərini  təbrik edib.

Bayram tədbirinin bədii hissəsində Azərbaycanın tanınmış  səhnə ustaları - Alim Qasımov, Fərqanə Qasımova, İlkin Əhmədov  Tofiq Hacıyev, Cavidan Fatihi və Xəzər qrupu rəngarəng proqramla çıxış edib, balabilgələrin hazırladıqları səhnəciklər, rəqs və ifalar, flaşmoblar təqdim olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2025)

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun fəaliyyətinin əsas istiqamətlərindən biri türk dünyasının tarixi, mədəni və ədəbi irsinin genişmiqyaslı şəkildə təbliği və gələcək nəsillərə ötürülməsidir. Bu missiyanı həyata keçirən Fond beynəlxalq səviyyədə yüksək standartlara cavab verən nəşr layihələri reallaşdırır və öz nəşrlərini dünyanın nüfuzlu kitab sərgilərində və mədəni platformalarında ardıcıl şəkildə təqdim edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portal xəbər verir ki, son iki il ərzində Fond tərəfindən beş yeni kitab seriyası təsis edilmişdir: “Türk Dünyasının Görkəmli Şəxsiyyətləri”, “Türk Dünyasının Ədəbi İnciləri”, “Türk Dünyasının Elmi İnciləri”, “Türk Dünyasının Tarixi İnciləri” və “Türk Dünyasının Diplomatik İnciləri”.

“Türk Dünyasının Görkəmli Şəxsiyyətləri” seriyasının ilk nəşri “Heydər Əliyev və Məhəmməd Füzuli” kitabı olmuşdur. Kitaba Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin fərman və sərəncamları, çıxışları, habelə böyük şair Məhəmməd Füzulinin yubileyləri ilə bağlı foto materiallar daxil edilmişdir. Nəşr şair Füzulinin 530 illik yubileyi münasibətilə çap olunmuşdur. Bu seriya çərçivəsində nəşr edilən digər kitab XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının klassiki Mir Cəlalın “Nizami Gəncəvinin dünyası” adlı məqalələr toplusudur. Hər iki nəşr Azərbaycan dilində çap edilmişdir.

“Türk Dünyasının Elmi İnciləri” seriyası çərçivəsində Mahmud Kaşğarinin fundamental əsəri “Divanü lüğət ət-türk” geniş elmi şərhlərlə rus dilində nəşr edilmişdir. Kitabın təqdimatı əsərin yaradılmasının 950 illiyi münasibətilə UNESCO ilə birgə təşkil olunmuş beynəlxalq konfrans çərçivəsində Fransada keçirilmişdir. Eyni zamanda Təqdimat və konfrans materialları ayrıca bir toplu kimi hazırlanmışdır. Həmin seriyada, həmçinin görkəmli qazax alimi Darkan Kıdırəlinin türk dünyasının abidələrindəki yazılara həsr olunmuş “Daşa yazılan tarix” adlı əsəri nəşr edilmişdir.

Bu il “Türk Dünyasının Tarixi İnciləri” seriyası çərçivəsində Türkmən xalqının Milli Lideri, Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Qurbanqulu Berdiməhəmmədovun “Ağlın gövhəri” adlı elmi əsəri nəşr olunmuşdur. Eyni zamanda tanınmış tədqiqatçı Elçin Əhmədovun Azərbaycanın ən mühüm tarixi-mədəni mərkəzlərindən biri olan Şuşa şəhərinin keçmişi və bu günü barədə “Şuşa — tarixi-mədəni irs” kitabı çap edilmişdir. Seriyanın digər diqqətəlayiq nəşri görkəmli qazax alimi Sautbek Abdraxmanovun “Korifeylər” adlı elmi məqalələr toplusudur.

Fond Türk dövlətləri başçılarının Fərman və Sərəncamlarına uyğun olaraq keçirilən yubiley tədbirlərinə xüsusi diqqət ayırır. Belə ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Zati-aliləri cənab İlham Əliyevin 22 oktyabr 2025-ci il tarixli “Birinci Türkoloji Qurultayın 100 illiyinin qeyd edilməsi haqqında” Sərəncamına əsasən Fond Nizami Cəfərov, Mahirə Hüseynova və Aysel Qəriblinin müəllifi olduğu “Birinci Türkoloji Qurultay” kitabını Azərbaycan, qazax və rus dillərində nəşrə hazırlamışdır.

“Türk Dünyasının Ədəbi İnciləri” seriyası çərçivəsində 2024-cü ildə Məhəmməd Füzulinin qəzəlləri Qazax dilinə tərcümə edilərək “Məhəmməd Füzuli – 530 misra (qəzəllər və qəsidələr)” adı ilə çap olunmuşdur. Kitabın təqdimatı Qazaxıstanda Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri çərçivəsində keçirilmişdir. Bu seriyaya aid digər nəşrlər – görkəmli türkmən şairi Məxdumqulu Fəraqinin “Aşiq olmuşam” adlı şeirlər toplusu (türkmən və Azərbaycan dillərində), tanınmış qazax yazıçısı Kemel Tokayevin “Xüsusi tapşırıq” romanı, qazax yazıçı Berdibek Sokpakbayevin “Mənim adım Kojadır” əsəri və qazax ictimai xadimi Malik Otarbayevin “Gözlədiyimiz xoşbəxtlik” adlı fəlsəfi pritça və esselər kitabı Türkmənistanda və X Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgisində təqdim edilmişdir.

Bu il görkəmli qırğız klassiki Alıkul Osmanovun “Zamandan-zamana” adlı şeirlər toplusu Azərbaycan və qırğız dillərində nəşr edilmiş, təqdimatlar Azərbaycan və Qırğızıstanda keçirilmişdir. 2025-ci ildə Azərbaycan Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin 100 illik yubileyi münasibətilə onun “Özümüzü kəsən qılınc” əsəri Azərbaycan və türk dillərində çap edilərək Azərbaycan və Türkiyədə təqdim olunmuşdur. Seriya çərçivəsində Elçin Hüseynbəylinin Göytürklər dövrünə həsr olunmuş “Gültəkin Xaqan” tarixi romanı da nəşr edilmişdir.

Fond çoxdilli nəşrlərə də xüsusi diqqət yetirir. Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti Zati-aliləri cənab Kasım-Jomart Tokayevin tapşırığına uyğun olaraq görkəmli qazax şairi, mütəfəkkiri və maarifçisi Abay Kunanbayevin 180 illiyi beynəlxalq səviyyədə qeyd olunur. Bu münasibətlə Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu Abayın “Seçilmiş şeirlər” toplusunu Azərbaycan, qazax, qırğız, türk, özbək, türkmən və macar dillərində nəşr edərək mühüm töhfə vermişdir. Görkəmli qazax şairi Mağcan Cumabayevə həsr olunmuş “Bizim Mağcan” kitabı isə Azərbaycan, qazax, qırğız, türk, özbək, ingilis və rus dillərində çap edilmişdir. Bu il həmçinin Askar Kumıranın “Canavar ili, Türküstanda biz” romanı qazax dilindən Azərbaycan dilinə tərcümə edilərək nəşr olunmuşdur.

Türk dünyasının ədəbi-mədəni irsinə həsr olunmuş elmi konfransların əhəmiyyətini nəzərə alaraq Fond Üzeyir Hacıbəylinin 140 illiyinə həsr olunan “Aşıq Ələsgərdən Üzeyir Hacıbəyliyə: Türk dünyasının mədəni kodları” adlı konfransın materiallarını ayrıca kitab şəklində nəşr etmişdir.

Fond türk dünyasının diplomatik irsinə də xüsusi önəm verir. Tanınmış Azərbaycan diplomatı və dövlət xadimi Hafiz Paşayevin “Bir səfirin manifesti” əsəri Qazax dilinə tərcümə edilmişdir. Bundan əlavə, görkəmli dövlət xadimi Həsən Həsənovun “Azərbaycan və macar xalqlarının etnik kökləri” kitabı nəşrə hazırlanmış, tarixçi Fəxri Valehoğlunun “Azərbaycan–Gürcüstan münasibətləri (1918–1922)” elmi araşdırması çap olunmuşdur.

Fond ensiklopedik nəşrlərə də böyük əhəmiyyət verir. Ötən il Bakı Musiqi Akademiyası ilə birgə “Türk ölkələrinin milli musiqi alətləri” atlası nəşr edilmişdir. Digər mühüm layihə Azərbaycan Memarlar İttifaqı ilə birlikdə hazırlanmış və UNESCO-nun Mənzil-qərargahında təqdim edilmiş “Azərbaycan Memarlıq İrsinin Dühası: Əcəmi Naxçivani - 900” kitabıdır.

Bu sahədəki sistemli fəaliyyətini davam etdirərək sözügedən silsilənin çərçivəsindən kənara çıxan Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu, Özbəkistan Respublikasının Prezidenti Şavkat Mirziyoyevin göstərişi və Türk Dövlət Başçılarının dəstəyi əsasında çoxcildli və çoxdilli nəşr layihəsi “Türk Folklor İrsi” Antologiyasını reallaşdırır.

Dünya elmi təcrübəsində ilk dəfə olaraq bu Antologiya vahid və fundamental akademik nəşri təmsil edir. Üç il müddətinə nəzərdə tutulan layihə çərçivəsində çap və rəqəmsal formatda 21 cildin nəşri planlaşdırılır. Birinci mərhələdə, türk dünyasının qəhrəmanlıq dastanlarına həsr olunmuş birinci cildin beş kitabı artıq işıq üzü görmüşdür. Antologiya ilk dəfə olaraq türk xalqlarının ən mühüm dastan, mif, əfsanə, rəvayət və folklor nümunələrini çoxmillətli və çoxdilli formatda vahid konsepsiya ətrafında birləşdirir, onların şifahi irsinin bütöv korpusunu formalaşdırır, qorunub saxlanılmasını və beynəlxalq səviyyədə təbliğini təmin edir.

Bu il Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun digər mühüm nəşri Türk dünyasının mədəni irsinə dair ilk çoxdilli Kataloq – “Türk Dünyasının Mədəni Kodu” olmuşdur. Beynəlxalq ekspert və tədqiqatçılarla sıx əməkdaşlıq şəraitində hazırlanmış bu nəşrin fərqli cəhəti ondan ibarətdir ki, təqdim olunan bütün materiallar Fondun üzv dövlətləri tərəfindən rəsmi şəkildə təsdiq edilmiş, hər ölkə milli irs nümunələrini öz dilində təqdim etmişdir. Populyar-elmi formatda hazırlanmış Kataloq mütəxəssislərdən gənclərə və məktəblilərə qədər geniş oxucu auditoriyası üçün əlçatandır.

Kataloqda Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkiyə, Özbəkistan, Türkmənistan və Macarıstan daxil olmaqla yeddi ölkənin hər birindən 10 ədəd maddi və qeyri-maddi mədəni irs nümunəsi olmaqla ümumilikdə 70 unikal abidə və ənənə təqdim olunur. Bu nümunələr Türk dünyasının mənəvi birliyini və tarixi-coğrafi quruluşlarının yollarının kəsişməsində formalaşmış mədəni müxtəlifliyini əks etdirir.

Nizami Gəncəvi, Əlişir Nəvai, Məhəmməd Füzuli, Abay Kunanbayev, Mağcan Cumabayev, Məxdumqulu Fəraqi, Alıkul Osmanov, Çingiz Aytmatov, Aşıq Veysəl, Bəxtiyar Vahabzadə və digər klassiklərin əsərlərinin müxtəlif dünya dillərinə tərcüməsi və nəşri ilə Fond türk ədəbi irsinin geniş təbliğini həyata keçirir. Eyni zamanda uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuş “Uşaqların Nizami Gəncəvi Dünyası”, “Türk dünyasının göy qurşağı” (türk xalq nağılları), “Mənim adım Kojadır” və b. nəşrlər də hazırlanır.

Fondun bütün nəşrləri təqdimat mərasimləri, dəyirmi masalar və elmi konfranslarla müşayiət olunur, seçilmiş parçalar əsasında bədii və ədəbi çıxışlar təşkil edilir. Nəşr olunmuş kitablar türk ölkələrinin milli kitabxanalarına hədiyyə edilir, bununla da ortaq türk irsinin tanıdılmasına, beynəlxalq səviyyəli maarifçiliyin artırılmasına və geniş auditoriyanın bu mədəni irsə çıxışının təmin edilməsinə töhfə verilir.

Nəticə etibarilə, son iki il ərzində Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu müxtəlif seriyalar və layihələr çərçivəsində təxminən 50 kitab nəşr edərək türk dünyasının ədəbi və mədəni irsinin qorunması və beynəlxalq səviyyədə təbliği sahəsinə mühüm töhfə vermişdir.

Əldə olunmuş nailiyyətlərə əsaslanaraq, Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu türk dünyasının ədəbi və tarixi-mədəni irsinin təbliğinə yönəlmiş nəşriyyat və mədəni-maarif təşəbbüslərini genişləndirməklə bu sahədəki sistemli fəaliyyətini davam etdirəcəkdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2025)

İlhamə Məhəmmədqızı,

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

Sumqayıt şəhərində “31 Dekabr – Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü” və “Yeni il” münasibətilə möhtəşəm ümumşəhər bayram tədbiri təşkil olunub.

Tədbir iştirakçıları əvvəlcə Ulu Öndər Heydər Əliyevin və Azərbaycanın ərazi bütövlüyü, suverenliyi uğrunda canlarını fəda etmiş şəhidlərin xatirəsini 1 dəqiqəlik sükutla yad ediblər.

Bayram tədbirində Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Zakir Fərəcov, millət vəkilləri, hüquq-mühafizə orqanlarının, müəssisə, idarə və təşkilatların rəhbərləri, eləcə də ictimaiyyət nümayəndələri iştirak ediblər.

Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Zakir Fərəcov çıxış edərək sakinləri və tədbir iştirakçılarını Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü və Yeni il münasibətilə təbrik edib. O, 31 Dekabr Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Gününün tarixi əhəmiyyətindən, milli həmrəyliyin formalaşmasında Ulu Öndər Heydər Əliyevin müstəsna xidmətlərindən bəhs edib.

Bildirilib ki, 31 Dekabr Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Gününün bayram kimi qeyd olunması ilə bağlı tarixi qərar 1991-ci il dekabrın 16-da Ümummilli Lider Heydər Əliyev tərəfindən qəbul edilib. Bu gün uzun illər həsrətində olduğumuz milli birliyin möhkəmlənməsinə, azərbaycançılıq ideyasının formalaşmasına mühüm töhfə verib, dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan həmvətənlərimiz arasında ideoloji həmrəyliyin əsasını qoyub.

Şəhər rəhbəri vurğulayıb ki, dövlətimiz və xalqımız hazırda şərəfli və zəngin tarixi hadisələrlə dolu inkişaf mərhələsini yaşayır. Ulu Öndər Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu müstəqil Azərbaycan dövlətinin güclü Ordusu Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə şanlı Zəfər tarixini yazıb. Qırx dörd günlük Vətən müharibəsində rəşadətli Silahlı Qüvvələrimizin qazandığı qələbə müasir hərb tarixinə nümunə kimi daxil olub. Ölkə rəhbərinin Ali Baş Komandanlığı ilə Qarabağda həyata keçirilmiş lokal antiterror tədbirləri nəticəsində Azərbaycan Respublikasının suverenliyi, ərazi bütövlüyü və konstitusiya quruluşu tam şəkildə bərpa edilib. Bu gün üçrəngli Azərbaycan bayrağı bütün ərazilərimizdə, o cümlədən Ağdərə, Xocavənd, Xocalı və Xankəndidə qürurla dalğalanır.

Zakir Fərəcov Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkədə bütün sahələrdə davamlı inkişafın təmin edildiyini qeyd edərək, ötən ilin Sumqayıt şəhəri üçün də uğurlu olduğunu diqqətə çatdırıb. Şəhər rəhbəri qarşıdakı dövrdə Sumqayıtda həyata keçiriləcək layihələr, görülən işlər və əldə olunan nailiyyətlər barədə məlumat verərək, sakinlərə firavan həyat arzulayıb.

Tədbir çərçivəsində şəhərin ictimai həyatında fəal iştirakına görə fərqlənən bir qrup şəxs Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətinin fəxri fərmanları ilə təltif olunub.

Bayram tədbiri respublikanın tanınmış incəsənət nümayəndələrinin iştirakı ilə təşkil olunan konsert proqramı ilə yekunlaşıb. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2025)

Rəqsanə Babayeva, Beyləqan, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Beyləqan rayonunda 31 Dekabr – Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü və Yeni il bayramı münasibətilə təntənəli tədbir təşkil olunub. Dekabrın 26-da Beyləqan Rayon İcra Hakimiyyətinin təşkilatçılığı ilə “Kral” Şadlıq Sarayında keçirilən tədbirdə rayon ictimaiyyətinin geniş təbəqələri iştirak edib.

Tədbir Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himninin səsləndirilməsi ilə başlayıb. Ardınca Ümummilli Lider Heydər Əliyevin və Vətən uğrunda canından keçmiş şəhidlərimizin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.

Mərasimdə Beyləqan Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Əziz Əzizov, hüquq-mühafizə orqanlarının rəhbərləri, Yeni Azərbaycan Partiyasının Beyləqan rayon təşkilatının rəhbərliyi, şəhid ailələri və qazilər, idarə, müəssisə və təşkilatların rəhbər və əməkdaşları, ziyalılar, rayon ağsaqqalları və ictimaiyyət nümayəndələri olmaqla ümumilikdə 500 nəfər qonaq iştirak edib.

Giriş nitqi ilə çıxış edən rayon icra hakimiyyətinin başçısı Əziz Əzizov Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Gününün tarixi və mənəvi əhəmiyyətindən bəhs edərək tədbir iştirakçılarını bayramlar münasibətilə təbrik edib. O, Azərbaycanın suverenliyi fonunda 31 Dekabr – Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü və Yeni il bayramı ilə üst-üstə düşən Vətən müharibəsində qazanılmış Zəfərin 5-ci ildönümünün milli birlik və dövlətçilik dəyərlərinin bariz təzahürü olduğunu vurğulayıb. Rayon rəhbəri, həmçinin Prezident cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Beyləqan rayonunda həyata keçirilən sosial-iqtisadi və infrastruktur layihələrinin əhalinin rifah halının yüksəldilməsinə xidmət etdiyini qeyd edərək bu istiqamətdə işlərin davam etdiriləcəyini bildirib.

Tədbir çərçivəsində rayonun ictimai-mədəni və sosial-iqtisadi həyatında fəal iştirakına görə bir qrup şəxs, eləcə də “Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində keçirilmiş “Zəfərin mübarək!” adlı şeir müsabiqəsinin qalibləri Beyləqan Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Fəxri Fərmanı ilə təltif olunublar.

Rayon Polis Şöbəsinin rəisi Ceyhun Qurbanov və Beyləqan Rayon Məhkəməsinin sədri Ramiz Nurullayev də çıxış edərək tədbir iştirakçılarını bayram münasibətilə təbrik ediblər. Çıxışlarda Prezident cənab İlham Əliyevin həyata keçirdiyi məqsədyönlü siyasət nəticəsində ölkəmizin davamlı inkişaf yolunda mühüm nailiyyətlər qazandığı vurğulanıb.

Tədbirin davamında şəhid ailələri, qazilər və rayon ictimaiyyəti adından çıxış edənlər Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Gününün və Yeni il bayramının cəmiyyətdə yaratdığı birlik və həmrəylik mühitini yüksək qiymətləndirərək səmimi təbriklərini çatdırıblar.

Bayram tədbiri Mil-Muğan Regional Mədəniyyət İdarəsinin Beyləqan rayon nümayəndəliyinin incəsənət xadimlərinin ifalarından ibarət zəngin bədii proqramla davam edib. Yeni ilin personajları – Şaxta Baba və Qarqız səhnəyə çıxaraq şəhid övladlarını təbrik edib, onlar üçün maraqlı və rəngarəng şou proqramı təqdim ediblər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycanın mahnı sənətində şedevrlər az deyil, bu sırada bir mahnı da yer alıb – “Nə gəlməz oldun”. Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti, bəstəkar Oqtay Kaziminin bəstələdiyi bu mahnının yəqin ki Flora Kərimovanın ecazkar ifasında dinləmisiniz. Daha sonra Aybəniz Haşımova da çox mükəmməl ifa edibdir.

Qtay Kazımi 27 dekabr 1932-ci ildə Astara şəhərində anadan olub. Orta məktəbi Astarada bitirən Oqtay Kazımi Asəf Zeynallı adına orta ixtisas musiqi məktəbinin xor–dirijorluq fakültəsinə daxil olub və Hacı Xanməmmədovun sinfində təhsil alıb. Musiqi məktəbində oxuyarkən, "Bəxtəvər uşaqlar" adlı ilk mahnısını bəstələyib. 1957-ci ildə Üzeyir Hacıbəyov adına Konservatoriyanın bəstəkarlıq fakültəsinə daxil olub və Cövdət Hacıyevin sinfində təhsil alıb. 1966–1967-ci illərdə Sumqayıt musiqi texnikumunda müəllim, sonra isə dərs hissə müdiri kimi fəaliyyət göstərib.

Sumqayıtda çalışdığı illərdə "Eksperiment" estrada orkestrini yaradıb. Sonralar bəstəkar filarmoniyada musiqi redaktoru vəzifəsində çalışıb və Asəf Zeynallı adına orta ixtisas musiqi məktəbində xalq–çalğı alətləri fakültəsində dərs deyib. Onun mahnıları uzun illər "Dan ulduzu" ansamblının repertuarında xüsusi yer alıb. Görkəmli bəstəkarın mahnılarını Rəşid Behbudov, Zeynəb Xanlarova, Şövkət Ələkbərova, Eldar Axundov, Flora Kərimova, Yalçın Rzazadə, İlhamə Quliyeva, Oqtay Ağayev, Məmmədbağır Bağırzadə, Zümrüd Məmmədova və digər korifey müğənnilər ifa ediblər.

Onun xalq çalğı alətləri üçün konsertləri, Azərbaycan prezidenti Heydər Əliyevə həsr etdiyi ("Millətin oyaq gecəsi") vokal simfonik poeması, "Qarabağ rapsodiyası", təntənəli uvertüraları, 60-a qədər teatr tamaşalarına bəstələdiyi musiqiləri (Akademik dram teatrında səhnəyə qoyulmuş "Büllür sarayda", "Qılınc və Qələm", "Fitnə", "Ümid", "Ədirnə Fəthi" və s.), Rus dram teatrında səhnələşdirilmiş "Şeyx Sənan", Kamera teatrında səhnəyə qoyulan "İtlər", Musiqili tamaşa teatrında səhnələşdirilən ("Qızıl Toy", "Danabaş kəndinin əhvalatları", "Dəli Dünya") operettaları dillər əzbəri olub, müxtəlf səpkili mahnıları Azərbaycan incəsənətinin məzmununa füsunkar töhfə verməklə yanaşı tarixilik baxımından əhəmiyyətliliyi ilə fərqlənib.

Yaradıcılığı dövlət tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. O, Əməkdar incəsənət xadimi, Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti fəxri adlarına və Prezident təqaüdünə layiq görülüb. Oqtay Kazımi Azərbaycanda ilk rok operanın müəllifidir. Qeyd etmək lazımdır ki, görkəmli bəstəkarın əsərlərinin bir hissəsi hələ də geniş auditoriya kütləsinə təqdim edilməyib.

Ömrünü Azərbaycan musiqisinin inkişafına həsr edən Xalq artisti, 77 yaşlı bəstəkar Oqtay Kazımi 9 avqust 2010-cu il tarixində vəfat edib.

- Simfonik əsərlər

1. "Azərbaycan rapsodiyası", böyük simfonik orkestr üçün

2. Qəhrəmanlıq simfoniyası

3. "Bayram Uvertürası", böyük simfonik orkestr üçün

4. "Potetik simfoniya", sevimli müəllim Cövdət Haciyevə həsr olunur

5. "Sumqayıt Lövhələri", proqramlı simfonik süita

- Vokal-xor simfonik əsərlər

1. "Naməlum əsgər", sözləri İskəndər Coşqunundur

2. "Sovet İttifaqı qəhrəmanı Mehdi Hüseynzadə haqqında rekviyem", sözləri Ramiz Heydərindir.

3. "Yaşa Respublikam" kantatası, İki solist, xor və simfonik orkestr üçün, sözləri İskəndər Coşqunundur

4. "Vətənimin Əsgərləri", 416-cı Diviziya haqqında Böyük Vətən Müharibəsinin 35-ci ildönümünə həsr edilmişdir.

- Kamera-instrumental əsərləri

1. Fortepiano üçün 3 prelüdiya

2. 8-fuq fortepiano üçün

3. Orqan üçün fuqa

4. Fortepiano üçün 6 prelüdiya

5. Caz stilində 3 pyes, fortepiano üçün

- Estrada orkestri üçün pyeslər

1. "Bakı işığı"

2. Truba və orkestr üçün serenada

3. Tronbon və orkestr üçün noktürn

4. Estrada orkestri üçün ballada

- Xalq çalğı alətləri orkestri üçün əsərlər

1. Musiqi lövhəsi

2. Dörd hissəli süita

- Mahnılar

1. Məhəbbət, sözləri Cabir Novruzundur.

2. Sevənləri qoru dünya, sözləri Cabir Novruzundur.

3. Cavanlığım, sözləri Cabir Novruzundur.

4. Qara gözlüm, sözləri Cabir Novruzundur.

5. Sevgi qanadlarında, sözləri Cabir Novruzundur.

Filmoqrafiya

1. Abşeron ritmləri

2. Mahnı qanadlarında

3. Zınqırovlar

4. 1001-ci qastrol

5. Azərbaycan elləri

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Şuşa Azərbaycan musiqisinin beşiyi sayılır, çox görkəmli müsiqi xadimlərimiz burada dünyaya göz açıblar. Onlardan biri də üzümüzə gələn ilin bu vədəsində 100 illiyini təntənə ilə qeyd edəcəyimiz Əbülfət Əliyevdir.

Əbülfət Əliyev 30 dekabr 1926-cı ildə Şuşa şəhərində dünyaya göz açıb. Şuşalı musiqiçilər ilin yaz və yay aylarında şəhərin Cıdır düzü, Bazarbaşı məkanlarında toplaşar və məclislər qurardılar.  Əbülfətin uşaqlıq illəri də belə məclislərin əhatəsində keçib. O, Seyid Şuşinski, Xan Şuşinski və Musa Şuşinski kimi sənətkarları məhz ilk dəfə bu məclislərdə görüb, onların bənzərsiz ifalarına qulaq asıb.

Əbülfət 7 yaşında ikən atası dünyasını dəyişib. Ailənin güzəranı çətinləşdiyindən onlar Şuşadan köçmək məcburiyyətində qalıblar. Təxminən dörd il Füzuli rayonunda yaşayıb, sonra Ağdamda yerləşiblər. O, təhsilini 1 nömrəli şəhər məktəbində davam etdirib. Burada musiqi dərnəyinə yazılıb, məlahətli səsi ilə diqqəti çəkib, məktəbin ictimai tədbirlərinə qatılıb. Qarabağın el şənliklərində oxuduğu "Ay bülbüllər", "Kimə yalvarım", "Uca barıdan aşaram mən", "Uca dağlar" mahnıları musiqisevərlərin ruhunu oxşayıb.

1957-ci ildə ilk dəfə olaraq Opera və Balet Teatrının səhnəsinə çıxıb. Əbülfət Əliyev həm də tarixə Məcnun obrazını özünəməxsus şəkildə ifası ilə düşüb. Əbülfət Əliyev bu obrazda Leylinin həsrəti ilə yanan Məcnunun ah-fəğanlarını çox təsirli bir avazla dinləyiciyə çatdırmağa nail olub. Uzun müddət Opera və Balet Teatrında çalışan sənətkar Kərəm, Şah İsmayıl rollarını da ustalıqla ifa edib.

1971-ci ildə Moskvada keçirilən Ümumdünya Musiqi Konqresində iştirak edən xanəndə yüksək ifaçılıq bacarığına görə UNESCO-nun döş nişanına və diplomuna layiq görülüb, ifası ümumittifaq radiosu ilə yayımlanıb.

"Azərbaycan SSR xalq artisti" (29 iyun 1964) fəxri adını alıb. 27 dekabr 1990-cı ildə vəfat edib. 1994-cü ilin 27 dekabrında filarmoniyada xatirə gecəsi keçirilib. 2004-cü ildə haqqında sənədli film çəkilib.

İfa etdiyi operalar

1. Leyli və Məcnun

2. Əsli və Kərəm

3. Aşıq Qərib

4. Şah İsmayıl

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bir dəfə onun fortepianoda ifasını canlı olaraq Dövlət Filarmoniyasında görmüşəm. O qədər emosional, hiss-həyəcanlı, ecazkar ifa edib ki ömürlük yaddaşıma həkk edilib. Həqiqətən də ustad sənətkardır.

Fərhəd Bədəlbəyli 27 dekabr 1947-ci ildə Bakıda görkəmli rejissor, Azərbaycan SSR xalq artisti Şəmsi Bədəlbəylinin ailəsində anadan olub. 1965–1969-cu illərdə Ü. Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında (professor M. R. Brennerin sinfində), 1969–1971-ci illərdə P. İ. Çaykovski adına Moskva Dövlət Konservatoriyasının aspiranturasında (dosent B. Davidoviçin sinfində) oxuyub.

Fərhad Bədəlbəylinin adı B. Smetana adına (Çexoslavakiya, 1967, III mükafat və Smetana əsərinin ən yaxşı ifaçısı mükafatı) və Vianna da Motta adına (Portuqaliyada – Lissabonda keçirilmiş Pianoçuların Beynəlxalq Müsabiqəsi, 1968, laureatı) beynəlxalq müsabiqələrdəki uğurlu çıxışlardan sonra məşhurlaşıb.

Bu gün F. Bədəlbəyli fəal konsert yaradıcılığı ilə məşğuldur. Pianoçunun qastrol səfərləri – Bolqarıstan, Almaniya, Yunanıstan, Danimarka, İsrail, İtaliya, Kuba, Norveç, Portuqaliya, Tunis, Türkiyə, Finlandiya, Fransa, Çexoslovakiya, İsveçrə, Yuqoslaviya, Yaponiya və başqa ölkələriəhatə edir.

Musiqi təşkilatçılığı işi, maarifçilik – F. Bədəlbəylinin ikinci, mühüm fəaliyyət sahəsidir. 1986–1989-cu illərdə o, Azərbaycan Musiqi Cəmiyyətinin idarə heyəti sədrinin I müavini olub.

F. Bədəlbəylinin təşəbbüsü ilə Bakı İncəsənət Mərkəzi (1987–1996-cı illərdə o, buranın rəhbəri olub) və Azərbaycan Musiqi Xadimləri Cəmiyyəti (hal-hazırda o, 1989-cu ildən bu cəmiyyətin sədridir) yaradılıb. 1995-ci ildən o, "Azərbaycan Mədəniyyətinin Dostları" fondunun üzvüdür.

1971-ci ildən F. Bədəlbəyli Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında dərs deyir (1976-cı ildən dosent, 1983-cü ildən professor). 1991-ci ildən F. Bədəlbəyli onun təşəbbüsü ilə Ü. Hacıbəyov adına Bakı Musiqi Akademiyasına çevrilən ADK-nın rektorudur.

Mükafatları

1. "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı — 19 aprel 1972

2. "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı — 11 yanvar 1978

3. Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri fərmanı — 11 aprel 1975; 24 fevral 1979

4. "SSRİ xalq artisti" fəxri adı — 6 noyabr 1990

5. Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı — 1986

Filmoqrafiya

- Azadlıq məşəli (film, 1967)

- Böyük ömrün anları (film, 2006)

- Fərhad (film, 1987)

- Kədərimiz... Vüqarımız...

- Maestro Niyazi (film, 2007)

- Memar (film, 2006)

- Mənə inanın! (film, 2007)

- Nəğməkar torpaq (film, 1981).

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2025)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Rusiyanın Ukraynaya silahlı təcavüzü davam edir. Rusiya-Ukrayna müharibəsi növbəti ilə keçir. Bombalanan şəhərlər, saysız insan itkisi... Əlbəttə ki, statistlər üçün belə genişmiqyaslı müharibədə Rusiyanın itki sayı həmişə maraqlı olub. Adətən, qeyri rusları, özü də ucqarlardan səfərbər edən Rusiya hökuməti bu statistikanı həmişə gizlədibdir. Budur, indi isə bu statistika artıq əlimizdədir.

Müstəqil Rusiya onlayn nəşri “Mediаzona” BBC və könüllülərlə birlikdə Ukraynada gedən genişmiqyaslı müharibə zamanı həlak olmuş Rusiya hərbçilərinin adbaad siyahısını aparır. 2025-ci ildə onlar təsdiqlənmiş adları beş dildə — rus, ingilis, ispan, fransız və alman dillərində — ayrıca bir saytda dərc ediblər. Son hesabata görə, bu siyahıda artıq 158 mindən çox ad yer alır.

Demək, həlk olanların sayı ən azı 200 min civarındadır. İmperiya ambisiyaları Rusiyadakı xalqalrı öz girovuna çeviribdir, bu şəksizdir.

Qapaq fotosu AP agentliyinindir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2025)