Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Son illər komediya filmi adıyla çəkilən filimlərin əksəriyyəti gülünc filmlərdir. Bu filmlərdə aktyor məharətinin yox, daha çox təlxəklərin bayağı ustalığının şahidi oluruq. Nədir komediya? İctimai həyatda və məişətdəki eybəcərliklərin, insan xarakterindəki mənfiliklərin lağa qoyulması. Güldürərək düşündürən bir janr. Bəli, gülüş, yumor və satira komediyanın əsasını təşkil etməlidir. Amma və lakin...

Bu dəfə sizə qısametrajlı komediya filmləri ərsəyə gətirib YouTube sosial şəbəkəsində paylaşan aktyor, rejissor, ssenari müəllifi və videobloqqer Taleh Yüzbəyov haqqında danışmaq istəyirəm. Əvvəlcə gəlin, onun ömür tarixinə səyahət edək.

O, 1986-cı ilin dekabr ayının 6-da Bakı şəhərində dünyaya gəlib. Orta təhsilini 143 nömrəli məktəbdə başa vurandan sonra, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin Teatr və kino aktyoru ixtisasına yiyələnib. Universitetin 3-cü kursundan Azərbaycan Dövlət Pantomim Teatrında işləməyə başlayıb. Burada "Dulusçu", "Çərçivə", "Pantomim buketi", "Tıq-Tıq xanım" və s. tamaşalarda obrazlar yaradıb. 2009-2010-cu illərdə N saylı hərbi hissəsində hərbi xidmətdə olub.2010-cu ildə Azərbaycan Dövlət Pantomim Teatrında işini davam edərib. Bir il sonra isə teatrdan uzaqlaşaraq, “Azerfon” şikətində işə başlayıb.2017-ci ildə "YÜZ production" şirkətini yaradaraq, bir çox yerli və qlobal şirkətlərin sifarişi əsasında reklam filmləri çəkib və baş rollarda özü oynayıb. Bundan əlavə o, “Oğlan evi: Azərbaycansayağı qarət”, “21 sual”, “Qız qaçırtma” adlı filmlərdə müxtəlif rollara çəkilib. 2016-cı ildən Facebook, YouTube, İnstagram sosial platformalarında videoblogger kimi fəaliyyət göstərir...

Müsahibələrinin birində deyir ki:- “Əvvəllər məqsədim “Oskar” almaq idisə, indi isə sadəcə olaraq yaxşı film çəkməkdir. Mən 2011-2012-ci illərdə televiziyada aparıcı kimi fəaliyyət göstərmişəm. Onda MAG verilişinin aparıcılarından biri idim. Bu işin məndə yaxşı alınmadığını düşündüm, çünki aparıcılıq ayrı bir bacarıq tələb edir. İnternet isə öz evim kimidir. Öz səhifələrimi nəzərdə tuturam. Orada rahatam, istədiyimi istədiyim vaxt, istədiyim formada edə bilirəm. Amma televiziyada belə bir şansın olmur...”

“Ölsəm bağışla”, “Bizim Cəbiş müəllim”, “Şərikli çörək”, “O olmasın, bu olsun”, “Ömrün səhifələri”, “Üzeyir ömrü” çox sevdiyi Azərbaycan filmləri sırasındadır. “Üzeyir ömrü” filmindəki həm sənədli, həm də bədii yanaşmanı çox bəyənir.Amma “Ölsəm bağışla” filmini hamısından çox sevir. Uşaq vaxtı həmin filmə baxanda filmin bədbin notlarla bitməsi ona çox təsir edib. Hətta, uşaq vaxtı filmdəki Gülzar xanıma aşiq də olub. Odur ki, o filmə xüsusi bir yanaşması var...

“İncəsənət azad olmalıdır. Yəni, heç kəslə hesablaşmamalıdır. Amma nəinki bizdə, dünyada da belədir ki, həmişə müəyyən bir qurum, ya qurumlar, yaxud bir qrup insan müəyyən qədər təsir etməyə çalışıb. Düzdür, bu, o demək deyil ki, sən incəsənətlə məşğulsansa kiminsə hisslərini ələ sala bilərsən. Amma bu bir növ iki tərəfin də heç vaxt qarşılıqlı razılığa gələ bilməyəcəyi bir məqamdır. Məsələn, dünyada yaxşı komediya çəkənlər artıq bunu edə bilmir. Bir çox mövzu artıq çox həssas olub. Demirəm bu pisdir və ya yaxşıdır. Sadəcə belədir. İndi artıq əvvəlki zarafatları etmək olmur. İrqi və cinsi ayrı-seçkiliklə bağlı zarafatlar əvvəl qəbul edilirdisə, indi qəbulolunmazdır. Ancaq vaxtı ilə bu qəbul olunurdu və hamımız gülürdük. Qəribə bir dəyişiklik baş verib, bizdə də həmçinin. Filmdə məqsəd lağlağı olmamalıdır, film düşündürməlidir.”- söyləyir.

Onun “Zəhər tuluğu”, “Ortastatistik Rasim”, “Karantinvari toy” filimləri YouTube platformasında yüksək tamaşaçı kütləsi tərəfindən izlənilib. O, kiçik məsrəflə elə gözəl komediya filimləri ərsəyə gətirir ki, adam heyran olur...

Deyir ki:- “Belə bir deyim var- komediya adətən sənin narazı olduğun məqamlardan doğur. Bu narazılıq nəinki Azərbaycan insanı, ümumi proseslə bağlıdır. Əgər sən müəyyən qədər satiraya üstünlük verirsənsə bu, istər-istəməz kiminsə xoşuna gəlməyəcək. Mən vaxtı ilə həkimlərin də, dini inancları olan insanların da, müəllimlərin də, qaz və işıq idarələrinin də, güman ki, aktyor və kino adamlarının da xətrinə dəymişəm. Bütün bunlar isə qəsdən deyil. Sadəcə, bir mövzu var ki, səni narahat edir və ona uyğun tənqidi nəsə çəkməlisən. Amma əvvəllər daha sərt yanaşırdımsa, indi daha incə yanaşa bilirəm.”

Xoşbəxt adamdır. Parlaq istedadı, kreativ düşünmə qabiliyyəti yüksəkdir. Heç vaxt narahatlıq keçirmir və həyəcanlanmır. Onda hər bir çətin vəziyyətdən çıxmaq üçün hissiyyat, istedad, təxəyyül var. O, həmişə öz təbəssümünü qoruyub saxlaya bilir. Necə deyərlər, ideyalar dağarcığıdır. Xoşbəxtdir həm də ona görə ki, özündə ehtiva etdiyi bütün keyfiyyətlər böyük həcmdədir. Həddən artıq ürəyi yumşaqdır, hər şeylə maraqlanır. Heç ağlına gəlmir ki, bəzi şeyləri bilmək, üzə çıxarmaq, başqalarına danışmaq təhlükəli ola bilər. Onun fikrincə, biliklər hamıya və hər bir kəsə məxsusdur. Elə ona görə də hamıya ürək qızdırır, ideyalarını danışır. Bu da onun bir çox ideyalarının oğrulanmasına gətirib çıxarır...

“Sosial şəbəkələrin verdiyi statiskaya görə, tamaşaçılarımız 18-35 yaş arası insanlardır və əksəriyyəti də kişilərdir. "Zəhər tuluğu"ndan sonra qadın tamaşaçılarımın say artdı. Görünür, xarizmatik obraz qadınların xoşuna gəlib. Amma həyatda çox maraqlı məqamlarla rastlaşıram. Bir də görürsən kimsə deyir ki, mənim uşağım sənə baxıb yemək yeyir. Deyirəm ki, niyə baxır, axı nə başa düşür?! Birdən olur ki, kimsə deyir babam sənə baxır. Ona görə istənilən təbəqədən, istənilən yaş qrupundan izləyicilərimiz var.”-söyləyir.

Ona yaxından, xüsusilə də uzaqdan nə isə yeni olacaq bir şeyə bəslədiyi ümid rahatlıq vermir. Eyni tərzdə yaşamaqdan bezir.Səyahətlərin romantikası, dünyanı görmək arzusu onun ən böyük arzusudur.  O, gözlənilməz məcaraları, qəfil sərgüzəştləri xoşlamır. Amma həmişə yeni-yeni insanları tanımağa can atır...

Deyir ki:- “Hər zaman demişəm, məşhurluq üstünlük deyil. Hamımız bu cəmiyyətdə bir-birimizə hansısa formada xidmət göstəririk. Mən də hamı kimi insanam. Mən yaxşı başa düşürəm ki, kirayə pulu nədir, kommunal xərcləri, tələbəlikdə cibində bir manat pulu olmayıb ac qalmaq nədir. Mən məşhur olub bunları dana bilmərəm, metroya minəndə təəccüblənə bilmərəm. Çünki mən o cür böyümüşəm və o dönəmdən keçmişəm. Bir dəfə metroya mindim. Doğrusu, çoxdan idi ki, metroya minmirdim. Açığı minərəm, sadəcə olaraq diqqət mərkəzində olmağı sevmirəm. Nəsə mindim metroya və çox nostalji hisslər yaşadım. Hamı mənə baxırdı, diqqət mərkəzində idim və bu məni çox sıxırdı. Razıyam, qoy tamaşada, filmdə rol oynayanda diqqət mərkəzində olum, amma avtobusda, metroda, toyda və ya küçədə bunu xoşlamıram.”

Çox heyf ki, onun ərsəyə gətirdiyi komediya filmlərinin reklamı zəifdir. Tamaşaçı auditoriyasının bir hissəsi bu filmlərdən xəbərsizdir. Amma inanıram ki, nə vaxtsa ən yaxşı komediya aktyoru, komediya ssenaristi kimi, onun adı dillər əzbəri olacaq...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.06.2025)

Elmimizin, mədəniyyətimizin və son dönəmlərdə həm də ictimai-siyasi hayatımızın ən parlaq simalarından biri, tanınan, sevilən akademikimiz Rəfail Hüseynov! – bu ad kimə tanış deyil ki? Bir vaxtlar “Vaxtdan uca” kitabı ilə milyonların qəlbinə yol tapdı bu sözün həqiqi mənasında böyük hərflərlə yazılan ziyalımız.

Bu gün sizlərə onun barəsində danışacağıq, cəmi 2 aydan sonra ömrün 71-ci baharına qədəm qoyacaq, 70 illik ömrünə 700 illik əmək və nailiyyət sığışdıran Rəfael Hüseynov barədə.

Söz əməkdaşımızındır.

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

O, 1954-cü ilin avqust ayının 12-də Nadir şahın ölümündən sonra yaranan Şirvan xanlığının tərkibində olan Bölükət mahalının kəndlərindən biri olan, indiki Kürdəmir şəhərində dünyaya gəlib. Orta təhsilini orada 2 nömrəli məktəbdə başa vurub. Sonra indiki Bakı Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsində fars fılologiyası ixtisası üzrə ali təhsilə yiyələnib. Əmək fəaliyyətinə isə, 1976-cı ildə təyinatla göndərildiyi indiki AMEA Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun fəlsəfə tarixi şöbəsində başlayıb...

Bir müddət orada işlədikdən sonra AMEA Şərqşünaslıq İnstitutunun İran filologiyası şöbəsinə kiçik elmi işçi vəzifəsinə keçirilib. 1982-1988-ci illərdə isə həmin institutun Orta əsrlər şərq yazılı mənbələrinin tədqiqi və nəşri şöbəsində baş elmi işçi vəzifəsində çalışıb. 1980-ci ildə ilk dissertasiyasını müdafiə edərək filologiya elmləri namizədi, 1992-ci ildə isə “Baba Tahir Üryan və onun poetik irsi" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək filologiya elmləri doktoru alimlik dərəcəsinə yüksəlib. Ədəbiyyatşünas, ictimai xadim, yazıçı, publisist, tərcüməçi, mətnşünasdır. Eyni zamanda AMEA-nın həqiqi üzvüdür. O, həm də millət vəkili, Milli Məclisin sədrinin müavinidir. Bəli, budəfəki söhbətimin qəhrəmanı akademik Rəfael Hüseynov olacaq...

Deyir ki:- “Hər bir insanın bioqrafiyası var. Dünyaya gəlirsənsə, Tanrı bu ömrü sənə bağışlayırsa, yaşanan illər o ömrü nələrləsə, kimlərləsə doldurur. Xoşbəxt o insandır ki, ömründən həyatının mahiyyətini, mənasını dəyişən düşüncəsini, zövqünü yönləndirən şəxsiyyətlər keçir. Onların hərəsindən ömürdə hansısa pozulmayan izlər qalır və bunlar sənin başqa cür deyil, məhz, bu cür olmağını müəyyənləşdirir. Mən özümü bu baxımdan bəxtli sayıram. Yolumun başlanğıcından, ilk tələbəlik illərindən görüşüb təmasda olduğum insanlar  qətiyyən sadə simalar deyildilər. Hər biri canlı klassik idi. O insanlar Azərbaycanın tarixində, millətimizin mənəviyyatında hər zaman yaşayacaq zirvələrdir. Həm də onlar mənim üçün özlərindən əvvəlki, görmədiyim daha uca zirvələrə, daha parlaq şəxsiyyətlərə körpülərə çevrildilər...”

O, ədəbi fəaliyyətə 1975-ci ildə Kürdəmir rayonunda çıxan "İrəli" qəzeti səhifələrində dərc olunan şeirləri ilə başlayıb. Dövri mətbuatda vaxtaşırı dərc olunub. Azərbaycan xalq musiqisi və onun görkəmli ifaçıları haqqında hazırladığı "Nəğməli ömürlər" və "Axşam görüşləri" adlı həftəlik verilişlər silsiləsi efirdə səslənib."Qobustan" incəsənət toplusunda "Görməyən gözlərin aydınlığı", "Əsas odur ki, xalq sizi sevir", "Həsrət qatarı" və s. publisistik yazıları çap olunub. Məhsəti Gəncəvinin rübailərini, Rəsul Rza və Nigar Rəfibəyli haqqında “İki ömrün işığı” adlı xatirələr kitabını tərtib edib. 2024-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən ədəbiyyatşünaslıq elminin inkişafında böyük xidmətlərinə və uzunmüddətli səmərəli ictimai-siyasi fəaliyyətinə görə "Şərəf" ordeni ilə təltif edilib...

“İlk tələbəlik illərindən Maestro Niyazinin evinə ayaq açmışdım. Niyazinin evi sadəcə mənzil deyildi. O zamankı Sovet İttifaqının ən məşhur mədəniyyət xadimləri, musiqiçiləri, ədəbiyyatçıları, ictimai-siyasi xadimləri o evdən keçirdilər. Bakıya qonaq gələn məşhurların yolunun bir səmti Maestro Niyazinin hadisələrin təbii axarı ilə rəsmən elan edilməmiş mədəni mərkəzə, cazibə ocağına çevrilmiş mehriban, qonaqpərvər mənzilinə sarı idi. Hətta hansısa böyük şair, teatr xadimi, ya da şöhrətli musiqiçi başqa dəvətlə Bakıya gəlirdisə belə, ziyafət məclisi Niyazinin evində gerçəkləşirdi. Niyazinin süfrəsi hər zaman açıq olub. Həmin məclislər çox vaxt gecə yarısına, saat 3-ə, 4-ə qədər davam edirdi, bəzən lap səhərəcən. Əgər bitirdiyim universitetlərdən söhbət gedərsə, mənim üçün həyat universitetlərinin ən vaciblərindən biri o doğma mənzildə keçən illər olub. Lakin qapısı üzümə açıq, mənə əzizləri, evin daha bir övladı kimi yanaşan yalnız Maestrogil deyildi. 1970-ci illərin əvvəllərindən ilk tələbəlik çağlarımdan daimi gedib-gəldiyim ünvanlardan biri də Şəmsi Bədəlbəylinin evi olub. Şəmsi müəllim şərəfli bir nəslin övladı idi. Qüdrətli bir taetr xadimi, sözün əsl mənasında şəxsiyyət idi. Onun söhbətləriylə Üzeyir Hacıbəyli, Cəfər Cabbarlı, Süleyman Sani Axundov, Əhməd Ağdamski və neçə-neçə başqaları mənə əlim çatacaq qədər yaxın olublar. Şəmsi müəllim də, qardaşı Əfrasiyab Bədəlbəyli də mənim müdam minnətdarlıqla andığım ustadlarımdır.”- söyləyir.

Əsasən özünə inamlı olması ilə tanınır. Qürurludur, anadangəlmə liderdir. Onda idarəetmə, təşkilatçılıq bacarığı yüksək səviyyədə inkişaf edib. Davranışı ilə ətrafdakıları heyran etməyi bacarır. Nitqi rəvan və aydındır. Özünəməxsus üslubu var, cazibedici olduğu üçün diqəti özünə çəkir...

Hazırda da, qeyd etdiyim kimi, həm Milli Məclisdə piker müavini kimi yüksək post tutur, həm də Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin direktorudur.

Deyir ki:- “Universitetdə, Şərqşünaslıq fakültəsindəki müəllimlərimin hərəsi bir tarix idi. O dövrdə Azərbaycanda əl-əl gəzən “Qabusnamə”, “Kəlilə və Dimnə”, “Gülüstan”ı ana dilimizə sonsuz məharət və səlilsliklə çevirmiş professor Rəhim Sultanov bizə qədim fars dilindən, mixi yazıdan dərs deyirdi, İran ədəbiyyatından müəllimimiz məşhur mütərcim və araşdırıcı, professor Mübariz Əlizadə idi. Ya da Əhməd Şəfai, Nəyyar Zaman Hatəmi, Yusif Ziya Şirvani, Ələsgər Məmmədov  hərəsi bir canlı klassik idi. Onlarla gündəlik təmasın nə böyük səadət olduğunu o vaxt da anlayırdım, indi daha artıq dərk edirəm. Digər tərəfdən də elə birinci kursdanca o illərdə dövri mətbuat arsında ən çox oxunan və ən çox gözlənilən “Bakı” axşam qəzetində müxbirliyə başlamışdım. Bu isə redaksiyanın öz sanballı jurnalist mühiti, ora gələn nüfuzlu qonaqlardan əlavə yazılarımla bağlı göndərildiyim ünvanlarda neçə-neçə tanınmış adamla tanışlıq fürsəti idi. Bunların hamısı taleyin töhfələri deyilmi?”

Xoş niyyətli adamdır. Öz rahatlığından çox başqalarının rahatlığını düşünür. Hər kəsə kömək etməkdən və yardımçı olmaqdan zövq alır, məmnun olur. Beyni sanki yaradıcılıq maşınıdır, daim yeni fikrlər, yeni düşüncələr kəşf edir...

“Bir məqamı da vurğulamaq istəyirəm ki, ünsiyyətə girdiyim şəxsiyyətlər çox zaman məndən 3-4 qat yaşlı olsalar da, 5-10 dəqiqə söhbət edəndən sonra mənimlə daha bir yeniyetməylə olan kimi davranmırdılar. Məsələn, Maestro Niyazi ilə aramızda yarım əsrə yaxın  yaş fərqi vardı. Amma evindəki qonaqlara, ya hansısa məclisdə məni təqdim edərkən “dostumdur” deyirdi. Yəni o insanlar məni öz dünyalarına, öz mühitlərinə yaxın bilirdilər və ona görə də söhbətlərimizdə ürəklərini açırdılar, ən munis xatirələrini qəlb genişliyi ilə bölüşürdülər. Mən də o mühitə, o şəxsiyyətlərə, onlarla ünsiyyətə layiq olmağa çalışırdım. Daim oxuyurdum, öyrənirdim, öz üzərimdə çalışırdım. İnsan hər zaman bu məsuliyyəti hiss etməlidir, kiminlə oturub-durduğunun fərqində olmalıdır.”- söyləyir.

Onu güclü, enerjili və əqidəsinə sadiq adam kimi tanıyırlar. Öz həyatını idarə etmək və başqalarına nümunə olmaq onun alın yazısıdır. O, başqalarına ilham verən və onları bir araya gətirə bilən şəxsiyyətlərdir. Güclü xarakteri və pozitiv enerjisi ilə seçilir. Öz hədəflərinə çatmaq üçün böyük səy göstərir və qarşıya çıxan çətinliklərdən qorxmur. Cəsarətli və açıqfikirlidir, bu da onu həyatın müxtəlif sahələrində uğur qazanmağa yönəldir...

Deyir ki:- “İlk məqaləm qəzetdə dərc olunanda 5-ci sinifdə oxuyurdum. O zaman bütün rayonlarda həftədə 3 dəfə yerli qəzetlər çıxırdı. İndi  o ənənə demək olar ki, sönüb, bəzi rayonlarda qalsa da, formal xarakter daşıyır. Çünki ayda, iki ayda, yaxud da, rayonun illik hesabatı keçirilən ərəfədə çıxan qəzetə dövri mətbuat demək olmaz ki! Mətbuat, qəzet  insanlarla daimi ünsiyyətdə olan vasitədir. O dövrdə ümumən qəzetlərin, xüsusən də yerli nəşrlərin Azərbaycan gerçəkliyində çox böyük rolu olub. Azərbaycan rayonlarında qəzetlərin çap olunmağa başlaması 1930-cu illərə təsadüf edir. İndi həmin qəzetlərin hər biri müəyyən mənada rayonların XX əsr içərisindəki salnaməsidir. Sovet ideoloji təbliğatı ilə nə qədər dolu olsa da, əsas məqsədi rayonların təsərrüfat həyatın işıqlandırmağa yönəlsə də, indi həmin qəzetlərin illər üzrə cildlərini vərəqləsək, hər bir rayonun o illərdəki həyatının yüzlərlə maraqlı təfərrüatının əks olunduğunu görərik. Bu əvəzsiz salnamələrdən gələcəkdə hər bir rayonun tarixi yazılarkən ən mötəbər qaynaq kimi yararlanmaq mümkündür.”

Dostcanlı və cəmiyyət yönümlüdür. O, ətrafındakı insanlara qayğı göstərməkdən ləzzət alır. Şux görkəmi, səmimiyyəti ilə insanlara müsbət enerji ötürməyi bacarır. Söhbətləri isə başqa bir motivasiyadır, digər insanlara ilham verir...

“Mən hansı sahədə çalışıramsa, orada faydalı olmağa, o istiqamətdə başqasının məndən yaxşı görə bilməyəcəyi işləri ortaya qoymağa çalışıram. Bir sözlə, bir an da işsiz dayanmıram, cəhd edirəm ki, olduğum bütün sahələrdə öz verə biləcəyim faydanı yetərincə gerçəkləşdirim. Eyni prinsiplə milli məclisdə, elmdə, o cümlədən dərs deyərkən müəllimlikdə, eyni zamanda muzey fəaliyyətmdə özümü işə sonacan fəda etmək düsturuna daim sadiq olmuşam, olacağam da...”- söyləyir.

Xülasə, akademik Rəfael Hüseynov Azərbaycanın qənimət övladlarından biridir. Bəli, Nadir şahın ölümündən sonra yaranan Şirvan xanlığının tərkibindəki  Bölükət mahalının kəndlərindən biri olan, indiki Kürdəmir şəhərində dünyaya gələn vətəndaş Rəfael Baba oğlu Hüseynov bu gün öz varlığı ilə “Akademik Rəfael Hüseynov” adlı zirvə yarada bilib. Qürur duydum!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.06.2025)

İyunun 13-də Bakıda və Abşeron yarımadasında hava şəraitinin əsasən yağmursuz keçəcəyi gözlənilir. Mülayim şimal-qərb küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 20-22° isti, gündüz 26-30° isti olacaq. Atmosfer təzyiqi 759 mm civə sütunu təşkil edəcək. Nisbi rütubət gecə 70-75 faiz, gündüz 50-55 faiz olacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı MilliHidrometeorologiyaXidmətinə istinadən xəbər verir ki, Azərbaycanınrayonlarındahava şəraiti əsasənyağmursuzolacaq. Lakin gündüz bəzi dağlıq və dağətəyi rayonlarda qısamüddətli leysan xarakterli yağış yağacağı, şimşək çaxacağı gözlənilir. Ayrı-ayrı yerlərdə dolu düşəcəyi ehtimalı var. Gecə və səhər bəzi dağlıq ərazilərdə arabir duman olacaq. Mülayim şərq küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 18-23° isti, gündüz 32-37° isti, dağlarda gecə 10-15° isti, gündüz 20-25° isti olacaq.

Naxçıvan şəhəri, Culfa, Ordubad, Sədərək, Şahbuz və Şərurda əsasən yağmursuz hava gözlənilir. Lakin gündüz bəzi dağlıq ərazilərdə qısamüddətli leysan xarakterli yağış yağacağı, şimşək çaxacağı, dolu düşəcəyi ehtimalı var. Arabir duman olacaq. Mülayim şərq küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 17-22° isti, gündüz 32-37° isti təşkil edəcək.

Xankəndi, Şuşa, Xocalı, Xocavənd, Füzuli, Ağdam, həmçinin Daşkəsən-Gədəbəy, Göygöldə hava əsasən yağmursuz olacaq. Lakin gündüz bəzi yerlərdə qısamüddətli yağış yağacağı, şimşək çaxacağı, dolu düşəcəyi ehtimalı var. Arabir duman gözlənilir. Mülayim şərq küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 10-15° isti, gündüz 20-25° isti, bəzi yerlərdə 28-30° isti olacaq. 

Şərqi Zəngəzur: Cəbrayıl, Kəlbəcər, Qubadlı, Laçın, Zəngilanda əsasən yağmursuz hava proqnozlaşdırılır. Lakin gündüz bəzi dağlıq ərazilərdə qısamüddətli leysan xarakterli yağış yağacağı, şimşək çaxacağı gözlənilir. Ayrı-ayrı yerlərdə dolu düşəcəyi ehtimalı var. Arabir duman olacaq. Mülayim şərq küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 10-15° isti, gündüz 20-25° isti, bəzi yerlərdə 28-32° isti təşkil edəcək. 

Qazax, Gəncə, Samux, Goranboy, Tərtər, Şəmkir, Tovuz, Naftalanda hava əsasən yağmursuz olacaq. Lakin gündüz bəzi yerlərdə qısamüddətli leysan xarakterli yağış yağacağı, şimşək çaxacağı gözlənilir. Ayrı-ayrı yerlərdə dolu düşəcəyi ehtimalı var. Arabir duman gözlənilir. Mülayim şərq küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 17-22° isti, gündüz 32-37° isti olacaq.

Balakən, Zaqatala, Qax, Şəki, Oğuz, Qəbələ, İsmayıllı, Ağsu, Şamaxı, Siyəzən, Şabran, Xızı, Quba, Xaçmaz, Qusarda əsasən yağmursuz hava gözlənilir. Lakin gündüz bəzi dağlıq ərazilərdə qısamüddətli leysan xarakterli yağış yağacağı, şimşək çaxacağı, dolu düşəcəyi ehtimalı var. Arabir duman olacaq. Mülayim şərq küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 16-21° isti, gündüz 30-35° isti, dağlarda gecə 10-15° isti, gündüz 22-27° isti təşkil edəcək. 

Yevlax, Ağdaş, Kürdəmir, İmişli, Ağcabədi, Bərdə, Beyləqan, Sabirabad, Mingəçevir, Biləsuvar, Saatlı, Göyçay, Ucar, Şirvan, Hacıqabul, Zərdab, Salyan, Neftçalada yağmursuz hava proqnozlaşdırılır. Arabir duman gğzlənilir. Mülayim şərq küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 18-23° isti, gündüz 32-37° isti olacaq. 

Masallı, Yardımlı, Lerik, Lənkəran, Astara, Biləsuvar, Cəlilabadda hava əsasən yağmursuz olacaq. Lakin gündüz bəzi dağlıq ərazilərdə qısamüddətli leysan xarakterli yağış yağacağı, şimşək çaxacağı ehtimalı var. Arabir duman olacaq. Mülayim şərq küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 17-21° isti, gündüz 29-34° isti, dağlarda gecə 18-20° isti, gündüz 24-29° isti təşkil edəcək.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.06.2025) 

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bölgə ədəbiyyatı…

Elə ədiblər var ki, ömürlərini öz doğulduları bölgəyə sərf edirlər, Bakıya karyera dalınca getmədən palçıqlı vətən yollarını paytaxt asfaltından üstün tuturlar. Siz belələrinə misal olaraq Musa Yaqubu gətirəcəksiniz. Bir ad da mən deyim – mərhum Şəkər Aslan.

Şair və dramaturq Şəkər Aslan 10 oktyabr 1937-ci ildə Lənkəran şəhərində dünyaya göz açıb. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü olub, 1969-cu ildə Moskvada Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunun poeziya fakültəsini bitirib. 

Əmək fəaliyyətinə Lənkəran mədəniyyət evində başlayıb. "Leninçi", Lənkəran rayon qəzetində ədəbi işçi, Azərbaycan KP Lənkəran komitəsində təlimatçı, "Leninçi" (sonralar "Lənkəran") qəzetinin baş redaktoru vəzifələrində çalışıb. 1993-cü ildə "Söz" ədəbi-bədii jurnalını təsis edib. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Lənkəran şöbəsinin sədri olub. 

O, Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanına və "Şərəf nişanı" ordeninə layiq görülüb. "Sən kimsən, Ata?", "Birtərəfli hərəkət" pyesləri Lənkəran Dövlət Dram Teatrında tamaşaya qoyulub. Şeirlərinə musiqi bəstələnib.

Kitabları 

1. Bahar yağışı

2. Ürəyimi açıram 

3. Sənə nəğmə deyirəm 

4. Məhəbbət fəsli 

5. Sevgi günü 

6. Səni sevdiyim gündən 

7. Bu günlərdən iz qalacaq

8. Döy mənim qapımı 

9. Evə məktub

10. Payıma düşən ömür 

Şəkər Aslan 1995-ci il iyunun 12-də vəfat edib. Lənkəran şəhərində mərkəzi küçələrdən biri və 16 saylı Sütəmurdov kənd kitabxanası onun adını daşıyır. 60, 65, 70, 75 və 80 illik yubileyləri Lənkəran Şəhər İcra Hakimiyyəti tərəfindən qeyd olunub. 85 illik yubileyi Lənkəran Dövlət Dram Teatrında qeyd edilib.

Bu gün onun anım günüdür.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.06.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.   

Riçard Vaysmanın möhkəm xarakterə istinad edən uğur formulası

İllər öncə qəzetlərdən birində diqqətimi bir yazı cəlb etmişdi, «Mütəxəssislər uğur formulasını müəyyənləşdirdilər» başlıqlı bu yazını dərhal, böyük maraqla oxumuş və kəsib saxlamışdım. İndi də bu saralmış qəzet parçası özündə çox qiymətli məlumatları qoruyub-saxlayaraq kabinetimdəki qovluqlardan birində uyumaqdadır.

Araşdırma mövzusu “Niyə heç bir əziyyət çəkmədiyi halda birinin üzünə bəxtin gülməsi, digərinin isə bütün çabalara, cəhdlərə baxmayaraq daim uğursuzluğa tuş gəlməsi» idi. «Bu ədalətsizlik haradandır?» sualına qəzet Böyük Britaniyanın Xertfordşir universitetinin professoru Riçard Vaysmanın sayəsində cavab vermək istəyirdi.

Demək, mütəxəssis uğurun sirlərini tapmaq üçün bütün dünya üzrə min nəfərdən artıq bəxtigətirən respondent arasında sorğu keçirib, topladığı materialı illər ərzində təhqiq edib. Nəticədə riyazi düsturu U=X+S+Ö şəklində olan uğur formulası yaranıb.

Burada U – şəxsi uğur; X – şəxsiyyətin xarakteristikası (o cümlədən ətrafdakılarla uyğunlaşa bilmək, psixoloji çeviklik, həyat mövqeyi); S – sağlamlıq, yaxşı maddi vəziyyət, yaxşı dostların mövcudluğu; Ö – özünəinam, özünəhörmət və yumor hissidir.

Amma bu, hələ hamısı deyil. Alim müəyyənləşdirib ki, uğur – yalnız hadisələrin müsbət cərəyanı demək deyildir, həm də insanın bunlardan istifadəsinə hazır olmasıdır, təklif olunan situasiyanın çərçivəsindən çıxmaq bacarığıdır, bir növ, şüurun genişlənməsidir.

Riçard Vaysman nisbilik nəzəriyyəsi və kvant mexanikası prinsiplərini əsas götürərək növbəti dəfə bir dəstə bəxtigətirən və bir dəstə özünü bəxtsiz hesab edən adamlar arasında eksperiment keçirib. O, həmin şəxslərə xüsusi olaraq bu eksperiment üçün çap olunmuş olduqca qalın bir qəzet verib və oradakı şəkillərin dəqiq sayını tapmağı tapşırıb.

Vaysman səhifələrin birində səhifənin yarısını tutmuş, olduqca böyük hərflərlə yazılmış belə bir elan da yerləşdiribmiş: «Sizi sınağa çəkən şəxsə – Mister Vaysmana söyləyin ki, bu elanı gördünüz. Şərtə görə, kim bu elanı görübsə, ona 250 funt-sterlinq mükafat veriləcək. Buyurun, ondan 250 funt- sterlinqlik mükafatınızı alın». Təsəvvür edin ki, sınağa bəxtigətirməyən kimi qatılmış insanlardan heç biri bu elana diqqət yetirmədən, ciddi-cəhdlə şəkilləri sayıbmış.

Qəzet yazmışdı: «Bu insanların uğursuzluğunun səbəbləri elə özləridir. Adətən, belə insanlar gərgin, əsəbi, özünə inamsız və kompleksli olurlar. Və onların daxili narahatçılığı yeni, fayda gətirə biləcək nəyisə görmək qabiliyyətini bloklayır, imkan vermir ki, öz intuisiyalarını dinləsinlər».

Riçard Vaysmana görə uğur qazanmaq üçün mütləq 3 mərhələni keçmək lazımdır:

1.     Xoşbəxtliyə gedən yolda ilk addım özünün özünə söyləməyindir: «Həyatın var-dövləti sonsuzdur, özü də hamını təmin edəcək qədərdir. Mütləq orada rastımıza yüksək əmək haqlı iş yerləri, gözəl xanımlar (yaxud əliaçıq bəylər), yaxşı dostlar çıxacaqlar. Sadəcə, gözlərimizi daha geniş açmalıyıq ki, uğuru görə bilək».

2.     İkinci addım həyata ağır sınaqlar mənbəyi deyil, macəra kimi baxmaqdır. Həyatdan yalnız sevinc və təltiflər gözlənilməlidir, qəfildən qarşına çıxan çətinliyi isə bu çətinlikdən çıxmaqçün düzgün qərar verib bundan məmnun olmaq naminə bir çağırış hesab etmək lazımdır.

3.     Nəhayət, üçüncü addım özünə inam aşılamaqdır ki, yaşanan hər gün dörd tərəfində böyük imkanların yaranması deməkdir – sadəcə bununçün bütün qapıları usanmadan, yorulmadan döymək lazımdır. Mütləq sizə qapılardan ən azı birini açacaqlar.

Və qəzet son olaraq oxucularına bir redaksiya məsləhəti də vermişdi: «Siz vəzifəlisinizsə uğur qazanan, bəxti gətirən şəxsləri işə götürə bilərsiniz, yox sıravi adamsınızsa, belə bir şəxslərlə dostluq edə bilərsiniz. Onların uğur enerjisi sizə də keçəcək. Belələri yaxşı ideyalar irəli sürəcək, nəhəng planlar quracaq, sərfəli təkliflər tapacaqlar. Onların energisi sizi də uğura yönəldəcək».

Bax bu da oxucularım üçün daha bir tövsiyə: Qaramat basmış adamlardan, bədbin və uğursuzlardan kənar gəzib işıqlı, uğurlu insanlara yaxınlaşın. Qoy onların həyat işığı sizə də nur saçsın.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.06.2025)

Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı ilə birgə layihəsində bugünkü mövzumuz da marağınıza səbəb olacaq: Göytürk kitabələrində "qan" anlayışı və dövlətçilik prinsipi.

Türk tarixinin ən önəmli mərhələlərindən biri, Göytürklər (VI–VIII əsrlər) dövründə formalaşan ilk milli dövlətçilik sistemidir. Bu dövrə aid Orxon-Yenisey abidələri — Bilgə Kağan, Kül Tigin və Tonyukukkitabələri həm siyasi, həm də ideoloji baxımdan zəngin bir mənbədir. Bu yazılarda tez-tez qarşılanan “qan” anlayışı sadəcə bir hakimiyyət sahibi deyil, dövlətin hüquqi və mənəvi əsaslarını təmsil edən mərkəzi bir simvoldur. Bu araşdırmada "qan" (kağan) anlayışının mənşəyi, funksiyası və dövlətçilik ideologiyasındakı yeri təhlil edilir.

1. "Qan" sözünün mənşəyi və semantikası

 "Qan" sözü qədim türkcədə “kağan” və ya "xan" formalarında işlənmişdir. “Kağan” ifadəsi "hökmdarların hökmdarı", yəni imperial lider anlamında istifadə olunmuşdur. “Qan” sadəcə idarəçi yox, həm də ilahi təyinatla seçilmiş bir lider kimi qəbul edilir.

“Üze kök tengri asra yağız yir kılındukda, ikin ara kişi oglı kılınmış. Kişi oglınta üze eçüm apam Bumın qan, İstemi qan bügü qılındı.”
(Orxon abidəsi – Bilgə Kağan)

Burada Bumın Qan və İstemi Qan Göy Tanrı tərəfindən xalqı idarə etmək üçün seçilmiş liderlər kimi göstərilir.

2. "Qan" və Tanrı təyinatı: Hakimiyyətin legitimliyi

Göytürk kitabələrində "qan" anlayışı göydən verilmiş bir haqq kimi təqdim edilir. Tanrı ilə qan arasındakı əlaqə dövlətin ideoloji əsaslarını formalaşdırır.

“Türük bodunqa qan olurtum. Türk tanrısı qut verən üçün…”
(Bilgə Kağan abidəsi)

Burada kağanın xalqın başına keçməsi Tanrının “qut” (uğur, ilahi lütf) verməsi ilə izah olunur. Yəni, qansız dövlət olmaz, qutsuz qan olmaz.

3. Qanlıq və dövlət strukturu

Göytürk dövlətinin siyasi strukturu ikili idarəçilik əsasında qurulmuşdu: Doğu (Baş şəhər) və Batı (ikinci bölgə). Hər ikisinə “qan” titulunu daşıyan şəxs rəhbərlik edirdi.

“Tabğaçqa qara qul bolmas üçün atam qan kəlti.”
(Tonyukuk abidəsi)

Burada atasının “qara qul” (əsir, təbəə) olmasının qarşısını almaq üçün kağanın xalqını azad etməsi qeyd edilir. Qan xalqı azad saxlayan, dövlətin təminatçısı sayılırdı.

Göytürk kitabələrində “qan” ilə “bodun” (xalq) arasında qarşılıqlı məsuliyyət vurğulanır. Yaxşı qan xalqını qoruya, dövlətini saxlaya bilər. Əgər bu balans pozularsa, dövlət dağılır.

“Qansız bodun bolmaz, bodunsuz qan bolmaz.”
(Xalq müdrikliyi – şifahi variantlarla Orxon ruhunda işlənir)

4. Qan və əxlaqi dövlətçilik ideyası

Qan sadəcə idarəçi deyil, “töre”nin daşıyıcısıdır. Töre — qədim türklərin etik, hüquqi və sosial normativ sistemidir.

“Türük töresin törütlüm.”
(Bilgə Kağan kitabəsi)

Burada qan özünü töre qurucusu, yəni qanun yaradan lider kimi təqdim edir. Bu anlayış Orta Asiyada "qanunla idarəetmə" fikrinin çox qədimdən mövcud olduğunu göstərir.

5. Simvolik və semiotik təhlil

6. Müasir baxış və əhəmiyyəti

Göytürk kitabələrindəki “qan” anlayışı, türk siyasi düşüncəsində ilahi, əxlaqi və milli əsasların birləşməsi kimi ortaya çıxır. Müasir dövlətdə də bu yanaşmaların izlərini görmək olar: dövlət başçısı sadəcə idarə edən deyil, həm də xalqın mənəvi-siyasi simvolu olmalıdır.

Göytürk kitabələri bizə göstərir ki, türk dövlətçilik prinsipi sadəcə gücə və hakimiyyətə əsaslanmır, əksinə, Tanrı iradəsi, əxlaq, qanun və xalq sevgisi kimi yüksək dəyərlər üzərində qurulub. “Qan” bu sistemin mərkəzi fiquru olaraq həm hüquqi, həm də mənəvi lider funksiyasını yerinə yetirir. Bu baxımdan, "qan" anlayışı qədim türk dünyagörüşünün və dövlət fəlsəfəsinin ən dəyərli simvollarından biridir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.06.2025)