29 aprel 2025-ci il tarixində Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti, IDEA İctimai Birliyinin təsisçisi və rəhbəri Leyla Əliyeva və Bakı Media Mərkəzinin rəhbəri Arzu Əliyeva Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun Bakı şəhərində yerləşən baş qərargahını ziyarət ediblər.

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunundan “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına verilən məlumata görə, qonaqları səmimi şəkildə salamlayan Fondun prezidenti Aktotı Raimkulova, onları Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun fəaliyyəti ilə tanış edib, Fondun missiyasını və strateji hədəflərini ətraflı şəkildə diqqətə çatdırıb.

Ziyarət çərçivəsində Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva Fondun nəzdində fəaliyyət göstərən muzeylə tanış olublar. Onlara muzeyin tərkib hissəsi olan türk dünyasının minilliklərə söykənən zəngin maddi-mədəni irsinin qalıqları – qədim sənətkarlıq ənənələri, unikal dekorativ-tətbiqi sənət və geyim nümunələri, nadir eksponatları əhatə edən sərgilər təqdim edilib.

Görüş zamanı Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova, Fondun türk xalqlarının zəngin mədəni irsinin tədqiqi, qorunması və dünyada tanıdılması istiqamətində həyata keçirdiyi çoxşaxəli layihələr, eləcə də bu sahədə aparıcı rolunu qeyd edərək, Fondun missiyasını və strateji hədəflərini dolğun şəkildə təqdim edib.

Fondun yaranmasının Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə reallaşdığını vurğulayan xanım A.Raimkulova, Dövlət Başçısının “Bizim başqa ailəmiz yoxdur, ailəmiz Türk dünyasıdır” fikrinin Təşkilatın fəaliyyətinin əsas leytmotivinə və  devizinə çevrildiyini xüsusi qeyd edib.

Leyla Əliyeva, Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun Türk dünyasının zəngin tarixi və mədəni irsinin beynəlxalq miqyasda tanıdılması istiqamətində atdığı addımları yüksək dəyərləndirib, həyata keçirilən layihə və tədbirlərdə gənclərin fəal iştirakının genişləndirilməsinin əhəmiyyətini xüsusi olaraq vurğulayıb. Ziyarət çərçivəsində müxtəlif türk musiqi və rəqs nümunələrindən ibarət mədəni proqram da nümayiş etdirilib və maraqla izlənilib.

Görüş zamanı tərəflər arasında gələcəkdə mümkün əməkdaşlıq imkanlarına dair ilkin fikir mübadiləsi aparılıb və birgə layihələrin reallaşdırılmasının arzuolunan perspektiv kimi qiymətləndirildiyi bildirilib.

Əməkdaşlığın daha da dərinləşdirilməsi və Türk dünyası mədəni əlaqələrinin genişləndirilməsi istiqamətində yeni perspektivlər müəyyənləşdirilərək, bu sahədə strateji addımların atılması hədəf kimi müəyyən olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.04.2025)

İmran Verdiyev, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

Hər il aprelin 30-u dünyada Beynəlxalq Caz Günü kimi qeyd edilir.Bu əlamətdar gün 2011-ci ildə UNESCO tərəfindən caz musiqisinin sülh, birlik və insanlar arasında ünsiyyətdə rolunu diqqətə çatdırmaq məqsədilə təsis olunub.

Təşəbbüs dünya şöhrəti amerikalı caz musiqiçisi, UNESCO-nun xoşməramlı səfiri Herbi Hənkok tərəfindən irəli sürülüb.  

Beynəlxalq Caz Günü ilk dəfə 2012-ci ildə Parisdə Herbi Hənkokun öz iştirakı ilə qeyd edilib.

UNESCO tərəfindən elan edilən bu gün hazırda dünyanın cazsevər ölkələrində keçirilən konsert proqramları ilə yadda qalır. Beynəlxalq Caz Günü hər il 200-dək ölkədə qeyd olunur.

Məşhur müğənni, bəstəkar Nina Simone ilk dəfə 1900-cü illərin əvvəllərində ABŞ-ın cənub ştatlarında inkişaf edən, Afrika-Amerika musiqi janrı olan, XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində Luiziana ştatının Yeni Orlean şəhərindəki Afrika-Amerika icmalarında yaranan cazı belə təsvir edir: “Caz yalnız musiqideyil, həyat, var olma, düşüncə tərzidir.” Caz musiqisi insan ləyaqəti, demokratiyavə vətəndaş hüquqları axtarışlarından ayrı-seçkiliyə və irqçiliyə qarşı mübarizəyəqədər dünyəvi mövzulara, eləcə də insanlar arasında empatiya, dialoq və qarşılıqlıəməkdaşlığın gücləndirilməsi kimi məsələlərəgüclü bədii təkan vermişdir.

Caz maneələri dəf edir və qarşılıqlı anlaşma və tolerantlıq üçün imkanlar yaradır. Fərdlər, qruplar və icmalar arasındakı gərginliyi azaldır. Caz mədəniyyətlərarası dialoqu stimullaşdırır və təcrid edilmiş cəmiyyətlərdən olan gənclərin inkişafına dəstək verir.

Dünyada Azərbaycan cazının da özünəməxsus yeri var. Bunu ölkəmizdə keçirilən beynəlxalq caz festivalları, caza olan maraq bir daha sübut edir.

Amerika cazı və muğam musiqisi üzərində qurulan Azərbaycan cazının bünövrəsi 30-cu illərin sonunda Niyazi və Tofiq Quliyevin yaratdığı “Dövlət Cazı” adı ilə tanınan Dövlət Estrada Orkestri tərəfindən qoyulub. Ansamblın ilk tərkibi üç trombon, eyni sayda truba, beş saksofon, royal, gitara və zərb alətlərindən ibarət idi. Orkestrin ilk konsert proqramına klassik cazla eyni səviyyədə Niyazinin və Tofiq Quliyevin pyesləri də daxil idi. 1940-cı illərdə "Dövlət cazı"nın rəhbəri Rauf Hacıyev olmuşdu.

1950-ci illərə qədər Azərbaycan caz ifaçılığında ən önəmli yerlərdən birini saksafonçu və cazmen Pərviz Rüstəmbəyov olmuşdur.

1950-ci illərin əvvəlindən 1960-cı illərin sonuna qədər Bakının caz həyatının "mərkəzi" keçmiş Azərbaycan Neft-Kimya İnstitutunda keçirilən tələbə gecələri idi.  Azərbaycan cazının bütün sənətçiləri buraya toplaşırdı. Hər il yaz axşamlarının birində Azərbaycanda caz kollektivləri Azərbaycan Neft-Kimya İnstitutunun akt zalında çıxış edirdi.

1960-cı illərdə Qara Qarayev, Niyazi, Tofiq Quliyev və Rauf Hacıyevin dəstəyi və rəhbərliyi ilə Azərbaycanda estrada və caz musiqisinin ikinci həyatı başlanır.

 Bundan əlavə, Azərbaycanda "Qaya", Rafiq Babayevin kvarteti yaranır.  Azərbaycanda estrada və caz musiqisinin ikinci həyatı Rafiq Babayevin yaratdığı “Qaya” ansamblı ilə başlayır. Bu ansambl keçmiş SSRİ-də böyük şöhrət qazanmışdır.

Vaqif Mustafazadə dövrü isə Azərbaycanda cazın intibah dövrü hesab edilə bilər. Virtuoz musiqiçi muğamla cazın sintezini yaradıb. (Eliza Mustafazadə Azərbaycanda peşəkar caz-muğam tərzində oxuyan ilk qadın olub.) Məşhur caz tənqidçisi Velis Konover deyib ki, “Vaqif Mustafazadə ekstra ifaçıdır. O dinlədiyim lirik caz ifaçıları arasında ən gözəl ifaçıdır”.

1980-2000-ci illərdə Azərbaycan cazı əsl tərəqqi dövrü yaşayır, onun aurası genişlənirdi. 2000-ci illərdə Bakı Beynəlxalq Caz Festivalı və Qəbələ Musiqi Festivalı kimi caz festivalları Azərbaycanda cazın inkişafında müsbət dönüş yaratdı.

Böyük təməllər üzərində qurulmuş Azərbaycan cazı indi gənc ifaçıların timsalında daha da inkişaf edir. Beynəlxalq Montre Caz Festivalının qalibi İsfar Sarabskinin adını çəkmək yetərlidir ki, Azərbaycanda caz ənənəsinin necə yaşadığının şahidi olaq.

Həmçinin Əzizə Mustafazadə, Rain Sultanov, Əminə Fiqarova, Salman Qənbərov, Emil Əfrasiyaboğlu, Şahin Növrəsli, Sevda Ələkbərzadə kimi tanınmış ifaçılar bu ənənələri uğurla davam etdirirlər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.04.2025)

Bu gün Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti, IDEA İctimai Birliyinin təsisçisi və rəhbəri Leyla Əliyeva və Bakı Media Mərkəzinin rəhbəri Arzu Əliyeva Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun (TMİF) inzibati binasını ziyarət ediblər.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, TMİF-in prezidenti Aktotı Raimkulova qonaqları salamlayaraq rəhbərlik etdiyi qurum tərəfindən türk xalqlarının ortaq irsinin qorunması istiqamətində görülən işlər barədə məlumat verib.

 Leyla Əliyeva Türk dünyasının zəngin tarixinin və mədəniyyətinin dünyaya tanıdılması məqsədilə TMİF-in atdığı addımları yüksək qiymətləndirib və həyata keçirilən layihə və tədbirlərdə gənclərin iştirakının daha da artırılmasının vacibliyini vurğulayıb.

TMİF-in muzeyində təqdim olunan ənənəvi sənətkarlıq nümunələri və türk xalqlarının maddi-mədəni irsini əks etdirən digər eksponatlarla tanış olan Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva, həmçinin müxtəlif türk musiqi və rəqs nümunələrindən ibarət mədəni proqramı izləyiblər.

Yekunda Leyla Əliyeva TMİF-in xatirə kitabına ürək sözlərini yazıb.

Qeyd edək ki, Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə yaradılıb. Fondun fəaliyyət istiqamətlərinə türk mədəniyyətinin və irsinin qorunması, bərpası və təbliği ilə bağlı müxtəlif layihə və tədbirlərin icrası, dəstəklənməsi daxildir.

Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Türkiyə Respublikaları üzv, Macarıstan isə müşahidəçi dövlət qismində TMİF-in fəaliyyətində iştirak edir.

Təşkilatın mənzil-qərargahı Bakı şəhərində yerləşir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.04.2025)

Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin və Heydər Əliyev Fondunun birgə təşkilatçılığı ilə ənənəvi olaraq Diaspor Gənclərinin Vl Yay Düşərgəsi təşkil ediləcək. “Azərbaycan Respublikasında 2025-ci ilin “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamına uyğun olaraq builki düşərgənin şüarı “Konstitusiya və Suverenlik ili”dir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən verilən məlumata görə, düşərgə 3–9 avqust 2025-ci il tarixində ərazi bütövlüyümüzün və dövlət suverenliyimizin bərpasının rəmzi olan Xankəndi şəhərində keçiriləcək.

Dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan 100-dən çox azərbaycanlı gəncin, o cümlədən ölkəmizə dost münasibət bəsləyən xalqların nümayəndələrinin düşərgədə iştirakı nəzərdə tutulur.

2025-ci il Azərbaycan Respublikasında “Konstitusiya və Suverenlik İli”nə həsr olunan Diaspor Gənclərinin VI Yay Düşərgəsində iştirak edən gənclər Xankəndinin, eləcə də Qarabağın tarixi, mədəni abidələri ilə tanış olmaq,  şəhid ailələrinin üzvləri və qəhrəman qazilərimizlə, həmçinin müxtəlif sahələr üzrə ekspertlərlə görüşmək, eləcə də əylənmək və intellektual oyunlarda iştirak etmək imkanı qazanacaqlar.

Yay düşərgələri xaricdə yaşayan azərbaycanlı gənclərin Vətənlə əlaqələrinin gücləndirilməsi, Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə təmsil olunması sahəsində bacarıqlarının artırılması, şəbəkələşmələri, qarşılıqlı əlaqə və yeni dostluqların qurulması baxımından gözəl fürsətdir.

Düşərgəyə Azərbaycan dilində ünsiyyət bacarığı olan 18-29 yaş arası gənclər qeydiyyatdan keçə bilərlər. Daha əvvəlki düşərgələrdə iştirak etmiş gənclərin təkrar iştirakı nəzərdə tutulmur. Gənclərin düşərgədə iştirak xərcləri qarşılanacaq.

İştirak üçün 31 may 2025-ci il tarixinə qədər www.diaspor.gov.az/qeydiyyat səhifəsində yerləşdirilmiş onlayn anket forması tam olaraq doldurulub göndərilməlidir. Seçim prosesi iki mərhələdə – müraciətlərin qəbulu və videomüsahibələr formasında keçiriləcək.

Qeydiyyat, proqram, iştirakçıların seçim prosesi və digər vacib məlumatları əldə etmək üçün www.diaspor.gov.az  saytını diqqətdə saxlamaq vacibdir.

Əlavə məlumat üçün:

E-mail: Bu email ünvanı spambotlardan qorunur. Onu görmək üçün JavaScripti qoşmaq lazımdır.

Tel.: +994 12 493 10 54

WhatsApp: +994 51 867 36 02

Məlumat üçün bildirək ki, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi və Heydər Əliyev Fondunun birgə təşkilatçılığı ilə bu günə kimi Diaspor gənclərinin Şəki, Şamaxı, Şuşa, Naxçıvan və Laçın şəhərlərində beş yay düşərgəsi təşkil olunub. Dünyanın 60-dan artıq ölkəsindən gənclər həmin düşərgələrdə iştirak edib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.04.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının media dəstəyi ilə Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun Bakı Şəhəri Üzrə Təhsil İdarəsi ilə birgə “Bir direktor, bir şagird” adlı layihəsinin məqsədi nümunəvi məktəblərimizi, istedadlı şagirdlərimizi üzə çıxarmaq, onların ədəbiyyata olan marağına diqqət yönəltməkdir.

Hazırda təqdimatda 49 nömrəli "İntellekt" məktəb- liseyidir.

 Layihəni təqdim edir: Ülviyyə Əbülfəzqızı

DİREKTOR:

 Bağırzadə Elza Əliqulu qızı 1994-cü ildə Azərbaycan Texnologiya Universitetinin “Yeyinti məhsulları texnologiyası” fakültəsinə daxil olmuş, 1998-ci ildə universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 2001-ci ildə Müəllimlər İnstitunun “İbtidai təhsilin pedaqogikası və metodikası” fakültəsini bitirmiş, Dövlət İdarəçilik Akademiyasında “Dövlət və bələdiyyə idarəetməsi“ fakültəsində təhsilini davam etdirmişdir. 2001-2020-ci illərdə Bakı şəhəri Ərəstun Mahmudov adına 220 nömrəli məktəb-liseydə ibtidai sinif müəllimi, 2020-2021- ci ildə təlim-tərbiyə işləri üzrə direktor müavini işləmişdir. 2020-ci ilin sentyabr ayında elan edilmiş dövlət ümumi təhsil müəssisələrinə direktor vəzifəsinə işə qəbul üzrə müsabiqənin nəticələrinə əsasən müvəffəqiyyət qazanıb, 2021-ci ilin sentyabr ayından Eldar Məmmədov adına 21 nömrəli tam orta məktəbə direktor vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 2023-cü ilin oktyabr ayından isə Rəfail Hüseynov adına 49 № li "İntellekt" məktəb-liseyə direktor vəzifəsinə təyin olunmuşdur.

Amazonda dərc olunan “Vaxtın idarə edilməsi: məhsuldarlıq və uğur strategiyaları” adlı kitabın həmmüəllifidir. Bir çox yerlı və beynəlxalq təlimlərdə, eləcə də beynəlxalq təcrübə probramlarında uğurla iştirak edibdir.

ŞAGİRD:

Mən, Fatimə Elşən qızı Süleymanlı 2010 – cu ildə anadan olmuşam. 2017 – ci ilin sentyabr ayından R.Hüseynov adına 49 № li “İntellekt” məktəb-liseyin I sinfində təhsilə başlamışam. Hal-hazırda həmin məktəbin VIII sinfində oxuyuram. Məktəbdə təşkil olunmuş olimpiada və müxtəlif ictimai tədbirlərdə fəal iştirak etmişəm.

ESSE:

Təbiətin mühafizəsi

Təbiətdə hər gəzintidə insan axtardığından daha çox şey alır.Təbiət Tanrıdan alınan ən gözəl sürpriz hədiyyədir. Təbiət bizə su, yemək, sığınacaq, yağış, Günəş işığı, oksigen və saysız-hesabsız müxtəlif şeylər bəxş etmişdir. Bunlar insanların həyatını yaxşılaşdırmağa kömək edir. 

Təbiət insanın ən yaxşı dostudur. Xəstəni sağaltmaq üçün naturoterapiya üsulları haqqında heç eşitmişsinizmi? Xəstələrə təbiətdə heyvanlarla vaxt keçirmələri tövsiyə olunur. Orada onlar özlərini sakit və rahat hiss edə bilərlər.

Dərmanların bir çoxunun tərkib hissələri birbaşa meşədən toplanır.

Bir gündə nə qədər su sərf etdiyimizi heç düşünmüşsünüzmü? Quraqlıq zamanı faydalı ola biləcək gündəlik işlərimizə böyük miqdarda su sərf olunur. Həmçinin suyun içinə heç bir zibil atmamaqla onu təmiz saxlamaq təbiəti qorumağın ən yaxşı yoludur. Plastikdən hazırlanmış əşyalar heç vaxt parçalanmadığı üçün su obyektlərinə atılmamalıdır.

Təbii ehtiyatları bərpa olunan və bərpa olunmayan iki kateqoriyaya bölmək olar. Günəş, külək, geotermal bərpa oluna bilən təbii ehtiyatlardır. Bərpa olunmayanlar isə qısa müddət ərzində asanlıqla doldurula bilməyənlərdir. Yanacaq, benzin və karbon kimi bərpa olunmayan mənbələr əhəmiyyətli miqdarda mövcuddur. Bərpa olunan təbii ehtiyatlar yaxşı və əhəmiyyətli miqdarda mövcuddur, lakin onların düzgün və səmərəli istifadəsi bərpa olunmayan təbii ehtiyatların istifadəsini aradan qaldıra bilər. Məsələn, külək və ya suyun köməyi ilə elektrik enerjisi istehsal edilə bilər. Günəş avtomobilləri benzinlə işləyən avtomobillərin istifadəsini azalda bilər.

Bu, Yer kürəmizi yaşamaq üçün həmişəyaşıl bir planet kimi saxlamağa kömək edir. Bir enerji formasının digərinə çevrilməsi bərpa olunmayan mənbələrin istehlakını dayandırmaq və bərpa olunan enerjidən ən yaxşı şəkildə istifadə etməyə başlamaq üçün ən yaxşı yoldur.

Təbiəti necə qorumaq olar?

Təbiəti qorumaq və resursları səmərəli idarə etmək üçün müxtəlif üsullar mövcuddur.

Yağış suyunun yığılması, bərpa olunan enerji və davamlı kənd təsərrüfatı bütün resursların tükənməsini azaltmağa kömək edə bilər.

Ağacların əkilməsi meşələrin qırılmasını azaltmağa kömək edir, karbon dioksid səviyyəsini aşağı salır və biomüxtəlifliyi artırır. Meşələr həm də canlılar üçün təbii yaşayış mühiti təmin edir.

Sənaye tullantılarının məhdudlaşdırılması, daha təmiz texnologiyanın təşviqi və plastik kimi bioloji parçalanmayan materialların istifadəsinin azaldılması vacib səylərdir.

Vəhşi təbiətin qorunması ekoloji tarazlığın qorunması üçün vacibdir. Mühafizə olunan ərazilərin yaradılması, qeyri-qanuni ovun qadağan edilməsi və təbii yaşayış yerlərinin qorunması nəsli kəsilməkdə olan heyvanlara kömək edə bilər.

Təkrar emal xammal istehlakını və ətraf mühitin çirklənməsini azaltmağa kömək edir. Zibilin düzgün atılması torpağın və suyun təmiz qalmasına kömək edir.

Ağacların əkilməsi və təmizlik kampaniyaları kimi mühafizə fəaliyyətlərində ictimaiyyətin məlumatlandırılması və cəlb edilməsi ətraf mühitin qorunmasına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə bilər.

Hər bir insan təbiəti qorumağa kömək edə bilər. Ağac əkmək, suya qənaət etmək, enerjidən istifadəni azaltmaq və ekoloji cəhətdən təmiz əşyaların alınması kimi sadə hərəkətlər fərq yarada bilər. Davamlı təcrübələrin dəstəklənməsi və məlumatlılığın artırılması bu səyləri gücləndirir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.04.2025)

İmran Verdiyev, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

Oğuz rayonunda Ulu Öndər Heydər Əliyevin anadan olmasının növbəti ildönümünə həsr olunmuş “Heydər Əliyev məktəblilərin gözü ilə” mövzusunda inşa yazı müsabiqəsinin qaliblərinin mükafatlandırma mərasimi keçirilib.

Tədbirdə Azərbaycan yazıçılar Birliyi Şimal-Qərb Bölməsinin sədri Diaspor.info saytının baş redaktoru Ə.Ələkbərli, Oğuz Rayon İcra Hakimiyyətinin nümayəndəsi C.Səmədzadə, Oğuz Rayonu üzrə Təhsil Sektorunun müdiri S.Nəbiyev, ATİAHİ Oğuz Rayon Komitəsinin sədri F.İbrahimov, YAP Oğuz rayon təşkilatının sədr müavini M.Ramazanov, müəllimlər və inşa-yazı müsabiqəsinin iştirakşıları və qalibləri iştirak etmişlər.

İlk öncə Ulu Öndər Heydər Əliyevin və Vətənin azadlığı uğrunda canından keçən şəhidlərin ruhu bir dəqiqəlik sükutla yad olunmuşdur.

Tədbiri Oğuz rayonu üzrə təhsil sektorunun müdiri Sərdar Nəbiyev giriş sözü ilə açaraq iştirakçıları salamlayıb. Azərbaycanın dövlətçilik tarixində Ümummilli lider H.Əliyevin müstəsna rolunu qeyd edərək, belə müsabiqələrin keçirilməsinin gənclərin həyatında əhəmiyyətli rola malik olduğunu vurğulayıb.

Azərbaycan Yazıçıları Birliyi Şimal-Qərb Bölməsinin sədri Diaspor.info saytının baş redaktoru Ə.Ələkbərli öz çıxışında Ümummilli lider H.Əliyevin Azərbaycan dövləti qarşısındakı misilsiz fəaliyyəti, onun dövlətçiliyimizin xilaskarı olması və bu gün Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilən siyasi kursun əsaslarının məhz Ulu öndərimiz tərəfindən qoyulmasından söhbət açmışdır.

Oğuz Rayon İcra Hakimiyyətinin nümayəndəsi C.Səmədzadə, Nail İbrahimli adına 3 nömrəli məktəb-liseyin sinifdənxaric və məktəbdənkənar tərbiyə işləri üzrə təşkilatçısı G.Abdullayeva, H.Əliyev Mərkəzinin elmi işçisi S.Rəsulova Ümummilli lider Heydər Əliyevin uşaqlara göstərdiyi diqqət və qayğıdan, ölkəmizdə uşaqların hərtərəfli inkişafının təmin edilməsi istiqamətində görülən işlərdən danışıb, müsabiqə qaliblərini təbrik edib, onlara uğurlar arzulayıblar.

Tədbirin sonunda müsabiqə qalibləri diplom və hədiyyələrlə mükafatlandırılıblar. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.04.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.   

İstənilən gözlənilməzliklərə hazır olmalı, yaxud Talebin Qara qu quşları

Təbii ki, insanın uğur qazana bilməsi üçün onun ətrafında baş verən prosesləri düzgün dərk etməsi, cəmiyyəti və onun qanunlarını doğru-dürüst bilməsi, təbiət və onda baş verən proseslərdən bu və ya digər şəkildə bəhrələnməsi üçün məlumatlı olması da vacibdir.

Kitabın əvvəlki hissəsində Nassim Talebin «Qara qu quşu» kitabına xüsusi olaraq toxunmuşdum və oxucularıma vəd vermişdim ki, bu kitab haqqında xüsusi danışmağa zərurət yarandığı üçün haqqında ayrıca danışacağam.

Ümumi tirajı 10 milyon nüsxəyə çatan, artıq 32 dildə oxunan «Qara qu quşu»nda ən əsas bizim qəfil baş verənlərə, xüsusən iri masştablı hadisələrə qarşı korluğunuz barədə danışılır. Səbəbi araşdırılır ki, niyə bəşəriyyət diqqətini qloballara deyil, lokallara ayırır, niyə alimlər və qeyri-alimlər, dühalar və qeyri-dühalar milyonları unudub qəpik-quruşları sayırlar? Niyə biz nəhəng təsirlərə malik mümkün ola biləcək əhəmiyyətli hadisələrə deyil, xırda-xuruş işlərə səfərbər oluruq?

Yeri gəlmişkən, hədəfi düz seçməməkdən qaynaqlanan uğursuzluğun kökündə həm də bunlar dayanır axı.

Həyatda baş verən və dağıdıcı təsir göstərən nəsnələri «Qara qu quşu» adlandıran müəllif hər bir kəsə xitabən söyləyir ki, əyləşdiyi kreslodan durmadan hər kəs qara qu quşunun rolunu dərk edə bilər. Bunun üçün çox sadə bir çalışma lazımdır: Öz şəxsi həyatınızı götürün. Doğulduğunuz gündən bəri ən əlamətdar hadisələri sadalayın, sonra onları perspektivdə gördüyünüzlə, xəyal etdiyinizlə müqayisə edin. Hansılar cədvəl üzrə olub? Həyatınızda peşə seçiminiz, sevdiyinizlə unsiyyətiniz, doğma yerlərdən köçməyiniz, qarşılaşdığınız satqınlıq və xəyanətlər, qəfil varlanmalar və müflisləşmələr... Tez-tezmi bu hadisələr plan üzrə baş verib?

Demək, «Qara qu quşu»nun mahiyyəti onun gözlənilməz gəlməsi, haqqında bilgilərinizin olmamasındadır.

Nassim Talebin maraqlı və düşündürücü fikirlərindən seçdiklərimə diqqət edin:

 - Anomaliyaları öncədən söyləyə bilmək tarixin gedişini öncədən söyləməyə səbəb olur;

- Metaforalar və əhvalatlar ideyalardan qat-qat güclüdür. Çünki onları oxumaq çox xoş olur, asan yadda qalırlar.

 - Biz büdcə defisiti və neftin yaxın 30 illik müddətdə qiymətini proqnozlaşdırırıq, bununla belə, bu qiymətlərin növbəti yayda necə olacağını bilmirik.

 - Özlərini ekspert adlandıran bəzi peşəkarlar, əslində peşəkar deyillər. Onların fəaliyyət siyahısına baxsaq, görərik ki, onlar bu sahədə hansısa küçədən keçən insandan elə də çox anlayışlı deyillər, fərqləri təkcə mövzu barədə yaxşı danışmalarındadır, bir də bizim beyinlərimizi riyazi modellərlə doldurmalarındadır. Onların hamısı həm də qalstuk taxırlar.

 - Problem bizim şüurumuzun strukturundadır: biz qaydaları yox, yalnız faktları əxz edə bilirik.

 - Hamı bilir ki, profilaktikaya terapiyadan çox diqqət yetirilməlidir. Amma az adam profilaktikaya üz tutur.

 - Biz tarix kitabına düşən şəxsiyyətlərin adlarını yalnız nailiyyətləri tarixçilərin diqqətindən kənarda qalan şəxslərin hesabına fəxrlə çəkə bilirik.

 - Əgər siz öz dostunuzun temperamenti, əxlaq prinsipləri və tərbiyəsi barədə təsəvvürünüzün yaranmasını istəyirsinizsə, onu mütləq gündəlik həyatın çəhrayı işığında deyil, istisna vəziyyətlərdə görməlisiniz.

 - Bir əhvalatı təkzib etmək üçün başqa əhvalat lazımdır.

 - İnsan şüuru üç problemdən əziyyət çəkir ki, mən bunları qaranlıq triadası adlandırıram:

a) İnsanlar dünyada baş verən hər bir şeydən agah olduqlarını düşünürlər, hadisələrin onlar duyduqlarından daha mürəkkəb olduğunu anlamırlar;

b) Baş verən hadisələr yalnız keçmiş zamanda qalanda onlara qiymət verilə bilər kimi retrospektiv yanlışlığa yol verirlər;

c) Alimlərin zərərli təlimlərinə əsaslanıb hər hansı faktın əhəmiyyətini şişirdirlər.

 - Tarix və cəmiyyətin irəli hərəkəti sürünməklə deyil, çapmaqla baş verir.

 - Mən qəfil dərk etdim və indi də bu təəssüratla yaşayıram ki, biz hamımız retrospeksiya üçün əla bir maşınıq, insanlar hamısı isə özünüaldanışın böyük ustalarıdır.

 - İnsanları kateqoriyalara bölmək vacibdir, amma vacib olduğu qədər də iki kateqoriyanın sərhədində mövcud olanların yerləşdirilməsi üçün problemlidir.

 - Müəyyən hissə kapital bizi varlıya çevirə bilməz, düzdür, amma güzəranı düşünmək qayğısına qalmadan bir işlə rahat məşğul olmağa imkan yaradır. O, bizi beyin fahişəliyindən, daxili təzyiqlərdən azad edir.

 - Bizə çətindir ki, incəsənət əsərini tək gözəlliyinə görə yox, həm də özümüzün cəmiyyətə aid olmağımızı hiss etməkçün yaratdığımızı etiraf edək.

 - Təqlidetmə bizi digər insanlara yaxınlaşdırır. O, tənhalıqla mübarizədir.

 - Çəkməyə dizayn vermək çəkmə istehsal etməkdən daha gəlirli sahədir. «Nayk», «Dell» və «Boinq» firmaları ideya verməklə və öz nou-haularını təşkil etməklə pul qazanırlar, bu zaman inkişaf etməkdə olan ölkələrin subpodrat fabrikləri isə qazanmaqçun ağır qul əməyinə qatlaşırlar.

 - Əgər siz insanlara desəniz ki, uğurun açarı həmişə səriştəlilik olmur, onlar düşünər ki, siz səriştəliliyin heç nəyi həll etmədiyini, uğurun açarının bəxtigətirmədə olduğunu iddia edirsiniz.

 - Bizim qənaətlərimiz spesifikdir, iki yönlüdür. Bəzi problemlərin həllini bizə həyat dərsliklərdən daha yaxşı öyrədir, amma bəzilərini isə nəzəriyyədə praktikadakına nisbətən daha aydın başa düşmək olur.

 - Cəmi bir bədxassəli şişin üzə çıxması sübut edir ki, sizdə xərçəng var. Amma bu şişin üzə çıxmaması imkan vermir ki, yüz faizlik inamla deyilsin ki, sizdə xərçəng yoxdur. Bizi həqiqətə təsdiqedici nümunələr deyil, inkaredici nümunələr yaxınlaşdırır.

 - Fakt fakt olaraq qalır: siz nəyinsə səhv olması barədə qərar verə bilərsiniz, amma nəyinsə düzgün olması barədə qərar verə bilməzsiniz.

 - İstənilən qaydanı ya birbaşa yoxlamaq olar: onun işlədiyi hallara baxmaqla. Ya da dolayı yolla yoxlamaq olar: onun işləmədiyi halları nəzərdən keçirməklə.

 - Yaddaş dinamik, öz-özünə yenilənən mexanizmdir. Biz hadisənin özünü xatırlamırıq, onun barəsindəki son xatirəmizi xatırlayırıq. Və fərqinə varmırıq ki, hər yeni xatırlama ilə süjeti daha çox dəyişirik.

 - Cins, sosial vəziyyət və peşə insan davranışını mili mənsubiyyətə nisbətən qat-qat artıq müəyyənləşdirə bilir. İsveçli kişi isveçli qadından çox toqolu kişiyə bənzəyir. Perulu filosofun perulu dalandardan daha çox şotlandiyalı filosofla ümumi dəyərləri var.

 - Əgər səbəb aydın deyilsə o səbəb yox kimidir.

 - Təkrar biliyin anasıdır. Hələ olmayan bir şey barədə isə biz nəsə bilməyi heç arzulamırıq.

 - Dünya çox sürətlə dəyişir və bizim genetik strukturumuz onun ardınca çata bilmir. Biz öz yaşayış mühitimizdə özgəyə çevrilirik.

 - Xoşbəxt olmaq üçün müntəzəm xırda müsbət affektlər almaq lazımdır. Yəni ki, çoxlu yaxşı xəbərlər bir əla xəbərdən daha yaxşıdır. Və ya əksinə, bir böyük bədbəxtliyi yaşamaq illər uzunu kiçik bədbəxtlikləri yaşamaqdan daha yaxşıdır.

Nassem Talebin açmaq istədiyi mövzuya aid gətirdiyi faktlar da çox maraqlı və düşündürücüdür.

Məsələn, o yazır ki, əgər məşhur italiyalı kinorejissor Lukano Viskontinin kino çəkilən pavilyonunda aktyorlar süjetə görə içində brilliant olan ağzı bağlı mücrü ilə nəsə bir iş görürdülərsə, rejissor mücrünün içində həqiqətən də brilliant olmasını təmin edirdi. Viskonti deyirdi ki, bu vasitə aktyorların öz rollarını duymalarına kömək edir. Viskonti onu da əlavə edirdi ki, tamaşaçıları aldatmaq da yaxşı deyil.

Başqa bir fəsildə Nassim Taleb yazır ki, yazıçı Umberto Eko çox az ziyalılardan idi ki, geniş təhsili olmaqla yanaşı, həm də darıxdırıcı deyildi. Onun 30 min (!!!) kitabdan ibarət kitabxanası vardı. Və o, insanları evinə gəlmiş qonaqları böldüyü təsnifata görə iki yerə bölmüşdü: Birincilər – qonaq gələndə təəccüblənən, «Sizin nə qədər kitabınız var!!! Bunların nə qədərini oxumusunuz?», - deyə haray qoparanlardır. İkincilər isə kitabxananı adi qarşılayan, şəxsi kitabxananı imic göstəricisi deyil, iş aləti hesab edənlərdir.

Əslən livandan olan müəllif Livanda gedən vətəndaş müharibəsi ilə bağlı da bir fakt gətirir. Paytaxt Beyrutda işıqları söndürərmişlər. Şəhərin müharibə zonasından xeyli uzaqda olan bir hissəsində səma o qədər işıqlı, aydın imiş ki, orada o qədər ulduz toplaşıbmış ki, zülmət gecədə onu seyr etmək adama fərəh gətirirmiş. Televizorlardan, digər asudə vaxt təminatçılarından məhrum olan insanlar risk edərək  şəhərin həmin hissəsinə yollanırlarmış ki, səmanı seyr etsinlər. Demək insanları raket zərbələrinin altına düşmək darıxdırıcı gecə keçirməkdən daha az qorxudur.

Qaçqınlıq fəlsəfəsinə aid gətirilən fakt da çox maraqlıdır: 1960-cı ildə Kastro rejimi hakimiyyətə gələndə kubalı qaçqınlar müvəqqəti, bir neçə günlük Mayamiyə köç etmişdilər, çamodanlarının üstündə oturmuşdular ki, bu gün-sabah geri dönəcəyik. Onlar, onların sonra doğulan nəsilləri hələ də Mayamidədirlər. Və yaxud, 1917-ci ildə Rusiyadakı bolşevik inqilabı zamanı ölkəni tərk etmiş bir çox rus mühacirlər dərhal geri dönəcəklərini zənn edirdilər. Yazıçı Vladimir Nabokov geriyə dönüşü çox da uzun olmasın deyə yaxın Berlin şəhərini özünə məskən seçmişdi, daimi mənzil də almırdı, kirayə mənzillərdə, otel otaqlarında yaşayırdı. Beləcə o, geriyə dönüşü olmadan bütün həyatını başa vurdu, «Montre-Palas» hotelində gözünü əbədi yumdu. Ümidlər insanların gözlərini bəzən bax beləcə kor edir.

Nassimin gətirdiyi başqa bir fakt – qeyri-adiliyin, gözlənilməzliyin, yeniliyin təntənəsi barədədir. O, öz qəhrəmanını – Yevgeniya Nikolayevna Krasnovanı təqdim edir. Beş il öncə heç kimin tanımadığı bu xanım - fəlsəfəyə böyük marağı olan nevroloq öz düşüncələrini müxtəlif avtobioqrafik şərhlərlə zənginləşdirib vərəqə köçürməyə başladı. Bunları çap etdirmək istəyəndə heç bir nəşriyyat onu ciddiliyə almadı, hətta bəziləri belə cızma-qaralar yazdığına görə onu təhqir də etdilər. Nəhayət, Yevgeniya «Rekursiyanın tarixi» adlandırdığı kitabını internet şəbəkəsində yerləşdirdi. Orada bu xanımın kiçik bir oxucu auditoriyası peyda oldu. Aralarında olduqca kiçik bir nəşriyyatın sahibinə də rast gəlindi ki, həmin nəşriyyat sahibi də Yevgeniyaya kitabını çap etdirmək təklifini verdi. Beş il ərzində öz məqsədyönlülüyü, əməksevərliyi ilə silahlanan Yevgeniyanin kitabı populyarlıq qazandı, ədəbiyyat tarixinin ən gözlənilməz müvəffəqiyyəti hesab olundu, milyon tirajlarla satıldı, ədəbi tənqid tərəfindən vəsf edildi. Kitab 40 dilə tərcümə olundu, Yevgeniyanın şəkilləri küçələri bəzədi. Həmin o kiçik nəşriyyat isə böyüyüb nəhəng korporasiyaya çevrildi. Və həmin nəşriyyatın belə bir devizi də yarandı: «Kitab oxumağı sevən uzun məsafələrə iri yük maşını sürənlər (dalneboyşiki) heç vaxt məhz yük maşını sürənlər üçün yazılan kitabları oxumurlar».

Müəllifin həyatından gətirdiyi bu fakt isə insan büdcəsinin durumunu müəyyənləşdirən bədxərcliklə qənaətçillik barədədir. O yazır:

«Mən xatırlayıram ki, treyder kimi çalışdığım gənclik illərində – 20-25 yaşım olan vaxtlarda pullar çox asan qazanılırdı. Mən taksidə gəzməyi sevirdim və sürücüyə bəzən bəxşiş (çayevoy) olaraq yüz dollar verirdim. Yalnız onun xatirinə ki, o, hədsiz dərəcədə təəccüblənsin. Bu, adi bir gedonistik təcrübə idi: insanı 100 dollar kimi mənasız, boş bir şeylə bütün günü xoşbəxt etmək. Amma zaman keçdikcə mən bu dəcəlliyimi dayandırdım. Biz hamımız varidatımız artdıqca və pula daha ciddi münasibət bəslədikcə xəsis, qənaətçil oluruq».

Kitabdakı xüsusi diqqət tələb edən bir fakt isə məşhur «Titanik» gəmisinin kapitanı E.S.Smitlə bağlıdır. Kapitan 1907-ci ildə söyləmişdi: «Bütün peşəkar fəaliyyətim dövründə mən bircə dəfə də olsun hər hansı ciddi qəzaya uğramamışam. Dənizdə keçirdiyim uzun illər ərzində mən heç vaxt qəza törətməmişəm, faciə təhlükəsi olan şəraitə düşməmişəm».

Bildiyiniz kimi, 1912-ci ildə beş il öncə bu cür qürrələnmiş Smitin gəmisi bəşəriyyət tarixindəki ən böyük qəzaya uğradı.

Bu isə taleyin insana qarşı ən böyük ironiyasının təcəssümüdür.

Və sözügedən bestsellerdə Nassem Talebin naməlumluqların, qeyri-müəyyənliklərin cövlan etdiyi bir zamanda oxuculara təlqin etdiyi hər bir gözlənilməzlikləri təxmin edə bilmək instiktinin formalaşması zərurəti ilə yanaşı, əsas məsləhəti də var: insan təbiətən doğmalara, yaxınlara, tərəfdarlara böyük ehtiyac duyan bir varlıqdır. Əgər siz həyatınızı qarışdırmaq istəyən qara qu quşları ilə mübarizə aparmaq fikrindəsinizsə, onların çəkdiyi qara pərdəni yarıb öz uğur hədəfinizə doğru irəliləyirsinizsə, onda mütləq özünüzə tərəfdarlar tapın, tək qalmayın!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.04.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair İstanbulda yaşayan Mustafa Şeyxpurdur.

Mustafa Şeyxpur

İstanbul

3.

Bir yerdən sonra

Daha soruşmayacaqsan

Gülməyəcəksən

Ağlamayacaqsan

Pişiklər dolanacaq küçədə

İtlər keçəcək qapının önündən

Mən də keçəcəyəm.

Dünən bir polis gəldi

"Qonşu qızı intihar etdi" - dedi.

"Mən də uçağa gecikirəm." - dedim.

"Taksi nə zaman gələcək?" - soruşdum.

O təşəkkür etdi

Mən də "İyi günler polis abi" - dedim.

Bir yerlərdən sonra

Bütün saatlar durur sanki.

Sən də yerimək istəmirsən

Hər kəs durmağa başlayır

Bütün taksilər, uçaqlar

Mən...

İndi mən gedərsəm saatlar da gələcəkmi?

Gecələr gündüzlərə qarışır bir saatlardan sonra

Ulduzları bulud ardınca göndərirəm

Ayla günəş bir yataqda yatırlar.

Bir zamandan sonra

Durmağa başlayacağam, sonra saatlara "Get" - deyəcəyəm

Günlərə "Get" - deyəcəyəm

Ulduzlara "Get" - deyəcəyəm

Buludlara "Get" - deyəcəyəm

Sonra oturub arxalarında ağlayacağam

Həm də tam yerində ən dərin

Xəyalinizdəki dənizi ovuclarımın içinə alacağam

Sonra öp deyəcəyəm dodaqlarımı

Sonra dodaqları da şor olur insanın

Göz yaşları kimi...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.04.2025)

Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Kitablar insan ruhunun, düşüncəsinin ən sakit, amma ən güclü inqilabçılarıdır. Onlar səs-küy salmadan dəyişdirir, ağrısız yaralar açır və görünmədən sağaldır. Bəzən bir cümlə illərlə daşınan bir yükü azad edə bilər. Kitablar bizi hiss etməyə, anlamaya, özümüzlə və başqaları ilə bir körpü qurmağa sövq edir. Bir insanın həyatına toxunan ən dərin şey, bəlkə də, bir kitabın içində gizlənən duyğulardır.

İndi isə elə belə bir kitabdan danışmaq istəyirəm: Badəm.

Bu kitab hisssiz görünən bir uşağın – Yunjaenin – yaşadığı iç mübarizəni və necə hiss etməyi öyrəndiyini çox incə, sakit, amma çox təsirli bir dildə bizə çatdırır.

Kitabın Qısa Xülasəsi:

Yunjae, nadir bir beyin fərqliliyi ilə dünyaya gəlir: amigdala bölgəsi inkişaf etməmişdir. Bu səbəbdən o, qorxu, qəzəb, sevinc kimi əsas duyğuları hiss etmir və ifadə edə bilmir. Anası və nənəsi ona "qaydalı" davranışı öyrətməyə çalışır: gülümsə, təşəkkür et, gözlərinə baxma. Ancaq dünya qaydaları bilməkdən daha çox hiss etməyi tələb edir. Bir gün bir faciə Yunjaenin həyatını alt-üst edir. Anası və nənəsi yox olur və o, həyatla tək başına mübarizə aparmalı olur. Dostluq, itki və tənhalıqla dolu bu yolda Yunjae-nin içindəki qırılmaz buzlar əriməyə başlayır.

Kitabın Təhlili:

Badəm sadəcə bir uşağın yaşadığı travmaları izah etmir; o, hər birimizin içindəki görünməyən acıları da dilə gətirir.

Yunjae ilk dəfə göz yaşı axıdanda – sadəcə bir hadisəyə görə deyil, bütün həyatına görə ağlayır. İçindəki sıxılmış duyğular axın kimi boşalır. Bəzən biz də özümüzü ağlamaq istəyərkən tapırıq, səbəbsiz görünən, amma illərlə yığılıb qalmış duyğularla. Kitab bu hissi o qədər saf bir dillə təqdim edir ki, insan özü ilə üz-üzə qalır.

Yunjaenin hekayəsi bizə öyrədir: hisslərdən qaçmaq yox, onları yaşamaq lazımdır. Çünki insan olmaq – hiss etməkdir. Ağrını, qorxunu, sevinci, itkini.

Əslində Yunjae təkcə bir uşaq deyil – o, içində hiss etməyi unudan hər birimizin simvoludur. Badəm isə bizə hiss etməyi, bağlanmağı və yenidən doğulmağı öyrədən sakit bir hekayədir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.05.2025)