Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Elşən Təhməzov adlı müəllif şeirlərini sosial media hesabımıza göndərib, dərc edilməsini xahiş edib. Əlbəttə ki, biz “Ədəbiyyat və incəsənət” olaraq azacıq işıq olan hər bir yazını dərc edirik. Elşənin şeirlərində lirizm güclüdür, hisslər inandırıcıdır.

Düzdür, bəzən o, ən məşhur şeirlərdən təsirlənib bunu aşkar üzə çıxarır. Elə bu misralarda olduğu kimi:

Mən səni ən gözəl

sevən insanam,

Sən məni ən gözəl

unudan insan.

Amma digər hallarda o, özünəməxsus şairdir, oxumağa dəyər.

Xətrimə ki dəyməmişdin,

Üzüm səndən niyə döndü?

Gözü şəkər, sözü qəndim

Üzüm səndən niyə döndü?

Beləliklə, sizləri Elşən Təhməzovun şeirləri ilə başbaşa buraxıram.

Xoş mütaliələr.

 

 

AYRILIQ

 

Əzablar çoxalır sevəndə insan,

Ömür kədərlidir, həyat zülümdür.

Deyirlər: “Ayrılıq ölüm deyil ki”

Ayrılıq – ölümdən betər ölümdür.

 

Nə yatmaq, nə yemək, nə gəzmək olur,

Yatdığın yuxuda ümid arzusu.

Yediyin yemək də keçmir boğazdan,

Gözlərin hər yerdə gəzir o qızı.

 

Fikirlər ürpərir xəyal quranda,

Tənhalıq qəlbinin yelkənləridir.

Çölün bir məzarın sükutu kimi,

İçinsə fırtına, alov kimidir.

 

Gör necə yanmışam sənin oduna,

Bir baxsan, sovrulan mənim külümdür.

Deyirlər: “Ayrılıq ölüm deyil ki”

Ayrılıq – ölümdən betər ölümdür.

 

 

ÜZÜM SƏNDƏN NİYƏ DÖNDÜ?

 

Xətrimə ki dəyməmişdin,

Üzüm səndən niyə döndü?

Gözü şəkər, sözü qəndim

Üzüm səndən niyə döndü?

 

Gəzir fikirlər başımda,

Sınan üzüyün qaşında,

Deyib gülən bu yaşımda,

Üzüm səndən niyə döndü?

 

Bir dənə yoxdur əvəzin,

Yazmağa tapmıram vəzn,

Ay mənim bu iki gözüm,

Üzüm səndən niyə döndü?

 

Güzgüdə baxdım özümə,

Yaş qonaq gəlir gözümə,

Hey deyirəm öz-özümə

Üzüm səndən niyə döndü?

 

Yarama vururam yamaq,

Quruyub dil, dodaq, damaq.

Düz iki il bundan qabaq

Üzüm səndən niyə döndü?

 

 

YEMƏYİMİN QAÇIB DUZU

 

Yeməyimin qaçıb duzu,

Yox çayımın istisi.

Nə bir insan səsi vardır,

Nə pişik hənirtisi.

 

İndi bir az dəli kimi,

İndi bir az ağıllı.

Qəm içində olan ömrüm

Elə bil ki nağıldır.

 

Ayılmağı gözləyirəm

Bu yuxudan, kədərdən.

Şirin arzu gözəl imiş

Bu boş xatirələrdən.

 

Nədənsə bir gün görmədi,

Gəncliyim, uşaqlığım.

Başıma da bəla oldu

Bu ürəyiyumşaqlığım.

 

 

SƏNİ DÜŞÜNƏNDƏ, DÜŞÜNMƏYƏNDƏ

 

Səni düşünməyəndə,

Elə bil naqisəm mən.

Səni düşünəndə də

Narahatam, pisəm mən.

 

Ayrılsaq da, sevgilim,

Ən gözəl yarım oldun.

Sən yoxsan deyə mən də

Qəmlə sevgili oldum.

 

Mənim sözlərimə,

yarım, inansan ?

Mənim atəşimdə

alışacaqsan.

Mən səni ən gözəl

sevən insanam,

Sən məni ən gözəl

unudan insan.

 

 

ŞEİRLƏR SƏNİ VERMİR

 

Ağlama qurban olum,

Ağlama məndə nə var?

Nə olsun ki sevmədim,

Nə olsun soyuyuram.

 

Mənim ki nə maşınım,

Nə də bir boy-buxunum,

Nə də ki çoxlu pulum,

Nə də yaraşığım var.

 

Unut məni, sevgilim,

Unut məni astaca.

Sənin kimi çoxları

Çox ağlayıb dalımca.

 

Əllərimi gizlədim

Tutmayasan sən deyə,

Sənə “Ayrılaq” dedim

Yollandım sənsizliyə.

 

Bir ildir ayrılmışam,

Qəlbim sənçün darıxıb.

Sənin kimi çox idi,

Hamısı yaddan çıxıb.

 

Unuda bilmirəm ki,

Zərrə-zərrə sezmişəm.

Bunu anlamışam ki,

Təkcə səni sevmişəm.

 

Son görüşdə baxırdın

Gözünü qaçırmayıb.

Əllərimi tutmağın

Heç yadımdan çıxmayıb.

 

Deyərdin ki, şeir yaz

Gecə-gündüz mənə sən.

Mən də yaza bilmirdim

Deyirdin ki, şeirsiz

Şair imişsənki sən.

Amma indi yazıram

Xəbərin yox 1 ildir.

Şeirlər səni vermir,

Ancaq təsəlli verir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.07.2025)

 

 

 

 

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

 

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir. Anar qəhrəmanlarının ən populyar əsərlərini bir daha yaddaşlarda təzələyir:

 

 

VAQİF SƏMƏDOĞLU, “YUSİF HƏYATA YARAŞAN ADAM İDİ”

(Yusif Səmədoğlunun vəfatı münasibətilə yazılanlar)

 

Dünən – avqustun 16-da beşə on dəqiqə qalmış Səməd Vurğun ailəsi ikinci dəfə çat verdi, ikinci çat. Və Səməd Vurğun ailəsi təxminən yarı bölündü: anam, bacım və mən həyatın ömür deyilən bölümündə qaldıq. Yusif isə bir azdan atama qovuşacaq – 40 illik fasilədən sonra. Ancaq xoşbəxtlikdən Yusifin öz Yusif Səmədoğlu ailəsi də var. Böyük ailədir, onlar yarılansalar da, bütöv qalırlar. Yusifi sonsuz məhəbbətlə, dəlicəsinə sevən mənim bacım – həyat yoldaşı Nəmidə bacım qalır. Yusifi həm ata məhəbbətiylə sevən, həm də atanın ərköyün, nadinc övladları qədər sevən iki gözəl qızı – Mehriban, Humay qalır, Yusifin kürəkənləri qalır. Yusif yazıçı idi. Yusifin qələm yoldaşları, – mən qardaş olmaqdan başqa da Yusifin qələm yoldaşıyam, ədəbiyyatda əqidə dostuyam, – biz qalırıq. Və nəhayət, Yusifin özünün ədəbi irsi qalır. Biz, əlbəttə ki, o ədəbi irsi sahmana salıb, səliqəyə gətirib üzə çıxaracağıq, oxuculara çatdıracağıq. Yusifin qələm dostlarına, Yusifi sevənlərə, oxuculara təşəkkür eləyirəm. Onlara təsəlli verirəm. Yusif Səmədoğlu xalq hərəkatının fəal iştirakçılarından olub. Mən onun bu hərəkatdakı yoldaşlarına, dostlarına təşəkkür edirəm, təsəlli verirəm.

Yusif sevincə, gözəlliyə yaraşan adam idi – həyata yaraşan adam idi. Mən bu saat zərrə qədər də tərəddüd eləmədən Yusiflə yerimi dəyişərdim. Amma həyatın hökmüdür: hər kəsin öz alın yazısı var. Alın yazılarımız başqa-başqadır. Tanrı Yusifi apardı. İndi mən də qardaşımı Tanrıya bağışlayıram...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.07.2025)

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı sizlərə Rəvan Cavidin “Xudavi” hekayəsini təqdim edir. Türkiyədə təhsil alan Rəvanın avtomobil qəzasına düşməsi xəbərini almışıq. Ona Allahdan şəfa diləyirik. Rəvan çox istedadlı gəncdir, ədəbiyyatımıza rəngarənglik bəxş edən yeni nəsil yazarlarındandır.

 

 

XUDAVİ

 

...Sənə min bir məhəbbət,

Sinəmdə tutmuş məkan...

 

Adı Xudaviydi. Xudadan gələn, Xudaya gedən, Xudada yaşayandı. İllər bu kişini qocaltmamışdı, sanasan, alnının, əllərinin qırışını ilmə-ilmə toxuyub nağılların Allah babasının canlı rəsmini çəkmişdi. Saqqalının salxımları, saçlarının düyünlü ucları, seyrək kirpikləri, qalın qaşları, cod dərisi, qabar əlləri, div ayaqları vardı Xudavi babanın. Kəndin uşaqları ondan qorxmurdu, kəndin kişiləri, arvadları onu bəsləyirdi, kəndin itləri onu qoruyurdu. Mən Xudavini tanıyandan kənd onu unudana qədər küçələrdə “Pepsi”, “Kola”, “Fanta” qutuları yığırdı. Məktəbdən evə gedən uşaqların dalınca gəzir, dar su arxlarına tullanan plastik tör-töküntünü çiynindən aşırdığı çirkli boğçasına atırdı. Sonra o qutuları hara aparırdı, kimə satırdı, aldığı pulu hara xərcləyirdi, bilmirdik. Günəş səmanı qucaqladımı, Xudavi baba da yay-qış, fərq etməz, düşürdü küçələrin canına. Onun sayəsində kəndimizin küçələri, arxları, yekə-yekə kəhrizləri təmiz qalırdı.

Deyirdilər ki, onu evdən qovan arvadı, iki də oğlu var. Oğlunun biri traktor sürürdü. Biçin vaxtı kənd camaatı Xudavinin oğlu Öməri qapı-qapı axtarırdı. Evinin önündə bığıburma kişilər növbə tuturdu. Həmin iki-üç ayı Ömərin cibi pulun qalınlığından, sinəsi də zəhmətin verdiyi qürurdan şişirdi. Əli cibində o kafedən çıxıb bu kafeyə girirdi. Dükanlara olan borcunu sıfırlayırdı. Evə əsl kişi kimi bazarlıq edirdi. Di gəl, atasını küçələrdən yığıb-yığışdıra bilmirdi. Qarılar Ömərin üzünə gülüb arxasınca danışırdılar ki, pul qazanmaqla deyil, vallah, dədəsi bütün günü zibil eşəliyir, dədə qədri bilməyən köpəyin oğlu. Bir Ömər, bir Xudavi, bir də Allah bilirdi ki, Ömər dədə qədri bilən köpəkoğlu idi. İntəhası, Allah Xudavinin ağlını başından almışdı.

Kiçik oğlu Əli hərbi xidməti bitirəndən sonra “maxe” kimi qalmışdı dağların başında. Muzdlu əsgərlik edirdi. O, bu gün vətəni qorumaq, sabah da ölmək üçün maaş alırdı. Ayda bir dəfə, iki aydan bir evə gəlirdi. Anasını, qardaşını görüb, nişan verdiyi qızla görüşüb, küçədə rastına çıxsa, atası ilə salamlaşıb qayıdırdı Murova. Murov nə Murov. Qar dizdən, şaxta da balta kimi. Ayağını atmağa düz yeri, baxmağa göz yeri yox. Uzandıqca uzanan sonsuz dumanlıq. Kəndin qarıları Xudavinin sonbeşiyi haqqında danışırdılar ki, bu da getdi özünü oda-alova atdı, camaatın qızına nişan taxıb, Allah bilir, nə vaxt qayıdıb gələcək. Amma bir Allah bilirdi ki, Əli o nişanlı qızın yanına qayıda bilməyəcək.

İllər keçdikcə keçdi. Fəsillər kəndimizin dağdağan ağaclarını gah yaşıla boyadı, gah da lüt-üryan qoydu. Mən böyüdüm, Xudavi qocaldı, kəndin qarıları öldü, anamın, atamın yadından çıxdı Xudavi. Ruh kimi gəzirdi. Kəndimizin körpə uşaqları indi bellərində çanta, ciblərində telefon rayon məktəblərinə gedirdilər. Kənd məktəbindən evə qayıdan uşaqların əllində fanta qutuları yox, əl boyda telefonlar olurdu. Ömrün elə günü qaralırdı ki, Xudavinin boğçası heç dolmurdu da. Hansısa qapıda qatıq, çörək yeyib qarnını doyurur, sonra da gedirdi kənddə bircə nəfərin də tanımadığı komasına. O vaxt nənəm deyirdi ki, Xudavi qəbiristanda yatır. Mənim də ağlımda elə qalmışdı.

Əlqərəz, bir gün xəbər gəldi ki, Xudavinin oğlu Öməri erməni snayperi düz alnından vurub. Biçin vaxtı tez-tez olurdu belə atışmalar. Tap-Qaraqoyunlu kəndi sərhəd idi. Ermənilər hərdən zəmiləri yandırır, hərdən camaatı güllə-baran edirdi. Sonra bizimkilər də o tərəfə atırdı. Yarım saatdan-zaddan sonra sakitləşirdilər. Olan da il boyu biçini gözləyən kəndliyə olurdu. Bu dəfə güllə Xudavinin oğluna dəymişdi. Dəyib öldürmüşdü. Öldürüb Xudavinin əlindən Öməri almışdı. O gün kəndin camaatı yığıldı Xudavinin arvadının evinə. Qapısında traktor üçün növbə tutan bığıburma kişilərin çiynində o dünyaya getdi Ömər. Hamı Ömərin qəbrinin üstündə idi, Xudavidən başqa. Xudavi yox idi. Xudavi neçə gün görünmədi. Qeyb olmuşdu. Camaat deyirdi ki, gecə Xudavi Ömərin gorunu qazıb girib içinə. Nə bilim, hərə bir şey danışırdı. Mən onda Bakıda o restorandan çıxıb bu paba girirdim. Düzünü desəm, Ömər ölməsəydi, Xudavi hamının yadından çıxacaqdı. Atam deyirdi ki, Ömər öləndən sonra arvadı Xudavini tapıb, deyib ki, gəl evinə. Biz də bir ailə olaq. Camaat ağzına gələni danışırdı. Xudavi də heç nə demədən çirkli boğçasını çiyninə atıb getmişdi yenə zibil yığmağa.

Gün o gün oldu, müharibə başladı. Kəndin cavan oğlanları davaya getdi. Kənd boş qaldı. Qocalar namaz üstündən durmadı, atalar, analar gözü yollarda oğlunu gözlədi. Həmin payız bizim kəndin pəncərələrini gah yağış yudu, gah anaların göz yaşları. On dörd şəhidi var idi kəndimizin müharibə qurtaranda. Balaca bir kənd igid-igid ərlərini dilbilməz gülləyə qurban vermişdi. Əli də şəhid olmuşdu. Dəfn günü Xudavini heç kim tanımadı. Saqqalı yox, saçı yox. Kostyumda, bəy libasında. Min il cavan görünürdü. Bircə yerişindən, bir də heç nəyə, heç kimə baxmayan gözlərindən tanıdılar Xudavini. İkinci oğlunu da vətənə qurban eləmişdi. Arvadı gah Ömərin, gah da Əlinin adına ağı deyirdi. Gah da Xudaviyə qarğış edirdi. Elə bilirdi ki, hər şey onun küçə-küçə sülənməyindən sonra başlayıb. Xudavidən bir səs çıxmırdı. Ağlamırdı. Gözləri dolmamışdı. Heykəl kimi tabutun başındaca gözləyirdi. Həmişə boğça salladığı çiynini oğlunun tabutu altına verdi. Getdi hər gün getdiyi yolla. Hər gün yatdığı yovşanlığa Əlini basdırdı. Qayıtdı. Yenə qeyb oldu.

Xudavinin arvadı çərlədi öldü. O ki öldü, kənddə hamı yadırğadı Xudavini. Sanasan, belə adam yaşamayıb dünyada. Kəndin hər tərəfində “Pepsi”, “Kola”, “Fanta” qutuları peydə oldu. Arxlar zibillə dolub-daşırdı. Camaat əkini suvaranda kanalların ağzını zibildən zorla təmizləyirdi. Biçin vaxtı traktor qəhətə çəkilirdi. Dava düşürdü. Qızlar əsgərliyə gedib gəlməmiş oğlanlara könül vermirdi. Xudavinin oğlanları öləndən, özü də qeybə çəkiləndən sonra kəndin mizanı pozuldu.

Dövlət, bəlkə, Xudaviyə ev də verərdi. Şəhid oğluna görə hamı ona hörmət də edərdi. Camaatın güzəranı pis idi, müharibədən sonra dolanışıq lap çətin idi, amma Xudaviyə verməyə hamının bir parça çörəyi var idi. İstəmədi. Hara getdi, hara yox çıxdı, bilən olmadı.

Adı Xudaviydi. Xudadan gəlmişdi, Xudaya gedəcəkdi, Xudada yaşamaq üçün.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.07.2025)

 

 

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Var-dövlət gözəl mirasdır, atadan övladlara qalır. İstedad da buna bənzəyir, valideynlərdən övladlara ötürülür. Atadan qalan var-dövlətin aqibəti varislərdən asılı olduğu kimi, istedadın da övladlar tərəfindən necə xərclənəcəyi önəmlidir...

 

Bəli, ədəbiyyat tariximizdə ən istedadlı şairlərindən biri də Fikrət Sadıq olub. Və o, özündə olan istedadı zamanında övladlarına ötürə bilib. Bu dəfə sizə unudulmaz şairin qızı- Aysel Fikrətdən danışmaq istəyirəm. O, 28 mart 1976-cı ildə Bakı şəhərində dünyaya gəlib. 1982-1992-ci illərdə orta təhsilə yiyələnib. 1992-1997-ci illərdə Azərbaycan Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin Ekran Dramaturgiyası fakültəsində təhsilini davam etdirərək, oranı fərqlənmə diplomu ilə başa vurub. 1997-ci ildən etibarən Azərbaycan Milli Konservatoriyasının nəzdində olan İncəsənət Gimnaziyasında teatr dramaturgiyası fənni üzrə müəllim vəzifəsində çalışır və 2023-cü ildən Milli Konservatoriyanın mətbuat katibidir. Eyni zamanda, AzTv beynəlxalq radiosunda “Ədəbiyyat almanaxı” adlı müəllif verilişi var. O, bu verilişin həm layihə rəhbəri və həm də aparıcısıdır...

 

Qətiyyətli xanımdır, öz yolu var. Güclü xarakterə malikdir. Cəsarətli, enerjili və iddialıdır. Həmişə yenilik axtarışındadır. Odur ki, təmsil olunduğu cəmiyyətin ən dinamik və təsirli nümayəndəlirindən birinə çevrilə bilir. Uşaq kimi səmimidir. Təşəbbüskarlıq, qətiyyət, həvəs, işgüzarlıq və müstəqillik onun prinsiplərinin əsas qayəsini təşkil edir. Çox praktikdir. Hadisələr qarşısında uğur qazanmaq həvəsini gizlədə bilmir. Həyat yolunda inamla və xüsusi həyəcanla irəliləyir...

 

Müsahibələrinin birində deyir ki:- “Günəş hər kəsindir. Hərə özü üçün səhəri açır, günəş işığını sevir. Amma hər bir insanın içində özünün günəş işığı var. Yəni o, onundur, ona məxsusdur. O, insanın içindəki işıqdır. Ümumi bütün insanlıq Günəşi qarşılamalıdır. Ola bilər ki, insanın həyatında aydınlıq az olanda, içində uğultunu yaşayanda o fikirləşir ki, küləklə artıq bağrı bir olub. O küləklə artıq doğmalaşır. Məşhur bir əsər vardır, “Küləklə sovrulanlar”. İnsanın çətinliyi, tufanı çox olanda külək ona günəşdən daha doğma olur. Küləkli, dumanlı, yağışlı hava mənə daha əzizdir. Mən orda daha çox işıq görürəm. Ola bilər ki, insan öz xarakterinə, ruhuna uyğun da təbiəti sevir. Mən özümə deyərdim ki, mən yağış ola bilərəm, payız ola bilərəm. Amma yay, qış ola bilmirəm. Bir insan kimi özümü fəsilə oxşatmış olsam, payız və yaza oxşadardım. Yaxşı halımı yaza, qəmli halımı isə payıza...”

 

Bütün mövzularda yaradıcıdır. Yüksək qavrayış qabiliyyəti var. Müstəqilliyini hər şeydən üstün tutur. Necə deyərlər, öz həyatının aparıcı gücü olmağa üstünlük verir. Qərar verdisə, onun qarşısını almaq çox çətindir. “Mən də buradayam” deyən bir rəftarı var. Bu vəziyyət bəzən başqaları tərəfindən həddindən artıq dominant kimi qiymətləndirilə bilər. Amma, o formallığı sevmir, daim irəlidə olmağa çalışır. Qaydalar onun üçün şərtidir, Mənasız qaydaları isə tanımaq istəmir...

 

“Ədəbiyyat o qədər güclü olmalıdır ki, bir insan həyatını dəyişdirə bilsin. Məsələn, mən bir yazı yazmışdım, qadın probleminə aid idi. Mənə bir qadın zəng elədi ağlayaraq dedi ki: Siz mənim həyatımı hardan bilə bilərsiniz ki, sən də o həyatı yaşamısan? Bu standart qadın taleyi idi. Çətinlik, əzab, intihara qədər gələn bir həyat idi. Və o qadın deyir ki, mən onu oxuduqdan sonra başa düşdüm ki, dünyada mənim çəkdiklərimi bilən biri var və mən səhərlərimi daha xoşbəxt açıram. Bu baxımdan ədəbiyyat insan düşüncəsini dəyişə bilir. Biz ədəbiyyatla böyümüşük. Ədəbiyyat tərbiyə rolu daşıyır. Ədəbiyyat atanı, ananı əvəz edir. Bir yetim uşaq oxuduğu ədəbi nümunələrlə böyüyə bilər, cəmiyyətə yararlı insan ola bilər. Bu boyda ədəbiyyata elə insanlar gəlir, elə söz yığınaqları danışır, elə titullar alırlar, elə mövqelərdə dururlar ki, ədəbiyyatı yazıq günə qoyurlar. Əgər bir ədəbi tədbirdə biz əyləşmişik və orda cəmi 2 dənə şeir dinləyə biliriksə sevindiyimizdən papağımızı göyə atırıq ki, biz bu şeiri dinləyə bildik. Halbuki biz ədəbiyyat alovuna, işığına yığışmışıq. Bir birimizdən ancaq gözəl ədəbi nümunələr eşitməliyik. Bir birimizlə söhbətlər etməli, fikir mübadiləsi aparmalıyıq. Biz məşhur şairlərin gözəl əsərlərini müzakirə etməliyik. Yoxsa ki, biz gəlirik, görürük ki, kimsə durur, əvvəl özünü öyür, yekə bir medal taxıb sinəsinə. Baxırsan ki, bu insanın heç görünüşü də rəftarı da şair deyil. Orda şeir deyir, deyir şeir bitmir. Onlar bir növ xəstədir. Oda cəmiyyətin insanıdır, mənim o, insanlara nifrətim yoxdur, amma ədəbiyyatda qəbul edə bilmirəm.”- söyləyir.

 

Bütün bunlarla yanaşı mehriban xanımdır. Onunla dost olmaq adamdan cəsarət və dürüstlük tələb edir. Və siz, bu enerjini onda güclü şəkildə hiss edə bilərsiniz. Həddindən artıq səmimi və mübariz olması sayəsində o, güclü dostlarla yanaşı, düşmənlər də qazanır. Qarasına danışanlar, paxıllığını çəkənlər də tapılır. O, bunu bilənə qədər bəzən çox gec olur. Haqsızlığa qarşı dözümsüzdür. Tək qalmağa, daha çox daxili dünyasına sığınmağa meyllidir...

 

Deyir ki:- “Düzdür haqsızlığa heç zaman susmaq lazım deyil. Hərdən susmamaq üçün elə yer vardır ki, ora getmirəm. Bilirəm ki, susmayacam, susa bilməyəcəm, getmirəm. Bəzən məcburiyyətdən haqsızlığa dözürəm, amma o zaman özümü sevmirəm. Mən özümü haqsızlığı üzə vuranda, haqqı tələb edəndə sevirəm. Onda özümü sevirəm ki, mən haqsızlığa qarşı mübarizə aparıram, əqidəm dəyişməzdir. Bir də özümdə nəyi sevirəm? Dəyişmirəm də mən. Həmişə o insanlardan qorxmuşam ki, o, insanlar dəyişirlər mövqelərini, baxışlarını. Ən çox qorxduğum şeylərdən biri də dəyişkənlikdir. Buna sədaqətsizlik də demək olar. Məsələn, ilk mənə yaxşılıq edən insanı unutmuram. Ümumiyyətlə, həyatımda rolu olan insanları unutmuram. Ola bilər ki, bir dənə xoş söz deyib, ömür boyu mən ona minnətdaram, içimdə də həyatda da...”

 

Ədəbi fəaliyyətə 1990-cı illərdə dövrü mətbuatda çap olunan hekayələri ilə başlayıb. Qısa fasilədən sonra yaradıcılığını yenidən davam etdirib. Müxtəlif dövrlərdə mətbuatda və internet saytlarında fəal olaraq köşə yazıları ilə çıxış edib. O, həmçinin, Balaca Yazarlar Birliyinin yaradıcısı və rəhbəridir. Şagirdlərinin hekayələrindən ibarət kitabların redaktoru olmaqla yanaşı, teatr dramaturgiyası fənnindən metodiki vəsait də hazırlayıb. Onun əsərləri əsasında radiotamaşalar hazırlanıb və bəzi əsərləri səhnələşdirilib. 10 bədii kitab, 5 metodiki vəsait, 1 ingilis dilinə tərcümə olunmuş hekayələr kitabının müəllifidir. O, xidmətlərinə görə Çingiz Aytmatov adına mükafata layiq görülüb. AYB-nin və AJB-nin üzvüdür. Prezident təqaüdçüsüdür. Həmçinin, Türkiyənin Osmaniyyə Yazarlar Birliyi və Qırğızıstan Yazarlar Birliyinin də üzvüdür...

 

“Ədəbiyyata ümidim azalıb. Çünki fikirləşirəm ki, artıq elə bir dövrə çatmışıq. Ədəbiyyatda 20 yaxşı yazıçı varsa, onlar bir-birini, eləcə də ədəbiyyatı da qorumalıdır. Ədəbiyyatın keşiyində artıq durmaq vaxtıdır. Necə ki, SOS deyirlər ey, bu dəqiqə ədəbiyyat böyük bir kölgənin altındadır. Mən sizə deyim ki, incəsənət növlərinə baxanda heç biri ədəbiyyat qədər yazıq vəziyyətə düşməyib. Çünki, teatrda möhkəm rejissorlar var. İcazə vermir hansısa neqativin sızmağına. Həm də teatr görünən sənətdir, vizual görünür. Kino sahəsində çətinliklər var, onlar da aradan götürüləcək. Amma ədəbiyyat qədər yazıq vəziyyətə heç biri düşməyib!”- söyləyir.

 

Ümumiyyətlə, haqqında söhbət açdığım Aysel Fikrət xarakterli xanımdır və başqalarına həsəd aparmağı yox, öndə olmağı xoşlayır. Münasibətlərində aparıcı xüsusiyyətə malikdir. Əməkdaşlıqda isə əvəzolunmazdır. Onunla söhbət edərkən, tez-tez kompliment söyləməyi, onun xidmətlərini dəyərləndirməyi yaddan çıxarmayın...

 

“Ədəbiyyat və invəsənət”

(31.07.2025)

 

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar incəsənət xadimi, məşhur rejissor Fuad Hacıyev – cəmi 9 gün öncə onun barəsində yazmışdım. 22 iyul onun doğum günü idi. Budur, bu gün yenidən onun barəsində yazıram. 31 iyul onun vəfat etdiyi gündür.

 

Fuad Hacıyev 22 iyul 1942-ci ildə anadan olub. 1993-cü ildə Türkiyənin Selçuk Universitetinin rektoru Xəlil Cinin dəvəti ilə həyat yoldaşı Zaminə Hacıyeva ilə birlikdə Türkiyəyə gediblər. Orada teatr bölümünün əsasını qoyub. Konya Səlcuk Universitetinin Dilek Sabançı Dövlət Konservatoriyasında 25 ildən artıq müəllimlik edib. Bununla yanaşı Ankara Dövlət Teatrı, Antalya və Mersin Dövlət Opera və Balet Teatrında müxtəlif əsərləri səhnələşdirib.

Ustad rejissor Türkiyədə yaşadığı illər ərzində 100-dən çox səhnə əsərinə quruluş verib. Hazırda Türkiyədə fəaliyyət göstərən teatrların böyük əksəriyyətində Fuad və Zəminə Hacıyevaların tələbələri rejissorluq edir.

O, SSRİ Xalq artisti, dünya şöhrətli azərbaycanlı bəstəkar Rauf Hacıyevin oğludur. Rauf Hacıyev vəfat etdikdən sonra oğlu atasının adını özünə təxəllüs götürüb və Fuad Raufoğlu olub.

Rauf Hacıyevi görkəmli maarifçi, Azərbaycan mətbuatının banisi Həsən bəy Zərdabinin qızı Qəribsoltan Məlikova böyüdüb, analıq edib. Fuad Hacıyev də daxil olmaqla Rauf Hacıyevin bütün övladlarına Qərib Soltan Məlikova nənəlik edib.

 

Fəaliyyəti

- Rejissorluq etdiyi tamaşalar

1. Çox bilmiş: Aleksandr Ostrovski

2. Kəndli kürəkən: Mösyo De Peargennac

3. Arvadının yanına qaç: Ray Kooney

4. İki bəyin uşağı: Karlo Qoldoni

5. Qaranlıqda komediya: Peter Şaffer

6. Qaç ata, qaç: Ray Kooney

 

Rejissorluq etdiyi opera və operettalar

- Ana, mən evlənirəm : Bakı

- Ana, mən evlənirəm : Moskva

- Yolayrıcı : Bakı

- Yolayrıcı:  Moskva

- Arşın mal alan (operetta): Üzeyir Hacıbəyov

- Ana, mən evlenirəm : Ankara Dövlət Opera və Balet teatrı

 

Məşhur rejissor 31 iyul 2023-cü ildə 81 yaşında Konya şəhərində vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.07.2025)

 

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Başqa kimi tanıyırsınız ki, həm yazıçı olsun, həm də aktyor? Yazıçı-rəssam var, şair-bəstəkar, şair-müğənni də var. Amma yazıçı-aktyor heç eşitməmişdim, bu ilki oldu. Azərbaycan yazıçısı, aktyor Şahmar Hüseynov. Bu gün həm də onun doğum günüdür.

 

O, 1939-cu ilin 31 iyul tarixində Xanlar rayonunun Nərimanov kəndində anadan olub. Ailəsi Gəncə şəhərinə köçəndə Şahmar ilk təhsilini də burda alıb. Məktəbi bitirdikdən sonra Bakıya gələn yazıçı hərbi xidmət keçib (3 il) və leytenant rütbəsi qazanıb.

Sənədlərini əvvəlcə Azərbaycan Tibb Universitetinə verən Şahmar Hüseynov I-ci kursu başa vurmadan oranı tərk edib və Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti, dram və aktyorluq fakültəsinə  qəbul olunub.

Kurs rəhbəri məşhur Azərbaycan rejissor və aktyoru Adil İsgəndərov olub, ona sənətin incəliklərini öyrədib. Təhsilini bitirdikdən sonra Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrına təyinat alıb. 1966-ci ildən Kukla teatrında aktyor, daha sonra rejissor köməkçisi kimi fəaliyyət göstərib.

Əllidən çox tamaşada oynayıb və hər tamaşada fərqli obrazlar yaradıb. O, Məşədi İbad tamaşasında Qoçu Əsgər, Zəncirlənmiş pəri əsərində Rəhman rolunun, Eldar Baxışın Məlikməmməd pyesində Aşıq və sairə obrazların ifaçısı olub.

Uşaq vaxtından kiçik hekayələr yazan Şahmar Hüseynov aktyor fəaliyyəti ilə yanaşı yazıçılıqla da məşğul olub. Şahmar imzası ilə Azərbaycan mətbuatında hekayələri işıq üzü görüb. Onun “Bir balaca səhv” adlı ilk hekayəsi 1977-ci ildə “Ulduz” jurnalında çap edilib.

Bir-birindən maraqlı hekayələri ilə ədəbi mühitə səs salan Şahmar təkcə aktyor kimi deyil, həm də yazıçı kimi də peşəkarlaşıb. Onun hekayələrində kənd cazibəsi, yaşadıqları ilə yanaşı teatr aləmi, şəhər həyatı, xüsusilə, aktyorların həyatı öz əksini tapıb. 70-ci illərdə yazıçının “Sehrli güzgü” adlı pyesi çalışdığı Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrında səhnələşdirilib və tamaşaçılar tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb.

1986-cı ildə "Elçilik" adlı bir hekayələr kitabı çap olunub. Ölümündən sonra, 1989-cu ildə isə yazıçının “İtki” kitabı çapdan çıxıb. 11 yanvar 1989-cu ildə "Gözləmədyim gəliş", "Qoyungöz", "Qəndil-sinab" hekayələrinə görə Mirzə Fətəli Axundov adına ədəbi mükafata layiq görülüb.

 1970-ci ildə Kukla teatrında çalışan aktrisa Elmira Hüseynova ilə ailə həyatı qurub. Ayxan və Həsən adında iki oğlu var.

Amma çox qısa ömür sürüb.

1988-ci ilin 9 yanvar tarixində Bakıda, yaşadığı mənzildə ürək tutmasından dünyasını dəyişib. Valideynlərinin istəyi ilə dəfni doğma yurdu Gəncədə baş tutub.

Allah rəhmət eləsin!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.07.2025)

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portal Xalq şairi Vaqif Səmədoğlunun 85 illiyi münasibətilə keçirilən Poeziya müsabiqəsində fərqlənən gənc şairlərin şeirlərini təqdim etməkdədir

 

 

 

II YER

 

Allahşükür AĞA

 

 

LƏPİR

 

Axşam qoyub gəldiyim ayaq  izlərimi

Səhər  qarşılayıram,

Demək, yaşayıram...

 

Bir ayaq ləpirim

Axşam yağan yaz yağışından

Bir ovuc su saxlamış içində...

 

Bir  alagöz sərçə su içir

Ayaq ləpirimdən.

 

Başını yuxarı qaldırdıqca

Sərçənin duasını eşidirəm:

“Allah, sabahımız üçün də

Bir ayaq  saxla”.

 

Elə sevinirəm ki,

əyilib baxıram

ayaqlarıma...

 

 

BAYIL TÜRMƏSİ

 

Bu asfaltın altında

Bayıl türməsi olub bir vaxt.

Bizdə  ürəyə bax, gör hardan keçirik?

 

Ayağımı yerə bərk vururam,

Burda, bax burda

Müşfiqin dodağının qanı var.

 

Burda, bax burda

Müşfiqin bir şeiri var, divara yazılan,

Hecası cızılan.

Gərək  o divar parçasını götürüb saxlayaydıq.

 

Burda, bax burda,

Torpağın altında

Sızıltılı bir ah var.

Burda, bax burda

Bir günah var...

 

Yanımdakı qoca bir qadın deyir mənə:

Türməni çoxdan köçürüblər.

Deyirəm: qanı da?

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.07.2025)

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.   

 

Liderliyin xüsusi qanunları hansılardır?

 

«Seminarların və kitabların köməyi ilə uzun illər liderlik öyrətdiyim yuz minlərlə insana və özündə liderlik keyfiyyətlərini inkişaf etdirmək istəyən şəxs, sənə ithaf olunur. Bütün yüksəliş və enmələr liderliyin sayəsində baş verir» sözləri ilə başlayan «Liderliyin 21 inkaredilməz qanunu» kitabını – Con Maksvellin bu incisini, yəqin ki, oxumayan əz-əz liderə rast gəlmək olar. Rəsmən onun özünün, yaratdığı EQUIP və The John Maxwell Company təşkilatlarının bu günədək liderliyin sirlərini öyrətdiyi 5 milyon müdavimi var. Bu gün ABŞ-ın Vest Poynt Hərbi Akadesmiyasından tutmuş BMT-yədək, nüfuzlu Fortune 500 siyahısındakı əksər şirkətlər təmsil olunmaqla az qala hər bir qurumda Con Maksvelldən liderlik dərsi almış insanlara rast gəlmək olar.

Con Maksvellin təqdim etdiyi liderlik qanunlarının 21-nə də qısaca da olsa nəzər yetirməyimiz vacibdir. Belə ki, öz şəxsi həyatlarında və bizneslərində bu qanunlara əməl etməklə insanlar dərhal fayda əldə edirlər.

 

Beləliklə, 21 qanundan növbətisi:

 

17. Prioritetlik qanunu.

«Liderlər başa düşürlər ki, aktiv fəaliyyət heç də həmişə doğru irəliləmək demək deyil»

Get-gedə qrafiki tam sıxlaşan, görüləcək işlərə vaxt tapmaqda çətinlik çəkən lider effektiv olmaq üçün seçim edərkən özünə 3 sual verməlidir:

 - Nəyi mütləq etməliyəm?

Prioritetlər siyahısında ən başda edilməsi mütləq olan işlər dayanmalıdır. Bütün o işlər ki, görüləsidir, amma şəxsən sizin tərəfdən görülməsi vacib deyil, başqalarına yönəlmək də olan.

 - Nə daha çox fayda verir?

Lider öz vaxtının əsas hissəsini daha çox güclü olduğu sferalara ayırmalıdır. Əgər hansısa əməkdaş liderə baxmış, işi 80 faizli effektivliklə görə bilirsə, lider onu 100 faizlik nəticəyə çatdırmaq üçün onun inkişafının qeydinə qalmalıdır ki, həmin işi ona həvalə edə bilsin.

 - Ən böyük mükafat nədir?

Ən böyük şəxsi mükafat o uğurdan gəlir ki, həmin uğur liderin ürəyində alov yandıra bilir. Ehtiras qədər heç bir şey insanı enerji ilə təmin edə bilməz.

Con Maksvell özünün ən prioritet sahələrini və bunlara ayırdığı zamanı da təqdim edib:

 - Liderlik; 19 faiz;

 - Unsiyyət; 38 faiz;

 - Yaradıcı fəaliyyət; 31 faiz

 - Xarici, kənar əlaqələr; 12 faiz.

Lider gərək heç zaman fəaliyyət ilə nailiyyəti qarışıq salmasın. Bilsin ki, əsl uğur yalnız öz əməkdaşlarını məhz birinci dərəcəli əhəmiyyətli olan işlərə yönəldəndə gəlir.

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.07.2025)