Rəqsanə Babayeva,

Beyləqan rayon Mədəniyyət Mərkəzinin rejissoru, “Gənclik” xalq teatrının rəhbəri, yazıçı. “Ədəbiyyat və İncəsənət” üçün

Gənclər hər bir xalqın mədəniyyətinin və ədəbiyyatının gələcəyidir. Onların enerjisi, yeni baxışları və yaradıcılığı ədəbiyyatın inkişafı üçün vacib resursdur. Müasir dövrdə Azərbaycan ədəbiyyatında gənc yazarlara dəstək məsələsi təkcə fərdi təşəbbüs deyil, həm də milli mədəniyyətin qorunması və gələcəyə ötürülməsi baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır.

Yeni nəsil yazıçılar yalnız sözləri deyil, həm də dünyagörüşünü, ictimai problemləri və fərdi duyğuları əks etdirir. Onların əsərlərində klassik ədəbiyyatın təsiri hiss olunur, lakin mövzu, dil və forma baxımından müasir dövrün tələblərinə cavab verir.

Gənc yazarlara dəstəyin formaları

Gənc yazarlara dəstək bir neçə istiqamətdə həyata keçirilir:

1. Təhsil və kurslar: Universitetlərin filologiya fakültələri, ədəbiyyat seminarları və yaradıcılıq kursları gənclərə əsas bilik və bacarıqları öyrədir. Bu, yalnız texniki hazırlıq deyil, həm də yaradıcılıq instinktini inkişaf etdirir.

2. Yaradıcılıq müsabiqələri: Dövlət və özəl təşkilatlar tərəfindən keçirilən yazı müsabiqələri gənclərə öz əsərlərini geniş auditoriyaya təqdim etmək imkanı yaradır. Bu həm motivasiya, həm də tanınma şansıdır.

3. Nəşr və media dəstəyi: Gənc yazıçıların əsərlərinin qəzet, jurnal və onlayn platformalarda çap olunması onların əsərlərinin oxucuya çatmasını təmin edir. Sosial media və bloq platformaları isə müasir gənclərin yaradıcılığını qlobal auditoriyaya çıxarmağa imkan verir.

4. Mentorluq və təcrübə paylaşımı: Təcrübəli yazıçılar və ədəbiyyatçılar gənclərə yaradıcılıq yolunda rəhbərlik edir, onları tənqidi düşüncə və stil baxımından yönləndirir.

Yeni nəslin ədəbiyyata baxışı

Müasir gənc yazıçılar ədəbiyyata fərqli yanaşır. Onlar yalnız milli motivləri işləməkdən deyil, həm də qlobal mövzulara toxunmaqdan çəkinmirlər. Sosial problemlər, ekoloji böhran, qadın hüquqları, gənclərin tənhalığı və texnologiyanın təsiri – bu mövzular müasir ədəbiyyatda geniş yer alır.

Yeni nəsil həm də oxucu ilə dialoqa daha açıqdır. Onlar əsərlərində interaktiv üslub, müxtəlif perspektivlər və qeyri-xətti süjetlərdən istifadə edir, klassik ənənəni müasir formatla birləşdirirlər. Bu, Azərbaycan ədəbiyyatının daha canlı, maraqlı və oxunaqlı olmasını təmin edir.

Gənclik və milli kimlik

Gənc yazıçılar milli kimliyi qorumaqda xüsusi rol oynayır. Onlar dilin təmizliyini qoruyur, folklor və milli motivləri müasir janr və süjetlərlə təqdim edirlər. Qarabağ mövzusu, xalq yaddaşı və milli qəhrəmanlıq yeni nəsil yazıçılar üçün həm ilham, həm də məsuliyyət qaynağıdır.

Bu yanaşma gənc nəslin ədəbiyyata baxışını həm milli, həm də bəşəri dəyərlər prizmasında formalaşdırır. Onlar ədəbiyyatı yalnız hekayə anlatmaq vasitəsi kimi deyil, həm də cəmiyyətlə dialoq, tarixi və mədəni irsin qorunması vasitəsi kimi qəbul edirlər.

Beynəlxalq perspektiv

Gənc yazıçıların yaradıcılığı beynəlxalq səviyyədə də diqqət çəkir. Tərcümə olunan əsərlər, beynəlxalq ədəbiyyat festivalları və yazıçılar mübadiləsi proqramları Azərbaycan ədəbiyyatını dünyaya tanıdır. Bu, həm milli kimliyin təqdimatı, həm də yeni ideyaların qlobal auditoriyaya çatdırılmasıdır.

Gənc yazıçılar üçün beynəlxalq platformalar həm motivasiya, həm də yaradıcılığın inkişafı üçün geniş imkan yaradır. Xarici oxucular onların əsərlərində həm Azərbaycan cəmiyyətini, həm də ümumbəşəri problemləri görə bilir.

Gənc yazarlara dəstək Azərbaycan ədəbiyyatının gələcəyi üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Bu dəstək həm təhsil, həm nəşr, həm mentorluq, həm də beynəlxalq platformalar vasitəsilə həyata keçirilir.

Yeni nəsil yazıçılar ədəbiyyata müasir yanaşma gətirir, milli kimliyi qoruyur və oxucu ilə dialoqu genişləndirir. Onların yaradıcılığı Azərbaycan ədəbiyyatını yalnız milli mədəniyyətin qoruyucusu deyil, həm də dünya səviyyəsində tanınan və qiymətləndirilən bir gücə çevirir.

Beləliklə, gənc yazarlara dəstək milli ədəbiyyatın inkişafının, mədəni irsin qorunmasının və gələcək nəsillərin ədəbiyyata bağlılığının təminatıdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.09.2025)

“Nikol Paşinyanın məlum yanaşması tamamilə mövcud reallıqları əks etdirir” – bu sözləri “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına açıqlamasında  Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının sədri Cəlil Xəlilov bildirib.

Onun sözlərinə görə, 44 günlük Vətən müharibəsi sübut etdi ki, Azərbaycan Ordusu Ermənistan ordusundan müqayisəedilməz dərəcədə güclüdür. Cəlil Xəlilov  hesab edir ki, müharibədən sonra Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin peşəkarlığı, döyüş hazırlığı və maddi-texniki bazası daha da güclənib: “Prezident İlham Əliyev dəfələrlə vurğulayıb ki, bugünkü Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsindəki ordu deyil. Hazırkı Azərbaycan Ordusu həmin dövrdən qat-qat güclü və qüdrətlidir. Bu isə onu göstərir ki, Azərbaycanla Ermənistan arasında güc balansı zaman keçdikcə daha da artır və Ermənistanın bu nisbəti dəyişməsi mümkünsüzdür”.

O, əlavə edib ki, Paşinyanın açıqlaması həm hərbi, həm də siyasi baxımdan mühüm əhəmiyyət daşıyır: “Bu bəyanat həm daxili, həm də xarici auditoriyaya ünvanlanıb. Ermənistan rəhbərliyi açıq şəkildə göstərmək istəyir ki, ölkənin Azərbaycanla yenidən hərbi müstəvidə qarşılaşmaq niyyəti və potensialı yoxdur. Eyni zamanda, bu yanaşma revanşist qüvvələrə də konkret mesajdır. Onların arzuları ilə reallıq arasında böyük fərq var və bu niyyətlər heç vaxt gerçəkləşməyəcək.”

Cəlil Xəlilovun sözlərinə görə, Paşinyanın çıxışı regional sülh və təhlükəsizlik baxımından anlaşılandır və bölgədəki mövcud reallığı ifadə edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.09.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

1994–1996-cı illərdə "MİR" dövlətlərarası Teleradio şirkətinin direktoru olarkən Azərbaycan mədəniyyətini MDB məkanında yüksək səviyyədə təbliğ edən Azərbaycan SSR xalq artisti Vasif Babayevin bu gün doğum günüdür,özü də yubileyidir, ömrünün tam 85-ci baharına qədəm qoyur.

Beynəlxalq Televiziya və Radio Akademiyasının akademiki Vasif Babayev 16 sentyabr 1940-cı ildə anadan olub. 1965-ci ildə Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunu bitirib. 1964-cü ildən Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio verilişləri komitəsində əvvəlcə rejissor köməkçisi, assistenti, rejissoru, 1969-cu ildən isə televiziyanın baş rejissoru olub. 1991-ci ildə Azərbaycan Dövlət Teleradio verilişləri komitəsinin bədii rəhbəri vəzifəsinə təyin edilib.

“Mir” teleşirkətinə rəhbərlik etməsi barədə artıq dedik. 1996–1999-cu illərdə "SARA" müstəqil Teleradio şirkətinin icraçı direktoru, 2001–2007-ci illərdə Moskvada Rusiyanın "İNTER-AZ" müstəqil Teleradio şirkətinin vitse-prezidenti olub.

Vasif Babayev müxtəlif janrlarda yüzlərlə veriliş və proqramlar hazırlayıb. 1969–1987-ci illərdə onlarla geniş formatlı "Yeni il Mavi İşıq" televiziya proqramları və bayram verilişlərinin quruluşçu rejissoru olub. Jurnalist Nadejda İsmayılova ilə birlikdə 1988-ci ilin əvvəllərində kino-televiziya tarixində ilk dəfə olaraq Sovet Azərbaycanı KQB-nin arxivində araşdırmalar apararaq: "Mikayıl Müşfiq", "Abbaz Mirzə Şərifzadə", "Ülvi Rəcəb", "Ruhulla Axundov", "Hüseyn Rəhmanov", "Salman Mümtaz" kimi "siyasi məhbuslar"ın şəxsi işləri əsasında bir sıra silsilə verilişlər hazırlayıb.

Filmoqrafiya

- Verilişlər və proqramlar

1. "Hər çinardan bir yarpaq", "Görüşlər, xatirələri", silsilə Aztv

2. "Arzular" musiqi poçtu, "Şənbədən Şənbəyə" silsilə Aztv

3. "Mahnı şəhəri gəzir", "Dostluq" konsert studiyası. silsilə Aztv

4. "Nəğməli bağ", "Asiman". silsilə Aztv

5. "Yaradıcılıq portretləri", "Ədəbi Üfuqlər". silsilə Aztv

6. "17-ci mərtəbə", "Şans bazarı".silsilə Sara tv

7. "Korifeylər", "Arzular, Təbriklər". silsilə Sara tv

8. "Axşam görüşləri", "Gecə kanalı" silsilə İnterAz Moskva

9. "Şurum Burum" "Rezonans" silsilə Sara tv, İnterAz Moskva

10. "24 saat", "HƏFTƏ" silsilə Aztv

11. "Dalğa" silsilə Aztv, "Yeddi gün" silsilə Aztv, Sara tv

12. "Kontakt", "Dedim-Dedi" silsilə Sara tv

13. "Sara-xəbər" silsilə Sara tv, "İnter-Diaspor" silsilə İnterAz Moskva

Filmlər

1. Azərbaycan iri addımlarla addımlayır

2. Bakı beş dəniz limanıdır

3. Əgər bir yerdəyiksə

4. Həqiqətin anı

5. Xuraman

6. İçəri şəhər-əbədi nağıl

7. Kərim Kərimov

8. Qızılı yamaclar

9. Nəbi Xəzri

10. Odlar torpağı

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.09.2025)

Şərəf Cəlilli,

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Şəhid qanı ilə sulanan, Qafqaz İslam Ordusunun bayrağı ilə süslənən Bakı

Çar Rusiyasını bürüyən inqilab dalğası çarizmin iflası ilə nəticələndi. Münbit mühitdən istifadə edən əyalətlər öz müqəddəratını həll etmək üçün tarixi qərar aldılar. Qafqaz Seymində cəm olan qüvvələrin arasında yer alan, “Bir kərə yüksələn bayraq bir daha enməz!” nidası ilə yoxdan bir bayraq yapıb dövlət quran, Milli Şuranı qurmaq, “İstiqlal bəyannaməsi”nə imza atmaqla Milli Hökumətin və Demokratik Cümhuriyyətin prinsiplərinin müəyyənləşdirən istiqlal fədailəri Tiflisdə elan olunan Cümhuriyyəti Gəncəyə köçürməklə bu torpaqların tarixi sakinlərini, sahiblərini ünvan göstərdilər. 1918-ci il mayın 28-də Şərqin ilk Demokratik Cümhuriyyəti 10 gün sonra Gəncəyə köçsə də, Azərbaycanı bürüyən daşnaq soyqırımılarından, Bakını üzük qaşı kimi mühasirəyə alan erməni daşnaklarından, bolşevik Rusiyasından, Sentrokaspi Diktaturasından, Böyük Britaniya, Avstraliya, Kanada, Yeni Zellandiya, Ermənistan Demokratik Respublikası qüvvələrindən, “Daşnaksütyun” Partiyasının qaniçənlərindən, Lionel Denstervilin, Gerorgi Dokuçayevin, Avetisovun, Hamazasp Şahvaidzyanın, Andranikin, Ozanyanın, Biçixarovun ordusundan xilas olmaq üçün yollar arayır, Cümhuriyyətin Gəncədən Bakıya köçməsi üçün zəmin hazırlayırdı. Azərbaycanı bürüyən soyqırımı dalğasından Bakını işğal altında tutan qüvvələrin fitnəsindən xilas üçün üzünü Osmanlıya, Qazi Mustafa Kamal Paşa Atatürkə tutan Xalq Cümhuriyyəti iki gün sonra nəinki rəsmi cavab alır, artıq Osmanlı Ordusunun Azərbaycana varmaq üzrə olduğu xəbərin əldə edir. Nuru Paşanın rəhbərlik etdiyi ordu Gəncədə general Əliağa Şıxlinskinin qurduğu Azərbaycan Milli Əlahiddə Korpusuna məxsus qüvvələrlə birləşərək erməni daşnaklarının bu gün də, qorxulu röyasına çevrilən Qafqaz İslam Ordusunu qurur. Azərbaycanın bütün regionlarına yayılan bu qüvvələr Kazım Qarabəkir Paşanın, Mirzə Nəsrulla bəy Əmirovun, Səməd bəy Mehmandarovun, Xosrov bəy Sultanovun, Laçınlı Sultan bəyin iradəsi ilə daşnakları gəldikləri yerə qədər qovur.

Gəncədə, Şamaxıda, Naxçıvanda, Göyçayda, Qubada, Lənkəranda, Qarabağda, Zəngəzurda, Naxçıvanda tökülən hər bir müsəlman qanı üçün can alan Milli Ordumuz Səməd bəy Mehmandarovun, Əliağa Şıxlinskinin, Nuru Paşanın, Xəlil Paşanın, Rüştü Paşanın iradəsi ilə nəhayət ki, Bakıya varır.

Qəhrəman Bakı sakinlərinin, Bakı qoçularının varını, dövlətini, sərvətini əbədi istiqlal yolunda fəda edən Bakı əsilzadələrinin iradəsi ilə sentyabrın 15-də Bakı işğaldan azad edilir. Bakıya varid olan Osmanlı paşaları əsgər və zabitləri Hacı Zeynalabdin Tağıyevin, Şəmsi Əsədullayevin, Murtuza Muxtarovun, Aşurbəyov qardaşlarının, Seyid Mirbabayevin malikanəsində xüsusi təntənə və ehtiramla qarşılanır, şəhidlərin qanı ilə sulanan Bakı küçələri Qafqaz İslam Ordusunun və Xalq Cümhuriyyətinin bayraqları ilə süslənir.

Müjdənin ünvanı - Təzəpirin minbəri

Bakı erməni daşnaklarından, Sentrokaspi qüvvələrindən, bolşevik cəlladlarından sentyabrın 15-də təmizləndi. Gərgin döyüşlərin getdiyi, şəhidlərin yuyulub kəfənləndiyi Çəmbərəkənddə torpağa verildiyi ağır günlərdən, Mart soyqırımı zamanı üzləşdiyi gərgin anlardan sonra Təzəpir yenidən siyasi mərkəzə çevrildi. Hacı Zeynalabdin Tağıyevin, Ağa Əlizadənin, Həbib bəy Mahmudbəyovun, Şəmsi Əsədullayevin qərarı ilə Bakının işğaldan azad edilməsi xəbərini, daha doğrusu müjdəsini vermək üçün məqam və məkan Təzəpir məscidi seçildi. Sentyabrın 16-na təsadüf edən Müjdə və Bayram namazı özündə ikinci bir müqəddəsliyi də ehtiva edirdi. Həmin gün Qurban bayramı idi. Hacı Zeynalabdin Tağıyevin Həbib bəy Mahmudbəyovun ümumi qərarı ilə birliyin, bütövlüyün rəmzi olaraq Təzəpir məscidinin axundu Ağa Əlizadə və Qafqaz İslam Ordusunun komandanı Nuru Paşa Təzəpirin minbərinə qalxır və şəhər əhlinə gözaydınlığı verir, Qurban bayramı münasibəti ilə onları təbrik edir. Nuru Paşa və Ağa Əlizdə minbərdə təkcə milli birliyin deyil, həm də dini birliyin rəmzi olaraq əl-ələ tutub müjdə xəbərini şəhər əhlinə yetirirdi. Bu islamı şiə və sünni qanadına bölənlərə, türk dünyasını xanlıqlara, jüzünlərə, sultanlıqlara bölənlərə görk idi.

Qanın kəsildiyi günün şərəfinə salınan “Qırmızı xalı”

Bakının işğalı uğrunda savaş əslində mart soyqırımları zamanı başlamışdı. Əhalinin gözünü qırmaq, onun əbədi istiqlala bağlı ümidlərini söndürmək, Bakı neftini əldə saxlamaq üçün maraqları kəsişən qüvvələr, erməni daşnakları, bolşeviklər, Sentrokaspi Diktaturası tarixi şəxsiyyətin üzərinə yeridilər. Soyqırımından 4 gün qabaq Hacı Zeynalabdin Tağıyevin başının özünə qarışdırılması, onun milli məsələlərdən uzaqlaşdırılması üçün Lənkəran Qarnizonunda xidmət edən oğlu Məhəmməd Tağıyevi qətlə yetirib şəhid edən bolşevik cəlladları soyqırımı günü ilk atəşi məhz Təzəpirə açdılar. Soyqırımından xilas olmaq üçün məsciddə sığınan müsəlmanların göz yaşına baxmayıb Təzəpiri qana boyadılar. Xəzər dənizindən atılan bomba nəticəsində Təzəpirin minbərinin bir hissəsi parçalandı. Tağıyevdən sonra Ağa Əlizadəni susdurmaq istəyən qüvvələr onların iradəsi ilə üz-üzə gəldi. Oğlu Məhəmmədin cəsədini Axund Ağa Əlizadənin rəhbərliyi ilə Təzəpirdə yuyulub kəfənləndiyi gün Hacı Zeynalabdin Tağıyev, Həbib bəy Mahmudbəyov, Həsən bəy Zərdabi kimi qüdrətli şəxsiyyətlərlə milləti bəladan, daşnak təhdidlərindən xilas etmək üçün Duma və Quberniyanın üzvləri, rəsmi şəxslərlə görüşlərdə idi. Millətin atası məhz həmin görüşlərdən sonra çiynini oğlunun cənazəsinə verib Bakının ən uca zirvəsinə gətirir. Məhəmmədin şəhidlik zirvəsinə ucalmasından, Təzəpirdə yuyulub kəfənlənməsindən, Çəmbərəkənddə torpağa verilməsindən sonra, Mart soyqırımı qurbanları da, Təzəpirdə yuyulub kəfənləndi, Çəmbərəkənddə torpağa verildi. Əbədi istiqlal sevdasından, milli mənlik və milli kimlik uğrunda mücadilədən dönməyən, 1918-ci il mayın 28-də Tiflisdə “İstiqlal bəyannaməsi”nə imza atan, yoxdan bir dövlət qurub bayraq yapan istiqlal fədailəri 10 gün sonra Cümhuriyyəti ilk paytaxtı Gəncəyə köçürsə də, Bakıya, əsas paytaxta vara bilmirdilər. Qafqaz İslam Ordusunun gəlişi, Gəncədə Milli hökumətin ilk hərbi nazir Xosrov bəy Sultanovun, general Əliağa Şıxlinskinin və general Səməd bəy Mehmandarovun, general və polkovnik rütbəsi ilə milli ordunu şərəfləndirən, erməni daşnaklarını, Andranikin, Ozanyanın, Hamazaspın dəstələrini yerində oturdan igidlərin, Qafqaz İslam Ordusunun Komandanı Nuru Paşa Killigilin, Xəlil Paşa Kutun və onun qəhrəman əsgərlərinin iradəsi ilə işğaldan azad olunan Bakının xilasının müjdəsi rəsmi şəkildə həmin gün – sentyabrın 16-da İsmailliyə binasının önündə təşkil olunan mitinqdə elan olundu. Tədbirdə çıxış edən unudulmaz şəxsiyyətlər Cümhuriyyət qurucularının və Hacı Zeynalabdin Tağıyevin adından şəhər əhlinə gözaydınlığı verirdi. Ağa Əlizadə, Nuru Paşa, Əliağa Şıxlinski, Səməd bəy Mehmandarov və Həbib bəy Mahmudbəyovun tarixi çıxışları üçün ünvan təsadüfən seçilməmişdi. Hacı Zeynalabdin Tağıyevin istəyi ilə Musa Nağıyevin nakam oğlu İsmayılın şərəfinə ucaltdığı İsmailiyyə binası istiqlala uzanan yolun başlanğıcı idi. Həbib bəy Mahmudbəyovun rəhbərliyi, yenə də Hacı Zeynalabdin Tağıyevin diktəsi ilə burada Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyəti, Ağa Əlizadənin xahişi, Əli bəy Hüseynzadənin rəhbərliyi ilə Səadət Ruhani Məktəbi qurulmuşdu. “Kaspi” qəzetinin redaksiyası və mətbəəsi burada yerləşdirilmişdi. Bu qurumların hər birinin himayədarı, həm də icarədarı Millətin atası idi. Mart soyqırımı zamanı millətin gözünü qırmaq istəyən qüvvələr Təzəpirlə yanaşı onun da bir hissəsini dağıtmışdı. İsmailiyyəni oda-atəşə qalayan daşnakların, bolşeviklərin, Sentrokaspi Diktaturasının sentyabrın 16-da ağıllarına gəlməyənlər başlarına gəlmişdi. Hacı Zeynalabdin Tağıyevin iradəsi, Bakı əsilzadələrinin Əliağa Şıxlinski, Səməd bəy Ağayev, Nuru Paşanın, Ağa Əlizadənin, Həbib bəy Mahmudovun diktəsi ilə Bayram mitinqi İsmailiyyənin önündə təşkil edilmiş, məmləkətin düşmənlərinə, Bakı neftini zəli kimi sümürənlərə onu zor gücünə əldə saxlamaq istəyənlərə göz dağı verilmişdi.

İsmayıl gənc yaşında vərəm xəstələyindən, ağciyərindən getmişdi. Xəstəliyin əlamətindən xəbəri olanlar bilir ki, ruhu bədənindən qopan vərəm xəstələri son məqamda qan qusur. Sentyabrın 16-sı, Bakının işğaldan azad olunduğu gün türkün qəvi düşmənlərinin Qafqaz İslam Ordusu tərəfindən qan qusdurulduğu gündü.

“Qırmızı xalı”dan üç Paşa keçdi...

İsmailiyyənin önündə təşkil olunan mitinq zamanı yerə Qırmızı Xalı döşənmişdi. Burada sərilən xalı Tağıyevin malikanəsində tamamlanmışdı. Mitinqdən sonra Tağıyevin istəyi ilə həmin Qırmızı xalıdan Nuru Paşa, Xəlil Paşa, Rüştü Paşa və onların qəhrəman əsgərləri keçmişdi. Həmin gün Osmanlıdan Gəncəyə, Gəncədən Bakıya gələn Vətən torpaqlarını qarış-qarış yağılardan təmizləyən mücahidlərin, sərkərdələrin şərəfinə Tağıyevin malikanəsində süfrələr açılmış, ziyafətlər verilmiş, ayaqları altında qurbanlar kəsilmişdi.

Bu özəl və gözəl, Tanrıya xoş gedən gündən, Qurban bayramına təsadüf edən sevinc dolu gündən sonra Cümhuriyyət Gəncədən Bakıya köçmüş, məşhur xanəndə, neft milyonçusu – mesenat Seyid Mirbabayevin malikanəsində qərar tutmuş, Cümhuriyyətin bayrağı Gəncədən, Şeyxzamanovların malikanəsindən sonra Mirbabayevin mülkündən, Xəzərin yaxasından, Neft Şirkətinin – SOCAR-ın indiki binasından “Bir kərə yüksələn bayraq, bir daha enməz!” nidası ilə Göy üzünə sərilmişdi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.09.2025)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

18.

ELEKTRON, YOXSA ƏNƏNƏVİ KİTABLAR?

Təbii ki, bəşər durduqca ənənəvi kağız kitablar da yaşayacaq. Kağız kitabların haçansa gündəmdən çıxması mifdir. Kağız kitabı kağız qəzetlərin aqibəti əsla gözləmir, çünki qəzet bir gün ərzində çapa hazırlanır və növbəti gün dünənki məlumatlarla çıxıb da öz aktuallığını itirir. Bu səbəbdən xəbər saytları xəbərdaşıyıcıları kimi daha populyardırlar və get-gedə qəzetləri gündəmdən tam sıxışdırıb çıxarırlar. Kitablar isə tam başqa funksiyaya malikdirlər, onları hiss etmədən, qoxusunu duymadan, vərəqlərini çevirmədən, qaldığın yerə əlfəçin qoymadan, arada sinənin üstünə qoyub bəhs edənləri təsəvvürünə gətirmədən oxumaq qeyri-mümkündür, bu cəhətdən planşet, telefon və digər qadjetlər kağız kitabların yanında tam gücsüzdürlər.

Uşaq və yeniyetmələrin mütaliəsi, dünyagörüşünün formalaşması, qlobal informasiya mühiti ilə səmərəli təması proseslərinin uğurla nəticələnməsi Azərbaycan dövlətinin kitabxana-informasiya sahəsində gələcəyə yönəlmiş inkişaf konsepsiyasının tərkib hissələrindən biridir.

Uşaq və yeniyetmələrin informasiya texnologiyalarını mənimsəyən ən fəal qruplar olmasını qeyd etmək olar. Demək olar ki, artıq başqa həyat tərzi, dəyərləri, informasiya mühitində davranış modelləri olan yeni nəsil yetişmişdir. Bax bu aspektdən yanaşdıqda isə elektron kitabxanaların və elektron kitabların dəyəri gözə görünən olur.

Elektron kitabxanaların təşəkkülü və inkişafı həm elmi mühit, həm nəşriyyatlar, tibb və təhsil müəssisələri, eləcə də muzeylər və başqa fəaliyyət sahələri üçün də maraqlıdır. Həmin fəaliyyət sahələrinə uyğun yaradılmış elektron kitabxana tipləri mətn sənədləri ilə çevik əməliyyatlar həyata keçirən xüsusi cəhətlərinə görə fərqlənir. Elektron kitabxanalarla ənənəvi kitabxanaların həm fərqli, həm də oxşar cəhətləri var.

Fərqli cəhətlər:

-İnformasiya daşıyıcısına, tərkibinə;

-İnformasiya məhsulunun formalaşmasının texnoloji proseslərinə;

-Mühafizə və təqdimetmə üsullarına; 

-İstifadəçilərə xidmət məqsədinin xarakteri və həlli yoluna;

-Hüquqi və struktur asılılığına;

-İnformasiya məhsuluna mülkiyyət, surətini çıxarma və yayma hüququna;  İnformasiya resurslarından istifadə üsullarına görədir.

Oxşar cəhətlərə gəldikdə isə demək olar ki, onlar bir-birini tamamlayır. Elektron kitabxanalar professional kitabxana-informasiya mütəxəssisi təcrübəsindən, eyni zamanda kitabxana sahəsində mövcud beynəlxalq standartların tələblərindən istifadə etməyə bilməz. Bütün bunlara baxmayaraq hər iki - ənənəvi və elektron kitabxanaların hüquqi, təşkilati və texnoloji yaxınlıq xüsusiyyətlərinə baxmayaraq onlar cəmiyyətin müxtəlif informasiya strukturlarıdır və onların problemlərinə də differensial baxılmalıdır.

Növbəti: 19. Kitabxana işi haqqında qanun

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.09.2025)