Super User

Super User

Çərşənbə axşamı, 18 Noyabr 2025 08:03

Dilimizin keşikçilərindən biri

 

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Dilçi alimlərin cəmiyyətdə bir ayrı nüfuzu olur. Niyə? Çünki dilin saflaçması yönündə çalışırlar. Dil isə bir millətin mənsubiyyət atributudur. Haqqında söhbət açaçağım dilçi alimin bu gün anım günüdür.

 

Yusif Seyidov 1929-cu il mayın 2-də Naxçıvan MR Şərur rayonunun Yengicə kəndində anadan olub. Burada orta məktəbi bitirib. İki-illik Naxçıvan müəllimlər institutunda təhsilini davam etdirib. Sonra Azərbaycan Dövlət Universitetinin fılologiya fakültəsində təhsil alıb. Dilçilik ixtisası üzrə aspiranturada saxlanıb. "Müasir Azərbaycan dilində feli bağlama tərkibləri" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə edib. Universitetdə Ümumi dilçilik kafedrasında müəllim, baş müəllim, dosent, professor (1967-ci ildən) işləyib.

 "Müasir Azərbaycan dilində söz birləşmələri" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edib. Universitetdə Azərbaycan dili və onun tədrisi metodikası kafedrasına əsası qoyulduğu ilk gündən rəhbərlik edib. (1965-ci ildən dünyasını dəyişənədək). Elmi-pedaqoji fəaliyyəti ilə yanaşı, tənqidçi və ədəbiyyatşünas kimi də çalışıb, dövri mətbuatda müntəzəm çıxış edib. İlk məqaləsi 1952-ci ildə "Azərbaycan müəllimi" qəzetində dərc olunub. Rus dilli məktəblər üçün "Azərbaycan dili" dərsliyinin müəllifıdir.

Yusif Seyidov bir sıra məqalələrində, "Klassik Azərbaycan şairləri söz haqqında", "Yazıçı və dil", "Sözün şöhrəti", "Sözün qüdrəti", "Sözün hikməti" və s. kimi sanballı monoqrafiyalarında XI əsrdən başlayaraq müstəqillik dövrünə qədərki, təxminən min ilə qədər, Azərbaycan yazıçılarının söz və sənət haqqında, dil və onun insan həyatında, cəmiyyətdə rolu, əhəmiyyəti barədə fikirlərini toplayıb sistemə salıb, ədəbi-tarixi ardıcıllıqla təsvir və təhlil edib, xalqın dilçilik, qismən də ədəbiyyatşünaslıq və estetik görüşlərinin yığcam salnaməsini yaradıb.

Yusif Seyidov elmi məzmununa, metodiki mükəmməlliyinə görə qiymətli dərs vəsaitləri və dərsliklərin- "Müasir Azərbaycan dili"- (I h.-1959, II h - 1963); "Müasir Azərbaycan dili. IV hissə. Sintaksis"(1972, 1985, 2009) dərsliklərinin əsas müəlliflərindən biri, bir neçə dəfə nəşr edilən "Azərbaycan dili" və "Azərbaycan dilinin qrammatikası. Morfologiya" kimi ali məktəb dərsliklərinin müəllifidir.

 

Böyük dilçi alim Yusif Seyidov Azərbaycan dili tarixinə dair də səmərəli tədqiqatlar aparıb: "Nəsiminin əsərləri Azərbaycan ədəbi dilinin tarixi abidəsi kimi", "Dastani- Əhməd Hərami" haqqında bəzi qeydlər", "Kitabi- Dədə Qorqud"un dilində sadə cümlə (inkişaf səviyyəsi)", "Kitabi- Dədə Qorqud" dastanlarının dilində tərkib və budaq cümlə paralelizmi","Dövrün(XII- XIX əsrlər) şeir dilinə ümumi bir nəzər", "Ədəbi şəxsiyyət və dil" və s. məqalələri,habelə "Nəsiminin dili" monoqrafiyası ciddi müşahidə və axtarışların məhsuludur.

Yusif Seyidov dilçiliyin nəzəri və tətbiqi problemlərinə həsr edilmiş 200-dən çox elmi əsərin, o cümlədən 30- dan çox kitabın (monoqrafiya, dərslik və dərs vəsaitlərinin) müəllifidir.

 

Əsərləri

1. Azərbaycan ədəbi dilində söz birləşmələri

2. Müasir Azərbaycan dili. Sintaksis

3. Klassik Azərbaycan şairləri söz haqqında (XI-XVIII əsrlər)

4. Azərbaycan dili

5. Yazıçı və dil (XIX-XX əsrlər)

6. Sözün şöhrəti

7. Şairin fikir dünyası

 

Mükafatları

- Azərbaycan Dövlət Mükafatı

- Elm və təhsil sahəsindəki nailiyyətlərinə görə "Əməkdar elm xadimi" fəxri adı

- Şöhrət ordeni

 

Yusif Seyidov 18 noyabr 2013-cü ildə vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.11.2025)

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının 1 şair, 1 şeir rubrikasında bu gün şair Mikayıl İnçəçaylının "Tükənməz" şeiri təqdim edilir.

 

Mikayıl İnçəçaylı Cəlilabad ədəbi mühitinin nümayəndəsi, mahir bədii qiraətçi və şairdir.

 

TÜKƏNMƏZ

 

Səbr et, könül, Yaradanın əliylə,

Bir öcağa ruzi gələ tükənməz.

Şəkk eləsək dərd üstünə dərd gələr,

Daşınsa da şələ-şələ tükənməz.

 

Axtar ləli, dərinlikdən çək üzə,

İnsan gərək əməliylə zər düzə.

Hər yaranmış yaranışdan möcüzə,

Cümlə bəşər yazsa belə tükənməz.

 

Həyat varsa, ölüm də var, ömürdə,

Şərəf gəzmə hər yaşanmış ömürdə.

Abid olam, Quran tutam əlimdə,

Şeytan varsa fitnə, tələ tükənməz.

 

Əzəl torpaq, axır torpaq, kimik biz?

Ruh ki, uçdu bircə yığın sümük biz.

Sevinən də, sızlayan da bizik, biz,

İmtahan var, sorğu hələ tükənməz.

 

Dərs al Quran, Tövrat, Zəbur, İncildən,

Ara pozan, yara vuran, incidən,

Kəlam var ki, qiymətlidir incidən.

Yaz, Mikayıl, töhfə elə tükənməz.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.11.2025)

 

Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi yazar Norveçdə yaşayan soydaşımız Hadi Qaraçaydır.

 

 

Hadi Qaraçay

Norveç

 

BİZİM ÖYKÜMÜZ YENİCƏ BAŞLAYIR

Sayın Səid Mətinpura sunulmuşdur.

 

Adını sibl edib gülüş açarlar

Gülərlər

Gülərlər

Gülərlər

Adını sibl edib güllə açarlar

Vurarlar

Vurarlar

Vurarlar

Uşaqlarını

Uşaqlarını

Uşaqlarını

Günün gün orta çağında

Tutsaq tutarlar

Üzüm bağlarına çaqqal,

Şəhərlərinə beş on əli yaraqlı kaftar buraxarlar anam.

 

Göylərinin aynasında leyləklərin falı var

Göllərinin gözündə sona baş ördəklərin sevgi nağılı,

Gözlərini yumma

əllərini qoltuğunun soyuğuna

dizlərini qarnının sancısına qısma

bu gecənin də qarnına bir gündüz əkən var!

Yaxın gəl

Yanıma gəl

Bir azdan günəş pıtıraq gül açacaq

Bir azdan bir xoruz adını səsləyəcək

Bir azdan

qırmızı tərliklərini tərsinə geymiş

hardasa hansıysa quzu gözləri bütün oyanmamış bir qız çocuğu

oturub qaranlığın qibləsinə şirin şirin işiyəcəkdir...

 

Bir azdan

Ağrın canıma gəlsin

Bir azdan

Çox şeylər dəyişəcəkdir...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.11.2025)

 

 

 

14 noyabr  2025-ci il 14 tarixində F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasında 172 nömrəli tam orta məktəbin 3-cü sinif şagirdlərinin iştirakı ilə növbəti “Nağıl saatı” keçirilmişdir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Kitabxanadan verilən məlumata görə, tədbir zamanı uşaqlara “Rikinin ad günü”, “Şirinlik dünyası” və “Xarıbülbül nağılı” adlı kitablar haqqında geniş məlumat verilmiş, onların məzmunu, ideyası və uşaqların dünyagörüşünün formalaşmasında rolu haqqında müzakirələr aparılmışdır. Kitabxananın əməkdaşları hər bir nağılın uşaqlarda xeyirxahlıq, dostluq və vətənpərvərlik kimi dəyərlərin aşılanmasında xüsusi əhəmiyyət kəsb etdiyini diqqətə çatdırmışlar.

Nağıl saatının davamında şagirdlər üçün maraqlı cizgi filmi nümayiş olunmuş, uşaqların asudə vaxtının səmərəli təşkili təmin edilmişdir.

 Tədbir balaca oxucuların maariflənməsinə, kitabxana mühitinə daha yaxından bələd olmasına və onların mütaliəyə marağının artırılmasına xidmət etmişdir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.11.2025)

 

İsveçrənin paytaxt Bern şəhərində 8 Noyabr - Zəfər Gününə və dahi Azərbaycan bəstəkarı Üzeyir Hacıbəylinin 140 illiyinə həsr olunan “Azadlıq yolu” (“Path of Liberty”) adlı tədbir keçirilib. Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Fuad Muradov tədbirdə iştirak edib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən verilən məlumata görə, komitə sədri Fuad Muradov çıxışında Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi dövründə diaspor siyasətinin yeni keyfiyyət mərhələsinə yüksəldiyini qeyd edib, Birinci Vitse-prezident Mehriban Əliyevanın milli-mədəni dəyərlərimizin beynəlxalq aləmdə təbliğinə verdiyi mühüm töhfələri xatırladıb.

Komitə sədri dünya azərbaycanlılarının şanlı Zəfərimizin beşilliyini böyük coşqu ilə qeyd etdiklərini, Azərbaycanın zəngin mədəni irsinin beynəlxalq miqyasda tanıdılması üçün uğurlu layihələr həyata keçirdiklərini diqqətə çatdırıb. Bildirib ki, mədəni diplomatiya dövlətlər arasında etimadın möhkəmlənməsinə, qarşılıqlı anlayışın dərinləşməsinə və dayanıqlı dostluq münasibətlərinin formalaşmasına mühüm təsir göstərir və xaricdəki Azərbaycan icmaları bütün fəaliyyətlərində bu amilə üstünlük verirlər.

Azərbaycan Respublikasının İsveçrə Konfederasiyası və Lixtenşteyn Knyazlığındakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Fuad İsgəndərov Azərbaycanın beynəlxalq imicinin möhkəmlənməsində və xalqımızın humanitar dəyərlərinin tanıdılmasında diasporun əvəzsiz roluna diqqət çəkib, mədəni tədbirlərin ölkəmizin təbliğinə böyük töhfələr verdiyini bildirib.

Xəzər‑Alp Cəmiyyətinin rəhbəri Məryəm Qulamova cəmiyyətin həyata keçirdiyi layihələrin ölkələrimiz arasında mənəvi körpülərin qurulmasına təsir etdiyini söyləyib, Azərbaycan mədəniyyətinin Avropada incəsənət proqramları və festivallarla yanaşı, elmi səviyyədə də tanıdılmasının əhəmiyyətini vurğulayıb.

Tədbirdə Almaniyada yaşayan bəstəkar, musiqişünas və kulturoloq Elmir Mirzəyevin “Müasirlik və Arxaika: XX əsr Azərbaycan musiqi mədəniyyəti üç imperiya kontekstində” adlı monoqrafiyasının da təqdimatı keçirilib. Müəllif çıxış edərək monoqrafiya barədə ətraflı məlumat verib. Azərbaycanın tarix və mədəniyyətinin çətin mərhələlərdən keçdiyi 200 illik dövründən bəhs edən kitab alman dilinə tərcümə olunub və “Transcript-Verlag (Bielefeld)” nəşriyyatında çapdan çıxıb. Nəşr Azərbaycanın və Almaniyanın bir çox məşhur kitabxanalarına paylanıb.

Azərbaycan Respublikasının İsveçrə Konfederasiyası və Lixtenşteyn Knyazlığındakı Səfirliyinin l katibi Sara Abbasovanın moderatorluğu ilə baş tutan tədbir bədii hissə ilə davam edib.

Bədii hissədə Üzeyir Hacıbəylinin “Aşıqsayağı”, “Arazbarı”, “Sənsiz” və “Sevgili canan” əsərləri, Elmir Mirzəyevin Xocalı soyqırımına həsr etdiyi “İthaf” əsəri, Almaniyada fəaliyyət göstərən soprano Mara Hüseynova, “Berner Klaviertrio” musiqi qrupunun üzvləri - skripkaçı Roman Filipov, violonçel ifaçısı Pierre Deppe və pianoçu İqor Andreevin çıxışları, Qarabağ Universitetinin dekanı, bəstəkar Türkər Qasımzadənin bəstələri yer alıb. Səsləndirilən əsərlər tamaşaçıların sürəkli alqışları ilə qarşılanıb.  

Qeyd edək ki, tədbir Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi, komitənin tabeliyindəki Azərbaycan Diasporuna Dəstək Fondu, Azərbaycan Respublikasının İsveçrə Konfederasiyası və Lixtenşteyn Knyazlığındakı Səfirliyinin dəstəyi, İsveçrədə fəaliyyət göstərən Xəzər‑Alp Cəmiyyətinin (Caspian-Alpine Society) təşkilatçılığı ilə baş tutub.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.11.2025)

 

13 noyabr 2025-ci il tarixində Kaspi liseyinin 1-ci sinif şagirdləri Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasına maraqlı və maarifləndirici ekskursiya ediblər. Ekskursiya “Nağıl saatı” ilə başlayıb nağıl otağında uşaqlar üçün əl kuklaları vasitəsilə nağıl səhnələri nümayiş etdirilib. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Kitabxanadan məlumat verilib.

 

Balaca oxucular kuklalarla  təqdim olunan nağılları böyük maraq və sevinclə izləyiblər. Eyni zamanda şagirdlər kitabxananın oxu zalına baş çəkiblər. Burada kitabxananın əməkdaşı onlara kitabxana haqqında geniş məlumat verib, kitabların necə qorunması və onlardan düzgün istifadə qaydalarından danışıb.

Daha sonra əməkdaş uşaqlara  bulinqlə (zorakılıqla) bağlı kitabların icmalını keçirib. İcmal zamanı Amanda F. Doerinqin “Zarafat gülməli deyil”, “Lağ etmək gülməli deyil” və “İtələmək gülməli deyil” adlı kitabları haqqında məlumat verib. Bu kitablar uşaqlarda dostluq, qarşılıqlı hörmət və empati kimi dəyərləri aşılamaq məqsədi daşıyır.

Ekskursiya çərçivəsində şagirdlər həmçinin kitabxana haqqında animasiya filmi izləyiblər. Tədbirin sonunda “Göy qurşağı” jurnalı Kaspi liseyinin kitabxanasına hədiyyə edilib.

Tədbirin məqsədi uşaqlarda kitabxana və mütaliə mədəniyyətini formalaşdırmaq, oxumağa maraq oyatmaq, eləcə də dostluq, empati və zorakılığa qarşı düzgün münasibət kimi dəyərləri aşılamaqdır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.11.2025)

 

İsmayıl İsmayılov, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

  

Əlimə qələm alıb nəcib insan, insanlığa nümunə olan dəyərli dost, çoxsaylı insanların ümid işığı olan, daimi qədirbilən, həmişə insanlar tərəfindən sevilən, öz şəfalı əlləri ilə insanların saglamlığının qayğısını çəkən, zehni, düşüncələri ilə insanlara saglamlıq bəxş edən, öz səmimiyyəti ilə insanlar arasında dərin hörmət qazanan. böyük nüfuz sahibi, hörmətli dostum Cəbrayıl Əlinağıyev haqq dünyasına qovuşandan sonra onun haqqında xatirələrimi yazmaga başlayanda xeyli zaman özümə gələ bilmədim. Daha  doğrusu onun yoxluğuna inana bilmədim.

 

Bir vaxtlar Sumqayıt Təcili Tibbi Yardım  Xəstəxanasında həkim işləyən, artıq haqq dünyasına qovuşan qardaşım Cəbrayıl İsmayılov və əziz dostum Zahid Quliyevi itirəndən sonra yeganə olaraq qardaş əvəzi Cəbrayıl Əlinağıyevə həmişə ümid bəsləyib, ona arxalanmışdım. Əfsus ki, Böyük Yaradan onu da mənə çox gördü...

Cəmiyyətdə inandığım bu ümidim də uzun sürmədi, amansız ölüm 2025-ci ilin oktyabr ayının 20-də onu da əlimizdən aldı. Bu, Sumqayıt səhiyyəsi üçün çox böyük itkidir, belə insanlar həyatda az olurlar. O, cavan yaşlarından başlayaraq ömrünün sonuna kimi bütün mənalı həyatını travmatologiya şöbəsinə rəhbərlik etmişdi. Düz qırx il. Cəbrayıl həkim çox keşməkeşli, mürəkkəb, lakin şərəfli bir həyat yolu keçmişdi.

Cəbrayıl həkim bir təbib kimi çalışmaqla tibb elminin incəlikləri ilə də məşgul olmuş, bu sahədə elmi iş müdafiə eləyib, tibb üzrə fəlsəfə doktoru olmuşdu. Və özünün böyük məktəbini yaratmışdı. Bu mənada tibb sahəsində məqsədyönlü tədqiqat işləri aparmış və tibb üzrə fəlsəfə doktoru, alim olmaqla Sumqayıtda travamatalogiya sahəsində böyük uğurlar əldə etmişdi. O, bu sahədə fəaliyyətini davam etdirərək doktorluq dissertasuyasını tamamlasa da, lakin səhhəti ona yol verməmişdi ki, bu elmi işini müdafiə eləsin.

O, işlədiyi müddətdə kollektivin dərin hörmətini qazanmışdı.

Əlbəttə, dünyaya çoxlu sayda insanlar gəlir, onların hamısı xoşniyyətli və sülhsevər olmurlar. Bu mənada həkim Cəbrayıl Əlinağıyev olduqca sülhsevər, insanpərvər, xeyirxah əməl sahibi olmaqla Sumqayıtda və ondan kənarda yaşayan insanlara qaygıkeşliklə yanaşan, hippokrat andına sadiq qalan həkimlərimizdən idi. Qaygıkeş həkim birinci və ikincı Qarabag müharibəsində, 1988-ci il Sumqayıt hadisələrində, 1990-cı ilin 19-20 yanvar hadisələrində  yaralanan insanlara daimi tibbi xidmət göstərmiş, onların həyata qayıtmasında danılmaz rolu olmuşdur.

Cəbrayıl həkim yorulmaq nə olduğunu bilməyən, hətta gecə saat 1-2-də qəzaya düşüb ağır travma almış xəstələrə tibbi yardım edərək yuxusuna haram qatmış həkim idi.

Amerikanın birinci prezidenti Benjamin Fanklinin belə bir deyimi var: “Çox adam artıq 25 yaşında ölür, ancaq onu məzara 75 yaşında qoyurlar. Bu o deməkdir ki, bu insan 25 yaşdan sonra heç bir xeyirxah, faydalı iş görməmiş, xalqına və dövlətinə xeyir verməmişdir. Ona görə də belə insanlar ölü kmi qiymətləndirilir”. Qeyd edilənlərə nəzərən Cəbrayıl həkim ömrünün sonuna kimi xalqına, millətinə xeyirxahlıqla, həvəslə xidmət etmiş təbib idi.

Mənim Cəbrayıl doktorla münasibətim 1985-ci ildən başlayıb. Sumqayıt şəhərinin bütün ictimai tədbirlərində onu bir vətənpərvər insan kimi tanımışam. Həmişə haqqın və ədalətin tərəfdarı idi. Cəbrayıl həkim hər bir insanla öz dilində danışmağı və qəlbinə yol tapmagı bacarırdı. O, xəstə ilə elə danışıb, söhbət edirdi ki, sanki xəstədə şirin sözlərlə özünə böyük inam yaradırdı.

Cəbrayıl həkimin dogulduğu bölgədən çoxdan çıxmağına baxmayaraq, o daimi doğma torpağına gedir, insanlarla görüşür, onların sağlamlıqlarına qarşı dəyərli məsləhətlər verir, onlara qayğı göstərirdi, eynilə elinin-obasının xeyir-şərində yaxından istirak edir, həmişə xalqın içində olurdu. Bu da onun elinə, vətəninə bağlılığından və vətən sevgisindən irəli gəlirdi. Cəbrayıl həkim günəş kimi parlaq, daim  insanların saglamlığına nur saçan, dağlar kimi vüqarlı, axar su kimi şəffaf bir insan idi.

Xalq arasında belə bir deyim var: “Adam var evdən gedir, adam da var eldən gedir”. Sözün əsl mənasında Cəbrayıl həkim eldən gedən ziyalı şəxs idi.

O, danışanda heç vaxt səsini qaldırmazdı, mən onunla müxtəlif məsələlər üzrə diskussiya edərdim. O, danışanda çox təmkinlə, fəlsəfi qaydada, aramla, sakit başa düşülən tərzdə  fikirlərini ifadə edərdi. Ona görə də onunla təmasda olanlar Cəbrayıl həkimə diqqətlə qulaq asardılar.

Mən elə bir Sumqayıt sakini görmədim ki, kimsə ondan narazı qalsın, bu da onun böyüklüyündən, saflığından,  savadlı təbib olmasından irəli gəlirdi.

Cəbrayıl həkimin xalq qarşısında xidmətləri nəzərə alınaraq, dövlət tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. O, çoxsaylı fəxri fərmanlar, orden və medallarla təltif olunmuş, Əməkdar həkim adına layiq görülmüşdü. Onun travmatologiya sahəsində çoxlu yetişdirmələri vardır. Onun yetişdirmələri indi də bu ənənələri layiqincə davam etdirirlər. Eləcə də qardaşı Arif həkim, övladları Nəsimi, Babək, Vüsalə xanım da  Cəbrayıl həkimin şərəfli yolunu davam etdririrlər.

Cəbrayıl həkim haqq dünyasına qovuşsa da daimi onu sevənlərin qəlbində həmişə yaşayacaq.

Allah rəhmət eləsin, yeri cənnət olsun!

Sözümün sonunu tatar şairi Musa Cəlilin bu kəlamı ilə bititirəm: “ Elə yaşa ki, öləndən sonra ölmə”. Doğrudan da Cəbrayıl həkimi sevənlər onu həyatda daimi yaşadacaqlar. Deməli, o, heç vaxt ölməyəcək.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.11.2025)

 

 

 

 

 

Bazar ertəsi, 17 Noyabr 2025 11:44

Qazaxda kəlağayı bayramı

 

14 noyabr 2025-ci il tarixdə Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin və Qazax rayon MKS- in birgə təşkilatçılığı ilə "Konstitusiya və Suverenlik ili" çərçivəsində "Kəlağayı Günləri - 2025" layihəsi çərçivəsində “Anam Kəlağaydı, kəlağay anam” adlı kitabının təqdimatı keçirilib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına İctimai Birlikdən verilən məlumata görə, tədbiri giriş sözü ilə açan  Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin sədri, Kəlağayı ev Muzeyinin direktoru, şair, publisist Güllü Eldar Tomarlı qonaqları salamladı, tədbir haqqında geniş məlumat verdi. Şəhidlərimizin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad olundu.

 Söz Qazax-Tovuz Regional Mədəniyyət İdarəsinin Qazax rayon nümayəndə v.m.i.e. Ceyhunə Hüseynovaya verildi. O, çıxışında qeyd etdi ki, kəlağayı qədim adətlərimizin də ayrılmaz tərkib hissəsi olub, öz rəngləri ilə xeyir, şər, səadət və bədbəxtlik barədə xəbərdaredici rol oynayıb. Gəlin gətirilərkən başına ağ kəlağayı örtmək, gəlin arabasının qabağına ağ, qırmızı, soğanı, narıncı, zoğalı kəlağayılar bağlamaq, hüzn, matəm günləri evlərin qarşısından qara kəlağayılar asmaq, niyyət baş tutduqda məscidlərə, ziyarətgahlara kəlağayı aparmaq, kasıblara, şikəstlərə kəlağayı pay vermək  kimi adətlərimiz buna nümunədir.

Tədbirdə çıxış edən Qazax rayon MKS-nin direktoru Fəridə Xudiyeva Güllü xanım Tomarlıya Qazax MKS-də keçirilən tədbirə və gənc nəslə Kəlağayının qorunub yaşadılmasında, milli ruhun, mədəniyyətimizin, vətən sevgisinin təcəssüm etdirilməsində göstərdiyi xidmətlərinə görə dərin təşəkkürünü bildirdi.

Tədbirdə şairə Gülsənəm Cəlili, gənc şairə Arzu Həsənova,  Şəhid anası Xatirə ana, Güləndam Dağlarqızı, aşıq Osman İncəli, Qazaxbəyli kənd kitabxana filialının müdiri Sevinc Alməmmədova, Mədəniyyət Mərkəzinin metodisti Zülfiyə Mürsəlova çıxış etdilər.

Sonda Güllü Eldar Tomarlı qeyd edib ki, milli qadın geyimlərinin bir qolunu təşkil edən kəlağayımızın geniş təbliğ etməkdə məqsədimiz  onun əzəlki şan - şöhrətini özünə qaytarmaq, tarixi, istehsalı, istifadəsi  haqqında gənc nəsli maarifləndirmək, beynəlxalq səviyyədə çatdırmaqdır. Beləliklə,  Noyabrın 26 Kəlağayı Günüdü.  Bu münasibətlə 26 Noyabrda Rəşid Behbudov adına Dövlət Mahnı Teatrında final konsertimiz- "Kəlağayı Bayramı" nı qeyd edəcəyik. Məqsədim 26 Noyabr - Azərbaycan Kəlağayısı Gününün "Kəlağayı Bayramı" kimi hər yerdə qeyd olunmasına nail olmaqdı və gündəmdə saxlamaqdı. Milli dəyərlərimiz o qədər möhtəşəmdir ki, qoruyaq, təbliğ edək.

Sonda Güllü Eldar Tomarlı tədbirə zəhməti keçən hər kəsə və tədbir iştirakçılarına təşəkkürünü bildirib və xatirə şəkli çəkildi.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.11.2025)

Bazar ertəsi, 17 Noyabr 2025 17:10

Şuşa – mədəniyyət paytaxtı kimi

 

Rəqsanə Babayeva,

Beyləqan rayon Mədəniyyət Mərkəzinin rejissoru, “Gənclik” xalq teatrının rəhbəri, yazıçı. “Ədəbiyyat və İncəsənət” üçün

 

Şuşa yalnız coğrafi məkan deyil; o, Azərbaycanın mədəniyyət və sənət tarixində simvolik bir şəhərdir. Dağların qoynunda yerləşən bu qədim şəhər əsrlər boyu musiqi, poeziya, teatr və incəsənət məkanı olub. Şuşa təkcə Qarabağ bölgəsinin mədəni mərkəzi deyil, həm də milli ruhun, yaradıcılığın və mənəvi dəyərlərin beşiyidir. Müasir dövrdə Şuşanın mədəniyyət paytaxtı kimi bərpası, yalnız tarixi fakt deyil, həm də Azərbaycanın mədəni diplomatiyasının uğurudur.

 

Tarixi mədəniyyət ocağı

 

Şuşa XIX əsrin ortalarından mədəniyyət və incəsənət ocağı kimi tanınmağa başlayıb. Burada doğulmuş və fəaliyyət göstərmiş sənətkarlar – Bülbül, Uzeyir Hacıbəyov, Xurşidbanu Natəvan – şəhərin zəngin mədəni irsini formalaşdırıblar. Şuşa yalnız musiqi və poeziya ilə məşhur deyil; şəhər həm də teatr və incəsənət məktəblərinin mərkəzi olub.

Şəhərin tarixi məscidləri, sarayları və teatr zalları mədəniyyətin fiziki təcəssümü kimi çıxış edir. Onlar həm yerli, həm də xarici tamaşaçılar üçün Şuşanın zəngin irsini nümayiş etdirir.

 

Musiqi və Şuşa

 

Şuşa musiqi mədəniyyətinin beşiyidir. Buradan çıxan muğam ustaları və aşıq sənəti millətin ruhunu yaşadıb və dünyanın müxtəlif ölkələrində tanıdılıb. Hər il keçirilən “Xarıbülbül” musiqi festivalı Şuşanı yalnız Azərbaycanın deyil, beynəlxalq musiqi səhnəsinin də diqqət mərkəzinə çevirir.

Muğam, xalq mahnıları və aşıq sənəti bu şəhərin adı ilə birləşərək milli kimliyin və mədəni irsin güzgüsünə çevrilir. Musiqi vasitəsilə Şuşa yalnız tarixdə qalmır, həm də müasir mədəniyyətin canlandığı bir məkan kimi yaşayır.

 

Teatr və ədəbiyyat

 

Şuşa teatr və ədəbiyyat sahəsində də öz əhəmiyyətini qoruyub saxlayır. XIX və XX əsrin əvvəllərində şəhərdə təşkil olunan teatr tamaşaları və ədəbi gecələr Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafına böyük töhfə verib. Müasir dövrdə bu ənənə bərpa olunur: gənc rejissorlar, aktyorlar və yazıçılar Şuşanı səhnə, ədəbiyyat və yaradıcılıq üçün mərkəz seçirlər.

Şuşada keçirilən tədbirlər yalnız yerli deyil, beynəlxalq auditoriyaya da təqdim olunur, beləliklə, şəhər mədəniyyət diplomatiyasının mühüm alətinə çevrilir.

 

Qarabağ və milli irs

 

Şuşa həm də Qarabağ münaqişəsinin mədəni aspektini təcəssüm etdirir. Müharibə illərində dağılan mədəniyyət obyektləri indi bərpa olunur. Bu bərpa işləri yalnız fiziki infrastruktur deyil, həm də milli yaddaşın, mədəni irsin və identikliyin bərpasıdır.

Şuşanın mədəniyyət paytaxtı kimi təqdimatı Azərbaycanın tarixi və mədəni dəyərlərinin dünyaya çatdırılması üçün unikal bir fürsətdir. Hər bir sərgi, konsert, teatr tamaşası və festival bu şəhəri həm yerli, həm də beynəlxalq səviyyədə tanıdır.

 

Gənclərin və gələcəyin rolu

 

Gənc sənətkarlar və mədəniyyət işçiləri Şuşanın mədəniyyət paytaxtı kimi mövqeyini daha da möhkəmləndirirlər. Onlar burada musiqi, teatr, rəssamlıq və kino layihələri həyata keçirir, şəhərin tarixi mədəniyyətini müasir auditoriyaya çatdırırlar.

Gənc nəslin iştirakı həm də Şuşanın canlı bir mədəniyyət mərkəzi kimi yaşamasını təmin edir. Bu, yalnız keçmişin qorunması deyil, həm də gələcəyin qurulması deməkdir.

 

Beynəlxalq üfüqlər

 

Şuşanın mədəniyyət paytaxtı kimi inkişafı beynəlxalq əlaqələrə də töhfə verir. Festival və sərgilər vasitəsilə şəhər dünya səhnəsinə çıxır, Azərbaycan mədəniyyəti və incəsənəti qlobal auditoriyaya təqdim olunur. Xarici tamaşaçılar yalnız musiqi və teatrı deyil, həm də Azərbaycanın zəngin mədəni irsini və milli kimliyini tanıyırlar.

Şuşa mədəniyyət paytaxtı kimi Azərbaycanın mədəni xəzinəsini qoruyur, milli kimliyi gələcək nəsillərə çatdırır və dünya səhnəsində ölkəmizi tanıdır. Musiqi, teatr, ədəbiyyat və incəsənət bu şəhərin ruhunu yaşadır, gənc nəsil isə onu yenidən dünyaya tanıdır.

 

Beləliklə, Şuşa yalnız coğrafi məkân deyil, Azərbaycan mədəniyyətinin ürəyi, milli irsin və yaradıcılığın paytaxtıdır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.11.2025)

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının 1 şair, 1 şeir rubrikasında bu gün şair Əfrahim Hüseynlinin "Torpaq biznən hesab çəkir" şeiri təqdim edilir.

 

Əfrahim Hüseynli Cəlilabad ədəbi mühitinin tanınmış nümayəndəsi, həkim və şairdir.

 

TORPAQ BİZNƏN HESAB ÇƏKİR

 

Yalanmış, bu sevgi yalan!

Ölmədi gözləri dolan.

Yadların əlində qalan

Torpaq biznən hesab çəkir.

 

Biri qəmli, beşi gülən…

Hara getdi dərdi bilən?

Vaxtsız saralıb tökülən

Yarpaq biznən hesab çəkir.

 

Bilmədik ulduz neçədi,-

Ölüb dirilmək necədi.

Göz – gözü görməz gecədi,

Çıraq biznən hesab çəkir.

 

Eniş, yoxuş, qaya, gədik

Baxır yolumuza dik-dik.

Gəzdirə bildik… bilmədik?!-

Papaq biznən hesab çəkir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.11.2025)

58 -dən səhifə 2601

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.