Nigar Həsənzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

AZAL təyyarəsinin qəzasından bir il ötdü. Dünən dərin hüznlə, matəm hissiylə o günü xatırladıq.

Azərbaycan aviasiyasının tarixi XX əsrin sonlarından başlayır. Azərbaycan Hava Yolları (AZAL) yaradıldıqdan sonra ölkənin hava nəqliyyatı sürətlə inkişaf etməyə başlayıb. Təyyarələrin alınması, uçuş marşrutlarının genişləndirilməsi və beynəlxalq standartlara uyğunlaşma bu sahəni həm sərnişinlər, həm də peşəkar heyət üçün etibarlı edib. Lakin hər inkişaf yolunda öyrədici dərslər də olur. Yəni ağır faciələr, gözlənilməz qəza nümunələri, insan həyatının nə qədər qiymətli olduğunu bir daha xatırladadır.

AZAL‑ın yaranmasından sonra ölkədə aviasiya sahəsində ciddi addımlar atılıb. Təlim proqramları gücləndirilib, təhlükəsizlik protokolları yenilənib və sərnişinlərin təhlükəsizliyi, rahatlığı ön plana çəkilib. Lakin aviasiya nə qədər inkişaf etsə də, gözlənilməz hadisələr qaçılmazdır.

25 dekabr 2024‑cü il Azərbaycan üçün yalnız qışın soyuğu ilə deyil, həm də ağır bir xatirə ilə yadda qalıb. Doğrudur, bundan öncədə dəfələrlə bu cür faciəvi təyyarə qəzaları ilə rastlaşmışıq, ancaq bu qəza bir daha təhlükənin başımızdan heç getmədiyinin bariz nümunəsi olub. AZAL‑a məxsus Embraer 190 sərnişin təyyarəsi Bakıdan Qroznı istiqamətində uçuş edib. Təyyarə Aktau, Qazaxıstan yaxınlığında məcburi eniş cəhdində qəzaya uğrayıb. Bu faciə 62 sərnişin və 5 ekipaj üzvü arasında 38 nəfərin həyatını itirməsi 29 nəfərin isə pilotun səyi sayəsində sağ qalması ilə nəticələnib. 

Bu faciənin unudulmaz olmasının səbəbi yalnız itkilər deyil. Pilot və ekipajın səyi, təcili xilasetmə əməliyyatlarının dəqiqliyi, vətəndaşların həmrəylik nümayişi  hadisəni unudulmaz edir. Bu hadisə yalnız acı bir hadisə deyil, həm də həyatın dəyərini bir daha anladan, vətən,millət anlayışının,cəsarətin ön plana çəkildiyi tarixi bir andır.

Mətbuat və sosial media faciəni təkcə xəbər olaraq deyil, həm də insan hissləri, xatirələr və ictimai narahatlıq prizmasından işıqlandırıb. Sosial şəbəkələrdə insanlar yazırdılar:

"Pilotlar son ana qədər uçuşu idarə edərək mümkün qədər çox can xilas edib".

"Bu hadisə mənə uçuşdan qorxmağımdan daha çox insanlıq, mərhəmət və qəhrəmanlıq barədə düşündürüb".

"Sağ qalanlarının  ailələri ilə yenidən bir araya gəlmələri üçün dua edirəm. Hər biri rahat yatsın, ruhları şad olsun".

 Sosial mediada yayılan videolar və görüntülər sərnişinlərin son anları olduğlarını hiss etməsi, duaları və qorxu ilə ümidin qarışığını əks etdirirdi. İnsanlar yazırdılar ki, bu görüntülər "hər saniyə həyatın nə qədər qiymətli olduğunu xatırladır".

Diplomatik açıqlamalar və rəsmi etiraflar da sosial mediada geniş müzakirə olunub. 2025-ci ilin oktyabrında Rusiya Prezidenti Vladimir Putin etiraf edib ki, 2024-cü ilin dekabrında rus hava müdafiə sistemləri həmin sərnişin təyyarəsini Rusiya səmasının müdafiəsi zamanı zədələyib. Bu açıqlama faciənin yalnız texniki qəza olmadığını, həm də millət,tarix  insanlıq dərsi olduğunu ortaya qoyub.

Bu faciə təkcə aviasiya texnologiyasının limitlərini deyil, hər bir insanın həyatının nə qədər qiymətli olduğunu dəfələrlə xatırladıb. Hər bir uçuş, hər bir pilot və sərnişin üçün məsuliyyətli olmağın vacibliyi bir daha ön plana çıxıb. Hər bir itki bir ailənin kədəri, bir həyatın yarımçıq qalan arzusu, bir xatirənin daşıyıcısıdır.

Bu gün biz 25 dekabrı yalnız qara bir gün kimi deyil, həm də insanlıq dərsi kimi xatırlamalıyıq. Bu faciə bizə xatırladır ki, texnologiya nə qədər inkişaf etsə də, həyatın özü heç bir təhlükəsizlik proseduru ilə tam əvəz edilə bilməz. Aviasiya sahəsində uğurlar və uğursuzluqlar, gələcəkdə daha təhlükəsiz uçuşların təmin edilməsinə və insan həyatının qorunmasına xidmət etməlidir.

Bu qəzada həlak olan bütün səma qurbanlarının ailələrinə və yaxınlarına bir daha başsağlığı veririk.

Allah rəhmət etsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2025)

İlhamə Məhəmmədqızı,

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

“Rənglərin hekayəti” sərgisi təkcə bir rəssamın yubiley tədbiri deyil, eyni zamanda milli ruhun, azərbaycançılıq ideyasının və suveren dövlət anlayışının sənət dili ilə təqdimatı idi. Şirin Cəfərovun əsərlərində rənglər danışır, düşündürür və tarix yazır. Bu sərgi Sumqayıt şəhərinin mədəni həyatında yadda qalan əlamətdar hadisə kimi dəyərləndirilir...

Sumqayıt Dövlət Rəsm Qalereyasında Azərbaycan təsviri incəsənətinin parlaq simalarından biri, tanınmış peşəkar rəssam Şirin Cəfərovun 70 illik yubileyi münasibətilə “Rənglərin hekayəti” adlı fərdi sərgisi keçirilib.

Əlli ildən artıqdır ki, sənət yolunda inamla addımlayan Şirin Cəfərov əsasən karikatura janrında fəaliyyət göstərir. O, həyatının təxminən otuz ilini Avropada yaşayıb-yaradaraq keçirib, Polşa, Fransa və Belçikada fəaliyyət göstərib. Bununla yanaşı, yaradıcılığının əsas xəttini Qarabağ mövzusu təşkil edib. Rəssamın bu mövzuya həsr olunmuş üç yüzə yaxın əl işi mövcuddur.

Şirin Cəfərov 1955-ci ildə Qubadlı rayonunun Mahmudlu kəndində anadan olub. 1977-ci ildə Əzim Əzimzadə adına Rəssamlıq Məktəbinə qəbul olunub, 1982-ci ildə oranı bitirdikdən sonra təhsilini davam etdirmək məqsədilə Litvaya yollanıb və Litva Rəssamlıq Akademiyasına daxil olub. Qəlbində daima Vətən həsrəti yaşadan sənətkar 2005-ci ildə Azərbaycana qayıdıb. Hazırda paytaxt Bakıda, İçərişəhərdə fəaliyyət göstərir və bu müddət ərzində 10-dan artıq fərdi sərgi açıb. Rəssamın ən böyük arzusu isə erməni işğalından azad edilən Qubadlının tam bərpasından sonra doğma yurda qayıdaraq orada sərgi keçirməkdir.

Konstitusiya və Suverenlik ili çərçivəsində təşkil olunan bu sərgi sənətsevərlərin böyük marağına səbəb olub. Yüksək estetik zövqlə ərsəyə gətirilən əsərlər zəngin rəng palitrası və dərin məna yükü ilə seçilir. Sərgidə nümayiş olunan tablolar rəssamın yaradıcılıq yolunun ən kamil və dolğun nümunələrini əks etdirir. Hər bir əsər Şirin Cəfərovun daxili aləmini, həyat fəlsəfəsini və sənətə olan sonsuz sevgisini tamaşaçıya çatdırır.

Sərginin açılış mərasimində ziyalılar, incəsənət nümayəndələri, media təmsilçiləri və sənətsevərlər iştirak ediblər. Tədbirin moderatoru yazıçı-publisist, kulturoloq Hafiz Ataxanlı çıxış üçün sözü Sumqayıt Dövlət Rəsm Qalereyasının direktoru Ellada Həsənovaya, Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyətinin nümayəndəsi Cavidan Mirzəyevə, xalçaçı-rəssam Fazil Abbasqukuzadəyə, yubilyarın uşaqlıq dostu, rəssam Firdovsi Cəfərova, eləcə də rəssamlar İntiqam Cəfərov, Arif Müzəffər və digərlərinə təqdim edib. Çıxış edənlər Şirin Cəfərovun Azərbaycan təsviri incəsənətinə verdiyi əvəzsiz töhfələri vurğulayaraq, onun yaradıcılığını milli mədəniyyətimizin dəyərli xəzinəsi kimi qiymətləndiriblər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2025)

Fatimə Məmmədova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Rəqəmsal çağın gəlişi insan həyatını hər tərəfdən dəyişib. Artıq gündəlik söhbətlər, şəxsi fikirlər və duyğular saniyələr içində mesajlara, səsyazılara və şəkillərə çevrilir, sosial şəbəkələr və tətbiqlər vasitəsilə paylaşılır. Lakin görünməz bir sərhəd var – hər paylaşımın arxasında hüquqi və etik nəticələr dayanır...

Özəl yazışmaların, şəxsi səsyazıların və fotoşəkillərin icazəsiz yayılması təkcə şəxsi həyatın toxunulmazlığını pozmur, həm də ciddi cinayət məsuliyyətinə yol açır. Bu, texnologiya ilə hüququn kəsişdiyi, insanların gündəlik həyatında tez-tez rast gəldiyi, amma az düşündüyü bir problem sahəsidir. Hər bir klik, hər bir paylaşım, bəzən gözlənilməz və ağır nəticələr doğura bilər – və məhz bu, oxucular üçün həm maraqlı, həm də düşündürücü bir sual ortaya qoyur: şəxsi həyatın gizliliyi ilə rəqəmsal ünsiyyət arasında həqiqi sərhəd haradadır?

Bu barədə “Ədəbiyyat və İncəsənətə2 danışan Azərbaycan Vəkillər Kollegiyasının üzvü Cavanşir Qasımzadə bildirib ki, nəinki səs yazısı, hətta videomaterial və fotoşəkillərin yayılması da cinayət məsuliyyəti yaradır:

"Bu, cinayət məcəlləsinin 156-ci maddəsində-şəxsi həyatın toxunulmazlığı maddəsində öz əksini tapıb. Bundan əlavə 155-ci maddə   də gizli telefon danışıqlarının yayılması ilə bağlı məsuliyyət haqqındadır. Burada sübut qismində istifadə olunub-olunmaması ilə bağlı biz bir şeyə fikir veririk ki, WhatsApp yazışması, səsyazısı o halda sübut qismində istifadə olunur ki, bu qanunsuz yolla həyata keçirilməsin. Yəni bu səsyazısı ilə bağlı şəxsin öz icazəsi olsun".

Vəkilin sözlərinə görə, WhatsApp vasitəsilə göndərilən mesajlar məhkəmədə sübut kimi istifadə oluna bilər:

" WhatsApp yazışması və WhatsApp səsyazısı sübut qismində qəbul oluna bilər. Niyə? Çünki şəxs onu qarşı tərəfə atdıqda özü bunu öz razılığı ilə göndərir və gerçəkləşdirir.  Belə olan halda bu gizlin səsyazısı sayılmır, şəxsin öz istəyərək etdiyi hal sayılır".

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2025)

Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və İncəsənət”

Zərifə İsmayıl qızı Budaqova 1929-cu il 28 aprel tarixində İrəvan şəhərinin Dəmirbulaq məhəlləsində dünyaya gəlmişdir. Orta təhsilinin yeddi sinfini doğma İrəvanda başa vurduqdan sonra 1942-ci ildə İrəvan Pedaqoji Məktəbinə qəbul olunmuşdur. 1946-cı ildə həmin məktəbi bitirərək elə həmin ildə İrəvan Pedaqoji İnstitutunun Azərbaycan bölməsinin Filologiya fakültəsində ali təhsil almağa başlamışdır.

1947-ci ilin dekabrında Ermənistanda yaşayan azərbaycanlıların deportasiyası nəticəsində bu fakültə 1948-ci ildə İrəvandan Bakıya – Azərbaycan Pedaqoji İnstitutuna köçürülmüşdür. Zərifə Budaqova 1949-cu ildə institutun Filologiya fakültəsini bitirdikdən sonra Azərbaycan SSR EA Dilçilik İnstitutunun aspiranturasına daxil olmuşdur.

1953-cü ildə Moskvada namizədlik dissertasiyasını uğurla müdafiə edən Zərifə xanım Azərbaycan qadın dilçiləri arasında ilk olaraq filologiya elmləri namizədi elmi dərəcəsinə layiq görülmüşdür. Cəmi 24 yaşında elmi ad alan gənc alim Bakıya qayıdaraq tədqiqat fəaliyyətini davam etdirmişdir.

1955-ci ilin oktyabr ayından etibarən Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Müasir Azərbaycan dilçiliyi şöbəsinə rəhbərlik etmiş və 35 il – 1989-cu ilə, ömrünün sonunadək bu vəzifəni icra etmişdir.

1963-cü ildə namizədlik dissertasiyasından on il sonra “Müasir Azərbaycan ədəbi dilində sadə cümlə” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etsə də, işin SSRİ Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən təsdiqlənməsi iki il davam etmişdir. Elə həmin ildə professor elmi adına layiq görülmüşdür. O, 1960–1961-ci illərdə nəşr olunan ikicildlik “Azərbaycan dilinin qrammatikası” əsərinin redaktorlarından biri olmuşdur. “Müasir Azərbaycan dilində sadə cümlələr” (1964), “Azərbaycan bədii dilinin üslubiyyatı” (1970), “Azərbaycan dilində durğu işarələri” (1977) kimi fundamental əsərlər də onun elmi irsinə daxildir.

1980-ci ildə Zərifə Budaqova Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü seçilmişdir. Uzun illər məsul vəzifələrdə çalışan alim Dilçilik İnstitutunda direktor müavini olmuş, 1987-ci ildə isə institutun direktoru seçilmiş və həyatının sonuna qədər bu vəzifədə fəaliyyət göstərmişdir.

Zərifə Budaqova 1989-cu il 9 noyabr tarixində vəfat etmişdir. O, eyni zamanda görkəmli alim Budaq Budaqovun ömür-gün yoldaşı olmuşdur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2025)

Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və İncəsənət”

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu ilə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının birgə layihəsində bugünkü mövzumuz fərqlidir. Türk dünyası bir insan olsaydı, onun xarakteri necə olardı?

Türk dünyası bir insan olsaydı, o, susaraq çox şey danışanlardan olardı. Çünki onun sükutu tarixi yaddaşından gəlirdi. Min illərin səs-küyünü, at nalının torpağa vurduğu izi, yurd yerinin külünü içinə yığmışdı. Elə buna görə də, o, çox danışmağa ehtiyac duymazdı, o artıq bunları iliklərinə qədər yaşamışdı.

 Bu insan uzaq yolların adamı olardı. Harada doğulduğunu soruşanda konkret ünvan deməkdə çətinlik çəkərdi. “Bozkırda” deyərdi. Çünki onun vətəni bir şəhər yox, Türkün qədəminin dəydiyi bütün ünvanlar idi. Yerində dura bilməyən, amma köksüz də olmayan bir ruh… Gedərdi, lakin izsiz yox.

 Xarakterində ziddiyyətlər çox olardı. Eyni anda həm sərt, həm mərhəmətli. Düşməninə qarşı qılınc kimi kəskin, dostuna qarşı çörək kimi bölünən. Tarix onu savaşçı kimi tanıyıb, amma o bilirdi ki, hər döyüşdən sonra saz çalınmasa, qələbə yarımçıqdır. Ona görə də qılıncla yanaşı sözü, güclə yanaşı nəğməni də daşıyırdı.

 Türk dünyası insan olsaydı, sadiq olardı. Söz verdinsə, canınla cavabdehsən. Çünki Türk üçün söz namusdur. Bu sadiqlik bəzən onu aldadılmış edərdi, amma o, xəyanətdən çox, sədaqətə inanmağı seçərdi. Çünki onun əxlaqı fayda üzərində yox, şərəf üzərində qurulmuşdu.

 O, təkəbbürlü olmazdı. Böyük imperiyalar qurub dağıtmış bir insanın içində qəribə bir təvazö var idi. Bilirdi ki, torpaq heç kimi əbədi saxlamır. Bugün xaqansan, sabah ad. Bu səbəbdən varlığı ilə deyil, izi ilə öyünərdi.

 Ən çox da yaddaşı ağır olardı. Unudulmuş adları, yarımçıq qalan yurdları, zamanında bir-birindən ayrı düşmüş qardaşları xatırlayardı. Bəzən gecələr bu yaddaş onu yuxusuz qoyardı. Amma yenə də kinli olmazdı. Çünki o, nifrətlə yox, dözümlə yaşamağı öyrənmişdi.

 Ədəbiyyatı soruşsan, deyərdi ki, onun şeiri at belində yaranıb. Tarixi isə təkcə kitabda yox, daşda, dastanda, bayatıda yazılıb. O, özünü yazmaqdan çox, yaşamaqla iz buraxan insan tipidir.

 Türk dünyası bir insan olsaydı, bu gün bir az yorğun görünərdi. Çox parçalanmış, çox danışılmış, az dinlənmiş… Amma gözlərində hələ də o köhnə işıq olardı. Qayıdışın, xatırlayışın, yenidən bir araya gəlməyin işığı.

 Və ən sonda, bu insanın ən böyük xüsusiyyəti bu olardı ki,

o, hələ də ümid edərdi.

Çünki türk olmaq təkcə keçmişin yükünü daşımaq deyil, gələcəyin məsuliyyətini də səssizcə çiyinlərində saxlamaqdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Qazax mahalının adı gələndə yada məşhur şairlər, aşıqlar, alimlər, generallar, pəhləvanlar gəlir, düzdürmü? Amma bu sırada bir məşhur rəqqasə də var.

Bu gün onun anadan olmasının 106-cı ildönümüdür.

Azərbaycan rəqs sənətinin ən görkəmli xanım nümayəndəsi olan Əminə Dilbazi 26 dekabr 1919-ci ildə Qazaxda anadan olub. İlk təhsilini 132 saylı məktəbin rus bölməsində alıb. Səhnə fəaliyyətinə 1935-ci ildə başlayan rəqqas ilk əvvəl estradada milli rəqslərin ifaçısı kimi çıxış edib. 1935-ci ildə ilk dəfə səhnəyə çıxaraq Üzeyir Hacıbəyovun bəstələdiyi "Kolxoz çölləri" mahnısını ifa edib. 1939-cu ildən xalq rəqslərini səhnəyə qoyub.

 O, 1936–1969-cu illərdə Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyası Mahnı və Rəqs Ansamblının solisti olaraq çalışıb və burada müxtəlif illərdə rəqs qrupuna rəhbərlik edib. Əminə Dilbazi 1959-cu ildə Azərbaycan Tibb İnstitutunun yaratdığı "Çinar" tələbə rəqs kollektivinə, 1962–65-ci illərdə Azərbaycan mahnı və rəqs ansamblına, 1967–68-ci illərdə isə "Sevinc" rəqs ansamblına rəhbərlik edib.

1949-cu ildən Xoreoqrafiya Məktəbində pedaqoji fəaliyyət göstərib.

Əminə Dilbazi bir çox filmlərdə rəqslərə quruluş verib. O, Azərbaycan Dövlət filarmoniyasının səhnəsində oynanılan "Dədə Qorqud", "Azərbaycan toyu", "Bir bağçanın gülləri" səhnə əsərlərində əsas partiyaların ifaçısı olub. Onun oynadığı "İnnabı", "Tərəkəmə", "Vağzalı", "Turacı", "Naz eləmə" rəqsləri xüsusilə məşhurdur.

 Repertuarına rus rəqsləri, ukrayna rəqsləri, özbək rəqsləri, ərəb rəqsləri də daxil olan Əminə Dilbazi "Leyli və Məcnun" operasında, "Arşın Mal Alan" və "O olmasın bu olsun" komediyalarında və s. əsərlərdə də rəqslərə quruluş verib. Azərbaycan musiqili komediya teatrında, habelə erməni, osetin, özbək ansambllarında rəqsləri tamaşaya qoyub. "Arşın mal alan", "Ulduz", "Yallı", "Sevinc" filmkonsertində lentə çəkilib.

Filmoqrafiya

1. Axşam konserti (film, 1948)

2. Qəzəlxan (film, 1991)

3. Mən mahnı qoşuram (film, 1979)

4. O olmasın, bu olsun (film, 1956)

5. Payız konserti (film, 1962)

6. Arşın mal alan (film, 1965)

7. Beş dəqiqəlik konsert (film, 1941)

8. Prima (film, 1994)

9. Ulduz (film, 1964)

10. Sevinc (film, 1968)

Mükafatları

- "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı

- "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı

- "İstiqlal" ordeni

- "Şərəf nişanı" ordeni

- "Xalqlar Dostluğu" ordeni

Əminə Dilbazi 2010-cu il aprelin 30-da Bakı şəhərində 90 yaşında vəfat edib. Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 Təqdimatını şair, şərqşünas, teoloq kimi verdim. Amma o, hər şeydən əvvəl, olduqca savadlı, dünyagörüşlü bir ziyalımızdır. Bu gün doğum günüdür, 69-u haqlayıb yubileyinə səmt götürəcək.

Nəriman Qasımoğlu 1956-cı il dekabrın 26-da Bakıda doğulub. Hüseyn Cavid adına 132 saylı Bakı şəhər orta məktəbini qızıl medalla (1973), Bakı Dövlət Universitinin (BDU) şərqşünaslıq fakültəsini fərqlənmə diplomu (1979) ilə bitirib.

 SSRİ EA Şərqşünaslıq İnstitutunda təcrübəçi (1984–1986), Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Tərcümə Mərkəzində şöbə müdiri (1989–1992) vəzifələrində, ABŞ-nin Corctaun Universiteti (2003–2004), Macarıstanın Mərkəzi Avropa Universitetində (2006–2007), ABŞ-nin Kaliforniya Dövlət Univerisiteti (2009)və Harvard Universitetində (2012–2013) elmi araşdırmaçı qismində çalışıb.

Hazırda ADA Universitetinin professorudur.

ABŞ, Braziliya, Almaniya, İngiltərə, Polşa, Macarıstan, Rusiya, Qazaxıstan və Gürcüstanda keçirilən elmi konfranslarda məruzələrlə çıxış edib. Hazırda fərdi elmi və bədii yaradıcılıqla məşğuldur.

1987-ci ildə Moskvada namizədlik dissertasiyasını müdafiə edib. 80-ci illərdəki Bakıda və Moskvada elmi fəaliyyəti Yaxın Şərq probleminə həsr etdiyi onlarla məqalədə və bir monoqrafiyada əksini tapıb.

1970-ci illərdən etibarən bədii yaradıcılıqla məşğul olmağa başlayıb. İlk mətbu yazısı ərəbcədən tərcümə etdiyi uşaq hekayələri ("Göyərçin" jurnalı, 1973) olub. Fəal poetik yaradıçılığa 1980-ci illərdən başlamışdır. İlk şeirləri "Yaşıl budaqlar" almanaxında dərc edilib. Şeirləri daha sonra Azərbaycanın ədəbi qəzet və jurnallarında, xaricdə — Türkiyə, İran, Suriya, İraqda çap olunub.

Kitabları

- İki doğum günü

- Quran-i Kərim: Azərbaycan

- Ayə aydınlığında. Bakı: Təhsil, 2005, 218 səh.

- Oxu müqəddəsliyi. Bakı: Təhsil, 2005, 218 səh.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2025)

Fatimə Məmmədova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Dünən, 25 dekabr tarixində  2024-cü ildə AZAL-a məxsus təyyarənin Aktau yaxınlığında qəzaya uğramasının ildönümü idi. Bakı–Qroznı reysi ilə uçan təyyarədə 67 nəfər var idi: 62 sərnişin və 5 ekipaj üzvü. Qəza nəticəsində 38 nəfər həlak olmuş, 29 nəfər isə ağır xəsarətlərlə sağ qalmışdı...

Araşdırmalara görə, təyyarə Rusiya hava məkanında səhvən “Pantsir-S” hava müdafiə sistemi tərəfindən vurulub. Zərbə hidravlik sistemi sıradan çıxarıb və idarəetmə itirilib. Ekipaj təyyarəni Aktauya qədər çatdıra bilsə də, hava limanından 3 kilometr aralıda qəza baş verib.

Həlak olanlar arasında kapitan İqor Kşnyakin, birinci pilot Aleksandr Kalyaninov və stüardessa Hökumə Əliyeva var. Onlara ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adı verilib.

AZAL və Azərbaycan dövləti zərərçəkənlərə dəstək göstərib. Yaralılara 20 min, həlak olanların ailələrinə isə 40 min manat kompensasiya və sığorta ödənişləri edilib.

Qəzadan sağ çıxan qadın şahidlərdən biri deyir:

“31H-da pəncərəyə yaxın otururdum. Yanımda bir kişi var idi. Lakin onun sənədlərində problem olduğuna görə, onu düşürdülər və təyyarəni tərk etməli oldu. Mənim isə yanım boş qaldı. O zaman panika yarandı. Qarşımda oturan Məhəmməddən (o zaman heç adını da bilmirdim) mənimlə oturmasını xahiş etdim. Qorxudan o qədər qışqırırdım, ağlayırdım ki, hətta Məhəmmədin qolunu çox bərk sıxmışdım. Düşünürdüm ki, yanımda kişi xeylağı var deyə heç nə olmayacaq. Mən onu yanıma çağıranda heç inanmazdım ki, bir insanın həyatı mənim sayəmdə xilas olacaq”.

Məhəmməd isə bildirir:

“30H-da oturmuşdum. Təyyarə qəzaya uğrayarkən məhz 30-cu yerdən dağılmışdı. Mən əgər həmin gün qadının yanına keçməsəydim, bəlkə də ölmüşdüm”.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

1964-cü ildə çəkilmiş “Sehirli xalat” filminin uşaqlarının əksəriyyəti sonradan kino və teatra gəldilər, aktyorluğu seçdilər.

Səidə obrazı necə, yadımızdadırmı?

Bax onu oynayan 15 yaşlı qızcığaz Almaz Mustafayevanın da bu rol həyatını kinoyla bağlamasına səbəb oldu.

Almaz Mustafayeva 1 oktyabr 1949-cu ildə Ağdam şəhərində doğulub. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının nəzdində 3 illik kinoaktyorluq kursunu bitirib. 1968-ci ildə kinostudiyada rejissor köməkçisi işləyib. 1970-ci il iyunun 1-dən Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrının aktrisası olub.

Almaz Mustafayeva kino tarixinə də bir sıra obrazlar bəxş edə bilib. Həmkarları çıxışları zamanı aktirsanın oynadığı "Sehirli xalat", "Yeddi oğul istərəm", "Aktrisanın təbəssümü", "Şir evdən getdi", "Cavanşir" filmlərindən söz açıblar. Almaz xanımın ilk səhnə debütü oğlan obrazı olub.

Əsas rolları

- Sadıx — ("Mənim nəğməkar bibim", Əkrəm Əylisli

- Bahar — ("Ana laylası", İskəndər Coşğun)

- Balaca — ("Mənim mehriban balam", Şaqinyan)

- Ramo — ("Əlvida Hindistan", Qeybulla Rəsulov)

- Əhməd — ("Tamahkar", Süleyman Sani Axundov)

- Aycan, Sevinc gülü — ("Aycan", Xanımana Əlibəyli)

- İlqar — ("Sehirli yaylıq", Kərim Həsənov)

Filmoqrafiya

- Sehrli xalat (film, 1964) — rol: Səidə

- Yeddi oğul istərəm... (film, 1970) — rejissor köməkçisi

- Aktrisanın təbəssümü (film, 1974) — rol: Dilbərin rəfiqəsi

- Şir evdən getdi (film, 1977) — rol: meymun

- Toplan və kölgəsi (film, 1977) — film səsləndirən: Toplan

- Cavanşir (film, 2002) — film səsləndirən: Cavanşir

1997-ci ildə "Qızıl Dərviş" mükafatı ilə təltif olunub. 2013-cü ilin iyun ayının 25-də Əməkdar Artist fəxri adına layiq görülüb. 2014-cü ilin aprel ayının 13-də beynəlxalq mədəni əlaqələrin möhkəmləndirilməsi sahəsində əldə etdiyi uğurlara görə Kalmıkiya Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin Fəxri Fərmanı ilə mükafatlandırılıb.

Almaz Mustafayeva 26 dekabr 2020-ci ildə vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Dünyaya payızda göz açsa da, ad gününü baharda, mayın 9-da qeyd edib. Səbəbi isə o olub ki, II Dünya Savaşında dəfələrcə ağır yaralansa da sağ qala bilib. Müharibənin sonuna yaxın sağ qolundan və boğazından ağır yaralanıb, və bununla məktəb illərində məlahətli səsi ilə ürəkləri fəth edən gəncin təkcə bədəni yox, səsi də gülləbaran edilib.

Söhbət Gəray Fəzlidən gedir. Şair Gəray Fəzli 1925-ci il noyabrın 14-də Qax rayonunun İlisu kəndində anadan olub və İlisu kəndində boya-başa çatıb. 16 yaşında müharibə başlayıb və o da gedib düşmənə qarşı vuruçubdur.

Müharibədən sonra Azərbaycan Pedaqoji İnstitutuna daxil olub. Soyadı Alimov olan kənd müəllimi, atası Fəzli kişinin adını özünə təxəllüs götürüb. 1956-cı ildə Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı cəbhəçi-şairin "Mənim səsim" şeirlər kitabını çap edib. Çox keçməyir ki, sözügedən kitabdakı "Mənim səsim" şeiri şairin ömür payının ən ağrılı məqamları haqqında ballada kimi dillərə düşür. Sonralar xalq şairi Nəriman Həsənzadə Gəray Fəzli haqqında "İtirilmiş səs" adlı poema da yazıb...

1950-ci illərinin sonunda Azərbaycan Radio və Televiziya Komitəsinə işə dəvət ediblər. O, burada 40 ilə yaxın, yəni ömrünün sonuna kimi müxtəlif vəzifələrdə işləyib.

Əsərləri

- Nəsr əsərləri

1. "İldırımlı dağlar" romanı - rus dilində

2. "Kəhrəba işığında"

3. "Yeddi ulduzlu səma"

4. "Gecə günəşi"

5. "Bir qəlbin asimanı"

- Şeirləri

"Mənim səsim" kitabı

Filmoqrafiya

1. Qırmızı qələm

2. "Ağ qızıl" ustası

26 dekabr 1995-ci ildə vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2025)