İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bəzən bir yazıçının ədəbiyyat tarixində qalmasına cəmi bir roman bəs edir. Necə ki, Fərman Eyvazlını ədəbiyyat tarixində “Qaçaq Kərəm” romanı saxlayıbdır. 

Qazax mahalı çox sayda yazıçı və şair yetiribdir. O qədər məşhur ədiblər bu diyardan çıxıb ədəbiyyat tariximizdə möhkəmləniblər ki, istənilən başqa regionda adından ad edə biləcək Fərman Eyvazlı kimi bir yazar elə də parlaya bilməyibdir, kölgədə qalıbdır. Amma, yenə də təkrarlayıram, onun ədəbiyyat tarixində qalmasına cəmi bir roman - “Qaçaq Kərəm” romanı bəs edibdir.

Fərman Eyvazlı 6 Mart 1931-ci ildə Qazax rayonunda anadan olub. 1956-cı ildə Moskva Maksim Qorki İnstitutunun Ədəbiyyat ixtisasından məzun olub. Ədəbi fəaliyyətə 1950-ci illərdə başlayan yazıçının ilk şeiri ,,İlk Səsim’’ “Azərbaycan Gəncləri” qəzetində yayımlanıb. 1986-cı ildə ,,Drujba Narodov’’ jurnalında baş müxbir, 1961-cı ildə Radio və Televiziya Komitəsində aparıcı kimi çalışıb.

1965-ci ildə ,,Azərnəşr’’də tərcüməçi, 1967-ci ildə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyində şöbə müdiri olub. 1962-ci ildə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə, 1970-ci ildə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinə üzv olub.

Əsərləri

1. Mən niyə qayıtmadım

2. Qaçaq Kərəm

Tərcümələri

1. Y.Fuçik, B.Silovo. Radistin qutusundan üç Hərf

2. Fateh Niyazi. Üçüncü qız

3. J.Amadu. Su Kinkasın Qeyri-adi alümü

4. Yapon xalq nağılları

5. B.Rjevski. Heyvanat parkları şahının səhvi

6. Yuqoslaviya hekayələri

7. Ostan Vişnya. Məhşər Günü

8. Vasil Bolşak. Köhnə Azar

9. N.Nosov. Yamaq

Fərman Eyvazlı 26 noyabr 1996-cı ildə Bakı şəhərində vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Yenə skripka deyilsə, dərd yarıdır. Rəhmətlik Kazbek, Natiq, Maestro Ceyhun... Tanınmış skripkaçılar vardır, amma violonçel...

Bu, simli alətlərdən məxsusi biridir, onun ifaçısına da məxsusi yanaşaq. Bu anım günündə onu xatırlayaq.

Rasi Abdullayev 6 iyul 1944-cü ildə Bakı şəhərində anadan olub. 1951–1962-ci illərdə Bülbül adına orta ixtisas musiqi məktəbində, 1962–1967-ci illərdə isə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında violonçel ixtisası üzrə professor Sabir Əliyevin sinfində təhsil alıb. Həmin il o, violonçel ixtisası üzrə konservatoriyada assistent kimi fəaliyyətə başlayıb.

1968–1969-cu illərdə Moskva Dövlət Konservatoriyasının aspiranturasında Mstislav Rostropoviçin sinfində violonçel ixtisası üzrə təhsilini davam etdirib.

1973-cü ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının aspirantura-assistentliyini bitirib. 1964–1972-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestrinin, 1970–2010-cu illərdə isə Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının simfonik orkestrində solisti olub. Rasi Abdullayev Bakı Musiqi Akademiyasında dərs deyib. 1976–1979-cu illərdə Qahirə, 1987–1994-cü illərdə isə Dəməşq konservatoriyalarında pedaqoji fəaliyyət göstərib.

Təltifləri

- "Azərbaycan Respublikasının xalq artisti" fəxri adı

- "Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti" fəxri adı

Rasi Abdullayev düz bir il öncə - 26 noyabr 2024-cü ildə vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

Şəkildə: Rasi Abdullayev violonçeldən başqa kontrabasda da ifa edirdi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

"Əbədiyyət", "Arazım, Xan Arazım", "Himn", "İlahi Vaxt", "Ulduz səsləri", "Göy, Dəniz, Göyqurşağı", "İlğım", "Suqovşan", "Toy", "Söz haqqında söz", "Böyük Adam", "Ürək simfoniyası" - müxtəlif mövzularda 12 poeması vardır şairənin.

“Arazım, Xan Arazım", "İlahi vaxt", "Əbədiyyət", "Himn", "Ürək simfoniyası" poemaları Azərbaycan dövlət radiosunda radio-tamaşa kimi hazırlanaraq efirdə səsləndirilib.

Rəhimova Nisəbəyim - ədəbi təxəllüsü Nisə Bəyim olan şairə 6 mart 1955-ci il tarixində Sabirabad şəhərində ziyalı ailəsində anadan olub. 1961-ci ildə Sabirabad şəhərində M. Müşfiq adına 4 saylı orta məktəbə daxil olub, 1971-ci ildə həmin məktəbi bitirib. 1976-cı ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunu fərqlənmə ilə bitirərək, Sabirabad şəhər M. Müşfiq adına 4 saylı orta məktəbində əmək fəaliyyəti göstərib.

Yaradıcılığa tələbəlik illərindən başlasa da, Azərbaycan mətbuatında 1988-ci ildən çap olunub. İlk dəfə "Vətən mənəm" adlı şeiri 1988-ci ildə "Azərbaycan müəllimi" qəzetində çap olunub. Bu vaxtdan etibarən onun yazıları "Azərbaycan", "Ulduz", "Gənclik", "Azərbaycan qadını", "Pəncərə" və digər dərgilərində, müxtəlif qəzetlərdə, Tehranda nəşr olunan "Yol" jurnalında, "Yaşıl budaqlar", "Vətən sevgisi", "Min beş yüz ilin oğuz şeiri", "Poeziya günü", "Aran" toplu və almanaxlarında dərc olunub.

Ədəbi mühitdə poeziya nümunələri ilə bərabər, "Dəniz yuxusu", "Günəş ovu", "Doğmalıq" hekayələri, "İtirilmişlərdən biri", "Bütün həqiqətlər sözlərdədir", "Poeziya haqqında", "Sorun ki, bu nə sevdadır", "Ey Yazıq, sənə zülm eləmişlər", "Bütün həqiqətlər məndədir…", "Klassik notlar", "Aran uşağı haqqında hekayət", "Bağlı vaxt" esse və publisist məqalələri də maraqla qarşılanıb. 1998-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür.

6 mart 2020-ci ildə 65 illik yubileyini qeyd etdi. Həmin o pandemiya iliydi, elə o yubiley ili də onu sıralarımızdan apardı, noyabr ayının 26-da vəfat etdi.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.11.2025)

İmran Verdiyev,

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

Qafqazlarda tarixən ilk ipək fabriki 1827-28-ci illərdə Şəkidə fəaliyyətə başlayıbdır. Odur ki, ipək parçadan və kəlağayıdan damışanda, öncə gözümüz önünə Şəki gəlir.

26 noyabr Kəlağayı Günü münasibətilə Şəki-Zaqatala Regional Mədəniyyət İdarəsinin dəstəyi, Şəki şəhər Heydər Əliyev Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə "İpək tellərdə milli kimlik" adlı tədbir keçirilib.

Tədbirdən əvvəl Şəki Azəripək və “Süsən” Kəlağayı Evinin nümayəndələrinin iştirakı ilə kəlağayıya naxışın salınma prosesi peşəkarlar tərəfindən əyani şəkildə təqdim olunub, həmçinin “Kəlağayının sehri” adlı sərgi keçirilib.

Sərgidə kəlağayı və kəlağayıdan hazırlanmış milli geyim nümunələri, kəlağayının tarixi qaynaqlarını özündə əks etdirən kitablar sərgilənib. İştirakçılara ipəyin əldə olunma prosesi, kəlağayının rənglənməsi, naxışlanması və bu sənətin incəlikləri barədə məlumat verilib.

Tədbir çərçivəsində xüsusilə qeyd olunub ki, kəlağayı Azərbaycanın milli irsinin ən incə və dəyərli nümunələrindən biridir. O təkcə baş örtüyü deyil, xalqın zövqünün, ruhunun və mənəvi yaddaşının daşıyıcısıdır. Kəlağayının yaranma tarixi ölkəmizin çoxəsrlik ipəkçilik ənənələri ilə birbaşa bağlıdır. Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində kəlağayı nümunələri naxışı və texnikası ilə fərqlənsə də, onun əsas fəlsəfəsi qadının zərifliyini, ismətini və saflığını simvolizə etməsi dəyişməz olaraq qalır.

Bu baş örtüyü həm sülhü və əmin-amanlığı xarakterizə edir, həm də xüsusi mərasimlərdə, toy və nişanlarda, habelə gündəlik həyatda istifadə olunub.

Tədbirində, həmçinin Güləndam Alxasovanın kəlağayıdan hazırlanmış libaslarının nümayişi olub. Onun yaratdığı libaslar kəlağayı sənətinin müasir dəbdə də estetik və zərif şəkildə yaşadığını göstərib. Hər bir model kəlağayının rəng harmoniyası, milli naxışların dərin mənası və ipəyin xüsusi parlaqlığı ilə seçilib.

Sonda tədbirin milli-mədəni irsin qorunması, kəlağayı sənətinin gələcək nəsillərə ötürülməsi baxımından böyük əhəmiyyət daşıdığı bildirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.11.2025)

25 noyabr 2025-ci il tarixində Astanada “Dünya Musiqisi” (“Әлем Әуені”) Beynəlxalq İncəsənət Festivalı çərçivəsində İncəsənət Muzeyinin təntənəli açılış mərasimi keçirilib. Tədbir Astana şəhər Akimliyi və Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu tərəfindən Astana şəhərində təşkil olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Fonddan verilən məlumata görə, mərasimdə türk dünyasının zəngin musiqi və sənət irsini əks etdirən eksponatlar, interaktiv guşələr və nadir kolleksiyalar ilk dəfə olaraq ictimaiyyətə təqdim olunub.

Açılış çərçivəsində dünya şöhrətli ustad sənətkarlar tərəfindən hazırlanmış musiqi alətlərinin Rəsmi Təhvil-təslim Mərasimi baş tutub. Əsrlərin ənənəsini müasir ustalıqla birləşdirən bu alətlər türk musiqi mədəniyyətinin müxtəliflik və zənginliyini nümayiş etdirən unikal sənət nümunələri kimi dəyərləndirilib.

Tədbirin davamında “Türk Musiqi Alətləri Sərgisi”nin açılışı keçirilib. Nümayiş etdirilən eksponatlar türk xalqlarının musiqi aləti hazırlığına dair tarixi, etnoqrafik və estetik məlumatlarla müşayiət olunaraq ziyarətçilərə həm elmi, həm də vizual baxımdan geniş təsəvvür yaradıb.

Günün proqramında həmçinin türk dünyasının tanınmış ustaları tərəfindən təşkil olunan ustad dərsləri də yer alıb. Master-klaslar zamanı iştirakçılara alətlərin hazırlanma prosesinin incəlikləri, ifa xüsusiyyətləri və ənənəvi texnikaların qorunması ilə bağlı praktiki biliklər təqdim edilib.

Tədbir türk dünyasının musiqi irsinin qorunması və təbliği istiqamətində Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun ardıcıl səylərinin və tərəfdaş qurumlarla birgə əməkdaşlığının növbəti mühüm nəticəsi kimi dəyərləndirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.11.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Vətənpərvərlik dərsləri rubrikasında bu gün sizlərə Vüsal Tağızadənin “Ağdam və Başlıbel: Mənim köküm, mənim tarixim, mənim qürurum” adlı məqaləsini təqdim edir.

Ağdamın böyük hissəsi işğalda olduğu illərdə mən onun qalan kiçik, amma qürurlu və dözümlü parçasında doğulub böyüdüm. Uşaqlığımın fonunu laylalar yox, mermilərin vıyıltısı, topların gurultusu, səngərdən gələn səslər təşkil edirdi. Amma bütün bu səs-küldə qorxu bizə yaxın durmadı — çünki evimizdə qorxudan güclü bir şey vardı: Vətən sevgisi, atamızdan miras qalan iradə. Atam birinci Qarabağ müharibəsinin döyüşçüsü, veteranı idi; sonra polis kimi illərlə bu dövlətin keşiyində dayanıb. Onun qətiyyəti, mərdliyi və qüruru indi rəhmətə getmiş olsa belə, bizim hər nəfəsimizdə yaşayır. Qardaşım isə illərlə hərbi xidmət keçərək 44 günlük Vətən müharibəsində döyüşən igidlərdən olub. Biz mərmi səsi içində böyümüş, amma mərdliklə nəfəs alan bir ailənin övladlarıyıq.

Amma mənim yalnız Ağdam kimi bir yaddaşım yoxdur… Mənim köküm Kəlbəcərin Başlıbel kəndinə gedib çıxır — tariximizin ən ağır, ən qara səhifələrindən birinə şahidlik etmiş yerə. Başlıbel təkcə mənim doğulduğum yer deyil; ailəmin canı ilə yazılmış bir dərs, nəsil yaddaşımızın ən ağrılı ünvanıdır. O illərdə Başlıbelin mühasirədə qaldığı günlərdə qohumlarımızın yaşadığı faciə bizim soyumuzun ruhunu yandıran izlər buraxdı. İnsanlar günlərlə mağaralarda sıxılıb qalmış, don vurmuş torpaq onların sığınacağına çevrilmiş, çörəyin yoxluğu, soyuğun sərtliyi, düşmən təhlükəsi hər nəfəsi bir mübarizəyə döndərmişdi. Bir çoxumuzun yaxınları həmin faciənin qurbanına çevrildi, bəziləri mühasirəni yarmaq üçün çalışarkən canından oldu, bəziləri mağara sükutunda ölümün addımını dinləyə-dinləyə sağ qalmağa çalışdı. Başlıbelin o qara günləri bizim ailənin qanına, ruhuna, yaddaşına həkk olundu. Bu gün də o acını unutmaq olmur — o bizim kökümüz, yaddaşımız, dağ sarsıntımızdır. 

Amma bu gün — 20 noyabr — mən Ağdamın azadlığından danışıram. Mənim üçün bu gün xüsusi gündür, çünki illərlə mermi səsi eşitdiyim, hər səhəri müharibənin kölgəsi ilə açdığım Ağdam sükutla və siyasi qətiyyətlə azad edildi. Bu gün Ağdam nəfəsini geri aldı. Bu gün bizim nəsillərin çiyninə çökmüş yükün bir hissəsi qaldırıldı.

Mən həm Başlıbelin faciəsini yad edirəm, həm Ağdamın qurtuluşunu yaşayıram. Mən Kəlbəcərin acı yaddaşında doğulan soyun, Ağdamın dözümlü torpağında böyüyən bir ömürəm. Hər iki torpağın ağrısı da, qüruru da mənim içimdədir.

Bu gün mənim üçün təkcə bir rayonun azadlığı deyil — həyatımın, taleyimin, yaddaşımın düzələn parçalarıdır. Ağdamın qurtuluşu ilə içimdə nəsillərdən qalan bir ağırlıq işığa çevrildi. Başlıbelin faciəsini unutmadığım kimi, Ağdamın azadlığını da qürurla yaşayıram.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.11.2025)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

Bu axşam UEFA Çempionlar Liqasının Liqa mərhələsində saat 00:00-da doğma Qarabağ FK İtaliya səfərində Napoli klubunun qonağı olacaq. Təsadüfi deyil ki, bu qarşılaşma futbol dünyası üçün xüsusi bir günə təsadüf edir: bu gün dünya futbolunun əfsanəsi, “futbol tanrısı” adlandırılan Dieqo Armando Maradonanın vəfat günüdür.

Maradona təkcə Argentina üçün yox, xüsusilə də Napoli şəhəri üçün bir simvol, bir mədəniyyət obrazıdır. Neapollular onu böyük futbolçu olmasıyla yanaşı, həm də çətin günlərdə onlara ümid verən bir qəhrəman kimi xatırlayırlar.

Maradonanın Napoli ilə bağını göstərən ən təsirli hadisələrdən biri 1984-cü ildə baş verir. Həmin il Maradona ağır xəstəlikdən əziyyət çəkən bir uşağa yardım üçün xüsusi matç təşkil edilməsini təklif edir. O, həm Napoli klubuna, həm də FIFA-ya müraciət edir və xeyriyyə oyunu keçirmək üçün razılıq istəyir. Lakin hər iki tərəfdən aldığı cavab mənfi olur. Buna baxmayaraq, Maradona geri çəkilmir. O, yaxın dostları ilə birlikdə uşağın yaşadığı evin qarşısındakı kiçik meydançada qeyri-rəsmi bir oyun təşkil edir.

Heç kimin gözləmədiyi halda, bu sadə və səmimi təşəbbüs böyük maraq doğurur. Xeyriyyə məqsədli oyuna 5.000-dən çox azarkeş toplaşır. Nəticədə uşağın müalicəsi üçün lazım olan məbləğin üç qatı toplanır. Bu hadisə Maradonanın təkcə meydanda yox, həm də meydandan kənarda necə böyük bir ürəyə sahib olduğunu bir daha göstərir.

Bu hekayə bizə çox sadə, amma həyat qədər vacib bir həqiqəti xatırladır:

Dünyada hansı dindən, hansı irqdən və ya hansı millətdən olmağının heç bir fərqi yoxdur — ən önəmlisi İNSAN ola bilməkdir.

Yeri gəlmişkən, “Qarabağ”ımıza matçda uğurlar arzulayırıq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.11.2025)

24 noyabr 2025-ci il tarixində Qazaxıstanın paytaxtı Astana şəhərində “Əcdadlar və sədalar: Türk musiqi alətlərinin hazırlanması ənənələri və müasir yanaşmalar” mövzusunda Beynəlxalq simpozium keçirilib. Simpozium Astanа şəhər Akimliyinin və Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun birgə təşkil etdiyi “Dünya Musiqisi” (“Әлем Әуені”) Beynəlxalq İncəsənət Festivalı çərçivəsində baş tutub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Fonddan verilən məlumata görə, simpoziumun məqsədi türk xalqlarına məxsus musiqi aləti hazırlanması ənənələrinin hərtərəfli öyrənilməsi, qədim texnologiyalar ilə müasir innovativ yanaşmalar arasındakı əlaqələrin müəyyənləşdirilməsi, həmçinin ustalarla alimləri, ifaçılarla tədqiqatçıları bir araya gətirən elmi-praktik əməkdaşlıq platformasının yaradılması olub.

Simpoziumun açılış mərasimində Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova iştirakçılara müraciətlə ənənə ilə müasirliyin vəhdətinin yeni tədqiqatlara, texnoloji yanaşmalara və beynəlxalq elmi əməkdaşlığa geniş imkanlar yaratdığını diqqətə çatdıraraq simpoziumu bu sahədə mütəxəssisləri bir araya gətirən mühüm platforma kimi dəyərləndirib.

Daha sonra Fondun prezidenti simpoziumun plenar iclaslarında moderator qismində çıxış edərək iştirakçılara – Qazaxıstan Respublikası Parlamentinin Senat deputatı, akademik Darxan Kıdırali; Qazaxıstan Respublikasının Mədəniyyət və İnformasiya Nazirliyinin Mədəniyyət Komitəsinin Sədri Erlan Dakenov; Astanа şəhəri akiminin müaviniEset Bayken; Qazaxıstan Respublikasının UNESCO və ICESCO işləri üzrə Milli Komissiyasının Baş katibiJanar Şaymenova; “Macar İrsi Evi”nin baş məsləhətçisi, Macarıstanın əməkdar artistiAkoş Qreqor – növbə ilə söz verib.

Simpozium çərçivəsində “Tək Səda: Türk musiqi alətlərinin araşdırılması və beynəlxalq əməkdaşlıq” adlı dəyirmi masa təşkil olunub. Müzakirədə türk xalqlarının musiqi irsinin tədqiqi və bu sahədə institusional əməkdaşlığın genişləndirilməsi istiqamətləri diqqət mərkəzində olub.

Tədbir zamanı Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondutərəfindən Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası ilə birgə nəşr olunan“Türkdilli Ölkələrin Milli Musiqi Alətləri” kitabının təqdimatı keçirilib, nəşr böyük maraq doğurub. Dörd dildə hazırlanmış bu kitab türk musiqi irsinin beynəlxalq səviyyədə tanıdılması və elmi cəhətdən sistemləşdirilməsi baxımından əhəmiyyətli mənbə kimi yüksək dəyərləndirilib.

Simpoziumun yekunu olaraq tədbir iştirakçıları tərəfindən türk xalqlarının musiqi aləti hazırlığı irsinin qorunması, tədqiqi və gələcək nəsillərə ötürülməsi ilə bağlı birgə Qətnamə qəbul edilib.Sənəddə musiqi alətlərinin vahid elmi bazasının yaradılması, ənənəvi ustalıq məktəblərinin sistemli şəkildə araşdırılması, təhsil proqramlarında musiqi aləti hazırlanmasına dair xüsusi kursların tətbiqi, eləcə də rəqəmsal arxivləşdirmə, 3D modelləşdirmə və beynəlxalq elmi əməkdaşlığın genişləndirilməsi kimi prioritet istiqamətlər vurğulanıb.

Qətnamə eləcə də türk musiqi irsinin YUNESKO və İSESKO çərçivəsində beynəlxalq səviyyədə daha geniş tanıdılması üçün ortaq təşəbbüslərin inkişaf etdirilməsini nəzərdə tutur və bu istiqamətdə Türk Xalqlarının Musiqi Aləti Ustalarının birgə Assosiasiyasınınyaradılması imkanının araşdırılması barədə razılıq ifadə edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.11.2025)