“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Ən yaxşı hekayələr rubrikasında bu gün sizlərə yazıçı Natiq Məmmədılinin “Taclı mələklər” hekayəsini təqdim edir. Bu hekayə bizi xəyalən 2020-ci ilin əvvəllərinə - dəhşət saçan pandemiyanın başlanğıcı dönəminə aparır. Hekayə 2020-ci ilin aprelində yazılmışdır.

Üç gündür atasının, anasının kürrüyünü eləyən altı yaşlı nəvəm indən sonra həyətə də düşürtməyəcəyimizi biləndə hikkəsindən evin altını üstünə çevirməyə başladı. Yarıya qədər getdiyi məktəbəqədər hazırlıqda öyrəndiyi hərfləri divar kağızlarının üzərinə yazmağa girişəndə, özümdən çıxsam da, anam nəticəsinə qahmar çıxıb “qoy nə istəyir, eləsin” demişdi. Bilməzdim ki, görəcəkli günlərimiz qabaqdaymış - karantin müddəti uzandıqca təzəcə təmirdən çıxmış mənzilimizin divarları yavaş-yavaş Qobustan qayalarını xatırladan rəsmlərlə “bəzənəcək”, adama gəl-gəl deyən ilıq yaz havasında tumurcuqlayan ağaclara, kimsəsiz küçələrə pəncərədən boylanacaq nəvəm hər gün günəş və çiçək şəkilləri çəkib ürəyimi param-parça edəcəkdi.

Bir tərəfdən uşağı qınasam da, heç özüm də bir yerdə qərar tuta bilmirdim. Qəribəydi, həmişə evdə olmağı, vaxtın qovhaqovunda yarımçıq qalan işlərimi tamamlamağı arzulamışdım. Ən azından müdafiə ərəfəsində olan iki dissertasiyaya opponent rəyi yazmalıydım, hələ günü-günə calayaraq yekunlaşdırmağa həvəs göstərmədiyim monoqrafiyama da əl gəzdirmək lazım idi. Elə hey gileylənirəm ki, vaxt eldə bilmirəm, indiysə nə qədər desən vaxtım vardı, amma heç cür əlim işə yatmırdı. Çünki, Novruzdan sonra baharın ilıq nəfəsinin qış mürgüsündən oyatmağa çalışdığı dünyamızda işlər yolunda deyildi, biz Aya turist kimi getməyə hazırlaşırdıq, Marsın səthini isə az qala öz aramızda bölüşdürüb qurtarmışdıq və birdən Şərqdən başlayan qrip epidemiyası həyatımızın ritmini elə pozdu ki, yeganə çıxış yolumuz bir-birimizdən təcrid olunmaq və evdə oturmaq oldu. Ən dərin yuxumuza belə girməyən şeylər sanki həyatımızın reallığına çevrilmişdi. Mən tarixçiyəm, bəşəriyyətin bu vaxta qədər dəhşətli müharibələrdən keçməsi, epidemiyaların milyonlarla insanın həyatına necə son qoyması barədə oxuduğum kitabları bir daha vərəqləməyə başladım. Amma biz orta əsrlərdə yox, mikrobioloqların, gen mühəndislərinin az qala hər il Nobel mükafatı aldığı XXI əsrdə yaşayırdıq və birdən sadə bir qrip inkişaf eləmiş dünyanın sakinlərini öz evlərində həbs edir. Gen mühəndisliyi demişkən, bunun heç də sadə qrip olmadığını izah eləmək üçün sosial şəbəkədə roliklər paylaşan Genetika İnstitutunda çalışan rəfiqəm dönə-dönə deyirdi ki, vaksinin tapılması üçün əvvəlcə virusun genini təyin eləmək lazımdır. Amma bu, heç də asan məsələyə oxşamırdı, bəlkə də bir il gözləmək lazım gələcəkdi. Dünyamızsa suyu qurumuş dəyirmana bənzəyirdi, maşınların şütüdüyü küçələr, insanların qaynaşdığı səkilər, baharın ətri gələn yaşıl xiyabanlar ölü sükuta dalmışdı. Hərəmiz öz damımızın altına sığınıb dünyamızdan gələn səksəkəli xəbərləri təəssüflə izləyirdik, virusun qızdırmalı, öskürəkli nəfəsi qapımızın kandarında dayananda isə artıq bunun yuxu olmadığını hiss eləməyə başladıq. Qorxurduq. Bəla hər yerdə ardımızca sürünürdü - əlimizin dəydiyi, nəfəsimizin toxunduğu nə vardısa hamısında qripin taclı virusları pusquda dayanıb yolumuzu gözləyirdi. Biz görüşəndə qucaqlaşıb öpüşərdik, indisə üz-üzə gələndə yolumuzu dəyişir, sifətimizi gizlətdiyimiz maskanın üstündən daha çox acizliyin, bir balaca da ümidin parıltısı ilişmiş gözlərimizlə bir-birimizə təskinlik verməkdən başqa əlimizdən bir iş gəlmirdi.

- Mən həyatım boyu o qədər epidemiyalar görüb yola vermişəm ki, bütün dünyanı iflic edən beləsini təsəvvür eləməzdim, - doxsan beş yaşlı anam televiziya xəbərlərində virusdan ölənlərin hər gün yenilənən elektron lövhəsi qarşısında aparıcının həyəcanlı məlumatlarını dinləyərkən belə dedi. Anam artıq çoxdan təqaüdə çıxmış infeksionist uşaq həkimiydi, yarım əsrlik fasiləsiz əmək fəaliyyətinin on ilini vaxtıyla adına “uşaq Allahı” deyilən, Bakının məşhur pediatrı Qindesin rəhbərliyi altında işləmişdi. Anam yoluxucu xəstəliklərlə mübarizə aparanda biz uşaq idik, dumanlı şəkildə xatırlayıram ki, atüstü evimizə dəyib təzədən xəstəxanaya yollananda rəhmətlik atam işini-gücünü buraxıb bütün gününü bizim şıltaqlığımıza dözərək keçirirdi. Amma biz bunun adının pandemiya olduğunu və həyatımızın indiki kimi təhlükədə qaldığını hiss eləmirdik. Heç valideynlərimiz də işin yükünü evə gətirməz, bizim yanımızda çətinliklərdən söz açmazdılar, bildiyimiz bir o idi ki, atamız şərqşünas, anamızsa sözəbaxmayan uşaqlara iynə vuran həkim idi.

- Ana, yəqin sizin vaxtınızda infeksiyalar indiki kimi sürətlə yayılmırmış, ölənlərin sayı da çox deyilmiş, - soruşdum.

 - Nə danışırsan, qızım? Ölənlərin sayı indikindən dəfələrlə çox idi. Bakının da, elə o biri şəhərlərin də xəstəxanaları dolub-daşırdı. Amma sovet hökumətiydi, çox şey gizlədilir, düz-əmməli hesab-kitab aparan da yox idi. Hə, indiki kimi hərənin əlində bir telefon da yox idi axı? Mən də eynən Nadirə kimi gecəmi gündüzümə qatmışdım. Həkimlər az, xəstələrsə bir ucdan artırdı. Çatdıra bilmirdik, bala, - Nadirə anamın öz adıdı, qardaşım oğluna atamın adını vermişdi, mən də qızım dünyaya gələndə heç düşünmədən anamın adını qoydum. Hardan biləydim ki, balaca Nadirə də böyüyəndə adını daşıdığı nənəsi kimi həkim olacaq, həm də infeksionist və elə bir gün gələcək ki, pandemiya başımızın üstünü qara bulud tək kəsdirəndə o, da eynən nənəsi kimi mübarizəyə qoşulacaqdı. Tarix təkrarlanır, amma peşəkar tarixçi kimi bilirəm ki, bu, heç də yaxşı hal deyil. O, insanların səhvlərini, buraxdıqları boşluqları xatırlatmaq üçün təkrarlanır, zamanın kəmkəsirini gərək vaxtında ödəyəsən. Lakin filosofluq eləməyimin artıq anlamı qalmamışdı, çünki tarix doğrudan da təkrarlanmışdı, özü də tək anamın və qızımın yox, bütün insanların taleyində.

 - Yadımdadı, müharibədən sonra, 40-cı illərin axırlarında “səpmə yatalaq” epidemiyası elə sürətlə yayıldı ki, yoluxan zavalı körpələrin yarıdan çoxunun həyatını xilas eləmək mümkün olmadı, - anam danışmağa başladı.

Atam da, elə mən özüm də həmişə onun yaddaşına həsəd aparmışıq, faktları, rəqəmləri, hətta fikir vermədiyimiz xırda detalları elə gözəl xatırlayır ki, sanki tarix kitabı oxuyursan.

- 50-ci illərin ortalarında “qayıtma yatalaq” xəstəliyi tüğyan eləməyə başladı. Həmin vaxtı biz bütün sutkanı, gözümüzü qırpmadan işləyirdik…

- Hə, o vaxtlar dumanlı da olsa, yadıma gəlir. Bizi bağçaya getməyə qoymurdunuz. - Çünki yatalaq təzə anadan olan uşaqları, bir də qocaları oraq kimi biçirdi. O zaman mənim əynimdə adicə ağ xalat, bir də hər gün spirtlədiyimiz adicə maska var idi. Allahın işinə bax ki, nə mən, nə də həmkarlarımdan heç kim yoluxmadı. Bilirsən, biz həmin xalat və maskayla illərlə vərəm şöbəsində də işləmişik, heç vaxt da qorxmamışıq, ağlımıza gəlməyib ki, yoluxa bilərik. Amma indi Nadirənin əynində skafandr təsəvvür edəndə, ürəyim ağrıyır. Hələ Arifin burnunun üstündəki qızartılar…

Arif qızımın həyat yoldaşıdı, universiteti də bir yerdə oxumuşdular, ikisi də infeksionist olsalar da, fərqli xəstəxanalarda işləyirdilər. Lakin karantin zamanı hər ikisi vəziyyəti daha ağır olan şəxslərin yerləşdirildiyi xüsusi ayrılmış xəstəxananın reanimasiya şöbəsinə təhkim olunmuşdular. Dünən gecə yarısı qızlarına baş çəkməyə gələndə nəvəm yatmışdı, yaxşı ki, zavallı qızcığaz valideynlərinin o halını görmədi. İkisinin də rəngi qaçmış sifətində taxdıqları maskanın buraxdığı dərin izlər gendən sezilirdi, Arifin gözlərinin altı qaralıb tulumlanmış, burnunun üstündə qızartılar peyda olmuşdu, Nadirəninsə gözləri yol çəkir, danışa-danışa eləcə dizlərini ovxalayırdı. Onların yorğun sifətinə baxanda anam heç əhvalını pozmadı, əksinə cavanlığını xatırlayırmış kimi sualları yağış tək yağdırırdı və mənə elə gəldi ki, hətta gecənin bu saatında təzədən ağ xalatını geyinib nəvəsinə qoşulmaq üçün himə bənd idi. Mənsə nə qızımı, nə kürəkənimi heç vaxt belə heyi kəsilmiş görməyə adət eləməmişdim, sanki ağır döyüşdən çıxıb yolüstü doğmalarına baş çəkməyə gəlmişdilər və təzədən döyüş meydanına qayıtmaq üçün tələsməliydilər. Onlar nigarançılıqlarını gizlətməyə çalışsalar da, vəziyyətin ciddiliyini, bəlkə də çıxılmaz olduğunu yorğun gözlərindən oxuyurdum. Etiraf edim ki, onların gəlişinə kimi adi qripin dünyamızın altını üstünə çevirəcəyinə elə də ciddi yanaşmırdım, bunun hansısa dərman firmalarının, beynəlxalq güclərin uydurduğu informasiya imitasiyası hesab edirdim. Qızım da, kürəkənim də, bacardıqları qədər bizə təskinlik verməyə çalışırdılar, lakin başımızın üstünü hazırlıqsız kəsdirən elan olunmamış savaşın addım səsləri artıq evimizin kəndarında eşidilirdi.

 “Bəs nə edək?”, - dərsini bilməyən uşaqlar kimi onların rəngi qaçmış sifətinə baxıb dillənəndə, hər gün sosial roliklərdə eşitdiyimiz sözlərdən savayı bir şey demədilər – “evdən qalın, əlləri tez-tez yuyun, aranızda məsafə saxlayın”.

Qızım ürəyimə bələd idi, onsuz da onlardan sarı nigaran qalacağımı bilirdi, odur ki, mənə toxtaqlıq vermək üçün iş şəraitlərinin yaxşı olduğunu, vaxtında yeyib-içdiklərini, səkkiz saatdan çox işləmədiklərini söylədi.

- Səkkiz saat nədi ki? Biz o vaxtlar bütün sutkanı ayaq üstə keçirərdik, - uşaqlar gedəndən sonra anam dilləndi.

- Elə bilirsən başa düşmədim, məni toxtatmaq üçün elə dedilər. Onlar da çox işləyir, ana…

- Elə də olmalıdı, - anam soyuqqanlı cavab verib əllərini yumaq üçün vanna otağına keçdi. Yəqin uzun illərin formalaşdırdığı peşə vərdişindən irəli gəlirdi ki, o, atamdan da, elə mənim özümdən də fərqli olaraq heç vaxt təmkinini pozmazdı, hər halda biz anamızı nə vaxtsa əsəbiləşib özündən çıxan görməmişdik. Atamın işiylə bağlı altmışıncı illərdə ailəmizlə birlikdə iki il Əfqanıstanda yaşayandasa, anamı təzədən kəşf elədim, tək ana kimi yox, yüzlərlə tanımadığı xəstələrə şəfa verən həkim, dağ ürəkli insan kimi. Qardaşım məndən iki yaş böyük olsa da, indi soruşanda çox şeylər yadına yuxu kimi gəlir, mənsə vətənimizdən uzaqlarda, yad adamların arasında, atamın narahat günlərini, anamınsa necə gecəsini-gündüzünə qatmadan işlədiyini xatırlayıram. Xaricə yollanarkən elə bilirdik ki, nəhayət, anam artıq bütün gününü bizimlə keçirəcək, heç başqa ölkədə çalışmaqdan ötrü rəsmi icazəsi də yox idi. Başında həmişə qara buludları əskik olmayan Əfqanıstanda o zamanda çiçək xəstəliyi tüğyan eləyir, həkim çatışmır, uşaqlar kütləvi şəkildə qırılır, sağalanlarınsa ömürlərinin axırına qədər üz-gözləri çopur bağlayırdı. Sizcə, anam rahat oturardımı? Yenə də ağ xalatını geyinib maskasını spirtlədi. Yadıma salanda indi də heyrətlənməyə bilmirəm, ictimai əsaslarla, yəni bir qəpik belə ummadan çiçək pandemiyası ilə mübarizəyə qoşuldu. Tərslikdən həmin vaxt qardaşım, ondan təxminən iyirmi gün sonra mən də çiçəyə yaxalandıq. Atam təşviş içindəydi, üzə vurmasa da, bizi Əfqanıstana gətirdiyinə görə çox peşman olmuşdu. Anam tanımadığı əfqan balalarının başı üzərində pərvanə tək dolandığı kimi bizi də xəstəliyin ağuşundan xilas elədi. Yeganə qorxumuz çopur qalacağımız idi, şükürlər olsun ki, hər şeyi yaxşı adlada bildik.

 - Bu da keçib gedəcək, qızım, özünü darıxdırma, - anam hələ də pəncərənin qabağında dayanıb Nadirəgilin maşınının arxasınca baxdığımı görüb dilləndi.

 - Ana, Əfqanıstan yadındadı?

- Hə, kasıb ölkə, hər yanı cənginə alan lənətə gəlmiş çiçək, bir də hədiyyə kimi mənə verilən bahalı qaragül dərisindən kürkü geri qaytarmağım… Hamısı yadımdadı.

- Qaragül dərisindən kürk? Bax, o, mənim yadımda deyil.

- Çünki heç sizə deməmişdim də. Amma atan o kürkdə gözüm qaldığını bilirdi, günlərin bir günü ondan yaxşısını alıb gətirdi. Biz kimdənsə hədiyyə ummurduq axı. Qaldığımız şəhərin merinin oğlu vərəmə tutulmuşdu. Adı nəydi onun? Hə, Məhəmmədəli. Altı yaşında, elə mehriban, istiqanlı uşaq idi ki. İki qaşının arasında hind qızları kimi yumru qara xalı varydı. Bütün günü də ağlayırdı “mənim hələ altı yaşım olmayıb. Mən ölməyəcəm, ölməcəyəm”, deyirdi.

- Mən elə bilirdim ki, təkcə çiçək yayılmışdı.

- O zamanlar “vərəm” də, “çiçək”lə qol-qola verib varlı, kasıb demədən bütün komaları, imarətləri dolaşırdı. Məhəmmədəlini müalicə eləyib sağalda bildim, amma əkiz əmisi uşaqlarını xilas eləmək mümkün olmadı. Şəhər merinin arvadı mənə qaragül dərisindən olduqca gözəl, həm də bahalı bir kürk gətirmişdi. Rəhmətlik atanın bircə qıyqacı baxışı kifayət elədi ki, hədiyyəni geri qaytarım. Biz sovet adamları idik, öz prinsiplərimiz vardı… Bakıya qayıdandan sonra aradabir Məhəmmədəlidən məktublar alırdım, rəssam olacağını yazırdı. Sonra əlaqəmiz kəsildi. Eh, gör aradan nə qədər illər keçib.

 - Rəssam? Mən də rəssam olacam!, - gözlərini ovuşdura-ovuşdura yatağından qalxıb bayaqdan bizə qulaq asan nəvəm İradə gileyli-gileyli dilləndi. Hə, yadımdan çıxmamış deyim ki, nəvəm də mənim adımı daşıyır. Düzdü, bunu qızımdan ya kürəkənimdən heç vaxt xahiş eləməmişdim. Özləri belə istəmişdi, nə gizlədim, elə mənim də ürəyimə yatmışdı.

- Bəs dünən deyirdin müğənni olacam. Nə tez fikrini dəyişdin?,- anam mənə göz vurub dilləndi.

 - Müğənni də olacam də. Şəkil çəkən müğənni olmur ki?, - nəvəm də hazırcavablığından qalmadı.

- Nə deyim, bala, heç bizim nəsildən mahnı oxuyan çıxmayıb. Biz yaxşı həkim oluruq…

 - Yox, mən həkim olmayacam! Həkimlər çox, hamıdan çox kitab oxuyurlar. Axşamlar da evlərinə gəlmirlər. Müğənni yaxşıdı, hamı səni tanıyır, qəşəng evlərin, maşınların olur, - qoca nənəsinin nəsə deməsini gözləmədən nəvəm zümzümə eləyərək yan otağa keçdi. Yavaş-yavaş uşağın cır səsi bütün evi başına götürdü. İndi o, rəngli karandaşlaryıla divar kağızları üzərində “rəssamlıq” məharətini göstərir, həm də səsinin yetdiyi yerə kimi dayanmadan mahnı oxuyurdu.

 - Görürsən, zəmanə uşaqlarıdı, - anam dedi, - nəyəsə məcbur eləmək olmur. Elə sözlər danışırlar ki, adamın matı-mutu quruyur. Biz bu yaşda ev, maşın haqqında nəinki fikirləşmirdik, heç istəsək də fikirləşə bilməzdik.

- Ana, belə baxanda uşağı da qınamaq olmur axı. “Aşıq gördüyün çağırar”, - dedim. Sonra yenidən anamın xatirələrini çözələməsi üçün söhbəti Əfqanıstandan saldım. Evimizə qapandıqca vaxtın necə keçməsinin heç bir anlam kəsb etmədiyini duymağa başladıq. Elə bil bələkdə qırxı çıxmayan uşaq idik, yavaş-yavaş gecəylə gündüzün yerini səhv salırdıq. Anamın xatirələri təkrarlananda və bir də müğənni olacağını az qala hər gün israrla sübut eləməyə çalışan nəvəmin “repertuarı”nda təzə mahnılar peyda olanda evimizin divarları arasında zamanın hələ dayanmadığını hiss edirdim. Ömrünün əlli ilindən çoxunu çiçək, vəba, qızılca, vərəm kimi yoluxucu bəlaların qarşısını almağa həsr eləmiş doxsan beş yaşlı anam hər gün əllərini yuyur, spirtləyir, məni də, nəvəmi də bunu eləməyə məcbur edirdi. Bu bəlanı da adladacağımıza elə əmin idi ki, onun optimizmini paylaşmamaq mümkün deyildi. İsti divarlarımızdan kənarda – ölkələrini, şəhərlərini, kəndlərini gəzməkdən doymadığımız dünyamızda vəziyyət hələ də yaxşı deyildi.

- Həkim, düzünü deyin, mən ölməyəcəm, hə? Belə yaşlı görsənməyimə baxmayın ha, heç altmış yaşım olmayıb. Həkim, mən ölməyəcəm, eləmi? -, Bakıda Novruz şənliklərində iştirak eləmək üçün İrandan Azərbaycana gələn turistlərin bəzilərində virusun nəticələri müsbət çıxmışdı. Onlardan vəziyyəti ağır olanları isə Nadirəylə Arifin çalışdığı xəstəxananın reanimasiya şöbəsində yerləşdirmişdilər. İki qaşının arasında hind qızları kimi yumru qara xalı olan kişinin nəfəs almağı çətinləşəndə, süni nəfəs aparatına qoşmaqdan başqa əlac qalmamışdı. Az qala hər gün Nadirənin skafandrın qalın eynəyinin arxasından parlayan çuxura düşmüş gözlərinə baxaraq günahsızlığını sübut eləməyə çalışan uşaqlar kimi hələ altmış yaşının tamam olmadığını dönə-dönə söyləyirdi.

- Bilirəm, bu, elə bir dərdi ki, qocaları götürür. Amma, həkim, Allaha and olsun ki, mənim heç altmış yaşım olmayıb. Vallah, altmış yaşım yoxdu…

 - Sizə heç altmış da vermək olmaz,- Nadirə onun xəstəlik tarixçəsinə göz gəzdirib dilləndi. Öskürək hələ ki, şiddətli olmasa da, qızdırma artıq öz işini görmüşdü; kişinin dodaqları çat-çat olmuş, burnunun ətrafı və gözünün altı göyərmişdi, nəfəs almağı çətinləşdikcə nəbzinin ritmi də aşağı düşürdü. Xəstə müalicəyə adekvat görünürdü, lakin bir vaxtlar vərəmin zədələdiyi ağ ciyərləri hərarətin artacağı təqdirdə həyatını təhlükə altında qoya bilərdi. Onunla eyni palatada yatan xəstəni artıq xilas eləmək mümkün olmamışdı. Elə başqa xəstəxanalardan gələn xəbərlərdə də ürəkaçan bir şey yox idi. Kişi qara qızdırmadan ayılıb özünə gələndə, hər gün eyni şeyləri danışırdı. Bəlkə də sayaqlayırdı, amma Nadirə üçün onun danışığına qulaq asmaq, vaxt tapdıqca söhbət eləmək elə müalicə qədər vacib idi. Virusun caynağında çırpınan xəstələrin çoxu heç sayaqlaya da bilmirdilər. İnsan bir göz qırpımında statistik rəqəmə çevrilirdi – hər gün bu qədər yoluxdu, bu qədər öldü, bu qədər sağaldı. O, sanki özünün rəqəm olmadığını sübut etmək üçün mücadilə aparır, yalnız və yalnız sağalanların cərgəsində dayanmaqda israrlı idi. Bu xəstəxanada sayaqlamağı bacarmaq elə nəfəs almaq qədər vacib idi.

- Altmış nədi ki, hə, həkim? Altmış nə yaşdı ki?

 - Əlbəttə bir yaş deyil. Siz də maşallah, yaxşı görünürsünüz…

 - Həkim, mən sizin şəklinizi çəkəcəm. Mən rəssamam axı… rəssamam…

 - İnşallah! Sağalandan sonra, amma skafandrda yox.

- Mən bilirəm necə çəkəcəm. Sizin şəkilinizi… özüm bilirəm… Skafandrda olsanız da, sizi görürəm… Altmış yaş boş şeydi, eləmi?

- Yaşınızı özünüzə dərd eləməyin, artıq.

 - Yox, həkim, mən özüm tez-tez belə deyirəm ki, qoy əzrayıl da eşitsin. Mən bayrama gəlmişdim axı... Heç bayram vaxtı da adama qıyarlar? Altmış yaş nədi ki?..

- Bəs nə çəkrisiniz? Portret, peyzaj…

 - Mən müharibə adamlarından çəkirəm, həkim. Bilirsiniz nə qədər müharibələr görmüşəm? Biz Əfqanıstan qaçqınıyıq. Çoxdan… Çoxdan qaçmışıq... müharibədən… İndi Təbrizdə…-, öskürək şiddətləndiyindən nə qədər çalışsa da, sözünün davamını gətirə bilmədi. Nadirə onun başını dikəldib su verdi. Hərarəti də artmışdı. İndi o, hər gün qılığına girdiyi əzrayılla növbəti savaşa başlamışdı. Həkim dan yeri sökülənə qədər alını hind qızları kimi xallı xəstənin başının üstündən çəkilmədi. “Yox, mənim altmış yaşım yoxdu… yox… yox… altmış nə yaşdı ki…”,- o, bütün gecəni bax beləcə sayaqladı. Səhər Nadirəni Arif əvəz edəndə xəstə bir az toxtamışdı, ağır-ağır da olsa, nəfəsi gedib gəlirdi.

Dünyanın bütün xəstəxanaları dolub-daşırdı, sanki bəşəriyyət eyni vaxtda savaş vəziyyəti almışdı. Hamı səbirsizliklə Şərqdən yayılan bəlanın kökünü kəsən vaksinin hazırlanacağı günü gözləyirdi. Günlər uzandıqca, evə qapanmış adamların səbri də tükənirdi. Yalnız təbiət öz işindəydi; baharın nəfəsi toxunan ağaclar çoxdan tumurcuqlayıb, çiçək açmışdı, köhnə “beşmərtəbə”lərin həyətində yumrulanmış alçalar, göyərmiş əriklər pitrax budaqlarına dırmaşacaq dəcəllərin yolunu gözləyirdi. Novruzu yola verəndən sonra Pasxanın çıxmasına bəndmiş kimi sərçələr civildəşərək pəncərələrimizi döyəcləyir, hər səhər onları yemləyəcək adamların yolunu gözləyən alabəzək göyərçinlər kimsə gözə dəyməsə də, yenə də ümidlərini itirməyib səkilərin kənarına qonardılar. Əslində ümidini itirməyən tək onlar deyildi, insanların dəvə səbri tükənsə də, göyərçin ümidi hələ öləziməmişdi. Nadirə artıq başqa xəstəxanaya təhkim olunmuşdu, Arifsə reanimasiya şöbəsində işinə davam edirdi. Sağalanların sayının yavaş-yavaş artdığını da birinci onun dilindən eşitdik. Xəbərlər proqramlarında karantin rejiminin artıq yumşaldılacağı barədə ara-sıra söhbətlər gedirdi. Bizim göyərçin ümidimiz günü-gündən qanadlanır, evimizin divarları arasında qərar tutmayıb doğma şəhərimizin yaşıl xiyabanlarının üzərindən ötmək istəyirdi. Arif hamımızın, hətta aylardı ki, müğənni olacağını israrla söyləyən nəvəmi də heyrətə salan müjdəli xəbərini isə mayın ortalarında verdi. Pandemiyadan sonra ilk dəfəydi ki, ailəlikcə nahar süfrəsinə toplanmışdıq, az öncə xaricdəki qardaşımla da “Skyap”la söhbətləşməyimiz anamın nigarançılığına son qoymuşdu. Dünyamızın yavaş-yavaş özünə gəlmək istəməsi hamımızı sevindirdi. Arif əlində iri dördkünc bağlama evə gələndə, nəvəm bunun ona hazırlanmış növbəti sürpriz olduğunu düşünüb civiltili səsini başına atdı. Bu aralarda könlünü almaq üçün demək olar ki, hamımız ona balaca da olsa nəsə sürpriz edirdik axı.

- Bunu xəstəxanaya gətirmişdilər. Sənə gəlibmiş, - Arif çiyinlərini çəkərək bağlamanı Nadirəyə göstərdi, - özü də Təbrizdən.

Qızım gözlərini döyüb üzümüzə baxdı. Nə bizim İranda qohumlarımız var idi, nə də onun rəfiqələri. Hər halda mənə elə gəldi ki, bu, yenə Arifin növbəti zarafatlarından biridi. Yorğun, üzücü günlər yaddaşımızda ilişmiş pis yuxu kimi arxada qalmışdı və biz yavaş-yavaş pandemiyadan əvvəlki həyatımızın ritminə qayıtmağa cəhd göstərirdik. Zarafatlar isə bir zamanlar həyatımızın az qala gündəlik normasına çevrilmişdi. Nadirə bağlamanı açandaysa, bunun zarafat yox, gözəl bir portret olduğunu gördük – çuxura düşmüş gözlərindən sevinc yağan əsmər sifətli həkim başını azca yana əyib gülümsəyirdi. Gur qara saçlarını boynunun arxasından buraxmış, əllərini ağappaq xalatının qarşısında çarpazlamışdı, başındaysa üzündəki yorğun təbəssümü tamamlayan şahzadəsayağı zərif bir tac var idi. Rəsmin aşağısında kursivlə bu sözlər yazılmışdı – “Xilaskarım - taclı mələk. Məhəmmədəlidən. Təbriz”. “Məhəmmədəli” adını oxuyan kimi Arif onun reanimasiyada Nadirənin müalicə elədiyi hind qızları kimi alını xallı kişi olduğunu söylədi. Qızım son aylarda sayını itirdiyi xəstələrinin arasından hər gün əzrayılı yola gətirmək üçün altmış yaşının tamam olmadığını söyləyən təbrizli rəssamı da, ona verilən sözü də unutmamışdı. Lakin hamıya qəribə gələn portretin nəvə Nadirədən çox, nənə Nadirənin cavanlığını xatırlatması idi. Bunu hamıdan yaxşı mən bilirdim, çünki bütün ömrüm çuxura düşmüş gözlərindən heç vaxt sevincini əsirgəməyən, ağ xalatında mələyə oxşayan, əsmər simalı qadının gözlərinin qabağında keçmişdi. Xatirələrimizin köhnəldiyini zənn etdiyimiz anda, üstündəki beton qatını yararaq günəşə sarı boy göstərən körpə fidan kimi təzə xatirələr göyərir və yaddaşımızı korşalmağa qoymur.

İş ondadı ki, taclı virusun gətirdiyi pandemiyanın həyatımıza qatdığı “müjdə”lər bununla da bitmədi. Dünənə qədər müğənni olacağını israrla söyləyən nəvəm divardan asdığımız “taclı mələyin” portretini görər-görməz indi də həkim olmaq həvəsinə düşmüşdü. Amma bu dəfə deyəsən, lap ciddi idi; səhər açılandan axşama kimi hamını müayinə edir, qızdırmamızı ölçür, əllərimizi spirtləyirdi - pandemiya qurtarmışdı, amma bizim evdə “proflaktik tədbirlər” görünür hələ çox davam edəcəkdi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.08.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Stomatoloqda dili zədələnmişdi, çəkilişlərdə soyuqladığı üçün xoraya çevrilib. Mürəkkəb müalicə terapiyalarına, xəstəliyinin fəsadlarına mətinliklə dözüb. Çox möhkəm iradəli adam olub. Yeddi il əzab-əziyyətli xəstəlik davam edib. 1992-ci ilin qışında ailəsi tərəfindən Hamburqa aparılıb, amma orda bir çarə tapılmayıb.

Bakıya qayıdanda xəstəxanaya yerləşdirib. Həyat yoldaşı Kamilla Ələkbərova və qızları İzulətlə Ləman (əkiz qızları) onunla xəstəxanada qalıblar.

Uzun sürən əzab-əziyyətdən sonra kino xadimi, xalq artisti Şahmar Ələkbərov 12 avqust 1992-ci il, 48 yaşında dil xərçəngindən vəfat edib.

Bax belə bir tale...

Şahmar Ələkbərov 23 avqust 1943-cü ildə Gəncədə anadan olub. Atası əslən cəbrayıllı Zülfüqar kişi, anası kökü Tiflisə bağlı İzulət xanımdır.  Şahmarın 9 yaşı olanda ailəsi Gəncədən Bakıya köçüb. Orta məktəbi 15 yaşında bitirib. Evdə bildirir ki, sənədlərini Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsinə verəcək, amma məlum olduğu kimi belə etmir və anası İzulət xanım buna bərk əsəbləşir, çünki İzulət Ələkbərova Azərbaycanda açılmış ilk pedaqoji texnikumun birinci məzunlarından idi və oğlunu səhnədə görmək istəməyib.

Həyat yoldaşı teatrşünas Kamilə Ələkbərova olub. Kamilə Ələkbərovadan iki əkiz qızı var: İzulət və Ləman. Evli olan əkiz qızları İzulət və Ləman Ələkbərovalar çoxdandır xaricdə yaşayırlar. İzulət xanımın həyat yoldaşı Fuad İsgəndərov Azərbaycanın Belçika Krallığında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri və eyni zamanda Azərbaycanın Avropa İttifaqı yanında nümayəndəliyinin başçısıdır.

Heç 50 il ömür yaşamayıb. Amma bu müddətdə yaratdığı obrazlar, çəkdiyi filmlər çox olub. Teatr İnstitutunun aktyorluq fakültəsində Rza Təhmasibin kursunda təhsil alıb. 1964-cü ildə Azərbaycan İncəsənət İnstitutunu bitirib. Hələ III kursda ikən Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrına işə götürülüb. Bundan sonra məşhur sənətkar Adil İsgəndərov onu kinostudiyanın nəzdində özünün yaratdığı "kino aktyorluğu" studiyasına dəvət edib.

Tanınmağa "Dağlarda döyüş" filmindən sonra başlayıb. Onun ilk aktyor karyerası olub bu. İncəsənət İnstitutunu təzəcə bitirsə də, kinoya hədsiz həvəsi onu studiyaya gətirib. Həm də bu institutda Rza Təhmasibin kursunda təhsil alıb. Bu o demək idi ki, Şahmar Ələkbərov artıq püxtələşmiş bir aktyor olub və elə "Dağlarda döyüş" filmindəki debütündə də bu aydın görünür. 1967-ci ildə bu filmə kinorejissor Kamil Rüstəmbəyov quruluş verib. Mərhum yazıçı-jurnalist Əhmədağa Qurbanov özünün "Tikanlı məftillər" povesti əsasında ssenarini yazıb. Şahmar Ələkbərovun da qəhrəmanı sərhəd qoşunlarında xidmət edən sıravi əsgərdir.

Maraqlı macəra süjeti var filmin. Sərhədi keçən bir nəfərin izinə düşən Fərrux böyük çətinliklərdən sonra onu yaxalayır və məlum olur ki, bu onun bir vaxtlar müharibə dövrü Vətəndən qaçaq düşmüş atasıdır. İlk rol, ilk çətinlik, ilk sınaq. Bunlar hamısı Şahmarın taleyində uğurlu alınıb və onun qəhrəmanı Fərruxun bütün xarakterik cizgiləri məhz aktyor məharətinin nəticəsi olaraq rəssam dəqiqliyi ilə yaradılıb. Bəli, sərhədçi obrazı ilə onun yaradıcılıq məkanının sərhədi başlayıb. Və bu sərhəd onun rejissor kimi tamamladığı "Qəzəlxan" filminə qədər uzun və keşməkeşli bir yol keçib.

Şahmar Ələkbərovun yaradıcılıq bioqrafiyasında elə filmlər var ki, onlar milli mənəvi dəyərlərimizin ən qiymətli nümunələri sırasındadır. Bunun səbəbi isə bu filmlərin milli-mənəvi dəyərlərimizə söykənərək tariximizin müəyyən dövrünün real ab-havasını canlı əks etdirməsidir. Şahmar Ələkbərovun yaradıcılığında Məzahirin özünəməxsus yeri var. "Mən ki, gözəl deyildim" filminin qəhrəmanı, sadə, səmimi gənc Məzahirin obrazı elə bil Şahmar Ələkbərovun xarakterinə biçilib.

Aktyor heç bir impovizəyə yol vermədən bu sadə sürücünün bütün daxili dünyasını, ətrafdakılara münasibətini çox canlı ştrixlərlə tamaşaçılara çatdırıb. Müharibənin ağır günlərində uzaq dağ kəndlərindən birində baş verən hadisələri əks etdirən bu lirik-dramatik filmin qəhrəmanları arasında nikbin xarakteri ilə seçilən Məzahirin öz yeri var. Məzahir kinomuzda yeni bir obraz olub. Bu sürücü oğlanın nikbin ruhu filmin faciəvi yükünü xeyli azaldıb. O, həmişə gülür, zarafat edir, sanki insanların qəlbinə çökən müharibə ağrılarını dəf etmək istəyib. Məzahirin sevgisində də bir səmimiyyət var. Filmi rejissor Tofiq Tağızadə çəkib. Ümumiyyətlə, Şahmar Ələkbərov Tofiq Tağızadənin filmlərində çox az çəkilib. "Qızılqaz" və bir də "Mən ki, gözəl deyildim". Hər ikisində də çox maraqlı obrazlar yaradıb.

"Rejissor kimi"

Sərbəst film çəkmək arzusu onu rahat buraxmayıb. Bir az da xəstələnib. Səhhətində baş verən problemlər ona aktyor kimi işləmək imkanı verməyib. Beləliklə o rejissor kimi işləməyə qərar verib və ilk dəfə Gülbəniz Əzimzadə ilə birgə "İmtahan" filmini çəkib. Bu ictimai motivli filmdə Şahmar Ələkbərov, çox böyük həvəslə işləyib. Hər şey ona tanış olub. Kamera da, operator işi də, dekorasiyaların qurulması da, aktyor oyunları da ki, öz peşəsi olub. Amma narahatlığı var idi. Ssenarini Anar özünün "Şəhərin yay günləri" povesti əsasında yazıb. Amma Gülbəniz Əzimzadə ilə elə rahat işləyib ki, elə bil uzun illər rejissorluq edib. Film ekranlara çıxanda artıq bütün təşvişlərə son qoyulub. Ssenari müəllifi də, Gülbəniz Əzimzadə də, tamaşaçılar da filmdən razı qalıblar. Şahmar Ələkbərova da bu lazım idi.

Sonra isə Elçin özünün "Toyuğun diri qalması" povesti əsasında ssenarisini yazdığı "Sahilsiz gecə"ni çəkib. Bu isə 1989-cu il olub. O vaxt Şahmar Ələkbərova dəhşətli xəstəlik əzab versə də, işləyib. Elə bil tələsib. Filmi çox az müddətə çəkib. Amma film hazır olanda çox ciddi münaqişələrlə qarşılanıb. Səbəb isə müharibə dövründə qadınların həyatında bəzi məqamların göstərilməsi olub. Studiyanın qarşısına toplanan qadınlar piket keçirir, filmi ləğv etdirmək istəyiblər. Bu film ekrana çıxdığı gündən böyük mübahisələr doğurub. "Azərbaycan qadınının keşiyində duran" bəzi şəxslər Şahmar Ələkbərovun ekran işini "daşqalaq etdilər". "Sahilsiz gecə" cəmi bir neçə dəfə nümayiş olunduqdan sonra ekranlardan biryolluq itib.

Ona münasibət bu gün də birmənalı deyil. Şahmar Ələkbərovun yaxın dostu və tələbə yoldaşı Tariyel Qasımov film haqqında bu cür deyib:

"Elçinin ssenarisində ifa etdiyim rol yox idi. Onu rəhmətlik Şahmar Ələkbərovun özü əlavə etdi ssenariyə. Dedi ki, həm filmdə iştirak edərsən, həm də gedib Riqanı görərsən. Mənim çəkildiyim səhnə Riqada çəkilib. O vaxt da rəhmətlik Şahmar çox xəstə idi, əziyyət çəkirdi. Amma çox gözəl film alındı. Düzdür, sovet dövründə çox tənqid etdilər o filmi"

Çoxdan qəlbində gəzdirdiyi bir arzunu reallaşdırmaq istəyib. Bu, məşhur qəzəlxan Əliağa Vahidin ekran obrazını yaratmaqdan ibarət olub. Və günlərin birində Şahmar Ələkbərov öz ssenarisi əsasında "Qəzəlxan"ı çəkməyə başlayıb. 1990-cı il idi. O, xəstəhal vəziyyətdə işləyib. Yenə də elə bil harasa tələsib. Baş rola gənc aktyor Loğman Kərimovu dəvət edib. Çəkilişlər dayanmadan gedib, hər şey öz qaydasında olub. Film qurtaranda məlum oldu ki, material çoxdur. Şahmar Ələkbərov filmi iki hissədə çəkməyi qərara alıb.

1991-ci ildə isə film ekranlara çıxıb. "Qəzəlxan" Azərbaycan şairi Əliağa Vahidin həyat və yaradıcılığının müxtəlif anlarını canlandırıb. Burada Bakı kəndlərinin adət-ənənələri, XX əsr ədəbi mühiti çox real əks olunub. Əfsus ki, Şahmar Ələkbərov filmin ekran taleyini izləyə bilməyib. Ölüm onu kinodan aparıb. 1992-ci ildə Şahmar Ələkbərovun ömrü əbədiyyətə qovuşub.

Çox olub arzuları. Bir ssenari yazıb. Özü çəkmək istəyib onu. Məşhur Bakı milyoneri Ağa Musa Nağıyevə həsr edib. Doğrudur, ölümündən sonra bu ssenari çəkilib. Rejissor Rövşən Almuradlı çəkib bu filmi. Özü də 1995-ci ildə.

"Yeddi oğul istərəm…" filmində Qəqəninin "Ölmə, Qəzənfər dayı, ölmə!" deyə onu yaralı halda qucaqladığı gözəl səhnələrdən biridir. Bu çox nadir səhnələrdəndir ki, hətta ölüm anında aktyor tamaşaçını faciənin içərisindən qoparıb, təbəssümə qovuşdurub. Şahmar Ələkbərov bunu bacarırdı, bu hər aktyora xas olan keyfiyyət deyildi.

Şahmar Ələkbərov kinoda rejissor kimi də sözünü demək istəyib. Bir dəfə studiyanın direktoru Adil İsgəndərovun yanına bir ssenari aparıb və deyib: "Adil müəllim, film çəkmək istəyirəm." Adil İsgəndərov cavabında deyib: "Sənin nə gözəl kostyumun var". Yaxınlaşıb əlini kostyumun parçasına sürtərək, "Gözəl materialı var, birini də mənə tikdirək" deyib. Bu o deməkdir ki, artıq Şahmar Ələkbərov rejissor kimi fəaliyyət kimi göstərə bilərdi.

Filmoqrafiya

- 1001-ci qastrol

- Ad günü

- Adsız su

- Babək

- Bais

- Bakıda küləklər əsir

- Balıq sevdası

- Baş tutmayan ziyafət

- Başdan ayağa

- Bayquş gələndə

- Bir ailəlik bağ evi

- Birisigün, geceyarısı...

- Bişmiş toyuğun gülməyi...

- Bizim küçənin oğlanları

- Cavabsız sual

- Çətin sual

- Cinayətin astanası

- Çıxılmaz vəziyyət

- Dağ meşəsindən keçərkən

Allah rəhmət eləsin sənə, böyük aktyor!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.08.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu dəfə sizə qeyri-adi, universal bacarıqlı, bənzərsiz bir qadın haqqında söhbət açmaq istəyirəm. Çox sağlam, gümrah, qüvvətli və fəal xanımdır. Ürəyiaçıq, su kimi safdır. Xırdaçı, riyakar, paxıl, qeybət qıran adam deyil. Hətta uşaq kimi səmimi olduğundan, ən adi hiyləgərliyi belə yoxdur. Sadəlövh olmasa da, insanlara tez inananır və bəzən bunun əziyyətini də çəkir. Amma olduqca həssasdır. Tez-tez səbəbli-səbəbsiz narahat olur. Dəqiqdir, dürüstdür. Həm özünə, həm də başqalarına qarşı çox tələbkardır. Ətrafına fayda verməkdə isə tək-tək adamlardandır...

Deyir ki:- “Artıq 30 ildir Lənkəran Dövlət Universitetində çalışıram, tarix üzrə fəlsəfə doktoruyam. Bununla yanaşı BDU-da elmlər doktoru proqramı üzrə təhsilimi davam etdirirəm. 80-dən artıq elmi məqalənin, 70-ə yaxın publisist məqalənin, 3 monoqrafiya və 2 fənn proqramının müəllifiyəm. Ara-sıra vətənpərvərliyə aid şeirlər də yazıram. Dərzi peşəsinə də yiyələnmişəm. Əl işlərim var. Bijuteriya və uşaq geyimləri hazırlayıram. Tələbələrimlə çox gözəl, isti münasibətim var, hər zaman onların yanındayam. Həmişə çalışıram ki, onlara tariximizi olduğu kimi təqdim edim.”

Nadir hallarda əsəbləşir. Bəzən hisslərinə qapılıb emosional olur. Dilini saxlaya bilmir və düşünmədən həqiqəti danışır. Həqiqət acı olur, axı. Amma onun rəyi ilə hesablaşmaq lazımdır, çünki yaxşı məsləhətlər verir. Hər hansı bir işi başladısa, ona həvəslə girişir. Çoxşaxəli qabiliyyət sahibidir, ziyalı, iradəli, dözümlü, alicənabdır. Qürurlu və məğrurdur...

“Anam Əminə xanım cənub bölgəsində “Kimyagər Firəng” ləqəbi ilə tanınan, türkəçarə ilə məşğul olmuş anası Fərəhnisa nənəmin davamçısı olub. Onlar övladı olmayanlara kömək ediblər. Bel sürüşməsi və qarın, mədə çəkiblər. Elm dini möcüzəni rədd etmir. Onların nəsil şəcərələri haqqında geniş məlumat professor Qəmərşah Cavadovun “Talışlar” monoqrafiyasında dərc olunub. Anam dünyasını dəyişsə də, onun etdiyi xeyirxah əməllər hələ də yaşayır. Onun haqqında Zərban TV nin çəkdiyi “Lənkəranlı sınıqçı Əminə” sənədli filmini “YouTube” kanalından izləyə bilərsiniz. Sınıqçılıq irslə gələn peşədir, mənə də keçib. Bədəndə olan bütün sümükləri tanıyır və müalicə etməyi bacarıram. Həkimlərin cərrahiyyə yolu ilə həyata keçirdikləri ən çətin sınıqları- omba, çanaq sümükləri, diz, qulunc, mərc, daban, inci, qamış sümüklərini 40-45 gün ərzində tam sağlam vəziyyətə gətirirəm.”- söyləyir.

Lənkaranda onu tanımayan adam yoxdur. El arasında böyük nüfuz qazanıb. Onu belə fərqləndirən şəxsi cazibəsidir. Onun fiziki gözəlliyini tamamlayan fərdi xarizması var. Heç vaxt sərt bir rəftar nümayiş etdirmir. Özünü sevdirməyi bacarır və bu sevgiyə layiqdir...

Haqqında söhbət açdığım Leyla Məcidova 1976-cı ilin avqust ayının 8-də Lənkəran rayonunun Səpnəkəran kəndində dünyaya gəlib. 1993-cü ildə Lənkəran rayonu Şürük kənd orta məktəbini bitirib. Lənkəran Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsində ali təhsilə yiyələnib, eyni zamanda Ümumi dilçilik və xarici dillər kafedrasında laborant vəzifəsində çalışıb. 2002-ci ildə LDU-nun magistratura pilləsində Yeni və ən yeni tarix fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Həmin ildən LDU-nun Tarix kafedrasında çalışır. Tarix elmləri namizədidir. Hazırda Bakı Dövlət Universitetinin elmlər doktoru proqramı üzrə doktoranturasında “Cənub bölgəsinin arxeoloji abidələrinin Azərbaycan tarixinin öyrənilməsində mənbə kimi” mövzusunda doktorluq dissertasiyası üzərində işləyir. Leyla xanım LDU-nun dosenti kimi “Muzeyşünaslıq, arxiv işi və abidələrin qorunması” ixtisasından dərs deməklə yanaşı, həm də Lənkəran Tarix Diyarşünaslıq muzeyinin direktorudur...

Deyir ki:- “2022-ci il sentyabrın 22-də Lənkəran Tarix Diyarşünaslıq muzeyinə direktor təyin olunmuşam. Lənkəran Tarix-diyarşünaslıq muzeyi 1924-cü ildə maarifpərvər ziyalı, savadsızlığa qarşı mübarizə aparan, ilk məktəblərin açılmasında böyük xidmətləri olmuş Mirzə Ağalı Əliyev tərəfindən Lənkəranda Böyük bazar ətrafında açılmışdı. 1991-ci ildən Lənkəran Tarix-Diyarşünaslıq muzeyi Mir Əhməd xanın sarayına köçürülüb. Bu abidə Lənkəranın ilk çoxmərtəbəli binasıdır. Qafqazda gözəlik müsabiqəsində birinci yeri tutan xanın həyat yoldaşının şərəfinə ucaldılmış bu bina, gözəlliyinə görə Azərbaycanın Tac Mahalı sayılır. Muzeyin bütün ekspozisiyaları önəmli və dəyərlidir. Turistlər bu binaya daxil olduqda, girəcəkdə qorunan iri güzgüyə maraqla baxırlar. Mirəhməd Xan o vaxt bu güzgüdən 7 ədəd Venesiyadan həyat yoldaşı Toğra xanıma hədiyyə olaraq gətizdirib. 3 ədədi muzeydə qorunur, 4 ədədi isə qarət olunub, ruslar tərəfindən Moskvaya aparılıb. Buna baxmayaraq muzeydə xeyli eksponat toplanıb. Muzeyin həyətini şəxsi vəsaitimlə çəpərə aldırmışam, subtropik meyvə ağacları əkdirib, binanın adına uyğun “Xan bağı” saldırmışam, həyətdə açıq səma altında muzey yaratmaq arzusundayam. Əsasən regiona aid eksponat sayını çoxaltmaq, ixtisaslı kadrlarla işləmək, illərlə saxlanc fondunda qorunan eksponatlardan yeni sərgilər təşkil etmək də hədəflərim sırasındadır...”

Özünə son dərəcə güvənən xanımdır. Daxil olduğu mühitdə diqqəti özünə çəkməyi bacarır. Gözəl inzibatçıdır, idarəetmə bacarıqlarını daim inkişaf etdirir. Mükəmməllik tərəfdarı olduğundan işdə qüsur və səhvləri tez görür...

“Hər bir muzey xalqın tarixi yaddaşıdır, mən qurur duyuram ki, çoxunun bacarmadığı bir işi bacarmışam. Muzeyimiz 4 dəfə oğurlansa da, bir coxları ciblərini düşünəndə mən şəxsi vəsaitim hesabına min əzab-əziyyətlə böyük bir muzey yarada bilmişəm.”- söyləyir.

Beşinci sinifdə oxuyarkən iki il Lənkərandakı zabitlər evində dərzilik və toxuma kursunda oxuyub. İşinin çox olmasına baxmayaraq, bu gün də bəzək əşyaları və toxuma gəlinciklər hazırlayır. Hətta hazırladığı əl işlərindən öz geyimlərində də istifadə edir...

Nə isə, tarix elmləri namizədi, dosent, muzey direktoru, dərzi, sınıqçı kimi xalqın xidmətində olan, el-oba məhəbbəti qazanmış bu universal xanım növbəti yaşına qədəm qoyub. Onu, bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı, fəaliyyətində uğurlar arzulayıram...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.08.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

“Vurğun keçib bu yerlərdən” kitabını bəlkə də on dəfə oxumuşam. Hər dəfə daha çox sevmişəm böyük Səməd Vurğuna həsr edilmiş bu əsəri. Bax, Şəmistan Nəzirli oxucunu sehirləməyi bacarır.

Bu gün onun doğum günüdür, 83-ü tamamlayır, 84-ə adlayır. Gəlin onu ürəkdən təbrik edək və haqqında bir qədər məlumatlanaq.

Azərbaycanın tanınmış araşdırmaçı-publisisti, hərbi jurnalist, nasir Şəmistan Nəzirli 1942-ci il avqustun 12-də Qərbi Azərbaycanın Loru nahiyyəsinin Yuxarı Körpülü kəndində anadan olub. Əsli Qazaxlıdır. Burada kənd məktəbinin səkkizinci sinfini bitirdiyi il ailəlikcə Azərbaycana köçüblər. Dəvəçi şəhərində orta məktəbi bitirib. 5 saylı Bakı texniki-peşə məktəbinə daxil olub. Sovet Ordusu sıralarında xidməti borcunu yerinə yetirib. ADU-nun Jurnalistika fakültəsində təhsil alıb.

Ədəbi fəaliyyətə 1958-ci ildə "Sovet Ermənistanı" qəzetində çıxan kiçik bir məqaləsi ilə başlayıb. Lakin 60-cı illərdən dövri mətbuatda oçerk, hekayə və publisist məqalələri ilə müntəzəm çıxış edir. Səməd Vurğun dünyası və azərbaycanlı sərkərdələrin taleyi onun ədəbi-publisist fəaliyyətinin əsas mövzusudur. Onun tərtib etdiyi general-leytenant Əliağa Şıxlinskinin "Xatirələrim" kitabı 1984-cü ildə Azərnəşr tərəfindən Azərbaycan və rus dillərində kütləvi tirajla buraxılıb.

Əmək fəaliyyətinə APİ-nin "Gənc leninçi" qəzeti redaksiyasında ədəbi işçi kimi başlayıb. Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Şirkətində hərbi vətənpərvərlik redaksiyasında redaktor, şöbə müdiri, Azərbaycan Dövlət Ensiklopediyasında "Xatirə" redaksiyasının şöbə müdiri, Respublika Müdafiə Nazirliyinin Hərbi-Elmi Tədqiqatlar və Tarix İdarəsində şöbə müdiri Respublika Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Şirkətində "Hərbi proqramlar və salnamə" baş redaksiyasının baş redaktoru işləyib.

Hazırda Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyində Hərbi Elmi Mərkəzin hərb tarixi şöbəsində baş elmi işçidir. Xalq şairi Səməd Vurğun haqqında silsilə əsərlərinə görə Azərbaycan Jurnalist Həmkarlar İttifaqının "Səməd Vurğun fəxri xatirə diplomu"na, "Qacarlar" əsərinə görə İran Dostluq Cəmiyyətinin birinci dərəcəli mükafatın, hərbi vətənpərvərlik mövzusunda tarixi publisistik əsərlərinə görə "General Həzi Aslanov" və “Qazax Xeyriyyə” İctimai Birliyinin təsis etdiyi "General Əliağa Şıxlinski" Diplomuna, 6 may 2023-cü ildə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında xidmətlərinə görə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünə layiq görülüb.

Filmoqrafiya

1. Səmədbəy

2. Cümhuriyyət generalları

Kitabları

- Vurğun keçib bu yerlərdən

- Vurğun ömrü

- Qəribə talelər

- Əfsanəvi Mixaylo

- Qoridən gələn qatar

- Qacarlar

- Azərbaycan generalları

- Cümhuriyyət generalları

- Ellər Vurğunu

- General Cəmşidxan Naxçıvanski

- Daş Salahlı Məmməd Koxa

- Tam artilleriya generalı Səmədbəy Mehmandarov

- Qarxunlu Əşrəf bəy

- Abbas ağa Nazir

- Azərbaycan ordusunun 100 illiyi

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.08.2025)

Vaşinqtonda Amerika prezidenti Donald Trampın vasitəçiliyi ilə Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin və Ermınistanın baş naziri Nikl Paşinyanın sülh sazişinə imza atmaları, sözsüz ki, günümüzün başlıca məsələsidir.

Artıq saziş media üçün əlçatandır və onu “Ədəbiyyat və incəsənət” olaraq oxucularımıza təqdim edirik.

Azərbaycan Respublikası və Ermənistan Respublikası arasında sülhün və dövlətlərarası münasibətlərin təsis edilməsi haqqında

SAZİŞ

Maddə I

Tərəflər, keçmiş SSRİ-nin Sovet Sosialist Respublikaları arasında sərhədlərin müvafiq müstəqil dövlətlərin beynəlxalq sərhədlərinə çevrildiyini və beynəlxalq birlik tərəfindən bu şəkildə tanındığını təsdiq edərək, bir-birinin suverenliyini, ərazi bütövlüyünü, beynəlxalq sərhədlərinin toxunulmazlığını və siyasi müstəqilliyini tanıyır və hörmət edirlər.

Maddə II

Tərəflər, I Maddəyə tam riayət etməklə, bir-birinə qarşı hər hansı ərazi iddialarının olmadığını və gələcəkdə belə iddialar qaldırılmayacağını təsdiq edirlər.

Tərəflər digər tərəfin ərazi bütövlüyü və ya siyasi birliyini tamamilə və ya qismən parçalamağa yönəlmiş hər hansı bir hərəkətə, o cümlədən belə hərəkətlərin planlaşdırılmasına, hazırlanmasına, həvəsləndirilməsinə və dəstəklənməsinə yol verməyəcəklər.

Maddə III

Tərəflər bir-biri ilə qarşılıqlı münasibətlərdə ərazi bütövlüyü və ya siyasi müstəqilliyə qarşı və ya BMT Nizamnaməsinə zidd olan hər hansı bir digər formada, güc tətbiq etməkdən və ya güc tətbiq etməklə hədələməkdən çəkinəcəklər. Onlar öz müvafiq ərazilərindən hər hansı üçüncü tərəfin digər Tərəfə qarşı BMT Nizamnaməsinə zidd olaraq güc tədbiq etmək üçün istifadə edilməsinə imkan verməyəcəklər.

Maddə IV

Tərəflər bir-birinin daxili işlərinə müdaxilədən çəkinəcəklər.

Maddə V

Tərəflər, bu Sazişin ratifikasiya olunması sənədlərinin hər iki tərəfdən mübadilə edilməsindən sonra  gün ərzində öz aralarında Diplomatik və Konsulluq münasibətləri haqqında Konvensiyaların (müvafiq olaraq, 1961 və 1963-cü illərin) müddəalarına uyğun olaraq, öz aralarında diplomatik münasibətləri quracaqlar.

Maddə VI

Tərəflər, hazırkı Sazişin I Maddəsindən irəli gələn öhdəliklərinə tam uyğun olaraq, onlar arasında dövlət sərhədinin delimitasiyası və demarkasiyası haqqında Sazişin bağlanması məqsədilə müvafiq sərhəd komissiyaları arasında bu Komissiyaların razılaşdırılmış əsasnamələri əsasında vicdanla danışıqlar aparacaqlar.

Maddə VII

Tərəflər qarşılıqlı sərhədə hər hansı üçüncü tərəfin qüvvələrini yerləşdirməyəcəklər. Tərəflər, qarşılıqlı sərhədin delimitasiyası və sonrakı demarkasiyasının başa çatmasına qədər, sərhəd bölgələrində təhlükəsizlik və sabitliyin təmin olunması məqsədilə, hərbi sahə də daxil olmaqla, qarşılıqlı razılaşdırılmış təhlükəsizlik və etimad-quruculuğu tədbirləri həyata keçirəcəklər.

Maddə VIII

Tərəflər dözümsüzlük, irqi nifrət və ayrıseçkilik, separatizm, zorakı ekstremizm və terrorizmin bütün təzahürlərini pisləyirlər və özlərinin müvafiq yurisdiksiyaları çərçivəsində bu hallarla mübarizə aparacaqlar və özlərinin bununla bağlı müvafiq beynəlxalq öhdəliklərinə əməl edəcəklər.

Maddə IX

Tərəflər, onların hər ikisinin də cəlb olunduğu hərbi münaqişədə baş vermis itkin düşmüş şəxslər və məcburi yoxaçıxma ilə bağlı halların həlli üçün birbaşa və ya müvafiq olduğu təqdirdə, aidiyyəti beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq vasitəsilə, həmin şəxslər haqqında bütün mövcud məlumatların mübadiləsi də daxil olmaqla, tədbirlər görəcəklər.

Tərəflər, bu çərçivədə, sözügedən şəxslərin taleyinə aydınlıq gətirilməsinin, o cümlədən, müvafiq olduğu təqdirdə, onların qalıqlarının axtarılması və geri qaytarılmasının, zəruri istintaq tədbirləri yolu ilə həmin şəxslərə münasibətdə ədalətin təmin edilməsinin barışıq və etimadın qurulması vasitəsi kimi əhəmiyyətini qəbul edirlər. Bununla əlaqəli müvafiq modallıqlar müzakirə ediləcək və ayrıca sazişdə təfərrüatlı şəkildə razılaşdırılacaqdır.

Maddə X

Tərəflər, iqtisadiyyat, tranzit və nəqliyyat, ətraf mühit, humanitar və mədəniyyət daxil olmaqla, müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığın təsis edilməsi üçün qarşılıqlı maraq kəsb edən aidiyyəti istiqamətlər üzrə ayrıca razılaşmalar bağlaya bilərlər.

Maddə XI

Hazırkı Saziş Tərəflərin beynəlxaq hüquq və onların hər birinin digər BMT üzv-dövlətləri ilə bağlanmış müqavilələr üzrə hüquq və öhdəliklərinə xələl gətirmir. Tərəflərdən hər biri onunla digər hər hansı üçüncü tərəf arasında hazırda qüvvədə olan beynəlxalq razılaşmaların onun bu Saziş üzrə götürdüyü öhdəliklərinə xələl gətirməməsini təmin edəcəklər.

Maddə XII

Tərəflər ikitərəfli münasibətlərində beynəlxalq hüququ və bu Sazişi rəhbər tutacaqlar. Tərəflərdən heç biri özünün daxili qanunvericiliyinin müddəalarına bu Sazişi icra etməməyə haqq qazandırmaq üçün istinad etməyəcəklər.

Tərəflər, Müqavilələr hüququ haqqında Vyana Konvensiyasına (1969) uyğun olaraq, bu Sazişin qüvvəyə minməsindən əvvəl onun obyekti və məqsədinə xələl gətirən fəaliyyətlərdən çəkinəcəklər.

Maddə XIII

Tərəflər bu Sazişin tam icrasına zəmanət verirlər və hazırkı Sazişin icrasına nəzarət məqsədilə ikitərəfli komissiya təsis edəcəklər. Bu Komissiya Tərəflər arasında razılaşdırılacaq modallıqlar əsasında fəaliyyət göstərəcək.

Maddə XIV

Tərəflər, onların beynəlxalq hüquq və qarşılıqlı münasibətlərində onlar üçün məcburi xarakter daşıyan müqavilələr üzrə hüquq və öhdəliklərinə xələl gətirmədən, bu Sazişin təfsiri və tətbiqi ilə bağlı hər hansı mübahisəni, XIII Maddədə istinad olunan Komissiya da daxil olmaqla, birbaşa məsləhətləşmələr yolu ilə həll etmək istiqamətində çalışacaqlar.

Bu məsləhətləşmələr 6 ay ərzində Tərəflərin hər ikisi üçün məqbul nəticə vermədiyi təqdirdə, Tərəflər mübahisələrin dinc yolla həllinin digər vasitələrinə müraciət edəcəklər.

Maddə XV

XIV Maddəyə xələl gətirmədən, Tərəflər hər hansı bir hüquqi müstəvidə onlar arasında bu Sazişin imzalanmasından əvvəl mövcud olan bütün dövlətlərarası iddiaları, şikayətləri, etirazları, iradları, icraatları və mübahisələri bu Sazişin qüvvəyə mindiyi gündən bir ay ərzində geri çəkəcək, xitam verəcək və ya hər hansı bir formada həll edəcəklər və bir-birinə qarşı bu cür iddiaları, şikayətləri, etirazları, iradları və icraatları başlatmayacaq, və tərəflərdən hər hansı birinə qarşı hər hansı digər üçüncü tərəfin başlatdığı bu kimi iddia, şikayət, etiraz, irad və icraatlara hər hansı bir formada cəlb olunmayacaqlar.

Tərəflər bu Sazişin ziddinə bir-birinə qarşı diplomatik, informasiya və digər sahələrdə düşmən addımlar atmayacaq, bu addımları həvəsləndirməyəcək və ya hər hansı bir formada bu fəaliyyətlərə cəlb edilməyəcək və bu məqsədlə bir-biriləri ilə müntəzəm məsləhətləşmələr həyata keçirəcəklər.

Maddə XVI

Bu Saziş Tərəflərin öz milli qanunvericiliklərinə uyğun olaraq daxili prosedurların bitməsi barədə bildiriş sənədlərinin mübadiləsindən sonra qüvvəyə minəcək. Bu Saziş BMT Nizamnaməsinin 102-ci maddəsinə uyğun olaraq qeydiyyatdan keçiriləcək.

Maddə XVII

Hazırkı Saziş Azərbaycan, erməni və ingilis dillərində bağlanılmışdır, bütün üç mətn bərabər autentikdir. Hər hansı autentik mətnin müddəasının təfsirində fikir ayrılığı olduqda ingilis dilindəki mətn üstünlük təşkil edəcəkdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.08.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün onun doğum günüdür, ömrünün 83-cü baharına qədəm qoyur. Onun - “Azərbaycan” jurnalının baş redaktorunun, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüsünün,  sovet dönəminin məşhur şairi Qasım Qasımzadənin oğlunun - İntiqam Qasımzadənin.

İntiqam Qasımzadə 1943-cü il avqustun 12-də Şuşa şəhərində anadan olub. Bakıdakı 7 saylı şəhər orta məktəbini bitirdikdən sonra ADU-nun filologiya fakültəsində təhsil alıb. Azərbaycan EA Nizami adına Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun ədəbiyyat nəzəriyyəsi şöbəsinin aspirantı olub. C. Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının ssenari-redaksiya heyətinin üzvü, "Azərbaycan" jurnalı redaksiyasında ədəbi işçi, tənqid şöbəsinin müdiri, məsul katib, baş redaktorun müavini vəzifələrində çalışıb.

Hazırda həmin jurnalın baş redaktorudur.

Ədəbi yaradıcılığa erkən başlasa da, 1968-ci ildən dövri mətbuatda ədəbi-tənqidi məqalələri müntəzəm çap olunur. Bədii tərcümə ilə ardıcıl məşğul olur. Kamil Yaşenin pyeslərini, Vasil Bıkovun povestlərini, Şandor Radonun "Təxəllüs "Dora"" romanını rus dilindən doğma dilə çevirib. "Bayatı" ədəbi televiziya almanaxının müəllifidir (1980-ci ildən). Onun ssenarisi əsasında bir neçə animasiya və sənədli film çəkilib.

Tərcümələri

- ruscadan

1. Kamil Yaşen. Darmadağın; General Rəhimov; Namus və məhəbbət

2. Şandor Rado. Dora

3. Vasil Bıkov. Kruqlyan körpüsü (povestlər)

Filmoqrafiya

1. Axırıncı aşırım

2. Bəstəkar Cahangir Cahangirov

3. Bir anın həqiqəti

4. Daşkəsən

5. Dərvişin qeydləri

6. Ən vacib müsahibə

7. Fitnə

8. Həyat bizi sınayır

9. Xəzinə

10. Könül mahnıları. Bəstəkar Tofiq Quliyev

Mükafatları

- Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanı

- "Əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı

- 2013-cü ilin mayında Azərbaycan ədəbiyyatındakı xidmətlərinə görə "Humay" milli mükafatına layiq görülüb.

- 6 may 2023-cü ildə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında xidmətlərinə görə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünə layiq görülüb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.08.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Quzeyli güneyli vətənizin bir parçası olan Ərdəbildən zaman-zaman çox tanınmış mədəniyyət xadimləri çıxıblar. Onlardan biri də bir neçə sahədə uğurlu olan heykəltaraş, rəssam və musiqiçi Vədud Müəzzindir.

Vədud Müəzzin 1960-cı il avqust ayının 11-də Ərdəbil şəhərində anadan olub. Ali təhsil almaq üçün Tehrana gedib. Lakin İran inqilabından sonra oxuduğu universitet bağlanıb. Daha sonra ali təhsil almaq üçün Türkiyəyə gedib. Memar Sinan Universitetində rəssamlıq üzrə təhsil alıb.

1980-ci ildə peşəkar rəssamlıq fəaliyyətinə başlayıb. Bir sıra rəssamlıq və incəsənət kurslarında iştirak edib. Vətənə geri döndükdən sonra da həm ölkədə həm də ölkə xaricində sərgiləri keçirilib. ABŞ-ın Los-Anceles şəhərində, Tehranda, Dubayda, Bakıda, Təbrizdə, Ərdəbildə fərdi sərgiləri keçirilib. Rəsm əsərlərindən ibarət 4 albom-kataloq işıq üzü görüb. Həmin albomlardan özəl rəssamlıq məktəblərində geniş istifadə edilir.

Heykəltəraşlığa olan həvəsinə görə Bakıya gəlib, 10 ay burda qalıb, müxtəlif heykəltaraşlarla görüşüb. Xüsusən də heykəltaraş Azad Əsgərovdan sənətin sirlərini öyrənib. Bundan sonra Ərdəbilə qayıdaraq, orada böyük bir emalatxana götürüb işləməyə başlayıb. Ölkənin bir sıra dövlət muzeyləri üçün dini, tarixi və ədəbi şəxsiyyətlərin heykəllərini düzəldib. Düzəltdiyi heykəllər Ərdəbildə, Təbrizdə, Tehranda və başqa şəhərlərdə qoyulub.

Məşhur müzəzzinlər nəslindən olduğuna görə həm də gözəl səsə malikdir. 14 il İranda fars muğamlarını öyrənib. Sonradan Bakıda Ağaxan Abdullayevlə tanış olaraq ondan Azərbaycan muğamlarını öyrənib. Habil Əliyev ilk dəfə İrana gələndə onun İran musiqiçiləri üçün ayrıca konserti keçirilib. İlk dəfə onda “Rast” muğamını başdan-ayağa oxuyaraq muğam oxumağa başlayır. Dostları ilə birgə “Səhənd” ansamblı yaradaraq, Azərbaycan musiqilərindən ibarət konsertlər veriblər.

10 il həmin ansamblda çıxış edib. Daha sonra 5 il müddətində Ərdəbil və Tehranda tələbələrə Azərbaycan muğamlarını öyrədib. 2002-ci ildə M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında konserti olub. Son illər Aşıq Çingiz Mehdipurun yaratdığı Dalğa qrupu ilə birgə çıxışlar edir.

2002-ci ildən Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının fəxri üzvüdür

Rəsm əsərləri

- Köhnə Bakı

- Meyvə bazarı

- Ərdəbil bazarı

- Ənzəli bazarı

- Balıqçılar

- Bağ küçəsi

- O olmasın, bu olsun

- Xocalı

- Xalxal dərəsi

- Natürmort

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.08.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Müsahibələrinin birində deyir ki:- “Xalam Mailə Muradxanlı ölkənin tanınmış jurnalistlərindən biri idi. O, təkcə xalam yox, həm də idealım olub. Bəzən soruşurlar, niyə xalanla eyni soyadı daşıyırsan? Həyat elə gətirdi ki, məni də onun anası Zabitə xanım yetişdirdi, pasport alanda ana babamın soyadını götürdüm. Muradxanlılar 150 ilə yaxındır Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatındadırlar. Babamın əmisi İbrahim bəy Muradxanov çar Rusiyası dönəmində Dumanın 4 azərbaycanlı deputatından biri olub. Cümhuriyyət dönəmi, sovet işğalı, 30-cu illərin repressiyası bizim ailədən yan keçməyib. Göz açandan evimizdə polemikalar görmüşəm, siyasi quruluşların ailəmizə qazandırdığı uğurlar və məhrumiyyətlər haqqında xatirələri eşidərək böyümüşəm. Mənim jurnalistikanı seçməyim bu təbii prosesin sonucu da sayıla bilər...”

Bəli, bu dəfəki söhbətimin qəhrəmanı Muradxanlılar soyadının davamçısı Aygün xanım Muradxanlıdır. O, 1973-cü ilin avqust ayının 9-da Bakıda dünyaya gəlib. BDU-nun jurnalistika fakültəsini bitirib. 1991-ci ildən mediada çalışır. “Azadııq”, “Yeni Müsavat”, “Yeni Sabah” qəzetlərində, Turan İA-da , Azadlıq Radiosunda reportyor, parlament müxbiri, köşə yazarı, siyasi şərhçi, baş redaktor müavini işləyib. 2020-ci il sentyabrın 15-də Prime TV Azerbaycan internet televiziyasını yaradıb. Bu gün ictimai-siyasi xarakterli bu kanalın 140 mindən çox abunəçisi var...

O, fədakarlıq, zəhmət və əzmlə əldə edilən zənginliyin simvoludur. Çox çalışmadan, öz öhdəliklərini yerinə yetirməkdən zövq alır. Məqsədinə çatmaq üçün son dərəcə inadkardır, yolunda qarşılaşdığı maneələrdən çəkinmir. Anadangəlmə liderdir, ötkəm və tələbkardır. İçindəki daş-qaşı görmək üçün bir az diqqətli olmaq yetərlidir. Sağlam mənada, planlı və proqramlaşdırılmış şəkildə hərəkət edir. Lazımsız yerə danışmır, son dərəcə ağıllı və praktikdir. Mübahisələrdən və lazımsız dialoqlardan uzaq durmağa üstünlük verir. Fərdi düşünür, çünki təkbaşına nəyəsə nail olmağa daha çox meyllidir. Olduqca təmkinli və səbirlidir. Həm də nizam-intizamı xoşlayır. Bir sözlə, sevdiyi işdə daha məhsuldar olan bu insan işlərini başa çatdırmaq üçün gecə-gündüz çalışır və bu vəziyyətdən böyük həzz alır...

“Beş yaşımda yazıb-oxuyurdum. “Kommunist”, “Bakı” qəzetlərini köçürmək sevimli məşğuliyyətim idi. Anam dil-ədəbiyyat müəllimidir. Hər dəfə o, evdə şagird dəftərlərinin üstünü yazanda, istəyirdim mənə də versin. Anam deyirdi, nə zaman xəttin gözəl olar, səhvsiz yazmağı öyrənərsən, onda verərəm. Çıxış yolunu hər gün poçtalyonun evimizə gətirdiyi qəzetləri köçürməkdə tapmışdım. İndi də hadisələr, məkanlar yadımda daha çox qoxu ilə asossasiya olunur. Görünür, mən həm də o təzə qəzet qoxusunun təsirindən çıxa bilmədim. İndiyə qədər ailə üzvlərimiz bir yerə yığışanda uşaqlığımda mənə siyasi liderlər haqqında verdikləri sulları, mənim cavablarımı yada salıb gülürlər. Qəzetləri o qədər köçürmüşdüm ki, bütün siyasi liderlərin vəzifələrini əzbərləmişdim. Beş yaşlı uşağın Leonid İliç Brejnevin Sov.İKP Mərkəzi Komitəsinin baş katibi, Siyasi Büronun üzvü olmasını deməsi böyükləri əyləndirirdi. Beləcə, qəzet köçürməkdən “qəzet yazmağa” doğru gedirdim. Orta məktəbin son siniflərində oxuyanda artıq Sovetlər Birliyi dağılmaq ərəfəsindəydi. Ermənistanın Azərbaycana təcavüzü başlamışdı, milli düşüncə yenidən dirçəlirdi, müstəqillik ideyası sürətlə yayılırdı və media bu prosesin aparıcı gücü idi. Biz məktəbi 20 Yanvar faciəsindən bir neçə ay sonra bitirdik. O zamankı informasiya blokadası xəbərin, xəbərçiliyin önəmini artırmışdı. Bu dalğada mən də qəzetçiliyi seçdim.”- söyləyir.

Çox aktiv xanımdır, ilk baxışdan zəkasını fərq etdirəcək qədər ağıllıdır. Onun hər zaman hansısa məqsədi var və bu məqsədə doğru əmin addımlarla irəliləyir. Emosiyalarını asanlıqla qızışdırmaq və ya onun düşünmədən, tələsik nəsə söyləməsini gözləmək ağılsızlıqdır. Onun bütün dedikləri məntiqə və həqiqətə söykənir. Övladlarının və eləcə də ailə bağlarının qayğısına qalmaqda son dərəcə fədakardır. olan insanlardır. Çox ağıllı olduğu üçün, onun irəli sürdüyü təkliflər və söylədiyi tövsiyyələr asanlıqla qəbul edilir. Bu da ona ətrafındakıların etibarını və hörmətini artırır...

Deyir ki:- “Mediada karyerasını quran hər bir yazar millətin sözçüsüdür. Uzun illər həm siyasəti, həm də sosial təbəqələri daha yaxından izləməyə borcludur. Qəzetçiliklə ciddi məşğul olanlar isə, ölkədə və dünyada gedən proseslərə daha yaxından bələd olmalıdır. Bu gün heç bir məsuliyyət hissi dərk etmədən ziyanlı “xəbər” yayanların və onları sosial şəbəkələr üzərindən paylaşanların kimliyini araşdırsanız, onların çox aşağı biliyə sahib, elementar etikadan xəbərsiz, dar düşüncəli insanların olduğunu görəcəksiniz. Ancaq bu o demək deyil ki, bu sahəyə məsul insanlar prosesi nəzarətsiz qoymalıdırlar. Azərbaycan efirində ədəbsizlik yayan, bayağı söhbətlərə, mahnılara meydan verən verilişlər, kimlərisə işfa edilən tok-şoular qalırsa bu nəzarət daha da güclənməlidir. Kompleks yanaşma olmasa, bu sürəc çox uzun çəkə bilər...”

Praktik zəkası və bacarığı ilə seçilir. Etibarlı sirdaş və ən yaxşı dostdur. Güclü iradəsi və yaxşı müşahidə qabiliyyəti var. Daha çox susmağa, dinləməyə, fikir qazanmağa üstünlük verir. Keçmişinə və ailə adət-ənənələrinə çox bağlıdır. Onun bir vaxtlar dostluq etdiyi birini tərk etməsi mümkün deyil. Xeyli mülayim, həssas və qətiyyətli qadındır. Təşkilatçılıq qabiliyyəti yüksək səviyyədədir. O, heç vaxt kökləndiyi hədəfdən əl çəkmir və sonunda ona çatır. Onun psixi quruluşu güclü yaddaşa malikdir və kifayət qədər bacarıqlıdır. Konkretliyə üstünlük versə də, mücərrəd anlayışlardan uzaq qala bilmir. Onun xəyalları və fantaziyaları həyatının əsas hissəsini təşkil etmir. Real həyata, həqiqətə üstünlük verir. Həyatı öz axarında yaşamağı xoşlayır, rəqabətçi xasiyyəti yoxdur. Sədaqəti, dürüstlüyü və mədəni davranışı yüksək qiymətləndirir. Sərt görünüşə malik olsa da, duyğularında şəfqət, nəciblik var...

Bir sözlə, haqqında söhbət açdığım Aygün xanım Muradxanlı hər cür hörmət və ehtirama layiq xanımdır. Onu sevmək, xidmətlərini dəyərləndirmək lazımdır. Avqustun 9-da növbəti ad günü idi. Aygün xanımı bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı, xoşbəxt və firavan həyat arzulayıram.

Yeni yaşı mübarək olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.08.2025)

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarını da bitirdi. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapdınız..

Ev tapşırığını mütləq həll edin!

Bax belə, əziz oxucularım. Hər bir yolun sonu olur, biz də yolun sonuna çatdıq. Bir müddət birlikdə həyatda uğur qazanmağın, lider olmağın, xoşbəxt olmağın sirlərini öyrəndik. Amma, əslində, biz yolun sonuna çatmadıq, biz yolun başlanğıcına çıxdıq. Düşünmək, öyrənmək üçün sizə verdiyimiz bütün bu tapşırılanları, yəni ev tapşırığını həll edib ən zəruri bilgilərlə silahlanandan sonra daha hədəfi vurmağa lap yaxınlaşdınız. İndi də uğura, məqsədə doğru inamla irəliləməyə başlayın.

Bu yolda uğur qazanacağınıza mən şəxsən əminəm.

Sizin uğurunuz bizim uğurumuzdur!

Növbəti – 4-cü mövsümdə görüşənədək!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.08.2025)