İmran Verdiyev,

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

Şəki-Zaqatala Regional Mədəniyyət İdarəsinin və Şəki Regional Turizm İdarəsinin dəstəyi, Mirzə Fətəli Axundzadə adına Mədəniyyət Mərkəzinin və mərkəzin tabeliyində fəaliyyət göstərən "Narınqala" şəhər Folklor evinin təşkilatçılığı ilə "Hər masa bir hekayə" adlı sərgi keçirilib.

Sərgidə Şəki-Zaqatala Regional Mədəniyyət İdarəsinin və Şəki Regional Turizm İdarəsinin rəhbərliyi və əməkdaşları, MİHİ Şəki rayon Komitəsinin və M.F.Axundzadə adına Şəki şəhər Mədəniyyət Mərkəzinin rəhbərliyi, "Narınqala" Folklor evinin kollektivi, mədəniyyət işçiləri, şəhər sakinləri və şəhərin qonaqları iştirak ediblər.

Sərginin əsas məqsədi yaradılan işləri nümayiş etdirməklə, iştirakçılar və ziyarətçilər arasında yaradıcılıq, fikir mübadiləsi və mədəni əlaqələri gücləndirməkdir.

Sərgi, eyni zamanda gənc istedadların tanıdılması, sənətə və mədəniyyətə marağın artırılması məqsədi daşıyır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.09.2025)

Azərbaycan Nəşriyyatları Assosiasiyası İctimai Birliyinin Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirdiyi “Zəfərin uşaqları ilə Oxu Marafonu” – Şimal bölgəsi məktəblilərinin mütaliə yarışı” layihəsinin sayca ikinci görüşü müəllimlərlə keçirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Quba rayonu Rəhman Məmmədov adına Alekseyevka kənd tam orta ümumtəhsil məktəbində baş tutan təlimdə ANAİB İdarə Heyətinin sədri Şəmil Sadiq, layihənin təlimçiləri “XAN Nəşriyyatı”nın direktoru Səbuhi Şahmursoy, “Altun kitab” nəşriyyatının direktoru Rafiq İsmayılov, ekspertləri “Qədim Qala Nəşriyyatı”nın direktoru Şöhlət Səlimov, “Libra kitab” nəşriyyatının rəhbəri Veysəl Məmmədov, “Ağıllı bala”  nəşriyyatının rəhbəri Fatimə Alxaz, yazıçı Rövşən Abdullaoğlu, Quba-Xaçmaz Regional Təhsil İdarəsinin müdir müavini Pərvin Ağasıyev, Quba-Xaçmaz Regional Təhsil İdarəsinin Tədrisin keyfiyyəti sektorunun məsləhətçisi Məmmədşah İsrafilov, eləcə də marafonda iştirak edən məktəblərin kitabxana müdirləri və müəllimləri iştirak edib. Layihənin təlimçiləri və ekspertləri seçilmiş məktəblərin müəllim və kitabxanaçılarına layihənin məqsəd və fəaliyyət planı barədə geniş məlumat verib. Onlar üçün məktəbdə kitab oxuma vərdişlərinin və bunun vasitəsilə vətənpərvərlik hisslərinin aşılanması, kitab müzakirələrinin düzgün təşkil olunması və oxuyub-anlama mövzusunda ümumilikdə 6 saatlıq təlim təşkil olunub.

Layihənin təlimçisi Rafiq İsmayılov – “Oxuyub-anlama zəka göstəricisi kimi" və digər təlimçi Səbuhi Şahmursoy – “Şagirdlərə intellektual mirasın ötürülməsi formaları” haqqında geniş məlumat veriblər. Layihənin ekspertləri Veysəl Məmmədov – “Məktəbdə kitab oxuma vərdişlərinin yaradılması”, Fatimə Alxaz – “Sinifdə kitab müzakirələrinin təşkili və təşviq vasitələri” və Şöhlət İxtiyaroğlu – “Vətən haradan başlayır” mövzusunda seminar veriblər.

Sonda verilən seminarların nəticəsi müəllimlərlə müzakirə edilib və layihəylə bağlı müəllimləri maraqlandıran suallar cavablandırılıb.

Layihə QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi, ANAİB-in təşkilatçılığı, Quba-Xaçmaz Regional Təhsil İdarəsi, QafqazTV, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetin Quba Filialı, MUSİAD Azərbaycan və QİAB-ın tərəfdaşlığı, 525-ci qəzet və edebiyyat və incəsənət.az-ın isə informasiya dəstəyi ilə həyata keçirilir.

Qeyd edək ki, layihənin sonrakı mərhələsində marafona qoşulan 6 məktəbdən 300 şagirdlə görüşün keçirilməsi nəzərdə tutulub.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.09.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycan dövlət radiosunun məşhur "Bulaq" verilişini otaylı butaylı Azərbaycanda çox sevirdilər. Orta və yaşlı nəsil yəqin ki bu proqramı sevə-sevə xatırlayır. Onun  aparıcılarından biri olan İlham Əsgərovun səsində bir xalqın həm sıdırım dağları, həm lilpar bulaqları, həm yaşıl çəmənləri, eləcə də döyüşdə hayqıran ərənləri, qopuz çalan ozanları – bir sözlə maddi və mənəvi varidatı əks tapırdı.

Azərbaycan Respublikasının xalq artisti İlham Əsgərov 16 iyul 1958-ci ildə anadan olub. 1980-ci ildə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin dram və kino aktyoru fakültəsini bitirib. 1982-ci ildən Akademik Milli Dram Teatrının aktyorudur. İstedadlı aktyor Əsgərov Akademik teatrın ən populyar tamaşalarında iştirak edib.

Azərbaycan Dövlət Televiziyasında

- Vilyam Şekspirin "İki veronalı" (Valentin)

- İlyas Əfəndiyevin "Sarıköynəklə Valehin nağılı" (Valeh),

- Aslan Qəhrəmanovun "Səndən xəbərsiz" (Fərrux),

- Mar Bayciyevin "Ər və arvad" (Əziz),

- Bəxtiyar Vahabzadənin "Kimdir haqlı?" Fikrət,

- Mövlud Süleymanlının "Fatehlərin divanı" (Bilgə xaqan)

Filmoqrafiya

- Aşıq Məhəmməd Sadaxlı

- Bitməyən ömür

- Biz qayıdacağıq

- Biz qayıdacağıq

- Böyük ömrün anları

- Böyük ömrün davamı

- Cavad xan

- Cavid ömrü

- Doğma sahillər

- Dönüş

- Düma ömrünün qırx günü

- Ər və Arvad

- Fatehlərin divanı

- Fədakar

- Güllələnmiş heykəllər

- Günahsız Abdulla

- Həsrətli gözlərin rəsmi

- Xilaskar

İlham Əsgərov Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Artisti, Xalq Artisti fəxri adlarına, 3 dəfə Prezident Mükafatına və Cəfər Cabbarlı mükafatına layiq görülüb. İlham Əsgərov Kərbala ziyarətində olub.

O, 6 sentyabr 2015-ci ildə Bakıda vəfat edib. Masallı rayonunun Xoşçobanlı kəndində dəfn edilib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.09.2025)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu günlərdə yazıçı Vaqif Sultanlının “Ölüm yuxusu”  adlı kitabı Tiflisdə gürcü dilində nəşr olunmuşdur. “Universal” nəşriyyatında yayınlanan, müəllifin eyniadlı povestinin, müxtəlif illərdə qələmə aldığı hekayələrinin daxil edildiyi kitabı gürcü dilinə Gülnarə Səfərova tərcümə etmişdir. Kitabın redaktoru Cemal Şoniyadır. Bu, Vaqif Sultanlının  gürcü oxuculara təqdim olunan ilk kitabıdır.

Müəllifin bədii yaradıcılığında önəmli yer tutan, indiyədək dünyanın bir çox dillərinə çevrilərək yayınlanmış “Ölüm yuxusu” povestində təsvir obyekti kimi seçilən yol çəkilişi fonunda qədim kənd məzarlığının köçürülməsi hadisəsi cəmiyyət həyatında baş verən ciddi çaxnaşma, təlatüm, qarşıdurma kimi canlandırılır. Real və şərti-metaforik üslubun qovuşuğunda təsvir olunan hadisələrin xaos bağlamında təqdimi yaradılmış obrazların fərdi xarakter cizgilərini çözməyə, mənəvi dünyasının gizlinlərini aşkarlamağa imkan verir.

Vaqif Sultanlının “Ölüm yuxusu” kitabına daxil edilmiş “Kül qəfəs”, “Zolaqlı yuva”, “Tərs axın” və başqa hekayələri özünə­məxsus dili, üslubu, fərqli yazı tərzi ilə seçilməkdədir. Yazıçı qələmə aldığı hekayələrdə özü də fərqinə varmadan içərisində olduğu sosial mühitin əsirinə çevrilən insanların düşüncə, həyəcan, sarsıntılarını canlandırmağa çalışmışdır.

Bütövlükdə “Ölüm yuxusu” kitabına daxil edilən əsərləri birləşdirən, ortaqlaşdıran əsas cəhət onların sosial-psixoloji və mənəvi-əxlaqi ovqata söykənməsi, mövzu-məzmun, ideya-estetik baxımdan güncəllik daşıması, çağdaş cəmiyyətdə müşahidə olunan özgələşmə, yaddaşsızlaşma, biganələşmə, gərəksizləşmə kimi ağrılı problemlərə sərt etiraz ruhu ilə seçilməsidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.09.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Stalin repressiyasının bir qurbanı da azərbaycanlı şair, ədəbiyyatşünas Salman Mümtaz olub. Bu gün onun güllələndiyi tarixdir.

Salman Mümtaz 20 may 1884-cü ildə Nuxanın (indiki Şəki şəhəri) Gəncəli məhəlləsində anadan olub. Uşaqlıq illərindən elmə böyük maraq göstərib; fars və ərəb dillərini mükəmməl bilib. O, Aşqabadda təhsil alıb, fars və ərəb dillərini də orada öyrənib. Burada Mirzə Əsədulla adlı müəllimdən fars və ərəbcə yanaşı urdu dilini də mənimsəyib. 1893-cü ildə 9 yaşlı Salmanın Aşqabadda Mirzə Ələkbər Sabir ilə görüşü olub. Bu görüşlə Mümtazda ədəbiyyata həvəs yaranıb.

 3 ay molla yanında dərs keçən Salman 22 yaşınadək gecə-gündüz öz üzərində ciddi çalışır, fars, ərəb, rus, urdu dillərinə yiyələnib, hafizəsi ilə Şərq ədəbiyyatının incilərini mənimsəyib. Salmanın qüvvətli zəkası olduğu üçün, o, bir çox şeirləri əzbərləyib. İslam xalqlarının dillərini bilməsi onda Şərq ədəbiyyatına qarşı maraq yaradıb.

Türk ədəbi tənqidçisi Yavuz Akpınarın sözlərinə görə 1908-1909-cu illərdə Tiflisdə "Molla Nəsrəddin jurnalı" çıxdıqdan sonra Salman Mümtaz da bu satirik jurnalın yazıçıları arasında yer alıb. Eyni zamanda klassik tərzdə şeirlər də yazıb. Aşqabadda dostları ilə birlikdə ədəbi məclis qurub. 1908-1909-cu illərdə Mümtaz sonradan başda "Molla Nəsrəddin jurnalı" olmaqla, həmçinin Azərbaycan mətbuatının digər orqanlarında dərc edilən satirik şeirləri və məqalələri ilə oxucuların diqqətini çəkib. Yavuz Akpınarın yazdığına görə, "Mümtaz əsərlərində oxucuya öz ölkəsinə və millətinə sevgisini bildirir, ictimai həyatdakı çatışmazlıqları nümayiş və ifşa edib".

1913-cü ildə Tiflisdə ilk kitabı "Seyid Əhməd Hatif İsfahaninin tərcibəndi və tərcümeyi-halı" əsərini Mirzə Cəlil Məmmədquluzadəin "Qeyrət" mətbəəsində nəşr etdirib. 3 ay Tiflisdə qalan Salman Əsgərzadə ədəbiyyat, tarix və incəsənəti dərindən bilən Abbas Səhhət ilə tanış olub, 2 il öncə dünyasını dəyişən Mirzə Ələkbər Sabirin "Hophopnamə" kitabını nəşr etdirməsində ona önəmli yardım göstərib. Tiflisdə Mirzə Cəlil ilə dostlaşan Mümtaz "Molla Nəsrəddin" jurnalını hərtərəfli maliyyələşdirib.

Salman Mümtaz 1918-ci ildə ailəsi ilə birlikdə Bakıya qayıdaraq "Azərbaycan" qəzetində jurnalist kimi fəaliyyətə başlayıb. Artıq bu dövrdə o, Azərbaycan klassiklərinin yaradıcılığı ilə bağlı sənədlərlə maraqlanıb. Bu dövrdə Azərbaycan xalqının Çar Rusiyasına qarşı milli azadlıq mübarizəsi nəticəsində, Birinci Dünya müharibəsi dövründə Şimali Azərbaycanda yaranan müstəqil dövlət və Müsəlman Şərqində ilk parlament respublikası olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yaranıb.

Azərbaycanlı aktyor və rejissor Rza Təhmasib Təbriz mehmanxasında Hüseyn Cavidin ədəbi yığıncaqlarını xatırladaraq qeyd edib:

“Salman Mümtaz fars və Azərbaycan dillərində əzbərdən və xoş bir ahənglə şeirlər oxuyardı. Onun çox yaxşı yaddaşı var idi.”

1920-ci ildən 1925-ci ilə qədər Mümtaz, Azərbaycan ədəbiyyat və incəsənət nümayəndələrindən təxminən 200 ədəd kitab, məqalə və müxtəlif yazıçıların əlyazmalarını toplamağı bacarıb. "Kommunist" qəzetində "Unudulmuş yarpaqlar" başlığı altında Azərbaycan ədəbiyyatına dair məqalələr dərc edib.

1920-ci ildə Salman Mümtaz Azərbaycan ədəbiyyatın bərpası üzrə komissiyanın təşkilatçısı və sədri olub.  Həmçinin o, Azərbaycan ədəbiyyatının tarixinə dair 15, xalq ədəbiyyatına dair isə 2 əsərin, Məhəmməd Füzuli əsərlərinin üç cildinin, "250 şair" toplusunun, "Xətai" divanının, "Səid Əhməd Hatif", "Əli Bakuvi", "Şəki savları" və digər əsərlərin müəllifidir.

Kitabları

1. Əhməd Hatif İsfahaninin bioqrafiyası.

2. Ağa Məsih Şirvani.

3. Molla Pənah Vaqif

4. Nişat Şirvani

5. Məhəmmədhüseyn xan Müştaq

6. Qövsi

7. Nitqi Şirvani

8. Qasım bəy Zakir

9. Mirzə Şəfi Vazeh

10. Seyid İmadəddin Nəsim

Məqalələri

1. Mirzə Şəfi

2. Zövqi

3. Azərbaycan şairi: Naşa

4. Rudəki və Molla Pənah Vaqif

5. Sultanuş-Şüəra Həbibi

6. Nəsimi

7. Azəri Çələbi

8. Xalq şairi Qurbani  

1937-ci ilin mart ayında ən yüksək nöqtəsinə çatan Stalin repressiyası Salman Mümtazdan da yan keçməyib. Buna səbəb kimi Hüseyn Cavid, Seyid Hüseyn və Atababa Musaxanlı ilə yanaşı "Bakinski raboçi" qəzetində buraxdıqları "ideoloji səhvləri" göstərilib. Eyni ilin 10 iyun tarixində Salman Mümtaz Azərbaycan Yazıçılar Birliyindən azad edilib. 1937-ci il 10 – 12 iyun tarixlərinddə Salman Mümtaz "xalq düşməni" olaraq adlandırılıb. İyun ayının 19-da Salman Mümtazı burjua milliyətçisi və pantürkist mövqeli şəxs kimi tutduğu vəzifələrdən azad ediblər.

Salman Mümtaz 8 oktyabr 1937-ci il tarixində, axşam saat 11-də Bakıdakı evində – Buynakski küçəsi № 25 ünvanında (indiki – Şeyx Şamil küçəsi) siyasi dustaq kimi həbs olunub.  Bir həftə sonra Mümtaz Azərbaycan SSR Cinayət Məcəlləsinin 69, 70, 72, 73 maddələri ilə təqsirli bilinərək ittiham olunub. Salman Mümtaza Sinman, Qalstyan, Avanesyan və Borşşev tərəfindən üç aylıq dəhşətli işgəncələr verilib.

Bəzi mənbələrdə Salman Mümtazın xəstəliyə tutulduğunu və bu xəstəlik səbəbi ilə vəfat etdiyini qeyd ediblər. Lakin, bəzi müəlliflər isə Salman Mümtazın 21 dekabr 1941-ci il tarixində Sol-İletsk həbsxanasında vəfat etdiyini göstəriblər. Mümtazın ailə üzvlərinə təqdim edilən ölümü ilə əlaqədar arayışda Salman Əsgərovun Oryol şəhərində beyin qanaxması səbəbi ilə vəfat etdiyi göstərilib.

Salman Mümtazın ölümü isə bu cür olub. O, 24 fevral 1938-ci il tarixində Sol-İletsk həbsxanasına, daha sonra isə Oryol şəhərinə cəza çəkmək üçün göndərilib. O dövrdə repressiya qurbanı olan tanınmış elm xadimləri ilə birlikdə Mümtaz Oryol şəhərinə sürgün edilib.

1941-ci ilin iyun ayında Böyük Vətən Müharibəsi başlanıb. Daha sonra Lavrenti Beriya və İosif Stalinin ortaq razılığı əsasında şəhəri almanlar ələ keçirməzdən öncə, şəhərdəki bütün siyasi məhbusların güllənməsi qərara alınıb. Dustaqların hamısına özləri üçün məzarlar qazdırılıb və onlar güllələndikdən sonra bu məzarlarda dəfn ediliblər. Rusdilli mənbələrdə bu güllələnmə tarixi 6 sentyabr 1941-ci il kimi göstərilib.

Salman Mümtaza ancaq İosif Stalinin ölümündən və Nikita Xruşşovun hakimiyyətə gəlişindən sonra bəraət verilib. 16 noyabr 1956-cı il tarixində SSRİ Ali Məhkəməsi tərəfindən onun haqqında yazılan ittihamnamə ləğv edilib. SSRİ Ali Məhkəməsinin qərarına əsasən 17 noyabr 1956-cı il tarixində Salman Mümtaza bəraət verilib. Mümtazın ölüm xəbəri ilə bağlı məlumatı isə onun ailəsi 4 mart 1957-ci il tarixində alıb.

17 sentyabr 1996-cı il tarixindən etibarən Azərbaycan Respublikasının Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi Salman Mümtazın adını daşıyır. Şəki şəhərində Salman Mümtazın adını daşıyan küçə var. Türkiyə Respublikası Milli Kitabxanasında Salman Mümtaza həsr olunan bir guşə var.

Bakı şəhərində, – Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin binasının daxilindəki fasadında, repressiyyaya məruz qalan iyirmi yeddi Azərbaycan yazıçılarının xatirəsinə bu üzvlərin adlarının həkk olunduğu xatirə lövhəsi inşa edilib. Burada Salman Mümtazın da adı həkk olunub. Lövhə Azərbaycan Xalq Rəssamı, memar Elcan Şamilov tərəfindən işlənilib. Salman Mümtazın bir vaxtlar istifadə etdiyi qələm Azərbaycan Tarix Muzeyinə verilib və hal-hazırda orada sərgilənir. Şair Hüseyn Arif "Alim var" şeirinin bir bəndində Salman Mümtazdan bəhs edib:

Alim tanıyıram, Qoca Qafqazın

Çeşmətək durulub dibindən çıxır.

Alim var, sol əli Salman Mümtazın,

Sağ əli Hümmətin cibindən çıxır.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.09.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağla Təbrizdə yaşayıb yaradan Elnaz İslamvəndin şeirlərini təqdim edir.

Elnaz İslamvənd

Təbriz

QIVRILAN YOL

Mən yoruldum, gözün aydın,

Bu sən, bu verdiyin ürək.

Artıq tanrının əlindən,

Heç iş belə gəlməyəcək.

Kim deyir ki, ömür boyu,

Yora bilməz yollar məni!

Fəsillər aldadır bizi,

Təqvimlər oynadır səni.

Birisi köçürtdü səni,

O fəsildən bu fəsilə.

Yuxu da görməzdim belə,

Ayağım səndən kəsilə.

Mən yoruldum, gözün aydın,

Dönürəm, bu imza, bu qol.

Sonunda zəhrini tökdü,

İlan kimi qıvrılan yol…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.09.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bakı kəndlərində bir qəzəl, bir də meyxana daim dəbdə olubdur, bu sənətlərin xiridarları əksərən bu kəndlərdə, ümumən Abşeronda yetişiblər. Bu gün mən sizlərə şair, qəzəlxan Arif Buzovnalı barədə danışacağam. Çünki bu gün nun doğum günüdür.

Arif Buzvnalı 1972-ci ilin 6 sentyabr tarixində Bakının Buzovna qəsəbəsində ziyalı ailəsində dünyaya gəlib. 1979–1989-cu illərdə Buzovna qəsəbəsindəki 26 saylı orta məktəbdə təhsil alıb. 1990-cı ildə hərbi xidmətə yollanıb, 1992-ci ildə Sovet ordusunda (sonradan MDB ordusu) xidmətini başa vurub. 1993-cü ildə Azərbaycan Pedaqoji İnstitutuna daxil olsa da, təhsilinə başlamadan könüllü olaraq Qarabağ cəbhəsinə gedib və atəşkəsə qədər (1994-cü il 1 may) Əzizbəyov adına Könüllülər Batalyonunda döyüşüb.

Ədəbi fəaliyyəti erkən yaşlarına təsadüf edib. 1987-ci ildə "Pioner" jurnalına göndərdiyi "Vahidə bənzətmə" şeiri jurnalın konsepsiyasına uyğun gəlmədiyinə görə dərc edilməsə də, 1991-ci ildə həmin şeir "Azərbaycan Gəncləri" qəzetində çap olunub.

Bakıda və Abşeronda fəaliyyət göstərən müxtəlif ədəbi məclislərin, o cümlədən "Füzuli" və "Məcməüş-şüəra" məclislərinin üzvü olub. Mütəmadi olaraq dövrü mətbuatda "Azərbaycan Gəncləri", "Kaspi", "İki sahil", "Yol", "Olaylar", "Ədəbiyyat qəzeti", "Tək səbir", "Nəbz", "Şəhriyar" və başqa qəzetlərdə, həmçinin "Hikmət", "Kəlam", "Ulduz", "Karvan", "Azərbaycan" jurnallarında bədii əsərləri və müxtəlif mövzulu məqalələri ilə çıxış edib.

2003-cü ildə Təbrizdə keçirilən "Şeri-tənz" Beynəlxalq şeir müsabiqəsinin qalibi olub. 2010-cu ildə Urmiyyədə keçirilən "Rəzəvi" Beynəlxalq Şeir Festivalının qalibi olub, 2011-ci ildən 2016-cı ilə qədər həmin festivalın türkdilli şeir üzrə münsifi olub. 2014–2021-ci illərdə Azərbaycan Televiziyasında "Məclisi-Üns" verilişinin daimi iştirakçısı olub.

2018–2019-cu illərdə keçirilmiş 1-ci və 2-ci "Nəsimi — Şeir, incəsənət, mənəviyyat" festivalı çərçivəsində "Nəsimi məclisi" və "Bir qəzəlin şərhi" proyektlərinin müəllifi və aparıcısı olub. 2022-ci ildə Türkiyə Cumhuriyyətində keçirilən Beynəlxalq Türkologiya Kongresi professor Dk. Vüsalə Musalının "Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatında klassik gələnəyin davamı: Arif Buzovnalı sənəti" adlı tədqiqat işinə həsr edilib.

 Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Xəzər Yazıçılar Birliyinin sədridir. 2017-ci ildən "Poeziya klubunun", 2022-ci ildən AYB "Füzuli" komissiyasının sədridir.

Kitabları

1. Ömrün ötən anları

2. Mərifətdən həqiqətə

3. Səhərimə nə qalıb ki

4. Xəzərim

5. Sarı güllər

6. Seçilmiş əsərlər

7. Vadi

8. Qəzəllər

9. Məqalələr və şərhlər

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.09.2025)

Murad Vəlixanov, «Ədəbiyyat və İncəsənət»

Xəbər verdiyimiz kimi, Azərbaycan “Tağıyev: Neft” filmini 98-ci “Oscar” Kino Akademiyası Mükafatlarına rəsmi namizəd seçdi. Necə?

Daha detallı desək, Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının nəzdində fəaliyyət göstərən 98-ci Kino Akademiyası Mükafatları (“Oscar”) üzrə Azərbaycan Film Seçim Komitəsi rəsmi olaraq “Tağıyev: Neft” filmini Azərbaycanın “Ən Yaxşı Beynəlxalq Bədii Film” kateqoriyasında 98-ci Kino Akademiyası Mükafatlarında (2026) – “Oscar” mükafatlarında təmsilçisi seçdi.

Film Bakı Media Mərkəzi tərəfindən Heydər Əliyev Fondu, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi və Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyinin dəstəyi ilə istehsal olunub. Ekran əsəri Azərbaycan iqtisadi və mədəni həyatında mühüm rol oynamış görkəmli sənayeçi, neft maqnatı və xeyriyyəçi Hacı Zeynalabdin Tağıyevin qeyri-adi həyatını və irsini işıqlandırır.

“Tağıyev: Neft” filminin premyerası 2024-cü ilin oktyabrında Heydər Əliyev Mərkəzində baş tutub. Film Tağıyevin həyatının mühüm məqamlarını – qadın təhsilinə verdiyi misilsiz dəstəyi, Azərbaycanın neft sənayesinin inkişafındakı həlledici rolunu və Bakının infrastrukturunun formalaşmasına yönəlmiş xeyriyyəçilik fəaliyyətini əks etdirir.

Filmin yaradıcı heyəti yüksək peşəkarlığı ilə seçilir: rejissor Zaur Qasımlı, baş prodüser Arzu Əliyeva və güclü texniki komanda.

“‘Tağıyev: Neft’ filmi ilə biz Azərbaycanın vizyon, hər çətinliyə tab gətirən və səxavət tarixini dünya səhnəsinə çıxarmaqdan qürur duyuruq,” – deyə Azərbaycan Film Seçim Komitəsinin sədri Şamil Əliyev bildirib. – “Bu filmi ‘Oscar’ Kino Akademiyasına təqdim etməklə biz milli kinematoqrafiyamızı beynəlxalq miqyasda bölüşmək öhdəliyimizi daha da gücləndiririk.”

“Tağıyev: Neft” filminin təqdimatı ilə Azərbaycan qlobal kino sənayesində mövqeyini möhkəmləndirir, özünəməxsus mədəni irsini və zəngin tarixini beynəlxalq auditoriyaya çatdırır.

Bir daha xatırladaq ki, Kino Sənəti və Elmləri Akademiyası (“Oscar” Akademiyası) “Ən Yaxşı Beynəlxalq Bədii Film” kateqoriyası üzrə qısa siyahını 2025-ci ilin dekabrında, əsas nominasiyaları isə 2026-cı ilin yanvarında elan edəcək. 98-ci “Oscar” Kino Akademiyası Mükafatlarının təqdimetmə mərasimi isə 2026-cı ilin martında Los-Ancelesdə keçiriləcək.

Hətta seçilməsək belə, təşəbbüsün özü gözəldir!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.09.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Dünya elmində inqilab hesab olunan qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsi Lütfi Zadəyə məxsusdur və nə yaxşı ki, bu şəxs azərbaycanlıdır. Bu gün onun anım günüdür. Böyükdən kiçiyə hət bir kəs qürurla onun adını çəkməlidir, ən azı.

Amerikadakı Azərbaycan diaspor təşkilatlarının fəxri sədri Lütfi Zadə 1921-ci ilin 4 fevral tarixində Bakıda, Rəhim Ələsgərzadə və yəhudi əsilli rus uşaq həkimi olan Feyqa (Fanya) Moiseyevna Koremanın ailəsində dünyaya gəlib.

Orta təhsilini tamamladıqdan sonra o, Tehran Universitetinin Elektrik mühəndisliyi fakültəsinə daxil olub. Böyük alimin Amerika həyatı isə 1944-cü ildən başlayıb. Tehran Universitetini böyük uğurla başa vurduqdan sonra o Amerika Birləşmiş Ştatlarına gəlib və təhsilini Massaçusets Texnologiya İnstitutunda davam etdirib. 1947-ci ildə valideynlərini də öz yanına gətirən alim artıq bu vaxt Kolumbiya Universitetində çalışırdı. O, 1948-ci ildə bu universitetdə elektron mühəndisliyi üzrə magistr, 1957-ci ildə isə professor dərəcəsi alıb. Həmin vaxt Lütfi Zadə məşhur alim, kibernetikanın atası hesab olunan Norbert Vinerin tövsiyəsi ilə Kaliforniyaya, bu ştatdakı Berkli Universitetinə gəlib. Burada ilk vaxtlar bir qədər çətinliklər çəkən alim sonralar şəraitə uyğunlaşıb və ömrünün sonuna qədər də Berkli Universitetinin professoru olaraq qalıb.

Bu gün dünya elminə Lütfi Zadənin 6 mühüm nəzəriyyəsi məlumdur. Hazırda onlar elm və istehsalatda geniş şəkildə tətbiq olunur. Ona dünya şöhrəti qazandıran, onun dünya elmində inqilab hesab olunan qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyə riyaziyyatın əsası olan ikili çoxluq anlayışına yeni ifadə verib: qeyri-səlis çoxluq. Elmdə qeyri-səlis ölçünün daxil edilməsi təbiətdə və cəmiyyətdə gedən proseslərin qeyri-müəyyənliyini daha adekvat nəzərə almağa imkan yaradır.

Aparıcı dünya şirkətləri tərəfindən tətbiq olunan bu nəzəriyyə 1965-ci ildə işlənib hazırlanıb. Nəzəriyyə uzun müddət Amerika elmi ictimaiyyəti tərəfindən qəbul edilməsə də, ötən əsrin 80-ci illərində yapon alimlərinin diqqətini cəlb edib və yaponlar bu unikal nəzəriyyədən yararlanmaq qərarına gəliblər. Lütfi Zadə nəzəriyyəsinin tətbiqi gündoğan ölkəyə milyardlar qazandırıb. Bu gün Yaponiyanın "Mitsubishi", "Toshiba", "Sony", "Canon", "Sanyo", "Nissan", "Honda" və digər nüfuzlu şirkətləri qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsinə əsaslanan foto və videokameralar, paltaryuyan maşınlar, vakum kimyəvi təmizləyiciləri istehsalında, avtomobillərin, qatarların, sənaye proseslərinin idarə olunmasında geniş istifadə edirlər.

Onun 1989-cu ildə qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsinin sənayedəki uğurlarına Yaponiyanın elm adamlarına verdiyi ən yüksək mükafat – "Honda" mükafatı ilə təltif olunub. Amerikalılar da bu nəzəriyyənin qiymətini anlamağa, ondan yararlanmağa başlayıblar. Bu gün bu nəzəriyyə Amerikanın "General Motors", "General Electric", "Motorola", "Dupont", "Kodak" və başqa şirkətləri tərəfindən istehsalatda geniş tətbiq olunur. Hazırda bu nəzəriyyədən iqtisadiyyatda, psixologiyada, linqvistikada, siyasətdə, fəlsəfədə, sosiologiyada, dini məsələlərdə, münaqişə problemlərində də istifadə olunur.

Azərbaycanlı alim, süni intellekt sahəsində qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsinin banisi 6 sentyabr 2017-ci ildə ABŞ-nin Kaliforniya ştatında yerli vaxt ilə səhər saat 7:30-da 96 yaşında dünyasını dəyişib.  Alim sağlığında Bakıda dəfn olunmasını vəsiyyət edib. Bir sıra səbəblərdən alimin nəşinin doğma vətəninə gətirilməsi yubanıb. Nəhayət, 28 sentyabrda cənazə San-Fransiskodan Bakıya yola salınıb və 29 sentyabr saat 03 radələrində Bakıya çatdırılıb. Həmin gün alimlə AMEA-da vida mərasimi keçirilib. Mərasimdə prezident İlham Əliyev başda olmaqla dövlət və hökumət rəsmiləri, elm və mədəniyyət xadimləri iştirak edib. Onun yaxın qohumu, xalq artisti Cənnət Səlimova nümayəndə qismində çıxış edib. Dünya şöhrətli alim I Fəxri Xiyabanda torpağa tapşırılıb.

Azərbaycanlı ABŞ alimi, süni intellekt sahəsində müəssisəsinin ömürlük professoru seçilən yeganə şəxs olan Lütfi Zadə Eringen,IEEE Hamming, Rufus Oldenburger medalları, IEEE Şərəf Medalı, 2012 BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award Tehran Universitetinin Fəxri Doktoru, IEEE Təqaüdçüsü, AAAS Təqaüdçüsü, AAAI Təqaüdçüsü, Milli Mühəndislik Akademiyasının üzvü, Avrasiya Akademiyasının təsisçi üzvü mükafatlarına layiq görülüb.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.09.2025)

İlqar İsmayılzadə,

fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, AJB və AYB-nin üzvü, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi

Ötən gün Cəlilabad şəhər Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemində rayonun ədəbi mühitinə aid olan xanım yazar və şairlər barədə ilk dəfə yazılıb ərsəyə gəlmiş "Qələm tutan incə əllər" kitabının ikinci nəşrinin təqdimat mərasimi keçirildi.

Tədbirdə Cəlilabad ədəbi mühitinin tanınmış nümayəndələri, rayonun tanınmıs ziyalı və pedaqoqları yaxından iştirak etdilər.

Tədbir fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, "Həməşəra" mətbu orqanının təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, həmçinin, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi olan bəndəniz - İlqar İsmayılzadənin çıxışı ilə başladı. O, "Qələm tutan incə əllər" kitabı barədə ümumi məlumat təqdim etdikdən sonra kitabın öz mövzusu və yazılış üslubuna görə təkcə rayon və cənub bölgəsində deyil, bütün respublikada ilk işıq üzü görmüş kitab olduğunu bildirib, Cəlilabad ədəbi mühitinin xanım yazarları ilə bağlı araşdırma və təqdimatların hələ 2016-cı ilin mart ayından etibarən başlandığını və bu günədək rayondan olan 30-dan çox xanım şair və yazarın təsbit edildiyini açıqladı.

İlqar İsmayılzadə bu işin heç də asan və rahat ərsəyə gəlmədiyi, bu yolda üzləşdiyi çoxsaylı çətinliklər və məşəqqətlər, son olaraq isə bir sıra haqsızlıqlarla üzləşdiyini bildirib rayonun ağsaqqaları və ziyalılarının lazım olan yerlərdə söz demək haqqından istifadə etməsini rica etdi.

İlqar İsmayılzadə ədəbiyyat, incəsənət, poeziya, nəsr, tarix jurnalistika və digər bu kimi sahələrin heç kimin şəxsi monopoliya sahəsi və inhisarında olmadığına təkid edərək, bacarığı, ləyaqəti və imkanı olan hər kəsin bu sahələrdə öz töhfəsini verməyə azad olduğunu, lakin eyni halda müəlliflik hüquqları və etik qayda-qanunları əsas tutmağın bir zərurət olduğunu bildirdi...

Tədbir təşkilatçısı və aparıcısı İ.İsmayilzadə həm də bu ilin aprel ayından etibarən "Həməşəra" mətbu orqanının "Ədəbiyyat və incəsənət" portalı ilə əməkdaşlığı cərçivəsində "Qələm tutan incə əllər" layihəsinə start verildiyi və bu günədək həmin layihədə Cəlilabad ədəbi mühitinin 19 xanım yazarının təqdimat edildiyini bildirib, bu sahədə göstərdiyi dəstəyə görə "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının rəhbərliyinə minnətdarlıgını bildirdi.

Tədbirin davamında Cəlilabad ədəbi mühitinə aid olan xanımlardan: Gülşən Şahmuradlı, Seylan Abbas, Müşahidə Nərimanova, Gülcahan Əsgərova, Pərvanə İsgəndərqızı, "Həməşəra"  Fəxri Diplomu laureatı gənc şair Sevinc Şirvanlı, "Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyi"nin üzvü və Cəlilabad rayonu üzrə rəsmi təmsilçisi, "Həməşəra" Ədəbi Məclisinin yaradıcısı və rəhbəri, "Zərif kölgələr" ədəbi saytının idarə heyətinin üzvü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, "Həməşəra" Fəxri Diplomu laureatı, yazıçı-şair Arzu Əyyarqızı və Nərgiz Əlili çıxış edərək kitab müəllifinə öz minnətdarliqlarını bildirib, rayonun ədəbi mühiti ilə bağlı ürək sözlərindən danışdılar.

Həmçinin, tədbirdə iştirak edən Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi və Cəlilabad rayonunun "Canlı ensiklopediyası" adlanan Cahangir Muradov, Əmək veteranı və Əmək zərbəçisi, təqaüdçü pedaqoq Hacı Paşa Rüstəmov, ədəbiyyatşünas, ədəbi təhlilçi və tənqidçi, şair Zülfü Vellifldağ, tanınmış ziyalı pedaqoq Dadaş müəllim Bayramov, ziyalı pedaqoq, tarixçi, qiraətçi və ictimai fəal Adıgözəl Nuriyev, tanınmış ədəbiyyatçı, qiraətçi və şair Mikayıl İncəçaylı və şair Azər Mirzə də öz çıxışlarında İlqar İsmayılzadənin Cəlilabad ədəbi mühitinin tanıtdırılması və təbliğində əməyini yüksək qiymətləndirdilər və ona öz təmənnasız və faydalı olan işlərində möhkəm və səbirli olmağı tövsiyə etdilər...

Tədbirin davamında Cəlilabad Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin direktoru Qənimət xanım İsrafilovaya tədbirin keçirilməsi üçün yaratdığı şəraitə görə minnətdarlıq edilərək, Cəlilabad ədəbi mühitinin xanım nümayəndələrindən, eyni halda "Qələm tutan incə əllər" kitabına yenicə əlavə edilmiş: Gülşən Şahmuradlı, Seylan Abbas, Müşahidə Nərimanova, Gülcahan Əsgərova, Pərvanə İsgəndərqızı və ədəbi mühitin ən azyaşlı və yeniyetmə nümayəndəsi Nərgiz Əliliyə rayonun ədəbi mühitini layiqincə təmsil etdiklərinə görə "Həməşəra" Fəxri Diplomu, "Qələm tutan incə əllər" kitabı, müqəddəs Azərbaycan bayrağı və rəmzi olaraq qələm hədiyyəsi təqdim edildi.

Sonda isə xatirə fotoşəkilləri çəkildi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.09.2025)