İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Əcaba, kim imiş bu, iqtisad oxuyan, tibb oxuyan, ancaq sonda səhnəni seçən şəxs?Bizim Cəbiş müəllim imiş. Azərbaycan SSR xalq artisti Süleyman Ələsgərov! Bu gün onun doğum günüdür. Gəlin, onu yaxından tanıyaq.

 Süleyman bəy 20 iyun 1915-ci ildə Bakıda doğulub. Yeddiillik təhsilini başa vuraraq Maliyyə Texnikumuna daxil olub. Orada üç il oxuyub və iqtisadçı diplomu alandan sonra Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutuna imtahan verib və üç il də orada oxuyub. O, səhnəyə 1933-cü ildə Dənizçilər Mədəniyyət Evinin dram dərnəyində çıxıb. Səhnə sənətinə bağlandığına görə təhsilini yarımçıq qoyub. 1936-cı ilin sentyabrında Süleyman Ələsgərov GTT-yə müsabiqə yolu ilə aktyor götürülüb.

 "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal olunan bir neçə kinolentlərdə çox kiçik epizodlara çəkilib. Onun ən populyar və irihəcmli ekran obrazı "Bizim Cəbiş müəllim" filmində əsas qəhrəman olan Cəbiş müəllim roludur.

Gənc Tamaşaçılar Teatrında fasiləsiz olaraq altmış üç il səhnəyə çıxmışdır. Dramlarda, komediyalarda, faciələrdə, nağıllarda, nağıl-dastan süjetli pyeslərdə bir-birindən əlvan rollar yaradıb. Səksən üç yaşında da səhnədə canlı, dinamik və təravətli görünürdü. Səhnə məntiqini həmişə həssaslıqla gözləyib.

Gənc Tamaşaçılar Teatrında ifa etdiyi əsas rollarin bir qismini sizlərə təqdim edirəm.

1. Polad ("Qızıl quş", Mirmehdi Seyidzadə)

2. Fərzəli bəy ("Nəsrəddin", Yusif Əzimzadə)

3. Aqşin ("Babək", Əbil Yusifov)

4. Vəzir, Oruc ("Fitnə" və "Qaraca qız", Abdulla Şaiq)

5. Kaçkaryov, Poçt müdiri ("Evlənmə", və "Müfəttiş" Nikolay Qoqol)

6. Arqant ("Skapenin kələkləri", Jan Batist Molyer)

7. Müşavir ("Qarlar Kraliçası", Yevgeni Şvarts)

8. Eldostu ("Çiçəkii dağ", Məmmədhüseyn Təhmasib)

9. Hacı Nuru və Molla Salman ("Molla İbrahimxəlil kimyagər", Mirzə Fətəli Axundzadə)

10. Valentin və Pontolone ("İki ağanın bir nökəri", Karlo Haldoni)

Filmoqrafiya 

- Ağ atlar üçün vals 

- Astana 

- Babamızın babasının babası

- Babək 

- Bakıda küləklər əsir

- Bəxtiyar

- Bir ailəlik bağ evi

- Bir cənub şəhərində 

- Birisigün, gecəyarısı...

- Bizi bağışlayın

Aktyor Gənc Tamaşaçılar Teatrının inkişafında xidmətlərinə görə 27 fevral 1954-cü ildə Azərbaycan SSR əməkdar artisti, 1 dekabr 1982-ci ildə isə xalq artisti fəxri adlarına layiq görülüb. Səməd Vurğun ("Komsomol poeması", İsgəndər Coşqun) roluna görə Respublika Lenin komsomolu mükafatı laureatı olub.

O, 10 dekabr 1998-ci ildə Bakıda vəfat edib.

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.06.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.

Bu dəfə reklamdan danışırıq.Və əgər reklamdan söz açdıqsa, mütləq bu bölmədə ümumən reklam işindən də danışmağımız məqbul olar. Nəzərdən qaçırmayın ki, hər hansı sahədə uğur qazanmaqçün mütləq yaxşı reklam olunmaq lazımdır. İri kompaniyalar hər il imic reklamına milyonları hədər yerə xərcləmirlər ki. İri kompaniyaları bir kənara qoyaq. Hər bir sahədə çalışan sənətkarın, istər dərzi, modelyer olsun, istər aşpaz, qənnadıçı olsun, istər bənna, dülgər olsun, fərqi yoxdur, müştəri qazanmaqçün reklama ehtiyac var. Daha çox pasiyent arzulayan həkim, daha çox öyrənci axtaran repetitor-müəllim, daha çox kitab satmaq istəyən yazıçı, daha çox populyarlıq əldə etməyə can atan müğənni, daha güclü kluba keçmək istəyən futbolçu, seçkilərdə qalib gəlmək istəyən siyasətçi, bir sözlə, hamı-hamı yaxşı reklam olunmaqda maraqlıdır.

Reklam sözü «rechama» latın feilindən yaranıb, qışqırmaq kimi tərcümə olunur. Doğrudan da, sənin reklamın sənin barəndə qışqırmalı, diqqətləri cəlb etməlidir. Reklama ümumiləşdirilmiş bir tərif versək isə belə bir cümlə alarıq: Reklam – informasiyanın yayılmasına xidmət edən bir marketinq – kommunikasiya istiqamətidir.

Reklamın ən geniş yayılmış növləri aşağıdakılardır:

- istehlak reklamı;

(məhsulun, brendin istehlakçı üçün dəqiq obrazını yaratmağa xidmət edir)

- ünvan-məlumat reklamı;

(istehlakçı hansısa məhsulu haradan almağı, hansısa xidmətlərin harada göstərildiyini öyrənir)

- imic reklamı;

(ictimaiyyətin daim diqqətində olmaq, cəmiyyət tərəfindən tam tanınmaq)

- ictimai reklam;

(hər hansı aparıcı, pozitiv cəhətin reklamına yönəlmiş mesaj)

- biznes reklam;

(istehlakçıya deyil, distribüterlərə, sənaye alıcılarına, peşəkarlara yönəlmiş, bazarın bütün iştirakçılarının maksimum məlumatlandırılmasına xidmət edən mesaj)

- siyasi reklam;

(bu və ya digər siyasi cərəyana səs vermək üçün elektoratın cəlb edilməsi).

Hər hansı sahədə uğur qazanmaqçün reklama müraciət edən şəxs mütləq reklamın əlifbasını bilməlidir ki, həm az xərci çıxsın, həm də çox fayda qazansın.

Hazırda dünyada ən geniş yayılmış reklam növü kütləvi infonrmasiya vasitələrində reklamdır.

- Televiziya reklamı (bura hər hansı proqram zamanı reklam fasiləsində gedən reklam blokuna daxil edilmiş videoçarx, gəzən sətir reklamı, eləcə də aparıcının şifahi söylədiyi mətn aiddir)

- Radio reklamı (bura həm audioçarxlar, həm də aparıcının şifahi söylədiyi mətn aiddir)

- Çap reklamı (bura mətbuatda gedən reklam materialları, müxtəlif broşürlar, vərəqələr, vizitkalar və s. aiddir)

İnternet-reklam (sayt və bloq reklamları, sosial-şəbəkə reklamları, videoreklamlar, bannerlər, piksel reklamı və s. aiddir).

Digər reklam növləri bayır (autdoor-reklam) və iç (indoor-reklam) reklamlarıdır ki, bunlardan da birinciyə açıq havada yerləşdirilmiş daimi, yaxud stasionar konstruksiyalardakı, binaların, nəqliyyat vasitələrinin üzərindəki reklamlar, ikinciyə isə qapalı yerdə, xüsusən ticarət mərkəzlərində, biznes mərkəzlərdə və vağzallarda, mədəniyyət, idman müəssisələrində yerləşdirilmiş reklam lövhələri aiddir.

Mogna Global kompaniyasının Avropanın reklam bazarının 2016-cı il reytinqinə diqqət etsək, bu sahədə astronomik həddə pulların dolaşdığından xəbər tutarıq.

5.      İspaniya              6,03 milyard dollar

4.       İtaliya                  8,74 milyard dollar

3.       Fransa                  11,82 milyard dollar

2.       Almaniya             22,29 milyard dollar

1.      B.Britaniya          23,66 milyarjd dollar

Dünya üzrə isə liderlər aşağıdakı ölkələrdir:

3.      Yaponiya             37,68 milyard dollar

2.      Çin                       80,24 milyard dollar

1.      ABŞ                     190,83 milyard dollar

Ümumən dünya reklam bazarının hazırkı həcmi təqribən 600 milyard dollara bərabərdir. Razılaşın ki, bu, olduqca böyük rəqəmdir.

Əgər siz öz fəaliyyətinizi reklam etdirməyə ehtiyac duyursunuzsa, onda mütləq nəzərdən qaçırmayın ki, dünya İnformasiya Telekommunikasiya Texnologiyalarının inkişafı xəttinə yönəlib, odur ki, brendlə, məhsulla, xidmətlə istehlakçı arasında hazırda əsas innovasiya drayveri rəqəmsal (digital) hesab olunur. Bu sahə, artıq əsas media sahəsi olaraq reklam investisiyasının həcminə görə televiziyanı üstələməkdədir. Saytlar, sosial şəbəkələr, bütün onlayn-video daşıyıcıları – bunlar sizin reklamınız üçün ən ideal vasitələrdir.

Unutmayın, reklama xərclənən hər bir manatınız sizə azı iki manat xeyir gətirməlidir.

Növbəti söhbətimizdə Reklamın uğur gətirməsi dərəcəsini müəyyənləşdirən faktorlarla tanış olacaqsınız.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.06.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Türk serialları daim trenddədir. Bir ara deyirdilər ki, seriallara ancaq evdar qadınlar baxırlar. Amma indi gənclərdə həvəslə türk seriallarına tamaşa edirlər. Maraq, öldürücü intriqa, üstəlik də sevilən aktyorların ifası.

Tanınmış türk aktrisası Eda Ecenin doğum günüdür.

O, 20 iyun 1990-cı ildə İstanbulda  dünyaya göz açıb. Şişli Terakki Liseyini, daha sonra İstanbul Bilik Universitetinin Psixologiya Bölməsini bitirib. 3 qızı olan ailənin kiçiyidir.

2011-ci ildə Show TV-də yayımlanan Pis Yedili serialındakı ilk baş rolluğu ilə tanınıb. 2013-cü ildə Kızım için filmində oynayıb. TRT 1-də yayımlanan “Beni böyle sev” serialının yeni mövsümündə Zeyno obrazı ilə seriala çəkilib.

2015-ci ildə “Kocan kadar konuş” filmində oynayıb, “İlişki Durumu: Karışık” serialında rol alıb. “Yasak elma” serialında baş rol oynayıb

Filmoqrafiya 

1. Deliha 2

2. Beni böyle sev 

3. Kızım için 

4. Yasak elma 

5. Mahpeyker Kösem Sultan 

6. İlişki durumu: karışık 

7. Kocan kadar konuş: diriliş 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.06.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Yaşı 90-na yaxınlaşsa da demək olar ki, gənclik enerjisi hələ də onu tərk etməyib. Bunu kənərdan baxanda da, aydın görmək olur. Şəxsiyyət kimi bütöv olduğu görkəmindən, davranışından bəllidir. Ən sıxıntılı vaxtlarında da mərdliyini, qürurunu qoruyub saxlaya bilir. Çox əliaçıq və səxavətlidir. Əgər onunla yoldaşlıq etsəniz, necə deyərlər, haqq hesab məsələsində heç zaman əlinizi cibinizə salmağa imkan verməyəcək və sizi ən keyfiyyətli, ən yaxşı məkanlara dəvət edəcək. Görüşlərə gecikməyi sevmir və belə məsələlərə çox diqqətlidir...

Bir vaxtlar xalq yazıçısı Mirzə İbrahimov onun haqqında yazırdı: “Boş hikkə və iddialar onun təbiətinə ziddir. O, yavaş-yavaş, tələsmədən, səliqə ilə külüng çalan, hər hansı bir binanın özülünü hazırlayan, bunun üçün hamar və tarazlı daşlar yonan, sonra da onu qaydası ilə tikməyə başlayan bənnanı xatırladır...”

Bəli, söhbət şair, publisist, tənqidçi, ədəbiyyatşünas, filologiya elmləri namizədi, Əməkdar mədəniyyət işçisi, Əməkdar incəsənət xadimi Ayaz Vəfalıdan gedir. O, 1937-ci il aprelin 1-də Cəlilabad rayonunun Sabirabad kəndində anadan olub. Orta məktəbi doğma kənddə bitirdikdən sonra indiki BDU-nun filologiya fakültəsində ali təhsilə yiyələnib. Əmək fəaliyyətinə isə “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetindən başlayıb. O, burada 1960-cı ildən 1976-cı ilədək texniki katib, ədəbi işçi, tənqid və ədəbiyyatşünaslıq şöbəsinin müdiri, baş redaktorun müavini vəzifələrində işləyib. Sonra bir il Ulduz jurnalında ədəbi işçi olub. Daha sonra, yenidən "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzeti redaksiyasında tənqid və ədəbiyyatşünaslıq şöbəsinin müdiri, məsul katib, baş redaktorun müavini vəzifələrində çalışıb. 1996-2014-cü illərdə isə "Ədəbiyyat qəzeti"nin baş redaktoru olub. Hazırda təqüddədir...

Əzmkar və çalışqan olduğundan öhdəsindən gələ bilmədiyi iş yoxdur. Elə buna görə də, ona həmişə etibar ediblər, inanıblar. Sevgi dolu və mərhəmətli olması isə, onun əsas xüsusiyyətlərindədir. İradəli və çox inadkardır...

Ayaz Vəfalı bədii yaradıcılığa "Lenin tərbiyəsi uğrunda" çoxtirajlı universitet qəzetində çıxan ilk şeirləri ilə başlayıb. Azərbaycan EA Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun qiyabi aspiranturasını bitirərək "Füzuli və folklor" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə edib. O, müxtəlif illərdə işıq üzü görən "İllər və nəsillər", "Ürək və od", "Turacın mahnısı", "Bəlkə onda öyrənmişik", "Özü oda yana-yana" şeirlər kitabının, "Füzuli öyrədir", "Sənətkar və xalq", "Füzuli xəlqiliyi" elmi-tədqiqat əsərlərinin müəllifidir. Ayaz Vəfalı həmçinin böyük özbək şairi Əlişir Nəvainin "Leyli və Məcnun", Ukrayna ədəbiyyatının klassiki Taras Şevçenkonun "Kor qadın" poemalarını, rus yazıçısı Aleksandr Çakovskinin "Qələbə" siyasi romanını (I cild), dünya xalqlarının atalar sözü və məsəllərindən ibarət "Atalar sözü-ağlın gözü" kitabını və daha bir çox xalqların poeziyasından ayrı-ayrı nümunələri Azərbaycan dilinə tərcümə edib...

Liderlik qabiliyyəti yüksək səviyyədədir. Hər zaman yeniliklərə açıqdır. Bəli, onun enerjisi tükənməzdir və qarşıya qoyulan məqsədlərə çatmaq üçün böyük inadla çalışır. Daxili üstəqilliyi ilə də seçilir. Onu ram etmək mümkünsüzdür. Fəaliyyətini məhdudlaşdıran hər hansı bir şeydən tez yorulur. Onun üçün müstəqil qərar vermək və bu qərarı həyata keçirmək çox vacibdir...

Azərbaycan radiosunda çalışan qızı Sevda Behbudlu atasına müraciətlə yazır: “Bilirsənmi, ata! Sən hər oxuduğun kitabı qısa müddətə kənara qoyanda, mən səni izləyirdim. Sən fəhmlə axtarışa çıxdığın o günlərin görüntüsünü beynində cızanda, təxmin etdiklərini anamla bölüşəndə mən də sənin iş otağına gedir, yazı masandakı həmin kitabları içdən gələn bir maraqla, lap elə acgözlüklə seyr edirdim. Bir dəfə mətbəxə keçib, az qala hədəqədən çıxmış baxışlarla anama yenicə tərcümə etdiyin hansısa şairin əsərindən iki misranı söylədin: "Ehtiyac! İnsan olsaydın, mən səni əllərimlə boğardım!". Mən isə  uşaq halımla sənin hansısa şairdən tərcümə etdiyin bu sətirləri maddiyyatdan doğan gileyin kimi hiss elədim. Elə üşəndim ki... Sən məni həyata elə zərif və ehmallıqla yönəltdin ki. Yadımdadır ki, diplom işimin mövzusunu Cənubi Azərbaycanla əlaqədar götürməyimi mənə sən məsləhət bildin. O vaxt Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsinin nəzdindəki Xaricə Verilişlər Baş redaksiyasında Cənubi Azərbaycana verilişlər şöbəsinin poçtuna əski əlifba ilə yazılmış məktublar yollanırdı. Və həmin məktubları oxuyub araşdırmağa, bu məktublardan çıxış edərək diplom işini müdafiə etməyə də sən məni yönləndirdin. Yadımdadır, məktubları araşdırdıqca, hamısının ancaq bir məzmun daşıdığının şahidi oldum. Ana dili, Vətən həsrəti, ayrılıq motivləri redaksiyaya gələn məktubların əsas məzmununu təşkil edirdi. Mən sonra anladım ki, Cənubi Azərbaycandan gələn məktubların məzmunu eyni idi. Çünki paralanmış bir xalqın dərdinin məzmunu eyni idi. Sən isə bütün bunları mənə xırdalamadan, yolun cığırına saldın. Və mən beləcə, istiqamət götürdüm. Və öz yaradıcılığımda artıq sənin yaradıcılığına istinad elədim...”

AMEA Nizami adına Ədəbiyyat İnstitunun elmi işçisi Aynurə Paşayeva isə onu belə xarakterizə edir: “Ayaz Vəfalının publisist mövqeyi sovet dövrünün hər cür ideoloji saxtakarlığına yad olub. Bu bir tərəfdən onun obyektiv düşüncəsi, digər tərəfdən onun şəxsi taleyi ilə bağlıdır. O, heç bir yazısında atası Rza Cəfər oğlu Cəfərov haqqında məlumat verməmişdi. Yalnız Rəsul Rzaya həsr etdiyi “Eləyə bilmədiyim təşəkkür” məqaləsində atasının M.Ə.Rəsulzadənin səbəbkarlığı ilə qardaş Türkiyə torpağına əmanət verildiyi haqqında məlumat vermişdi. Doğrudur, Ayaz Vəfalı atasına görə sovet rejimində müxtəlif hədə-qorxu və təzyiqlərlə də üzləşmişdi. Belə ki, 1976-cı ildə “Ədəbiyyat qəzeti”nin baş redaktorluq müavinliyindən çıxarılıb “Ulduz” jurnalına ədəbi işçi kimi göndəriləndə Abbas Zamanov bunun səbəbini Ayaz Vəfalıdan soruşanda verdiyi cavab onun bir övlad kimi atasına qarşı yüksək ləyaqətini, etibarını təsdiq edir: “Abbas müəllim, Babəkin də oğlu əsir alınıb, Stalinin də oğlu əsir alınıb. Stalin özü deyirdi ki, ata oğula cavabdeh deyil; ancaq mən üzünü də təsəvvür edə bilmədiyim atama cavabdeh olmağa hazıram...”

O, bu gün də dövri mətbuatda ara-sıra şeirləri, tərcümələri və ədəbi-tənqidi məqalələri ilə çıxış edir. Hələ də insanları ruhlandırır və onları bir araya gələrək böyük işlər görməyə çağırır...

...Nə isə, hər zaman qoyduğu hədəflərə çatmağa çalışan və bu yolda heç bir maneədən çəkinməyən Ayaz Vəfalı haqqında çox danışmaq olar. Amma uzun-uzadı danışıb vaxtınızı almayım deyə, söhbətimi burada yekunlaşdırmaq istəyirəm və ömrünün ixtiyar çağlarını yaşayan bu gözəl insanı salamlayır, ona can sağlığı, ağrı-acısız günlər arzulayıram...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.06.2025)

 Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Dünyada ən populyar kitablar hansılardır? Fərqli ölkələrdə insanlarnə, necə və nə qədər oxuyurlar? Hələ ki, əldə edə bildiyimiz ən son stattistik məlumata diqqət yetirəcəyik. Hələliksə bir qeydi aparım: o ki qaldı bizim ölkəmizə, bizdə bir detektiv ədəbiyyatı bumu yaşandığı göz önündədir. İnsanlar kortəbii şəkildə kitab oxumaqla detektiv oxumağın eyni şey olduğu qənaətinə gəlib digər janrları iqnor edirlər. Detektiv ədəbiyyat isə qeyri ciddi janr hesab edilir, bu janr əsla tərbiyəvi, öyrədici xüsusiyyətlərə malik olmur, mesaj vermir. Güman ki, kitab industriyamızın mövcud durumu ilə bağlı geniş müzakirələr aparmağımıza, çıxış yolları tapmağımıza lüzum var. İndisə qayıdaq sorğuya.

THGM Agentliyi 56 ölkədən 945 oxucu arasında 2023-cü ildə hansı janrlarda kitab oxuduqları və 2024-cü ildə oxumağı planlaşdırdıqları barədə bir sorğu keçirib.Avropa, Şimali Amerika, Asiya, Avstraliya, Afrika və Cənubi Amerikanın sakinləri oxu vərdişlərini və üstünlüklərini bölüşüblər.Tədqiqatmüəlliflərininhansı əsas nəticələrə gəldiyinə diqqət yetirməyiniziistərdik. Qeyd edim ki, mənbə thgmwriters.com-dur.

Nəticə 1. Kitab elə də çox oxunmur

Tədqiqat iştirakçılarından 2023-cü ildə neçə kitab oxuduqları soruşulub.Məlumolub ki, onların arasında həm çox fəal olmayan oxucular, həm də əsl kitabsevərlər var.Sorğugöstərib ki respondentlərin:

18% -i 6-10;

19% - i 11-20

27% -i 20-dən çox;

32% - i 1-5

- kitab oxuyub.

Demək, ən böyük faiz ən az oxuyanların olub. İkinci böyük fazi isə ən çox oxuyanların. Demək, acınacaqlı vəziyyət həm də ümidvericidir.

Ölkələrüzrə statistikadandanışırıqsa, amerikalıvə ingilis respondentlər daha çoxoxuyanlardır (onların 39% və 44% - i müvafiq olaraq bir il ərzində 20-dən çox kitab oxuyublar). Kanadalılar isə daha az oxuyurlar (yalnız 23% 20-dən çox kitab oxuyub).

Qeydetməklazımdır ki, bəzi respondentlər sorğu keçirənlərin "20-dən çox kitab" maddəsini üst kateqoriyaya çevirərək cavab seçimlərini çox məhdudlaşdırdığını iddia ediblər. Məsələn, bir kanadalı oxucu “20-dən çox kitab” əvəzinə “100 -dən çox kitab" maddəsinin düzgün olduğunu bildirib.İngilislərin isə əksəriyyəti ən yüksək kateqoriya kimi 20+ kitab göstərilməsini kifayət qədər gülünc adlandırıblar.

Demək, kitabqurdu kateqoriyasına daxil olanlar ildə minimum 100 kitab oxumağı məqbul hesab edirlər.

Nəticə 2. Növbəti il daha məhsuldar olacaq

Rəy sorğusunun digər nəticəsi də sevindiricidir. İnsanlar2024-cü ildədaha çoxoxumağı planlaşdırırlar. Demək, kitablarınsonununyaxınolduğuna dair mövcud fərziyyələrvaxtından əvvəlortaya çıxıb və tam da yersizdir. Kitablar “bir gün unudulmaq”üçün nəzərdə tutulubsa, həmin o bir gün tezliklə gəlməyəcək.

Daha dəqiq desək, sorğu nəticələri göstərir ki, insanlar 2024-cü ildə 2023-cü ilə nisbətən daha çox oxumağı planlaşdırıblar.Sorğugöstərir: respondentlərin64% - i 2024-cü ildə əvvəlkindən daha çox kitab oxumağı planlaşdırır.Və yalnız3% -i daha az kitab oxumağı planlaşdırır.Bu nəticələrdünyanınbütün bölgələrindətəxminən eynidir. Keniyadanolan bir oxucucavabınıbelə yekunlaşdırıb: "Ötən il oxuduğum hər şeyi bəyəndim.Dahaçoxoxumağı səbirsizliklə gözləyirəm." İnsanlar cari ildə real olaraq daha çox oxuyacaqlarmı və ya heç olmasa buna can atacaqlarmı iddia edirlər, əlbəttə buna nə dərəcədə əməl etdiklərini zaman göstərəcək.Buna baxmayaraq, böyük həcmdə oxumaq niyyəti kitablara olan sevginin davam edəcəyini göstərir.Beləliklə, kitaboxumaq vərdişi, mütaliə sevgisi yaşayırvə inkişaf edir.Avstraliyadanolan bir respondentinqeydetdiyi kimi,"mən sadəcə oxumağı sevirəm, bu, mənim sevimli fəaliyyətimdir."

Nəticə 3. Hansı janr daha çox oxunur?

Sorğu iştirakçılarından hansı janrda kitabları oxuduqları da soruşulub,bədii ədəbiyyat və ya qeyri-bədii ədəbiyyat oxuduqlarıiləmaraqlanılıb. Sorğugöstərib ki, 2023-cü ildə dünyanın ən populyar üç janrı açağıdakılardır:

-tarixi kitablar (34%),

-detektivlər (33%),

-tərcümeyi-hallar/xatirələr (31%).

Bəzi kiçik regionalfərqlər dəqeyd edilib. Məsələn, kanadalılardigər ölkələrin oxucuları ilə müqayisədə tarixlə daha az maraqlanırlar.İngilisoxucularda öz növbəsində fantaziyayaböyükmaraqgöstərlər.

Digər populyar janrlar fentezi, elmi fantastika və motivasiya-özünəkömək kitabları olub.

Yeri gəlmişkən, yüzlərlə oxucu sorğuya daxil edilməyən janrların adını çəkərək təşkilatçılara irad bildiriblər. Poeziya, fəlsəfi, dəhşət, komedik, kulinariya, sevgi romanları, uşaq kitabları və s. Növbəti sorğuda təşkilatçılar mütləq xeyli populyar olan digər janrları da kateqoriya seçimini genişləndirərək əlavə edəcəklərinə qərar veriblər (dəhşət, şeir, uşaq kitabları, fəlsəfə, mənəvi ədəbiyyat, sevgi romanları, komikslər, manqa və qrafik romanlar kimi).

Nəticə 4. Hansı janr daha çox oxunacaq?

Cari ildə də respondentlər daha çox tarix kitabları, detektivləri və tərcümeyi-hal ədəbiyyatını oxumaq istədiklərini bildiriblər. Demək, 2023-cü ildə seçdikləri janrlardan məmnundurlar və növbəti ildə də seçimləri dəyişməyəcək.

Daha dəqiq desək, 2024-cü ildə respondentlərin oxumağı planlaşdırdıqları 3 əsas janr bunlardır:

tarixi kitablar (%39);

detektivlər (%35);

tərcümeyi-hallar/xatirələr (%34).

Sorğunun nəticələrinə görə tələb olunan digər janrlar fentezi, elmi fantastika və macəradır.

Nəticə 5. Kağız kitablar daha çox sevilir

İnsanlarhələ də kağızkitaboxumağı sevirlər.Kağızkitablarınsürətlə çökməsion ildir proqnozlaşdırılır.Ancaq insanlarhələ dəonları oxumağa davamedirlər.. Respondentlərdən 2023-cü ildə daha çox oxuduqları kitab formatını qeyd etmək xahiş edilib.Sorğugöstərib:

-Respondentlərin57%- i əsasən kağız (çap) kitablar oxuyur;

-32%- i e-kitabları seçir;

- 8%-i audiokitabları dinləyir;

-3% isə "digər" seçimini seçib (bu komikslər, Braille və ya başqa bir format ola bilər).

Kağızkitablarabütün dünyada böyük etimad göstərildiyi sübut olunub, lakin bəzi regional fərqlər də gözə soxulur. Amerikalılarkağızkitablarıdaha az seçirlərvə bütün digər formatlarla daha çox maraqlanırlar.Amerikalı oxucuların 29% -nin Kindle-a üstünlük verməsi də diqqət çəkir.Kanadalılartaməks üstünlüklərnümayiş etdirirlər: 67% - i əsasən çap olunmuş, yəni kağız kitabları oxuyur və onların yalnız 23% - i elektron nəşrləri seçir.

Nəticə 6.Oxucularseçdiklərikitablarınhəcmindənrazıdırlar

Bəzən yazıçılarəlyazmalarınınhəcmindənnarahatolurlar.Yazdıqları çox uzun olmadı ki? Bəlkə daha çox təfərrüat daxiledilməlidir? Oxucular mətnimi çox qısa və ya çox uzun hiss etməyəcəklər ki?

Sorğugöstərib:

-oxucuların86% - i oxuduqları kitabların uyğun həcmdə olduğuna inanır.

-11% kitabların çox qalın olduğunu iddia edir.

- 3% - i isə hesab edir ki, bu il ərzində oxunan kitablar çox nazik olub.

Nəticə 7.Oxucularhər yaşdan olan insanlardır

Kitabların və xüsusən də kağız kitabların davamlı populyarlığının yetkin nəsillərin yeni texnologiyalara uyğunlaşmaqda çətinlik çəkməsi ilə əlaqəli olduğunu düşünürsünüzsə, araşdırma bunun əksini göstərib.

25-34, 35-44, 45-54 və 55-64 yaş qruplarındakı oxucularınsayıtəxminən bərabərdir — 17-19%.

Nəticə 8.Qadınlarkişilərdəndaha çox oxuyur

Qadınlarkişilərdəndaha çox özlərinifəal oxucuhesabedirlər.Kimdaha çox oxuyur: qadınlar, yoxsa kişilər? Sorğugöstərib ki:

-respondentlərin56% - i qadın,

-42% - i kişi olub.

Bu fərqqadınların sorğu iştirakçılarının üçdə ikisini təşkil etdiyi ABŞ-da daha da nəzərə çarpıb.Ümumiyyətlə, dünyada qadınların daha çox kitab oxuduğunu göstərən digər tədqiqatların nəticələri də əldədir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.06.2025)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir. Anar qəhrəmanlarının ən populyar əsərlərini bir daha yaddaşlarda təzələyir:

NİGAR RƏFİBƏYLİ

“Dönməyəcəksən getdiyin əbədi yoldan...”

İsmayıl Əfəndiyevin xatirəsinə

Hərdən gülüşün düşür yadıma.
Hərdən qəmin, məlalın.
Hər şeyi sezə bilən,
Hər şeyə dözə bilən
Qəlbin, pərişan halın.
Sakit axan sular kimi
axıb getdin.
Dostlarının ürəyində ağrı buraxıb getdin.
Yenə gələcək bahar,
Yenə çiçək açacaq çəmən.
Budaqlardan sallanacaq
salxım-salxım yasəmən.
Quşlar gələcək
qatar-qatar
Günəş yenə dənizdən doğacaq,
dağların dalında sönəcək.
Ağ göyərçin balası kimi
çırpınan kiçik qızın
sevgilisinin sinəsinə yaslanıb
isti göz yaşları
tökəcək səninçün.
Yanıb ağlayacaq
için-için.
Sonra həzin bir təbəssümlə
qaldıracaq başını,
siləcək göz yaşını.
Yenə dünyada vüsal olacaq,
Olacaq acı hicran.
Bircə sən dönməyəcəksən.
Dönməyəcəksən getdiyin əbədi yoldan...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.06.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

"Cəngi" estrada folklor ansamblı Azərbaycanın mədəni irsinin təbliğində böyük rol oynayır, üstəlik, milli musiqimizi yeni çalarda daha da sevdirməyə xidmət edir. Və

"Cəngi"nin inkişafı Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti Mircavad Cəfərovun adı ilə bağlıdır. "Cəngi" estrada folklor ansamblının rəhbəridir o.

Mircavad Cəfərov 1965-ci il 20 iyun tarixində Salyan rayonunda anadan olmuşdur. 1974-cü ildə Salyan rayonunun 5 illik musiqi məktəbinin tar sinfinə daxil olmuş və 1979-cu ildə bu məktəbi uğurla bitirmişdir. 1982-ci ildə Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun Mədəni-maarif fakültəsinə daxil olmuş, Özfəaliyyət teatr kollektivinin rəhbəri ixtisası üzrə təhsil almağa başlamışdır. O, Sovet ordusunda hərbi xidmətini bitirdikdən sonra təhsilini davam etmiş və 1988-ci ildə tamamlamışdır. 

Hələ universitet illərində Vaqif Gərayzadənin rəhbərliyi ilə caz-folklor ansamblına (1988-ci ildən etibarən ''Aypara'' caz folklor ansambIı) dəvət alıb və peşəkar fəaliyyətə başlayıb. ''Aypara'' qrupu ilə birlikdə 1988-ci ildə «Товарищ Песня!» (Moskva, Rusiya) festivalına qatılıb və laureatlardan biri olub. Bundan başqa, Tiflisdə, İrəvanda, Yuqoslaviyada keçirilən bir sıra müsabiqə və festivallarda iştirak edib.

1990-cı ildə vaxtilə Rəşid Behbudov, Müslüm Maqomayev kimi sənətkarlarla işləmiş pianist Rövşən Rzayevlə əməkdaşlıq etməyə başlayıb. 1999-ci ildən etibarən Salman Qəmbərovla əməkdaşlıq nəticəsində Paris (Fransa), Osnabruk (Almaniya) (Morgenland Festival Osnabrück), Montro (İsveçrə) (Montreaux Jazz Festival), London (İngiltərə) kimi şəhərlərdə keçirilən konsert və festivallarda Azərbaycan adına möhtəşəm çıxışlar edib. Qoçaq Əsgərov ilə əməkdaşlıq nəticəsində Hollandiya, Yunanıstan və İspaniyanın şəhərlərində konsert proqramı ilə çıxış edib.

"Cəngi" ansamblı

2002-ci ildə Baki Şəhər Mədəniyyət İdarəsinin rəhbəri Həsənağa Qurbanovun təyinatı ilə Mircavad Cəfərov "Cəngi" ansamblına rəhbər vəzifəsinə təyin olunub. Fəaliyyətinin ilk illərindən başlayaraq ''Cəngi" rəqs qrupu ABŞ, Fransa, Serbiya, Macarıstan, Türkiyə, Ruminiya, Rusiya, Ukrayna, BƏƏ kimi ölkələrdə konsert proqramları ilə uğurlu çıxışlar edib. 1994-cü ildə dəhşətli terror nəticəsində həyatını dəyişən ansamblın yaradıcısı Rafiq Babayev ənənələrinə sadiq qalaraq, onun vəfatından 19 il sonra böyük zəhmət nəticəsində estrada folklor ansamblı yaradıb. 

Ansamblın ilk çıxışı 2013-cü ildə Baku Jazz Festivalında, ilk xarici səfər 2014-cü il 14 may tarixində Paris (Fransa) şəhərinə olub. Parisdə əzəmətli Oratoire du Louvre kilsəsində möhtəşəm konsert proqramı ilə zövqləri oxşayıb, ardından Norveç, Türkiyə, Fransa, Avstriya, Almaniya, Qazaxıstan, Rusiya, Gürcüstan, BƏƏ kimi ölkələrdə uğurlu çıxışlar edib.

Mahnılarda ifalar

Manana - Sevgilərin Qanadında

Brilliant Dadaşova - Səninləyəm

Brilliant Dadaşova - Azərbaycan

Samira Allahverdi - Sən 

- Azərbaycan

Bakı Beynəlxalq Caz Festivalı

- Digər ölkələr

Montreaux Jazz Festival

Morgenland Festival Osnabrück

- Məhşurlarla çıxışları

Sami Yusuf

Təltifləri 

1. «ТоварищПесня!» Festivalı Laureati

2. Azərbaycan Respublikasının "Əməkdar Artisti" fəxri adı

3. Azərbaycan Respublikasının "Xalq Artisti" fəxri adı

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.06.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının UŞAQ ƏDƏBİYYATINI TANIDAQ layihəsində Britaniya və Amerika uşaq şeirindən seçmələr təqdim edilir.

Şeirləri ingilis dilindən tərcümə edən Şahin Xəlillidir.

Bu gün tanış olacağınız şeir Barbara Vansa aiddir. O, Amerika şairidir.

Barbara Vans

(1971)

ABŞ

Qar dənəsi

Qar yağanda yuxarı bax,

Gözün olsun göy üzündə.

Düşüb narın qar dənəsi

Öpər sənin üz-gözündən.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.06.2025)

Aynur İsmayılova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Gənclik ən gözəl çağdır, — deyirlər. Bəs niyə bu yaşda biz bu qədər yorğunuq? Həyat bizim üçün hələ indi başlayarkən, niyə ruhumuz bu qədər ağırlaşıb?

Sanki hər şeyə, hər yerə tələsirik — bir yarışın içindəymişik kimi. Amma hara qaçdığımızı bilmirik. Hər şeyə çatmağa çalışırıq, eyni zamanda hər şeydən yoruluruq.

Bu vaxtda bu qədər yorğun hiss ediriksə, bu sadəcə bir yorğunluq deyil — bir çağın sindromudur: Tükənmiş gənclik sindromu. Gözləntilər çoxdur. Hər kəs bizdən nəyəsə çevrilməyimizi gözləyir. Hər şeyin tez olmasını istəyirik. Sanki otuz yaşa qədər hər şeyi qurub yaratmalısan: yaxşı iş, karyera, ailə, təhsil, tanınmaq…Elə bil otuz yaşdan sonra həyat dayanır. Sanki geciksən, artıq heç nə əldə edə bilməyəcəksən, hər şey bitəcək. Bu təzyiq içimizi yeyir, bizi qorxudur. Bütün bu “tez”lər içində özümüzü itiririk. Kimsə bizə “Dur, yavaşla” demir. Həyatın sadəcə otuz yaşdan ibarət olmadığını, bir yaşamın bir təqvimə sığışdırmaq məcburiyyətində olmadığını xatırlatmır. Və biz yaşamağa yox, çatmağa çalışırıq. Dayanmaq bizi qorxudur. Sanki dayanmaq — bitmək deməkdir. Amma unuduruq ki, bəzən dayanmaq da irəliləməyin bir formasıdır. Bəlkə də etməli olduğumuz tək şey — özümüzə dönüb: “Bu da mənim halımdır, keçəcək” — deməkdir.

Əgər bu, bir çağın sindromudursa — biz onu anlamaqla, danışmaqla və bir-birimizin səsini eşitməklə sağalda bilərik. Gənclik tükənmək üçün deyil, yaşamaq üçündür. Bəlkə də elə indi bir az yavaşlasaq, həyat bizi öz axarında daşıyar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.06.2025)