“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində bu gün şeir vaxtıdır, sizlərə Rəsmiyyə Sabirin şeirləri təqdim ediləcək.

 

 

QADIN

 

Səni tanıyıram, qadın...

Üzündəki minillik kədər

tanışdır mənə.

Nə etsən də,

fələk gəlməz ki,

imana-dinə.

 

Səni tanıyıram, qadın...

Daşıdığın zibil torbaları

ürəyinə ağır gələr.

Bu arsız dərd də gəlib

sənin könlündə dincələr.

 

Səni tanıyıram, qadın...

Nə istəyir fələk səndən?

Əli ətəyindən uzun bəxtin

utanıb keçər gendən.

 

Səni tanıyıram, qadın...

Dünya ruhuna dar olar.

Al-əlvan yaz çiçəkləri

payız əllərində solar.

 

Səni tanıyıram, qadın...

Fəqət, unutdum.

Görən, nəydi sənin adın?..

 

 

İçindən yıxılır adam

(Ramiz Rövşən)

 

BU MƏHƏBBƏT

 

Bu məhəbbət bir az göydən,

Bir az da yerdən sıxılır.

Dünya ruhumuz boydadır,

Fərq etməz hardan baxılır.

 

Sən getdin, yox oldu izin,
Mən süründüm dizin-dizin,

Baxmadığımız dənizin

Suyu gözümə yığılır.

 

Yoxdur səndən xəbər-ətər,

Həsrətin hər vaxt təzə-tər,

Üst-üstə toplanan dərdlər

Hamısı ömürdən çıxılır.

 

Hicran ağır, ürək kövrək,

Gəl bu dərdin yükünü çək,

Bir gün qurumuş ağactək,

Hər kəs içindən yıxılır.

 

 

MƏN VƏ SƏN

 

Mən həqiqət arayırdım,

Sən yalan kimi çıxdın qarşıma.

Mən ümid arayırdım,

Sən güman kimi çıxdın qarşıma.

Mən xoşbəxtlik arayırdım,

Sən təsəlli kimi çıxdın qarşıma.

Mən əbədiyyət arayırdım,

Sən ömür kimi çıxdın qarşıma.

Mən Yer üzündə

Nə vaxtsa itirdiyim

Özümü axtarırdım,

Sən çıxdın qarşıma…

 

 

SƏN YOXSAN

 

Sən yoxsan,

Bayırda

bahar fəslidir.

Amma bənövşələrin

boynu bükükdür

hələ də...

 

Sən yoxsan,

Bayırda

yay fəslidir.

Günəş həsrətindən

alışıb-yanır.

 

Sən yoxsan,

Bayırda

payız fəslidir.

Sarı yarpaqlar

təbiətin

qırmızı xəyanəti üzündən

intihar edir.

 

Sən yoxsan,

Bayırda

qış fəslidr.

Küçələrin buzunu

ayrılığın alovu

yandırıb-yaxır...

 

Sən yoxsan,

Bütün fəsillərdə,

bütün aylarda,

bütün günlərdə

içimdə

sənsizlik havası var...

 

 

İLĞIM

 

Mən –

kökündən qoparılmış

bir ağacam.

Kötüyüm belə qalmamış...

 

Mən –

sındırılmış bir şüşəyəm.

Toxunsan,

qırıntılarım

doğrayar əllərini...

 

Mən –

saralmış bir yarpağam.

Daha baharlar belə

dəyişə bilməz rəngimi...

 

Mən –

bir boşluğam

ucsuz-bucaqsız...

Yaxın gəlmə,

yıxılarsan...

     

 

DÜNYANIN İÇ ÜZÜ

 

Ömrümüzün yollarına,

Duman, yağış, sis bürünür.

Çıxır astarı üzünə,

Hərdən iç üzü görünür.

 

Fələk də bizə zülm edir,
Bəxtimizin gözün didir,

Gedənlər uçaraq gedir,

Yerdə qalanlar sürünür...

 

Hüznlü payız axşamı,

Kədərə qərq olub hamı,

Küləklər üfürür şamı,

Dünyanın işığı sönür...

 

 

BÖYÜK İNSANLAR

                          (Müəllimlərimə ithaf)

 

Bu kiçik dünyamızda

böyük insanlar da var.

Onların ürəyindən

cücərərək boy atar

böyük-böyük amallar.

 

Böyük insanların

kölgəsi düşər

kimsəsizlərin ahının odunun

yandırdığı küçələrə.

 

Böyük insanların

varlığı nur saçar

işığı azalan dünyaya,

qaranlıq gecələrə...

 

Böyük insanlar

dərdlərin bizi

küncə sıxdığı həyatda

qəlbimizdə böyüyər,

qəlbimizi böyüdər...

 

Həmin böyük insanlar

bu kiçik dünyamızda

böyük iz qoyub gedər...

 

 

QAYITDIM

 

Əvvəl bu dünyada bir yuxu gördüm,

Sonra da röyamı yozub qayıtdım.

Bu həyatda hər gün gördüklərimi

Ömür kitabına yazıb qayıtdım.

 

Qürurum yolumda keçilməz qaya,

Dərdlər qəlb evimdə durdu sıraya,

Doyunca baxmadım bu tamaşaya,

Uzaqdan gözucu süzüb qayıtdım.

 

Amansız fələkdən çox gördüm həmlə,

Yaxın sirdaş oldum kədərlə, qəmlə,

Kağızın üstündə lələk qələmlə

Özüm öz qəbrimi qazıb qayıtdım.

 

 

ZALIM

 

Sevgi nağılı uydurub

Məni inandırdın, zalım.

Şirin xəyala dalmışdım,

Niyə oyandırdın, zalım?

 

Məhv etdi bizi inadın,

Taleyi, bəxti qınadın,

Qəlbimi saxlayammadın,

Düşürüb sındırdın, zalım.

 

Bir-bir itirdim ilimi,

Tapmadın mənim dilimi,

Suyçun çırpınan qəlbimi

Qana boyandırdın, zalım.

 

Bu dünya mənlə yağımı,

Axtarıram dayağımı,

Of, söndürüb çırağımı

Canımı yandırdın, zalım.

 

 

AZƏRBAYCAN ƏSGƏRİ

 

Sən Vətən torpağında silinməyən bir izsən,

Bu günsən, gələcəksən, şanlı tariximizsən,

Sənin şücaətini necə vəsf eləyim mən,

Ey Odlar diyarının igid, qəhrəman əri,

Azərbaycan əsgəri!

 

Bu torpaq and yerimiz, sən qürur mənbəyisən,

Yolunu kəsə bilməz nə duman, nə də ki çən,

Vətənə sipər olan şəhidsən, qazisən sən,

Biz müqəddəs bilirik məzarın olan yeri,

Azərbaycan əsgəri!

 

Addımların titrədir dağı, dərəni, daşı,

Zəfərlə başa vurdun sən bu çətin savaşı,
Hünərini unutmaz bu tarixin yaddaşı,

Cəngavər ruhlusan sən uzaq keçmişdən bəri,

Azərbaycan əsgəri!

 

Qutsal qanın qarışdı, torpağı Vətən etdin,

Şanlı zəfər yolunu rəşadətinlə getdin,

Qayaların buzunu nəfəsinlə əritdin,

Göytürk xaqanlarının xələfidir hər biri,

Azərbaycan əsgəri!

 

Şanlı qələbə çaldın, sənə zəfər yaraşır,

Şöhrətinin sədası indi sərhədlər aşır,

Sənə xalqın qəlbində məhəbbət aşıb-daşır,

Qisasımızı alıb ovutdun dərdi-səri,

Azərbaycan əsgəri!

 

Əsla dayanma, igid, yürü ancaq irəli,

Döyüşlərdə hayqırtın dağı, daşları dəlir,
Uzaqdan Bozqurdların ayaq səsləri gəlir...

Silinir Yer üzünün bütün pisliyi, şəri,

Azərbaycan əsgəri!

Azərbaycan əsgəri!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.06.2025)

 

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Azərbaycan mədəniyyətinin görkəmli siması, musiqimizin qızıl xəzinəsini neçə-neçə əsəriylə zənginləşdirən Azərbaycan SSR xalq artisti, görkəmli bəstəkar Cahangir Cahangirovun adını bu gün xüsusi təntənə ilə çəkirik. Çünki bu gün onun anadan olmasının 104-cü ildönümüdür.

 

Bəstəkar 20 iyun 1921-ci ildə Balaxanıda anadan olub. A.Zeynallı adına Bakı Musiqi məktəbində, Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında (1951, B.Zeydmanın bəstəkarlıq sinfi) təhsil alıb. Xor sahəsindəki yaradıcılığı əsası Üzeyir bəy tərəfindən qoyulan Azərbaycan xor sənətində zirvə sayılır.

1949-cu ildən başlayaraq bəstəkar Azərbaycan radiosunun nəzdində yaradılan xora rəhbərlik edərək 15 ildən artıq bu kollektivlə işləyib. Müəllifin yazdığı mahnıların çoxu ilk dəfə həmin kollektivin ifasında səslənib. Habelə o, Azərbaycan Dövlət Filarmoniyası nəzdindəki Mahnı və Rəqs Ansamblının bədii rəhbəri vəzifəsində çalışıb.

 

Cahangir Cahangirovun yaradıcılığı öz çoxşaxəliyi ilə seçilir. Bəstəkarın xor və instrumental musiqiləri, operaları, bir-birindən gözəl mahnıları var. Bunlara misal olaraq bəstəkarın xor musiqisi sahəsində maraqlı əsərlərindən "Arazın o tayında" poemasını, 12 hissədən ibarət "Dostluq mahnısı" kompozisiyasını, "Azad" və "Xanəndənin taleyi" operalarının xor nömrələrini, "Füzuli", "Nəsimi", "Aşıq Alı" kantatalarını, "Sabir" oratoriyasını, Süleyman Ələsgərovla birlikdə yazdığı odanı, onlarca xor miniatürlərini göstərmək olar.

 

Simfonik əsərləri

 

Bəstəkar 1949-cu ildə "Arazın o tayında" vokal simfonik poemasını yaradır və bu əsərə görə SSRİ Dövlət mükafatı laureatı adına layiq görülüb. 1950-ci ildə "Arazın o tayında" poeması Moskvanın Sütunlu Salonunda və Leninqradda ifa olunub, lent yazısı isə Ümumittifaq Radiosunun Qızıl fonduna daxil edilib.

1962-ci ildə — Mirzə Ələkbər Sabirin 100 illik yubileyi münasibətilə Xor və simfonik orkestr üçün "Sabir" oratoriyasını yazıb.

 

Operaları

 

Canahgir Cahangirov "Azad" və "Xanəndənin taleyi" adlı iki operanın müəllifidir. Hər iki əsərində Cahangirov musiqi klassikamızın korifeyi Üzeyir Hacıbəyovun sənət ənənələrini davam etdirib.

 

"Xanəndənin taleyi" operası inqilabdan əvvəl Azərbaycanda yaşamış məşhur xanəndə Seyid Mirbabayevin acı taleyindən bəhs edir. Cah-calalla həyat sürmək xatirinə qürbət ölkədə var-dövlətini göyə sovurub yoxsullaşan, təkcə səsi yazılmış sınıq qrammofon valı qalmış xanəndənin bu yadigarı şikəst olmuş həyatının rəmzi kimi qavranılır.

 

1957-ci ildə Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun eyni adlı əsəri əsasında bəstələdiyi "Azad" operasında istismar olunan bir xalqın ağır işgəncələrlə dolu həyat tərzi, azadlıq yolunda mübarizəsi əks etdirilib. Librettonun müəllifi və tamaşanın quruluşçu rejissoru Kərim Kərimovdur.

 

Mahnıları

 

Onun böyük həcmli, mürəkkəb formalı görkəmli əsərlərilə yanaşı, musiqi xəzinəmizi zənginləşdirən çoxlu mahnıları da vardır. Onun mahnıları asanlıqla ürəklərə yol tapır. Müasirlik, dövrün tələbi ilə ayaqlaşma Cahangir sənətinin başlıca məziyyətidir. Məhz bunun üçündür ki, Cahangirovun mahnıları müasirlərimizin ürək çırpıntılarını, xoş arzusunu, istəyini ifadə edir, adamları qurmağa, yaratmağa səsləyir. Onun "Ana", "Aylı gecələr", "Bakı", "Dan ulduzu, bir də mən", "Ay qız", "Ala göz" və s. mahnıları dillər əzbəridir.

 

Filmoqrafiya

 

1. Arazın sahillərində

2. Bahar rəqsləri

3. Bəstəkar Cahangir Cahangirov

4. Bəxtiyar Vahabzadə

5. Dağlarda döyüş

6. Dəli Kür 

7. Evlənmək istəyirəm 

8. Gədəbəyin sərvəti

9. Koroğlu

10. Mahnı qanadlarında 

 

Mükafatları 

 

- Stalin mükafatı

- "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı

- "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı

- Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri fərmanı

- "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni (2 dəfə)

 

Cahangir Cahangirov 1992-ci ilin 25 martında vəfat edib. Məzarı Fəxri Xiyabanda yerləşir. Ruhu şad olsun!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.06.2025)

 

 

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

  

Maraqlı söhbətlərin yönü bu gün Almaniyayadır.

Bir dəfə gecənin birində alman yazıçısı, şairi və dramaturqu Bertolt Brexti poçtalyon yerindən oyadır və ona təcili bir teleqram verir. Təcili gecə teleqramını onun məzmununu bilmədən almaq çox xoşagəlməz və narahatedici bir şeydir.  Bir qayda olaraq, bu cür təcili gecə teleqramları yaxşı heç nə vəd etmir…

 

Bununla belə, göndərilən teleqram Brextin bir tanışından idi və belə bir məzmunda idi: "Əziz dostum! Mən sağ və salamatam və sizə də bunu arzulayıram!"

Önəmsiz bir teleqrama görə gecənin yarısı insanı yerindən oyadaraq, narahat etmək zarafat deyil. Təsəvvür edin ki, şirin yuxunuza haram qatılaraq, belə həyasız və axmaq bir teleqram alsaydınız, nə edərdiniz?

Şübhəsiz ki, buna bir çoxunuz oxşar və bəlkə də daha dramatik bir şeylə cavab verərdiniz. Amma dramaturq Bertolt Brext nəinki alicənab, həm də hazırcavab davranır.

Bir qədər sonra həmin zarafatcıl tanışı bağlama haqqında poçtdan bildiriş alır. O, poçt şöbəsinə gedir. Orada ona ağır bir qutu verirlər. Qutu o qədər ağır idi ki, o, hətta buna görə fayton tutmalı olur. Sonra isə bağlamanı böyük çətinliklə 4-cü mərtəbədəki mənzilinə güc-bəla ilə sürükləyərək qaldırır. Nəhayət, qutunu açanda heyrətindən donub qalır. Qutunun içində... böyük bir daş və yanında bir qeyd var idi: “Əziz dostum! Gecə teleqramınla ürəyimdən çıxardığın həmin daşı sənə göndərirəm".

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.06.2025)

 

 

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bu gün Azərbaycanın tanınmış teatr və kino aktyoru Fazil Salayevin anım günüdür. Nədənsə, onu daha çox yaratdığı komik obrazlarla xatırlayırıq. Fazil isə bu obrazlardan ən mükəmməli və yaddaqalanıdır.

 

Fazil Salayev 1 sentyabr 1931-ci ildə Bakı şəhərində, İdris Salayevin ailəsində anadan olub. Onun əsli Abşeron rayonunun Fatmayı kəndinə dayanır. Erkən yaşlarından yazıya və təsviri sənətə maraq göstərib. Orta təhsilini yüksək göstəricilərlə başa vurduqdan sonra Əzim Əzimzadə adına Rəssamlıq Məktəbinə qəbul olunub və təhsilini müvəffəqiyyətlə tamamlayıb.

 

Məzun olduqdan sonra bir müddət orta məktəbdə müəllim kimi fəaliyyət göstərib, Yasamal rayonundakı məktəblərdən birində xalq artisti Afaq Bəşirqızının da təhsil aldığı sinfə rəsm dərsi verib. Bununla yanaşı, "Azərbaycan" nəşriyyatında tərtibatçı-rəssam kimi çalışıb. Daha sonra Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutuna (indiki Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti) qəbul olunub və bu ali təhsil müəssisəsini bitirib.

 

Diplomunu aldıqdan sonra Akademik Milli Dram Teatrına aktyor kimi işə qəbul edilib, burada müxtəlif səhnə obrazları yaradıb. Lakin yaradıcılıq fəaliyyəti ilə bağlı gözləntilərinin tam qarşılanmadığını nəzərə alaraq, Musiqili Komediya Teatrında fəaliyyətini davam etdirib. İlk rolunu 32 yaşında ifa etsə də, geniş tamaşaçı auditoriyası onu məhz kinoaktyor kimi tanıyıb. 

 

Rejissor Həsən Seyidbəyli onu "Möcüzələr adası" filmində epizodik rola dəvət edib. Bir il sonra rejissor Ağarza Quliyevin ekranlaşdırdığı "Ulduz" filmində müxbir obrazını canlandırıb. Daha sonra "Alma almaya bənzər" filmində Mehdi, "Bizim Cəbiş müəllim" filmində Mıqqı, "Bir cənub şəhərində" filmində Fazil, "Dərviş Parisi partladır" filmində isə Qulaməli obrazlarını yaradıb. Akademik Milli Dram Teatrından ayrıldığı dövrdə "Mozalan" satirik kinojurnalında müxtəlif xarakterik rollar ifa edib. 

 

1969-cu ildə Şamil Mahmudbəyovun rejissorluğu ilə çəkilmiş "Şərikli çörək" filmində canlandırdığı Qırçı Məhəmməd obrazı aktyorun istedadının fərqli aspektlərini üzə çıxarıb. Bu psixoloji rol onun amplua məhdudiyyətinin olmadığını nümayiş etdirib, Azərbaycan kinosunda sükutla emosiyaların ifadəsi baxımından diqqətəlayiq nümunələrdən biri kimi qiymətləndirilib. Bundan əlavə, televiziya ekranlarında yayımlanan "Komediyalar aləminə səyahət" verilişində müxtəlif səhnəciklərdə çıxış edib.

 

Filmoqrafiya 

 

- 777 №-li iş

- Axırıncı aşırım 

- Alma almaya bənzər

- Araşdırın 

- Arvadım mənim, uşaqlarım mənim 

- Arzu 

- Bir cənub şəhərində 

- Bizim Cəbiş müəllim 

- Dərviş Parisi partladır 

- Günlərin bir günü... 

- İyirmialtılar 

- Möcüzələr adası 

- Ögey ana 

- Rəqiblər 

- Sən niyə susursan?

 

Fazil Salayev 20 iyun 1978-ci ildə ömrünün 46-cı baharında dünyaya gözlərini qapayıb. Bu gün vəfatının 47-ci ildönümüdür. Ruhu şad olsun.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.06.2025)

 

 

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

  

"Ana, salam. Mən sağ və salamatam, hər şey normaldır. Bizə yaxşı yemək verirlər. Mən qələbənin sonuna qədər buradayam. Şuşa alınana qədər! Bəlkə də indi alınmadı..."

 

Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Gültəkin Əsgərova 1960-cı il noyabrın 20-də Bakı şəhərində anadan olub. Saat 15.00-da. Saatını boş yerə demirəm, səbirli olun.

 

O, 1985-ci ildə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunu bitirib. Əmək fəaliyyətinə 8 №-li təcili yardım stansiyasında başlayıb. 1991-ci ildən Uroloji kliniki xəstəxanada işləyib. Qarabağ müharibəsi başladığı zaman, cəbhəyə erməni gülləsindən yaralanan əsgərlərə yardım etməyə gedib.

 

O, 1992-ci il aprelin 4-də könüllü cəbhəyə yollanıb, Turşsu, Şuşa xəstəxanalarında, Ağdamın Mahrızlı kəndindəki hospitalda hərbi həkim kimi fəaliyyət göstərib. O, ilk dəfə olaraq özü ilə 5 tibb bacısını götürərək könüllü döyüşə gedib. Şuşa şəhərinin həbsxanasında olanların da qapısının açıb azad olunmasında onun xidməti olub. Həbsxananın qapısı açılmasaydı, orada olanlar ermənilər tərəfindən əsir götürüləcəkdi.

Gültəkin xanım 1992-ci il mayın 8-də Şuşanın işğalından bir gün sonra Şuşanı sonuncu tərk edənlərdən biri olmuşdur.

 

Şuşanın işğalından sonra Gültəkin Əsgərova Laçının, daha sonra isə Qubadlının müdafiəsində iştirak edib. O, 1992-ci il mayın 14-də Ağdam istiqamətində gedən döyüşlərə yollanıb.

O, Bakıdakı hərc-mərclikdən cana yığıldığını deyir, rəhbərliyin səriştəsizliyi, hakimiyyət uğrunda mübarizənin fonunda torpaqlarımızın işğalını həzm edə bilmirdi.

Ağdamın Mahrızlı kəndindəki hospitalda hərbi həkim kimi yenidən xidmətə başlayıb. Aranzəmin yüksəkliyinin ətəyində onun tibbi xidməti üçün yer ayrılmışdı. Buraya yaralıları hərbçilər gətirməliydi ki, o da əsgərləri müalicə etsin. Lakin atəş səslərinin gücləndiyini eşidib, burada fəaliyyətsiz dayana bilməyib, Aranzəmin yüksəkliyinə qalxıb. Aranzəmin yüksəkliyi uğrunda gedən döyüşdə 1992-ci il 19 iyul saat 15:00-də şəhid olub.

Bəli, 15.00-da dünyaya gəl və 15.00-da dünyadan get.

 

Onu özündən də kiçik olan dəmir tabutda Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinə UAZ-la gətiriblər. Onun tabutunun üstündə də xarıbülbül var idi. 1992-ci ildə Bakıda Şəhidlər Xiyabanında dəfn edilib.

Gültəkin Əsgərovanın oxuduğu 200 saylı orta məktəbə onun adı verilib. Bakıda yaşadığı Mustafa Kamal Atatürk prospekti 2a ünvanındakı binaya xatirə lövhəsi vurulub. Elm və Təhsil Mərkəzi Təfəkkür Universitetinin Tibbi biologiya kafedrası onu adını daşıyır, kafedrada xatirə lövhəsi vurulub. Xəzərdə üzən gəmilərdən biri onun adını daşıyır, gəmidə muzeyi yaradılıb.  

 

20 iyun 2014-cü ildə Nizami Kino Mərkəzində Gültəkin Əsgərovaya həsr olunan "Gültəkin" filminin təqdimat mərasimi keçirildi, ona həsr olunan "Gültəkin zirvəsi" kitabı təqdim olundu. Bu gün onu yenidən anırıq, onu heç vaxt qədirbilən xalqımız unutmayacaq.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.06.2025)