(Qədim Muğan mədəniyyəti ilə bağlı yeni nəşr olunmuş monoqrafiya)

İlqar İsmayılzadə,

fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, "Həməşəra" mətbu orqanının təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi və Azərbaycan Yazıçıar Birliyinin üzvü, yazıçı-publisist, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi

Nəşr olunmuş əsərlərimdən biri də bir neçə il öncə araşdıraraq qələmə aldığım, eyni halda Muğan tarixi və mədəniyyəti ilə sıx əlaqədə olan olduqca maraqlı bir monoqrafiyadır.

Kitabın adı:

 "Muğan mədəniyyətində dörd simvolun sirri" (Maddi-mədəniyyət nümunələrində Svastika, Heksaqramma, Xaç, Aypara və ulduz simvollları barədə araşdırma)

Müəllif: İlqar İsmayılzadə

Naşir: "Həməşəra" Mətbu Orqanı

Çapxana: "Qazi" Çap Mərkəzi, Cəlilabad

Kitab barədə:

Odlar Yurdu Azərbaycanın bir parçası sayılan sirli Muğan ellərində mövcud olan maddi-mədəniyyət nümunələri barədə araşdırma apardıqda, onların üzərində bir sıra simvol, ornament və əlamətləri asanlıqla müşahidə etmək mümkündür. Onların arasında isə dörd simvol daha maraqlı olmaqla yanaşı, həm də daha çox diqqət cəlb edir. Bu isə Svastika, Heksaqramma, Xaç və Aypara ilə ulduz simvollarından ibarətdir.

Beləliklə də məlum monoqrafiya uyğun mövzuya həsr edilərək aşağıdakı fəsillər əsasında araşdırılmış və təqdim edilmişdir:

Birinci fəsil: Maddi-mədəniyyət nümunələri və Svastika simvolu;

İkinci fəsil: Maddi-mədəniyyət nümunələri və Heksaqramma simvolu;

Üçüncü fəsil: Maddi-mədəniyyət nümunələri və Xaç simvolu;

Dördüncü fəsil: Maddi-mədəniyyət nümunələri və Aypara və ulduz simvolu.

Bu araşdırmada yuxarıda adları çəkilən hər bir simvol haqqında ayrıca təqdimat verilmiş, onların ifadə etdiyi məna, sirr və anlamlar barədə maraqlı məlumatlar təqdim edilmişdir.

Bu elmi əsərin qədim və sirli tariximizin qaranlıq səhifələrinə işıq sala biləcəyi ümidi ilə!

Sonda indiyədək işıq üzü görmüş sayca 48-ci məlum əsərimin nəşrində təmənnasız dəstək olmuş dəyərli insanlara səmimi minnətdarlığımı bildirirəm!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.11.2025)

İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

Vaqif Səmədoğlunun“Uzaq yaşıl ada” şeiri o qədər duyğulu, təmiz və nostalji doludur ki, onu sevməmək mümkün deyil. İlk misradan elə bil ürək danışır:“Ürəyim yol çəkir, bir gözə dönüb...”

Burada sevən, dərdini qürurla yox, həsrətlə daşıyan biri var. Onun ürəyi artıq yol olub, gözə dönüb, yol gözləyir. Sevən ürək belə səssiz, amma içdən bir intizarla gözləyir. Bax, bu ümidlə həsrət arasında qalan hiss oxucunu dərhal öz içinə çəkir.

“Ayrılıq bir dəniz imiş... sən uzaq yaşıl ada...” Bu misra şeirin ürəyidir. Dəniz sonsuzluq, uzaqlıq, maneə, Ada ümid, sığınacaq, sevginin özüdür.

Bu obrazı sevirəm, çünki o həm kədər, həm də ümid daşıyır. Yəni, ayrılıq acıdır, amma o “yaşıl ada” hələ də var, hələ də möcüzə kimi oradadır.Sevginin uzaqda olsa belə yaşadığını hiss etdirir.

Şeirdə insan duyğuları təbiət vasitəsilə danışır: “Yuxumdan hər gecə durnalar keçir”. Bu, həsrətin köçüdür. “Xəzərin köksündən qalxan duman”. Bu, dərinlikdən qalxan düşüncədir. Bu bənzətmələr həm şimal küləyi kimi soyuq, həm də Xəzər dalğası kimi yumşaqdır.

Bu şeiri həm də ona görə sevirəm ki, o, sevginin sözlə deyil, təbii bir nəfəs kimi ifadəsidir. Şair bir yandan “Yubanma, əzizim, gəl qurtar məni” deyir. Bu, saf, uşaqcasına yalvarışdır. Amma o yalvarışda qürur da var. “Arxadan dərd çapır, qorxuram çata” deyəndə isə, sanki, hər kəsin yaşadığı o “sevgini itirmək qorxusu” dilə gəlir.  Elə bu səmimiyyətə görə də məhz bu şeiri sevirəm. Çünki burada sevgi nə ideal, nə də süni deyil. Canlı, qorxan, gözləyən sevgidir.

Bu şeir həsrət ilə ümidin tarazlığını saxlayır. Sadə dildə dərin duyğular danışır, Və ən əsası, sevən ürəyin təbiətə qarışdığı o sakit kədəri yaşadır.

Bəli, bir daha etiraf edim ki, bu şeiri sevirəm. Çünki o mənə öz iç səsimi xatırladır. O səsi ki, bəzən durnalarla keçir, bəzən dumanla dolur, amma heç vaxt tam sönmür...

Vaqif Səmədoğlu,

“Uzaq yaşıl ada”

Ürəyim yol çəkir bir gözə dönüb,

Yollar da tərs kimi uzanır, gülüm.

Yuxumdan hər gecə durnalar keçir,

Bilmirəm nə olub, haradan bilim?!

Belə getsə sınar quşların səsi,

Dənizin də səsi günbəgün batar.

Yubanma, əzizim, gəl qurtar məni,

Arxadan dərd çapır, qorxuram çata...

Halıma yanan gərək səsin düşəndə yada,

Ötən günləri qoru, yaxşı bax, vermə bada...

Ayrılıq bir dəniz imiş, sən uzaq yaşıl ada...

Tez ol xəbər ver, görüm necəsən,

Gözlərin necədi, yerişin necə?

Yaman darıxmışam, mən səndən ötrü,

Barı bir soraq ver özün gəlincə.

Yerini bilmirəm, bilsəm gələrəm,

Könlünü alaram, sevərəm yenə.

Xəzərin köksündən qalxan dumana,

Qara şanı büküb gətirrəm sənə...

Halıma yanan gərək səsin düşəndə yada,

Ötən günləri qoru, yaxşı bax, vermə bada...

Ayrılıq bir dəniz imiş, sən uzaq yaşıl ada...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.11.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi yazar Təbrizdən Fəriba Mürtəzayidir.

Fəriba Mürtəzayi

Təbriz

REYHAN

Baxdım sətirlərə

Adım yoxdur! 

Kaşki reyhan olaydım,

Bir axşam üstü.

Ürəyinin süfrəsində

Bağ-bağ açılaydı,

Bir tikə çörək

Bir az da pendir.

Bəlkə,

Məni yeyib

Udub qurtaraydın! 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Simuzər Hətəmovanın "Ərəbzəngi" rolunu ifa etdiyi "Şah İsmayıl" operasının 1957-ci ilin yazısı günümüzə çatıb. 1958-ci ildə bu operanın radio-montajı hazırlanıb, orada Simuzər Hətəmovaya "Ərəbzəngi" rolu verilib.

Sonradan heç bir qadın ifaçı bu rolu o cür oynaya bilməyib. Həqiqətən də möhtəşəm ifadır.

Simuzər Hətəmova 23 fevral 1923-cü il tarixində Ağdamda anadan olub. Uşaqlıqda Ağdam pionerlər və məktəblilər evində vokal qrupunun üzvü olub. 1938-ci ildə, təqribən 15 yaşı olanda, Moskvada Azərbaycan incəsənəti dekadasında çıxış edib.

Gənc yaşından Ağdam dram teatrında işləməyə başlayıb. Orada "Arşın mal alan" musiqi kamediyasında "Telli", "Əsli və Kərəm" operasında "Əsli", "Arşın mal alan"da "Gülçöhrə", "Fərhad və Şirin"də "Şirin", "Solğun çiçəklər"də "Sara", "Leyli və Məcnun" operasında "Leyli", "Aşıq Qərib" operasında "Şahsənəm" kimi rolları ifa edib.

Böyük Vətən müharibəsi dövründə Simuzər Hətəmova tez-tez sənət dostları ilə birgə qastrollarda əsgərlər qarşısında konsertlər verib. 1955-ci ildən M. F. Axundov adına Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında işləyib. Orda ilk rolu "Leyli" ("Leyli və Məcnun") olub.  Bu rolun bir çox ifaçıları kimi, Simuzar Hətəmova zamanla "Leylinin anası" rolunun ifaçısı olub.

Azərbaycan incəsənəti və ədəbiyyatının inkişafı sahəsindəki görkəmli xidmətlərinə görə və Moskva şəhərində Azərbaycan incəsənəti və ədəbiyyatı ongünlüyü ilə əlaqədar olaraq, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin 9 iyun 1959-cu il tarixli Fəramanı ilə Simuzər Hətəmova "Əməkdə fərqlənməyə görə" medalı ilə təltif edilib.

1962-ci ildə Simuzər Hətəmova Naxçıvan Muxtar SSR əməkdar artisti fəxri adına layiq görülüb. 1974-cü ildə "Gəlin qayası" operasında "Ana" rolunu ifa edib.

1977-ci ildə "Aşıq Qərib" operası lentə köçürülüb, orada Simuzər Hətəmova "Qəribin anası" rolunu ifa edib. Simuzər Hətəmova 11 noyabr 2005-ci ildə Bakıda vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.11.2025)

 İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

“Natiq” ritm qrupunu ölkədə çoxu tanıyır. Bəlkə də ən məşhur ansambldır. Nağaraçalan oğlanlar bu zərb alətini dindirməklə sanki min illərki tarixi dilləndirirlər, mədəni irsimiz gəlib göz önündən keçir.

Qrupun rəhbəri Natiq Şirinovun bu gün doğum günüdür.

Azərbaycan incəsənət tarixində məşhur olan Aşıq Şəmşir, Aşıq Şirin və Aşıq İdrisin nəslindən olan Natiq Şirinov 10 noyabr 1975-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. 1984-cü ildə 9 yaşlı Natiq Tofiq İsmayılov adına musiqi məktəbində Azər Əliyevin yanında nağara ifaçılığı üzrə dərs almağa başlayıb. 1986-cı ildə daha çox bilik əldə etmək və çalğı məharətini təkmilləşdirmək üçün o, 6 nömrəli musiqi məktəbində təhsilini davam etdirib.

Natiq, 24 yaşında Azərbaycan Respublikasının Xalq Artisti, muğam ustası, xanəndə Alim Qasımovdan dəvət almış və peşəkar fəaliyyətə qədəm qoyub. Bu qrup 1999–2007-ci illər ərzində bir çox müxtəlif ölkələrdə qastrol səfərlərində olub. Natiqin incəsənətə bəxş etdiyi töhfələr səhnədəki ifası ilə məhdudlaşmır.

 2001-ci ildə o, beş nəfərdən ibarət "Natiq Ritm Qrupu"-nu yaradıb. Nağaradan əlavə o, qədim Azərbaycan alətləri olan zurna, balaban və tütəyi qrupa daxil edib. Qrupun rəhbəri olmaqla yanaşı, o pedaqoq və bəstəkar kimi də fəaliyyət göstərməyə başlayıb.

Azərbaycan ritmlərini nağarada genişləndirmək üçün 2002-ci ildə Natiq Moskva şəhərində, Hindistan konsulluğunda yerləşən tabla məktəbində dərs almağa və sonralar Azərbaycan ritmlərini dünya ritmləri ilə sintez etməyə başlayıb. O, 2005, 2006, 2008 və 2009-cu illərdə keçirilən Zərb Alətləri festivalının prodüseri, möhtəşəm perkussiya ifaçısı Tofiq Cabarov tərəfindən festivalda iştirak etmək üçün dəvət alıb.

Konsertlər

- Azərbaycanda

1. "Jazz Center"da "Ritm varsa, həyat var" adlı solo konsert (Bakı)

2. "Face Club"da "Natiq Ritm Show" adlı solo konsert (Bakı)

3. "Yaşıl teatr"da "Ritm Show" adlı solo konsert (Bakı)

4. "Kanal S"in 5 illik yubileyi ilə bağlı konsert proqramı (Şəki)

5. Ümumilli lider "Heydər Əliyev"in 91 illik yubileyi ile bağlı ritm yürüşü ve konsert proqramı (Şəki)

- Digər ölkələrdə

1. Taypeyin 120-ci il dönümünə həsr olunmuş "Təbil və Rəqs üzrə Dünya Musiqisi Festivalı"da konsert proqramı ilə çıxışları (Taypey, Tayvan)

2. Pianoçu və bəstəkar Emil İbrahimin kvarteti ilə birlikdə Jazz Festivalında (Brüssel, Belçika)

3. Azərbaycan mədəniyyəti günləri (Moskva, Rusiya)

4. Azərbaycan mədəniyyəti günləri (Moskva, Rusiya)

5. Azərbaycan mədəniyyəti günləri (Paris, Fransa)

Diskoqrafiya

- "Mənim dünyam I"

- "Mənim dünyam II"

- "Ritm varsa həyat var"

Ad və mükafatlar

1. "Beynəlxalq Bakı Caz Festivalı" – "Fəxri Diplom"

2. "İlin Instrumental Qrupu" – "QRAND Müstəqil Milli Ictimai Mukafatı Laureatı"

3. "MDB — 15 il: əməkdaşlıq və inteqrasiya" – "Fəxri Diplom"

4. Azərbaycan Respublikasının "Əməkdar Artisti" fəxri adı

5. "Qafqaz Media İctimai Birliyi" – "Təşəkkürnamə"

6. "World Music Festival on Drum & Dance" – "Certificate of Appreciation"

7. Azərbaycan Respublikasının "Xalq Artisti" fəxri adı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

10 noyabr günü tarixə böyük Atatürkün anım günü kimi yazılıbdır. Türk dünyasının yetirdiyi bud ahi şəxsiyyəti bu gün şərəflə anır, Ruhuna dualar oxuyuruq.

Mustafa Kamal Atatürk, Türkiyənin müasir dövlətinin banisi və ilk prezidenti olub. O, 1881-ci ildə Salonikidə (indiki Yunanıstanın bir hissəsi) doğulub. Atatürk, həmçinin Türk milliyyətçiliyinin əsasını qoyan, Osmanlı İmperiyasının dağılmasından sonra yeni bir milli dövlət qurmaq məqsədi olan liderdir.

"Həyatı və təhsili"

Mustafa Kamal, ailəsinin ikinci uşağı olaraq dünyaya gəlib. Uşaqlıq dövrü Salonikidə keçib. Erkən yaşlarında onun xüsusi istedadları diqqət çəkib, buna görə də ailəsi onu təhsil alması üçün İstanbulda olan Mühəndislik məktəbinə göndərib. Sonra o, İstanbulda yerli hərbi məktəbə daxil olub və orada böyük uğurlar əldə edib. 1915-ci ildə Çanaqqala döyüşündəki yüksək liderlik qabiliyyəti ilə tanınan Atatürk, bu döyüşdə müttəfiqləri məğlub edib. Bu uğur onun həm Türk xalqı, həm də dünya miqyasında nüfuzunu artırıb.

"Türkiyə Cümhuriyyətinin Qurulması"

Atatürk, Osmanlı İmperiyasının son dövründə Osmanlı imperiyasının müharibələrdən zəifləməsi və içkiçiliyin artması fonunda, 1919-cu ildə Samsunda mübarizəyə başlayıb. O, "Kurtuluş Savaşı"nı (Qurtuluş Müharibəsi) aparmaq məqsədilə xalqı birləşdirərək, Türk Milli Hökumətini qurub. Bu mübarizə 1919-1922-ci illəri əhatə edib və nəticədə Atatürk 1923-cü ildə İstanbuldan Ankaraya keçərək Türkiyəni müstəqil bir dövlət olaraq tanıdıb.

1923-cü ildə Atatürk, Cümhuriyyətin qurulmasını elan edib və özünü ilk prezident seçib. O, həmçinin Cümhuriyyətin dəyərlərini müəyyənləşdirən çoxsaylı islahatlara başlayıb. Atatürk, Türk cəmiyyətini çox fundamental islahatlarla yeniləməyə başlayıb. Bu islahatlar ölkənin siyasi, sosial, iqtisadi və mədəni strukturlarını əsaslı şəkildə dəyişdirib. Əsas islahatları bunlardır:

1. Siyasi və Hüquqi İslahatlar:

- Osmanlı monarxiyasının ləğvi: 1922-ci ildə sultanlıq sona çatdırılıb

- Yeni Konstitusiya: 1924-cü ildə Türkiyənin yeni konstitusiyası qəbul edilib. Bu, Türkiyədə demokratik və vətəndaş hüquqlarına əsaslanan bir sistemin qurulmasına səbəb olub

- Hilafətin ləğvi: 1924-cü ildə hilafət də ləğv edilərək dini rəhbərlik sona çatdırılıb

2. Təhsil və Mədəniyyət İslahatları:

- Əlifbanın dəyişdirilməsi: 1928-ci ildə Latın əlifbasına keçilib ki, bu da Türk dilinin daha geniş istifadə edilməsini təmin edib

- Dini təhsilin sekulyarlaşdırılması: Dövlətin dini həyatdan ayrılması prinsipinə əməl edərək, dini təhsilin məktəblərdən ayrılması və dövlətin idarə olunmasında dini təsirlərin azaldılması məqsədini güdüb.

- Türk Dili Qurumu: 1932-ci ildə yaradılan bu qurum, Türk dilinin zənginləşdirilməsi və aydınlaşdırılmasını hədəfləyib.

3. İqtisadi İslahatlar:

- Sənayeləşmə və infrastruktura yatırımlar: Atatürk, ölkəni müasir sənaye infrastrukturu ilə təchiz etmək üçün böyük layihələrə imza atıb. O, həmçinin kənd təsərrüfatını modernləşdirərək, ölkənin iqtisadi müstəqilliyini gücləndirmək istəyib.

- Dövlətçilik və Dövlət şirkətləri: Dövlətin iqtisadiyyatda daha çox iştirakını təmin etmək üçün bir sıra dövlət şirkətləri qurulub.

4. Qadın Hüquqları:

- Qadınların seçki hüququnu alması: 1934-cü ildə Türkiyədə qadınlar seçkilərdə iştirak etmək hüququna sahib olublar. Bu, o dövr üçün çox önəmli bir islahat olub.

"Atatürkün Fəlsəfəsi və Liderlik Tərzi"

Atatürk, Türk xalqını "Millət" anlayışı ilə birləşdirərək, geniş bir milliyyətçilik və müasirlik ideologiyasını təbliğ edib. Onun rəhbərliyi altında Türkiyə, həm Qərbin, həm də Şərqin ən yaxşı tərəflərini özündə birləşdirən bir ölkə halına gəlib. Atatürkün ən mühüm fəlsəfələrindən biri "Müstəqil olmaq" olub.O, həm milli müstəqilliyin, həm də beynəlxalq aləmdə özünü tanıdan bir dövlətin qurulmasının vacibliyini vurğulayıb.

- Laiklik: Atatürk üçün dövlətin və dinin ayrılması prinsipi önəmli olub. Onun rəhbərliyi ilə din, dövlət işlərindən ayrılıb

- İnsan hüquqları: O, insan hüquqlarını və azadlıqları mühafizə etməyə çalışıb.

"Atatürkün İrsi"

Atatürk 10 noyabr 1938-ci ildə vəfat edib. O, bu günə qədər Türkiyənin ən böyük və ən hörmətli liderlərindən biri olaraq qalıb. Onun irsi ölkənin siyasi və mədəni həyatında dərindən təsir edib. Hər il 10 noyabrda onun vəfat etdiyi saatda Türkiyədə ölkə boyu bir dəqiqəlik sükutla anılıb.

Atatürkün əsas irsi, modern Türkiyənin qurulması və Türk xalqının öz şəxsiyyətini və milli müstəqilliyini qorumaq üçün müasir bir dövlət qurmaq məqsədinə xidmət edən islahatlardır. O, yalnız Türkiyənin deyil, dünya miqyasında modernləşmə və milli azadlıq hərəkatlarına ilham verən bir şəxsiyyət olaraq qalıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Gəncə - qədim diyar, Azərbaycan mədəniyyətinin beşiyi, tək elə dünyaya Nizami Gəncəvini gətirməsi ilə bu ulu diyar dünyanın mədəniyyət xəritəsində iz qoyubdur.

Bu gün Gəncədə mədəni həyat yüksək templə inkişaf edir, Gəncə Dövlət Filarmoniyasının musiqi sahəsindəki fəaliyyəti rəğbət doğurur. Ulu diyar çox sayda məşhur musiqi xadimləri də yetirmişdir, onların adlarını ən azı doğum və anım tarixlərində çəkməyə borcluyuq.

Mobil Babayev 23 dekabr 1945-ci ildə Gəncə şəhərində dünyaya gəlib. O, 1953-cü ildə Bülbül adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbinin skripka sinfinə qəbul olunub, təqribən, 5–6-cı siniflərdə olarkən musiqi bəstələməyə başlayıb. Bəstəkarlıqdan ilk müəllimi Ədilə Hüseynzadə, daha sonra Müdhət Əhmədov, 8-ci sinifdən etibarən məktəbi bitirənə kimi isə Nazim Əliverdibəyov olub.

1964-cü ildə viola və bəstəkarlıq üzrə məktəbdən məzun olub və həmin ildən Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının viola sinfinə daxil olub. 1972-ci ildə Konservatoriyadan məzun olub və diplom işi olan 1-ci simfoniya Rafiq Kərimovun dirijorluğu ilə Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Simfonik orkestrinin ifasında səslənib. 1972-ci ildə hərbi xidmətə yollanıb, orada Qırmızı bayraq ordenli mahnı və rəqs ansamblında çalışıb.

1973-cü ildə hərbi xidmətdən qayıtdıqdan sonra Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında musiqi redaktoru, daha sonra isə baş redaktor kimi fəaliyyət göstərib. İlk mahnılarından biri, sözlərinin müəllifi Zeynal Vəfa olan "Vəfalı dost" olub. Həmin mahnı 1974-cü ildə Vilnüs şəhərində "Vilnüs qalaları" beynəlxalq mahnı müsabiqəsində birinci yerə layiq görülüb. 1975-ci ildə viola və kamera orkestri üçün yazılan konsert, 1976-cı ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının böyük zalında dinləyicilərə təqdim edilib. İfaçılar Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestri, solist isə Çingiz Məmmədov olub.

1981-ci ildə "Düşüncələr" adlı estrada simfonik orkestri üçün 4 hissəli konserti bitirib. 1984-cü ildə Bakıda keçirilən "Zakafkazskaya vesna"-da gitara və kamera orkestri üçün yazılan 4 hissəli musiqisi səslənib. Bəstəkarlar İttifaqının zalında keçirilən bu konsertdə solist Ələsgər Abbasov olub. 1985–88-ci illərdə bir neçə caz orkestri üçün pyeslər yazıb. 1990-cı ildə 20 yanvar şəhidlərinə həsr etdiyi, Nüsrət Kəsəmənlinin sözlərinə "Ağlama torpağım, ağlama" adlı solistlər, xor və orkestr üçün 3 hissəli kantata yazıb.

1. "Ömür bitir, yol bitməz". 3 saylı Simfoniya

2. "Ağlama torpağım, ağlama…" Solistlər, xor və orkestr üçün Kantata. Söz. N. Kəsəmənlinindir

3. "Mən bu yerdən gedəli". Xor və orkestr üçün silsilə. Söz. Qaracaoğlanındır,

4. "Düşüncələr". Orkestr üçün 4 hissəli Ko

5. mən bu yerdən gedəli 3 hissəli xor və orkestr üçün kompozisiya

Bəstəkarı olduğu filmlər

- Arzular... Arzular...

- Azərbaycan pambığının yetişdirilməsi texnologiyası

- Babamızın babasının babası

- Bağışla   buBalaca ev

- Bəhrə

- Bəstəkar

Bəstəkar 10 noyabr 2023-cu ildə vəfat edib. Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Görkəmli ədib, pedaqoq, tərcüməçi, ictimai xadim...

Onu necə təqdim edim, bilmirəm. Amma bir onu bilirəm ki, o, həqiqətən də böyük ziyalı olub, ömrü boyu xalqına xidmət edib.

Mikayıl Rzaquluzadə 1905-ci il martın 17-də Bakı şəhərində doğulub. İbtidai təhsilini yeni üsullu "Mədrəsəyi-nur" məktəbində və mollaxanada alıb. Yeni üsullu 5 saylı "Rus-müsəlman" məktəbində, həm də xüsusi müəllim yanında hazırlaşıb Bakı ticarət məktəbinə daxil olub. 1917-1918-ci ildə Bakı birinci realni məktəbi milliləşib "Edadi" adını alıb.

 Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti qurulduqda həmin məktəb II dərəcəli Şura zəhmət məktəbinə, daha sonra Birinci Azərbaycan Ali Pedaqoji İnstitutu nəzdində "A.Şaiq adına nümunə məktəbi"nə çevrilib. O, həmin məktəbin son sinfində ikən ekstern imtahan verib Ali Pedaqoji İnstitutun tarix fakültəsinə daxil olub.

Bütün təhsil müddətində müvazi olaraq: Azərbaycan hərbiyyə-bəhriyyə komissarlığında rabitəçi, Bakı vilayət hərbi komissarlığında jurnalist, Bakıda Sabir adına kitabxanada və fəhlə rayonlarının kitabxanalarında kitabxanaçı, Bakı mərkəzi kitabxanasında kollektor müdiri, pedaqoji institut kitabxanasının müdir müavini, müdiri vəzifələrində işləyib.

İnstitutu bitirdikdən sonra Gəncə pedaqoji texnikumunda, həm də fəhlə fakültəsində ədəbiyyat və pedaqogika-psixologiya müəllimi işləyib. Bu dövrdə Gəncə müəllimlər evində ədəbiyyat dərnəyinin rəhbəri, "Qızıl Gəncə" jurnalı redaksiya heyətinin və Azərbaycan Proletar Yazıçıları İttifaqı Gəncə şöbəsinin büro üzvü və s. ictimai işlərdə çalışıb

Moskvada İkinci Dövlət Universiteti yanında olan Pedaqoji Psixologiya-Pedologiya Elmi-Tədqiqat İnstitutunun aspiranturasında təhsil alıb. Eyni zamanda SSRİ Xalq Komissarları Şurası yanında qanun və qərarlar nəşriyyatının Azərbaycan şöbəsində tərcüməçi və stenoqrafiya kurslarında ədəbiyyat müəllimi işləyib.

Bakıda Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat Pedaqogika İnstitutunda uşaq ədəbiyyatı sahəsində elmi işçi, Azərnəşrdə tərcüməçi və redaktor olub, qısa fasilələrlə "İnqilab və mədəniyyət" jurnalı redaksiyasında məsul katib, "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında, Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr Cəmiyyətində baş redaktor, "Azərbaycan" jurnalı redaksiyasında baş redaktorun müavini vəzifələrində çalışıb.

Əsərləri

1. Qaranquş yuvası

2. Xanım Züleyxa

3. El gücü

4. İstək

5. Özbək qızı Tara

6. Sirli saz

7. Qu gölü

8. Ovçu Elişlə qoçaq Aytəkinin nağılları

9. Ölkənin çiçəkləri

Farscadan və ruscadan tərcümələri

1. Nizami Gəncəvi. İsgəndərnamə (iqbalnamə)

2. Y.Lebedinski. Həftə

3. F.Panfyorov Brusski (II kitab)

4. T.Oldriç. Amerika məktəblisinin xatirələri

Mikayıl Rzaquluzadə 1984-cü il noyabrın 10-da Bakıda vəfat edib. Bakı küçələrindən birinə onun adı verilib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.11.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının 1 şair, 1 şeir rubrikasında bu gün Şəhla Rəvanın "Müstəqillik bayrağı” adlı şeiri təqdim edilir.

Şəhla Rəvan Cəlilabad rayon Göytəpə şəhər şəhid Vasif Hüseynov adına 2 N-li ümumtəhsil tam orta məktəbnin direktoru, "Həməşəra" və "Nizami Gəncəvi" Fəxri Diplomları laureatı, Cəlilabad ədəbi mühitinin tanınmış nümayəndələrindən biri, ədəbiyyatçı, filoloq, ədəbi təhlilçi və tənqidçi, şairdir.

MÜSTƏQİLLİK BAYRAĞI

Bayrağımın üç rəngi var,

Mavi, qırmızı, yaşıl.

Vətən ona, o vətənə,

Gör necə də, yaraşır.

Qırmızı zolağın üstdə,

Ağ rəngli aypara var.

Ətrafında səkkiz guşə,

Parlayan ulduz yanar.

Azadlığın simvoludur,

Zirvələrdən enmərik.

Bu yol haqqa gedən yoldur.

Biz bu yoldan dönmərik.

Milli birlik, bərabərlik.

Var onun xilqətində,

Bayraqla bir addımlarıq

Asan gündə, çətində

Mütəqillik qazanaraq

Bayraqımız ucaldı

Düşmənlərdən qisas alıb,

Daim zirvədə qaldı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.11.2025)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

9 Noyabr - Dövlət Bayrağı Günü qeyd olunursa, mütləq Milli Qəhrəman, Bayraqdar Natiq Qasımov yada salmalıyıq.

 Natiq əlində üçrəngli Bayrağımız erməni yaraqlılarının arasında irəliləyərkən orada olan xarici jurnalistlər sözügedən məşhur fotonu çəkdilər.

Moskvada nəşr edilən “Oqonyok” jurnalının 1992-ci il aprel ayında (№14-15) müxbir Konstantin Smirnovun “Qorxu” məqaləsi çap olunub. Həmin məqalədə italiyalı fotomüxbir Enriko Sarsinin çəkdiyi bir görüntü verilib. Bu fotoda azərbaycanlı döyüşçü Natiq Qasımov ermənilərin əhatəsində olmasına baxmayaraq üçrəngli Bayrağı vermir.

Bu, savaşlar tarixində baş verən çox heyrətamiz bir hadisədir.

Natiq Qasımov 1971-ci ildə yanvarın 2-də Gədəbəy rayonunun Kiçik Qaramuradlı kəndində anadan olub. Sonradan ailəsi ilə Mingəçevir şəhərinə köçüb. Məktəbi bitirdikdən sonra Azərbaycan DRES-də çilingər, “Kosmos” kinoteatrında kinomexanik işləyib. Rusiyanın Krasnoyarsk vilayətində Daxili Qoşunlarda hərbi xidmətdə olub.

Bi isə sonrakı tarix – o tarix ki onu qəhrəmanlığa aparır.

1991-ci ildə ordudan tərxis olunduqdan sonra Natiq Qasımov könüllü olaraq Vətənin müdafiəsinə gedir, Ağdamda Yaqub Rzayevin (“Ala Yaqub”) başçılıq etdiyi “Qarabağ şahinləri” batalyonunda vuruşur. Döyüş bölgəsindən evə qayıtdıqdan az sonra “Xocalı” soyqırımı baş verir. O, yenidən döyüş bölgəsinə gedir.

1992-ci ilin martında “Qarabağ şahinləri” batalyonundan olan 31 nəfərlik dəstə Ağdamın Xramort kəndi yaxınlığındakı əhəmiyyətli bir yüksəkliyi ələ keçirir. Döyüşdə həlak olanlar da olur, digərləri isə geri qayıdır. Həmin yüksəklikdəki qədim alban kilsəsində Natiqlə birlikdə altı nəfər dostu qalır. Onlara kömək göndərilmir. Bütün dostları həlak olan Natiq beş gün təkbaşına ermənilərlə döyüşür və mövqeyi tərk etmir. Sonda ermənilər əsir götürdükləri iyirmi nəfər Xocalı sakinini o təslim olmayacağı halda qətlə yetirəcəklərini bildirirlər. Bu xəbəri Natiqə əsir götürülmüş, Xocalıda məktəb direktoru işləmiş Cəfər Cəfərov çatdırır.

C.Cəfərovun dedikləri: “...Yuxarı baxdım. Gecədən islanmış üçrəngli Bayraq ağır-ağır yellənirdi. Bayrağa baxa-baxa ağladım. O, üzü üstə yıxılmışdı. Yaxınlaşıb yaralı olub-olmadığını soruşdum. Güclə cavab verdi ki, yaralı deyil. Su istədi. Su olmadığından ona bir neçə parça quru çörək verdim. Könülsüz də olsa çörəyi yedi. Dedi ki, komandirim məni altı nəfərlə bura göndərib. Yoldaşlarımdan üçünü ermənilər öldürdü, üçündən isə xəbərim yoxdur. Beş gündür ki, tək qalmışam.

Natiqdən niyə postu tərk etmədiyini soruşdum. Dedi ki, komandirə söz vermişəm, Bayrağı və postu qoyub gedə bilmərəm. Kömək gözlədim, gəlmədi.

Natiqə ermənilərin tələbini çatdırdım. Eşitdiklərinin ürəyincə olmadığını hiss etdim. Dedi ki, iki gülləsi qalıb, axıradək vuruşacaq. Xahiş etdim ki, məni vur, qoy heç olmasa özümüzünkünün gülləsindən ölüm. Bir anlığa xəyala daldı: Tutaq ki, Sizi vurdum, bəs mənə görə iyirmi nəfər əsirin güllələnməsinə necə razı olum? Bunu deyib havaya güllə atdı, ermənilərə tərəf qışqırıb onları yanına çağırırdı. Ermənilər əvvəlcə tərəddüd etsələr də, məni görüb tökülüşdülər. Natiqin üst-başını axtardılar. Onun bir neçə gün burada təkbaşına vuruşmasına heç cür inana bilmirdilər. Kilsəni aramsız avtomat atəşinə tutdular. Heç kimin olmadığını görəndə pərtliklərindən daha da qəzəbləndilər...”

Xatırladaq ki, Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə 25 iyun 2024-cü il tarixdə Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün qorunub saxlanılmasında xüsusi xidmətlərinə və döyüş tapşırığını yerinə yetirərkən göstərdiyi şəxsi igidliyə görə Natiq Səlim oğlu Qasımova ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adı verilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.11.2025)