İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Daxili intizamın ən sadə qaydası “Naharı desertdən öncə yemək”dir. Nahar, zamanı sadə qanunauyğunluq var: desert ən sonda yeyilir. Öncə əsas yeməklər yeyilir və boşqab boşaldılır və yalnız bundan sonra desert verilir. Adi adamlar arasında yanlışlığa səbəb olan deyim var: Həyat qısadır, öncə deserti ye.

Təsəvvür edin, işdən evə gəlirsiniz və şam yeməyindən öncə iri bir şirniyyatı həzmi rabidən keçirirsiniz. Bundan sonra, sərf etdiyiniz enerjini bərpa etmək üçün zəruri olan qidaları qəbul etmək üçün iştahınız qalacaqmı? Şəkər dolu qarınla özünüzü necə hiss edəcəksiniz? Enerjinizi bərpa edəcək və hansısa məhsuldar bir iş həvəsində olacaqsınızmı? Yoxsa, yorğunluqdan günü bitmiş elan edəcəksiniz? İşdən sonra yoldaşlarla bir-iki bakal pivə içdikdən sonra evə gedib televizorun qarşısındakı divanda oturduqda da eyni nəticəni alacaqsınız. Bunlar hamısı, sizin günün ikinci yarısını məhsuldar keçirməyinizə mane olan “desert”lərdir. Və bütün bunların ən pis tərəfi isə, təkrarlanan işlərin adətə çevrilməsidir. Adəti isə tərgitmək çox çətin olur. Asan yolu seçmək, əyləncəli olan işləri görmək və deserti birinci yemək adəti get-gedə güclənərək mənəvi zəiflik və uğursuzluğa səbəb olur.

Brayan Treysi/ Bəhanələrə yox (daxili intizamın gücü)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.03.2025)

Zəhra Allahverdiyeva, “Ədəbiyyat və İncəsənət”

Qərbi Azərbaycanın (indiki Ermənistan ərazisindəki tarixi Azərbaycan torpaqlarının) yer adlarının etimologiyası barədə türk mənbələrinə əsaslanan faktları təqdim edirəm. Bu faktlar əsasən Osmanlı, Səfəvi, Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu və qədim türk mənbələri əsasında araşdırılmışdır. 

1. İrəvan

Osmanlı mənbələrində "Revan" və "Rəvan qalası" kimi qeyd olunub. 1590-cı ildə Osmanlı imperiyası İrəvanı fəth etdikdən sonra bu ad rəsmi sənədlərə düşüb. Evliya Çələbi (XVII əsr səyyahı) İrəvanı "möhkəm qalanın olduğu yer" kimi təsvir edir.

B.е.ə. VIII əsrə aid edilmiş daş kitabələrdə qeyd edilir : Urar­tu şahı I Rus (e. ə. 730-714) deyib ki, ölkəni, о cümlədən İrəvan ölkəsini zəbt etdim.

Buradan aydın olur ki, Urartu şahının işğal etdiyi yer qədim türk ərazisi olub. Deməli, bir yaşayış məskəni kimi İrəvan qədim tarixə malikdir.

F.Köçərli demişkən : “Şəhri-İrəvan keçmişdə mərkəzi-üləma, füzəla və şüəra olub”.

2. Vedibasar

İlkin əsasa görə şəhərin adı ərəb dilindəki Vadi (ərəb. وادي‎) sözündən yaranıb. Toponim fərqləndirici əlamət bildirən böyük və ərəb dilində "iki dağ arasında olan uzun çuxur dərə", "bir çayın axdığı yer, çay yatağı", "çöl, səhra", "sahə", "məkan, yer" mənalarında işlənən vadi sözlərindən əmələ gəlmişdir.

Qədim türk dillərində "Vedi" sözü "çay yatağı, dərə" mənasını verir. Osmanlı və Səfəvi sənədlərində "Vedi" və "Vedibasar" kimi qeyd olunub. Osmanlı Tahrir Dəftərləri (XVI əsr) bu bölgədə azərbaycanlı kəndlilərin yaşadığını göstərir.

Bir fərziyyəyə görə şəhərin adı Vedi çayının daşması ilə əlaqədardır. Basar sözü türk mənşəli olub bərəkətli yer mənasını verir. 

3. Zəngibasar

"Zəngi" qədim türk tayfalarından birinin adıdır. Bu tayfa Səlcuq türkləri dövründə Qafqaza köçmüşdür. Əbdürrəşid Bakuvi (XIV əsr coğrafiyaşünası) Zəngi çayının adını türk mənşəli olduğunu qeyd edir.

Həmçinin şəhərin adı Zəngi çayının daşması ilə də əlaqələndirilir.

4. Basarkeçər

 Osmanlı və Səfəvi mənbələrində "Basar" məhsuldar torpaq, "keçər" isə keçid yeri mənasında işlənir.  Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu hökmdarlarının fərmanları – Basarkeçər onların əsas yaylaq yerlərindən biri olub.

5. Göyçə

 "Göyçə" türk dilində "göy rəngli su" mənasını verir. Bölgə qədim türk boyları tərəfindən məskunlaşmışdır. XIII əsr Moğol və Səlcuq mənbələri – Göyçə gölü ətrafında türk tayfalarının (Qıpçaqlar, Kəngərlər, Qarqarlar) yaşadığı qeyd olunub.

6. Zəngəzur

 "Zəngi" türk tayfa adı, "zur" isə qədim türk dilində "dik dağlıq ərazi" mənasını verir.

 Kaşğarlı Mahmud - "Divanü Lüğat-it-Türk" əsərində "Zəngi" boyu haqqında məlumat var.

7. Mehri

 "Mehr" qədim türk-monoqol (Uyğur və Hun) mədəniyyətində "günəş" mənasını verir.

 Orxon-Yenisey yazıları - "Mehr" sözü Günəş Tanrısı anlamında istifadə olunub.

8. Qafan

 "Qaf" qədim türk dillərində "hündür dağ" deməkdir, "-an" şəkilçisi isə yer bildirir.

Oğuznamələr - Qafqaz ərazilərində "Qaf" adlı müqəddəs dağlardan bəhs edilir.

9. Dərələyəz

 "Dərə" türk dilində "çökəklik", "Ləyəz" isə qədim türk boylarından birinin adıdır.

Osmanlı arxiv sənədləri (XVII əsr) - Bu ərazidə yaşayan türklər qeyd olunur.

10. Əzizbəyov

 Sovet dövründə Məşədi Əzizbəyovun adı ilə adlandırılıb, lakin bu bölgə tarixi olaraq Azərbaycan türklərinə məxsus olub.

Qacar və Səfəvi mənbələri - Bu bölgədə əsasən türk tayfaları yaşayırdı.

11. Qırxbulaq

 "Qırx" qədim türkcədə "çoxlu", "bulaq" isə "su mənbəyi" deməkdir.

 Dədə Qorqud dastanı - Qırx igid və su mənbələri ilə bağlı motivlər mövcuddur.

Burada çox sayda bulaqlar olub. 

12. Sarıqamış

 "Sarı" türk dillərində rəng bildirir, "qamış" isə bataqlıq bitkisidir. Osmanlı tədqiqatçıları (XVII əsr) - Bölgənin sarı otlaqları və qamışlıq sahələri qeyd edilib.

13. Pəmbək

 "Pəm" qədim türk mənşəli olub "hündür, dağlıq" mənasını verir, "-bək" isə türk feodal tituludur.

 Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu mənbələri - Burada türk bəylərinin yaşadığı qeyd olunur.

14. Ağbaba

 "Ağ" (təmizlik, işıq) və "baba" (müqəddəs şəxs) türk dilində çox işlənən sözdür.

 XVI əsr Osmanlı tədqiqatları - Ağbaba türklərin müqəddəs saydığı yerlərdən biri olub.

Bu rayon və bölgələrin adları Osmanlı, Səfəvi, Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu və digər qədim türk mənbələrində qeyd olunub. Erməni hakimiyyəti XX əsrdə bu adların çoxunu dəyişdirib, lakin tarixi sənədlər bu ərazilərin türk-müsəlman əhalisinə aid olduğunu sübut edir. 

Qayıdış çərçivəsində atılan addımlardan biri də Qərbi Azərbaycanda doğulan şəxslərin şəxsiyyət vəsiqəsində erməniləşdirilmiş şəhər adları yox qədim yəni əsl adları yazılır. 

Bizə “haralısan?” deyəndə, biz fəxrlə ata yurdumuzun əsl və tarixi adını deyə bilirik. Bu bizim üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Biz yurdumuza qayıdacayıq. Azərbaycan əlifbası ilə öz tarixi şəhər, rayon və kənd adlarımız yazılan lövhələri Azərbaycan bayrağı ilə birlikdə asacayıq. Biz doğma vətəndə bayrağımızı dalğalandıracayıq.

Biz buna inanırıq, biz qayıdacayıq!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.03.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.   

Planlaşdırma nədir? Biznesdə ən vacib elementlərdən biri barədə söhbətimizi davam etdiririk.

Müfəssəl maliyyə planı

Siz öz biznes-planınıza detallarına qədər işlənmiş maliyyə planı daxil etməlisiniz. Adətən bu, 3 il üçün tərtib edilir. Planda aşağıdakılar öz əksini tapmalıdır:

·        Satış həcmlərinin proqnozu;

·        Qazanc və ziyanın qiymətləndirilməsi (birinci il hər ay üçün, sonralar hər rüb üçün);

·        İllik balans cədvəli.

***

 Biznes-planın hazırlanması təxəyyül tələb edən işdir. Bu sənəddə siz olmuşları deyil, gələcəyi təsəvvür və təsvir edirsiniz. Əksəriyyət üçün belə iş, əlbəttə ki, çətindir.

Siz yazıçıları hərdən yaradıcılıq ilhamının tərk etməsi haqqında eşitmisiniz? İfadə aydınlığını və dəqiqliyini itirərkən qarşılaşdığınız problemlər bəzən məşhur yazıçıların da qarşısında durur. Nəzərə alın ki, yazıçılar bəzən yazmağa məcburdurlar, çünki naşir son təhvil vaxtını  müəyyən etmişdir, alınmış avans isə artıq xərclənib. Roma şəhərinin də bir günə  tikilmədiyindən xəbərdar olan və biznes-planın yekunlaşdırılması üçün xeyli vaxtı olan sizlərin isə narahatçılıq üçün heç bir əsası yoxdur. Elə deyilmi? Sizi vaxt qovmursa, demək, nəticəni əldə etməyinizə də ciddi maneə yoxdur.

Əgər hiss edirsiniz ki, nə isə ilişib dayanıb, narahat olmayın. Bu, yaradıcılıq prosesi üçün  tipikdir. Əsas odur ki, əliniz işdən soyumasın. Özünüzü məcbur edin, bir neçə söz yazın, sonra yenə məcbur edin və yazın. Beləcə də davam edin! Qısa müddətdə işinizin planı hazır olacaq. Qənaətbəxş plan varsa, demək, uğura doğru yolun təminatı da var!

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.03.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Tələbə Yaradıcılığı rubrikasında bu gün sizlərə Şəki Tibb Kollecinin tələbəsi Aysu Süleymanlının şeirlərini təqdim edəcəyik.

Aysu İlham qızı Süleymanlı 2005-ci il dekabr ayının 6-da Şəki şəhərində anadan olub.  2012-2023-cü illərdə Şəki şəhər 17 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alıb.

Hazırda kollecinin II kurs tələbəsidir.

Şeirləri oxuyarkən xırda-para nöqsanları müəllifə bağışlayın. Unutmayaq ki, o hələ həvəskar bir tələbədir. Hələ elmi də öyrənir, sənəti də. Öyrəndikdən sonra tələb də böyük olacaq.

              Şəfa Vəli, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Şəki-Zaqatala təmsilçisi.

***

Sən Qafqaz  Səhləbi-vətənin gülü

Dünyada yeganə, tək nümunəsən.

Gülün tək aşiqi sevda bülbülü,

Ağabəyim üçün əsrarəngizsən.

Qoymazsan gülünün qaməti düşə,

Sən onun dayağı qəmxarı, bülbül.

Özünü həbs etdin gülün eşqinə,

Nə xoş, abır-həyalı, tikanlı bülbül.

Orada kök saldın, orada qaldın,

Bükmədin belini dimdik dayandın!

Sən qədər fədakar mən tanımadım,

Yaşarkən görmədim, ay Xarıbülbül.

Sənin bərabərin, sənin oxşarın,

Olmaya dünyada yeganə, təkdir!

Səninlə vətənin həsrəti qəlbdə-

Otuz il sağalmaz ən böyük dərddir...

Səsin qulaqlarda ən gözəl səsdir,

Həsrətin nəğməsi sanki qəlizdir.

Nə olar, bir oxu eşidək səni,

Qəlblərə vəfa ol, barı, ay bülbül.

Bu illər ərzində Qarabağ yalnız

Səninlə öyünür, sənlə gülürdü.

Şuşamız səsini eşidən zaman

Ürəkdən deyirdi: “Xilaskar bülbül”.

Vətən oğulları yaraşdırmadı

Xarıbülbülünə əsirlikdən pay.

Azadlıq eşqiylə savaşdı, ancaq

Bizim nəsillərə iz saldı parlaq!

***

İstərəm o kəs ki, yaşayan zaman

Özünün əxlaqi, qeyrəti ola.

Bax onda ruhunun gözəlliyinin

Böyük bir mənası, bir zəhmi olar;

Mən əxlaq sevirəm, qeyrət sevirəm!

İstərəm o kəs ki, danışan zaman

Sözünün hikməti, dəyəri ola.

Bax onda dinləyər insanlar onu,

Söz dönər qızıla, qiymətli olar;

Mən xoş söz sevirəm, hikmət sevirəm!

İstərəm o kəs ki, oxuyan zaman

Düzgün ibadəti, inamı ola.

Kimin ki, imanı düzdürsə əgər,

Onun saf niyyəti, ibrəti olar;

Mən iman sevirəm, Yaradan sevirəm!

***

Ruhumu göylərə əmanət edib,

Göylər də deyəsən, məndən lap bezib…

Mən qoyduğun yerdə, sən isə gedib

Əmanətə xəyanət edən qadınsan.

Deyirsən, suallar alıbdır məni

Bilirsən nə günə salıbdır məni?!

Necə də çətindir unutmaq səni

Sən elə yalandan sevən qadınsan.

Heç bilmə, hardayam, necəyəm deyə,

Onsuz da bilirsən buralardayam.

İstəsən də artıq gələn deyiləm,

Mən yalnız Allah amanındayam.

Sən də yorma özünü, burax başını,

Bu sevgi oynunun di at daşını!

Nigaran da qalma, sil göz yaşını,

Mən elə həminki adamam, qadın!

Deyirsən, mənimsən, mənim deyilsən?

“Səninəm” desəm bəs nə deyirsən?

Verdiyin sualı bir düşün görək,

Sən özün əminsən, əmin deyilsən?

***

Mən dünən qucağında böyüyən o qız,

Sən isti ocağım, yurdum-yuvamsan.

Aldığım nəfəsin borclu olduğum,

Mənim kiçik dünyam, öz diyarımsan.

Bilirəm eşqinlə alışıb-yanır,

Ondandır qəlbimin bu hərarəti.

Ey adı ucadan uca olanım,

Sənsən mənim namusum, mənim qeyrətim.

Sənin bərabərin, sənin oxşarın,

Olmaya sənə tay yoxdur dünyada.

Ay mənim yeganə ülvi diyarım,

Sənsən o, Vətənim, Vətənim mənim!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.03.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Deyir ki:- “11 yaşımda önümə qoyduğum məqsəd gah müxbirlik, gah aparıcılıq, gah layihə rəhbərliyiydi. Soruşa bilərlər ki, öz hədəfin olmayıbmı? Əlbəttə olub. Məsələn, hələ jurnalistliyin mənasını qavramazdan öncə 12 vərəq dəftərlərdə qəzet düzəldər, jurnal hazırlayar, güya kitablar çap edər, hər bayram günü otağın qapısını kilidləyib "studiya" qurar, beləcə, anamla qardaşımı qonaq çağırardım. Atamı çox tapmazdıq evdə. Mütəmadi çalışar, çalışar və çalışardı. Bəzən gecəyarı qonaq otağını bürümüş göyümtül işıqdan ötrü oyanardım. Hənirtisizcə çıxardım dəhlizə və görərdim, atam məqalə hazırlayır - Hesabat üçün. Sənədli filmlər üçün. Yaxud gecəyarı zəng edərdi hansısa əməkdaşa: O adama əlli dəfə tapşırmışdım ki, kadrı dəyişsin! Hara baxır bu uşaqlar? Yığışdırın efirdən. Dərhal!” 

Həyatını idarə etməkdə qətiyyətlidir və ənənələrə böyük dəyər verir. Səbirli, inadkar və sabit təbiətlidir. Arzularını planlı və sistemli şəkildə həyata keçirməyə üstünlük verir. Bu səbəbdən də, onu əzmkar və qətiyyətli insan kimi xarakterizə etmək olar. Onun üçün maddi təhlükəsizlik və komfort çox önəmlidir. Lüks və gözəl əşyalar onun cazibəsini artıran elementlərdir. Ev dekorasiyası, geyim və yemək mövzusunda estetik zövqü yüksəkdir. Bir sözlə, komfort və gözəllik həyatında önəm verdiyi ən vacib detallardır...

“Jurnalist ailəsində dünyaya göz açmışam. Aid olduğum hər iki nəsil kitabxanalara sahib insanlardır. Atamın anası da, anamın atası da göz nurunu kitab vərəqlərinə bəxş edib. Balkona bitişik otağımızın pəncərəsi atamın kitab kolleksiyasının yarısından ibarətdir. Digər yarısını o, özüylə aparıb. Və böyüyüb atamlaşdıqdan sonra həmin boşluğu yenidən doldurmuşam. İndi mənim də kitabxanam var. İşim-gücüm oxumaq və yazmaqdan ibarətdir.”- söyləyir...

Parlaq istedad hər adamda olmur. Onu Allah yalnız sevdiyi bəndələrinə verir. Verir ki, milyonların içində fərqlənə bilsinlər və insanlar arasında daha faydalı, daha ötkəm olsunlar. İstedad vulkana bənzər, püsgürdü ki səd tanımaz, aşıb daşar. Haqqında söhbət açdığım Mir Çingiz Ağayev kimi. O, 1997-ci ilin may ayının 11-də dünyaya gəlib. Məşhur telejurnalist Mir Şahin Ağayevin oğludur...

Deyir ki:- “Mən övladlığı kitablarla, tənqidlərlə və təltiflərlə öyrənmişəm. Təltiflər beşinci sinifdən bəri otağımızı bəzəyən mükafatlardı. Kitablar özümkülərdən doyub atamın qardaşıma aldığı bədii əsərləri oxumağımın obrazıdır. Tənqidlərsə məni həm övlada, həm insana, həm də jurnalistə çevirən hadisənin təzahürləridir. Məsələn, babam deyərdi, oğulsan, halal olsun! Nə gözəl şeirdi! Qürurlanar, fəxr edər, öpərdim babamın yanaqlarından. Fəqət elə ki, atamın yanına gələr və şeiri ucadan deyərdim, vəssalam, başlayardı tənqid atəşi! - Bala, bu cümlədə nə demək istəmisən? Məqsədin nədir? İnversiya nəyə lazımdır? Filan cümləni yerli-dibli silmək lazımdır. Uşağı tərifləməyin.” 

Bir işə başladısa, onu tamamlamağa qətiyyətlidir və bu yolda heç bir maneəyə boyun əyməz. Sadiq və güvənilən adamdır. Dostluq və romantik münasibətlərdə uzun müddətli bağlılığa və sadiqliyə böyük əhəmiyyət verir. Sevdiyi insanlara hər zaman dəstək olmağa hazırdır. Elə buna görə də etibarlı dostdur...

“Bəli, məni jurnalist edən ilk meyar atamın tənqid atəşiydi. Ki, hələ də sönmək bilmir. Sözsüz, hər övlad atasını yenilməz qəhrəman sayır və bu təxəyyül məhsulu o vaxtadək böyüyür ki, körpə, atasının adi insan olduğunun fərqinə varır. Mən varmadım ancaq. Əksinə, zaman keçdi, il dolandı, üzüm yüngülvari qırışdı, hətta saçlarımdakı sarı-qırmızı tellər də ağarmağa başladı, təkcə o mübhəm adiliyin şahidi olmadım! Və bunun yerini zamanla ruhuma sirayət etmiş qeyri-adi özgüvən doldurdu. Fərq etmir, biz söhbətləşirik, dərdləşir, görüşürük, ya yox.”- söyləyir...

Gənc də olsa praktiki düşüncəyə malikdir. Onun üçün həyatın reallıqları və gündəlik ehtiyaclar prioritetdir. Maddi resursları ağıllı şəkildə idarə etmək və uzun müddətli məqsədlərə çatmaq üçün ciddi planlar qurmaq onun təbiətindədir. Yuxarıda qeyd etdiyim kimi, dəyərlərə və ənənələrə bağlılıq onun üçün çox önəmlidir...

Deyir ki:- “Xarakterimin böyük qismi mənə ondan miras qalıb. Səsi, jestləri, mimika və təbəssüm edərkən burun kənarında yaranan o şırımlar kimi. Təvazökarca görünməsə belə, mən, öz xislətimlə qürur duyuram. Əlimdən hər şeyimi alsalar, içimdəki bu sonsuz güc ən dibdən qaldırıb ən yüksək nöqtələrin fatehinə çevirəcək məni. Necə ki, atamı çevirib və necə ki, onun çatdığı bütün zirvələr mənim "keçilməz"lərimi yoxa çıxarır. Önümü açır...”

“APA Group”-da layihə rəhbəri vəzifəsində çalışır. “Künc-Bucaq” adlı verilişin həm müəllifi və həm də aparıcısıdr. Veriliş boyu qonaqlarına verdiyi suallar, aparıcılıq məharəti yüksək səviyyədədir. Bəlkə də bu xüsusiyyətlər ona atasından genlə ötürülüb, deyə bilmərəm. Amma onu bilirəm ki, öz parlaq istedadı ilə, o jurnalistika sahəsində böyük uğurlara imza atmağı bacaracaq. El arasında belə bir deyim də var- “Yaxşı oğulu uşaq vaxtı atasına görə tanısalar da, böyüyəndən sonra atasını ona görə tanıyarlar...”

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.03.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün şair Adil Qasımlının doğum günüdür.

O yer ki, dağları qranitləşib

Köksündə nizələr, oxlar kütləşib,

Qədim qalalardan zireh geyibdi…

Bütün ötkəmliyi, sərtliyi ilə

Vüqarı, dözümü, mərdliyi ilə

Məni göz açandan sehrləyibdi.

Köklənib dumduru məhəbbət üstə

Qəlbimin telləri çalınıb sim-sim.

Gah pay-piyada, gah da at üstə

Gəzdiyim torpaqdı ilk müəllimim.

Adil Qasımlı 12 mart 1938-ci ildə Naxçıvan şəhərində anadan olmuşdur. Naxçıvan şəhəri 2№-li orta məktəbi bitirib, Azərbaycan Pedoqoji İnstitutuna daxil olmuş, təhsilini başa vurduqdan sonra əmək fəaliyyətinin ilk illərində Naxçıvan Müəllimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunda metodist, Naxçıvan pedaqoji məktəbində və Naxçıvan Pedaqoji İnstitutunda müəllim işləmişdir. 

Sonra jurnalistlik fəaliyyətinə keçərək Naxçıvan MR Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsində müvafiq ardıcıllıqla redaktor, böyük redaktor, şöbə müdiri, baş redaktor vəzifələrində çalışmışdır. Əsərləri və ərsəyə gətirdiyi televiziya verilişləri ilə milli ideyaların yayılmasına xidmət etməklə bərabər, müstəqillik uğrunda başlayan Azərbaycan Milli-Azadlıq Hərəkatında (1988–1991) aktiv mübarizə aparmışdır.

Gənclik dövrü sənət adamları üçün böyük sıçrayış və inkişaf dövrü kimi səciyyələnən ötən əsrin 60-cı illərinə təsadüf edən, yeni ruhlu şeirləri ilə görkəmli qələm ustalarının diqqətini özünə çəkən, ustad şair Adil Qasımlı müasir poeziyamızda əsərlərinin bədii-fəlsəfi yükü və özünün orijinal deyim tərzi ilə seçilib.

Azərbaycan radiosunda səhnələşdirilən "Cəsarət", "Yaşıl obanın nağılları" poemaları dinləyicilərə təqdim edilmiş, Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında oynanılan "Aylı gecənin qaranlığında" ikihissəli pyesi tamaşaya qoyulmuşdur. Naxçıvan Dövlət Televiziyasında müəllifi və aparıçısı olduğu "İncilər, qöncələr", "Karvan", "Əlvan fikirlər" kimi uzunömürlü həftəlik televiziya verlişləri cəmiyyətdə milli ruhun qorunub saxlanılmasına və inkişafına xidmət etmişdir. 

Kitabları:

1. Pıçıltılar

2. Biz görüşəndə

3. Dağlar, Qalalar, Babalar

4. Qaranquş ömrü

5. Sənə dönərəm

6. Salam sevgi

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.03.2025)

ABŞ-nin Arlinqton şəhərindəki Texas Universitetində azərbaycanlı pianoçu Fidan Ağayeva-Edlerin solo konserti və ustad dərsi olub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən verilən məlumata görə, Komitənin və Azərbaycan-Amerika Musiqi Fondunun dəstəyi ilə baş tutan konsertdə Türkər Qasımzadə, Rəhilə Həsənova, Ayaz Qəmbərli, Firəngiz Əlizadə, Arnold Şönberq, Corc Kramb və Çaya Çernovinin əsərləri ifa edilib.  soydaşımızın ifası tamaşaçılarda böyük maraq doğurub.

Bununla yanaşı, universitetin tələbələri üçün ustad dərsləri də keçirilib. Fidan Ağayeva-Edler öz zəngin təcrübəsi, bilik və bacarıqlarını tələbələrlə bölüşüb. Bu dərslər gənclərin müasir fortepiano ifaçılığına dair dərin biliklər qazanmasına imkan yaradıb. 

Qeyd edək ki, Almaniyada yaşayan Fidan Ağayeva-Edler dünya pianoçuları arasında öz müasir ifaları və peşəkarlığı ilə seçilir, musiqisevərlərin rəğbəti ilə qarşılanır. O, Berlinin müasir musiqi həyatında aktiv fəaliyyət göstərməklə yanaşı, bəstəkarlarla da sıx əməkdaşlıq edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.03.2025)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir:

Vaqif küçəsində 30 nömrəli evdə yarızirzəmi mənzilimizdən köçməyimizdən 48 il keçir. Amma hələ də arabir bu mənzildə keçən günlərimiz yuxuma girir. Qapı döyülür. Açıram: Yusifdir. Ya mən zəng edirəm: Evdəsən, Yusif, gəlirəm.

Yusif Səmədoğlunun vəfatından 26 il keçir. İlk tanışlığımızın, bir qədər sonra dostluğumuzun 50-dən artıq müddətini xatırlayıram. Yusifin vəfatından keçən 36 ili də əlavə etsək, deyə bilərəm ki, 75 ildə mən Yusif qədər saf qəlbli, açıq ürəkli, hər bir həsəddən, bədniyyətdən, məkrdən bu qədər uzaq olan az insan görmüşəm. Yusif bizim zəmanədə çox da yayğın olmayan təmənnasız dostluğun, yoldaşlıqda etibarın, sədaqətin canlı rəmzi idi. Yuxarıda gətirdiyim sənədlər bu sözlərimin ən kiçik ən adi və sadə bəlirlərindəndi.

1993-cü ildə mən İstanbulun Memar Sinan Universitetinin dəvətiylə yeddi ay müddətində bu universitetdə Azərbaycan ədəbiyyatından dərs dedim. İndi kütləvi hal almış, amma elə o vaxt da nadir hadisə olmayan bu adi məsələ – Türkiyəyə işləməyə getmək – mənim gedişimlə səs-küy qopardı. Tək-tük məni müdafiə edənlərlə (o cümlədən, oğlum Turalla) müqayisədə əleyhimə nə qədər dedi-qoduyla, yalanla, şayiələrlə dolu yazılar yazıldı.

Türkiyə səfərimə razılıq verəndə dərhal müvəqqəti də olsa yerimdə kimin qalması barədə düşündüm və bir an belə tərəddüd etmədən, “əlbəttə, ancaq və ancaq Yusif” qərarına gəldim. Gəncədə Yazıçılar Birliyinin plenumunu çağırdıq, Yusifə dedim ki, “Azərbaycan” jurnalının redaktoru vəzifəsində qalmaqla Birliyin birinci katibi olmağa razılaşsın. Razı sala bildim.

O vaxt, Xalq cəbhəsi–Müsavat hakimiyyətdəykən şəxsən mənə olmasa da, Yazıçılar Birliyinə soyuq münasibət vardı. Əbülfəz Elçibəy də, İsa Qəmbər də şəxsən mənə hörmətlə yanaşsalar da, ümumi ovqat, mətbuat, TV Yazıçılar Birliyinə sovet sisteminin qalığı kimi baxırdı.

Yusif Xalq Cəbhəsinin qurucularından və ən nüfuzlu xadimlərindən biri idi. Onun yerinə kim olsaydı, mənim xaricdə işləməyimi əsas gətirərək plenum keçirər və asanlıqla yerimi tutardı. Bundan rəsmilər də, yazıçılar da, elə düzü, mən özüm də razı qalardıq.

Amma Yusif bunu etmədi, çünki dostluqda etibar, mənəvi dürüstlük, əməlində halallıq bir namuslu yazıçı, əsl ziyalı, həqiqi kübar kimi Yusif Səmədoğlunun təməl cəhəti idi. Nəinki mətbuatda mənim guya ki Türkiyəyə həmişəlik getdiyimi təkzib etdi, haqqımda hərzə yazılar çap edən “Müxalifət” qəzetinin üzvü olduğu redaksiya heyətindən məhz elə buna görə ərizə yazıb çıxdı. Bunu unuda bilərəmmi?

“Qətl günü” romanının ilk oxucusu mən oldum. Elə əlyazmasını da bir gecəyə oxudum və çox, lap çox sevindim. Amma onu da düşündüm ki, SOSREALİZM metodunun əsiri olan bəzi tənqidçilər bu qeyri-adi, mürəkkəb əsəri dərk edə bilməyəcəklər və dərk edə bilmədikləriyçün top-tüfəngə tutacaqlar.

Ən pisi isə, siyasi yarlıqlar yapışdıracaqlar. Odur ki, fürsəti fövtə verməyib “Azərbaycan” jurnalında jurnalın baş redaktoru Əkrəm Əylisli çətinliklərlə qarşılaşaraq əsəri çap etdirən kimi roman haqqında geniş yazıyla mətbuatda çıxış etdim.

Elə həmin günlərdə küçədə görkəmli alimlərimiz Abbas Zamanova və Bəkir Nəbiyevə rast gəldim. Hər ikisi romanı çox bəyəndiklərini və mənim yazımdan razı qaldıqlarını dedilər. Birdən Abbas müəllim gözlənilmədən Bəkir Nəbiyevə: “Bəkir, amma sən romanın əleyhinə bir şey yazma ha”, – dedi. Təəccüb qalmış Bəkir müəllim özünə xas olan ibarəylə: “Abbas müəllim, ərz elədim ki, roman çox xoşuma gəlib”, – dedi, Abbas müəllim elə əvvəlki tərzdə: – “Onu eşitdim, – dedi – amma sən eleyhinə bir şey yazma”.

“Qətl günü” romanıyla və mənim onun haqqında yazımla bağlı başqa münasibətlə isə bu kitabda bir neçə səhifədən sonra tanış ola bilərsiniz. Daima “Qətl günü” kimi cəsarətli əsəri riskə gedərək çap etməsiylə öyünən Əkrəm, demə, bu əsərin geniş şöhrət qazanmasını adəti üzrə heç cür həzm edə bilmirmiş.

“Azərbaycan” jurnalında “Qətl günü” romanını çap etməsi Ə.Əylislinin bioqrafiyasının işıqlı səhifəsidirsə, bu əsərin böyük populyarlıq qazanmasına həsədi onun təbiətinin kölgəli tərəfidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.03.2025)