Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

Zəfərimiz hesabına bizə qayıdan Xudavəng monastırı - qədim alban, tarixi Azərbaycan abidəsi Azərbaycanın qərb hissəsində, Kəlbəcər rayonunun Vəng kəndi yaxınlığında yerləşir. Bu tarixi dini kompleks Azərbaycanın mədəni irsi və Qafqaz Albaniyası dövrünün ən möhtəşəm memarlıq nümunələrindən biridir. Xudavəng (və ya Dadivəng) monastırı Qafqaz Albaniyasına aid qədim kilsə və monastırlardan biri hesab olunur.

Qafqaz Albaniyasının xristian dövründə tikilmiş bu kompleks öz zəngin tarixi ilə Azərbaycanın dini və mədəni mənzərəsinin ayrılmaz hissəsi olmuşdur.

Monastırın adının mənşəyi müxtəlif izahlarla əlaqələndirilir. "Xudavəng" sözü yerli dildə "Allahın monastırı" kimi tərcümə edilir və bu məkanın dini və mənəvi əhəmiyyətini vurğulayır. "Dadivəng" adı isə bəzən monastırın qurucusu olduğu güman edilən Dadi adlı müqəddəs şəxslə bağlıdır. Bu şəxsiyyətin xristian dininin yayıldığı dövrlərdə bölgədə missioner fəaliyyəti göstərdiyi düşünülür.

Xudavəng monastırı təxminən VI-VII əsrlərdə tikilməyə başlanmış və sonrakı dövrlərdə müxtəlif əlavələr və yenidənqurmalarla genişləndirilmişdir. Kompleksin memarlığı, o dövrün xristian dini tikililərinin tipik xüsusiyyətlərini daşıyır. Kilsənin strukturunda bərk daş materiallardan istifadə olunmuş, həmçinin zəngin bəzək elementləri, mozaikalar və freskalarla bəzədilmişdir.

Monastır kompleksinə daxil olan binalar arasında kilsə, ibadətgah, yaşayış binaları və başqa tikililər mövcuddur. Kompleksin mərkəzində yerləşən əsas kilsə, onun monumental giriş qapısı və içərisindəki dekorativ elementlər diqqətəlayiqdir. Bəzi freskalar və oyma işləri qədim Qafqaz Albaniyasının dini təsvirlərini əks etdirir.

Xudavəng monastırı, Azərbaycanın dini və mədəni həyatında xüsusi yer tutur. Bölgə xristianlarının müqəddəs ziyarətgahlarından biri kimi uzun əsrlər boyu fəaliyyət göstərmişdir. Xristianlıq dövründə və xüsusilə orta əsrlərdə burada dini mərasimlər və ibadətlər keçirilmişdir. Monastır həm də təhsil və mədəniyyət mərkəzi kimi tanınmış, dini və fəlsəfi mətnlərin yazıldığı və saxlandığı məkanlardan biri olmuşdur.

Xudavəng Monastırı yalnız dini məkan kimi deyil, həm də Azərbaycanın müxtəlif dini icmaları arasında mədəni əlaqələrin qurulmasında mühüm rol oynamışdır. Burada saxlanılan dini əlyazmalar və digər maddi-mədəniyyət nümunələri Azərbaycan və Qafqaz regionunun tarixi və dini irsi haqqında qiymətli məlumatlar verir.

Kəlbəcər rayonu 1993-cü ildə Ermənistan tərəfindən işğal edildikdən sonra Xudavəng monastırı da zərər görmüşdür. Münaqişə nəticəsində monastırın bir çox hissəsi dağıdılmış, tarixən əhəmiyyətli abidə vandalizmə məruz qalmışdır. Lakin 2020-ci ildə Qarabağ müharibəsinin sona çatması ilə Kəlbəcər Azərbaycanın nəzarətinə qayıtdı və bu bölgədə yerləşən tarixi abidələrin, o cümlədən Xudavəng monastırının bərpası məsələsi gündəmə gəldi. Hazırda monastırın yenidən bərpası və tarixi əhəmiyyətinin qorunması istiqamətində işlər aparılmaqdadır.

Son olaraq qeyd edək ki, Xudavəng monastırı Azərbaycan tarixi və mədəni irsinin nadir nümunələrindən biridir. Qafqaz Albaniyasının dini mərkəzlərindən biri olaraq, monastır ölkənin xristian irsini qoruyub saxlayan abidələrdən biri kimi xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Onun tarixi əhəmiyyəti, memarlıq gözəlliyi və dini mənəvi rolu Azərbaycanın mədəni irsinin vacib bir hissəsini təşkil edir. Monastırın bərpası və qorunması bu zəngin irsi gələcək nəsillərə çatdırmaq baxımından mühüm addımdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.11.2025)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir. Anar qəhrəmanlarının ən populyar əsərlərini bir daha yaddaşlarda təzələyir:

ANAR, ŞEİRLƏR

“Bəzən yaxında da...”

 Ellər yaraşığı, ölkə gözəli,

 Nə gözəl doğubsan anadan, Pəri!

Ənliyi, kirşanı neynir camalın,

Sən elə gözəlsən binadan, Pəri!

                                  Molla Pənah Vaqif

Bəzən yaxında da uzaq ceyranım,

Bəzənsə uzaqdan qaynayır qanım.

Həyatım, mələyim, ciyərim, canım,

Adını çəkməyə qorxduğum Pəri!

Uca dağ başının təmiz qarı var,

Bəhrəli bağların növ-növ barı var.

Kimin mənim kimi gizli yarı var,

Açıqda sevməyə qorxduğum Pəri!

Neçə gündür yoxdu səsi-sorağı,

Şirindən şirindi dili, dodağı.

Mənə sən öyrətdin, sən, yaşamağı,

Dərdindən ölməyə qorxduğum Pəri!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.11.2025)

Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

“Ölsəm Bağışla" və "Üçüncü Günün Adamı" filmləri ölümün qapısını aralayarkən insanın içindəki sükutlu fəryadları, qorxuları və mənasızlığa qarşı mübarizəsini özündə birləşdirən iki fərqli həyatın üzərindən bədii bir pəncərə açır.

"Ölsəm Bağışla" filmi, insanın ölümə yaxınlaşdığı anın psixoloji labirintində özünü itirən bir şəxsiyyətin daxili monoloqlarıyla bəzədilmiş bir dramdır. Bu film ölümdən qorxan insanın ən dərin emosiyalarını ortaya çıxarır, həyatın hər bir saniyəsini anlamaq  istəyi ilə sarsılan bir varlığın qarşısında dayanır. Bu hekayət insanın özünü tapmaq və ölümün qaçılmaz gerçəklikləri ilə üzləşmək arasında bir yerdə yavaşca sönən işıqlara bənzəyir. Hər bir xarakterin üzləşdiyi əzab çox zaman daxili bir səssizliyi təmsil edir. Qorxunun gözlərdəki əks-sədası, həyatın və ölümün kəsişdiyi nöqtədə insanın içindəki sükutlu faciəni parlaq bir şəkildə göstərir.

"Üçüncü Günün Adamı" isə ölümlə qarşılaşan hər bir insanın üzləşdiyi bəzi suallarla üz-üzə gəlir: Həyat nədir? Necə yaşamalı və nə üçün? 

Bu film ölümün yalnız fiziki yox, ruhsal bir təlatüm yaratdığını önə çıxarır. Varlığın gerçəkliklə üzləşdiyi anlarda ortaya çıxan anlıq gərginlik, həyatın nə qədər qiymətli olduğunu bir vəhşi cığır kimi göstərir. Sanki bir anda zaman dayanır, hər şey dondurulur və bu hərəkətsizlik içində insan, yalnız özünə qapalı bir yerdə varlığının acı gerçəkləri ilə qarşılaşır. Həyat və ölüm arasındakı incə xəttin üzərində gəzən hər bir xarakter, həm özünə, həm də ətrafdakılara qarşı bir növ təbii bir məsuliyyət hissi duyur. Ancaq ölümlə üzləşdikdə hər şeyin anlıq,  keçici olduğunu daha yaxşı dərk edir.

Hər iki film varlığın meyarlarını sorğulayan və ölümün hər birinə gətirdiyi təzyiqi fərqli gözlərlə izah edən bir dünyaya işarə edir. Ancaq "Ölsəm Bağışla" filmində, ölümdən əvvəlki anların ağır psixoloji ağırlığı daha dərindir; o, insanın ən yaxın qorxularına və güclü tələsiklərinə işıq tutur. "Üçüncü Günün Adamı" isə, daha çox həyatın sınaqlarından keçərək ölümün daha həqiqi və təbii bir gələcək olduğunu təqdim edir, amma bütün bunlar bir-birinin qarşısında birdən-birə əks olunan işıqlardır.

Hər iki film insanın ən böyük sualları ilə, varlıq və ölüm arasında sarsılmaz bir bağ qurur, amma hər biri öz yolunda, öz bədii ifadəsi ilə tamaşaçını öz içindəki sükutla üzləşdirir. Həyatın və ölümün təzadında hər şey bir anlıq, amma sonsuzdursa, o an bu hər iki nəsnə bizim içimizdə öz dərinliyi ilə qalır.

Şəkildə: “Ölsəm bağışla” filmindən kadr

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.11.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalınən Şeir saatı rubrikasında bu gün sizlərə  Naxçıvandan Gülay Tahirlinin şeirləri təqdim edilir.

ÖZAY ÜÇÜN

Oğlum, bizim də küçələrdən

Gülümsəyən adamlar keçəcək.

Sallanan qaşqabaqlar

Quşların lələyinə ilişib buralardan köçəcək.

Yer günəşin ətrafında fırlanan kimi,

Bir də görəcəksən hansısa baba

Tutub hansısa nənənin əlindən,

Elə dolana-dolana rəqs edir.

Bu şəhərdə təbəssümlər çıxacaq taxta,

Sıxışdıracaq iki dodağı

Bir-birinə yapışdıran, büzüşdürən

Nə varsa!

Yaşamağı öyrədən məktəblər açılacaq.

Ən yüksək maaşı şükran dərsi

deyən müəllimlər alacaqlar.

Oğlum, bu şəhərdə adamlarla

Pişiklər dost olacaqlar.

İtlər insanların sevgisindən məst olacaqlar.

Əl-ələ tutub gülləni atacaqlar

Mərhəmətsizliyin yuvasına.

Ay mənim qaraqaş, qaragöz balam,

Ay kirpikləri uzunum!

Bu şəhərdə atalar gecə rahat yatacaqlar,

Yorğanın altında qısılıb

Qollarını alınlarına, əllərini ürəklərinə qoymadan.

Alınlarını köynəyin qollarına silə-silə,

Şalvarların ciblərini yoxlamadan...

Qaça-qaça keçməyəcəklər

Adamlar ağacların yanından,

Görüb keçəcəklər,

Duyub keçəcəklər.

Sanma, ağacları yenə kəsəcəklər.

Bu şəhərdə binalar

Utanacaq ağacların yerində durmağa.

Ay mənim qaraqaş, qaragöz balam,

Ay kirpikləri uzunum!

Gec oldu daha, gəl yataq.

Lay-lay... Lay-lay...

Ay mənim qaraqaş, qaragöz balam,

Ay kirpikləri uzunum!

***

Səni sevirəm!
Ey həmişə günəşə açılan pəncərəm!
Gözləri dənizlərdən dalğalı,
Ey əlləri Tanrı sığalı,
Qolları yuvam adam!

Biz yuva qurmağı leyləklərdən öyrənmişik,
Ordan-burdan çör-çöp yığıb,
Dimdiklərində gətirib yuva qururlar
İşıq dirəklərinin ta başında.
Bizim çör-çöpümüzün
Arxasınca küləklər düşüb,
Vüsalı ələyən ələklər düşüb.
Neçə dəfə çör-çöpümüz
Əlimizdən sürüşüb,
Tutmuşuq bir-birimizdən, qalxmışıq yenə.

Səni sevirəm!
Mənə eşqi öyrədən adam –
Müəllimlərin ən böyüyü!
Mən bu məktəbə gələndə
Qısqanclığımı evdə qoyub gəlmişəm,
Azadlıq gətirmişəm əllərimdə gül yerinə.

Özümlə barışıq olduğum tək yer
Kirpiklərinin arasıdır.
Mən məni səndə sevdim,
Mən məni səndə bildim.

Yanılır Dekart, düşünmək nədir?!
Hiss edirəmsə, varam!
Düşünməkdən o tərəfə bir yer var e,
Bax ordayam,
Ordayam.

Səni sevirəm!
İşdir, qəzadır, birdən bitsə hər şey,
Ayrılıqda belə açılar qollarımız, bilirəm!

Səni sevirəm!
Səni yalınayaq,
Səni yalınruh sevirəm!

***

Torpağın çat-çatdır, Vətən!
Görürəm – bağrın yarılır...
O torpaq altında nə qədər toxum cücərmədən ölür.
Nə qədər ağacın kökü var, gövdəsi yox...
O torpağın üstündə
Adamların ürəyi var, sevdası yox...

Mən ən çox sənə bənzəyirəm, Vətən!
Ürəyim sənin kimi parçalanıb.
Xəritən kimi kiçilmişəm,
Zərrə-zərrə biçilmişəm,
Nə qədər idim,
Nə qədər olmuşam, Vətən!

Xəbərin varmı Güneyindən?
Mənim də solumdan xəbərim yoxdur.
Ən çox sevdiyimiz,
Ən çox ağrıyan yanımız,
Mənim solum – sənin Güneyin.

Hərdən Kür kimi hiss edirəm özümü,
Azalıram, azalıram...
Mən – çölün düzündə,
Adamlar cəhənnəm,
Tanrının unutduğu ağac – sozalıram...

Ən çox torpağına bənzəyirmiş adam.
Minillik yaralarını əlimdə sıxsam, sıxsam...
Ürəyim soyuyarmı, görən?
Sən xoşbəxt olsaydın, axı mən də...
Mən də, bəlkə...

Deyirəm, başımı qoyum Xəzərə,
Göy üzündən Tanrını çağırım,
Gəlsə,
Qağayılar imkan versə,
Ona çox yox, bir-iki kəlmə söz deyəcəyəm...

Darıxma, Vətən, darıxma.
O quşlar ki, var.
Təbrizindən dən gətirib
Bakında əkən quşlar.
Onlara baxıb deyirəm ki,
Ümid var.

***

Bir dibçək gülümüz vardı,
Atam baxıb sevincək deyərdi ki,
Gülün tavanı dəlib keçməyinə az qalıb.
Doğrudan da, az qalmışdı.
Sonra atam gözlərini bir anda birdəfəlik yumdu.
Gülsə yavaş-yavaş qurudu...
Yox, suyunu tökdük, torpağını yumşaltdıq,
Gedib-gəlib əzizlədik,
Olmadı...
Atam öldü,
Gül də öldü...
O gülün gücündən istəyirəm hərdən,
"Olmaq, ya da olmamaq: budur bütün məsələ".

O gülün qolları yox idi ki,
Tutub yaşama həbs etsinlər,
Qanadı içində, sözü içində,
Sevgisi içində, közü içində.
Dünya həm də o gülündü,
İtin, pişiyin, çiçəyin, böcəyin...
Amma elə bil Tanrı
Olmaq və olmamaq arasındakı
O böyük boşluğu, sadəcə, insan üçün yaradıb.
Bu dünyada insana özəl bircə yer var:
Olmaq və olmamaq arasındakı o boşluq –
Hamının kəşf etdiyi,
Heç kimin adını qoymadığı...

***

“Evim” dediyim adam çölə atdı məni,

Bir quru canımı götürüb çıxdım,

Nəyim varsa, orada da qaldı.

Eşqi ürəyimə əsa etmişəm,

Ona görə ölmədim, yaşayıram.

Ey çarmıx adam,

Mən niyə səni özümə İsa etmişəm?!

Qaldırmışam əllərimi,

Nə zaman istəsən, gəl!

İsa da olsan, çarmıx da olsan, gəl.

Onu da bil ki,

Daha sənin bağçanda açan deyiləm.

Yox, yox, o adam deyiləm.

Özüm çöl olandan sonra

Daha “Evim” demərəm sənə.

Evlər uçur.

Evlər uçur...

Evlər uçur!

Ağaclar yaşayır, nəfəs olur,

Quruyur, kötük olur,

Ölür, soba olur.

Nə böyük günah imiş

Eşqi evə qapamaq.

Eşqin məkanı çöllərdir.

Eşqin dostu ağaclardır, adamlar yox.

***

O ki sənin alnından yox,
Gözlərinin kənarından salardı yollarını.
Sevməzdi paralel xətlər qalağını,
Onunku yarım ulduzlar idi.

O nə istədi səndən?
Nə vüsal, nə xoşbəxtlik...
Heç nə!
Dünyanın bütün tamahlarından,
Arzularından arınmışdı sevgisi.

O bilirdi, o, alına yazılmamışdı,
O, tale deyildi.
Tanrıdan necə gəlmişdisə, elə idi,
Çoxalmamışdı, azalmamışdı.

İndi isə günün günorta çağında
Dayanıb pəncərə qırağında
Aya baxır.
Gülümsəyir və baxır.
O ayın altında xoşbəxt,
Sağ-salamat sən varsan,
Yanında da...
Yanında...
Yanındakı önəmli deyil.

Gözlərini açsa, ay gedəcək,
Günəş gülümsədərmi onu?
Ehhh...
Onsuz da kimsənin yolu keçməyəcək
Yarım ulduzlardan.
Heç olmasa alnını qoru.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.11.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün Şeir vaxtıdır, sizlərə çağdaş türk dünyasının gənc şairlərinin  şeirləri təqdim edilir.

Xəyalə SEVİL

(Azərbaycan)

BƏXT DƏ İNSAN DEYİL Kİ

Bəxt də insan deyil ki,

Deyək yatdı, ayılmadı.

İlahi, ya bu ömrə bir əl gəzdir,

Ya təzələ –

Bu sayılmadı.

Günəşi kim öyrədib

Salıb mənim üstümə?

Hərdən batır, hərdən çıxır...

Öyrənə bilmədim bu unutmağı,

Ürəyimdən çıxsa, təkcə can çıxır.

Dünyanın harasındayam?

Hər yer qorxunc görsənir.

...Mən çoxluq adamı ola bilmirəm,

Mənə bir künc göstərin.

Mən belə deyildim…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.11.2025)

İlqar İsmayılzadə,

fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, "Həməşəra" mətbu orqanının təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi və Azərbaycan Yazıçıar Birliyinin üzvü, yazıçı-publisist, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi

Tarixi abidələr, mərdlər, şəhidlər, pəhlivanlar və şairlər diyarı olan doğma Cəlilabadın elm, təhsil və xüsusilə də ədəbiyyat sahəsində öz adı və parlaq imzası ilə tanınan dəyərli nümayədəndələrindən biri də "Zülfi Vellidağ" təxəllüsü ilə tanınan Zülfi müəllim Məcidlidir.

Qısa bioqrafik məlumat:

Məcidli Zülfi İbrahim oğlu (Zülfi Vellidağ): 12 fevral 1951-ci ildə Astraxanbazar (indiki Cəlilabad) rayonunun qədim və sirli tarixə malik olan Şatırlı kəndində bir ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1964-cü ildə Şatırlı kənd səkkizillik məktəbini, 1966-cı ildə isə Ləkin kənd orta məktəbini bitirmişdir. 1967-ci ildə N.Tusi adına APU-nun (keçmiş V.İ.Lenin adına APİ-nin) filologiya fakültəsinə daxil olmuş, 1968-ci ildən təhsilini davam etdirməklə bərabər, pedaqoji fəaliyyətə başlamış və bədii yaradıcılıqla da məşğul olmuşdur. 1974-cü ildə keçmiş SSRİ-nin Çita vilayətində hərbi xidmət keçmişdir.

Zülfi müəllimin onlarla yetirməsi ali təhsil almış, hazırda ölkənin müxtəlif yerlərində, həm də müxtəlif sahələrdə uğurla fəaliyyət göstərməkdədirlər. O, ardıcıl olaraq üç dəfə respublika müəllimlərinin qurultayına nümayəndə seçilmiş, qabaqcıl iş tərcüməsi yayılmış, 1987-ci ildə "Baş müəllim" adına layiq görülmüşdür. Pedaqoji səriştəsi və ictimai fəallığı nəzərə alınaraq dörd dəfə "Fəxri fərman"a layiq görülmüşdür. Doqquz il müddət ərzində Cəlilabad rayon Təhsil Şurasının üzvü olmuşdur.

Yarım əsr müqəddəs müəllimlik və pedaqoji əməyi olan Zülfi müəllim həm də ədəbiyyat sahəsinin parlaq simaları və dəyərli ustadlarından biridir. Azərbaycan dili və ədəbiyyatı sahəsində yarım əsrlik ardıcıl müəllimlik əməyini nəzərə alaraq onu Cəlilabad rayonundan olan bir çox tanınmış şair, nasir, yazıçı və ədəbi təhlilçi və tənqidçinin ustadı adlandırmaq olar.

O, 1970-ci ildə "Əmək nəğməsi" adlı ilk şeirini Xalq şairi Səməd Vurğunun yaradıcılığından təsirlənərək yazmışdır. Şeirləri ara-sıra "Taxılçı", "Sovet kəndi", "Yeni gün", "Azərbaycan gəncləri", "Münasibət", "525-ci qəzet" və "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzetlərində, həmçinin "Ulduz" və "Sözün işığı" kimi ədəbi-bədii jurnallarda dərc edilmişdir.

Qardaş Qazaxıstan Respublikasında Azərbaycan və qazax dillərində nəşr edilən "Otan" qəzeti onun yaradıcılığına xüsusi bir səhifə həsr etmişdir.

Qələmini poeziyamızın müxtəlif janrlarında - bayatı, qoşma, gəraylı, qəzəl, məsnəvi, müxəmməs, alleqorik əsərlər və mənzum hekayələr sahəsində sınamışdır.

Yaradıcılığında deyimlər şəklində yazılmış yüzlərlə tək bəndlər "Yarpaqlar" adı altında silsilə təşkil edir. Hərbi-vətənpərvərlik mövzusunda çoxlu şeirləri olmaqla bərabər, vaxtı ilə şagirdi olmuş şəhid Mirəşrəfbəyli Mir Səfanın döyüş yolunu əks etdirən "Şəhid oldum ki..." adlı poeması da var. Poema 2024-cü ildə Cəlilabad rayonunda çıxan "Sözün işığı" qəzetində dərc edilmişdir. Üç yüz səhifəlik və 300 tirajla buraxılan "Sükutun dili" adlı şeirlər kitabı 2015-ci ildə Bakı şəhərində nəşr edilmişdir.

Mətbuat orqanlarında və sosial şəbkələrdə Zülfi müəllimin ara-sıra yazıları dərc olunmaqdadır. 2016-cı ildən etibarən təqaüddədir.

Hal-hazırda isə Cəlilabad rayon Ağsaqqallar Şurasının üzvüdür. İki oğlu, üç qızı vardır.

Davamçısı barədə

Məlumat üçün qeyd etmək lazımdır ki, Zülfi müəllimin oğlu Füzuli Məcidli doğma elimizin tanınmış və dəyərli gənc alimlərindən və diplomatlarından biridir. Siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru Füzuli Məcidli 2013-cü ildən baş qərargahı Kanadanın Monreal şəhərində yerləşən Beynəlxalq Siyasi Elmlər Assosiasiyasının (International Political Science Association) üzvüdür. 2016-cı ildən qərargahı qardaş Qazaxıstanın Nur-Sultan şəhərində yerləşən Türk Akademiyası Beynəlxalq Təşkilatı (TWESCO) prezidentinin müşaviri, ardınca müəyyən müddətədək həmin təşkilatın prezidenti vəzifəsində çalışmışdır. 2012-2019-cu illərdə İctimai Televiziya və Radio Yayımları Şirkətinin Mərkəzi Asiya ölkələri üzrə bürosuna rəhbərlik edib. Həmçinin, 2019-cu ildən etibarən Azərbaycan Televiziyasının Mərkəzi Asiya bürosunun rəhbəri vəzifəsində olmuşdur.

Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin Cənub Şərqi Asiya Ölkələri Şöbəsində 3 il müddədində müdir vəzifəsində çalışmış, 01.09.2025-ci ildən etibarən isə Azərbaycan Respublikasının qardaş Türkiyə Cümhuriyyətindəki səfirinin müşaviri vəzifəsinə təyin edilmişdir.

İxtisasca politoloq və jurnalsit olan Füzuli Məcidli həm də bir çox əsərlərin (kitab, məqalə və filmoqrafiyaların) müəllifidir. İndiyədək dünyanın müxtəlif ölkələrində onlarla elmi və publisistik məqalələri çap olunumuşdur.

"Vellidağ" təxəllüsü barədə izah...

Cəlilabad ədəbi mühitinin tanınmış və görkəmli nümayəndəsi Zülfi Məcidlinin ədəbiyyat sahəsində daşıdığı "Vellidağ" təxəllüsü coğrafi məkan mənasındadır.

Talış dağlarının Cəlilabad rayonu ərazisində yerləşən Burovar silsiləsinin zirvəsi Vellidağ adlanır. Hündürlüyü 1000 metrdən çox olan həmin toponim bir sıra coğrafi internet portalları, ensiklopediya və ədəbiyyatda yanlış olaraq Vəli dağ (Vəli adlı şəxsin bu dağda məskunlaşması ilə əlaqədar) adlandırılmışdır. Əslində isə dağın əsil adı Velli dağdır. Bu da həmin dağın zirvəsinin başdan-başa vel kolları (elmi ədəbiyatda qıjıkimilər fəsiləsinə aid olan ayıdöşəyi bitkisi adlanır) ilə örtülü olduğuna görədir və yerli əhali də həmin dağa Vellidağ (vel kollarının mövcud olduğu dağ) deyirlər.

Vaxtilə Vellidağın üzərində kərpicdən tikilmiş qala mövcud olmuş və həmin qala 1920-30-cu illərə qədər öz mövcudluğunu qoruyub saxlaya bilmişdir. Yerli əhali arasında həmin məkan "Qız qalası" kimi məşhur olmuşdur. Lakin Bolşevizmin Azərbaycan torpaqlarında hakim olduğu ilk illərdə qalanın yerüstü hissəsi tamamilə dağıdılmış, onun yeraltı hissəsi isə bağlanaraq əlçatmaz formaya salınmışdır. Həmin illərdə rus işğalına qarşı mərdlik və qəhrəmanlıqla mübarizə aparan və Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin üç rəngli bayrağının son olaraq dalğalandığı kəndlər - Honuba, Honuba Şıxlar, Zeynələzir və Göygavar kəndlərinin əhalisi, xüsusilə də mübarizənin təşkilatçılarından olan Heydər bəy, Qaçaq Həsən və Qulam bəyin adları yerli əhali arasında xüsusi hörmətlə yad edilir.

Adıçəkilən kəndlər Yardımlı rayonunun kəndləri sayılsa da 1930-cu illərə qədər keçmiş Astraxanbazar (indiki Cəlilabad) rayonunun kəndləri ilə sıx əlaqədə olmuşdur. Məşhur Yardımlı şəlaləsi də bu dağın ətəyində yerləşir. Qeyd etmək lazımdır ki, bununla bağlı təqdim edilən digər nəzərə görə, Burovar silsiləsinin zirvəsi deyil, Cəlilabad hissəsində yerləşən qədim və tarixi Şatırlı kəndinin ərazisinə düşən tərəfi Vellidağ adlanır...

Ədəbiyyat sahəsindəki yeri...

Doğma elimizin dəyərli və ziyalı pedaqoqu, eyni halda ədib və şairlərindən olan Zülfi Vellidağın Cəlilabad ədəbi mühitindəki yeri əvəzolunmaz və möhtəşəmdir.

Adətən hər bir insanın milli, coğrafi və dini kimliyi diqqət mərkəzində saxlanılır. Belə ki, kimisi öz milli kimliyi, kimisi coğrafi kimliyi, kimisi də dini kimliyini qabardaraq çıxış edir. Zülfi Vellidağ isə öz coğrafi və dini kimliyinə sayğı ilə yanaşan halda milli kimliyini üstün tutan dəyərli ziyalılarımızdan, ədiblərimizdən biridir. Onun bir-birindən gözəl və mənalı şeirlərindən müəyyən bri hissəsi "Sükutun dili" adlı şeirlər toplusunda işıq üzü görmüşdür.

Rayondan olan çoxsaylı şair və ədəbiyyatçıların müəllimi olduğu, əslində isə şairlər və ədəbiyyatçıların ustadı sayıldığı halda heç bir zaman öz təvazökarlığı və insani dəyərlərini arxa plana atmır. Onun malik olduğu insani dəyərlər, yüksək etika və mədəniyyət hər kəsdən öncə tədrislə məşğul olduğu məktəb otaqlarında dərslərində iştirak etmiş şagirdlərinə daha aydındır.

Zülfi müəllimin önəmli şagirdlərindən biri də "Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyi"nin üzvü və Cəlilabad rayonu üzrə rəsmi təmsilçisi, "Həməşəra" Ədəbi Məclisinin yaradıcısı və rəhbəri, "Zərif kölgələr" ədəbi saytının idarə heyətinin üzvü, "Həməşəra" Fəxri Diplomu laureatı, AYB və AJB-nin üzvü, yazıçı-esseist, şair-publisist Arzu Əyyarqızıdır. O, Zülfi müəllim barədə danışarkən deyir: "Zülfi müəllim mənim Azərbaycan dili və ədəbiyyatı üzrə müəllimim olub. Mən təxminən 3 il Zülfi müəllimin dəsrlərində yaxından iştirak etmişəm. Həmişə öz yüksək mədəniyyəti, insansevərliyi və dəyərləri ilə tanınır və şagirdləri tərəfindən sevilirdi.

Yadımdadır, mən ilk əvvəllər şeir yazmağa başlayanda onları Zülfi müəllimə təqdim edirdim. Əslində mənim ədəbiyyat sahəsinə gedən yolumda Zülfi müəllim bir mayak olub. Məktəb illərinə aid dəftərlərimin künclərində onun mənə göstərdiyi yol və izlər indi də mövcuddur. Şeirlərimə düzəliş edir, "buranı düzəlt", "bu misraya təkrar bax" və ya "bu şeirin məzmununu tamamla" kimi tövsiyə xarakterli qeydlərini saxlayıram. O, məni tərifləmədən yönəldir və ruh verirdi. Təbii ki, mən ilk əvvəllər şeir yazanda zəif idim. Amma Zülfi müəllim heç vaxt buna görə məni ruhdan salmır, yazdığım şeirləri aşağılamırdı. Əksinə kübarlıq və xüsusi mədəniyyət, həm də mehriban bir ata kimi məni yönəldirdi... Mən də incimədən onun iradlarını dinləyir və nəticə çıxarmağa çalışırdım..."

Zülfi müəllimin cəmiyyətdə olan məqamını qısa formada təqdim etmək istəsək, demək lazımdır ki, o, bacarıqlı pedaqoq olmaqla yanaşı, həm peşəkar, həm də öz milli kimliyi, Vətəni və Dövlətçiliyinə sıx bağlı olan yüksək mədəniyyətli ədib, gözəl şair və kübar şəxsiyyətdir.

Sözün həqiqi mənasında istənilən sahədə olduğu kimi müqəddəs müəllimlik və ədəbiyyat sahəsində də peşəkarlıqla yanaşı etika, mədəniyyət və insani dəyərlərin daşıyıcısı olmaq həmin şəxsdən vəsf olunmaz bir gözəlliyi meydana gətirir. Bu məsələ ədəbiyyat sahəsində daha ciddidir. Çünki ədəbiyyat sahəsində şeir, nəsr və ya ədəbi təhlillə məşğul olan insanlar mənsub olduqları sahənin ədəb-ərkan, etika, həmçinin, mənəviyyat və ülvi hisslərdən coşub gəldiyinin fərqində olmalıdırlar. Əzizimiz və dəyərlimiz Zülfi müəllim də sözün əsil mənasında öz sahəsinin peşəkarlığı ilə yanaşı həm də ən yüksək insani dəyərlərin, etika və mədəniyyətin daşıyıcısı, həmçinin, Vətənə, Dövlətçiliyə və milli kimliyə sıx bağlılıq nümunəsidir.

Ümumiyyətlə, Zülfi müəllimin özü etika və yüksək mədəniyyət sahibi olmaqda yanaşı, həm də sülalə baxımdan ziyalı alimlər, ədiblər, müəllimlər, diplomat, ədəbiyyat və incəsənət nümayəndələri ilə zəngindir. Zülfi müəllim isə doğma elimizin müdrik və ziyalı simalarından biri olaraq elm və təhsil, həmçinin, ədəbiyyat sahəsində zirvədə yer tutmuş dəyərli şəxsiyyətdir...

Arzu və diləklər:

Sonda doğma elimizin ləyaqətli müəllimi, həmçinin ədəbiyyat sahəsinin ustadlarından və Cəlilabad ədəbi mühitinin parlaq simaları və nümayəndələrindən olan hörmətli Zülfi müəllimə uzun, sağlam və mənalı-məsud ömür, ailə xoşbəxtliyi və yeni-yeni yaradıcılıq uğurları arzulayıram!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.11.2025)