Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

1-Cİ SUAL-CAVAB

-Media Azərbaycanın 3-cü futbol divizionunda oynayan “Leik” komandasının ispaniyalı legioneri Rodriqo Vaskesin yığmada oynaması xəbərini yayıb. Bu xəbərin doğru olması şox şübhə doğurur. İspaniyalı, yığmada oynayan oyunçu və Azərbaycanın 3-cü divizionu, ucqar, dağlıq Lerik rayonu.

-Biz hər şeyə şübhə ilə yanaşmaqdan haçan usanacağıq? Niyə öz uğurlarımıza barmaq tıxayırıq? Bəli, rəsmən təsdiqləyirəm ki, Azərbaycanın 3-cü futbol divizionunda oynayan “Leik” komandasının ispaniyalı legioneri Rodriqo Vaskes yığma oyunçusudur. O, İspaniyanın Kordobo əyalətinin Daura kəndində yaşayır, kəndin Muaro məhəlləsinin 3-cü dalanının futbol yığmasının müdafiəçi və hücumçusudur.

-Həm müdafiəçi, həm də hücumçu?

-Bəli, elədir, çünki həmin dalanda yaşayan və futbol oynaya bilən kişi cinsi nümayəndəsi cəmi 9 nəfər olduğundan, Rodriqo Vaskes və daha bir nəfər birdən-birə 2 ampluada oyuna çıxırlar.

 

2-Cİ SUAL-CAVAB

-Azərbaycanlı keçmiş SOCAR rəsmisi, sonrakı biznesmen, milyonluq maşınları, bahalı əyləncələri, Messini, Ronaldinyonu və “Barselona” prezidentini Bakıya gətirməsi ilə gündəm olan Adnan Əhmədzadə DTX tərəfindən həbsinə ən çox kim ağlayıbdır?

-Əlbəttə ki Messi. Çünki onunla dost olmaq üçün Adnan bəy düz 22 milyon dollarından keçibdir. Belə yağlı tikəni əldən çıxaran, sizcə, ağlamazmı?

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.09.2025)

 

 

 

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

 

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir. Anar qəhrəmanlarının ən populyar əsərlərini bir daha yaddaşlarda təzələyir:

 

 

VAQİF SƏMƏDOĞLU ANAR BARƏDƏ

 

Anar – mənim yazıçımdır.

Bəzən deyir, Vaqif şair olmasaydı, bu şeirləri mən yazardım. Mən isə deyirəm: Anar nəsr əsərlərini yazmasaydı, onları mən yazacaqdım.

Moskvada oxuduğumuz illərdə də bir yerdə idik. Anar Ali Ssenari kurslarında oxuyurdu. Mən Moskva Konservatoriyasında ustad dərsləri alırdım. Anarın ətrafında Pribaltikadan, Gürcüstandan, Qırğızıstandan olan müxtəlif xalqların nümayəndələri toplaşırdı. Orda da lider idi. Kirayə qaldığı otaqda ədəbi görüşlər keçirirdik…

Azərbaycanda ensiklopedik biliklərə malik olan bircə adamı tanıyıram – o da Anardır.

Anar həm də çox etibarlı dostdur. Məndən cəmisi bir yaş böyükdür, amma bəzən mənə elə gəlir ki, on yaş böyükdür. Heç kəs mənimçün Anarı əvəz edə bilməz. Tanrıya dua edirəm ki, bizi görüşdürdü.

                                   Bir müsahibədən. “Mir literatura” qəzeti. Sentyabr, 2011

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.09.2025)

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Tələbə yaradıcılığı rubrikasında bu gün sizlərə Ağdam Dövlət Ssoial-İqtisad Kollecinin tələbəsi Nuray Fərzəliyevanın

“Bir fincan tut” hekayəsi təqdim edilir.

 

 

Mən hər zaman qaçmışam. Uşaqlıqdan bəri insanlardan, sevgidən, kədərdən, hətta xoşbəxtlikdən belə. Çünki içimdə qəribə bir qorxu vardı: əgər bir şeyə çox bağlansam, bir gün onu itirəndə dayanılmaz ağrı yaşayacağam. Ona görə də özümə kiçik, soyuq, amma “güvənli” bir dünya qurmuşdum.

 

Günlərim təkrara çevrilmişdi. Hər səhər eyni küçə ilə işə gedirdim, hər gün eyni qəhvəxananın eyni küncündə otururdum. Orada insanlar gəlir, gedir, gülür, danışır, amma mən onların heç birinə qarışmırdım. Sanki şüşənin arxasında yaşayırdım: görünməz, toxunulmaz, amma içdən tükənmiş. Axşamlar isə eyni səssizliklə evə qayıdırdım. Həyat mənim üçün bir film idi. Ssenarisi əvvəldən yazılmış, sonu bəlli, dəyişməyən bir film. Və mən o filmin əsas qəhrəmanı deyildim sadəcə tamaşaçısı idim. O gecə şəhərin gurultusundan qaçmaq üçün addımlarım məni kənara apardı. Ayaqlarımın məni hara gətirdiyini bilmirdim, sadəcə gedirdim. İçimdə elə bir yorğunluq vardı ki, elə bil çiyinlərimdə bütün dünyanın ağırlığını daşıyırdım.

Nəhayət, köhnə bir tut ağacının altında dayandım. Səssizlik vardı. Külək budaqları titrədirdi və mənə elə gəlirdi ki, ağac özü mənimlə danışır. Qaranlıqda budaqlara baxanda, qəribə bir dəvət hiss etdim, elə bil ağac mənə pıçıldayırdı: “yuxarı qalx…”

Və mən qalxdım.

Tut ağacının gövdəsi qaba və soyuq idi. Barmaqlarımı qabıqlı budaqlara keçirib yavaş-yavaş yuxarı dırmaşırdım. Ayaqlarım sürüşürdü, amma dayanmaq fikrim yox idi. İçimdə elə bir qərarlılıq vardı ki, sanki bədənim artıq özümə aid deyildi. Mən yalnız sonu görmək istəyirdim. Hər addımda ürəyim daha sürətlə döyünürdü. Döyüntülər boğazıma yığılır, nəfəs almağımı çətinləşdirirdi. Qulaqlarıma yalnız bir səs gəlirdi: “bitir… bitir… bitir…”

Yuxarı qalxdıqca şəhərin gurultusu zəifləyirdi. Mənim üçün dünya yalnız o ağac və onun kölgəsinə bürünmüş qaranlıqdan ibarət idi. Nəhayət, ağacın ən hündür budaqlarından birinə çıxdım. Aşağıya baxdım. Şəhərin işıqları uzaqda xırda ulduzlar kimi titrəyirdi. İnsanların həyatları davam edirdi gülüşlər, söhbətlər, sevgilər, kədərli anlar… Amma mənim üçün bunların heç bir mənası qalmamışdı. Mən öz filmimin   son səhnəsini oynamağa hazır idim.

Bir anlıq gözlərimi yumdum. Tək bir addım yetərli idi. Bütün bu yorğunluq, bütün bu boşluq yoxa çıxacaqdı. Amma o an, gözlərim qapalıykən qəribə bir səs eşitdim. Zəif, amma aydın idi. Qəhqəhə ilə qarışmış uşaq səsi.

Gözlərimi açdım.

 

Aşağı baxanda bir neçə uşağın ağacın altında olduğunu gördüm. Onların əlində balaca fincanlar vardı. Budaqlardan tutları yığır, sonra bir-birinə göstərib gülürdülər. Sanki onlar üçün həyatın ən böyük sərgüzəşti elə bu an idi ağacdan tut toplamaq, barmaqlarını bənövşəyi rəngə boyamaq və sonra gülərək bölüşmək idi. O an özümü qəribə hiss etdim: ağacın yuxarısında “yoxluq” axtaran mən, aşağıda isə sadəcə var olmağın sevincini yaşayan uşaqlar.

Onlara baxdıqca boğazımda düyün əmələ gəldi. Mənim üçün həyat heç bir dəyəri qalmamış boşluq idi. Onların isə hər biri sadə bir tut dənəsinin dadında xoşbəxtlik tapırdı. Ağacın ən uca budağında oturmuşdum. Əllərim titrəyirdi, ayaqlarımın altında dünya kiçik və əhəmiyyətsiz görünürdü. Amma baxışlarım yenə də aşağıya, o uşaqlara kilidlənmişdi. Onlar sanki başqa bir aləmdən gəlmişdilər. Sadəliyin, saflığın təcəssümü idilər. Bir qızcığaz, qıvrım saçları alnına yapışmış halda, əlindəki fincanı ehtiyatla tutub diqqətlə tumurcuqlara baxırdı. Bir oğlan uşağı isə hər dəfə daha böyük tut tapanda sevinir, ucadan qəhqəhə çəkir, digərlərinə də göstəriridi. Mən hərəkətsiz qalmışdım. Sanki daşlaşmışdım. Amma elə bil içimdəki sükut çox uzun sürmüşdü, çünki birdən uşaq səsinin incə titrəyişi eşidildi:

– “Orda kim var?”

Mən istəmədən budağı azca tərpətmişdim və yarpaqlar xışıltı ilə səs çıxarmışdı. Uşaqlar başlarını yuxarı qaldırdılar. İndi onların gözləri məni görürdü. Mənim varlığım - illərlə gizləndiyi, heç kimin fərqinə varmadığı bu adam indi bir neçə balaca gözün diqqətində idi.

Qıvrım saçlı qız əlini gözlərinin üstünə qoyub diqqətlə baxdı. Sonra asta səslə dedi:

– “Oturub orda… ağacın başında.”

Digərləri də bir-bir boylanmağa başladı. Mənimlə göz-gözə gələndə, onların baxışında qorxu yox, təəccüb və maraq vardı. Mən özümü elə bil bir güzgüdə görürdüm, illərlə gizlənən, amma indi birdən-birə ifşa olan bir adam timsalında.

Uşaqlardan biri ucadan səsləndi:

– “Orda nə edirsən? Tut yığırsan?”

Mən susdum. Dodaqlarım qurumuşdu, səsim çıxmırdı. Nə cavab verəcəyimi bilmirdim. Mən burda tut yığmaq üçün deyildim axı… Mənim niyyətim tamam başqaydı. Uşaqlar hələ də mənə baxırdı. Sonra qızcığaz, o balaca qıvrım saçlı qız, təmkinlə dilləndi:

– “Tək yemə. Biz də burdayıq. Bizə də kömək elə. Sonda birlikdə yeyək.”

İllərlə heç kim mənə “bizimlə paylaş” deməmişdi. Mənim dünyam həmişə “mən” üzərində qurulmuşdu - təkliyim, qorxum, ağrım. Amma indi bir uşaq mənimlə  "biz”dən danışırdı.

Mən aşağıya enib onlara qoşulmaq istədim. Ayaqlarım əvvəlcə əsə-əsə hərəkət elədi, sonra yavaş-yavaş budaqdan budağa enməyə başladım. Onların gözləri mənim hər hərəkətimi izləyirdi. Ağacın gövdəsi kobud idi, dırnaqlarımın altına batan qabıqları hiss edirdim. Ayaqlarım sanki boşluğa düşəcəkmiş kimi əsirdi, amma içimdə qəribə bir təmkin vardı. Nəhayət, ayaqlarım torpağa dəydi. Torpağın qoxusu burnuma doldu, bu qoxu mənə illərlə unutduğum uşaq günlərimi xatırlatdı. Mənim də vaxtilə bu cür ağacların altında oynadığım günlər olmuşdu, amma yaddaşımın dərinliyinə basdırmışdım o xatirələri. Uşaqlar isə gözlərini məndən çəkmirdi. Onların baxışında nə hökm, nə sual vardı. Sadəcə maraq və bir az da səmimiyyət.

Qıvrım saçlı qız qayıdıb əyildi, yerə düşmüş tutları yığmağa başladı. Mənə tərəf baxmadan dedi:

"-Əgər hamımız birlikdə toplasaq, daha çox olacaq. Sonra da hamımız yeyəcəyik.”

Səsi sakit idi, amma qəribə bir gücü vardı.

Digər uşaqlar da bir-birinə sözsüz baxıb, başları ilə razılaşdılar. Elə bil onlar arasında onsuz da çoxdan qurulmuş bir anlaşma vardı, paylaşmaq onların dili idi.

Əlimi cibimə atmaq istədim, amma heç nə yox idi. Mənim tutum yox idi, fincanım yox idi. Hətta paylaşmağa hazır bir şeyim belə yox idi. Düşündüm: “Mənim onlara qatılmağa haqqım varmı? Mən burda başqa niyyətləydim axı…”

Amma uşaqlar sanki düşüncələrimi oxudular. Onlardan biri - balaca, üstü palçığa bulaşmış köynəkli oğlan – əlindəki fincanı götürüb mənə tərəf uzatdı.

– “Götür. Tutları Bunun içinə yığ.”

Bir uşaq heç tərəddüd etmədən özünə məxsus olanı mənimlə bölüşürdü. Əlimi uzadanda barmaqlarımız bir-birinə toxundu. Onun əli balaca idi, amma istiliyi sanki donmuş qəlbimi isidirdi. Mən o fincanı götürdüm. Sonra ağaca yaxınlaşdım. İlk dəfə budağın üzərindən bir tut dənəsini qopardım, fincanın içinə qoydum. Uşaqlar mənim tərəddüdümü hiss etməsinlər deyə, daha çoxyığmağa başladım. Onlar gülə-gülə öz aralarında danışırdılar, mən isə çoxdan unutduğum bir şeyin dadını hiss edirdim -insanlar arasında olmaq.

 

Bir azdan fincanlar doldu. Onların əlləri bənövşəyi rəngə boyanmışdı, mənim də barmaqlarım eyni rəngdə idi. Bir oğlan sevincdən ucadan dedi:

– “Bəsdi artıq! Gəlin yeyək!”

Onlar dairə qurub oturdular. Mən kənarda dayanmışdım, çünki yenə də içimdə o köhnə çəkinmə vardı. Amma qızcığaz başını qaldırıb mənə baxdı:

– “Gəl. Tək yemək olmaz. Hamımız bir yerdə yeməliyik.”

Heç nə demədim. Məndə irəlilədim, onların dairəsinə oturdum. Tutları ortalığa qoydular. Uşaqlar bir-bir götürüb yeməyə başladılar, sonra da mənə uzatdılar. İlk dənəni ağzıma qoydum. Dadı şirin idi, amma o şirinlik təkcə meyvənin deyil, o anın, o paylaşımın dadı idi.

İlk dəfə idi ki, yemək sadəcə doymaq üçün deyildi.

Uşaqlar danışır, gülür, bir-birlərinə zarafatlar edirdilər. Mən isə sadəcə onları izləyirdim. Onların sadə sözlərində, uşaqca səmimiyyətlərində böyük bir həqiqət vardı: həyat çox mürəkkəb görünür, amma əslində çox sadədir. Sadəcə paylaşmaq və birlikdə olmaq.

Gözlərim doldu. Mən illərlə ağlamamışdım. Amma indi sanki içimdəki daşlardan axan su gözlərimdən damcı-damcı çıxırdı. Mən gizlətmədim. Onların yanında özümü gizlətməyə ehtiyac yox idi. Çünki onların gözündə mənim kim olduğum yox, indi yanlarında oturduğum önəmli idi.

 

O gecə mən tut ağacının altından başqa bir insan kimi qalxdım. Mən əvvəlki kimi deyildim. İçimdə uzun illərin qaranlığını deşən işıq vardı. Mən başa düşdüm ki, mənasız görünən günlərimdə belə bir səbəb gizlənirmiş: o uşaqlara rast gəlmək, onların saf baxışlarından dərs almaq.

Şəhərə qayıdanda küçələr mənə ilk dəfə tanış gəldi. İnsanların səsi mənə yük deyil, musiqi kimi eşidildi. Mən ilk dəfə düşündüm: “Bəlkə də həyat film deyil. Hər gün yazılan bir hekayədir. Və mən bu hekayəni tək yazmalı deyiləm.”

 

O gündən bəri mən fərqli yaşamağa başladım. Kafedə küncdə oturanda yanımdakı masada əyləşən bir insanın söhbətini dinləmək istədim. Parkda tək oturan bir qocanın yanında dayanıb salam verdim. Küçədə üz-gözündən yorğunluq oxunan bir gəncə gülümsədim. Çünki başa düşdüm: hər kəsin içində bir dünya var, bir əbədiyyət gizlənir.

İllər sonra belə mən hələ də o günün səsini, gülüşlərini, barmaqlarıma bulaşmış tutun qoxusunu xatırlayıram. Həyatım boyu çox şey dəyişdi - insanlar gəldi, insanlar getdi, yollarım ayrıldı, yollarım birləşdi. Amma heç nə o ağacın kölgəsində oturduğum an qədər parlaq olmadı.

Həyat insanın topladığı şeylərlə deyil, bölüşdükləri ilə ölçülür. Tək yeyilən meyvə doyurur, amma dad vermir. Tək gedilən yol aparır, amma iz qoymur.

O uşaqlar mənim müəllimlərim oldu. Onlar məni sözlə yox, sadəlikləri ilə öyrətdilər:

“Paylaşanda çoxalırıq. Birlikdə olanda yaşayırıq.”

İndi mən hər tut mövsümündə bir az kənara çəkilib öz-özümə gülümsəyirəm. Çünki bilirəm ki, əslində həyat tut ağacının altında başlamışdı.

 

 

“İnsan yaşamaq üçün insana möhtacdır.”

 

Əslində hər birimiz öz “tut ağacımızın” ətrafındayıq. Kimimiz zirvədə dayanıb aşağıya baxır, kimimiz kölgəsində oturub gözləyir, kimimiz də meyvəsini toplamaqla məşğuldur. Hər birimiz öz qaranlığımızı daşıyırıq. Kimsə kədəri gizlədir, kimsə yorğun gülüşlərin arxasında əzabını saxlayır. Amma bəzən ən kiçik hərəkət dünyanı dəyişdirir. Tanımadığımız bir insana uzadılan bir gülüş, Bir uşağın öz tut dənəsini bir başqasına uzatması, yaxud çətin bir günün sonunda birinin “necəsən” sualı, bir fincan kofe ilə edilən sadə bir jest…

Bunlar çox vaxt görünməz, amma əslində həyatın ən güclü toxunuşlarıdır. İnsanlar bunu dərhal anlamır, amma iç dünyalarında uzun müddət qalır. Həyat  böyük hadisələrdə yox, məhz bu kiçik anlarda, sadə seçimlərdə gizlidir. İnsan hər gün milyonlarla insanla qarşılaşır, amma hər birinə kiçik bir diqqət göstərmək - gülmək, qulaq asmaq, kömək etmək həm bizim, həm də onların həyatında görünməz, amma əbədi bir iz buraxır.

Və bu iz, bəzən illər sonra geri dönüb göstərir ki, həyatın əsl mənası böyük hərəkətlərdə deyil; sadəcə birlikdə olmaqda, bir-birimizin yanında olmaqda və paylaşmaqda gizlidir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.09.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün sizlərə Aləmzar Sadiqqızının özüylə söhbəti və şeirləri təqdim ediləcək.

 

 

ALƏMZAR SADİQQIZI

 

ÖZÜYLƏ SÖHBƏTİ...

 

 

– Salam, Aləm, necəsən?

Nə var, nə yox, əzizim?

– Salam, özüm, nə deyim...

Var olan yox, qəribim,

Yox nə qədər istəsən...

– Bu nə giley-güzardı?

– Hərdən düşünürəm ki, bu taleyi, bu bəxti mənim yazıq ömrümə Tanrı özümü yazdı?

– Niyə gözlərinin yağış fəslidir? Niyə gözlərindən şeir tökülür?

– Bir yalan sevgini dəfn edir ömrüm...

– Deyirsən ki, sən gedəli havalar da dəyişib, bir yağışdı, bir küləkdi, bir də mən...

– Bir də gözlərimdən tökülən şeirlər...

– Bu yaşda nə sevgi?

– Anam deyərdi ki, insan bu dünyada qızılca çıxarmasa, qəbirdə çıxarar. Sevgi də qızılca kimidir. Hansı yaşda sevgi səni yaxalar, bilməzsən.

– Nədir axı bu sevgi, milyon ildi adamları yandırır?

– Sevgi insanın balası kimidir. Nə qədər günahı olsa da, onu bağışlayırsan... Gözünün bir damla yaşına dəyməyən üçün ömrünü yandırırsan. Ömrü bir sətrə sığan üçün bir kitab bağlayırsan.

– Bir də görərsən ki, qapın döyülür,

Bir də görərsən ki, çıxıb gəlmişəm.

Sənə söz verdiyim hədiyyə ki var,

Ovcumun içinə sıxıb gəlmişəm.

– Nədir o hədiyyə?

– Ürəyimdə qalan arzu...

– Ölmüş arzudan nə hədiyyə?

– Yaşamadığım duyğuların suveniri...

– Bəs bundan sonra yaşamaq istədiyin duyğuların suveniri nə olardı?

– Möcüzə...

– Maraqlıdır?

– 40-cı otağımda saçından asılıb...

– Aləm... Kim sənə doğma olsa, ona, mənə Aləm de deyirsən... Nədən?

– Dilində Aləm sözü ölən var...

– Niyə bu qədər ölənlərin arxasından sızlayırsan? Nə vaxt unudacaqsan onları?

– Yanlarına gedəndə...

– Birdən möcüzə olsa, bir günlüyə o dünyadan sənə birini gətirsələr?

– O qədər çoxdur ki, kimi deyim?

Adları dilimə gələndə dilim titrəyənlər, üzləri göz önümə gələndə gözümdən süzülənlər, zarafatları, xatirələri yadıma düşəndə üzümü güldürənlər...

Ancaq atamı görmək istərdim...

– Niyə belə başdasan, hər gün ayaqlanan qız?

– Məni görənlər üçün başdayam, görməyənlər üçün ayaqda.

– Niyə dərdindən ölür sevmədiyin adamlar?

– Aləm, gəl bu sualdan keçək...

İncitməyək onları. Qoy bizə qalsın gülüm,

Ömrümün nağılları...

– Hərdən Aləmi evdə qoyub Aləmzəri götürüb hara gedirsən?

– Hara getsəm, bir də baxıb görürəm Aləm də yanımdadı... Ağlasam, göz yaşımı silir, gülsəm, sevinir, əlimdən tutur, yollarda şeir yazdırır...

– O nə sözdü yazırsan? Mənə bir qadının qarşısında diz çök desələr, “öz qarşımda diz çökərəm” demisən...

– “Bu gördüyün, tanıdığın, inan ki, mən deyiləm. Bu, görünən tərəfimdir, əsl mənsə içimdədir, heç kimsəyə görünməyən”. Gənclik illərimdə yazmışdım. O görünməyən Aləmin qarşısında diz çökərəm, bəli!

– Yazmısan ki, “Eyni şeyə 99 dəfə inanan adama Aləmzər deyilir”.

– Çoxu anlamır nə demək istədiyimi...

O qədər aldanmışam ki... Elə bilirdim, atam qayıdacaq, qayıtmadı. Amma heç ölməyəcək, öldü. Elə bilirdim, dünyanın ən yaxşı qızı mənəm, gördüm ömrüm hələ də vitrində təzə qalıb. Yaşamadığı günləri gözləyir...

İnsanlara inandım, güvənimi sarsıtdılar. Güvəndiyim dağlara qar yağdı. Hələ də üşüyürəm...

– Niyə “özü payız, dərdi xəzəl”,

“bəxti ilə küsülü qadın”, “taleyi birtəhər yazılan qadın”san?

– Hərdən düşünürəm ki, Allah birini yaradarkən kim olmasını istəyirsə, onu dərdləri ilə birgə yaradır...

Onu da anladım ki, sən Allahın verdiyini istəmədikcə o səndən verdiyini alır. İncidə-incidə...

– Niyə almırdın ki, verdiyini?

– Cəsarətim çatmırdı...

– Sən axı sevməyi bacarmırdın, deyirdin ki, “sən olmayan dünyanı sevməyi bacarmadım, unutdum, sevməyi də, unutdum sənqarışıq”.

– Canımı qoymağa yer tapmayanda başımı ayrılığa qoydum...

Gördüm ki, qorxularımla baş-başayam,

O zaman üfüqdə bir günəş doğdu.

İsitdi üşüyən dünyamı, bir ay doğdu pəncərəmdə, zülmət gecələrim işıqlandı, qoşuldum o işıq selinə...

– Nəyini sevdin o sevgisi bir sətrə sığmayanın?

– Soruşmuşdu məndən: "Mənim urəyimi sevdin?" Mən də – "Cəsarətini" – demişdim.

Ancaq, demə, hər şeyi varmış, bircə cəsarəti yoxmuş...

– Ən çox nəyə peşmansan?

– Həm peşmanam, həm də qürurluyam... Hamı kimi ola bilmədiyimə və hamı kimi olmadığıma.

– Ona nə demək istərdin?

– Ölməsin... Və mənim xoş günlərimi görsün.

– Bundan sonra xoş günlər görəcəyinə inanırsan?

– Xoş gün deyəndə baxır nəyi nəzərdə tutursan... Əgər bu dünyadan köçəndə hamı arxanca yaxşı sözlər danışırsa, demək, o gün “xoş” gündür.

– Səninlə bir ömürdü yol gəlirik. Bircə şüarın vardı: "Əlləri olmasın, ayaqları olmasın, mənimlə danışmağı bacaran dili olsun" –  deyirdin...

Harda qaldı o adam?

– Rastlaşmadıq... O, mənim yaratdığım idi... Allahın yaratdığı olsa, gəlib məni tapardı.

– Məzarına gələrmi o adam?

– Mən onu özümlə məzara aparacağam...

“Sevgi şairitək köçər dünyadan,

Ömrünü sevgisiz yaşayan qadın”

– Səncə, söhbətimiz bitdi?

– Yox, bizə ayrılan vaxt bitdi.

 

 

...VƏ ŞEİRLƏRİ

 

 

ALƏM BOYDA AĞRISI VAR ADININ...

 

Uşaq, böyük kim gördüsə, ilk sözü:

"Nə gözəldi gözün sənin" – dedilər.

Bilmədilər amma o an, o dəmdə

Ürəyimi dibinəcən yedilər...

 

Deyəmmədim bu gözləri ağladan,

Namərd kimi köçüb gedən mərdi var...

Bu gözləri öpüb gedən, dönməyən,

Ata adlı sağalmayan dərdi var.

 

Hamı mənə, mən dərdimə vuruldum,

Qəm yazıldı o günlərdən gözümə.

Güldürməyi bacarmadım bir dəfə,

Gözlərimdən qəm süzüldü sözümə.

 

Biri vardı, öpmədi ki gözümdəm,

Ayrılıqdır gözdən öpmək, deyirlər...

Ayrılığı elə yazdı ömrümə,

Xatirələr ürəyimi yeyirlər.

 

Hər bu sözü eşidəndə susuram,

Dinmirəm ki, ürəyimdə gülürəm...

Bir də bilsəz, bu gözlərin əlindən

Bir ömürdü göz yaşından ölürəm.

 

Bu "gözləri  göydən gözəl mələyin"

"Özü payız, dərdi xəzəl" qadının,

Bu "taleyi birtəhər yazılanın"

Aləm boyda ağrısı var adının!

7.02.2025

 

GEDƏK BİR CÜT GÜL QOYAQ...

 

Gözlərin aydın olsun,

Ürəyimdən qan axır...

Əlimlə kəsdim, tökdüm,

Bitdi bu sevgi, axır!

 

Bir azca sürt alnına

Ürəyimin qanından...

Könlümü qurban kəsdim,

Nəzir verdim adından.

 

Qəm eləmə bu gündən,

Get sevgi bazarına...

Gedək bir cüt gül qoyaq

Sevginin məzarına!

14.02.2025

 

***

 

Yenə üz-üzəyik, yenə bu axşam

Mən səni görürəm hayana  baxsam,

Bir damla yaş olub gözündən axsam...

Olaram yolunda pərvanə, Tanrım...

 

Ey mənim dünyada ən böyük eşqim,

Ən böyük dayağım, ən gözəl şeirim,

Yuxumda sən məni sarvan seçmişdin

Sənə qonaq gələn karvana, Tanrım.

 

Mən sənin ən adil qulun, kölənəm...

Səninçün yaşayan, sənçün ölənəm,

Dərdimi həmişə sənlə bölənəm,

Gəlmişəm yolunda qurbana, Tanrım.

5.12.2024

 

AZ QALIB...

 

Az qalıb... lap bir azca

Ta səni unutmağa.

Bu gün bilet almışam

 Özümə qayıtmağa...

 

Sənə ağır gəlirəm,

Yükü olmayan adam, 

Yandıranda gəlməyə

Tükü olmayan adam.

 

Nə sevməyə ürəyin,

Nə də göz yaşın qalıb.

Mənə təslim olmağa

Yalnız savaşın qalıb.

 

Sən bilməzsən sədaqət,

Nə də məhəbbət nədir,

Sevdiyinlə yaşamaq,

Həyat, səadət nədir...

 

Daha səni sevmərəm!

Bu söz bir andım olsun!

Bir gün ölüb gedərsəm,

Bu da son qəmin olsun!

13.01.2025

 

GƏLMİŞƏM

 

Bir də görərsən ki, qapın doyülür,

Bir də görərsən ki, çıxıb gəlmişəm.

Məndən istədiyin hədiyyə ki var,

Ovcumun içinə sıxıb gəlmişəm.

 

Sən mənim ömrümə yağan qarmısan?

Dərdli payızmısan, ya baharmısan? 

Gerçəkmi, xəyalmı, ya yalanmısan? 

Mənəm, yanağından axıb gəlmişəm.

 

Arxada bir sənsiz ömür var, gülüm,

Sənə söz verməyə qısadı dilim,

Götür ürəyimi, yar dilim-dilim,

Sənin həsrətinnən yaxıb gəlmişəm.

 

Yağan yağmurunam, batan ayınam,

Gecikən ilinəm, günün, ayınam,

Gördüyün yuxunam, gələn yayınam...

Sənin gözlərinə baxıb gəlmişəm.

 

"Göy gözü göylərdən gözəl" mələyim,

Bənövşə ətirlim, küskün çiçəyim,

Ay ruhu özündən gözəl– göyçəyim,

Ruhuma qanadlar taxıb gəlmişəm! 

14.11.2024

 

BİR ÖMÜR İÇİMDƏ ASDIĞIM ADAM...

 

Daha düşünməyə tabım  qalmayıb,

Nə də ağlamağa gözümün yaşı.

Bu şeir də olsun nakam ömrümün

Başına qoyduğum bir məzar daşı...

 

Daha yollarına baxan deyiləm, 

O yollar dağılsın qoy həsrətimdən!

Həmişə, hər yerdə yıxılmışam mən

Altıncı hissimin bəsirətindən...

 

Sənə gələn gündən anlamalıydım,

İkiyə bölünmüş yadımsan mənim.

Bir ömür içimdə asdığım adam,

Heç vaxt dadmadığım dadımsan mənim...

 

Sənsən milyon yerə bölünən adam,

Sən hardan biləsən məhəbbət nədir? 

Sən hardan biləsən bir məsum eşqin

Tək sənə verdiyi səadət nədir?

 

Yolun açıq olsun ürəyin kimi,

Gələni, gedəni yaxşı qarşıla...

Hələ ki ömrünü verirsən yelə,

Hələ anlamırsan nə var qarşıda.

 

Hələ gec bilərsən, gec anlayarsan

Məni itirməyin ağrılarını.

Əlində üç alma qaldığı zaman

Dinlərsən Aləmin nağıllarını...

18.12.2024

 

***

 

Minlərlə ağrıdan keçdi bu sevgi,

Yaşaya bilmədim, ölə bilmədim.

Nə sənin agrını mən bilə bildim,

Nə mən çəkənləri sən bilə bildin...

 

Yaşarıq beləcə, öllük beləcə,

Nə sənsiz, nə mənsiz dağılmaz dünya.

Min Leyli, min Məcnun çürüdüb həyat,

Əmin ol bizə də ağlamaz  dünya.

 

"Mehrabı eşq olan uca göylər"im

Yazıbdı bu qədər-qəzanı mənə.

Bəlkə də, Tanrının acıgı tutub,

Kəsib öz əliylə cəzanı mənə.

 

Aləmin ürəyi yarpaqdan incə,

Tanrının hökmünə dözərmi, bilməm?

Bir onu bilirəm sən dönənəcən,

Nə sənsiz yaşaram, nə sənsiz ölləm!

18.12.2024

 

SƏNƏ BİR NAĞIL DANIŞIM...

 

Gəl sənə bir ocaq verim

Könlümün sazaq yerindən.

Özümdən gözəl gül dərim

Ömrümün uzaq yerindən.

 

Tut əlindən o çiçəyin, 

Apar, yar, qoy sənin olsun.

Bir gün səndən dönər olsam,

Sevgim mənə qənim olsun.

 

Qoy bütün dünya bir yana,

Mən də ki bir yana  olum.

Sən məni sığdır ruhuna,

Mən də sənin ruhun olum.

 

Gəl... sənə bir ömür verim

Ömrümün bitən yerindən...

Sənə bir nağıl danışım

Həsrətin itən yerindən.

21.12.2024

 

BU GÜN DƏ BİR QƏMLİ NƏĞMƏ KİMİYƏM...

 

Bu gün də bir qəmli nəğmə kimiyəm...

Əli ürəyində dolan qadınam.

Səsin gəlməyəndə evi yıxılan,

Dünyası dağılan,  solan  qadınam...

 

Nə könlüm açılır, nə də ki, gözüm,

Nə səbrim qalıbdı, nə də ki dözüm,

Neyləsəm, tapmıram bu dərdə çözüm,

Hər sözü-söhbəti yalan qadınam.

 

Mənəm bu dünyanın qəmli qadını,

Çoxdan itirmişəm  ağız dadımı,

Sevdim doğmaları, sevdim yadımı,

Ömrü başdan-başa talan qadınam.

 

Allahın izniylə yazıb-pozuram,

Özüm öz könlümdə itib azıram,

Olsun, hər əzaba, qəmə razıyam,

Sevən könüllərdə qalan qadınam.

 

Aləməm, dünyada tək səni sevdim,

Sənsiz bu dünyada yiyəsiz evdim,

Səni vətən bildim, səni ev bildim,

Səninlə yaşayıb ölən qadınam.

19.12.2024

 

SƏNƏ KÜS ADAM...

 

Mən bir az içində azan adamam,

Bir az da unutqan, bir az pis adam.

Məndən inciməyi heç düşünməyin,

Bir az "uşaq" adam, bir az hiss adam...

 

Mən sənə qoşulub ağlaya billəm,

Coşğun çaylar kimi çağlaya billəm,

Səni ürəyimə bağlaya billəm,

Sənə incik adam, sənə küs adam...

 

Bəlkə, bu dünyanın nağıl  qızıyam,

Bir Aləm qızıyam, bahar, yazıyam,

Küləyi, yağışı, qəmli sazıyam...

Bir az duman adam, bir az sis adam.

 

 

YENƏ GÖZLƏRİMİN YAĞIŞ FƏSLİDİR...

 

Yenə gözlərimin yağış fəslidir...

Bir yalan sevgini dəfn edir ömrüm...

Dünən nə umurdu, bu gün nə tapdı...

Daha məcrasına sığmayır könlüm.

 

Havamı bənzəyir, mənmi havaya? 

Buludlar, bəlkə də, əksimi çəkir,

Alıb ağuşuna küləklər məni,  

Təbiət sonuncu şəklimi çəkir...

 

Mənmi uzaqdayam, uzaqmı məndə...

Bilmirəm dünyanın hayanındayam.

Gah elə bilirəm, bir məzardayam, 

Gah da ömür adlı bir saraydayam...

 

Güldün, gülüşünə sığındım, ömrüm, 

Darıxdın, qoşuldum ayaz könlünə...

Mən bahar fəslindən çoxdan küsmüşəm,

Onunçün gətirdim payız ömrünə...

 

Bu da həyatımın qış nagılıdı...

Üç alma yerinə göydən qar yağar...

Mən bir az Allahın qəmli qızıyam...

Qoşulub buluda yağdıqca yağan...

26.10.2024

 

BİR DƏ PAYIZINA GƏLMƏZ BU BAHAR...

 

Bir də görəcəksən, çıxıb getmişəm,

Bir də görəcəksən, dünya bomboşdu...

Sən məni göylərdən yerə endirdin...

Qoy olsun, əzizim, sənə bu xoşdu...

 

Bəlkə də, son sözü deyirəm sənə, 

Sən mənsiz yaşaya bilməyəcəksən...

Bəlkə də, yüz qadın ötər yanından...

Sən məni bir daha görməyəcəksən! 

 

Bəlkə, Allah bilir olub-bitəni...

Ancaq sən bilmirsən nələr olacaq...

Bəlkə də, bir heçlik uğrunda canım.

Dünyanda ən böyük heçlik olacaq! 

 

Yoracaq bu yollar, bu izlər səni, 

Üzünə bir qapı açılmayacaq...

Ardınca gözündən yaş ələyən yox,

Dönərkən "min sual" sorulmayacaq...

 

Bir də bu Aləmi doğmaz bir ana...

Bir də payızına gəlməz bu bahar...

Mən sənin ömrünə necə gəlmişdim, 

Nə Allah danışar, nə dost pıçıldar...

26.10.24

 

ÖLDÜRMƏSİN HƏSRƏTİN...

 

Səni çox incitmişəm,

Necə, nə cür, bilirəm...

Mənim cəzam Tanrıdan,

Sən kəsənə gülürəm...

 

Bütün günahlar sənin,

Cəzalar mənim olsun!

Götür, ürəyindən as,

Babalı sənin olsun.

 

Ömrüm yaralı quşdu,

Qırmısan qanadımı,

Bir qəfil ölüm ilə

Qıraram inadını...

 

Bəlkə, üz-üzə gəllik,

Mən susum, sən dinərsən...

Gözlərimə baxanda

Günahını görərsən.

 

Ömür ki var, nə sənin,

Nə də mənim olacaq.

Əzəl-axır ürəyim

Yenə sənin olacaq.

 

Öncə Allah, sonra sən,

Vurduqca vurun məni.

Neçə ki yaşayıram,

Sınayın, durun məni.

 

Bir günahım var mənim,

O da səni sevməkdi.

Bircə dərdim var ancaq,

O da səni yenməkdi.

 

Yığıb günahlarını

Qoyma mənim boynuma.

Bir gün köçüb gedərəm

Bu torpağın qoynuna! 

 

Min aləm var, bir Aləm,

O da sənin qismətin.

Qayıt Allah eşqinə,

Öldürməsin həsrətin!

21.01.2025

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.09.2025)

 

 

 

Nemət Tahir,

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

 

“İyun ayından Mingəçevir Dövlət Dram Teatrından ayrılmışam, artıq işləmirəm. Müqaviləm bitdi, uzatmadım. Sonuncu dəfə tatar yazıçısı Tufan Minnullinin  “Ərməğanlı Ərməndər” əsərini səhnələşdirdim və sonra da işdən ayrıldım.”

Bu sözlər 81 yaşlı xalq artisti Valeh Kərimova – hamımızın Moşu kimi tanıdığımız aktyora aiddir.

 

Valeh Kərimov “onu guya işdən çıxarıblar” şayiələrinə də aydınlıq gətirib, bildirib ki, işdən öz istəyi ilə ayrılıb:

“Darıxıram, amma yol uzaq idi, hər dəfə Mingəçevirə gedib gəlmək olmurdu. Yaşım çoxdur, narahatlıqlarım olur. Başımı heç nə ilə qata bilmirəm. Evdə oturub krossvord həll edirəm. Yaxşı ki, krossvord var. Yəqin, respublikada yeganə krossvord yazan mənəm. Çünki indi ona heç kimin marağı yoxdur. Amma mən başımı onunla qatıram.

Həyat yoldaşım 10 ildir rəhmətə gedib, özüm-özümə baxıram. Kaş ki, hamı mənim kimi sağlam və gümrah olsun. Övladlarım da sağ olsun, amma onlara möhtac deyiləm. Zəhmətə öyrəşmiş adamam. Mən boş-bekar qalanda qocalıram, iş görəndə ömrüm uzanır. Televiziyada ancaq xəbərlər proqramını izləyirəm. Köhnə kinolarımıza baxıram, amma təzə kinolara hövsələm çatmır”.

Yeni Yasamalda yaşadığını deyən aktyor ərazidə həyətyanı sahənin olmamasından gileylənir:

“Həyət maşınlardan ibarətdir. Nə bir ağac, nə də bir oturacaq var. Maşınların arası ilə gedib marketdən çörək alıram. Prezident təqaüdü və yaşıma görə pensiya alıram. Dolanmağıma çatır”.

Valeh Kərimov bir çox rolları bir yana, məhz “Bəxt üzüyü” filmində oynadığı “Moşu” obrazı ilə tamaşaçıların yaddaşına həkk olunmasını qəbul edir, hətta bunu hər dəfəsində özü də təsdiqləyir.

Bu işsiz qaldığı, həyat yoldaşının xiffətini etdiyi, başını krossvordla qatdığı, həyətdəki maşınların çoxluğundan və ağacsızlıqdan gileyləndiyi bu günlərdə ona həyat stimulu verən xatirələridir, məhz xatirələrinin başında duran Moşu obrazını necə canlandırması,  birdən-birə necə ümumxalq sevgisi qazanmasıdır.

İnsan ömrü elə bu deyilmi? Yaşadıqca gələcək qısalmaqda, keçmişsə uzanmaqdadır.

Elə bu cür də sonuna gedib çıxırsan.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.09.2025)

Şəhla Rəvan,

Cəlilabad rayon Göytəpə şəhər şəhid Vasif Hüseynov adına 2 N-li ümumtəhsil tam orta məktəbnin direktoru, filoloq, ədəbi təhlilçi və tənqidçi, şair.“Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 

Azərbaycanın Xalq şairi mərhum Bəxtiyar Vahabzadənin (1925-2009) xatirəsini əziz tutmaq və 100 illik yubileyinə ədəbi töhfə olaraq onun poeziya nümunələrinin təhlilini davam etdiririk. Bu dəfə görkəmli şairimizin daha bir şerini təhlil etmək və onu B.Vahabzadə poeziyasının vurğunları ilə bölüşmək istəyirəm...

 

ÖMÜR

Deyirlər, çox azdır yüz il, əlli il,

İnsana bir ömür kifayət deyil.

Hələ isitməmiş öz yerimizi

Ölüm cəllad olub haqlayır bizi.

 

Deyirlər, şirindir dadı dünyanın,

Kaş iki olaydı ömrü insanın.

Nola, çalışsaydıq ömrün birində,

Sonra əylənəydik biz digərində.

                           Bəxtiyar Vahabzadə

 

Şeirin təhlili:

Bəxtiyar Vahabzadənin "Ömür" şeiri, ömrün qısalığı və insanın daha çox yaşamaq arzusu mövzusunda dərin düşüncələr təqdim edir. Şeir insan təbiətinin əbədiyyətə can atmasını və həyatın məhdudiyyətləri qarşısındakı narahatlığını poetik şəkildə ifadə edir.

Şeirin ilk bəndi ömrün qısalığından bəhs edir:

"Deyirlər, çox azdır yüz il, əlli il,

İnsana bir ömür kifayət deyil".

Bu sətirlər insanların ümumi fikrini əks etdirir - zamanın sürətlə keçməsi və həyatın fani olması…

Vahabzadə cəmiyyətdə geniş yayılmış "ömür vəfalı deyil" düşüncəsini ifadə edir. Ömrün müddəti nə qədər uzun olsa da (yüz il, əlli il), bu, insanın doymadığı və hələ də kifayət görmədiyi bir müddət kimi qeyd edilir.

"Hələ isitməmiş öz yerimizi

Ölüm cəllad olub haqlayır bizi".

Bu misralar ömrün qısalığını daha da vurğulayır. "Öz yerimizi isitməmiş" ifadəsi insanın həyata tam uyğunlaşmadan, özünü tam gerçəkləşdirmədən, hətta bəlkə də həyatın dadını tam çıxarmadan ölümün gəlişini təsvir edir.

Ölümün "cəllad" adlandırılması isə onun amansız və qaçılmaz bir qüvvə olduğunu, insanı amansızcasına haqlayan bir qüvvə olduğunu göstərir. Bu, ölümün qorxuducu və tələsik gəlişinin qəbul edilməzliyini vurğulayır.

Şeirin ikinci bəndi insanın həyatı iki hissəyə bölmək arzusunu dilə gətirir:

"Deyirlər, şirindir dadı dünyanın,

Kaş iki olaydı ömrü insanın".

Burada həyatın şirinliyi, ləzzəti vurğulanır və bu ləzzətdən daha çox zövq almaq arzusu ifadə olunur. İnsanlar həyatın gözəlliklərindən tam yararlana bilmədiklərini hiss edərək, ömrün iki dəfə uzun olmasını arzulayırlar.

"Nola, çalışsaydıq ömrün birində,

Sonra əylənəydik biz digərində".

Bu misralar insan təbiətinin bəlkə də bir qədər utopik arzusunu əks etdirir. Həyatı iki hissəyə bölmək - birində bütün məsuliyyətləri yerinə yetirib, çalışıb-vuruşmaq, digərində isə sadəcə zövq almaq, əylənmək. Bu, insanın həyatın çətinliklərindən qaçmaq və ya onları sonraya saxlamaq istəyini, həm də işlə əyləncə arasında tarazlıq tapmaqda çətinlik çəkməsini göstərir. Həqiqətdə isə həyat bir bütündür və işlə istirahət iç-içədir.

 

Temalar və yorumlar:

Şeirin əsas mövzusu insanın zamanla mübarizəsidir. Ömür qısadır və ölüm qaçılmazdır, bu da insanı öz varoluşunun məhdudiyyətləri ilə üz-üzə qoyur.

1. Həyatın ləzzəti və doyumsuzluq;

İnsan həyatın dadını hiss edir, lakin bu dadı tam şəkildə çıxara bilmədiyini düşünür. Bu, daha çox yaşamaq, daha çox təcrübə toplamaq arzusunu oyadır.

2. İnsan arzusu və reallıq;

Şeir insanın gerçəkləşməsi mümkün olmayan arzularını (ömrün iki olması, işlə əyləncəni tamamilə ayırmaq) təsvir edir. Bu arzular, insanın həyatın çətinlikləri və məhdudiyyətləri qarşısında hiss etdiyi çarəsizliyi və məyusluğu vurğulayır.

Ölümün "cəllad" kimi təsvir edilməsi onun zülmkar və istənməyən bir son olduğunu göstərir. Bu, insanın təbii ölümdən qaçmaq və ya onun gəlişini gecikdirmək istəyini əks etdirir.

 

"Ömür" şeiri, Bəxtiyar Vahabzadənin digər əsərlərində olduğu kimi, sadə, xalq dilinə yaxın bir üslubda yazılmışdır, lakin daxilində universal insan hisslərini və varoluşsal sualları ehtiva edir. O, insanın zaman, həyat və ölüm qarşısındakı hislərini təsirli bir şəkildə ifadə edir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.09.2025)