İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Haqqında söhbət açacağım şəxs tarixin ən  ziddiyyətli şəxsiyyətlərindən biridir. O, həm rus çarına xidmət edib, Azərbaycanın ikiyə bölünməsi proseslərində əks tərəfin nümayəndəsi olub, həm də ədəbiyyat tariximizdə zəngin ədəbi irs qoyubdur.

Abbasqulu ağa Bakıxanov 1794-cü il 21 iyun tarixində Bakının Xilə (indiki Əmircan) kəndində anadan olmuşdur. XIX əsr Azərbaycan maarifçilərindən biri olan Abbasqulu ağa Bakıxanov "Gülüstani-İrəm" əsəri ilə Azərbaycan tarixşünaslıq elminin əsasını qoymuşdur. "Qüdsi" təxəllüsü ilə Azərbaycan, ərəb və fars dillərində şeirlərin müəllifidir. Qubada "Gülüstan" adlı elmi-ədəbi məclisin təşkilatçılarından biri olmuşdur.

Abbasqulu ağa Bakıxanov çoxcəhətli bədii və elmi yaradıcılığa malikdir. Bədii əsərləri arasında "Riyazül-Qüds", "Mişkatül-ənvar"adlı poeması, "Qüdsi" təxəllüsü ilə yazdığı qəsidə, qitə, qəzəl, rübai, məsnəviləri, avtobiorafik şeirləri, mənzum hekayələri, təmsilləri öz əksini tapmışdır.

 Poemaları

A. Bakıxanovun Varşavada olarkən yazdığı "Merace-xəyal" ("Xəyalın uçuşu"),"Məclisi-firəng" ("Firəng məclisi") poemaları xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Fars dilində yazılmış bu poemalar avtobioqrafik səciyyə daşıyır.

"Firəng məclisi" poemasında həyat təcrübəsi çox məhdud olan bir gənc zadəganın günlərini əyan məclislərində, eyş-işrətlə keçirən, sərbəst, mənasız həyat sürən ərli gözəl bir xanıma aşiq olması, onun uğursuz məhəbbət macəraları, keçirdiyi hiss və həyəcanları, mənəvi iztirabları romantik üslubda əks olunub. Poemalarından aydın görünür ki, o, Avropa zadəgan təbəqələrində hökm sürən sevgi, ailə münasibətlərini, əxlaq normalarını bəyənməmişdir, lakin o, Avropa zadəgan təbəqələrinin məişətini və adət-ənənələrini təsvir edərkən tünd satirik boyalara müraciət etməmişdir.

"Xəyalın uçuşu" poemasında isə şair Rusiyanı səyahət edərək Lehistana (Polşaya) getməsindən və bir neçə ay Varşavada yaşayaraq şəhərin ağıllı, savadlı, mötəbər dövlət nümayəndələri və alimləri ilə tanış olmasından, yüksək zadəgan məclislərində iştirak etməsindən bəhs edir. Polşanın baş hakimi vəzifəsində çalışan Paskeviçi yüksək ləyaqətə malik olan dövlət xadimi kimi tərifləyir, polyak zadəgan xanımlarının gözəlliyinə məftun olduğunu bildirir.

Təmsilləri

Abbasqulu ağa Bakıxanov "Tülkü və qoyun", "Qurd və ilbiz", "Yersiz iftixar" kimi təmsillərin müəllifidir. Onun qələm yaradıcılığından çıxan hər bir əsər zövq oxşayır. A. Krılovun "Eşşək və bülbül" təmsilini tərcümə etmişdir. Onun "Tatar nəğməsi" adlı şeiri polyak şairi Lado Zablotski tərəfindən polyak dilinə çevrilmişdir.

 Elmi əsərləri

"Qanuni-Qüdsi", "Əsrarül-məlaküt", "Təhzibül-əxlaq", "Eynül-mizan", "Gülüstani-İrəm" kimi əsərləri ilə böyük şöhrət qazanmışdır. Abbasqulu ağa Bakıxanovun dil, coğrafiya, tarix, astronomiya, məntiq, psixologiya və sair elmlərə aid əsərləri onun ensiklopedik biliyə malik bir alim olduğunu göstərməkdədir.

"Qanuni-Qüdsi" əsəri

Onun birinci elmi əsəri fars dilinin qrammatikasına aid yazdığı "Qanuni-Qüdsi" əsəridir. Əsər [1828]-ci ildə yazılmışdır. Fars dilinin qanunlarını öyrədən bu əsər müəllifin kiçik, lakin dərin məzmunlu girişindən, "Hərflər" (fonetika), "Kəlmələr" (morfologiya) və "Cümlə" (sintaksis) adları altında ayrı-ayrı üç fəsildən ibarətdir. Girişdə müəllif dilin yığcam elmi tərifini verdikdən sonra, bu əsəri nə münasibətlə, nə kimi şəraitdə və hansı prinsiplər əsasında yazdığı haqqında qısa və aydın elmi izahat verir.

 "Kəşfül-Qəraib" əsəri

Coğrafiya elminə aid onun iki əsəri var. Bunlardan biri "Kəşfül-qəraib", digəri "Ümumi coğrafiya"dır. Hər iki əsər fars dilində yazılmışdır. İki fəsildən ibarət olan "Kəşfül qəraib" Amerikanın Xristofor Kolumb (1451–1506) tərəfindən kəşf olunmsından və Yer kürəsinin qərb hissəsini təşkil edən bu qitənin vəziyyətindən bəhs edir. Amerikanın kəşfinə dair olan bu əsəri Abbasqulu ağa Bakıxanov "Məriz" təxəllüslü şair-alim Mirzə Məhərrəm ilə birlikdə fars dilində yazmışdır.

Nəşrləri

1.Hind əfsanəsi (tərc. ed. Məmmədağa Sultanov; red. Y. Məmmədov) 2. Nəsihətlər (tərcümə ed. M. Sultanov; red. A. Ramazanov) 3. Qurd və İlbiz (tərt. və tərc. ed. M. Sultanov) 4. Təhzibi-əxlaq və nəsihətlər. 5. Gülüstani-İrəm. 6. Gülüstani-İrəm (tərc. M. Əsgərli)

Mükafatları

- III dərəcəli Müqəddəs Anna ordeni - IV dərəcəli Müqəddəs Vladimir ordeni - İmperator taclı II Müqəddəs Anna ordeni - III dərəcəli Müqəddəs Stanislav ordeni - Almaz və briliantla bəzədilmiş I dərəcəli "Günəş və Şir" ordeni

1847-ci ildə Abbasqulu ağa Bakıxanov Məkkədən Mədinəyə gedərkən Vadiyi-Fatma adlanan yerdə vəba xəstəliyinə tutulub vəfat etmiş və həmin yerdə dəfn olunmuşdur. Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.05.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Türkiyənin popstarlarından ölkəmizdə ən çox sevilənlərdən biridir Kənan Doğulu. Bu gün ulduz müğınninin doğum günüdür.

Kənan Doğulu 31 may 1974-cü ildə İstanbulda dünyaya göz açmışdır. 5 yaşından bu sənətə bağlanan musiqiçinin istəyinin belə erkən yaranması ona atası Yurdaər Doğuludan keçib. Hazırda məşhur musiqiçilər sırasında adı hallanan Kənanın atası oğlunu da bu istiqamətdə savadlandıra bilib.

Hazırda oxumaqla yanaşı, piano, gitara və fleyta kimi alətlərdə çalmağı bacaran Kənan Doğulu həm də xaricdə təhsil alıb. Orta musiqi məktəbini bitirdikdən sonra öz istəyi ilə Amerikada peşəkar musiqi dərsləri alıb. Daha sonra o, təhsilini İstanbul Dövlət Universitetinin musiqi bölməsində davam etdirib.

Əksər çıxışlarında özünü müşayiət edən müğənninin adı bu illər ərzində ən çox albom çıxaran sənətçilər sırasında hallanır. Onun ilk albomu 1993-cü ildə "Yaparım, bilirsin" adı ilə işıq üzü görüb. Yüksək tirajlı toplunun işıq sürəti ilə satıldığını görən müğənni növbəti ildə "Sımsıkı" albomu və bunun ardınca 8 müxtəlif adda toplusunu satışa çıxarıb.

Üç ildir şəxsi səsyazma studiyasını açan türkiyəli sənətçi bunu "Dogulu production" adlandırıb.

Kənanın ailə üzvlərindən olan qardaşı Ozan Doğulu şirkətdə çalışmaqla yanaşı, bir çox müğənnilərin orkestrinə rəhbərlik edir.

Kənan Finlandiyanın paytaxtı Helsinki-də keçirilən 2007 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində Türkiyəni təmsil edib.

Allah xeyirli ömür nəsib etsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.05.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycan xanəndəsi, Azərbaycan SSR xalq artisti Sara Qədimova 31 may 1922-ci ildə Bakı şəhərində doğulub. Əslən Ağdamın Abdal-Gülablı kəndindəndir. Əmək fəaliyyətinə 1941-ci ildə Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının solisti kimi başlayan Sara Qədimova istedadı sayəsində qısa müddət ərzində müğənni kimi tanınıb, dinləyicilərin böyük məhəbbətini qazanıb.

İkinci Dünya müharibəsi illərində dahi Üzeyir Hacıbəyovun və Səməd Vurğunun yaratdığı və müğənninin cəbhədə azərbaycanlı əsgərlər qarşısında oxuduğu "Şəfqət bacısı" mahnısı qəhrəman Azərbaycan qadınının təcəssümünə çevrilib.

Sara Qədimovanın sənətkar kimi yetişməsində Hüseynqulu Sarabski, Xan Şuşinski, Seyid Şuşinski kimi qüdrətli ustadların böyük təsiri olub.

O, öz sələflərinin layiqli davamçısı olaraq ömrünün sonuna kimi klassik ifaçılıq ənənələrinə sadiq qalıb. Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrında aparıcı partiyalarda çıxış edən Sara Qədimovanın adı opera səhnəsində yaratdığı Leyli və Əsli obrazları ilə yadda qalıb. Onun oxuduğu "Bayatı-Şiraz", "Şur", "Şahnaz", "Qatar", "Mahur-hindi", "Xaric segah" muğamları, müxtəlif Azərbaycan xalq mahnıları ifaçılıq sənəti tariximizə qızıl hərflərlə yazılıb.

Müğənninin ifasında "Qarabağ şikəstəsi" isə Azərbaycan musiqisi tarixində özünəməxsus yer tutur.

Filmoqrafiya

Qayğı

Sara Qədimova

Video

1. Sara Qədimova — xalq mahnısı "Girdim yarın bağçasına"

2. Sara Qədimova — xalq mahnısı "Haralısan?"

3. Sara Qədimova — xalq mahnısı "Ay dilbər"

4. Sara Qədimova, Xan Şuşinski, Şövkət Ələkbərova — Qarabağ şikəstəsi

5. Sara Qədimova — xalq mahnısı "Ay qız, ay qız, amandır"

6. Sara Qədimova — Ay işığında — musiqi: Qəmbər Hüseynli, sözlər: Zeynal Xəlil

Mükafatları

- "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı

- "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı

 - "Şöhrət" ordeni

- "Şərəf nişanı" ordeni

- Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü.

Sara Qədimova 2 may 2005ci ildə Bakıda vəfat etmişdir.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.05.2025)

Manşet

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bügünkü 31 may tarixində təqvimdə adları həkk edilmiş ünlülərdən ilk olaraq Azərbaycan SSR əməkdar artisti Zülfü Adıgözəlovla başlamaq istəyirəm, bu gün onun anım günüdür.

Zülfü Adıgözəlov 1898-ci ildə Şuşanın Qaradolaq kəndində anadan olmuşdur. Şuşada muğam axşamlarından birində Zülfü Adıgözəlovun ifasını dinləyən Cabbar Qaryağdıoğlu onu Bakıya dəvət edir. 1927-ci ildə Bakıya köçərək "Müdafiə evi"ndə işləmək üçün Ü. Hacıbəyov, Q, Pirimov, M. Maqomayev və b. qarşısında imtahan vermiş, eyni zamanda radio verilişləri komitəsinə işə qəbul olunmuşdu. O, pəsxan xanəndə idi. O, muğam dəstgahını tam şəkildə, bəm və orta tessiturada özünəməxsus oxuma məktəbini yaratmışdır. Tanınmış xanəndələrdən Əbülfət Əliyev, Sahib Şükürov, Hacıbaba Hüseynov, Əlibaba Məmmədov, İldırım Həsənov, Ağaxan Abdullayev, Tələt Qasımov və s. onun məktəbinin davamçılarıdırlar.

Xanəndənin ifa etdiyi və lentə, qrammafon vallarına yazdırdığı "Rast", "Mahur-hindi", "Segah-Zabul", "Bayatı-Şiraz", "Humayun" muğam dəstgahları, bir sıra təsniflər, "Nəbi", "Mən gedirəm Zəngilana", "Dedim bir busə ver", "Kəklik" və b. bu kimi xalq mahnıları Azərbaycan musiqi xəzinəsinin inciləridirlər. Məhz qədim klassik muğamlarımızı, təsnif və xalq mahnılarını oxuyarkən onların ənənəvi forma və quruluşunu saxlamaqla xanəndə özünəməxsus nəfəsləri, dəst-xətti ilə ifaçılıq sənətinə yeniliklər gətirmişdir. Muğam dəstgahların ayrı-ayrı uyğun şöbələrini birləşdirərək mikrosilsilə kimi müstəqil şəkildə təfsir etmişdir.

Bu baxımdan "əraq-Pəncgah", "Hasar-müxalif", "Vilayəti-Dilkeş" muğamları gözəl örnəklərdir.

Filmoqrafiya

Bakılılar

 Səbuhi

Zülfü Adıgözəlov 1963-cü ildə Bakıda vəfat etmişdir.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.05.2025)

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti xanım Aktotı Raimkulova UNESCO-nun Almatıdakı Regional ofisinin direktoru və Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan, Türkmənistan üzrə UNESCO nümayəndəsi cənab Amir Piriç ilə görüş keçirib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Fonddan verilən məlumata görə, görüşdə həmçinin UNESCO-nun Mədəniyyət Proqramı üzrə mütəxəssis cənab Filip Delanj və mədəniyyət üzrə mütəxəssis xanım Aygül Xələfova da iştirak etmişdir.

Görüş zamanı Fond ilə UNESCO arasında münasibətlərin möhkəmləndirilməsi, eləcə də türk dünyasının zəngin mədəni irsinin qorunması, inkişafı və təşviqinə yönəlmiş birgə layihələr müzakirə olunmuşdur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.05.2025)

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun Prezidenti Aktotı Raimkulova Özbəkistana etdiyi rəsmi səfər çərçivəsində Özbəkistan Respublikasının Xarici İşlər nazirinin müavini Bobur Usmanov ilə görüşüb.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Fonddan verilən məlumata görə, görüş zamanı tərəflər, Özbəkistanın Fondun fəaliyyətinə fəal şəkildə cəlb olunması kontekstində ikitərəfli əməkdaşlıq perspektivlərini müzakirə ediblər. Xüsusi olaraq, 21 May, 2025-ci il tarixində Budapeştdə Türk Dövlətləri Təşkilatının Dövlət Başçılarının qeyri-rəsmi Zirvə görüşündə qəbul olunmuş tarixi qərara — Özbəkistan Respublikasının Türk Mədəniyyəti və İrsi Fonduna tamhüquqlu üzv kimi daxil olmasına diqqət yönəldilib.

Aktotı Raimkulova göstərilən etimada və dəstəyə görə Özbəkistan rəhbərliyinə təşəkkürünü bildirərək vurğulayıb ki, Özbəkistanın Fonda üzv olması türk dünyasının zəngin mədəni irsinin öyrənilməsi, qorunması və təbliği istiqamətində genişmiqyaslı beynəlxalq layihələrin həyata keçirilməsi üçün yeni imkanlar açır.

Özbəkistan Respublikasının Prezidentinin Türk Dövlətləri Təşkilatının sammitləri çərçivəsində irəli sürdüyü təşəbbüslərin səmərəli həyata keçirilməsinə, eləcə də türk mədəni irsinin qorunması və təbliği istiqamətində birgə layihələrə xüsusi diqqət yetirilib.

Görüş qarşılıqlı anlayış və konstruktiv dialoq ilə yekunlaşıb. Fond ilə Özbəkistan Respublikası arasında mədəni və diplomatik əlaqələrin gələcəkdə daha da genişlənməsi üçün möhkəm zəmin yaradılıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.05.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız. 

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır. 

Bu beş şərtə diqqət edək

Bütün əvvəlki hissələrdə uğura aparan konkret yollardan bəs etdikcə özümüzə əxz edə bildik ki, 1) «Hər şey arzulamaqdan başlayır»; 2) «Uğura doğru getməkçün mütləq özündə möhkəm xarakter formalaşdırmalısan»;  3) «Sizə maneçilik törədən axmaq vərdişlərdən mütləq yan qaçmalısınız»; 4) «Məqsədə doğru iləriləyərkən ən kreativ üsullardan istifadə etməlisiniz»; 5) «Kifayət qədər gödək olan ömrü dəyərli yaşamaqla, dəyərsiz işlərə vaxt ayırmamaqla bir qədər uzatmalısınız».

Mən niyə məhz bu beş şərtlərin adını çəkdim? Çünki bu şərtlərlə bağlı ən mükəmməl hesab etdiyim motivasiya təlimlərini sizin diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm ki, bunlar da Barbara Şer, Riçard Vaysman, Devid Şvarts, İrina Xakamada və Den Valdşmidtə məxsusdur.

Bacardığınız qədər hər bir frazaya diqqət etməyi sizdən rica edirəm. Beləliklə, sıra ilə Barbara Şerin «arzulamalarından» başlayıb ta ki, Den Valdşmidtin «6 il əlavə yaşamaq» sirrinə qədər davam edirik.

Bazar ertəsi görüçənədək.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.05.2025)

  Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu ilə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının birgə layihəsində növbəti mövzumuz Türk dünyasında "yaşıl enerji" və ekoloji əməkdaşlıq təşəbbüsləridir.

Son onilliklərdə dünya iqlim dəyişikliyi, ekoloji böhranlar və təbii resursların tükənməsi kimi qlobal problemlərlə qarşı-qarşıya qalıb. Belə bir şəraitdə yaşıl enerji – yəni günəş, külək, su və digər bərpa olunan enerji mənbələrinə əsaslanan istehsal – alternativ deyil, artıq zərurətə çevrilib. Türk dünyası ölkələri də bu çağırışa cavab olaraq ekoloji siyasətlərini təkmilləşdirmək və yaşıl enerjiyə keçidi sürətləndirmək istiqamətində addımlar atırlar.

 Türk dünyasına daxil olan ölkələr – Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkmənistan və Türkiyə – olduqca zəngin təbii və bərpa olunan enerji potensialına malikdir. Məsələn, Azərbaycanın Xəzər sahili bölgələri, Türkiyənin Konya və Eskişehir bölgələri, Qazaxıstanın geniş çöl və dağətəyi əraziləri günəş və külək enerjisi üçün əlverişli sayılır. Qırğızıstan və Tacikistan kimi dağlıq ölkələr isə hidroenerji resurslarına görə fərqlənirlər.

 Bu potensialdan istifadə edərək bir çox ölkə artıq günəş və külək stansiyalarının tikintisinə başlayıb. Azərbaycanda Qaradağ Günəş Elektrik Stansiyası və Xızı-Külək layihəsi, Qazaxıstanda isə bir neçə regionda iri günəş fermaları fəaliyyət göstərməkdədir.

 Türk dövlətləri təkcə milli səviyyədə deyil, regional birliklər çərçivəsində də ekoloji əməkdaşlığa önəm verirlər. Xüsusilə Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) bu sahədə vacib rol oynayır. Təşkilatın qəbul etdiyi “Türk Dünyası 2040 Vizyonu” sənədində yaşıl enerji, iqlim dəyişikliyi və ekoloji təhlükəsizlik prioritet istiqamətlər kimi qeyd olunub.

 TDT-nin üzv ölkələri birgə ekoloji forumlar təşkil edir, “yaşıl texnologiyalar” sahəsində təcrübə mübadiləsi aparır və enerji səmərəliliyi üzrə birgə tədqiqatlar həyata keçirirlər. Həmçinin, regionda “yaşıl logistika” və “ekoloji nəqliyyat sistemləri”nin inkişafı üçün də əməkdaşlıq təşəbbüsləri gündəmdədir.

 Azərbaycanın 2024-cü ildə ev sahibliyi edəcəyi COP29 – BMT İqlim Dəyişikliyi Sammiti, Türk dövlətləri üçün beynəlxalq səviyyədə birgə mövqe formalaşdırmaq üçün mühüm fürsət yaradır. Bu tədbir, Türk dünyasının bərpa olunan enerji və ekoloji təhlükəsizlik məsələlərində qlobal oyunçu kimi çıxış etməsinə imkan verəcək. Həmçinin, regional “yaşıl koridorlar” və enerji inteqrasiyası layihələri də bu sammitdə müzakirə oluna bilər.

 Yaşıl enerji və ekoloji dəyərlərin cəmiyyətə aşılanması üçün təhsil mühüm rol oynayır. Türk dünyasında bu istiqamətdə ortaq proqramların hazırlanması, ekoloji təhsil sahəsində tələbə mübadiləsinin təşkili və ekoloji startapların dəstəklənməsi məsələləri gündəmdədir. Bəzi ölkələrdə artıq məktəblərdə “iqlim dərsləri” keçirilir, universitetlər isə yaşıl texnologiyalar üzrə ixtisaslar açır.

  Buna baxmayaraq, bəzi çətinliklər də mövcuddur. Texnoloji infrastrukturun yetərsizliyi, maliyyə çatışmazlığı və bəzən siyasi koordinasiyanın zəifliyi bu prosesin sürətini azaldır. Lakin Türk dünyasının ortaq enerji layihələri və təbii resurslardan səmərəli istifadəyə yönələn yanaşmaları gələcəkdə bu problemləri aşmağa kömək edə bilər.

 Türk dövlətləri yaşıl enerji və ekoloji təhlükəsizlik məsələlərində həm milli səviyyədə təşəbbüslər göstərir, həm də regional əməkdaşlığa ciddi önəm verirlər. Bərpa olunan enerji mənbələrinin inkişafı təkcə iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə deyil, eyni zamanda iqtisadi müstəqilliyin gücləndirilməsi və enerji təhlükəsizliyi baxımından da əhəmiyyətlidir. Bu baxımdan Türk dünyası yaşıl gələcəyin qurulmasında həm daxili potensialına, həm də ortaq mədəni və tarixi bağlarına söykənərək mühüm rol oynaya bilər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.05.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Kitabları təbliğ edən, insanları kitab mütaliəsinə həvəsləndirən, günü kitabların arasında keçən kimsə pis adam ola bilməz. Onun da işi kitablarladır, necə deyərlər, çörəyi kitablardan çıxır. 

Bəli, bu dəfə sizə “Əli və Nino” kitab mağazaları şəbəkəsinin rəhbəri Nigar Köçərlidən söhbət açmaq istəyirəm...

Deyir ki: - “Çoxları elə bilir, mən humanitar sahəni oxumuşam. Amma mən Bakı Dövlət Universitetinin mexanika-riyaziyyat fakültəsini bitirmişəm. Riyaziyyatı çox sevirəm və mən bu sahəni bir qəpik rüşvət vermədən oxuyub bitirmişəm. Anama, nənəmə bağlı qız olmuşam. Xüsusən də, nənəmə. O, mənə deyirdi ki, qadın gərək özü işləyə, özü qazana. Bu fikir həmişə mənim beynimdə olub. Ziyalı ailədə anadan olmuşam. Ailəmiz kasıb olsa da, hamımız kitabı sevirdik. Universitetdə oxuyanda düşünürdüm ki, yaxşı pul qazanmaq üçün xarici dil bilib xarici şirkətlərdə işləmək lazımdır. Cəmi dörd aya ingilis dilini öyrəndim. Bir xarici şirkətdə katibə işlədim. O vaxt aldığım maaş mənə çox gəlirdi. Ümumiyyətlə, qazancım həmişə mənə yüksək görünüb. Çünki pul hərisi olmamışam. Həmişə kitaba pul xərcləyən olmuşam. İşlədiyim müddətdə kitablar alırdım. Bir gün rəfiqəm dedi ki, bu qədər kitabın var, niyə kitab dükanı açmırsan? Bax elə o gün qarşıma məqsəd qoydum və ona doğru irəlilədim. Həmin dövrdə Amerikada oxumaq və işləmək şansı da yaranmışdı, amma mən kitab dükanı açmaq və işləmək istədim...”

O, intellektualdır. Onun ən gözəl xüsusiyyətləri isə mehriban və realist olmasıdır. Çətinliyə sinə gərməyi bacaran, hər şəraitə uyğunlaşa bilən bir təbiətə sahibdir. O, sosial, iddialı və sevgi dolu insandır. Ədalətlidir və əzizlərinə çox sadiq insandır. Qərəz, paxıllıq hisləri ondan uzaqdır. Daxilində tarazlıq yaratmağı bacarır. Mübahisə etməyi, tənqid etməyi sevsə də, amma heç vaxt həqiqətdən uzaqlaşmır...

Nigar Köçərli 15 oktyabr 1975-ci ildə Bakı şəhərində dünyaya gəlib. Orta təhsilini 138 saylı məktəbdə gümüş medalla başa vurub. 1997-ci ildə BDU-nun mexanika-riyaziyyat fakültəsini bitirib. 1997-1999-cu illərdə xarici şirkətin Azərbaycan nümayəndəsi olub, 1999-2001-ci illərdə BMT-nin layihəsində çalışıb. 2001-ci ildən kitab biznesi ilə məşğuldur. 2003-cü ildə 600 dollar sərmayə ilə ilk "Əli və Nino" kitab mağazasını açıb. Hazırda "Əli və Nino" kitab şəbəkəsi 11 kitab mağazasından, eləcə də "Alinino. az" onlayn mağazasından ibarətdir. 2005-ci ildə Azərbaycanın ilk müstəqil ədəbiyyat layihəsi- “Milli Kitab Mükafatı” Nigar Köçərli tərəfindən təsis olunub. Azərbaycanda artıq on ildən çoxdur ki, aktiv onlayn satış həyata keçirən "Alinino. az" saytı zəhmətkeş qadınlara sosial dəstək istiqamətli layihə həyata keçirir. Sayt Azərbaycanın hər yerində fəaliyyət göstərən və kiçik bizneslə məşğul olan qadın sahibkarlara öz məhsullarını "Alinino. az" saytında tamamilə təmannasız, ayrıca onlayn mağaza kimi satışa təqdim etmək imkanı yaradır. 2023-cü ildə Fransanın İncəsənət və Ədəbiyyat Ordeninin (Ordre des Arts et des Lettres) Cəngavər rütbəsi ilə təltif olunub...

İşinin vurğunudur. Müstəqilliyini, azadlığını qoruyub saxlamağı bacarır. Çox ünsiyyətdə olmaq, insanları iç dünyasına buraxmaq ona yaddır. Həmsöhbətinin sirlərini öyrənmək istəyəcək dərəcədə sadə adam deyil. O, həmsöhbətinin intellektual tərəfinə daha çox əhəmiyyət verir. Bədii fəaliyyətdən zövq aldığı üçün yüksək mədəni səviyyəyə malikdir. Olduqca optimistdir. Hər zaman hər şeyə yaxşı tərəfdən baxmağı xoşlayır. Hətta pis vəziyyətdə belə yaxşı tərəfləri görmə qabiliyyəti var....

“Kitab satmaq üçün Azərbaycan çox unikal ölkədir. Çünki burada dörd dildə kitab sata bilirsən. Azərbaycan, türk, rus və ingilis dilində. Yəni bu dörd dilin də alıcısı var. Yerli müəlliflər var ki, kitablarının satışı uğurlu olur.  Demək, yaxşı yazanın kitabları da yaxşı satılır.”- söyləyir...

Çox həssas xanımdır. Haqsızlığa tez reaksiya versə də, amma çox şəfqətlidir. Mərhəmət, mehriban münasibət göstərmək onun digər müsbət xüsusiyyətlərindəndir. O, insanlarda estetik qavrayışlara böyük əhəmiyyət verir. Hər zaman gözəl görünmək istəyi bu xanımı həm sağlamlığına, həm də görünüşünə böyük önəm verməyə sövq etdirir və özünə çox yaxşı baxır. Ona xas olan xüsusiyyətlərdən biri də yardımçı olmasıdır. Yardımsevər xasiyyəti onu hər kəsə kömək etməyə hazır saxlayır. Çox dinc xarakteri var, döyüşləri və iğtişaşları sevmir...

Deyir ki:- “Bu gün əhalinin aldığı maaşa və sosial vəziyyətin ağırlığına görə kitablar adamlara baha görünür. Mən onları başa düşürəm. Bu gün azərbaycanlı yazıçı da, oxucu da, naşir də yaxşı yaşamır. Mən istəyərdim ki, yazıçılarımıza böyük qonorarlar verilsin, naşirlər daha yaxşı işləsin, oxucular kitab almaqda çətinlik çəkməsin. Amma reallıq başqa şeyləri deyir. Yol xərcləri, vergi xərcləri, digər rüsumlar bizə də imkan vermir ki, ucuz sataq. Çox adam bizə alverçi kimi baxır. Fəqət, bu bir ticarətdir. İstəsək də, istəməsək də müəyyən problemlər olur. Ümid edirəm ki, bu vəziyyət nə vaxtsa dəyişəcək...” 

Yüksək zövqlü xanımdır. O, təbbəssümü və əzimkarlığı ilə irəli gedir. Özünü azad hiss etməyi və sərbəst olmağı xoşlayır. Sərt, nadan, mədəniyyətsiz adamlardan xoşu gəlmir. Ona mənfi və ya kobud görünən insanlardan instinktiv olaraq uzaqlaşır. Fitrətdən gələn, təbii soyuqqanlılığı var ki, bu da çox çalışmaqdan irəli gəlir. Həyat tərzi aktual və ahəngdardır. Buna baxmayaraq, həmişə rahatdır...

“Yerli müəlliflərdən az kitab götürürük. Ona görə ki, sata bilmirik. Məsələn, adamlar var, gəlib 500 kitabını qoyur gedir əsgərliyə. Gələnədək bir kitabı satılır. Mən onun kitablarını anbarda saxlamalıyam. Təsəvvür edin, bu yerin kirayəsini verməliyəm. Bura mənim obyektim deyil. Mən kirayə verməliyəm. Hansısa rayon şairi gəlib öz kəndini tərifləyən şeirlərini satmaq istəyir. Mən oxuyanda bilirəm ki, bu kitab çox satılmayacaq. Ona görə az götürürəm. Müəlliflərimiz məndən inciməsin. Amma onlar daha səmimi, daha azad yazsalar, daha çox da satılacaq. Ümidvaram, bizim müəlliflər də əcnəbi yazarlar kimi səmimi yaza biləcəklər və onda kitabları da yaxşı satılacaq.”- söyləyir.

Dəqiqliyi çox sevir. Necə deyərlər, zehni saat kimi dəqiq işləyir. Yəqin ki, bu da onun riyaziyyatçı olduğundan irəli gəlir. İdeya sarıdan heç vaxt korluq çəkmir. Bununla belə, həmişə sabit işləyir. 

Yaşa dolduqca, o, həyat məqsədini necə təyin edəcəyi ilə bağlı narahat olmur. Çünki arzuladığı uğur həmişə ona tərəf gəlməyə hazırdır. Qızıl ortanı tapmaqda çətinlik çəkmir. Bir sözlə, tarazlıq qurucusudur, buna görə də mükəmməl dost və tərəfdaş kimi etibar qazana bilir...

Xülasə, haqqında söhbət açdığım Nigar xanım sözün həqiqi mənasında əsl BİZNES LEDİDİR. Onun biznes fəaliyyəti xanımlara bir örnəkdir. Bir neçə aydan sonra bu işgüzar xanımın 50 yaşı tamam olur, yubiley ilidir. Bu münasibətlə ona möhkəm can sağlığı, işlərində uğurlar arzulayırıq...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.05.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Təbrizdə yaşayan Ramin Yaşardır.

Ramin Yaşar

Təbriz

AZƏRİN İYİRMİ ALTISI

Kitablara od vurdular,

Varaq-varaq dilim yandı.

Azərin irmi altısı,

Od, odluğundan utandı.

Oda, alova baxmayın,

Utanmaz faşismlər oddan.

Anamın dili külləndi,

Sürgün oldu atam yurddan.

Bir soyqırım, bir türk qırım,

Azər qır, baycan qırım,

Azərbaycan yaralanıb,

Qanı axdı şırım-şırım.

Qara qorxu asma, kəsmə,

Havamız kəsmə şikəstə.

Dağların ürəyi dağ-dağ,

Vətən düşkün, torpaq xəstə.

Salam-salam dar ağacı,

Salam-salam ulu üsyan.

Qar çiçəyim, sındır buzu,

Ya azad ol, ya sən də yan.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.05.2025)