İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Tərcqmə işi çətin işdir. Xüsuaən də bədii tərcümə. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü,  Əməkdar incəsənət xadimi Səyavuş Məmmədzadə ən yaxşı tərcüməçilərdən olub. 

1935-ci il oktyabrın 2-də Bakıda müəllim ailəsində anadan olub. Orta məktəbi bitirdikdən sonra ADU-nun filologiya fakültəsində təhsil alıb. Ədəbi fəaliyyətə tələbəlik illərindən başlayıb. "Sınaq" adlı ilk şeiri və A. Əlizadənin şeirinin rus dilinə tərcüməsi 1956-cı ildə universitetin çoxtirajlı "Lenin tərbiyəsi uğrunda" qəzetində dərc olunub.

Həmin vaxtdan "Molodyoj Azerbaydjana" qəzetində mütərcim, sonralar ədəbi işçi işləyib. Onun ədəbi fəaliyyətində poeziya, nəsr, publisistika, bədii tərcümə xüsusi yer tutur. Moskvada M. Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunun bədii tərcümə bölməsini bitirib. Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında redaktor, "Literaturnıy Azerbaydjan" jurnalında ədəbi işçi, tənqid və publisistika şöbəsinin müdiri, Azərbaycan Yazıçılar Birliyində referent-məsləhətçi vəzifəsində işləyib.

Azərbaycan poeziyasından rus dilinə ilk poetik tərcüməsi – Ağacavad Əlizadənin Səməd Vurğuna həsr etdiyi şeiri 1956-cı ildə "Lenin tərbiyəsi uğrunda" qəzetində çıxıb. Azərbaycan klassik və müasir ədəbiyyatından rus dilinə, eləcə də rus, bolqar, Ukrayna, Polşa ədəbiyyatından Azərbaycan dilinə etdiyi tərcümələri dövri mətbuatda çap etdirib.

Bakı şəhəri Səbail rayon İcraiyyə Komitəsi zəhmətkeş deputatları Sovetinin deputatı olub, Azərbaycan Kommunist Partiyasının XXIX qurultayına nümayəndə seçilib. Bolqarıstanda dəfələrlə yaradıcılıq ezamiyyətində olub, klassik macar şairi Endre Adinin anadan olmasının 100 illiyi yubileyində iştirak edən Sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Macarıstana gedib.

Əsərləri 

1. Небо

2. Тверской бульвар (повести)

3. Самоутверждение (стихи, переводы)

4. Bir yuxusuz gecə (oçerklər)

5. Ночные яблоки (рассказы)

6. Günəbaxan insanlar (şeirlər)

7. Komendant saatı (şeirlər)

Tərcümələri

(rus dilinə)

1.Кямал Талыбзаде. Аббас Сиххат. Баку: Детюниздат, 1963,

2.Мамед Араз. Пой Аракс. M.: Советский писатель, 1966, 66 стр.

3.Сохраб Тахир. Песня мужества. M.: Советский писатель, 1966, 90 стр.

(bolqar dilindən):

1. Bolqar hekayələri

2. Georgi Strumski. Odlar yurdu

3. Yordan Milev. İnsanlar və səhralar

4. Bolqar çələngi

3 sentyabr 2022 tarixində vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2025)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Eşidəndə ki, Azərbaycan tədqiqaçı-alimi Seymur Nəsirov Misir Ərəb Respublikası ilə Azərbaycan Respublikası arasında elmi - mədəni əlaqələrin inkişafında xidmətlərinə görə Misir Təhsil Nazirliyinin medalı ilə təltif olunub, xəbərə sevindik. Və Seymur müəllimlə telefon əlaqəsi yaradıb təfərrüatları öyrəndik. 

Mükafatı Bakıda Misir Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru professor Tariq Əbu Əl-Futuh təqdim edib.

S.Nəsirov Misirdə Azərbaycan diasporunun sədri, Misir-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyətinin İdarə Heyətinin sədri, Qahirə Universitetində Azərbaycan dili müəllimi, Dünya Azərbaycanlı Alimlər Birliyinin həmtəsisçisi və həmsədridir. Misirdə 23 il ərzində onun rəhbərlik etdiyi müəssisələrdə dünyanın əksər ölkələrindən olan minlərlə tələbə təhsil alaraq ölkələrinə qayıdıb. Hazırda dünyanın 65 ölkəsindən Misirdə təhsil alan 1700-dən çox tələbə bu müəssisələrdə təhsillərini davam etdirirlər.

O, 25 ildən çoxdur ki, ərəb mənbələrində Azərbaycanla bağlı tədqiqatlar aparır. Bu tədqiqatlardan ərsəyə gələn, 250-dən çox əslən azərbaycanlı alim haqqında iki kitabın müəllifidir. S.Nəsirov 1600-dən çox misirliyə Azərbaycan dilini tədris edib. Onun yazdığı məqalələr və elmi-ictimai fəaliyyətlər ərəb mediasında geniş şəkildə dərc olunur.

Qeyd edək ki, Seymur Nəsirov bu ilin sentiyabır ayının əvvəlində Misir Prezidenti Əbdül Fəttah əl-Sisi tərəfindən birinci dərəcəli “Elm və Fənlər” ordeni ilə təltif olunub. Misir Prezidentinin şəxsən özü tərəfindən təqdim olunan bu orden elmin inkişafı və yayılması sahəsində müstəsna xidmətləri olmuş görkəmli alim və maarifpərvər şəxslərə verilir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Dahi Hüseyn Cavod çox kəşməkeşli bir ömür yaşayıbdır. Faciə, əzab, gərginlik içrə bir ömür. Şübhəsiz, ailəsi də bu çətinliklərə tuş gəlməli olubdur. 

Turan Cavid şair Hüseyn Cavid ailəsində, 2 oktyabr 1923-cü ildə Bakı şəhərində dünyaya göz açıb, 1940-cı ildə Bakı şəhəri 189 N-li məktəbi, 1950-ci ildə isə Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutunu fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Müharibə illərində — 1942–1943-cü illərdə Azərbaycan Radio Verilişləri Komitəsində arxivarius, 1943–1944-cü illərdə həmin komitədə məsul redaktor, 1944–1945-ci illərdə Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyində kiçik elmi işçi, 1945–1949-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutunun Teatrşünaslıq fakültəsində baş laborant, 1950–1953-cü illərdə müəllim (1983-cü ilə kimi), 1953–1967-ci illərdə, eyni zamanda C. Cabbarlı adına Azərbaycan Dövlət Teatr Muzeyində elmi işçi, 1968–1991-ci illərdə həmin muzeyin direktoru vəzifələrində çalışıb.

 Hüseyn Cavidin ev muzeyi yarandığı gündən ömrünün sonuna qədər həmin muzeyə rəhbərlik edib. Muzeyin yaradılmasında, eksponatların toplanıb sərgiyə hazırlanmasında, onların tədqiqi və təbliğ edilməsində çox böyük xidmətləri olub.

 Onun gərgin əməyi nəticəsində bu gün muzeyin əsas fondunda 5000, elmi-köməkçi fondlarında isə 300-dən artıq eksponat toplanıb. O, Hüseyn Cavidin ev muzeyinin ekspozisiya və fonotekasını Hüseyn Cavid irsinə aid yeni audio və video yazılarla zənginləşdirib. Turan xanım Hüseyn Cavidin 120 illik yubileyi ərəfəsində H. Cavidin əsərlərini öz qələmindən çıxan kimi, onun üslubunda latın qrafikası ilə nəşr edilməsi üçün böyük zəhmət çəkib 

Turan Cavid "Əməkdar mədəniyyət işçisi" fəxri adına layiq görülmüş, "Əmək rəşadətinə görə" medalı, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının "Fəxri Fərmanı" ilə təltif edilmişdir, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüsü olub. 2004-cü il sentyabrın 12-də ömrünün 81-ci ilində vəfat edib.

Filmoqrafiya

1. Cavid ömrü 

2. Cavidi xatırlarkən

3. Əbədiyyət elçisi

4. Qayıdış 

5. Liderlik missiyası. 1-ci hissə 

6. Memar 

7. Səma şairi 

8. Tikdim ki, izim qala 

9. Topal Teymur 

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2025)

İlqar İsmayılzadə,

fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, AJB və AYB-nin üzvü, «Ədəbiyyat və incəsənət» portalının Cənub təmsilçisi

Cəlilabad rayon Veteranlar Təşkilatı tərəfindən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, qəzəlxan, şair-dramaturq İman Abdullanın vətənpərvər, ictimai və lirik şeirləri ilə yanaşı Azərbaycanın qəhrəman övladları haqqında qələmə alınmış poemalar toplusu olan "Hədəfdən yayınan güllə", həmçinin əziz şəhidlərimiz barədə qələmə aldığı "Zirvələrə ucalanlar" adlı kitablarıının təqdimatı keçirilmişdir.

Əziz şəhidlərimizin xatirəsini əziz tutmaq hədəfi ilə 1 dəqiqəlik sükutla başlayan, eyni halda AYB və AJB-nin üzvü, tanınmış yazıçı-nasir Meyxoş Abdullahın aparıcılığı ilə keçirilən tədbirdə Cəlilabad rayonunun tanınmış ziyalıları, siyasət, ictimaiyyət, din və media nümayəndələri, şəhid ataları və qazilər, Cəlilabad Rayon İcra Hakimiyyətinin şöbə müdiri qazi Füzuli Cəfərov və Cəlilabad Bələdiyyəsinin sədr müavini Elçin Hüseynov, "TarTvAz" İnformasiya Agentliyinin rəsmisi Marif Bayramov, Qarabağ qaziləri İctimai Birliyinin rayon filialının sədri  Maşalla Əliyev, həmçinin, Cəlilabad ədəbi mühitinin tanınmış nümayəndələrindən: Ədalət Salman, İman Abdulla, Meyxoş Abdullah, Mikayıl İncəçaylı, Gülbala Teymur, Bilal Alarlı, Sakit Üçtəpəli, Qurban Əhməd, Ruhiyyə Abaszadə və İlqar İsmayılzadə yaxından iştirak edərək öz çıxışlarında el şairi İman Abdullanı yeni nəşr olunmuş kitabları münasibəti ilə müəllifi təbrik edib, şəhidlər və qazilər barədə yazılan hər bir kitab, məqalə və yazının dəyərindən söz açdılar. Tarixin unudulmaması və vətənpərvərlik hissinin daim diri saxlanılmasına təkid edilən tədbirdə Ali Baş Komandan Prezident İlham Əliyev və onun qalib ordusunun rəşadətindən danışılmış, şəhidlər və qazilər barədə ərsəyə gəlmiş kitablarla bağlı müəyyən təkliflər irəli sürülmüşdür.

Tədbirdə AYB və AJB-nin üzvü, "Sözün işığı" mətbu orqanının təsisçisi və baş redaktoru, Prezident təqaüdçüsü, yazıçı-publisist, şair Ədalət Salman tərəfindən şair İman Abdullaha Veteranlar Təşkilatının Fəxri Diplomu, həmçinin, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, "Həməşəra" mətbu orqanının təsisçisi və baş redaktoru, AJB və AYB-nin üzvü, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi İlqar İsmayılzadə tərəfindən şair İman Abdulla Cəlilabad ədəbi mühitində davamlı və səmərəli fəaliyyətinə görə "Həməşəra" Fəxri Fərmanı, müqəddəs Azərbaycan Bayrağı və Cəlilabad ədəbi mühitinin xanım yazarları barədə ilk dəfə yazılıb çap olunmuş "Qələm tutan incə əllər" təqdimat kitabı təqdim edilmişdir. Tədbir xatirə şəkillərinin çəkilməsi ilə sona çatmışdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İncəsənət get-gedə “bozbaş” meyillərə, bayağılığa yönəlir. Birada elitar baletə yer qalmaz belə getsə. 

İslam İslamov 2 oktyabr 1982-ci ildə Bakıda anadan olub. 2000-ci ildə Bakı Xoreoqrafiya Məktəbinin klassik rəqs şöbəsini bitirib. 1998-ci ildən Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının balet truppasında çıxış edir.

İslam İslamov "Sevil" (Fikrət Əmirov), "Karmen" (Jorj Bize), "Aşıq Qərib" (Zülfüqar Hacıbəyov), "Vaqif" (Ramiz Mustafayev), "Koroğlu" (Üzeyir Hacıbəyov) operalarında solo rəqsləri ifa etmişdir. Onun ifa etdiyi əsas partiyalar:

1. Mitifyo ("Arlezianka", Jorj Bize)

2. Şəhrizad ("Şəhrizad", Nikolay Rimski-Korsakov)

3. Alov rəqsi ("Xəzər balladası", Tofiq Bakıxanov)

4. Oğuz xan ("Eşq və ölüm", Polad Bülbüloğlu)

5. Şah ("Rast", Niyazi)

6. Toreador, Espada və Qaraçı rəqsi ("Don Kixot", Lüdviq Minkus)

7. Şəhriyar ("Min bir gecə", Fikrət Əmirov)

8. Xasay xan ("Qafqaza səyahət", Aqşin Əlizadə)

9. Cahangir xan ("Qız qalası", Əfrasiyab Bədəlbəyli)

10. Məcnunun dostu, Montesinos ("Leyli və Məcnun" və "Don Kixot", Qara Qarayev)

Mükafatları

1. "Qızıl Dərviş" mükafatı

2. "Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti"

3. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin mükafatı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2025)

Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanınəsəsrlərindən seçilmiş bir sıra qranula – cövhər sayıla biləcək məqamları “Ədəbiyyat və incəsənət” oxucularına təqdim edir.

Kamal Abdulla özü seçilmiş bu cövhərlər barədə yazır: “İllərdən bəri yazdığım müxtəlif şeirlərin, esselərin, pyeslərin, hekayə və romanların, publisistik məqalələrin və elmi əsərlərin, verdiyim intervülərin hər birinin içində yer almış və bu gün də öz məzmunu, tutumu, forması ilə diqqətimi çəkən misralar, cümlələr günlərin bir günü sanki dil açıb mənə dedilər ki, bizim bir-birimizdən zaman və məkanca ayrılığımıza son qoy və bizi bir-birimizin yanında yerləşdir. Sən görəcəksən ki, bu zaman biz tamamilə yeni bir cazibədə zühur etmişik. Onlar qeyri-səlis məntiq dili ilə desək, içində olduqları mətnin qranulaları (ilkin vacib hissəcikləri) idi. Qranula, başqa cür ifadə etsək, cümlədən (mətndən) bütün artıq hissələri siləndən sonra yerdə qalan cövhərdir.”

Çox sevindirici haldır ki, bu günlərdə “Everest” nəşriyyatında müəllifin “Seçmələrin seçməsi-qranulalar” adlı kitabı da işıq üzü görmüşdür.

Beləliklə, hər gün Kamal Abdulladan 7 qranula:

1.

Hacı Mir Həsən ağa Səyyah, mənim başqa bir adım:

“Ölməkdən əvvəl ölməyə həvəsim yoxdur.”

2.

Kamyunun ölümə məhkum edilmiş qəhrəmanından soruşanda ki, sən o biri dünyanı necə təsəvvür edirsən, belə cavab verir: “Elə təsəvvür edirəm ki, mən orada bu dünyanı xatırlaya bilim.”

Gözəl arzudu. Bu həqiqətən belə olsaydı, ölməyə nə vardı?

3.

“Yollar getdi üzü dağa

Yoxuşlar enişlərdən çox.

 Kimsə yox xatırlamağa,

Unutmağa da kimsə yox...”

4.

“Filan ildə ölkənin şahı öldü. Bundan bir il sonra şahın arvadı öldü.” Bu iki cümlə tarixi əks etdirir. Bu cümlələri tarixi faktdan ədəbi fakta çevirmək üçün ikincisinə bircə söz əlavə etmək kifayətdir: “Filan ildə ölkənin şahı öldü. Bundan bir il sonra şahın arvadı qüssədən öldü.”

5.

“Kitabi-Dədə Qorqud” XVI əsr kəsiyində yazıya alınsa belə əsl tarixi romandır. Cismi ilə (ilk növbədə dili ilə) XVI əsrdə, ruhu ilə daha qədim dövrlərdədir. Bu dastanın cismi ilə ruhu bir-birinə uyğun gəlmir.

6.

Mifoloji təfəkkür birmənalı şəkildə dediyinə inanır. Siz bu gün dilimizin dərinliklərinə nə qədər ensəniz, bir o qədər dediklərinizə inanmayacaqsınız. “Aldanma ki, şair sözü, əlbəttə, yalandır” deyən Füzuli haqlı idi.

7.

“Kimi” qoşması Koroğlunun tüfənglə bağlı dediyini xatırladır. Bu dil vahidi ortaya çıxdımı, dilin mif dövrü (mərdlik dövrü - !) bitir. Və yeni yazı dövrünün (poetik dövrün) təntənəsi başlayır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.10.2025)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

1 oktyabr tarixi təqvimdə nə ilə səciyyələnir? İlk öncə onunla ki, bu gün yeni ay başlayır. Qızıl payızın orta ayı, toy-düyün mövsümü. 

Adəti üzrə 1 oktyabrda dünyaya gələn məşhur mədəniyyət xadimlərinin əlifba sırası ilə siyahısına nəzər yetirək. 

BƏHRAM OSMANOV

Azərbaycanın teatr rejissoru, aktyor, əməkdar incəsənət xadimi. 

Hazırda Akademik Milli Dram Teatrında və “Ocaq” yaradıcılıq studiyasında çalışır. 

1962-ci ildə Gəncədə dünyaya gəlib. 

EL QREKO

Dünya şöhrətli yunan mənşəli ispan rəssamı. Avtoportretləri ilə məşhurdur. 

1541-ci ildə İraklionda doğulub, 1614-cü ildə Toledoda vəfat edib. 

LEV QUMİLYOV

Rusiyanın yazıçısı, tarixçi alimi, etnoqrafı, araşdırmaçısı. Xüsusən tarixi kitabları ilə tanınıb. Onun “Qədim türklər” kitabı türkdilli xalqlar üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. 

1912-ci ildə Sankt-Peterburqda doğulub, 1992-ci ildə orada da vəfat edib. 

MƏNSUM İBRAHİMOV

Tanınmış xanəndə, Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti, Prezident mükafatçısı, Milli Konservatoriyanın professoru. 

1960-cı ildə Ağdam rayonunda anadan olub. 

RİÇARD HARRİS

İrlandiyalı aktyor, müğənni, teatr prodüsseri, film rejissoru, yazıçı - bir sözlə, universal mədəniyyət xadimi. Kino və musiqi sahəsində ötən əsrin 60-80-ci illərində hədsiz uğurlar əldə edib. Kral Artur rolu və “Mak Artur Park” mahnısı onu şöhrətin zirvələrinə qaldırıb.

1930-cu ildə Limerikdə doğulub, 2002-ci ildə Böyük Britaniyanın paytaxtı Londonda vəfat edib. 

VAQİF BAYATLI ODƏR

Sevilən şair, tərcüməçi, Azərbaycanın Əməkdar İncəsənət xadimi. “Unudulacaq bütün sevdalar”, “Ölənəcən sevmək azdır”, “Yupyumru bir eşq ilə” kimi kitabları ilə bənzərsiz poetik nümunələr ortaya qoyub. 

1948-ci ildə Cəbrayıl rayonunda doğulubdur şair. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.10.2025)