İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Musiqili komediya janrı Azərbaycan incəsənətinin ən şöhrətli janrlarındandır, ən azından, bu janrda heç vaxtdan dəbdən düşməyəcək “O olmasın, bu olsun” və “Arşın mal alan” var.

Zaman zaman nusiqili komediyamızda parlayan aktyor və aktrisalarımız az olmayıb. Bu gün onlardan biri – bu gün anım günü qeyd edilən Zümfira Quliyeva barədə danışacağıq.

Zemfira Quliyeva 23 noyabr 1937-ci ildə Gəncə şəhərində anadan olub. 1957-ci ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının (indi ki Bakı Musiqi Akademiyası) vokal fakültəsinin solo oxu şöbəsinə daxil olub. 30 iyun 1962-ci ildə ali təhsilini başa vurub. Zemfira xanım ikinci kursda oxuyanda bəstəkar Süleyman Ələsgərovun və rejissor Şəmsi Bədəlbəylinin təşəbbüsü ilə Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrına işə dəvət olunub. İki il bu kollektivdə çalışıb. Bir sıra tamaşalarda əsəs partiyaları oynayıb.1960–1963-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Radiosunun xorunda çalışıb.

1963-cü ildə Musiqili Komediya Teatrının aparıcı solisti götürülüb. Zemfira Quliyeva otuz ildən çox Musiqili Komediya Teatrının reperturarındakı, demək olar əsas tamaşaların qəhrəman sevgili obrazlarını uğurlu ifa edib. Yaradıcılığının son bir neçə ilində isə tipik personajların səhnə surətini yaradıb. Musiqili Komediya Teatrının yaradıcılığı yolunda, solist ifaçılığında formalaşmasında özünə məxsus xidmətlər göstərən Zemfira Quliyeva 1982-ci ildə Azərbaycan SSR əməkdar artisti fəxri adı ilə təltif olunub. Aktrisa 3 noyabr 1997-ci ildə Bakıda vəfat edib.

Filmoqrafiya

- Zəncirbənd - Çimnaz

Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrında oynadığı rollar (1963–1997)

1. Gülnaz və Gülçöhrə-"Məşədi İbad","Arşın mal alan"(Üzeyir Hacıbəyov)

2. Səlmə, Qonşu qız, Gülər, Gülnar, Həkim-"Özümüz bilərik","Milyonçunun dilənçi oğlu","Sevincik qız axtarır","Olmadı belə oldu belə"(Süleyman Ələsgərov və Şıxəli Qurbanov)

3. Çiçək-"Ev bizim sirr bizim"(Novruz Gəncəli və Şəfiqə Axundova)

4. Sona-"Hacı Qara"(Mirzə Fətəli Axundov və Şəmsi Bədəlbəyli)

5. Ulduz-"Ulduz"(Sabit Rəhman, Süleyman Ələsgərov)

6. Pəri-"Altı qızın bir Pəri"(Məhərrəm Əlizadə və Tofiq Bakıxanov, Nəriman Məmmədov)

Allah rəhmət eləsin!

Amin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycanda bir vaxtlar naşirlər pleadası var idi. Bu sənətin peşəkarları olan bu şəxslər poliqrafiya işinin xiridarı idilər. Çox təəssüf ki, hazırda bu sahədə yalnız təsadufi şəxslər çalışırlar, sənət olaraq bu sənət itib batmaqdadır. Günümüzdə tək bir peşəkar naşir qalıbdır, Şəddat Cəfərov. Mənsə sizə bu pleadanın görkəmli nümayəndəsi Mustafa Əfəndiyev barədə danışmaq istəyirəm.

Mustafa Əfəndiyev 1918-ci ildə Füzuli şəhərində anadan olub, orta təhsilini bitirdikdən sonra müəllim işləyib, 1939-cu ildə SSRİ–Finlandiya, daha sonra İkinci Dünya müharibəsində ön cəbhədə döyüşüb və ağır yaralanıb.

Müharibədən sonra yazı-pozu işinə böyük marağı özünü göstərib.  O, 1950–1955-ci illərdə M. Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsində təhsil alıb. Bu universitetin jurnalistika fakültəsini bitirən ilk azərbaycanlı kimi tarixə düşübdür.

Moskva təhsilindən sonra Vətənə qayıdan Mustafa Əfəndiyev redaktorluq fəaliyyətinə başlayıb. 1960-cı illərdən etibarən Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında (Azərnəşr) baş redaktor və 1970-ci illərdən ömrünün sonuna kimi nəşriyyatın direktoru vəzifəsində çalışıb.

Mustafa Əfəndiyev "1001 gecə" nağıllarının 5-ci cildini, L. Tolstoyun "Hacı Murad" povestini və uşaq hekayələrini, A. Çexovun hekayələrini, R. Kiplinqin "Mauqli", L. Kerrolun "Alisa möcüzələr diyarında" kimi məşhur romanlarını, M. Qorkinin "Günəşin övladları" pyesini, Yelin Pelinin, V. İvanovun, A. Çakovskinin, S. Uluqzadənin və b. əsərlərini dilimizə tərcümə edib.

Onun tərcümə yaradıcılığı Azərbaycan tərcümə ədəbiyyatının inkişafında və zənginləşməsində əhəmiyyətli rol oynayıb.

Mustafa Əfəndiyev 3 noyabr 1982-ci ildə vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sovet dönəmində bir ədəbiyyatda məşhurluq kultu var idi, məsələn, Vevgeni Yevtuşenko, Boris Oleynik, Nodar Dumbadze, Səməd Vurğun... Bu sırada bu gün anım günü olan Dağıstan şairi Rəsul Həmzətov da yer almışdı. Rəsulun Həmzətovun poeziyası – əsrin böyük hadisəsi, əsrin böyük möcüzəsi hesab edilir. Onun anadan olduğu gün - 8 sentyabr Rusiya Xalqlarının Dilləri Günüdür.

Rəsul Həmzətov 8 sentyabr 1923-cü ildə Dağıstanın Xunzax rayonunun Sada kəndində, şair Sadasa Həmzətin ailəsində dünyaya göz açıb. Milliyyətcə avardır. Onun ilk müəllimi atası olub. Rəsul Həmzətov özünün ilk şeirini 11 yaşında yazıb. Kənd məktəbini bitirdikdən sonra pedaqoji məktəbə daxil olub. 1940-cı ildə bir vaxtlar oxuduğu məktəbə müəllim işləməyə qayıdıb. Ancaq burada o, uzun müddət işləməyib. Bir neçə iş yerini dəyişən Həmzətov, avar səyyar teatrında rejissor köməkçisi, "Bolşevik qor" qəzetində və radioda işləyib.

1943-cü ildə ilk şeirlər toplusu – "Sevgi məşəli və acı ədavət" çap olunub. 1945–1950-ci illərdə Maksim Qorki adına Moskva Ədəbiyyat İnstitutunda oxuyub. 1947-ci ildə rus dilində ilk şeirlər kitabı işıq üzü görüb. Bundan sonra rus və avar dillərində Rəsul Həmzətovun 25-dən çox kitabı dərc olunub.

Rəsul Həmzətov Dağıstan Xalq Şairi, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adlarına, eləcə də Lenin mükafatı, Rusiya və SSRİ Dövlət Mükafatı, "XX əsrin ən yaxşı şairi" beynəlxalq mükafatına, Asiya və Afrika yazıçılarının Lotos mükafatına layiq görülüb. O həmçinin Cəvahirləl Nehru, Firdovsi, Xristo Botev, Şoloxov, Lermontov, Fadeyev, Süleyman Stalski və Sadasa Həmzət adına mükafların laureatıdır.

2003-cü ilin sentyabrın 8-də şairin 80 illiyində Rusiya prezidenti Vladimir Putin ona vətən qarşısındakı xüsusi xidmətlərinə görə, ölkənin ən böyük mükafatını bağışlayıb. Mahaçqala və Moskvanın teatr və konsert zallarında, həmçinin Sofiya, Varşava, Berlin, Budapeşt və başqa mədəniyyət mərkəzlərinin zallarında Rəsul Həmzətovun poetik gecələri müvəffəqiyyətlə qeyd olunub. Öz doğma avar xalqının böyük oğlu olan Rəsul Həmzətov Dağıstan dağlarındakı kiçik Sada auluna da və bütün yer kürəsinə də eyni dərəcədə mənsubdur.

Rəsul Həmzətov Dağıstan şairi olsa da, Dağıstanda böyüyüb boya-başa çatsa da Azərbaycana, onun xalqına, poeziyasına çox bağlı olub. O, özünün nə qədər müdrik şeirlərini Azərbaycana həsr edib. Bakıya, neftçilərə, dəniz şəhərimizə və özü "böyük ustadım" deyə çağırdığı Səməd Vurğuna. Rəsul Həmzətov hər dəfə Bakıya gələndə elə vağzaldan, yaxud hava limanından maşınını birbaşa Fəxri xiyabana sürdürüb, əlində tər çiçəklər böyük ustadın məzarına yaxınlaşıb. Sirli sükut içində onunla danışıb söhbət edib, ondan sonra – oğulluq borcunu yerinə yetirən sənətkar asta, yorğun addımlarla mehmanxanaya yollanıb. Rəsulun şeirlərinin bir hissəsini Azərbaycan dilinə Tofiq Bayram tərcümə edib.

Rəsul Həmzətov 2003-cü il noyabr ayının 3-də vəfat edib. O, Mahaçqalada Tarki-tau dağlarının ətəyindəki qəbiristanlıqda, həyat yoldaşı Patimatın qəbri ilə yanaşı dəfn edilib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.11.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının 1 şair, 1 şeir rubrikasında bu gün Arzu Əyyarqızının "Bilirsənmi?” şeiri təqdim edilir. Arzu Əyyarqızı “Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyi"nin üzvü və Cəlilabad rayonu üzrə rəsmi təmsilçisi, "Həməşəra Poeziya Məclisi"nin yaradıcısı və rəhbəri, AYB və AJB-nin üzvü, şair-publisistdir.

BİLİRSƏNMİ?

Bilirsənmi necə sevmişəm səni?

Qaçıb sığındığım ana qucağı kimi.

Bilirsənmi necə sevmişəm səni?

Uşaq vaxtı hər kəsdən gizləyib, qoruduğum,

Gecələr qorxmayım deyə,

Basıb bağrıma sıxdığım oyuncağım kimi.

Bilirsənmi necə sevmişəm səni?

Hər kəsdən soyuduğum, üşüdüyüm zamanda,

Qaçıb isindiyim ata ocağım kimi.

Bilirsənmi necə sevmişəm səni?

Canımdan can verdiyim,

Məndən nəvaziş uman, körpə uşağım kimi...

Bilirsənmi necə sevmişəm səni?

Son nəfəsdə su istəyən, xəstə dodağı kimi.

Bilirsənmi necə sevmişəm səni?

İnsanın qəbr evinə geydiyi ağı kimi...

Bilirsənmi necə sevmişəm səni?...

Saçıma yağdırdığın qarı tacım etmişəm,

Əlçatmazam hər kəsə, Savalan dağı kimi.

Bilirsənmi necə sevmişəm səni?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

O, sənətə təsadüf nəticəsində gəlib. Atası onun həkim olmasını arzulayıb. Gələcək rəssamın yoldaşları — sonradan Azərbaycanın böyük sənətkarı olacaq Mikayıl Abdullayev, Muxtar Cəfərov kimi insanlar onu sənədlərini rəssamlıq məktəbinə verməyə inandırıblar.

Beləcə, 21 fevral 1921-ci ildə Abşeronun Fatmayı kəndində anadan olmuş Böyükağa Mirzəzadə dostlarının məsləhəti ilə Əzim Əzimzadə adına Rəssamlıq Məktəbində oxumağa başlayıb, texnikum təhsili ilə kifayətlənməyib İ.V.Surikov adına Moskva Dövlət Rəssamlıq İnstitutuna daxil olub. Lakin İkinci Dünya müharibəsinin başlanması ilə əlaqədar təhsilini yarımçıq qoyub və Bakıya qayıdıb. Yaradıcılığa erkən yaşlarında başlayıb.

Onun yaradıcılığına müxtəlif dövrlərin Avropa rəngkarlığı, rus realist məktəbi və Azərbaycan milli sənətinin ənənələri təsir göstərib. Bu görkəmli fırça ustası klassik ənənələrlə müasir standartları birləşdirərək Avropa rəngkarlığını məharətlə Azərbaycan təsviri sənətinə uzlaşdırıb. Rəssam 1940-cı ildən etibarən yerli və beynəlxalq sərgilərdə fəal iştirak edib.1950–60-cı illəri Böyukağa Mirzəzadə yaradıcılığında təşəkkül dövrü kimi qiymətləndirmək olar. Artıq 1950-ci illərdə onun yaradıcılığının aparıcı janrı müəyyən olunub.

Böyükağa Mirzəzadə teatr-dekorasiya sənəti sahəsində də böyük nailiyyətlər əldə edib. Onun İ. Əfəndiyevin "Mənim günahım", Z. Bağırovun "Qayınana", İ. Kalmanın "Bayadera", və s. əsərlərin tamaşalarında yaratdığı dekorasiyalar mütəxəssislər tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. 1960-cı ildə Şıxəli Qurbanovun eyniadlı pyesi əsasında qoyulan "Milyonçunun dilənçi oğlu" tamaşası ilə debüt edən rəssam bu quruluşa görə Ü.Hacıbəyov adına Azərbaycan SSR Dövlət Mükafatına layiq görülüb. "Çimərlikdə" adlı əsərində rəssam Abşeron çimərliklərindən birində adi həyat hadisəsini fırçaya alıb.

Güllərlə bağlı xeyli sayda natürmort yaradıb. "Sarı güllər", "Tüstü ilə natürmort", "Dolça ilə natürmort", "Qızılgüllər", "Güllərlə natürmort", "Bankalı natürmort" kimi əsərlər rəssamın yaradıcılığında xüsusi yer tutur. 1972-ci ildə "Nəriman Nərimanov "Ölülər" pyesinin ilk tamaşası münasibətilə Cəlil Məmmədquluzadəni təbrik edərkən" (yağlı boya) teatralaşdırılmış qrup portreti tablosunu yaradıb. Əsər Nizami adına Azərbaycan Dövlət Ədəbiyyat Muzeyində saxlanılıb. Teatr-dekorasiya sənəti sahəsində də fəaliyyət göstərib.

Əsərləri

1. Qırmızı çətirlə natürmort

2. Bakı mənzərəsi

3. Pambıq tarlasında

4. Pambıq yığımı

5. Dirijor Niyazinin portreti

6. Zənlər

7. Yeddi gəmi adası

8. Çimərlikdə

9. Mavi dəniz. Neft daşları

10. Göyçə gölü

Mükafatları

- "Şərəf nişanı" ordeni

- "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı

- Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı

- "Azərbaycan SSR xalq rəssamı" fəxri adı

- "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni

- "Şöhrət" ordeni

- Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü

Rəssam 3 noyabr 2007-ci ildə Bakıda vəfat edib. Bu gün onun anım günüdür.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Hər halda etiraf etməliyik ki, Rusiyada təhsil almaq həm Çar dönəmində, həm də SSRİ illərində bu bayraq altında olan hər bir xalqın nümayəndəsi üçün müstəsna üstünlük verirdi, onlar fərqlənir, daha üstün nailiyyətlər əldə edirdilər.

Vaqif  Behbudov 1961-ci ildə Sank-Peterburq Dövlət Kino və Televiziya Universitetini bitirib. Azərbaycan Televiziyasında cizgi filmləri istehsalının təməlini qoyub. Əvvəlcə kinooperator, daha sonra isə kinorejissor kimi filmlər çəkib. "Gözlük", "Danışan işıqlar", "Qırmızılar, qaralar və başqaları", "İlham", "Göyçək Fatma", "Ustalar, qızıl əllər", "Yayın bir günündə", "Sağ ol, dostum", "Basatın igidliyi", "Xeyirli nağıl", "Qız qalası", "Qurbanəli bəy", "Qara leylək", "Sehirli çıraq", "Başlanğıc", "Analar və laylalar" adlı cizgi filmlərinin rejissoru və operatoru olub.

 V. Behbudov operator olaraq "Üzeyir Hacıbəyov", "Bizim Şamama", "Təsnif", "Şövkət Ələkbərova" və s. sənədli filmlərin hazırlanmasında işləyib. Rejissor kimi "Nailə", "Kamil", "Özümlə heç nə aparmayacağam"(Əzizə Cəfərzadə), "Əbədi zirvə", "Müslüm Maqomayev −55", "Mənlə mən arasında", "Azərbaycan Respublikasının Təhlükəsizlik orqanları", "Sənsiz", "Bakı-SOS uşaq kəndi", "Bağlı qapı" (Akademik Əziz Əliyev), "Sənsiz" (Akademik Zərifə Əliyeva), "Kərpickəsən kişi", "İlmələrdə yaşayan həyat" (rəssam Kamil Əliyev), "Sirli salnamələr", "Girdiman", "Yeraltı şəhərin izi ilə", "Lahıc", "Azərtac-85" sənədli filmlərini çəkib. Müəllifi olduğu cizgi filmlərindən altısı Beynəlxalq Televiziya Filmləri Festivalında Priz və Mükafatlara layiq görülüb.

Dövlət və "Humay" Mükafatları Laureatı, Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüsüdür. "Azərbaycantelefilm" Yaradıcılıq Birliyində Operatorlar qrupunun rəhbəri, Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının katibidir. Ümumilikdə 45 illik iş stajına malikdir

Filmoqrafiya

1. Analar və laylalar

2. Aşıq Veysəl

3. Bakı SOS Uşaq Kəndi

4. Basatın igidliyi

5. Başlanğıc

6. Boradigah

7. Bu yol Şabran yoludur

8. Danışan işıqlar

9. Deportasiya

10. Əbədi zirvə

“Ədəbiyyat və incəsənər”

(03.11.2025)

İlqar İsmayılzadə,

fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, "Həməşəra" mətbu orqanının təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, yazıçı-publisist, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi

Cəlilabad şəhərində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Cəlilabad filialının təşkilatçılığı ilə universitetin tədbirlərlə bağlı öncədən hazırlanmış planı və Azərbaycan Respublikasının müzəffər Prezidenti cənab İlham Əliyevin imzaladığı sərəncam çərçivəsində universitetin professor-müəllim heyəti, tələbələri və tədbirə dəvət edilmiş qonaqların iştirakı ilə görkəmli Azərbaycan şairi, akademik Bəxtiyar Vahabzadənin 100 illik yubileyinə həsr edilmiş "100 illik ədəbi irs və elmi baxış" adlı konfrans keçirilmişdir.

Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himninin səslənməsi və vətən uğrunda canını qurban vermiş əziz şəhidlərimizin xatirəsinin əziz tutulması hədəfi ilə 1 dəqiqəlik sükutla başlayan tədbirdə ADPU Cəlilabad filialının direktoru, Cəlilabad rayon Ağsaqqallar Şurasının üzvü, aqrar elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Xudayar Sultanlı, qonaq qismində Cəlilabad rayon Göytəpə şəhər şəhid Vasif Hüseynov adına 2 N-li ümumtəhsil tam orta məktəbnin direktoru, "Həməşəra" və "Nizami Gəncəvi" Fəxri Diplomları laureatı, ədəbiyyatçı, filoloq, xüsusilə də bu il görkəmli Azərbaycan şairi Bəxtiyar Vahabzadənin poeziyasını "Ədəbi təhlillər" adlı kitabında ədəbi təhlil etmiş ədəbi təhlilçi və tənqidçi, şair Şəhla Rəvan, Göytəpə şəhər 2 N-li ümumtəhsil tam orta məktəbnin dil-ədəbiyyat müəllimi Aydan Ələkbərli və fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, "Həməşəra" mətbu orqanının təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, yazıçı, publisist, "Ədəbiyyat və incəsənət» portalının Cənub təmsilçisi İlqar İsmayılzadə, həmçinin, ADPU Cəlilabad filialı, Tədbirlərin təşkili və tələbələrlə iş şöbəsinin müdiri və filialın baş müəllimi Səbinə İsmayılova, filialın müəllim heyətindən: ADPU Cəlilabad filialının baş müəllimi, tədqiqatçı Mahmudağa Qasımov, arxeoloq və tarixçi-tədqiqatçı Ələsgər Mirzəzadə, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Yədulla Dadaşlı, Tofiq İsgəndərov, Aydın İbişov və digər professor-müəllim heyəti və eləcə də universitetin tələbələri yaxından iştirak etdilər.

Görkəmli ziyalı alim Xudayar Sultanlı öz açılış çıxışında Bəxtiyar Vahabzadə poeziyasından söz açaraq Azərbaycan dövlətinin daim milli-mənəvi dəyərlərin keşiyində dayandığı, görkəmli xalq şairi B.Vahabzadənin 100 illik yubileyinin respublika səviyyəsində qeyd edilməsi ilə bağlı cənab Prezidentin imzaladığı sərəncamı isə bunun bariz nümunəsi adlandırdı.

Konfransda çıxış edən digər qonaqlar, professor-müəllim heyəti və tələbələr də çıxış edərək görkəmli Azərbaycan şairi Bəxtiyar Vahabzadənin Azərbaycan ədəbiyyatına xidmətlərindən, onun bacarıqlı söz və poeziya ustadı olmaqla yanaşı, həm də sözün həqiqi mənasında öz şəxsiyyəti, vətəni, milli-mənəvi dəyərləri və xüsusilə də öz milli kimliyinə bağlı olan ziyalı bir şəxsiyyət olduğundan və buna görə də Azərbaycan dövləti və xalqı yaşadıqca, Bəxtiyar Vahabzadə adı və poeziyasının daim yaşayacağına təkid göstərdilər.

Tədbirdə ADPU Cəlilabad filialının tələbələrindən: Məmmədova Aysel, Quliyeva Hilalə, İmanova Fatimə, Hüseynzadə Mirzəhra və Məmmədli Gülər qısa çıxışlarında görkəmli şairin yaradıcılığından söz açaraq Bəxtiyar Vahabzadə poeziyasından nümunələr səsləndirdilər.

Yüksək səviyyədə təşkil olunmuş elmi və ədəbi konfrans xatirə şəkillərinin çəkilməsi ilə yekunlaşdı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.11.2025)

İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

Sumqayıt Dövlət Rəsm Qalereyasında “Qələbənin Rəngi” adlı sərgi-tədbir təşkil olunub. Tədbir Vətən müharibəsində qəhrəmancasına şəhid olmuş igidlərin xatirəsinə həsr edilib.

Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himninin səsləndirilməsi və şəhidlərin əziz xatirəsinin bir dəqiqəlik sükutla yad olunmasından daha sonra çıxış edənlər -Sumqayıt Dövlət Rəsm Qalereyasının direktoru Ellada Həsənova, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Sumqayıt bölməsinin sədri Gülnarə Camaləddin, şair Akif Amal, rəssam İntiqam Cəfərov və şəhid kəşfiyyatçı-snayper, gizir Elmar Nəsibovun anası Sürəyya Mehdiyeva torpaqlarımızın azadlığı uğrunda canlarından keçən qəhrəmanların Vətən sevgisindən, xalqın birliyindən və bu kimi tədbirlərin gənc nəsildə vətənpərvərlik ruhunun aşılanmasında mühüm rol oynadığından danışıblar.

Çıxış edənlər qeyd ediblər ki, bu cür mədəni tədbirlər şəhidlərin xatirəsini yaşatmaqla yanaşı, onların qəhrəmanlıq yolunu gənc nəsilə tanıtmaq baxımından da xüsusi əhəmiyyət daşıyır.

Tədbirdə şəhid anaları və şəhər ictimaiyyətinin nümayəndələri iştirak ediblər. Sərgi çərçivəsində Gülayə Sadıqovanın rəhbərliyi ilə general-mayor Polad Həşimov adına 28 nömrəli məktəbin şagirdləri musiqi nömrələri ilə çıxış ediblər. Onların ifasında səslənən vətənpərvərlik ruhunda mahnılar tədbir iştirakçıları tərəfindən alqışlarla qarşılanıb.

Sərgi bölməsində isə Nəriman Nərimanov adına Mədəniyyət Mərkəzinin rəsm dərnəyinin üzvlərinin əl işləri nümayiş etdirilib. Gənc rəssamların əsərlərində Vətən, Qələbə, azadlıq və qəhrəmanlıq motivləri əsas yer tutub.

Tədbirin sonunda iştirakçılar sərgiyə baxış keçirib, gənc rəssamların yaradıcılığını yüksək qiymətləndiriblər. “Qələbənin Rəngi” adlı bu tədbir həm şəhidlərimizin xatirəsinə dərin ehtiramın ifadəsi, həm də Vətən sevgisinin sənət dili ilə təqdimatı kimi yadda qalıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.11.2025)

Şəhla Rəvan,

Cəlilabad rayon Göytəpə şəhər şəhid Vasif Hüseynov adına 2 N-li ümumtəhsil tam orta məktəbnin direktoru, filoloq, ədəbi təhlilçi və tənqidçi, şair. “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Azərbaycanın Xalq şairi mərhum Bəxtiyar Vahabzadənin (1925-2009) xatirəsini əziz tutmaq və 100 illik yubileyinə ədəbi töhfə olaraq onun poeziya nümunələrinin təhlilini davam etdiririk. Bu dəfə görkəmli şairimizin daha bir şerini təhlil etmək və onu B.Vahabzadə poeziyasının vurğunları ilə bölüşmək istəyirəm...

İLLƏR

Böyümək eşqiylə uşaqlıqda mən

Boyumu ölçərdim gündə yüz kərə

Çox vaxt gileylənib kiçikliyimdən,

Qibtəylə baxardım mən böyüklərə.

Özümü həkimə, gah müəllimə,

Gah da mühəndisə mən bənzədirdim.

Atamın hər kiçik hərəkətini

Böyük bir həvəslə təqlid edərdim.

“Üzüm tüklənəcək, bəs nə vaxt?” deyə

On dəfə baxardım gündə güzgüyə

Yaşımı deməyə mən utanırdım,

Özümdən böyüyü xoşbəxt sanırdım...

Böyümək istərdim mən gündə bir yaş,

İstərdim tez keçsin aylar, fəsillər,

Həftələr ötdükcə hey yavaş-yavaş,

“Nə yaman ləng keçir” deyərdim, illər...

İllər ləng keçmədi, hər anda illər

Min insan ömründən kam aldı keçdi

Bir zaman gördüm ki, otuz yaşım var,

İllər saçlarıma dən saldı keçdi...

Dəyişir insanda məhəbbət, həvəs,

İllər də ömürdən getmir boş yerə,

Bu gün böyüklərə deyil, nədən bəs,

Qibtəylə baxıram mən kiçiklərə.

Başımız işlərə qarışır yaman

Heç bilmirik axşam nə zaman düşür

Yamyaşıl gördüyün dünənki yarpaq,

Bir də görürsən ki, budaqdan düşür.

İllər çox sürətlə ötür dalbadal

Bir anda dağların qarı sel olur,

Gözümüzü yumub-açınca dərhal,

Həftələr ay olur, aylar il olur.

Min gediş, min gəliş olur bir anda,

Qovur bir-birini sanki nəsillər.

Mən hər təzə ili qarşılayanda,

“Nə yaman tez keçir” deyirəm, illər...

Deyin, hara belə tələsirsiniz?

Sizsiniz ömrümün yelkəni, illər!

Mən sizi qovardım uşaqlığımda,

İndi qovursunuz siz məni, illər!...

                         Bəxtiyar Vahabzadə

Şeirin təhlili:

"İllər" şeiri insan ömrünün müxtəlif dövrlərində zamanın qavranışındakı dəyişikliyi, uşaqlıqdan yetkinliyə keçidlə yaranan hissləri çox ustalıqla əks etdirən təsirli bir əsərdir.

Şeir, zamanın gedişatını və insanın yaşlandıqca bu gedişata münasibətini olduqca canlı təsvir edir.

Şeirdə mövcud olan gedişat və mövzuları aşağıdakı formada təqdim və izah etmək olar:

1. Uşaqlıq;

İnsanın uşaqlıq dövrü zamanın yavaş axışı və böyümək arzusunun tərənnüm etdiyi dövrdən ibarətdir.

Şeirin ilk bəndləri uşaqlıq illərinin səbirsizliyini və böyümək arzusunu təsvir edir. Kiçik qəhrəman daim boyunu ölçür, böyüklərə həsədlə baxır və onların hərəkətlərini təqlid edir. Bu dövrdə zaman ona çox yavaş gəlir.

2. Səbirsizlik və həvəs;

"Boyumu ölçərdim gündə yüz kərə"

"Qibtəylə baxardım mən böyüklərə".

Uşaq canfəşanlıqla böyümək istəyir, həkim, müəllim, mühəndis olmağı xəyal edir.

3. Yetkinlik əlamətlərinin axtarışı;

"Üzüm tüklənəcək deyə

On dəfə baxardım gündə güzgüyə".

Bu misralar uşağın fiziki böyüməyə canfəşanlığını göstərir.

4. Zamanın ləngliyindən şikayət;

Şeirdə "Nə yaman ləng keçir" deyərdim, illər..." misrası uşaqlıq illərində zamanın uzandığı hissini mükəmməl ifadə edir. Hər ay, hər fəsil ona sonsuzluq kimi gəlir.

5. Zamanın sürətlənməsi və dəyişən həsrət;

Şeirin ikinci hissəsində zamanın qavranışında kəskin dəyişiklik baş verir. Uşaqlıqda ləng keçən illər yetkinlikdə qaçaraq keçir.

6. Zamanın sürəti;

"İllər ləng keçmədi, hər anda illər

Min insan ömründən kam aldı keçdi".

Bu misralar illərin necə sürətlə keçdiyini, hər anın min ömür kimi dolğun olduğunu vurğulayır.

7. Yaşlanma əlamətləri:

Şeirdəki "İllər saçlarıma dən saldı keçdi..." misrası yetkinlik yaşına çatdığını və zamanın fiziki izlər buraxdığını göstərir.

8. Həsrətin tərsinə çevrilməsi;

Uşaqlıqda böyüklərə həsəd aparan qəhrəman, yetkinlikdə kiçiklərə həsədlə baxır:

"Bu gün böyüklərə deyil, nədən bəs,

Qibtəylə baxıram mən kiçiklərə."

Bu, itirilmiş qayğısız uşaqlığa duyulan bir nostalji və yetkinliyin yükü ilə bağlı bir etirafdır.

9. Həyatın məşğuliyyəti;

"Başımız işlərə qarışır yaman

Heç bilmirik axşam nə zaman düşür".

Bu misralar yetkinlikdə zamanın necə məşğuliyyətlər arasında itdiyini, insanın özünü də zamanın axarına buraxdığını göstərir.

10. Təbiət metaforları;

"Yamyaşıl gördüyün dünənki yarpaq,

Bir də görürsən ki, budaqdan düşür".

Bundan əlavə, "Həftələr ay olur, aylar il olur" kimi təbiət obrazları zamanın qəfil və sürətli keçişini çox təsirli şəkildə ifadə edir.

11. Zamanın idarəolunmaz gücü;

Şeirin son bəndləri zamanın idarəolunmaz gücünü və insanın bu axış qarşısındakı acizliyini vurğulayır:

12. Dövrü qavrayış;

Uşaqlıqdakı "Nə yaman ləng keçir" şikayəti, yetkinlikdə "Nə yaman tez keçir" təəssüfünə çevrilir. Bu, zamanın nisbi olduğunu və yaşla birlikdə onun qavranışının dəyişdiyini göstərir.

13. Zamanın personifikasiyası;

Şair illəri canlı bir varlıq kimi təsvir edir: "Sizsiniz ömrümün yelkəni, illər!" və ən güclü sətir olaraq:

"Mən sizi qovardım uşaqlığımda

İndi qovursunuz siz məni, illər!..."

Bu misra illərlə insanın yerinin dəyişdiyini, uşaqlıqda illəri qovmağa çalışan insanın indi illər tərəfindən qovulduğunu, yəni həyatın sonuna doğru getdiyini göstərir.

Şeir dilinin sadəliyi, amma ifadə gücünün dərinliyi ilə oxucuya təsir edir. Hər bir insan öz həyatında bu hissləri yaşadığı üçün şeir ümumbəşəri bir mövzuya toxunur.

Görkəmli şairimizin "İllər" şeiri həm zamanın qaçılmaz axışını, həm də onun insan həyatında yaratdığı dəyişiklikləri dərindən hiss etdirən gözəl bir əsərdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.11.2025)