İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Onun səsi çox ecazkardır. Dinləməkdən doymursan. Qarabağlıdır da, qarabağlıya verilə bilər ancaq bu cür səs.

Və bir də, ən gözəl Leylini məhz o yaradıb. Məncə, səhnənin ən mükəmməl Leylisi onun Leylisidir.

 

Azərbaycanın xalq artisti Nəzakət Teymurova 4 iyul 1972-ci ildə Ağdam rayonunun Əlimədədli kəndində dünyaya gəlib. Orta məktəbin 8-ci sinfini bitirdikdən sonra Bakı Baza Energetika Texnikumuna daxil olub. Oradan müsabiqə yolu ilə Asəf Zeynallı adına Musiqi məktəbinə daxil olub və 1991–1995-ci illərdə Nəriman Əliyevin sinfində oxuyub.

 

1995-ci ildə ali təhsil almaq üçün Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına daxil olub, xalq artisti professor Arif Babayevdən dərs alıb. Elə həmin ildən də Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının solistidir. İlk rolu "Leyli və Məcnun"da Leyli olub. "Aşıq Qərib"də Şahsənəm, "Gəlin Qayası"nda Gülbahar, "Natavan"da Xanəndə qız, "Vaqif"də Xanəndə qız, "Koroğlu"da Xanəndə qız rolları ilə çıxış edib.

Opera solisti kimi fəaliyyət göstərməklə yanaşı, Nəzakət Teymurova həm də muğam, xalq və bəstəkar mahnılarını da yüksək professionallıqla ifa edir. Dövlət səviyyəli tədbirlərdə, yubileylərdə tez-tez çıxış edir. Sənətçi Almaniya, ABŞ, Koreya, Yaponiya, Macarıstan, Fransa, Türkiyə, İran, İsveçrədə konsert proqramları ilə çıxış edərək milli muğam sənətini ləyaqətlə təmsil edib. Hazırda Opera və Balet Teatrının solistidir, Milli Konservatoriyada və Musiqi Kollecində muğam dərsi deyir.

 

Albomları

1. Qal, sənə qurban

2. Unuda bilmirəm

 

Filmoqrafiya

- Güllələnmiş heykəllər

 

Nəzakət Teymurova Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Artisti, daha sonra isə Azərbaycan Respublikasının Xalq Artisti adlarına layiq görülüb. 2011-ci ilin avqust ayında Özbəkistanın Səmərqənd şəhərində keçirilən "Şərq təranələri" VIII Beynəlxalq musiqi festivalında YUNESKO-nun "Ən gözəl səs" xüsusi mükafatını alıb.

2012-ci ilin fevral ayında Nəzakət Teymurovanın Azərbaycan musiqisi toplusundan ibarət yeni diski İtaliyada işıq üzü görüb. O, 5 dəfə Prezident Mükafatına layiq görülüb.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.07.2025)

 

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı yazıçı Varisisin “7 iyunun yazısı” essesini təqdim edir. İnsan niyə yaşayır? Məqamsız məqsədsiz gün keçirmənin dividendləri hansılardır, ali məqsədlər üçün özünü fəda edənlərin bəs?

“Dərd bölməyə kimsə yoxdu

Bu da yağı, o da yağı.

Ömür dediyimiz nəsnə

Arzular qəbristanlığı”, - yazır yazıçı.

 

“25-ci saat” adında brend yaratmalıyam, günümüzdəki bu vaxt qıtlığında hər kəs 25-ci saata hədsiz ehtiyac duyur.

“Kimsəsizlər küçəsində apokalipsis” adlı roman yazmalıyam, zatən bütün tənhaların bir qan qohumluğu qədər yaxınlığı var. 

Amma “Unuda bilməzsən” (You can’t forget) adlı film çəkməyə daha istəkliyəm. Bir gün sən də anlayacaqsan. Anlayacaqsan ki, keçmiş daim insanı qarabaqara izləyir, məqam gəzir ki, onu yolundan sapındırsın. Və anlayacaqsan ki, heç sən də UNUDA BİLMƏZSƏN!

 

 

1-ci etüd

 

Yaz və yay yağışlarını o qədər sevirəm ki. 

Hətta bu yaşımda belə yazda, yayda yağış yağdımı, eynən uşaqlar kimi qaçıb əllərimi yana açaraq, üzümü səmaya tutaraq islandıqca islanmaq sərməstliyi yaşayasıyam.

 

Və bir də. Elə ki səssizlikdə içimin sükutuna dalıram, birdən hardansa lap uzaqlardan qulağıma musiqi sədası gəlir. Tam diqqət kəsiləndə bəlli olur ki, bu səs içimdən gəlirmiş.

Mən daim bu iç musiqimin – o bir simfonik əsərdir – hansı bəstəkara məxsus olduğunu araşdırırdım, Bethovenin, Motsartın, Şopenin, Baxın, Ştrausun, Listin,  digərlərinin əsərlərini dinləyirdim... Amma həmin musiqiylə rastlaşmırdım ki rastlaşmırdım. Və bir gün Madriddəki Kafedral kilsə-muzeydə o ilahi musiqini axır ki eşitdim. Dərhal başılovlu halda xidmətçilərə yaxınlaşanda Tomazo Albinoninin “Adajio”su olduğunu öyrəndim. Ecazkar musiqinin müəllifi 17-ci əsrdə Venesiyada yaşamış Barokko epoxasının bəstəkar-skripkaçısı imiş.

Bu yağış sevgisinin də, bu daxilimdə musiqi səslənməsinin də səbəbinin nə olduğunu uzun illər bilmədim ki bilmədim...

Anamın vəfatından sonra şəxsi əşyaları içində bütün bu illərdə bizdən gizlətdiyi xatirə dəftərini aşkarladıq. Ordan oxuyanda ki, dünyaya gəldiyim 7 iyun günündə yağış yağırmış, xeyli təəccübləndim. Oxuyanda ki, həmin gün doğum evinin hava radiosunda da simfonik musiqi səslənirmiş, heyrətdən donub qaldım.

Magik realizm!

 

 

2-ci etüd

 

Qorxudan ibadət etməklə sevərək ibadət etməyin fərqi böyükdür.

 

3-cü minillikdə dünya ədəbiyyatının inkişaf tendensiyasında başlıca amil elitar və kütləvi ədəbiyyat sərhədlərinin aradan götürülməsidir. Kanonik klassisizmin yaratdığı ehkamlar da uçulub dağıdıldı, postmodernizm bastionu da çökdü. Non-fiction son on ilin ən tələbolunan kitabına çevrildi. 

Bu gün bütün Amerikanın başılovlu halda Conatan Franzenin kitablarını axtarması, yəni, sizə heç nə demir?

 

Qəssab dükanında da, gül dükanında da eyni mənzərə var əslində. Birində başları kəsilərək, digərində kökündən qoparılaraq öldürülən canlıların ruhları dolaşır. Di gəl, bunların hər ikisi insanların böyük həvəslə baş çəkdikləri məkanlardır.

 

Keçmiş Nobel prospekti ilə gedirdim, bərk tıxaca düşdüm və nədənsə eyniadlı mükafat barədə düşünəsi oldum. Bax, Milan Kunderaya Nobeli vermədilər və o, dünyadan küskün getdi. Ondan öncə Umberto Ekoya da Nobeli verməmişdilər və o da dünyadan küskün getmişdi. Haruki Murakamiyə də Nobeli verməməkdə israr edirlər və onun da dünyadan küskün getməsinə çalışırlar. 

Nobel başbilənləri bir şeyi anlamaq istəmirlər ki, ən yaxşılara veriləsi nəsnə ən yaxşılara qismət olmadıqca dəyərini itirir. Anlamaq istəmirlər ki, “Ölməzlik” elə “Qızılgülün adı”ndadır, “Norveç meşəsi”ndədir.

Bakının Nobel prospekti artıq tarixdir. Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatının da tezliklə tarixə çevrilməyəcəyinə kim zəmanət verər ki?

 

Mənfəətgətirici bütün nəsnələr ya o qədər qaynardır ki, əl vuranda yandırır, ya da o qədər soyuqdur ki, toxunanda dondurur. Bizimsə əllərimiz ilıq və sərinlərə öyrəşib. Odur ki, onlarsız keçinməli oluruq. 

 

İnsan ömrü adi günlərin xoşbəxt və bədbəxt günlərə nisbətindən ibarətdir. Bir bədbəxt gün iki xoşbəxt günü aparır - “Qızıl cib saatı” romanımın epiqrafıdır.

Bu tarixi trillerə həddən çox zaman və enerji qoydum. Ədəbi elitanın onu bəyənməsini yazılan resenziyalar, oxucuların bəyənməsini yüksək satış faizi isbatlayır. Eyni zamanda hər iki cəbhədən rəğbət almaq çox çətindir. 

Amma sözüm bunda deyil, sözüm ondadır ki, insan ömrünün adi günlərin xoşbəxt və bədbəxt günlərə nisbətindən ibarət olması bir həqiqətdir. Qələmlərə qara mürəkkəb çatdırmaq olmur. Qırmızı mürəkkəbsə əksərən istifadəsiz qalır.

 

Və xoşbəxtlik – 

Yer kurəsinin hansısa okeanına,

dağına,

meşəsinə,

Yaxud hansısa şəhərinin

insan uzdihamı arasına düşən

bir iynə.

Axtarıram onu

Ömrümü yelə verə-verə,

Deyinə-deyinə. 

 

 

3-cü etüd

 

İnsan biləndə ki qanadı var, gec-tez uçacaq.

 

Div-insanlar adi insanların görmə bucaqlarını bütün zənginliklərə bağlayaraq bir tikə çörəyə açmaq üçün, o çörəyə əlləri çatınca isə onları “min şükür” deməyə alışdırmaq üçün yaranıblar.

 

Sevinc kədərə, şənlik yasa, arzu puçluğa ağ bayraq qaldırdıqca fasiləsiz ağ parça istehlakçısına çevrilirsən. Və bir gün ağ parçalar tükənir, sonuncunu bürmələyirsən, ömür ölümə ağ bayraq qaldırır.

 

Qatilin əksi öldürdüyü adamın gözündə ilişib qalır. Öləndə gözlərimdə Qəddar Həyatın əksi qalacaq.

 

Bürkülü yay gecəsinin

Havasızlığına qapanmışam. 

Bu böyük, gen məmləkətin

Yuvasızlığına tapınmışam.

 

Ulduzlar göz qırpırlar,

Gah yanır, gah sönürlər.

Xatirələr əlçim-əlçim

Başıma tökülürlər.

 

Dərd bölməyə kimsə yoxdu

Bu da yağı, o da yağı.

Ömür dediyimiz nəsnə

Arzular qəbristanlığı.

 

Haqqı nahaqqa çevirən

Konveyerlər qoşulubdu.

Orda qılınc çəkən gördüm

Burda silah tuşlanıbdı. 

 

Bilmirəm, harda dayanım,

Bilmirəm, hayana gedim. 

Deyiləsi çox şeylər var.

Mən lap azcasını dedim. 

 

 

4-cü etüd

 

Palçıqdan çıxmaq üçün ətrafdakı quru adacığı görmək lazımdır.

 

Dekadentçilər müasir dövrdə yenə əl-ayaq açıblar, “sənət sənət üçündür” taftalogiyası ilə silahlanaraq, artıq kuluarlarda da deyil, efirlərdə, mətbuat səhifələrində, sosial media statuslarında iddia edirlər ki, yaxşı filmi, yaxşı musiqini, yaxşı rəsm əsərini, yaxşı romanı kütlə anlaya bilməz, bunlara nə baxan olar, nə bunları dinləyən, nə də oxuyan. Deyirlər, yaxşı deyilən hər nə varsa pisdir, pis hesab edilənlərsə yaxşıdır. 

Bu əbləhlərə kimsə niyə başa salmır ki, bəs niyə yüz illərdir ki, yüz milyonlar Rembranta, Da Vinçiyə heyranlıqla tamaşa edir, Fellinini, Kurasavanı durmadan izləyir, Şopeni, Bethoveni qopmadan dinləyir, Hüqonu, Markesi heyrətlə oxuyur? 

 

Qaranlıq və işıq sözləri var, adi halın ifadəsidir. Biri də var qaranlığın və işığın metaforası. Bizimçün illərdir ki, bu iki söz metaforik anlam daşımaqdadır.

 

Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının klassikası, təkrar edirəm, çağdaş ədəbiyyatımızın klassikası deyiləndə ilk əvvəl həm poeziyada, həm prozada dörd ad yada düşür. Poeziyada bu dörd ad Ramiz Rövşən, Nəriman Həsənzadə, Vahid Əziz və Sabir Rüstəmxanlıdır. Prozada isə bu dörd ad Anar, Elçin, Kamal Abdulla və...

Əkrəm Əylisli aldandı, yolundan sapındı, bir səhv buraxıb xalqın sevimli yazıçısından “Daş yuxular”ı yazan Əkrəmə çevrildi, sonradan da bunun altını çəkməyə məcbur oldu. Yoxsa ki, “Adamlar və ağaclar”ı, “Mənim nəğməkar bibim”i, “Ürək yaman şeydir” i yazan Əkrəm nöqtələrin yerində dayanacaqdı.

 

Kaş ki, bunu edə biləydik. Kaş ki, onu başa çatdıraydıq. Kaş... kaş... kaş... İstəklərimiz balina, imkanlarımız kilkə balığı...

 

Sumqayıtdakı mənzilimizin üç otağı və iki eyvanı kitablarla, eləcə də “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetinin, “Azərbaycan” və “Ulduz”jurnallarının toplamsayları ilə dolmuşdu. Atam yeni kitab seriyalarına, qəzet və jurnallara abunə olduqca ədəbiyyat əlindən evimizdə tərpənmək olmurdu.

Amma anam heç vaxt gileylənməzdi, işdən gələndə yorğun-arğın otaqlara əl gəzdirərkən səbirlə kitabların, qəzet-jurnalların tozunu alardı.

Düşünürəm ki, indi ədəbiyyatımızın tozunu almaq üçün mehriban əllərə yamanca ehtiyac var.

 

 

5-ci etüd

 

Baharda yollarına o qədər gül-çiçək səpdim…

Bilə-bilə ki, payız onları solduracaq.  

Amma payızdan qabaq, onları ayrlıq soldurdu… 

(Bu məmləkətdə minlərlə sevgi hekayətini müharibə yarımçıq qoyub)

 

İki rəfiqə tanıyıram. Birinin 51 yaşı var, 1993-cü ildə nişanlısı 1-ci Qarabağ müharibəsinə gedib və şəhid olub. O vaxtdan ailə həyatı qurmayıb, gedəninin bir gün qayıdacağına inanaraq yaşayır. 

Digərinin 24 yaşı var. 2020-ci ildə nişanlısı 2-ci Qarabağ müharibəsinə gedib və şəhid olub. O da gedəninin geri dönəcəyinə inanaraq yaşayır. 

Onları dərd birləşdirir, bir də inam. Bəlkə də, inamı dərd qədər mətinləşdirən başqa nəsnə yoxdur.

 

Dəbdəbəli sarayların şəhid tabutları çıxan kasıb daxmalara necə qibtə etdiyinin dəfələrlə şahidi olmuşam.

 

Qapına gedən çığırları

bir azdan bəyaz qar örtəcək.

Qar sevincini götürüb də 

küknardan oyuncaq tək asaq. 

 

Amma nə yazıq, o qarlı kəndardan

 içəri adlaya bilməyəcəm. 

Sənə doğru yollar

yasaq mənə, 

yasaq. 

 

 

6-cı etüd

 

İndi bir para ağzıgöyçək peyda olub. Bunlar Stalin dönəmində yaşamış ziyalılarımızı satqınlıqda, xainlikdə ittiham edərək onlara çamur atırlar. Arxivlər açıldıqca, o dəhşətli illərin real mənzərəsindən xəbərdar olduqca bu üzdəniraqlara  nifrətim lap artır.

1953-cü ildə Elmlər Akademiyasının prezidenti Musa Əliyev, vitse prezidenti Səməd Vurğun idi - iki dost. Fevral ayında Azərbaycanın rəhbəri Mir Cəfər Bağırov səhər saatlarında Musa Əliyevə zəng vuraraq dərhal Səməd Vurğunla Mirzə İbrahimovun Akademiyadan xaric edilməsi əmrini verir, “tapşırığımı yerinə yetirməsən özündən küs” deyir. Bu tapşırıq iki böyük şəxsiyyətin yalnız Akademiyadan xaric edilməsi deyildi, onların vurulma prosesinin başlanğıcı idi. Gerisi nə olacaqdı, aydın duyulurdu. 

Musa Əliyev tam çıxılmaz vəziyyətə düşür. 

Bəzən Allah özü insanın köməyinə yetmirmi? SSRİ rəhbəri İosif Stalinin vəfatı xəbəri gəlir, Mir Cəfərin başı qarışır, verdiyi ultimatum bir müddət yadından çıxır. Amma iyul ayında Bağırov yenidən bu məsələnin üstünə qayıdır. Onun emissarı Musa Əliyevin yanına gedib ertəsi gün saat 11-ə kimi ona məsələni həll etməyi tapşırır. Musa Əliyev səhərədək gözünü yuma bilmir. O, xalqın ən öndə olan ziyalılarını güdaza verə bilməyəcəkdi, buna onun kişiliyi, ləyaqəti yol verməzdi, demək, özü qurban getməliydi. 

Allah böyükdür, bu dəfə də gözlənilmədən Musa Əliyev xilas olur. Həmin dönəmdə o, Akademiya prezidentliyi ilə yanaşı, SSRİ Ali Soveti deputatı kimi ağır sənaye seksiyasının da sədri idi. Və saat 11-ə sayılı dəqiqələr qalanda Kremldən onun adına teleqram gəlir ki, Ali Sovetin növbədənkənar iclası keçiriləcək, təcili Moskvaya gəl. O, Moskvaya uçası olur, bir həftə davam edən iclaslarda iştirak edir, fikri isə Bakıda qalır, axı orada Mir Cəfər onun hökmünü çıxarmağa hazır vəziyyətdə yolunu gözləyirdi. 

Möcüzə bəzən insanın bütün ümidləri üzüləndə, hətta yapışmağa saman çöpü belə qalmayanda gəlir. Həftənin tamamına bir gün qalmış – iyulun 12-si səhər ertə bir xəbər ildırım kimi çaxır, gündəmi zəbt edir. SSRİ rəhbərliyinin elitasında qərarlaşmış ən mənfur şəxs, Mir Cəfər Bağırovun da havadarı Lavrentiy Beriya həbs edilmiş, Bağırov da işdən qovulmuşdu. Beləcə həm Musa Əliyev, həm də Səməd Vurğunla Mirzə İbrahimov qurtulurlar.

Dünyada bir vəfa borcu, bir kişilik deyilən anlayış da var, onları yerinə yetirəndə hər şeyi, ölümü belə göz altına alırsan. 1954-cü ildə Bağırovun yerinə yeni birinci katibin seçilməsi üçün Mərkəzi Komitənin plenumu keçirilir. Kremlin nümayəndəsi öz namizədlərinin adını çəkibmiş – MK-nın kənd təsərrüfatı üzrə katibi işləmiş İmam Mustafayev. Seçki-filan, bunlar çox formal şeylər idi, təklif gəlirdi və yekdilliklə hamı deyilən şəxsə səs verirdi. Amma bu dəm gözlənilmədən plenum üzvü Səməd Vurğun yerindən qalxıb tribunaya yaxınlaşır və deyir ki, bu şəxsi seçməkdənsə mən daha layiqli şəxsin – akademik Musa Əliyevin namizədliyini irəli sürürəm. 

Bu gözlənilməz addımdan hamı təəccüb içində qalır. Səməd Vurğunun şair qəlbi onu dostunun etdiyi yaxşılığa yaxşılıqla cavab vermək, bununla özünü misilsiz bir təhlükəyə atmağa vadar etmişdi. Bu dəm onu xilas etmək üçün Musa Əliyev yerindən qalxıb söyləyir ki, mən öz namizədliyimi geri götürürəm...

İndi arxaya boylandıqca, tarixin saralmış səhifələrini vərəqlədikcə görürük ki, biz necə insanları itirmişik. Musa Əliyevlər, Səməd Vurğunlar həqiqətən də xalqın kisəsindən gediblər.

Heç iki il keçməmiş - 1956-cı il mayın 24-də cəmi 50 yaşında Səməd Vurğun vəfat edir. Ən yaxın dostunu, sirdaşını, arxa-dayağını itirmək Musa Əliyev üçün çox sarsıdıcı olur. Səməd Vurğun gənclərin kumiri, bütün SSRİ-nin sevimlisi, Azərbaycanın mədəniyyət simvolu idi. Musa Əliyev sonradan xatirələrində bir dəfə Səməd Vurğundan eşitdiyi bu kəlmələri qeyd edəcəkdi: “Mən gecələr yatmıram, çamadanla divanda otururam. Gözləyirəm, onlar nə vaxt dalımca gələcəklər. Yaxınlarım üçün çətinlik yaratmaq istəmirəm. Gəlsələr, ləngimədən onlarla gedəcəyəm” 

Səməd Vurğun də repressiya qurbanı idi. Nə fərqi var, səni gülləylə ödürələr, ya çərlədib öldürələr?

 

“Bir dəfə yaşayırıq, hərəmiz bircə dəfə…” - Bu məşhur mahnını kim dinləməyib? Çox təəssüf ki, bu bir dəfə yaşantımızda haqqımıza girənlər bizi xoşbəxt olmağa qoymurlar. Yalnız əzab, əziyyət, zülm çəkmək olur qismətimiz. 

 

 

7-ci etüd

 

Bizə Nyu-Yorkda “Bestseller yazmağın qızıl qaydaları”ni tədris edəndə 3-cü minillik insanının mobil telefondan və internetdən qopub kitaba inteqrasiyası üçün yazıçıya cəmi 3 abzas şans verildiyini bildirmiş, uzunçuluqdan, müəmma və mücərrədçilikdən, bol bədii ifadə vasitələrindən qaçmağın lüzumunu sübut eləmiş, əsas oxucu kütləsi sayılan, hədsiz sosiallaşmış Z nəslinin maraq dairəsini nəzərə almağı tövsiyyə etmişdilər. Və ən əsası, təlqin olunmuşdu ki, hər bir bədii əsər öz mesajı ilə dəyərlidir.

Bəs nə edəsən ki, əksər oxucularımız hadisə təfsilatına, təhkiyəyə uyurlar, amma mesajlara önəm vermirlər? 

Bakı Kitab Klubunun elan etdiyi kimi, Azərbaycanda ən çox satılan “Sonuncu ölən ümidlərdir” romanımı oxuyanlar bir uğursuz sevgi əhvalatına təəssüflə acıyırlar. Halbuki, o romanda sevgi əhvalatı yalnız butaforadır. Canlı olan isə "məqsəd vasitələri doğruldur” deyərək ən əyri, ən alçaldıcı yollarla məqsədlərinə çatanlara bu sayaq yüksəlişin sonda çöküş olacağı qanunauyğunluğunu sübut etməkdir.

 

Keçmişdə Leyli və Məcnun, Romeo və Cülyetta, Tristan və İzolda sevgilərində sevənlər yalnız ürəyin hökmüylə sevirdilər, onları ürək buxovlayırdı. İndisə bütün sevgilərin əsas idarəedicisi beyindir. O vaxtın sevgisi özünÜ fəda etmək idi, indisə özünƏ fəda etməkdir.

 

Mən səni heç sevmədim ki…

Görüş yerlərimizdə cövlan edən 

Sənin saçlarını qarışdıran küləyi sevdim…

Bütün umu-küsülərin fövqündə dayanan,

Səni durmadan bağışlayan, bağışlayan

ürəyi sevdim…

 

Mən səni heç sevmədim ki…

Gecələrin bizlərə tamaşa edən lal sükutunu, 

uyuyan günəşə keşik çəkən Ayı sevdim…

Gündüzlərin şaqraq səs-sədasını,

Az qala hər gün bizə görüş bəxş edən

həmin qızmar yayı sevdim…

 

Səni heç sevmədim…

Gülüşünü, baxışını, oturuşunu-duruşunu,

naz-qəmzəni, öpüşünü sevdim…

Tində dayanıb, o ki ürəyi döyünə-döyünə 

yolunu gözləyirdim,

qaçaraq gələn, həyəcan səpən görünüşünü sevdim. 

 

Mən səni heç sevmədim ki...

Sevgi badəsini sərxoşcasına başıma çəkib

Dumanlı beynimdəki ayıqlığı sevdim.

Mən səni heç sevmədim...

Bizdən çox-çox uzaqlarda dayanan 

Amma işıq sürəti ilə üstümüzə səkən

ayrılığı sevdim...

 

 

8-ci etüd

 

Arxaizmlərlə neologizmlərin sərhədi itəndə bizə arxaizmlər neologizmlər kimi sırınır.

 

2024-cü ildə gənc ədiblərin yazdığı postapokaliptik fantaziyalar, feyk memuarlar, elfpanklar, kiberpanklar ədəbiyyat generallarını təəccübləndirə bilməz, amma yazdıqları antik dövr vodevilləri və farsları isə təəccübləndirər. Janr ierarxiyası qol-budaq atdıqca mamır basmış köhnələr improvizə üçün daha cəlbedici görünmürmü? 

 

Maddi ölüm yaşasaq da mənəvi ölüm yaşamağa haqqımız yoxdur.

 

Cəlil Cavanşirlə Şəhriyar del Gerani çox istedadlı şairlərdir, ancaq onlar bir çox şəxsi problemlərin məngənəsində boğularaq yaradıcılıqla məşğul olmağa məqam tapmırlar. “Giriş qadağandır” işarəsini qoyaraq problemlərin onlara basqısını əngəlləyə bilmək necə də gözəl olardı.

 

Antoqonist cəmiyyətlər daha sürətlə inkişaf edirlər. Ya proqresə, ya reqresə doğru.

 

Ömründən bitmək bilmədən buz sırsıraları asılanın qış fəslindən nə qorxusu.

 

Uşaq vaxtı biz qızlı-oğlanlı ortadaqaldı oynayardıq. Bir nəfər ortada qalar, iki nəfər hərə bir səmtdə onu topla vurmağa çalışardı. Vuranların işi asan idi. Nə var ki, rahatca yerində dayan və topla vur. Ortadakı isə zillət çəkirdi. Daim həyəcan, təşviş içində topludan topsuza tərəf qaçmaq, zərbələrdən yayınmaq çox çətindi. Yalnız bəlli vaxta qədər duruş gətirməliydin ki, ortada qalmaqdan xilas olasan.

Hərdən mənə elə gəlir, mən hələ də o oyundayam, yaddan çıxıb ortada qalmışam. Həyəcanla, təşvişlə üsümə gələn toplardan yayınmağa çalışıram..

 

Bir yandan müharibələr, təbii fəlakətlər, epidemiyalar... Bir yandan insanlığın deqradasiyası... Dünyamızdan yaman nigaranam. Yaman nigaranam dünyamızdan.

 

Mən nə arzulayıram axı.

Bir qədər azadlıq,

Bir qədər rahatlıq,

Bir qədər bəxtiyarlıq...

 

Sabah “nə olacağ”ın, “necə olacağ”ın

nigarançılığından qopub

günəşin çıxmasına,

batmasına baxım,

Ağrısız, acısız

çiçəkləri qoxulayım,

baxışlarımla mavi dənizə axım...

 

Arzuya bir bax:.

Köhlən ata minərək 

istəklərin dalınca çapmaq,

Yorulmadan, usanmadan

hey yazmaq, yazmaq.

Nə qədər olar,

Nə qədər, nə qədər, nə qədər olar,

bu iynə ilə gor qazmaq?

 

Mən nə arzulayıram axı,

deyirəm, ümidləri qırmayın,

yaxşılarasa qıymayın...

Şər üçün şumladığınız torpaqda,

Nə olar, bir az da xeyir toxumları əkin.

Hamı əməlinə görə

cəza almalıdır, deyilmi?

Di gəlin, məni də

arzularıma görə

çarmıxa çəkin.

 

 

9-cu etüd

 

-Qalxın, məhkəmə gəlir!

Özümə bir şeyi bağışlamayacağam. Saysız-hesabsız fikirlərimi qətlə yetirməyimi. Onlar beynimdə embrion kimi yarandılar, kağıza köçürüb doğuşlarını təmin etməliydim, mənsə “bu gün-sabah” deyə-deyə gündəlik qayğılardan vaxt tapa bilmədim, nəticədə zaman keçdikcə unuduldular, beyindəcə öldülər fikirlərim…

Beyin fikir qəbristanlığıdır və məndə bu qəbristanlıq tamamən dolub. Yenisini inşa etməkçün yeri haradan tapım? Qəbir yerləri axı indi od qiymətinədir. 

 

İlk insanların - ağlığından, qaralığından, sarılığından asılı olmayaraq bütün bəşər övladlarının ən ulu baba-nənəsi sayılan Adəmlə Həvvanı Allah torpaqdan yaratdı deyə öləndə də hamımızı torpağa basdırırlar ki, cəsədimiz torpağa qarışsın. Yəni, hardan başlamısansa orda da bitməlisən. 

Bəs minaya düşən, təyyarə qəzasına uğrayan, yaxud dənizdə batan və meyitləri ələ gəlməyənlərin, yəni ki, torpağa basdırılmayanların Adəmlə Həvvaya aidiyyatı yoxdurmu? 

 

Gənclərin də arzuları var, qocaların da. Fərq yalnız ondadır ki, vaxtları gen-bol olduğu üçün gənclərin arzuları daha uzaqlara pərçimlənir, qanadlıdır. Qocaların arzularısa seytnotdadılar deyə, sanki bir addımlıqdadır, qapı dalındadır, əl uzatsan çatar. 

-İnşallah, uşaqlar böyüyəndə evi daha böyüyünə dəyişərik.

-Allah qoysa, qışdan çıxaq, əyin-başımızı təzələyərik.

 

 

10-cu etüd

 

Hovodorovskinin fikridir, deyir, gəldiyin yeri bilmirsənsə,  getdiyin yerə yetişəmməzsən.

 

Hər bir insan dünyaya öz pazlını yığmaq üçün gəlir. Və yığıb qurtardıqda da çıxıb gedir. Kimisinin bəxtinə lap sadəsi düşür, bu məşğuliyyət cəmi 1-2 il çəkir, kimisinə isə çətinin çətini düşür, hətta 90-100 il yığmağa, yaşamağa davam edir. 

 

Lap uşaqlıqdan təsəvvür etmək istəyirdim ki, görəsən insanın sonu necə olur. Amma heç vaxt da işıqda durub zülməti görə bilmirdim. Bax bu ilin 7 iyun günündə həmin görüntünü, hər halda, ala bildim. 

 

Sonra yorğunluq gələr,

Ayaqlarını ardınca sürüyüb,

Yorulub əldən düşərsən.

Sonra bezginlik gələr

Nəyə əl atmaq istəsən

ona ilişərsən.

 

Sonra da təkliyin növbəsi çatar.

Ətrafında nə yaşıdların qalar,

nə dostların.

Ardınca iştahdan da kəsilərsən,

Yox olar məclislərin,

yox olar tostların. 

 

Gileylənərsən ki, 

bu möhnətə necə dözüm,

Şikayətlənərsən ki, 

Necə tab gətirim bu zülmə. 

Və küləkli bir gündə

Çıxıb upuzun bir küçəyə

Bir taksiyə oturub deyərsən ki

Apar məni ölümə. 

 

P.S. Amma mən ölümdən sonrakı həyata inanıram. Və hətta mənə elə gəlir ki, insanlar dünyadan köçərkən bu dünyada dada bilmədikləri, məhrum olduqları xoşbəxtlikləri Gözəgörünməz bir boxçaya yığıb onların qoltuğuna vurur ki, o dünyada geninə-boluna istifadə edə bilsinlər.

O dünyanın insanları adi insanlardır. O dünyanın div-insanları yoxdur.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.07.2025)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bu dəfə " Sevdiyin şeiri gəl mənə söylə" rubrikasının qonağı Nail Zeyniyevdir.

O, Bakı Dövlət Universitetinin tələbəsidir. Şeirlərini, yazılarını sosial şəbəkələrdə daha çox görə bilərik. "Qaranlıq bir sabah" və "Mən Qəribə Adamam" adlı şeir kitablarının müəllifidir. Onun yaradıcıllığı introspektiv duyğular, kədərli nəğmələr və mənəvi acı ilə zəngindir.

Nail Zeyniyevin " sevdiyi " şeiri " Ədəbiyyat və İncəsənt" portalının izləyicilərinə təqdim edirik.

 

-Salam, Nail bəy. Buyurun, sevdiyiniz şeiri söyləyin.

-Əvvəla ən çox sevdiyim şeiri seçmək mənim üçün olduqca çətindir, çünki Azərbaycan poeziyasında bir birindən gözəl şeir nümunələri var, bunları bir birindən ayırmaq olmur. Bir əldəki beş barmaq kimidir- necə deyərlər. Amma bəlkə də, ən sevdiyim şeiri seçmək elə bil öz içimdəki ən çox ağrıdan, məni incidən xatirəni seçmək kimidir. Mən o ağrını hər dəfəsində məhz Ramiz Rövşənin “Ayrılıq” şeirində tapıram. Hər oxuyanda elə bil mən özüm bu şeirdə ya yaşayan, ya da ölən bir adamam.

Ramiz Rövşənin qələmi səssiz nalə kimidir. Danışmır, amma yenə sənə özünü danışdırır. "Ayrılıq" şeiri də elə bu cürdür. Sətirlər hərhansı bir ünvana deyil, məhz sanki adamın özünə yazılıb.

 

Yenə bu şəhərdə üz-üzə gəldik,

Neyləyək, ayrıca şəhərimiz yox.

Bəlkə də, biz xoşbəxt ola bilərdik,

Bəlkə də, xoşbəxtik, xəbərimiz yox.

 

Bu bənd elə bir tanış küçə kimidir ki, sən ordan neçə dəfə keçmisən, amma heç bəlkə o küçəni tanımamısan. Məncə, həyatda da belə olur insanlar bir-birindən uzaqlaşanda şəhərlər eyni qalır, amma küçələrin istiqaməti onlarçün dəyişir.

 

Mən elə bilirdim, sənsiz ölərəm,

Mən sənsiz ölmədim, məni bağışla!

 

Bu misra da həmçinin təkcə sevgi itkisinin yox, ümumi bir yanılmanın ifadəsidir deyə bilərik. Bəzən elə bilirik kimsəsiz yaşaya bilmərik, amma sonra anlayırıq ki, yaşamaq əslində sadəcə nəfəs almaqdan ibarətdir. Həyat davam edir, içimiz isə bəzi şeylər çoxdan tükənir.

 

“Ölmədim” deyirəm, nə bilim axı,

Bəlkə də, mən sənsiz ölmüşəm elə,

Qəbirsiz-kəfənsiz ölmüşəm elə.

 

Şair davamında da belə deyir, bu hissə isə məndə çartlamış bir aynanı xatırladır öz əksinə baxırsan, amma tanımırsan, ya tanımaq istəmirsən. İnsan bəzən yaşayır, amma içindəki nəyinsə öldüyünü iliklərinə qədər hiss edir. Və Ramiz Rövşən bunu şeirə yalnız o tanıdığı, yaxşı bildiyi hisslərlə yazır.

Bu şeiri niyə çox sevirəm?

Çünki mən bəzən bu şeirin özüyəm. Bəzən bu şəhərin bir tinində özüm-özümü itirdiyimin fərqinə varıram. Ramiz Rövşənin sətirlərində mən özümü başa düşürəm, çünki o, mənim başa düşməkdən qorxduğum hissləri deyir.

        

 

 "Ayrılıq"

Ramiz Rövşən

 

Yenə bu şəhərdə üz- üzə gəldik,

Neyləyək, ayrıca şəhərimiz yox.

Bəlkə də, biz xoşbəxt ola bilərdik,

Bəlkə də, xoşbəxtik,

xəbərimiz yox.

Aradan nə qədər il keçib görən, –

Tanıya bilmədim,

məni bağışla.

Mən elə bilirdim, sənsiz ölərəm,

Mən sənsiz ölmədim,

məni bağışla!

“Ölmədim” deyirəm,

nə bilim axı, –

Bəlkə də, mən sənsiz ölmüşəm elə,

Qəbirsiz-kəfənsiz

ölmüşəm elə.

Bəlkə də, biz onda ayrılmasaydıq,

Nə mən indikiydim,

nə sən indiki, –

Ayrıldıq, şeytanı güldürdük onda;

Bu ilin

bu ayın

bu günündəki,

Elə bu küçənin bu tinindəki

məni də, səni də öldürdük onda.

…Sağımız-solumuz adamla dolu,

Qol-qola kişilər, qadınlar keçir.

Özündən xəbərsiz

ömründə min yol

Özünü öldürən adamlar keçir.

Keçir öz qanına qatan adamlar,

Bir də ki, qan hanı?

Qan axı yoxdu.

Hamı günahkardı dünyada,

amma

Dünyada heç kəsin günahı yoxdu.

Bizsiz yazılmışdı bu tale, bu baxt,

Sapanddan atılan bir cüt daşıq biz.

Bəlkə bu dünyada

on-on beş il yox,

Min il bundan qabaq ayrılmışıq biz.

Halal yolumuzu dəyişib,

nəsə

Çaşmışıq, bir özgə yoldan getmişik.

Bəlkə min il qabaq səhv düşüb nəsə,

Minillik bir səhvə

qurban getmişik.

Dəyişib yerini bəlkə qış-bahar,

Qarışıb dünyanın şəhəri, kəndi.

Bəlkə öz bətnində

ögey analar

Ögey balaları gəzdirir indi.

Ömrüm başdan-başa yalandı bəlkə,

Taleyim başqaymış doğrudan elə.

O yoldan ötən qız

anamdı bəlkə,

Bəlkə də, oğlumdu bu oğlan elə.

Bu yalan ömrümdə

görən sən nəsən?

Bəlkə heç sevgilim deyilsən mənim.

Anamsan,

bacımsan,

nənəmsən,

nəsən?!..

Bircə Allah bilir, nəyimsən mənim.

Bizi kim addadar bu ayrılıqdan,

Çatmaz dadımıza

nə yol, nə körpü.

Ölüsən,

dirisən,

hər nəsən,

dayan!

Dayan, heç olmasa əlindən öpüm…

Deyirsən: “Ölüyəm, ölünü öpmə…”

Əlimin içində

soyuyur əlin.

Deyirsən: “Sən allah, əlimi öpmə,

əlimdən, deyəsən, qan iyi gəlir…”

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.07.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində şeir vaxtıdır, sizlərə Xuraman Hüseynin şeirləri təqdim edilir.

 

 

ŞEİR VAXTI

 

Xuraman HÜSEYN

 

 

LAÇIN DAĞLARI

 

Səninlə qayıdan illər nə gözəl,

Gəldi yurdumuzun əlvan baharı.

Çiçəklər nə gözəl, güllər nə gözəl,

Həyata qaytardıq o laləzarı.

 

Qəlbimiz məhbəsdə, könlümüz darda,

Gözlər yolda qaldı, qəlb intizarda.

Biz sizə güvəndik, əridi qar da,

Cənnət Qarabağın sərvəti, varı.

 

Örtdü üstünüzü bulud yorğanlar,

Bitdi ayrılıqlar, keçdi zamanlar.

Dedik, dərdimizi başqa kim anlar?

Gəldik hüzuruna, Laçın dağları!

 

 

YORĞUN YOL

 

Ürəyi qan ağlayan

yaralı həyat da dəyişir

düşmən məğlub olanda.

Gözəlləşir vətən,

yenidən abadlaşır,

tikilir, qurulur.

Həsrət də

bağlı qalmış xonçasını

yığıb gedir,

axan sular durulur.

Dərdimizi çəkə-çəkə

getdi həsrət də, dərd də,

düşmənin əbədi

məğlub olduğu dünyaya

yola düşdülər.

O yol da çoxdan yorulub,

sönüb işıqlar,

zülmətə qərq olub,

bağlanıb qapısı

nankorların üzünə.

Bağlı qapılar arxasında qalan,

əllərinin çatmadığı,

ünlərinin yetmədiyi

arzularının qaranlıq dünyasına

çəkilib düşmən.

Cənnəti işğal etmək xəyalı

suya düşənlər!

Yorğun yolunuz

cəhənnəmə aparır sizi.

O yolların gözləri

İndi yol çəkir.

Gedin,

yolunuzu azmayın bir də!

 

 

MÜHARİBƏ OLMAYAYDI

 

Güllələr susaydı,

Güllər açaydı,

bəzəyəydi hər yeri.

Gözlərimizdən gülüş

nur saçaydı

dərd-qəmin üstünə.

Gözəl həyatın

insanla qəsdi nə?

Öləydi qəddar müharibə,

gözəl sülh

əvəz edəydi onu.

Qara bəxtli qan yerinə

şəffaf su olaydı –

saf su.

Çıxaydı həyat

zibillikdən,

dönəydi cənnətə.

Göz yaşlarına

sevinc səbəb olaydı.

Qorxmayaydı uşaqlar,

ağlamayaydı analar,

müharibə olmayaydı!

 

 

İLLƏR

 

Sinəsinə dağ kimi çəkilən

ayaq izləri

toza dönüb uçacaq havaya.

Qara günləri

Zəfər günəşinə təslim etdiyi

gündən bəri

xoşbəxtliyə addım-addım

aparacaq bizi.

Doğacaq o günəş

zülmət gecələrimizə,

daha görməyəcəyik

susuz qalan çiçək kimi

solan illəri.

Xoşbəxt bir dünyada keçəcək

ömrümüzün

dərdimizə həmdərd

olan illəri.

 

 

QÖNÇƏ ÜMİDİMİZ

 

Yaman zülm çəkdik o illərdə biz,

Çadır şəhər oldu, vaqon ev oldu.

Yenə düşmən çıxdı dost bildiyimiz,

Qönçə ümidimiz saraldı, soldu.

 

Yanan çıraq idik, yanmadıq, söndük.

Darıxdı hər çəmən, hər dağ, hər dərə.

Vətəndə qaçqına, köçkünə döndük,

Şükür, gəlib çıxdıq bu xoş günlərə.

 

Qalmadı heç yerdə düşməndən bir iz,

Bəlkə, bundan sonra ağ günlər görək.

Gülsün gözlərimiz, bitsin dərdimiz,

Qönçələr həmişə gül açsın gərək!

 

 

NAĞILIN SONU

 

Namərd dost, xain qonşu, mələk cildində şeytan,

Uzaq dur, bizdən uzaq, düşməsin bura yolun.

Ey vəhşi, ey yırtıcı, necə olmusan insan?

Özünü yazıq kimi göstərən buqələmun.

 

Əridi qar, getdi qış, vaxtı çatdı baharın,

Dedik, ey yağı düşmən, əl çək bu yurddan, əl çək!

“İti qovan”la qovduq, kəsildi ayaqların

Qalib vətənimizə uzanan əllərintək.

 

Bürünüb ağ bayrağa, cəhənnəmə gedirsən,

Gözü yaşlı, bağrı qan, məğlub düşmən donunda.

Dövran dəyişib artıq, özünə zülm edirsən,

Göydən alma düşmədi bu nağılın sonunda?

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.07.2025)

 

 

 

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Çevik düşüncə tərzi və yaradıcılıq bacarığı ilə tanınır. Çox ağıllı adamdır, həyatı olduğu kimi qəbul etməyi xoşlayır. Odur ki, hər işin öhdəsindən asanlıqla gələ bilir və öz qaydaları ilə yaşamağa üstünlük verir. İstiqanlı, mehriban və fədakar xüsusiyyətləri ilə seçilir. Onu yaxından tanıdıqca azadlıqsevər təbiəti, həyatda öz yolunu seçmək arzusu ön plana çıxır. Cəmiyyətin nə düşündüyü onu elə də maraqlandırmır, çünki o, hər zaman öz qaydaları ilə hərəkət edir. Kiminlə dost oldusa, bütün diqqətini ona yönəldir və həmişə sadiq qalır...

 

Deyir ki:- “Bu gün ölkənin çox qaynar mədəni həyatı var. Azərbaycanda beynəlxalq tədbirlər, simpoziumlar, konqreslər keçirilir. Bakıda XXI əsr dünya teatrı necə olmalıdır, inkişaf perspektivləri necədir məsələlərinin əks olunduğu beynəlxalq teatr konfransı keçirildi. Dünyanın hər yerindən teatr xadimləri axışıb gəldi. Onların burda gördükləri,  hətta gedəndən sonra yazdıqları məktublar,  bizə göndərdikləri rəylər o qədər xoş və cəlbedici idi ki. Biz sevinirik ki, biz bu gün Azərbaycanda yaşayırıq və Azərbaycan teatrında işləyirik. Bu gün Azərbaycan teatrı dünyaya açqdır. Məhz buna görə deyirəmn ki, ən gözəl dövrümüzü yaşayırıq. Xaricə qastrollara gedirik, xaricdən bura teatr nümayəndələri gəlir. Bundan artıq teatr üçün nə lazımdır. Artıq yaxşı işləri qiymətləndirmək tamaşacıların üzərinə düşür. Ümid edirik ki, tamaşaçılar gələcək yaxşı işlərə öz  qiymətlərini verəcək...”

 

O, 1956-cı il iyul ayının 4-də Salyan rayonunda, Hümmət kişinin ailəsində dünyaya gəlib. Əmək fəaliyyətinə 1972-ci ildə klub müdiri kimi başlayıb. Daha sonra isə Salyan rayon "Qələbə" qəzetində korrektor vəzifəsində çalışıb. 1975-ci ildə indiki Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin rejissorluq fakultəsinə daxil olaraq, 1980-ci ildə oranı fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Sonra Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin xüsusi təyinatı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasına göndərilib. Bir müddət Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinində çalışandan sonra ordu sıralarında həqiqi hərbi xidmət keçib. 1982-ci ildə ordudan tərxis olunandan sonra, 1988-ci ilədək Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında rejissor kimi fəaliyyətini davam etdirib. 1988-ci ildə Salyan şəhərinə qayıdandan sonra müxtəlif illərdə "Qələbə" qəzeti redaksiyasında məsul katib, rayon mədəniyyət şöbəsinin müdürü vəzifələrində calışıb. 1993-cü ilin sentyabrında Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasının direktor müavini vəzifəsinə irəli çəkilib. 1995-ci ilin aprelindən 2006-cı ilə kimi Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi Baş İncəsənət İdarəsinin rəisi, 2006-cı ilin yanvar ayından Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi İncəsənət şöbəsinin müdiri vəzifəsində işləyib. 2008-ci ildə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm nazirinin əmrinə əsasən, indiki Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrına direktor vəzifəsinə təyin olunub. Yenə də Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət nazirinin əmrinə əsasən, 4 aprel 2025-ci il tarixində Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrının direktoru vəzifəsindən azad olunub. “Naxçıvan MR-nın əməkdar incəsənət xadimi”, “Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi”, “Fəxri Mədəniyyət İşçisi” fəxri adlarına layiq görülüb. Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin, eyni zamanda Bakı Xoreoqrafiya Akademiyasının müəllimidir...

 

“Professional səhnədə ilk işim Emin Sabitoğlunun və Sabit Rəhmanın gənc nəslin yaddaşında qalan Nəsibə Zeynalova, Səyavuş Aslan və Hacıbaba Bağırov üçlüyünün təqdim etdiyi “Hicran” tamaşası ilə olub. Heç ağlıma gəlməzdi ki, 10 illər sonra mən Musiqili Komediya Teatrının direktoru olacam. O zamanlar bizim görkəmli aktyorlarımız Nəsibə Zeynalova, Siyavuş Aslan, Hacıbaba Bağırov Naxcıvana gəlirdilər, bizim aktyorlarla birgə  tamaşada oynayırdılar. Tamaşalardan çox razı qalırdılar, bu da məni sevindirirdi. Rejissor öz tamaşalrını həyata gətirir, heç kim deyə bilməz ki, mənim bu əsərim digərindən daha yaxşıdır. Yaxşı hesab etmədiyi əsəri rejissor tamaşaçıya göstərməməlidir. Mən hesab edirəm ki, Naxcıvan teatrında, eləcə də son iş yerim- Musiqili Komediya Teatrında səhnələşdirən işlərin hamısı çox uğurlu olub. Bu gün də rejissorlara, aktyorlara yaradıcılıqlarında irəliləyişlər əldə etmələri üçün kömək edirəm. Bunu bacarıramsa, demək öz funksiyamı yerinə yetirə bilirəm...”

 

O, 1968-ci ildən dövrü mətbuatda çıxış edir. Yüzlərlə məqalə, oçerk və zarisovkanın müəllifidir. Yazılarında əsasən mədəniyyətin müxtəlif sahələrini işıqlandırır, mədəniyyət və incəsənət xadimlərinin həyat və yaradıcılığından bəhs edir. Onun milli teatr sahəsindəki fəaliyyəti daha çox diqqəti cəlb edir. İstər Naxçıvandakı uzun illər teatr yaradıcılığı, istər incəsənət Baş İdarəsinin rəisi və sonralar incəsənət şöbəsinin müdiri vəzifələrində işləyərkən teatrlarımızın inkişafı, yaradıcılığıq fəaliyyətinin istiqamətləndirilməsi sahəsində onun xidmətləri xüsusi qeyd edilməlidir. Hələ Naxçıvan teatrında quruluşcu rejissor vəzifəsində çalışarkən gənc, istedadlı aktyor və rejissor elə ilk tamaşalarından teatr ictimaiyyətinin diqqətini cəlb edib və mütəxəssislər hər zaman onu bacarıqlı, ümidverici bir yaradıcı şəxs kimi qiymətləndiriblər. Onun hazırladığı əsərlər ideya-bədii düşüncə tərzi, səhnə yozumu, müasirliyi, gənclik cəsarəti ilə fərqlənmiş, bu tamaşalar və oynadığı müxtəlif rollar Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin xüsusi mükafatlarını alıb...

 

Orijinal adamdır. Ən mürəkkəb məsələni asanlıqla həll etməyi bacarır. Sağlam düşüncəyə malikdir, düzgün qərar qəbul etməyi xoşlayır. Əgər ona mane olan olmasa çox uğurlara imza ata bilər. Demək olar ki, hər kəs onu çox istəyir. O, bir çox insanlara baxanda, ətrafdakıların üzündə təbəssüm yarada bilir. Hazırcavabdır. Yenilikləri çox tez öyrənir və şirin çılğınlığı ilə hər kəsin ürəyində özünə yer tapır...

 

Filologiya elmləri doktoru, professor Timurçin Əfəndiyevin onun haqqında söylədiyi fikirlər maraqlıdır: "Azərbaycan-Orta Asiya teatr əlaqələri" namizədlik işi zəngin faktlara əsaslanan çox dəyərli əsərdir. Onun belə bir qiymətli əsər yazması isə heç də təsadüfi deyil, çünki o, bütün həyatını teatrla bağlamış yaradıcı bir insandır."

Şair Əlisəmid Kürün dünyasında isə, o belə görünür: "O, harda olur-olsun, hansı vəzifədə olur-olsun, hansı məmur postunda oturur-otursun o postu dirildəcək, o yeri ali mərtəbəyə mindirəcək. Çünki təpədən-dırnağa qədər səmimiyyətlə yoğrulmuş bu savadlı, sanballı, istedadlı rejissor həm də bir həyat rejissoru kimi yetişib..."

 

Bəli, söhbət Əliqismət Lalayevdən gedir. Bu gün - iyulun 4-ü onun növbəti ad günüdür. Bu münasibətlə onu təbrik edir, möhkəm can sağlığı arzulayırıq. Çox yaşasın!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.07.2025)

 

 

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Elit müğənnilərimiz az da olsa var. Onlar həm səviyyəli mahnılar oxuyurlar, həm də imicləri bayağı deyil, tərbiyələri yerindədir. Azərbaycanın sevilən müğənnisi Sevda Ələkbərzadən də bu sıradadır və bu gün onun doğum günüdür.

O, caz, xalq musiqisi və muğam janrlarında ifa edir.

 

Sevda Ələkbərzadə 4 iyul 1977-ci ildə Bakıda anadan olub. 1998-ci ildə Azərbaycan Dövlət İncəsənət Universitetinin "Musiqili komediya aktyorluğu" fakültəsini bitirib. 1991-ci ildə o, "Aypara" qrupunda ifaçı kimi fəaliyyətə başlayıb, bir il "Aypara" qrupunda çalışdıqdan sonra fərdi ifaçılıqla məşğul olub. 1993-cü ildə RAST qrupunda solist-ifaçı kimi fəaliyyətə başlayıb.

 

Bu dövrdə "Rast" musiqiçilərinin önəmli yeniliyi ondan ibarət idi ki, milli xalq musiqilərini dünya musiqiləri ilə sintez edərək, dinləyicilərə yeni bir üslub təqdim ediblər. S. Ələkbərzadə həmin ildə görkəmli muğam ustası Alim Qasımovdan fərdi muğam dərsləri alıb. 2001-ci ildə "Rast" qrupunun tərkibindən çıxaraq fərdi ifaçılıq fəaliyyətinə başlayan S. Ələkbərzadə bəstəkar Cəmil Əmirovla birlikdə "Demə ki, sevirəm" adlı ilk layihəsi ilə çıxış edib.

 

O, 2002-ci ildə dünyanın məşhur caz ustalarının da iştirak etdiyi beynəlxalq caz festivalında iştirak edərək Azərbaycanı layiqincə təmsil edib. S. Ələkbərzadə ilk klipi Cəmil Əmirov bəstəsi ''Demə ki, sevirəm'' mahnısı olub. Ardınca, Salman Qəmbərov aranjımanında 'Əlvida'' mahnısıni klip şəklində təqdim edib.

 

2004-cü ildə yaradıcılığında yeni bir mərhələ olan "Şəbi-Hicran" layihəsi ilə Dövlət Filarmoniyasının səhnəsində solo konsert ilə çıxış edib. 2005-ci ildə Avropa Şurasına Azərbaycanın hədiyyəsi kimi Bethovenin "Sevinc odası" əsəri S. Ələkbərzadənin ifasında muğam caz stilində ilk dəfə təqdim edilib. Həmçinin bu əsərin sinql-diski də buraxılıb.

 

Albomları

- Şəbi-Hicran

- Get

- Gül açdı

- Sevdalı dünya

- Intro

 

Filmoqrafiya

1. Əlvida, cənub şəhəri

2. Süni bənövşələr

3. İlahi məxluq

 

Populyar mahnıları

- Demə Ki, Sevirəm

- Əlvida

- Məhəbbət Ki Dəb Deyil

- Ulu Vətən

- Mənimləsən

- Dəli Arzular

- Mən Səni Gözlədim

- Gündüz-Gece

- Arazbarı Zərbi-Muğam

- Sev Məni Bu Payız

- Sən Yadıma Düşəndə

- Şahzadə (Gəl, Yarım)

- Qal, Sənə Qurban

- Viranə

- İstəmirəm

- Demə

- Hisslərim Dumanda

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.07.2025)