“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Ərdəbildə yaşayan Həkimə Babakişizadədir.

Həkimə Babakişizadə

Ərdəbil

DÖNÜB BAXANDA

Hələ də illərin həsrəti coşur,

Gözlərim bulağa nəğmələr qoşur,

Ürəyim başından qara qan aşır,

Mən gəldiyim yola dönüb baxanda.

Keçmişdə qalan bir qızı anıram,

Özümü özümə mən qısqanıram,

Bəzən də bu məni özgə sanıram,

Mən gəldiyim yola dönüb baxanda.

Deyirəm;

İlahi!

Hayanda saldı?

Bu qız ürəyimi satınmı aldı?

Məndən bir özgə tək ayrıldı, qaldı,

Mən gəldiyim yola dönüb baxanda.

Qızın qız adına illər hürürdü,

Dursa daş, getsəydi yollar gülürdü,

O qız hələ də tək ömür sürürdü,

Mən gəldiyim yola dönüb baxanda.

Oturub ayrıcda yol gözləyirdi,

Umurdu yiyəsiz, iz izləyirdi,

Eşşək ürəyim kor at bizləyirdi,

Mən gəldiyim yola dönüb baxanda.

Qazanıb qazancın yeməyən adam,

Qız adım qoymadı duyğumu dadam,

Bir vaxt gördüm tanış,

Bir zaman yadam,

Mən gəldiyim yola dönüb baxanda.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün Şeir vaxtıdır, sizlərə çağdaş türk dünyasının gənc şairlərinin  şeirləri təqdim edilir.

Nofəl ÜMİD

(Azərbaycan) 

AYRILIĞIN DOĞUM GÜNÜ

Bilmədim, yarana duz kimi oldum,

Göz yaşım yusa da, acın dinmədi.

Bələk qollarında uşaq kimiydim,

Təkcə sən bilirdin, kimsə bilmədi.

Sevib gedənləri tənbeh edərək

Hər günü ən gözəl başa vururduq.

Ağla qara kimi doğulsaq belə,

Köklə budaq kimi qoşa dururduq.

Bu gün ayrılığın doğum günüymüş,

Gəlmək istəyərsən, sən də gələrsən.

Hamı yaşamağı öyrətdi mənə,

Sevib öldürməyi sən öyrədərsən.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2025)

Seymur Atilla,

ehtiyatda olan kapitan

Bu haqqda ilk dəfədir ki, yazacam. Heç zaman heç kimə bu haqqda danışmamışam.

Keçmiş XTQ komandanı, indiki Quru Qoşunları Komandanı Hikmət Mirzəyev haqqında kitab yazmağa başlamışdım. Bu haqqda ilk dəfə vaxtiylə sərhədlərin delimitasiyası vaxtı qrupunun sərəncamına verildiyim, sonralar dostum olan Vətən Muharibəsi Qəhrəmanı, Şuşaya daxil olan 3 tabordan birinin komandiri, mayor Saleh Həsənova dedim. Saleh mənə dedi, gəl Sumqayıta görüşək. Getdim...

Sağolsun öz maşını ilə gəldi, məni qarşıladı, dostları və silahdaşları olmuş gözəl insanların məclisinə apardı. Salehə dedim, belə bir kitab yazıram. Güldü. Əvvəlcə inanmadı. Sonra Hikmət Mirzəyevin qardaşı oğluna zəng etdi ki, belə bir insan var komandana kitab yazır. O da inanmadı. Nəysə bütün inanmayanlara rəğmən o kitabı yazdım, öz hesabıma çap etdirdim. 5 nüsxəsini Faiq Mirzəyevə göndərdim. Mənin adımdan Komandana verin dedim. Həmin vaxt Bakıda məzuniyyətdə idim. Məzuniyyətim bitən günü tanımadığım bir nömrədən zəng gəldi. Komandan sizinlə görüşmək istəyir dedilər. Saldım ayrım damarıma, dedim ki, mən bu gün Laçına qayıdıram. Məzuniyyətim bitir. Arxasınca öz kamandirim zəng etdi ki, məzuniyyətin artırılıb bizi zülümə salma, dəvəl etdikləri yerə getmədən bura qayıtma.

2 saat sonra eyni nömrədən zəng gəldi.

Sizə dediyim adresə gəlin. Qarşılayacaqlar sizi. Həmin yerə getdim. Məxfilik baxımından ərazini demirəm. Məni elə orada bir hörmətlə izzətlə elə bir XTQ mənsubu qarşıladı ki, Düşündüm ki, İlhahi ana da belə oğul doğarmı. Dağ boyda. Ədəb ərkanla buyurun zəhmət olmasa deyərək qərargahı göstərdi. Qərargahın əsas nəzarət buraxılış məntəqəsindəki naryada komandanın şəxsi qonağıdır deyib işarə etdi. Hərbi tələblərə uyğun olaraq smartfon telefonumu nəzarətçiyə təhvil verdim. Əslində heç məndən telefonumu almayacaqdılar. Qalxdıq Qərargahın əsas binasına. Bu dəfə Komandanın köməkçisi məni eyni qaydada hörmətlə qarşılayıb görüş otağına gətirdi. Buyurun. Zəhmət olmazsa, burada gözləyin. Komandan birazdan gələcək. Həmin mərtəbədə sanki həyat durmuşdu. Səssizlik, sükut. 5 dəyqə sonra dəhlizdən eləbir ayaq səsi gəldiki hər kəs sanki buz kəsilmişdi.  Hikmət paşa gəldi, əlini uzatdı, mən zabit olduğum üçün, mülkü paltarda olsam da fərəqət komandasında özümü təqdim etdim. Qucaqladı, boynuma sarıldı. Xoş gəlmisən. Buyur otur dedi. Qarşımda canlı bir əfsanə vardı. Qəbul otağında elə bir masa hazırlatmışdıki, masada hər şey vardı. Rahat ol. Çay süz, çəkinmə məndən. Sadə, biraz da, məkanın sahibi kimi ərk edərək. Məndə sevinc qarşıq eləbir həyəcan vardı ki, bilmirdim əlim haradadır, ayağım harada. Çayı da bizə qulluq edən qəbul otağının işçisi süzdü. (Bu qismi gizli saxlamalıyam)

Komandan gözlərini zilləyib mənə baxırdı. Qarşımda XTQ-nin canlı əfsanəsi, döyüş Generalı vardı. Əvvəlcə kitabı vərəqləməyə başladı. Anidən başını qaldırıb dedi:

-Bilirsən, sənin haqqında mənə dediklərində inanmadım. Amma sən bunun əksini subut etdin. Məni elə təsvir etmisənki, özüm də oxuyanda inanmadım. Çox adam mənimlə görüşməyə can atır, amma mən səni görməyi, tanımağı istədim. Maraqlı və sirrli biri idin mənim üçün.

Bunları mənə həyatı və xidməti sirlərlə dolu bir general deyirdi.

Muharibədən, antiterror əməliyyatlarından danışdıq. Məndən bir istəyin varmı? Dediyində, xeyr yoxdur cavabı verdim. Təmənnasız yazmışam, siz də qəbul etdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Canınızın sağlığı. Güldü, çay iç, rahat ol deyərək əliylə işarə etdi. Söhbətimiz o qədər səmimi və rahat idiki, onun zəngin mütaliə dünyasından danışdığımız bir anda başını qaldırıb gözünü mənə zillədi:

-Sən Mühüdün yerlisisən, hə?

-Bəli cənab komandan. Əslən Qazaxdanam.

-Bu kitabı ancaq bir qazaxlı yaza bilərdi, deyib gülümsədi.

-Tanıyırdın Mühüdü?

-Bəli Cənab komandan. Sağikən tanıyırdım.

-Mənim qədər tanıya bilməzsən, deyib dərindən köks ötürdü.

Bu cür insanlarla həmsöhbət olmaq və o anlarda necə stresli və məsuliyyətli abu-havanın olduğunu təsəvvür edə bilmərəm. "Mühüdü mənim qədər tanıya bilməzsən" deyən anındakı o baxışları, o anki hisslərini təsvir etmək çox çətindir. Baxışlarında həm kədər, həm də qürur vardı.

Bir neçə dəqiqəlik sükutdan sonra baxışlarını kitabdan çəkib mənə zillədi. Mühüd Orucov, Pəncəli Teymurov, Samid İmanov, Murad Mirzəyev, bu qəhrəmanlar XTQ-nin döyünən ürəkləri idilər. Onlar bizim əfsanəvi döyüşçülərimiz idilər. Deyərək sözünə davam etdi.

Mən Mühüd haqqında nələrsə öyrənmək üçün can atırdım. Bir qədər nəfəsimi dərib dedim:

-Cənab komandan! Siz də mənin dediklərimlə razılaşarsız ki, əgər Mühüd sağ olsaydı bu döyüşlərdə çox gözəl nəticələri olardı.

Əlini bir anlıq süfrədən çəkərək söylədi:

-Şuşaya daxil olan 3 XTQ taborundan birinin komandiri olacaqdı. Onlara döyüş tapşırığı ver və bütün rabitə vasitələrini söndür. Əmin ol ki, onlar ələ keçməyəcək, onlar əsir düşməyəcək, onlar son damla qanlarınacan vuruşacaq, son gülləsini də özünə sıxacaq.

Mən ümüdlü və sevincək halda “İnşAllah bu Vətən bu torpaq belə igidlər yenə yetişdirəcək. Ümid edirəm ki, Qazaxdan Mühüdün davamçıları olacaq”, -dedim.

Başını qaldırıb qürurla və əminliklə söylədi:

-Amma Qazaxdan ikinci bir Mühüd olmayacaq.

 Böyük bir sükut çökdü otağa. Ayağa qalxıb məni bərk-bərk qucaqladı.

Başqa bir zamanda, başqa bir yerdə yenə görüşək, söhbət edək, -deyərək sağollaşdı. Gəldiyim kimi hörmət və səmimiyyətlə yola saldılar məni. O görüşdə hərbidən, ədəbiyyatdan, döyüşçü generalın nəsihətlərindən və bir çox mövzulardan danışsaq da Mühüd haqqında dedikləri bu gün də yaddaşımdan itməyib. Daha sonra Mühüdü tanıyan döyüş yoldaşları ilə həmsöhbət oldum. “Mühüd bir əməliyyatda varsa deməli o əməliyyat bizim xeyrimizə bitməlidir. Başqa yolu yox idi” - dedilər.

“O muhasirəyə düşsə də düşmən onu və rəhbərlik etdiyi qrupu heç vaxt canlı ələ keçirə bilməz. Çünki orada Mühüd var, kəşfiyyatımızın əfsanəvi Mixaylosu var” dedilər.

Qürur və hörmətlə!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2025)

Qərib-Kənan Qəribli, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Klassik musiqinin insan ruhunda açdığı pəncərələr var; bəzən ağır, bəzən zərif, amma həmişə dərin və mənalı… Bu dərinliyin kənarında isə illərdir eyni sədaqət, eyni yanğı ilə dayanan bir ad var: İslam Manafov. Onun hekayəsi yalnız səhnələrə sığmayan; auditoriyalara, gənc istedadların qəlbinə və bizim mədəni yaddaşımıza yayılan bir yolçuluqdur.

Uşaqlıqda cücərən möcüzə

Bakı küçələrinin səsli-küylü dünyasında böyüyən balaca bir uşağın pianoya olan marağı zamanla böyük bir sənət yoluna çevrildi və beləliklə də İslam Manafovun balaca yaşlarında belə piano üzərindəki hakimiyyəti ətrafındakı hər kəsi heyrətləndirirdi…

1979-cu ildə gənc pianistlər müsabiqəsində qazandığı birincilik onun sənət qapısını açan ilk açarı oldu. Artıq hamının  bu gəncin gələcəkdə böyük pianist olacağına ümidlərini  artırdı.

Beləcə, bu gəncin təhsil almasının Moskva dövrü başladı. Belə bir deyim var:

“Açılan yeni səma və sənət istedadla başlayar, amma intizamla böyüyər”. İslam Manafovun Moskva Dövlət Konservatoriyasına aparan yolu da məhz belə bir böyümənin çox maraqlı hekayəsidir.

A. A. Nasedkin və M. A. Fyodorova kimi musiqi nəhəngləri ilə çalışmaq onun təkcə bir pianist deyil, bir böyük sənət dünyasının formalaşmasına səbəb oldu. Moskvanın soyuq, amma öyrədici mühiti onun səhnədəki ehtirasına sərtlik, peşəkar ifasına isə dərinlik gətirdi…

Səhnədə musiqi  ilə bir maraqlı nağıl  danışan

O, səhnəyə sadəcə notları çalmaq üçün çıxmır; hər əsərin hekayəsini səsin dili ilə yenidən qurur. Və beləliklə də, səhnədə musiqi ilə tamaşaçılara bir maraqlı nağıl danışır.

Sergey Prokofyevin üsyankar tonlarında da, Sergey Raxmaninovun duyğu selində də, Frederik Şopenin kədərli lirikasında da öz ruhundan bir parça daşıyır. Tənqidçilərin “coşqun enerji ilə incə zəkânın qovuşması” kimi təsvir etdiyi performanslarında dinləyici yalnız musiqi deyil, bir maraqlı yolçuluq yaşayır.

 Gənclərlə qurulan körpü

İslam Manafovun ən qiymətli xüsusiyyətlərindən biri sənəti yalnız səhnədə qoymamasıdır. “Uşaqlarla və Gənclərlə  musiqiyə  səyahət” layihəsi onun cəmiyyətlə qurduğu bağın ən güclü və maraqlı nümunələrindəndir. O, konsert salonlarını yalnız tədris deyil, kəşf məkanına çevirərək yüzlərlə gəncin içindəki istedad qığılcımını oyatdı. Bu layihəni Türkiyəyə aparması isə iki qardaş xalq arasında daha bir mədəni körpünün qurulmasına səbəb oldu. Belə bir deyim var ki, “incəsənət sərhədsiz bir dünyadır”. İslam Manafov da özünün sənəti ilə həqiqətən də iki qardaş xalq arasında çox möhtəşəm bir körpü qurdu. Elə bir körpü ki, bundan sonra həmin körpüdən hər iki xalqın incəsənət adamları keçəcəklər. Və öz sənətlərini peşəkarlıqla tamaşaçılara çatdıracaqlar. İki xalq arasında daha mehriban, yaxın bağlar quracaqlar.

Akademik kimlik: səssiz,  amma  davamlı irs

Müəllim İslam Manafovun Bakı Musiqi Akademiyasında yetişdirdiyi tələbələr onun qəlbdən gələn, amma səs-küysüz mirasının bir parçasıdır desək daha doğru olar.  Belə ki, o, təkcə məlumat verən müəllim deyil; musiqinin ruhunu öyrədən çox maraqlı, peşəkar bir bələdçidir. Yəqin buna görə də tələbələri onu çox sevir.

Beynəlxalq arenada sənət elçisi

2016-cı ildə Hannoverdə dünya şöhrətli prodüser Kristofer Alder ilə birgə lentə aldğı Şopen albomu İslam Manafovun beynəlxalq sənət kimliyinin ən parlaq əkslərindən biridir. Çünki bu albom sadəcə bir musiqi yazısı deyil; illərin zəhmətinin, zəriflik və sənət fədakarlığının səsə çevrilmiş çox maraqlı formasıdır.

Azərbaycanın musiqiyə açılan pəncərəsi

İslam Manafovun repertuarı sanki iki mədəniyyətin ortaq nəfəsi kimidir: Belə ki, bu arada Azərbaycanın səmimiyyəti, Türkiyənin duyğusu və Avropa klassik musiqisinin irsi bir araya gəlir. Bununla da böyük peşəkarlıq yaranır. Ona görə də o, bu səbəbdən yalnız bir pianist deyil; mədəniyyətləri birləşdirən incə, uzaqgörən  bir elçidir desək daha doğru olar..

Son söz: Barmaqlardan ötən yol

Dahi sənət adamları deyirlər ki, “Sənətçinin dəyəri yalnız çaldığı notlarda deyil, insanların qəlbində buraxdığı izlərdədir”. İslam Manafovun izi isə səhnənin işıqları sönsə belə uzun müddət yaddaşlardan silinmir. Bu musiqilər tamaşaçıları dərindən düşünməyə məcbur edir. Məhz buna görə də o, təkcə bir ifaçı deyil; musiqiyə ruh qatan, gənclərə yol açan, mədəniyyətə toxunan bir ustaddır. Və onun hər çıxışı bizə görünməyən bir həqiqəti xatırladır:

Belə bir maraqlı deyim var: “Sənət, insanı insan edən ən səssiz inqilabdır”. Bax, İslam Manafovun da sənəti səssiz inqilab olmaqla tamaşaçıların qəlbinin ən incə tellərinə yüksək peşəkarlıqla təsir edir və o, tamaşaçıların qəlbində özünün uca heykəlini ucalda bilir. Biz də belə həmyerlimizlə fəxr etməliyik və onu lazım olan səviyyədə təbliğ etməliyik. Axı o, öz ustalığını öz sənəti ilə dünya xalqlarına çatdırır. Və bununla da Azərbaycanı dünyada layiqincə təbliğ edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2025)

Nail Zeyniyev, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sənə xatirəm olsun peşmanlıq nəğmələri...

Məhz buna görə yazıram. Çünki yazmaqdan başqa əlimdən heç nə gəlmir. Unutmağı bacarmıram amma yaza bilirəm. Və yazıram. Bəlkə bir gün bu peşmanlıqlar qurtarar, bəlkə də bir gün ürəyim dincələr. Amma o günə qədər qələmim dayanmayacaq.

Bu gün etibarilə üçüncü şeirlər kitabım çap olundu. Kitabın ərsəyə gəlməsində məndən öz köməyini əsirgəməyən şair həmkarım Həsən Lütfiyə xüsusi təşəkkür borcluyam. Onunla yanaşı kitabın redaktorlarından olan Əli Xankişiyevə də dərin minnətdarlığımı bildirirəm.

Bu kitabı bitirmək mənim üçün heç də asan olmadı. Bildiyiniz kimi, peşmanlıqdan doğan hisslərin ağırlığı insan həyatında uzunmüddətli təsir buraxır. Keçmişin kölgəsi bu günə qədər uzanır və bəzən elə ağır olur ki, qələmi əldə tutmaq belə çətinləşir. Ancaq məhz bu ağırlıq, bu daxili çarpışma yazdığım şeirləri formalaşdırıb, onlara can verib. Bu nəticədə yazılan şeirlər, oxunan nəğmələr insanın həyat yolunu müəyyən edir.

Kitabın ön sözünü də elə ilk sizlərə təqdim edirəm:

MƏN ŞEİRLƏ NƏFƏS ALIRAM

“Bir saat gözlərim şeirsiz qalsa, sanki dünyanın bütün gözəlliklərindən məhrum oluram. Şeir mənim üçün sadəcə sözlərdən ibarət deyil, o, həyatımın özüdür, dərdimin dilidir. Yazdığım hər misra ürəyimin bir parçasıdır, hər bənd isə keçmişimin qanlı səhifəsidir.

Bəzən özümü bu dünyaya aid hiss etmirəm. Sanki başqa bir yerdə həyatım olub, buraya isə sürgün edilmişəm. Bu qəriblik hissi məni boğur. Ətrafımdakılar gülür, amma mən ağlayıram içimdə. Onlar bayram edir, mənim ürəyim matəm tutur. Bəlkə də ona görə yazıram ki, bu dünyanın fəna sərhədlərini aşmaq üçün, bu unutqanlıq dünyasında bir iz buraxmaq üçün.

Üsyanımı yalnız şeirlərlə ifadə edə bilirəm, lakin bəzən bu da kifayət etmir. Sözlərim yorulur, ürəyim isə yorulmur ağlamaqdan. Bəzən qələmi əlimə alıram və özüm də bilmirəm nə yazacam. Sonra baxıram görürəm ki; "Mürəkkəbim də qandı, qələm viran, mən viran."

Elə yazmaq da bir növ qan itirməkdir mənim üçün. Hər şeir bir yaradan açılır..

"Peşmanlıq Nəğmələri" adı da təsadüfi seçilməyib. İnsan ömrünün ən ağır yükü peşmanlıqdır. Gec anlamaqdır hər şeyi.

"Mən sonra anladım ki, hə, bir az gec anladım."

İndi bu gecikmişliklər mənim şeirlərimin ətidir, qanıdır. Peşmanlıq elə bir duyğudur ki, sənin bütün varlığını bürüyür, gecələrini oğurlayır, gündüzlərini əlindən alır.

Neçə dəfə geri dönüb baxmışam keçmişə. Neçə dəfə özümə demişəm ki, kaş o zaman elə desəydim, kaş o anda belə etsəydim. Amma keçmiş dəyişilmir ki. O, daş kimi sərtdir, qayıdılmazdır.

"Gedən "sağ ol" deyəndə, gərək sağ olmayasan."

Amma biz sağ qalırıq axı, yaşayırıq, nəfəs alırıq. Özümüzə düşmanlıq edirik bu sağlığa görə. “Oxuyuram özümə düşmanlıq nəğmələri.”

Bəzən düşünürəm, bəlkə də yazmaq mənim günahımdır. Bəlkə də unutmalıyam hər şeyi, bağlamalıyam o köhnə səhifələri. Amma bacarmıram. Xatirələr qovur məni gecə-gündüz.

"O sahildə gözlədim, o son görüş yerində,

içimdən bir ah çəkdim yoxluğuna, bağışla."

Etdiyim ahların özü də bir şeirdir, göz yaşlarım ayrıca bir misradır.

İnsan nə vaxt başa düşür ki, əslində nəyisə itirməyib? O şeyi heç əldə etməyib ki, itirsin. Sadəcə xəyal qurub.

 "Elə bildim əzəldən tanrı bizi ayırmış,

elə bildim mən səni tanımadım nə vaxtsa."

Bu anlama ən acı anlamadır. Çünki göz yaşı tökdüyün insanın həqiqətdə sənin olmadığını, heç vaxt sənin olmayacağını anlamaq ölümdən betərdir.

Oxucularım mənə qol-qanad olur. Şeirlərim sevildikcə, üsyanım bir az da olsa dinə bilir. Hər oxuyan ürək sanki mənim bütün ağrılarıma şərik olur, hər baxış mənim göz yaşlarımı görür. Bəlkə də mənim yazdıqlarım sizin də başınızdan keçib. Bəlkə də siz də eyni döngədə qarşılaşmısınız kiminləsə, baxmısınız onun gözlərinə və heç bir iztirab görməmisiniz.

Bu, üçüncü kitabımdır. Əvvəlki iki kitabda da özümdən yazdım. Hər kitab mənim bir dövrümün şahididir. Birinci kitabda kiçik ümid var idi, ikincidə məyusluq, bu üçüncüdə isə... peşmanlıq. Təmiz, saf, acı peşmanlıq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu kino ki var, çox qəliz şeydir…

Rəhmətlik Səməndər Rzayevin “Bəyin oğurlanması” filmində səsləndirdiyi bu fikir daim aktualdır. Yaradıcı heyət üçün ona görə qəlizdir, nə qədər püxtələşsən belə onun bütün sirlərinə bələd ola bilmirsən. Tamaşaçı üçünsə ona görə qəlizdir, bütün həqiqətləri dərk etmək müşkülə cevrilir bəzən…

Kino və teatr aktyoru kimi iki cəbhədə çalışmaq isə bu qəlizliyə daha ciddi boyalar qatır. Çünki, bu xşar sahələr, əslində kökündən fərqli incəsənətlərdir.

Manaf Dadaşov 21 noyabr 1981-ci ildə Bakıda anadan olub. 2002—2006-cı ildə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində "Kütləvi tədbirlər və tamaşalar rejissorluğu" ixtisası üzrə təhsil alıb. 1 oktyabr 2002-ci ildən Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrının aktyordur.

Teatrdakı ilk rolu rejissor Nicat Kazımovun quruluşunda Ərəb xalq nağılı olan "Ələddinin sehrli çırağı" tamaşasında carçıı obrazı olub. Türkiyə, Rusiya, Tatarıstanda qastrol səfərlərində olub. Bir neçə bədii filmlərdə və teleseriallarda çəkilib. 9 may 2024-cü ildə Prezident Mükafatına layiq görülüb.

Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrı

1. Ələddinin sehrli çırağı (ərəb xalq nağılı) — carçı

2. Xeyir və Şər (N.Gəncəvi) — şah

3. Ana qaz (R.Rza) — qonşu

4. Qaraca qız (S.S.Axundov, A.Şaiq) — qaraçı; Oruc

5. Ağ dəvə (Elçin) — 2-ci NKVD işçisi

YUĞ teatrı

- Günlərin bir günündə (İbrahim İbrahimli)

Akademik Milli Dram Teatrı

- Kölgə (Y.Şvarts) — maliyyə naziri

Filmoqrafiya

1. Yol yoldaşları

2. Əlvida, cənub şəhəri

3. Hökmdarın taleyi

4. Üfüqü ötənlər

5. Sirr

6. Həkimlər

7. Bir ovuc torpaq

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2025)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün 21 noyabr. Təqvimi vərəqlədik və bəzi əlamətdar hadisələri qeyd etməyi özümüzə borc bildik.

21 noyabrda qeyd olunan bayram və xüsusi günlər

Ümumdünya Televiziya Günü – 1996-cı ildən BMT tərəfindən təsdiq olunub.

Leykemiya ilə Mübarizə Günü (bəzi ölkələrdə qeyri-rəsmi qeyd olunur).

Milli Gün – Banqladeş (Silk hissəsinin tarixi ilə əlaqədar bəzi bölgələrdə qeyd edilir).

Dünya üzrə baş vermiş tarixi hadisələr

Siyasət və dövlətçilik

1620 – Mayflower razılaşması imzalanıb. ABŞ-ın gələcək siyasi mədəniyyətinin əsaslarından sayılan bu sənəd Plymouth koloniyasının ilk özidarə qaydalarını müəyyənləşdirdi.

1783 – Montgolfier qardaşları ilk sərbəst, idarə olunan hava şarı uçuşunu həyata keçirdi. İnsanlıq tarixində aeronavtikanın başlanğıcı hesab olunur.

1877 – TomasEdisonfonqrafı təqdimetdi. Bu, səsin ilk qeydə alınması texnologiyasının doğulduğu gündür.

1920 – “Qanlı Bazar günü” (Bloody Sunday). Dublin şəhərində IRA ilə britaniya qüvvələri arasında baş vermiş qarşıdurma nəticəsində çoxlu insan öldürüldü.

1945 – Yuqoslaviya respublika elan edildi. Krallığın ləğv edilməsi ilə J.B. Tito rəhbərliyində yeni siyasi quruluş formalaşdı.

1977– Brüsseldə NATO qərargahının yeni binası rəsmi açıldı.

1979 – ABŞ səfirliyi İslamabadda hücuma məruz qaldı. Səfirliyə edilən hücum nəticəsində diplomatik böhran yaşandı.

Elm, texnologiya, mədəniyyət

1905 – Albert Eynşteynin fotoeffektlə bağlı məqaləsi “Annalen der Physik” jurnalında dərc olunub. Bu iş onun Nobel mükafatına gedən yol idi.

1964 – Nyu-Yorkdakı Verrazzano–Narrows körpüsü istifadəyə verildi. Açıldığı zaman dünyanın ən uzun asma körpüsü idi.

1992 – Yeni Azərbaycan Partiyasının təsis konfransı keçirildi. Heydər Əliyev partiyanın sədri seçildi.

1994 – Azərbaycan Əhalinin Sosial Müdafiəsi Fondu yaradıldı. Sosial müdafiə sisteminin əsas dayaqlarından biri kimi fəaliyyətə başladı.

1995 – Toy Story filmi nümayiş olundu. Tamamilə kompüter animasiyası ilə çəkilmiş ilk tammetrajlı cizgi filmi kimi kino tarixində dönüş nöqtəsi oldu.

Faciələr

1980 – MGM Grand Hotel yanğını (Las-Veqas). ABŞ tarixinin ən böyük otel yanğınlarından biri – 85 nəfər həlak oldu.

1996 – Mud Dayı təyyarə qəzası (Efiopiya sahilləri). Qarətçilərin müdaxiləsi nəticəsində təyyarə ələ keçirildi və dənizə düşərək yüzlərlə insanın ölməsinə səbəb oldu.

 Dünya üzrə 21 noyabrda doğulan məşhurlar

Volter (1694–1778) – Fransız maarifçisi, filosof, yazıçı.

Fransa kralı II Fransua (1544–1560) – Fransa monarxı.

Hetti MakDeniel (1895–1952) – “Küləklə aparılanlar” filmində roluna görə ilk afroamerikalı “Oskar” laureatı.

Nadir Vəlixanov (1926–1995) – yazıçı, ədəbiyyatşünas, publisist; Şuşada anadan olmuşdur.

Goldie Hawn (1945) – ABŞ aktrisası, komediya ustası.

Marlo Thomas (1937) – ABŞ aktrisası və ictimai xadim.

Harold Ramis (1944–2014) – “Ghostbusters” filminin ssenari müəllifi və aktyoru.

Björk (1965) – İslandiyalı dünya səviyyəli müğənni və bəstəkar.

Mehman Sayadov (1972–1992) – Qarabağ müharibəsi qəhrəmanı, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı; Qərbi Azərbaycanın Günəşli kəndində doğulmuşdur.

Dünya üzrə 21 noyabrda vəfat edən məşhurlar

Henry Purcell (1659–1695) – İngilis barokko bəstəkarı.

Lev Yashin (1929–1990) – Futbol tarixinin ən məşhur qapıçılarından biri, “Qara Panter”.

Abdus Salam (1926–1996) – Nobel mükafatlı pakistanlı fizik, elektrozəif qarşılıqlı təsir nəzəriyyəsinin müəlliflərindən biri.

Quentin Crisp (1908–1999) – İngilis yazıçısı və aktyoru.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

“Məni heyran etdi Xızı dağları...”

Xızı çox kiçik rayondur, amma buradan necə böyük mədəniyyət xadimlərimiz çıxıbdır. Cəfər Cabbarlı, Mikayıl Müşfiq, Cabir Npvruz, Zeynəb Xanlarova, Nisə Qasımova, Məmmədbağır Bağırzadə... Və daha neçəsi, o cümlədən – Ruhəngiz Allahverdiyeva.

Ruhəngiz Allahverdiyeva 21 noyabr 1955-ci ildə Xızı rayonunda anadan olub. Orta məktəbi bitirdikdən sonra "Təranə” gənclik ansamblında müğənni kimi fəaliyyətə başlayıb. 1973-cü ildən başlayaraq əvvəl Filarmoniyada, daha sonra isə "Azkonsert" qastrol birliyində "Lalə" qızlar ansamblının solisti olub, keçmiş SSRİ məkanının bir çox şəhərlərində, xarici dövlətlərdə, o cümlədən Türkiyədə, Almaniyada, Macarıstanda, Vyetnamda, Əfqanıstanda qastrol səfərində olub.

Azərbaycan musiqi mədəniyyətini uğurla təmsil edib. 1976-cı ildə Azərbaycanda keçirilən "İstedadlar axtarırıq" festivalının qalibidir.

Hazırda Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin solistidir.15 may 2006-cı ildə Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Artisti fəxri adına layiq görülüb. 2 oğlu və bir qızı var.

Filmoqrafiya

1. Qış nağılı. I film - Zəroş xala

2. Qış nağılı. II film - Zəroş xala

3. Qız qalası

4. Hərənin öz payı+tayı

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Natürmort janrının ən mükəmməl işləri bizim rəngkarlıqda məhz bu rəssamın adı ilə bağlıdır. Əslində meyvələri çəkmək çox çətindir, xüsusən, onları elə şəkirsən, kənardan baxan əl uzadıb götürmək istəyir…

Mahmud Tağıyev 11 iyun 1923-cü ildə Bakıda anadan olub. 1941-ci ildə Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbini bitirdikdən sonra, 1949–1953-cü illərdə Moskvada, Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun rəssamlıq fakültəsində, 1953–1956-cı illərdə isə İ. Repin adına Leninqrad Dövlət Rəssamlıq, Heykəltəraşlıq və Memarlıq İnstitutunda təhsil alıb.

Mahmud Tağıyevin erkən yaradıcılığının əsas mövzuları natürmort və mənzərə əsərləri hesab olunur. O, 1960-cı illərdən başlayaraq sənaye və kənd təsərrüfatına aid mövzuları araşdırıb. Rəssam Azərbaycanda sovet tikililərinin quruculuq prosesinin əsas məqamlarını təsvir edib. Bunlara Mingəçevir su anbarı və Sumqayıt alüminium zavodunun təsvirləri daxildir. M. Tağıyev bu illər ərzində portret janrını araşdırmağa davam edib və xüsusi olaraq tarixi portret janrına müraciət edib

Rəssamın yaradıcılığına "Əriklər" (1969), "Əncirlər" (1974), "Eyvan" (1987), "Natürmort", "Yaz gülləri" (1993), "Lalələr", "Almalar" (1993), "Məcnun", "Leyli", "Güldanda güllər", "Dağlarda bahar", "Bakı", "Neft emal zavodunun işıqları", "Avarçəkən", "Yuxu", "Çılpaq", "Dədə Qorqud", "Səməd Vurğun", "Yeddi gözəl" və başqa əsərlər daxildir.

Mahmud Tağıyevin Bakıda (1947-ci ildə Xalidə Səfərova ilə birgə, 1958, 1969, 1993), Moskvada (1990, 1988-ci illərdə X. Səfərova ilə birgə) fərdi sərgiləri keçirilib. Onun əsərləri Rusiya, Türkiyə, Ukrayna, ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa, Almaniya, İran, Suriya və Misirdə sərgilənib

1946-cı ildə rəssam Xalidə Səfərova ilə ailə qurub və həmin ildən Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü olub. O, 21 noyabr 2001-ci ildə Bakı şəhərində vəfat edib. Rəssam Tağı Tağıyevin qardaşı, Əkrəm Tağıyevin atasıdır.

Mükafatları

- "Azərbaycan SSR əməkdar rəssamı" fəxri adı

- Zaqafqaziya respublikalarının 1-ci bienallının diplomu (Tbilisi, Gürcüstan SSR)

- "Müasir Azərbaycan incəsənəti" rəssamlıq müsabiqəsinin 3-cü mükafatı (BMT-nin Azərbaycandakı nümayəndəliyi tərəfindən Bakıda təşkil olunub)

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2025)