Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Səni xatırlamaq... Ayrılığın ən müdhiş anı. Min illərdir şairlər bu anı nəzmə çəkirlər. Burda kədər o qədər uludur, səni mütləq kövrəldəcək. qəhərləndirəcək.

Rubrikamın daimi qonağı, Cəlilabadda yazıb-yaradan şair Əlizadə Nuridə bəs “səni xatırlamaq” nə cürdür? Gəlin baxaq.

Səni xatırlamaq

           qaranlığa  ilişəndə

            Əlimdən yapışan ay işığıdı,

            qışın oğlanında yay işığıdı.

Səni xatırlamaq

        Solmuş bir yarpağın 

        qəfil yaşıllaşmasıdı.

        Bir damlanın daşmasıdı!

Səni xatırlamaq

        avqust istisində

       içdiyim sudu,

   üstünə gün düşmüş arzudu.

Səni xatırlamaq

    bir ac göyərçinin 

       dimdiyində dəndi,

    Bir bütöv vətəndi!

Səni xatıramaq

       qar altından boylanan

            çiçək misalıdı,

         yağışa  qol açan səhra halıdı.

Səni xatırlamaq 

      İynənin ucundan keçməkdi.

          bu dünyanın suçundan

                            keçməkdi

              Səni xatırlamaq.

Səni xatırlamaq

        Zühur etmiş haqdı,

 Qəfəsə meydan oxumaqdı!

Səni xatırlamaq

Ayrılığa ağrıdı,

Ölümə lağlağıdı...

Səni xatırlamaq

       qara dərdin üzünə 

         ağ çıxmaqdı.

      Sürət qatarının altından 

                      sağ çıxmaqdı

                Səni xatırlamaq...

Səni xatırlamaq

   ala buluddan yuxarı

       oturmaqdı,

   göy üzünə göz vurmaqdı!..

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.11.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu dəfə sizə bu gün - noyabrın 28-də 65 yaşını qeyd edəcək bir xanım haqqında danışmaq istəyirəm. Ümumiyyətlə, Azərbaycan qadınlarının fədakarlığı barədə çox yazılıb, çox deyilib. Və onların hər birinin həyatını araşdırdıqca parlaq nümunələrin şahidi olursan.

Elə qadınlarımız olub ki, tarix boyu ölkənizin inkişafında mühüm rol oynayıblar, milli dəyərlərin, milli mənəviyyatın qoruyucusu olublar.Təsadüfi deyil ki, “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanındakı qadın obrazları bu gün də öz aktuallığını itirməyib. Çünki hələ də aramızda belə qadınlarımız var. Böyük şairimiz Nizami Gəncəvi öz əsərlərində ölkəni idarə edən müdrik, cəsur və fədakar qadınlardan çox danışıb. Hüseyn Cavidin “Qadın gülərsə şu issız mühitimiz güləcək, sürüklənən bəşəriyyət qadınla yüksələcək!”- ifadəsi qadına göstərilən ehtiramın bariz ifadəsidir...

Müsahibələrinin birində deyir ki:- “Mən həqiqətən də güclü qadınam, çünki çox mübariz, acılar yaşayan ailədən gəlmişəm. Nənəm türkiyəli olub, atamın atasının nənəmə görə çox başı ağrıyıb, həbs ediblər, sürgünə göndəriblər. Nənəm üç uşaqla təkbaşına qalıb. Mən bir az da nənəmə oxşayıram. Nənəm o bölgədə Kommunist partiyasının ilk üzvlərindən olub. Türk qızı o partiyaya üzv olub ki, ailəsini qorusun. İkinci Dünya müharibəsində əlində qamçı, atın belində kəndi idarə edib. Atam da bizi çox güclü böyüdüb, mən əsasən ondan tərbiyə almışam. Atamın bizə əsas iki nəsihəti olub. Birincisi oxumaq, həmişə deyirdi ki, qızlarımın diplomu onun cehizidir; ikincisi mübariz olmaq.

Ailəmiz həm də zəhmətkeş olub. Yadımdadır, atam bizi meşəyə- odun yığmağa aparardı və biz yoğun ağacları daşımağa atama kömək edirdik. Hamımız uşaqlıqdan əməyə öyrəşmişdik. Bizdə iş bölgüsü yox idi, hamı iş görürdü. Nənəm isə sərt qaydaları olan bir qadın idi. İmkan vermirdi ki, bir dəfə də olsun, biz şikayət edək. Yaxşı xatırlayıram, ortancıl qardaşım qonşu uşaqlarına döyülüb evə gəlmişdi deyə, nənəm onu qamçı ilə vurdu, dedi ki, ac qalacaqsan bu gecə, sənə yemək yoxdur. Onda anladım ki, güclü olmasam, məni də döyəcəklər...”

Çox yüksək enerjisi var. Bu enerji ona həmişə xoşbəxtlik gətirir. Praktiki zəkası ilə insanlarla münasibətini asanlaşdırır, dərin xarekteri ilə isə münasibəti canlı saxlaya bilir. Cəmiyyət içində şən olması, nəzakəti, daxili cazibəsi ilə sevilən insandır. Gözəl xarekteri və geniş maraq dairəsi sayəsində ətrafına insanları toplamağı bacarır. Evdə oturanda belə, özünə məşğul olacaq fəaliyyət tapa bilir. Dostluq onun üçün çox vacibdir. Necə deyərlər, dostları onun üçün əzizdir və onlar üçün hər cür fədakarlıq göstərməyə hazırdır. Amma bu fədakarlığa sadiq qalmayan dostları da olub. Gənclik illərində dostlarından aldığı yaralara görə, həmişə özünü qorumağa məcburdur. Gözəl liderlik qabiliyyəti var, cəsur və cəsarətlidir...

“Həmişə istəyirəm ki, mükəmməl olum. Heç vaxt razı olmaram ki, kimsə mənə "sən bu işi bacarmadın" desin. Qorxmadan bəlanın üstünə gedənəm. Həyat yoldaşım həmişə deyir ki, sən bəlaya gəl-gəl deyənsən. Çünki özümə söz vermişəm, dünya dağılsa da, şantaja, təhdidə boyun əymərəm. Heç vaxt. Çünki o səni sənlikdən çıxarar. Ona boyun əydinsə, səni qaranlığa sürükləyər. Bir nəfər var idi - Azərbaycanın bəlası. Ondan hamı qaçırdı, amma mən onunla uğraşdım. Çünki özümə arxayınam. İnsan başqalarına nələr yaşadırsa, hamısını özü yaşayır. Mən həyatımda iki dəfə haqsızlıq etmişəm, ikisi də vaxt keçəndən sonra öz başıma gəlib. O haqsızlığın üstündə nə qədər yaxşılıq etsəm də, yenə də onu yaşamışam...”- söyləyir.

Bəli, bu dəfə Sizə xalq şairi Sabir Rüstəmxanının ömür-gün yoldaşı, millət vəkili Tənzilə Rüstəmxanlıdan danışıram. O, 1960-cı il noyabr ayının 28-də Qərbi Azərbaycanın Amasya rayonunun Əzizbəyov kəndində anadan olub. 1969-ci ildə ailə vəziyyətiylə əlaqədər, Balakən rayonunun Qazbinə kəndinə köçüblər. 8-ci sinfi həmin kənddə başa vuraraq, təhsilini Bakı şəhərində Bakı Ticarət Texnikumuna davam etdirib. Orada mühasibat uçotu üzrə ixtisasa yiyələnib. Təyinatla Mingəçevir şəhərinin Ticarət İdarəsinə göndərilib. 1982-ci ildən bəri Azərbaycan Mərkəzi Kooperativlər İttifaqında (Azərittifaq) müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. Hal-hazırda Azərittifaqda sədrin 1-ci müavini vəzifəsində işləyir. O, 1991-ci ildə Moskva Kooperativ İnstitutunun Bakı flialını iqtisadçı ixtisası üzrə başa vurub. 2012-ci ildə Bakı Dövlət Universitetində Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsini alıb. 1996-ci il may ayının 3-də Azəri Türk Qadınlar Birliyinin- sədri seçilib. Bir çox beynalxalq konfrans və simpoziumların təşkilatçısı və iştirakçısı olub. Rəhbəri olduğu Azəri-Türk Qadınlar Birliyi müxtəlif illərdə nüfuzlu sorğu mərkəzlərinin açıqladıqları nəticələrə görə, “ilin ən yaxşı təşkilatı” adına layiq görülüb. Ümumiyyətlə, Tənzilə xanımın xeyli mükafatı var. Onun təltif olunduğu mükafatları sadalamaqla vaxtınızı almaq istəmirəm. Amma bir şeyi qeyd etməyi vacib bilirəm ki, sinsəsini bir sıra medallarla yanaşı, “Şöhrət” ordeni də bəzəyir...

Deyir ki:- “Sabir bəylə evlənəndə atam mənə dedi ki, ay qız, sən hara gedirsən, bunun bütün ətrafı qadınla doludur. Dedim olsun, o qadınların öhdəsindən mən gələcəm. Sabir Rüstəmxanlı ona gələn sevgi məktublarını orada-burada gizlədirdi. Getdim arxivindən tapdım. Şairdir də, sevəcək, özü də şöhrətinin zirvəsində olan vaxtlar idi. 30-40 il bundan əvvəli danışıram sizə. Bir gün açdım, gördüm, ilahi, necə gözəl sevgi məktubları var. Lənkərandan bir qız yazmışdı, o məktubu oxuyanda ağladım. Dedim ki, ay Allah, bədii təfəkkürünə bax bunun, Sabir bəyi nə gözəl sevir, o məktublara baxanda qıza yazığım gəldi. Sevəndə də gözəl sevmək lazımdır, indiki gənclər elə sevə bilmir. İndiki sevgilərin çoxu əxlaqdan uzaqdır. O məktubları götürdüm, Qənirə Bəyzadəni çağırdım, dedim sən yaxşı jurnalistsən, həm də alimsən. Gəl, bu məktubları toplayaq, buna gözəl bədii don ver, məktubu yazanların adın verməmək şərti ilə kitab kimi çap edək. Sabir bəyin onda qarşıdan 50 illiyi gəlirdi, o kitabı həmin gün ona hədiyyə verdim. Şoka düşmüşdü, rəng alıb-rəng verirdi. Dedim ki, Sabir bəy, nə vaxta qədər gizlədəcəkdin bunu, sənin yaşanmış həyatın var, bu millət səni sevir, aralarında sənə sevgisi olan qadın da olacaqdı. Yazıq deyilmi bu məktublar?”

Tənzilə Rüstəmxanlı hal-hazırda Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyasının sədri Sabir Rüstəmxanlının müşaviridir. 2024-cü il növbədənkənar parlament seçkilərində Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası üzvü kimi 70 saylı Neftçala seçki dairəsindən deputat seçilib. Onun şüarı "Neftçala üçün birlikdə"dir. Və parlamentin Azərbaycan - Türkmənistan parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupunun rəhbəridir...

“Qadınlar siyasətə girməyə ehtiyat edir, qorxurlar. O qədər böyük əngəllərlə qarşılaşırlar ki. Bizdə qadının qadınlığı yaşına baxmadan ona silah olur. Mənim millətimdə qadın çox müqəddəsdir, həyat yoldaşı qədər hökmlüdür, kişi qadının namusuna söz atmaz. İllərdir Qərb və Şərq öz dəyərlərini bura gətirmək üçün işlədiyi projelər həyata keçirirlər. Bu projelərin nəticəsində doğulan nəsil var ki, mən onları tanımaq istəmirəm. Hansı ki, onlar siyasətə girmək istəyən qadınları təhqir edirlər. Bunlar hamısı fars əxlaqdır, türklərdə belə şeylər olmayıb. İndi də qadınlar siyasətə buna görə girməkdən qorxur. O çirkabı, iftiranı götürə bilən var, bilməyən var. Bunda zərrə qədər həqiqət payı olsa deyərsən ki, düz deyir, amma elə deyil və Azərbaycandakı qədər çirkab heç yerdə yoxdur. Bu gün sosial mediada nələrə rast gəlmirsən, adam o sözləri heç təklikdə olanda deyə bilmir...”- söyləyir.

Bəli, sabah Tənzilə xanım yubileyidir. Yəqin ki, haqqında xeyli təbrik yazıları yazılıb, xoş sözlər söylənəcək. Qoy mənim bu dediklərim onun şəninə söylənəcək fikirlərə başlanğıc olsun! Tənzilə xanıma uzun ömür, can sağlığı, fəaliyyətində uğurlar arzulayıram...

...Az qala unutmuşdum, “Tənzilə” sözünün mənası- güzəşt edən, narahatlıqları dəf edən və qeybdən gələn deməkdir... 

65 yaşı mübarək olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.11.2025)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

Məşhur argentinalı futbolçu Lionel Messinin “Barselona” ilə ilk müqaviləsi dünya futbol tarixində ən simvolik hadisələrdən biri kimi xatırlanır. 2000-ci ilin dekabrında, Messi hələ 13 yaşında ikən bağlanan bu razılaşma adi bir ofis masasında yox, Barselonanın məşhur restoranlarından birində, sadə bir salfet üzərində rəsmiləşdirilmişdi. Sonralar milyonlarla insanın heyrətlə bəhs edəcəyi bu səhnə, gənc Messi üçün böyük yolun başlanğıcı oldu.

Messinin ailəsi həmin illərdə gənc futbolçunun gələcəyi ilə bağlı çox həssas davranırdı. Onlar klubdan qəti qərar gözləyir, vaxt itkisi yaşandıqca Argentinaya qayıtmaq fikrini də gündəmdə saxlayırdılar. Ailənin tərəddüdü və narahatlığı “Barselona” rəhbərliyini daha sürətli addım atmağa vadar edir. Lionel Messinin istedadı isə qəti qərar üçün ən böyük dəlil sayılırdı. Gənc argentinalının oyununa tamaşa edən “Barselona”nın idman direktoru Karles Reksaç onun gələcəyini dərhal hiss edir və həmin gün rəhbərlik qarşısında gənc futbolçu ilə müqavilə bağlanmasını tələb edir.

Lakin görüş zamanı rəsmi müqavilə sənədləri masa üzərində olmadığından Reksaç qərarını gözlətmir. O, yaxınlığında olan bir salfeti götürərək üzərinə müqavilənin əsas müddəalarını yazır və bununla da klubun Messiyə olan inamını qeydə alır. Salfetin alt hissəsində üç imza yer alır: Karles Reksaç, Messinin atası Xorxe Messi və gənc futbolçunun agenti. Bu imzalar bir uşaq istedadının taleyini dəyişməklə yanaşı, dünya futboluna yeni bir əfsanə bəxş edən addım kimi tarixə düşür.

İllər ötəndən sonra həmin salfet artıq sadəcə kağız parçası yox, “Barselona” ilə Messi hekayəsinin başlanğıcını simvolizə edən unikal əşya kimi qəbul olunmağa başladı. Nadir idman xatirələrinə böyük maraq göstərən kolleksiyaçılar salfetin əsl dəyərini anlayırdı. Hərracda satışa çıxarılan bu tarixi əşya təxminən bir milyon dollara alıcı tapdı. Bununla da futbol tarixinin ən qeyri-adi müqavilələrindən biri maddi dəyəri ilə də seçilmiş oldu.

Hazırda həmin salfet “Credit Andorra” bankında xüsusi seyfdə qorunur. Bu sənəd sadəcə bir müqavilənin deyil, milyonlarla azarkeşin şahidi olduğu böyük bir idman tarixinin başlanğıc nöqtəsini əks etdirir. Kiçik bir salfetin üzərində atılan imzalar sonradan dünyanın ən parlaq futbol hekayələrindən birini formalaşdırdı və Lionel Messinin əzmkarlığının, istedadının, eləcə də “Barselona”nın ona göstərdiyi güvənin rəmzinə çevrildi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.11.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Yunus Oğuzun yeni pritçasını təqdim edir

Bir kişi Həccə getməyə hazırlaşır. Ağlınıza indiki Həcc ziyarəti getməsin. İndi nə var ki, oturdun avtobusa, təyyarəyə, tıpp, bir necə gündən, yaxud saatdan sonra ordasan. O zamanlar ziyarətə getmək məşəqqət idi. Bir il əvvəlcədən hazırlıq görülür-at, dəvə, eşşəklə, bəzən də pay-piyada üç-dörd ay yol qət edirdin.

Əlqərəz, hazırlıq öz yerində, bu kişi hər dəfə evdə çörək yeyəndə, bir qismət kəsəndə divarın deşiyindən bir siçan qorxu-hürkü bilmədən gəlib süfrənin qırağında oturur, yeməyin qırıntılarını yeyirdi. Neçə gün idi belə davam edirdi. Qovurdun da getmirdi, doyduqdan sonra çəkilib yuvasına girirdi.

Bu kişi siçanın hərəkətinə mat-məətəl qalmışdı. Hər dəfə öz-özünə sual verirdi: Ya rəbb, bu nə sirri xudadır? Yoxsa, bu siçan tərəfindən Allah mənə hansısa xəbəri göndərir?

Axırda bir bilicini evinə dəvət edib hal-qaziyyəni ona danışır. Bilici bir xeyli fikirləşəndən sonra, ona deyir ki, külüngü əlinə al, o siçan deşiyini qaz. Kişi elə də edir. Siçanın yerini qazır. Görür ki, oradan bir küp qızıl çıxdı. Bilici əlini saqqalına çəkib mənalı-mənalı deyir:

-Hə, indi aydın oldu. Bu siçanı qudurdan üstündə yatdığı qızıl imiş. Bundan sonra sənin süfrənə heç yaxın da durmaz.

Kişi bilicinin pay-püşünü verib yola saldıqdan sonra dərd onu götürür ki, bəs, Həcc ziyarəti yaxınlaşır, bir küp qızılı hara qoysun.

Məhəllənin bir imanlı, mərifətli, sözünü, yerini bilən imamı varmış. Fikirləşir elə yaxşısı budur ki, aparım onun yanına. Qızılı torbaya doldurub gedir imamın yanına. Salam-kəlamdan sonra deyir:

-İmam qardaş, bu yaxınlarda ziyarətə gedəcəm, sənə əmanət kimi bir torba qızıl qoymaq istəyirəm.

İmam "Allah qəbul eləsin" deyəndən sonra ona etiraz edir:

-Yox, belə olmaz. Mən bunu əmanət kimi təkbaşına qəbul edə bilmərəm. Gərək şahidlər də olsun.

O, mürdəşiri, azançını, daha bir neçə nəfəri də çağırıb deyir:

-Qulaq asın, ey möminlər! - Barmağını kişiyə uzadır. - Bu kişi mənə bu torbanı saxlamaq üçün əmanət qoyur. Hamınız şahidsiniz?

Hamısı bir ağızdan "şahidik" deyir.

Nəisə vaxt-vədə tamam olur. Kişi ziyarətini başa vurduqdan sonra, səhəri gün məscidə gedib imamla görüşür. Beş-on beşdən sonra deyir:

-İmam qardaş, gəlmişəm əmanətin dalınca, onu zəhmət olmazsa qaytar. Bu müddətdə səni rahatsız etdim.

İmamın üzü çönür.

-Nə əmanət, sən mənə nə vaxt əmanət verdin ki, mən də onu qaytarım?

Kişi çaş-baş qalır, güclə dillənir:

-Necə yəni, nə əmanət? Həccə gedəndə gəldim bura, yanına bir torba qızılı əmanət kimi qoydum.

İmam yenə dirənir:

-Mən əmanət-zad görməmişəm.

Bu kişi də imamın üzünə bozarır:

-Necə yəni görməmisən? Hələ filankəsləri də şahid kimi çağırdın.

İmam həmin şahidləri yığıb soruşur:

-Ey möminlər, bu kişi deyir ki, sizin şahidliyinizlə, guya mənə əmanət kimi bir torba qızıl verib. Olubmu belə şey?

Şahidlər yenə bir ağızdan deyir:

-Yox, biz görməmişik.

Kişi baxır ki, imam bir torba qızılı mədəsinin dərinliyinə atıb. Ümidsiz halda, əli ətəyindən uzun məscidin qapısından çıxanda imam onu saxlayıb bir torba qızılını qaytarır.

Kişi təəccüblə imama baxıb soruşur:

-İmam qardaş, bu nə məzhəkədir? Bayaqki tamaşa nədir, indi etdiyin hərəkət nə?

İmam gülümsəyib cavab verir:

-Sən incimə, sadəcə olaraq mən sənə göstərmək istəyirdim ki, gör hansı əclaflarla işləyirəm. Hərəsi özləri kimi bir əclafın xahişi ilə burada özlərinə isti yer düzəldiblər. Yaxşı, get...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.11.2025)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Aşıq Alının təbirincə desək, payızı aşırdıq, qışa nə qaldı.

Payız öz son günlərini yaşayır. Cəmi iki gündən sonra qış gələcək. İlin sonu daha aşkar hiss edilir, ömrün daha bir ilini sona vurmaq üzrəyik.

Bu gün 28 noyabrdır — Qriqorian təqvimi ilə ilin 332-ci günü (uzun illərdə 333-cü). İlin sonuna 33 gün qalır.

Bu günə təsadüf edən əhəmiyyətli hadisələrlə “Ədəbiyyat və İncəsənət” portalı olaraq sizləri tanış edirik.

1627 — İsveç İmperiyası və Reç Pospolita arasında Oliva donanma müharibəsi baş vermişdir.

1943 — İkinci Dünya Müharibəsinin məşhur Tehran konfransı keçirilmişdir: ABŞ prezidenti Franklin Ruzvelt, Böyük Britaniyanın baş naziri Uinston Çörçill və Sovet İttifaqının rəhbəri İosif Stalin müharibə strategiyasını müzakirə etmək üçün Tehranda görüşmüşlər.

1964 — Mariner proqramı: NASA Marsa doğru Mariner 4 zondunu buraxaraq Marsın tədqiqində bir ilkə imza atmışdır.

1967 — Kiçik Tülkü bürcündə ilk pulsar astronomlar Coselin Bell Bernell və Antoni Hyuiş tərəfindən kəşf edilmişdir.

1975 — Şərqi Timor azadlığına qovuşaraq Portuqaliyadan müstəqilliyini elan etmişdir.

1991 — Cənubi Osetiya Rusiyanın müdaxiləsi ilə Gürcüstandan qoparılaraq müstəqilliyini elan etmişdir.

Bu gün dünyaya gəlmişlər:

1489 — Marqarita Tüdor, Şotlandiya kraliçası

1592 — Abaxay xan, Mancuriya hökmdarı

1632 — Jan-Batist Lülli, Fransa bəstəkarı

1757 — Vilyam Bleyk, İngiltərə şairi

1772 — Lük Hovard, Böyük Britaniya kimyagəri

1820 — Fridrix Engels, Almaniya filosofu

1857 — XII Alfonso, İspaniya kralı

1863 — Şarl Filije, Fransa boyakarı

1880 — Aleksandr Blok, Rusiya şairi

1881 — Stefan Sveyq, Avstriya yazıçısı

1887 — Ernst Röm, Almaniya hərbi zabiti

1892 — Tərlan Əliyarbəyov, Azərbaycan general-mayoru

1907 — Alberto Moravia, İtaliya yazıçısı

1908 — Klod Levi-Stross, Fransa antropoloqu

1915 — Konstantin Simonov, Rusiya yazıçısı

1940 — Alqayıt, Azərbaycan aşığı

1943 — Rəfael Abbasov, Azərbaycan boyakarı

1960 — İlqar Cəfərov, Azərbaycan fotoqrafı

1982 — Yuliya Əhmədova, Rusiya aktrisası

Bu gün vəfat etmişlər:

1859 — Vaşinqton İrvinq, ABŞ yazıçısı

1870 — Frederik Bazil, Fransa boyakarı

1907 — Həsən bəy Zərdabi, Azərbaycan jurnalisti və maarifçisi

1949 — Vladimir Obraztsov, Rusiya alimi

1954 — Enriko Fermi, ABŞ və İtaliya fiziki

1962 — Vilhelmina, Niderland kraliçası

1993 — Yevgeni Ptiçkin, Rusiya bəstəkarı

1994 — Cefri Damer, ABŞ seriyalı qatili

 2010 -  Lesli Nilsen, ABŞ və Kanada aktyoru

2010 - Samuel Koen, ABŞ fiziki

2010 - Vladimir Maslaçenko, Sovet futbolçusu və idman şərhçisi

2011 — Sevil Xəlilova, Azərbaycan aktrisası

2016 — Mark Taymanov, Rusiya şahmatçısı

Burundidə — Respublika Günü

Çadda — Respublika Günü

Mavritaniyada — Müstəqillik Günü

Panamada — Müstəqillik Günü

Rumıniyada — Bukovina Günü

Xanuka günü

Bu gün yəhudi xalqının böyük bayramıdır, Xanukadır. Bu gün bütün Sinaqoqlarda möcüzənin şərəfinə şam yandırılacaq. Möcüzə isə eradan əvvəl 164 cü ildə Yehuda Makkaveyin ordusunun Çar Antiox üzərində qələbəsi şərəfinə məbədi şamlarla işıqlandırarkən baş verib, cansız aləm canlanıb.

Bayram 8 gün davam edəcək, işıq, sevinc, əylənmək, dadlı qida və şən oyunlar bayramı olan Xanuka hər bir yəhudinin ən sevdiyi bayramdır. Mütləq süfrəyə oladi şirniyyatı qoyulur və mütləq evlərdə şam yandırılır. İlk gün bir, hər gün artıra-artıra son gün də səkkiz şam yandırılır. Məktəblərdə tətil elan edilir, uşaqlara bol hədiyyələr vermək də bayramın atributudur. İsraildə yaşayan uşaqlar fırfıranı fırladıb sehirli “Böyük möcüzə burda olub” söyləyirlər, tarixi vətənlərində yaşamayanlar isə “burda” sözünü “orda” sözü ilə əvəz edirlər.

Gəlin səmimi qəlbdən yəhudiləri bayram münasibətilə təbrik edək! Onlara müharibədən tezliklə qurtulmağı, sülhə qovuşmağı arzulayaq.

Yeni il mövludunun başlanğıcı

Bu bayramı isə xristianlar qeyd edirlər. Qırx gün davam edən mövludda əsas məqsəd xristianları qırx gün ərzində xristian kilsəsinin ən böyük bayramına – İsa peyğəmbərin doğum gününə hazırlamaqdır. Bu gündə bayram piroqu bişirmək, yumurta boyamaq adəti nəsildən nəslə keçir. Tolerant xalqıq, xaçpərəstləri də təbrik edirik.

 “Özünə əlavə baş düzəlt” günü

Darıxan insanların düşünüb təqvimə saldıqları bir gün. Hər cür maddi tələbatları ödənən insanlar darıxanda bundan da ağıllı bir şey tapmazlar ki. Özünə əlavə baş düzəlt. Palçıqdan, plastilindən, gipsdən, daha nədən. Ya da, düzəltməyə bir şey yoxdusa, əlavə başın şəklini çək. Bir başla yaşamaq yaxşıdır, iki başla isə daha yaxşıdır. Bir başın əzilsə belə digərinə güvənə biləcəksən.

Con Lennon əfsanəsi

1974-cü ilin 28 noyabrında Nyu-Yorkun Medisson Skver Qarden konsert zalında dünyanın musiqi əfsanəsi Con Lennon (şəkildə) son dəfə səhnəyə çıxdı. Sonradan tarixdə qalmaq naminə bir alçaq fanatı tərəfindən öldürülən Lennon hamının yadında elə o son konsertindəki xəfif təbəssümü ilə qaldı, Mişel oxudu, İməcn oxudu. Hər bir müğənni üçün ilk və son konserti həyatının ən əsas konserti olur. Əfsus ki, Con Lennon son konsertinə çıxanda bunun son olduğunu bilmədi. Bilsəydi, bəlkə də yüz milyonların sevgisinin müqabilində səhnədən heç çıxmazdı...

1970-ci ildə İtaliyada fəaliyyət göstərərək dünyanı qorxu altında saxlayan “Qırmızı briqada” sol terror dəstəsi Pirelli zavodunda partlayış törədərək ilk terror aktını həyata keçirmiş olub.1954-cü ildə İtaliya əsilli amerika fiziki, atom bombasının yaradıcılarından biri, Nobel mükafatı laureatı Enriko Fermi dünyasını dəyişib. 1943-cü ildə tarixin məşhur Tehran konfransı baş tutub, Ruzvelt, Çörçil və Stalin faşist Almaniyasının taleyini həll ediblər. 1918-ci ildə Sovet Rusiyası Estoniyanı işğal edib. 1880-ci ildə rus simvolist şair Aleksandr Blok dünyaya gəlib. 1820-ci ildə isə marksizmin banilərindən biri, alman filosofu Fridrix Engels doğulub.

 Öldür ki, abidə qoyasan

Ən nəhayət, sonuncu qeydlərim 2007-ci ildə baş vermiş bir hadisə ilə bağlıdır. Ukraynanın Mariupol şəhərindəki səyyar zooparkdan həmin ilin mayında Qodzilla adlı timsah qaçır. Düz altı aylıq axtarışdan sonra noyabrın 28-də Fövqəladə Hallar Nazirliyinin əməkdaşları onu Mariupol İstilik Elektrik Stansiyasının su blokunda tapırlar. Bu inanılmaz möcüzə idi. Ağıllı timsah yüz minlərlə insanın gözündən oğurlanaraq hardasa 7-8 kilometr məsafə qət etmiş, İES-də sığınacaq taparaq azadlığına qovuşmuşdu, orada da 6 ay müddətində gözə görünmədən yaşamaq hünərinə imza atmışdı. Dərhal xəbər hər yana yayılır. İnsanlarda Qodzillaya qarşı müdhiş simpatiya yaranır. Amma özünə azad həyat qurmuş xoşbəxt timsahı FHN əməkdaşları zorla İES ərazisindən çıxarıb FHN-in yanğındansöndürmə idarəsində saxlayırlar ki, sonradan zooparka qaytarsınlar. Zavallı heyvan oradaca canını tapşırır.

Bu hadisə 6 ay həyəcanda olan bütün şəhər əhalisini sarsıtmışdı, narazılıqlarına səbəb olmuşdu. Sonradan Mariupolda Qodzillaya abidə də qoyuldu. Öldür ki, sonradan abidə qoyasan! Təzada bir bax. Əksərən çox ağıllı insanları da ya çartladıb, ya da güllələyib öldürürlər ki, sonradan onlara uzun-uzadı nekroloqlar yazsınlar, qəbirlərinə çox bahalı əklillər qoysunlar, dövlət təltiflərinə layiq görsünlər, abidə ucaltsınlar. Abidələr əksərən səmimiyyətə deyil, məkrə xidmət edirmiş. Bax belə.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

 (28.11.2025)

İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sumqayıt Dövlət Rəsm Qalereyasında adı şəkilən qurumun Sumqayıt şəhər Əhməd Bakıxanov adına 1 nömrəli Uşaq İncəsənət Məktəbinin təşkilatçılığı, AYB Sumqayıt bölməsi və Sumqayıt şəhər Mərkəzi Kitabxanasının dəstəyi ilə Azərbaycanın görkəmli boyakar rəssamı Mirzə Qədim İrəvaninin 200, şair və böyük maarifçi Seyid Əzim Şirvaninin 190 illik yubileylərinə həsr olunmuş “Şeirdən doğan rənglər” adlı sərgi-tədbir təşkil edilib.

Ulu Öndər Heydər Əliyevin və ölkəmizin ərazi bütövlüyü uğrunda canından keçmiş şəhidlərin xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib və Dövlət Himni səsləndirilib.

Moderator Aliyə Rüstəmzadə çıxışında Mirzə Qədim İrəvani və Seyid Əzim Şirvaninin yubileylərinin respublika üzrə yüksək səviyyədə qeyd olunduğunu vurğulayaraq, Sumqayıtda da bu istiqamətdə keçirilən tədbirlərin peşəkarlıqla icra edilməsini xüsusi qeyd edib.

Sumqayıt Dövlət Rəsm Qalereyasının direktoru Ellada Həsənova Mirzə Qədim İrəvaninin Azərbaycan rəngkarlığının təşəkkülündəki rolundan bəhs edib, onun Şərq miniatürü və xalq sənətinin ənənələrini Avropa realist boyakarlığı ilə uğurla sintez edərək özünəməxsus üslub yaratdığını bildirib. O, həmçinin Seyid Əzim Şirvaninin Azərbaycan ədəbi və ictimai fikir tarixindəki mühüm mövqeyini, maarifçilik ideyalarının bu gün də aktuallığını qoruduğunu vurğulayıb. Direktora görə, bu qəbildən olan sərgi-tədbirlər klassik irsin təbliği baxımından xüsusi əhəmiyyət daşıyır.

Daha sonra çıxış edən AYB Sumqayıt Bölməsinin sədri Gülnarə Cəmaləddin, Əli Kərim adına Poeziya Evinin direktoru İbrahim İlyaslı, sənətşünas və Fəxri Mədəniyyət işçisi Nəsibə Şükürova, miniatür ustası Babək Rüstəmzadə, şair-qəzəlxanlar Lilpar Cəmşidqızı, Elşad Xaqan Davudoğlu və Sadiq Cəfəri tədbirin əhəmiyyətini qeyd edərək Mirzə Qədim İrəvani haqqında maraqlı məqamları iştirakçıların diqqətinə çatdırıblar.

Bilidirilib ki, Seyid Əzim Şirvani yalnız böyük şair deyil, həm də cəmiyyətin maariflənməsi və inkişafı üçün çalışan ziyalı idi. Onun maarifçilik ideyaları və xalqın mənəvi yüksəlişinə xidmət edən irsi bu gün də yeni nəsillər üçün dəyərli yol göstərici hesab olunur.

Tədbirdə Uşaq İncəsənət Məktəbinin müəllimləri Nəsibə Şükürova və Kireqçi Rasinin şagirdləri Mirzə Qədim İrəvaninin əsərləri əsasında öz yaradıcılıq bacarıqlarını nümayiş etdirib, həmçinin Seyid Əzim Şirvaninin əsərlərinə çəkdikləri illüstrasiyaları təqdim ediblər.

Məktəbin digər müəllimlərindən Murad Hüseynov və Elnur Hüseynovun rəhbərliyi ilə hazırlanan musiqi kollektivləri tədbir çərçivəsində müxtəlif musiqi nömrələri ilə çıxış ediblər.

Sonda sərgi-tədbirdə iştirak edən məktəblilərə sertifikatlar təqdim olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Teatrımızda onun yeri var, buy er daimidir. Quruluş verdiyi tamaşalar repertuardan düşmürsə, illər sonra yetişdirdiyi xadimlər parlamaqdadırsa, demək ki sənətkar özü də ölümündən sonra yaşayır.

Ağakişi Kazımov 28 noyabr 1935-ci ildə anadan olub. 1952–1957-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutunun aktyorluq fakültəsində ali təhsil alıb. 1959-cu ildə Moskvada keçirilən Azərbaycan Ədəbiyyatı və İncəsənəti Dekadasında Akademik Dram Teatrın yaradıcı qrupunun tərkibində iştirak edib. 1960-cı ildə A. Kazımov Mədəniyyət Nazirliyinin əmri ilə Quba Dövlət Dram Teatrına baş rejissor göndərilib.

1964-cü ildə o, Leninqrad Dövlət Teatr, Musiqi və Kinematoqrafiya İnstitutunun rejissorluq fakültəsinə daxil olub. Leninqradda təhsilini başa vurarkən diplom işi ərəfəsində Kazanda Q. Kamal adına Tatarıstan Dövlət Akademik Dram Teatrında M. Bayciyevin "Duel" dramını, diplom işi kimi isə C. Cabbarlının "Aydın" əsərini tatarca hazırlayıb.

1969–1970-ci illərdə o, əvvəl direktor, sonralar isə baş rejissor kimi Sumqayıt Dövlət Musiqili Dram Teatrında çalışıb. A. Kazımovun quruluşları monumental səhnə həlli, milli ənənəyə sadiqliyi ilə səciyəvidir. Onun yaradıcılığının estetik mahiyyətini təcəssüm etdirən "Müsibəti Fəxrəddin" (N. Vəzirov), "Toy" (S. Rəhman)-Sumqayıt Dövlət Dram Teatrında, "Təzə gəlin" (S. Dağlı), "Arşın mal alan" (Ü. Hacıbəyov), "Xoşbəxtliyə gedən yol" (İ. Dunayevski)-Dövlət Musiqili Komediya Teatrında, "Komsomol poeması" (İ. Coşqun), "Məlik Məmməd" (Ə. Abbasov), "Hacı Qənbər" (N. Vəzirov), "Kiçik təpə" (N. Xəzri), "Büllur sarayda" (İ. Əfəndiyev) və s. Gənc Tamaşaçılar Teatrında hazırlanan bu tamaşalar müxtəlif janrlıdırlar.

 Bu da rejissorun sənət duyumunun əsas göstəricisi kimi qiymətləndirilə bilər. Ağakişi Kazımov Akademik Milli Dram Teatrında quruluşçu rejissor vəzifəsində işləyib. O, bu teatrda bir çox quruluşlar üzərində işləyib. "Darıxma, ana!" (N. Dumbadze), "Qəribə oğlan", "Büllur sarayda" (İ. Əfəndiyev), "Mirzə Şəfi" (N. Xəzri), "Sehrli alma" (Y. Lada), "Çahargah fantaziyası" (K. Kərimov), "Od gəlini" (C. Cabbarlı), "Vaqif" (S. Vurğun), "Özümüzü kəsən qılınc", "Dar ağacı", "Rəqabət", "İkinci səs" (B. Vahabzadə).

Qazandığı sənət uğurlarına görə Ağakişi Kazımov 1987-ci ildə Əməkdar İncəsənət Xadimi, 2000-ci ildə Xalq Artisti fəxri adlarına layiq görülüb. Prezident təqaüdçüsü olub.

Filmoqrafiya

- Afaqın məhəbbəti

- Yük

- Sonuncu dərviş

Ağakişi Kazımov 8 oktyabr 2021-ci ildə 85 yaşında vəfat edib

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Rejissor və prodüsser – bunlar onun sənətləridir,  kinomuzun taleyi üçün narahat adam kəlmələrindəki “Narahat adam” isə çəkdiyi filmlərdən birinin adıdır.

Və bir nəfər də tanımadığınız şəxs. Ad günü olan məşhurların sırasında mütləq bir nəfər tanımağınıza ehtiyac duyulan şəxs barədə də dilgi vermək bizim borcumuz deyilmi? Haqqında danışacağım şəxs televiziya rejissorudur, həm də böyük kinoda fəaliyyət göstərir.

Mübariz Nağıyev 28 noyabr 1970-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. 1992-ci ildə Azərbaycan Dövlət İncəsənət Universitetinin Teatr və Kino fakültəsini, 1993-cü ildə Pakistan İslam Respublikası Karaçi Universitetinin Biznesi İdarəetmə İnstitutunu bitirib.

Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının, MDB və Baltikyanı ölkələr Kinematoqrafçılar İttifaqları Konfederasiyasının, Azərbaycan Professional Kinorejissorlar Gildiyasının, Azərbaycan Prodüserlər Gildiyasının üzvüdür.

2022-ci ildən Azad Azərbaycan TV kanalında "Yadındamı" layihəsinin, eləcə də sənədli televiziya filmləri silsiləsinin rejissoru və aparıcısı, Medianın İnkişafı Agentliyinin və Audiovizual Şuranın dəstəyi ilə yayımlanan "Ritmlərdəki tarix" layihəsinin aparıcısıdır.

Filmoqrafiya

- Narahat adam

- Rəssam ömrünün palitrası

- Üçüncü zəng

- Arzularını çəkən rəssam

- Ömrün rəngləri

- Rənglərin sehrli dünyası

- Azərbaycan: Tarixdən səhifələr

- Azərbaycan rəngkarlığının kraliçası

- Şuşa-Azərbaycan

- Dünən qəfildən gəldi…

- İstədiyin yar

Təltifləri

- Azərbaycan Respublikasının "Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı

- Azərbaycan Respublikasının "Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin 15 illiyi (2005–2020)" yubiley medalı

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Onun rolları bir-birindən gözəldir. O obraza ürəyini qoyur, ona görə də çox təbii oynamağı bacarır.

Rejissorlar üçün o, ən arzuolunan katrisa hesab edilə bilər. Hər tamaşa sonrası səhnədə onun üçün tər gül-çiçək yağışı qurulur.

Və bu gün onun yubileyidir, 60 yaşı tamam olur.

Xalq artisti adını məgər haqq etməyib?

Almaz Amanova 29 noyabr 1965-ci ildə Sumqayıt şəhərində anadan olub. 1987-ci ildə Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun dram və kino aktyorluğu fakültəsini bitirib. Aktrisalıq fəaliyyətinə Sumqayıt Dövlət Dram Teatrında başlayıb. Sumqayıt Teatrında silsilə rollar oynayıb. Pişik ("Öz xoşuna yaşayan pişik" R. Kiplinq), Saimət ("Varlı ev" G. Xuqayev), Gülçöhrə ("Arşın mal alan" Ü. Hacıbəyov), Şərəfnisə ("Müsyö Jordan və dərviş Məstəlişah" M. F. Axundov) və s.

Almaz Amanova 1999-cu ildən Akademik Milli Dram Teatrının aktrisasıdır. Onun teatrın səhnəsində oynadığı rollar bunlardır:

 İkinci qız ("Sokratı anma gecəsi" Ç. Aytmatov),

Şiranə ("Burlaxatun" N. Xəzri),

Rəqqasə ("Aydın" C. Cabbarlı),

Şəmsi ("Ədirnə Fəthi" C. Cabbarlı),

Zulya ("Bu dünyanın adamları" Hidayət),

 Siyan Şi ("Özümüzü kəsən qılınc" B. Vahabzadə),

 Arikiya ("Fedra" J. Rasin),

Fizzə ("Dirilən adam" Mir Cəlal),

 Müxalifətçi qız ("Hərənin öz payı" H. Qoca).

Filmoqrafiya

- Hücum

- Mənim ağ şəhərim

- Ağ dünya

- Bəsdir, ağlama!

- Ayna

- Bizim qəribə taleyimiz

- Əzvay

Almaz Amanova Azərbaycan teatrının inkişafındakı xidmətlərinə görə 7 mart 2014-cü ildə Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti fəxri adına layiq görülüb. O, 8 may 2025-ci ildə Prezident Mükafatına da layiq görülüb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.11.2025)