Super User
Bir daha Gəzən "Şəhid"in əbədiyyətə qovuşması barədə
Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi
Gəzən "Şəhid" əbədiyən torpağa qovuşdu. Ağdam camaatının əfsanələşdirdiyi “Xanı” – Səyyaf Əhmədov elə Ağdamda, minaya düşərək şəhidlik zirvəsinə ucaldı.
Ağdamı görməyənlər, onun taleyini anlamaq istəyənlər “ruhlar şəhəri” haqqında ilk növbədə məhz Səyyafdan soruşardı. O, Ağdamı nə internet məlumatlarının, nə də çəkilmiş videoların öyrətdiyi kimi təqdim etməzdi – onun izahında şəhər tam başqa, daha canlı və daha dərindən duyulurdu. Elə bil bir ensiklopediya idi Səyyaf Əhmədov.
Birinci Qarabağ müharibəsində vuruşmuş, Vətən müharibəsində könüllü olaraq döyüşlərə qatılmış bu kəşfiyyatçı həmişə vətən qarşısındakı borcunu mərdliklə yerinə yetirmişdi. O, tez-tez deyirdi: “Mənim yaşımda olanların övladı şəhid olub. Mənim danışmağım, sinəmə döyməyim yersizdir”. Bəlkə də müsahibə istəklərinə “sonra” cavabı verməsi də elə bu təvazökarlığından doğurdu.
Keçmiş neytral zonada minaya düşən “Xanı” ömrü boyu Ağdama və Qarabağa heç vaxt neytral olmamışdı. Onun ürəyinin mərkəzi doğma torpaqlarda döyünürdü. İşğal illərində də tez-tez ərazilərimizi gəzər, sanki sahibləri kimi o yerlərin havasını udardı.
“Xanı” ləqəbinin yaranma hekayəsini isə özü belə xatırlayırdı: “Mənim azca səsim var. Tədbirlərdə Raquf Orucov tez-tez deyirdi: ‘Xanı, bir ‘Ana’ segahı oxu’. Mən sonradan öyrəndim ki, Raqufun anası şəhid olubmuş”.
Elə dostlarının dediyi kimi, onu heç kim Səyyaf adı ilə çağırmırdı – qazandığı ləqəbi bütün varlığı ilə yaşadırdı.
5 aprel 1971-ci ildə Ağdamda dünyaya gəlmişdi. Şəhidlərin xatirəsinə ehtiramından heç vaxt doğum günü keçirməzdi. Əksinə, hər yerdə bir cümləni təkrar edərdi: “Döyüşdə gördüyünüz qəhrəmanlar qardaşdan əziz olur. Onları unutmaq olmaz. Mənim üçün həyatda ən vacibi vətəndir. Vətəni sevin!”
Onun ölümü ilə bağlı söhbətləşdiyim Vətən müharibəsi iştirakçısı, veteran futbolçu Asif Məmmədov isə böyük bir itkinin acısını belə ifadə etdi: “Elə bil müdafiə nazirimi itirmişəm”.
Səyyaf Əhmədov yalnız igidliyi ilə yox, həm də səsi ilə tanınırdı. Azadlıqdan sonra Ağdama daxil olunan ilk gecə Cümə məscidinin minarəsinə qalxaraq azan yerinə Qarabağ şikəstəsi oxumuşdu. Bu, onun illərlə ürəyində gəzdirdiyi arzu idi. Və həmin gecə o arzu reallaşdı: şikəstənin misralarında deyilən kimi, “Havalansın Xanı(n) səsi”.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.09.2025)
MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİ ÜÇÜN SEÇMƏLƏR – İbrahim İlyaslının şeirləri
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.
Sizlər üçün çağdaş yazıçı və şairlərimizin ən yaxşı ədəbi nümunələrini seçərək təqdim edəcəyik.
Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@
POEZİYA
İBRAHİM İLYASLI
QARŞINIZDA BİR ÖMÜR SAYĞI DURUŞUNDAYIZ
Vətən müharibəsinin şəhid və qazilərinə
Vətən sizə can dedi, Vətənə can verdiniz,
Damarları təpimiş torpağa qan verdiniz.
Otuz il otuz yerdən yaraları çatlayan,
Millətə qırx dörd gündə şəfayla şan verdiniz!
Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,
Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!
Bir çağrışı bəs etdi ali baş komandanın,
Yüz illərə tən oldu – hökmünə bax bir anın?!
Vahimədən yağılar pərən-pərən oldular,
Haləsi böyüdükcə çəkdiyiniz hilalın.
Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,
Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!
Belə cəng, belə savaş yer üzü görməmişdi,
Nə dağı, nə dərəsi, nə düzü görməmişdi...
Bu xalq on min doqquz yüz əlli gecə yaşayıb,
On min doqquz yüz əlli gündüzü görməmişdi.
Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,
Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!
Xan Araz Sizi görcək qəhərlənib ağladı,
Köhlən Xudafərinin şahə qalxdı tağları.
O taydan bir ün qopdu, yer-göy lərzəyə gəldi,
Bu tayda ucalınca sənin zəfər bayrağın!
Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,
Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!
Azğın düşmənlərinə çoxları çıxdı yiyə,
Avropa diş qıcadı, Asiya getdi küyə...
Ancaq birə-beş artdı gücünüz, qüdrətiniz,
“Hər zaman yanındayız!”- haykırınca Türkiyə.
Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,
Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!
Nərənizdən Şuşada qaya qopdu, daş yandı,
O gün qaş qaralmadı, qaralacaq qaş yandı.
DƏMİR YUMRUĞunuzun zərbindən yer titrədi,
Odlu nəfəsinizdən düşmən başa-baş yandı!
Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,
Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!
Ruhlar səltənətində ucalıqlar sizindi,
Uca başlar sizindi - uca dağlar sizindi.
Başqa yerdə gəzməsin haqqı haqq arayanlar,
Məmləkətdə haqq olan bütün haqlar sizindi.
Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,
Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!
Ürəyim pasrçalansın, üzüm ağ olsun!- dedi
Heç nəyimiz olmasın, Qarabağ olsun!- dedi.
Bundan böyük ibadət görünməyib cahanda -
Şəhid doğan analar: “Vətən sağ olsun!”- dedi.
Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,
Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!
Azərbaycan adını sinənizdən asdınız,
Yeni tarix yaradıb, yeni dastan yazdınız.
Qazi hüzurlarıdır daha səcdə yerimiz,
Şəhid məzarlarıdır ən müqəddəs andımız.
Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,
Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!
MƏNİ BU QƏLƏMDƏN QORU, İLAHİ
Küfr mənlik deyil... Əstəğfürullah!-
Sənə can atıram, sənə, ilahi!
Şeytan bardaş qurub kürəyimizdə,
Aman vermir gələk dinə, ilahi!
Burdan daşlayırsan, o yandan çıxır,
Ordan təpinirsən, burda hazırdı.
Dünən gözlərimlə gördüm, masamda
Əyləşib yerimə şeir yazırdı.
İşə yüyürürsən – iş yerindədi,
Dükana girirsən – vitrindən baxır.
Meyxanadan qovub rədd eləyirsən,
Məscidin önündə qarşına çıxır.
Gah əziz dost kimi girir qollara,
Gah qarşı səngərdə top dalındadı.
Gah dilənçi misal çıxır yollara,
Gah milyonçu misal qul halındadı.
Bir əli göydələn saraylar tikir,
Bir əli ehmalca qazır altını.
Söyürəm, əlimdən özgə nə gəlir,
Hərçi-pətərinin yeddi qatını.
Elə qucaqlayıb yer kürəsini,
Bir küncü-bucağı çıxmır yadından.
Şərqdə müharibə alovlandırır,
Qərbdə dil-dil ötür “barış” adından.
Yerdə sahibidi küll-ixtiyarın,
Bildiyi məkrdi, duyduğu kindi.
Şahlar ən sevimli oyuncaqları,
Rəiyyət ovcunda plastilindi.
Yoxmu bu gedişin dönüşü, yoxmu,
Yoxmu bu gərdişin sonu, ilahi?!
Bu şeirdə şeytan barmağı varsa,
Məni bu qələmdən qoru, ilahi!
ƏFƏNDİM
Düşmən də çəkməsin mən çəkənləri,
Mən çəkən zülümdən olmaz, əfəndim.
Adamlar bir yana, bu məmləkətdə
Quş da salamımı almaz, əfəndim.
Həmdəmim odlardı, sirdaşım sular
Könlümü qəriblik bular, ha bular.
Qeybdən nida gəldi:–Boşalan dolar!
“Quyu su tökməklə dolmaz”, əfəndim.
Boranlar adlayaq, xəzanlar keçək –
Ömür-gün yalandı, vaxt-vədə gerçək.
Mənim gözlərimlə sulanan çiçək,
Ömrü billahında solmaz, əfəndim.
Yeddinci qatında haqqım var deyə,
Sidqinən eşqimi bağladım Göyə.
Tutlar saza dönə, qarğılar neyə
Qoşub qəmlərimi çalmaz, əfəndim.
Tapdım çəmini də, tutdum dilə də,
Necə hökm elədi, getdim elə də.
DÜNYA söylədiyin qaldı belə də,
Bə deyirdin «belə qalmaz, əfəndim»?
SİZİN DƏ MƏHLƏYƏ YAĞIŞ YAĞIRMI?
Sizin də məhləyə yağış yağırmı,-
Sular oynaşırmı navalçalarda?
Ala gözlərinə qonan buludun
Neçə yaşı olur bu sonbaharda?
Evinə torpağın ətri dolurmu,-
Açıb pəncərəni çölə baxanda?
Yenəmi ürkəksən həminki kimi,-
Yenəmi qorxursan şimşək çaxanda?
Kəndə dönürsənmi xəyallarında,-
Yadına düşürmü o payız günü?..
Birlikdə məktəbdən evə dönürdük,
Yeni haqlamışdıq “Sarı körpü”nü.
...Və qəfil başladı leysan tökməyə,
Sel ağzına aldı bərəni-bəndi.
Bir anın içində çay aşıb-daşdı,
İki yerə böldü “İncəsu” kəndi.
Başqa yermi vardı daldalanmağa?-
Qaçıb akasyanın altında durduq.
Birdən çəpərində Osman dayının
İşıq dirəyini ildırım vurdu...
Titrəyib əsirdin həyəcanından,
Tutub əllərindən,- qorxma, - söylədim.
Qorxulu nağıllar düşdü yadıma,-
Sənin qəhrəmanın olmaq istədim.
Xəyalən özümü çaya vururdum,
Ağaclar axırdı pərli-budaqlı...
Guya traktor da keçə bilməyən
Seli yaracaqdım... Eh, uşaq ağlı...
Yadındamı o nur, o ipək qarı?-
Sənəm nənə... Qaşdan bizə baxırdı.
-Ay bala, sətəlcəm olarsınız ki!-
Deyib, əl elədi, evə çağırdı...
Sonrası... Nə deyim, sonrası heç nə,
Buludlar dağıldı, yağış da kəsdi...
Ancaq, ürəyimdə şırım açmağa
Mənə bu xatirə bir ömür bəsdi.
Sizin də məhləyə yağış yağırmı?-
Sular sevişirmi navlçalarda?
Qırx ildi həmincə ağacın altda
Səni gözləyirəm, hardasan, harda?
DEYNƏN
Bu günü ömürlük saxla yadında,-
Adına günlərin gözəli deynən.
O gün bir ürəyi atdım odlara,
Alovu dünyamı bəzədi,- deynən.
O hər gün fələyin qalxar yanına,
Öz ruhu özünü bələr qanına...
Qəsəmi yollara, qəsdi canına,
Sevdası sən adda sözədi,- deynən.
Əzabı yenidi, ağrısı köhnə,
Ötdükləri tərdi, qarğısı köhnə.
Dəvası, dərmanı, sarğısı köhnə,
Yarası bir ömür təzədi,- deynən.
Havalı başında çən var, çisək var,
Onda eşq adına nə istəsək var...
Dəstində bir qoma qannı çiçək var,
Billahi, güzarı bizədi,- deynən.
Könlümün gizli bir şahzadəsidi,
AYın sirri, GÜNün ağ haləsidi...
Bu qoşma bir ahın şəlaləsidi,-
İbrahim eləcə mirzədi,- deynən,
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.09.2025)
MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİ – 25. Oxucu kvalifikasiyası
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.
Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@
25.
OXUCU KVALİFİKASİYASI
Oxucu məfhumu barədə sizləri öncəki mətnlərdə məlumatlandırdıq. İndi də gəlin, bu məfhumun məzmununu açmağa cəhd edək.Məlumdur ki, insanların müxtəlif xarakterli maraqları və tələbatları olur. Hər bir kəsin özünəməxsus marağı, tələbatı mütaliə tələbatının və mütaliə marağının yaranmasına təsir göstərə bilir. Eyni zamanda bu, insanın mütaliə marağının və mütaliə tələbatının reallaşmasında mühüm rol oynayır. Demək, oxucu daha çox fərdi xarakter daşıyır və hər kəsə yönəli mütaliə məhsulu ortaya çıxmalıdır ki, əksər maraqları əhatə edə bilsin.
Oxucu kimdir? O bir istehlakçıdır, onun öz tələbi var, istehsalçı bu tələbləri nəzərə almaqla, təbii ki, həm də öz maraqlarını – daha geniş anlamda desək, dövlətin, cəmiyyətin, xalqın mənafeyini nəzərə alan və bunlara xidmət edən, eyni zamanda da mədəni səviyyəni yüksəldən və mənəvi təlabatı ödəyən estetik dəyərlərə malik bir əmtəə ortaya çıxarmalıdır.
Çox təəssüf ki, bu gün öz mövqeyindən sui-istifadə edən istehsalçılar da az deyil. Təsirə tez düşən yeniyetmə zümrəsinin diqqətini zorakılığı, pornoqrafiyanı, narkomaniyanı təbliğ edən əsərlərlə çəkmək, yaxud bayağı, boz ədəbiyyata alüdə etmək yolverilməzdir, hətta cinayətdir.
Odur ki, presedent hər iki tərəfin təlabatını tam ödəyən mütaliə məhsullarının ortaya qoyulmasıdır. Və bizim də söhbətimizin məğzi həmin bu mütaliə məhsullarına hədəf qrupumuz sayılan yeniyetmə və gənclərdə maraq oyatmaqla onları mütaliəyə həvəsləndirməkdir. Əlbəttə ki, yenə də təkrar edirik, 3-cü minillikdə internetin, mobil telefonun məişətə basqısı şəraitində bunu etmək nə qədər çətin olsa da, bir o qədər lazımlı, məsuliyyətli və şərəflidir.
Növbəti:
26. Vərdişlər kompleksi
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.09.2025)
O, çağdaş aktyorlar arasında öz dəst-xətti ilə seçilir
İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Teleserialları xoşlayırsız?
Şəxsən mən çox az teleserial olar ki bəyənim.
Məncə aktyorlar da bu sayaq ekspromt, incəsənət xalturası sayılan işlərə başdansovdu yanaşır, necə deyərlər, yola verirlər.
Amma indi haqqında danışacağım aktyor əsla sənətə xəyanət etmir.
Aktyor Anar Heybətov 25 sentyabr 1976-cı ildə Bakı şəhərində anadan olub. 1983-cü ildə Bülbül adına orta ixtisas musiqi məktəbinin 1-ci sinfinə gedib. 1994-cü ildə xalq çalğı alətləri şöbəsinin tar sinfini bitirib. 1995–1999-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin dram və kino aktyorluğu fakültəsində təhsil alıb.
Tələbəlik illərində müxtəlif televiziya verilişlərində iştirak edib. Azər Paşa Nemətovun kursunu bitirib və onun dəvəti ilə Akademik Milli Dram Teatrına gəlib.
2001-ci ildən Akademik Milli Dram Teatrında müxtəlif səpgili rollar oynayıb. Səhnədə ilk rolu "Mənim Ərim Dəlidir" tamaşasındakı cangüdən rolu olub. 9 mart 2017-ci ildə Azərbaycanın Əməkdar artisti fəxri adına layiq görülüb. 7 dəfə Prezident Mükafatına layiq görülüb.
Teatrdakı rolları
1. Mənim ərim dəlidir – Cangüdən
2. "Lənkəran xanının vəziri" — Əziz ağa
3. Rəqabət – Qaçay
4. Hərənin öz payı – Meyxanaçı Ələkbər
5. Hələ "Sevirəm" deməmişdilər – Qumarbaz
6. Varlı qadın – Qara
7. Hamlet – Laert
8. Kaş araba aşmayaydı – Buxuti
9. Mesenat – Zeynal bəy Səlimxanov
10. Xurşidbanu Natəvan – Daşdəmir
11. İmzanın hökmü (Muradın Kələkləri) – Murad
12. Körpüdən mənzərə — Rudolfo
13. "Müsyo Jordan və dərviş Məstəli şah" — Şahbaz bəy
Filmoqrafiya
- Ünvansız qız
- Bəyaz Həyat
- Olacağa Çarə Yoxdur
- Adam ol! 2
- Sonuncu şahid
- Kişiləri qoruyun
- Cavid ömrü
- Ayrılıq imiş
- Qaydasız döyüş
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.09.2025)
Mənə görə dünya... - ESSE
Arzu Əyyarqızı,
"Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyi"nin üzvü və Cəlilabad rayonu üzrə rəsmi təmsilçisi, "Həməşəra Poeziya Məclisi"nin yaradıcısı və rəhbəri, "Zərif kölgələr" ədəbi saytının idarə heyətinin üzvü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, "Həməşəra" Fəxri Diplomu laureatı, şair-yazıçı.
"Ədəbiyyat və incəsənət" portalı üçün
Mənə görə dünya, sadəcə coğrafi sərhədlərlə bölünmüş bir planet deyil. Dünya, insan ruhunun aynasıdır- sevincin, kədərin, ümidin və qorxunun bir araya gəldiyi möhtəşəm bir səhnədir. Hər bir insanın baxış bucağı, yaşadığı təcrübələr və daşıdığı duyğular bu dünyanın mənasını dəyişir. Mənim üçün dünya, həm gözəlliklərlə dolu bir yerdir, həm də çətinliklərlə üzləşdiyimiz bir sınaq meydanı.
Dünya mənim üçün ilk növbədə təbiətdir. Səhər günəşinin dəniz üzərindəki əksini izləmək, meşədəki quş səslərini dinləmək, dağların sükutunda itmək-bunlar mənə dünyanın nə qədər möhtəşəm və dəyərli olduğunu xatırladır. Təbiət, insanın içindəki xaosu sakitləşdirən bir gücdür. Mənə görə dünya, bu sakitliyin qorunması üçün bir məsuliyyətdir.
Dünya, insanlarla doludur-hər biri öz hekayəsi ilə.
Mənə görə dünya, dostluqların qurulduğu, sevgilərin yaşandığı, anlaşmaların və bəzən anlaşılmazlıqların baş verdiyi bir yerdir. İnsan münasibətləri bu dünyanın ruhudur. Bir gülümsəmə, bir kömək əli, bir səmimi söz-bunlar dünyanı daha yaşanılır edir.
Dünya həm də dəyişən və inkişaf edən bir məkandır. Mənə görə dünya, insan yaradıcılığının sərhədsiz olduğu bir sahədir. Musiqi, rəssamlıq, ədəbiyyat, elm-bunlar dünyanın rəngləridir. Hər bir yeni fikir, hər bir yenilik bu dünyanı daha maraqlı və zəngin edir.
Bəzən dünya mənim üçün sadəcə xarici bir mühit deyil, daxilimdəki düşüncələrin əksidir. Mən necə hiss edirəmsə, dünya da elə görünür. Ümidlə baxanda dünya parlaq olur, qorxu ilə baxanda isə qaranlıq. Ona görə də mənə görə dünya, insanın özünü tanıması ilə formalaşır.
Sonda dörd misra ilə bitirmək istəyirəm fikrimi.
Bu dünya bir yoldur qarışqa yolu...
Ölüm sprialın yaşayırıq biz.
Dönüb dolaşırıq nöqtəmiz eyni,
Olumu ölümə daşıyırıq biz.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.09.2025)
RƏSM QALEREYASI: Mark Demstede, “Alatoranın etüdü”
1963-cü il təvəllüdlü ingilis rəssam-fiqurativçi Mark Demstedenin (Mark Demsteade) “Alatoranın etüdü” əsəri onun yaratdığı şedevrlər sırasındadır.
(Yağlı boya, 24x17)
BİRİ İKİSİNDƏ Allahşükür Ağanın şeirləri ilə
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün sizlərə Şeir vaxtında Allahşükür Ağanın şeirlərini təqdim edirik.
ŞEİR VAXTI
Allahşükür AĞA
UNUDUN MƏNİ
Unudun məni getsin –
20 Yanvar kimi...
Elə bilin olmamışdım,
Heç ağlamamışdım,
Heç sevməmişdim...
Məni unudun getsin –
Şəhid kimi,
Elə bilin ölməmişdim,
Elə bilin evlənmişdim,
Yüz yaşamışdım,
Qocalmışdım,
Saqqalım daraq kimi
Havanı daraqlayırdı...
Məni unudun getsin... 13-cü ay kimi
Qanadsız quş təki,
Qanadlı sular kimi.
Ağacların qabaq əlləri vardı,
Necə ki ağac unutdu onu,
Siz də elə unudun məni.
Baxışlarımın havada açdığı şırımla
Çıxıb gedirəm,
əlvida!
KÖNLÜMDƏN
Söykənib ot tayasına,
əyilib it balasına,
dərin bir xəyala getmək
keçir könlümdən.
Dərsə gedən uşaqlara baxıram,
Atalarının
Maaşları baxır üzündən…
Onların damcı gözləri
içir könlümdən.
Həyat qədər çətindi
Əyilə-əyilə yaşamaq.
Gülə-gülə ölmək
Bir ayrı cür yaşamaqdı.
Lap yaxşısı xatirələri qucmaqdı,
Xatirələr saf-saf duyğuları
seçir könlümdən.
MƏSƏLƏN
Məsələn, deyirəm,
Biz ölsək, yəni ayrılsaq,
Harda görüşə bilərik –
Bir-birimizi nədən tanıyarıq?
Məsələn, bizim adımız
Nə olar onda.
Sən məni tanımazsan
Mən səni tanıyanda.
Məsələn, sən dayanmazsan
Mən dayananda.
Məsələn, sən doğulmazsan,
Mən doğulanda.
Ayrılıq nə güclüdür,
Uzaqda dayanma,
Məsələn, hələ yatma,
Hələ oyanma.
AĞACLAR
Səs kimi qalxıb yerdən
Göyə baxır ağaclar.
Gah geyinir, soyunur,
Çox darıxır ağaclar.
Dayanıb qol-qanadlı.
Boylanır təkayaqlı.
Yanında beşotaqlı,
Evdən qorxur ağaclar.
Budaqda bıçaq yeri,
Yadında ocaq yeri.
Altından çəkdik yeri,
Of, yıxılır ağaclar.
DUSTAQ QATARLARI
Bu gecə ayıldım qatar səsinə,
Haradan haraya gedir bu qatar?
Bir cüt əl görünür pəncərəsindən,
Deyəsən, yox olub itir bu qatar.
Bəlkə də, uzanan o yorğun əllər
Qoyma bu qatarı getsin, deyirdi.
Əlləri qatardan qalırdı dala,
Kömək istəyirdi, əl istəyirdi.
Vaqonlar sallayıb qaş qabağını,
Payız quşlarıtək uçub gedirdi.
Heç kimi aparmaq fikri yoxuydu,
Dəmir qapıları açıb gedirdi.
Nəyə sevinirdi, görəsən, nəyə?
Təkərlər relslərə əl çalırdılar.
Gedirdi dustaqlar irəli, ancaq
Səsləri arxaya atılırdılar.
ÇƏPƏRİ YIXIRSAN YARAŞIĞINLA
Gözü yuxudan bulaşıqlı,
Ayağı kol-kosdan sarmaşıqlı,
Haylı-küylü, qarmaqarışıqlı,
Ayağı səkilli it,
Üz-gözü şəkilli it,
Sən ölsən,
Kəndimiz öləcək, ölmə.
Kəndimizi sən oyadırsan səsinlə,
Çəpəri yıxırsan
Yaraşığınla.
Sən lap gözəl olursan
Zəncirin dolaşığıyla.
Ulamağınla ayı
Yuxarı qaldırırsan,
Sən ölsən,
Ay yerə düşəcək, ölmə.
Qarın üstündəki ayaq izlərin
Özündən qabaqda olur həmişə.
Yad kimi qoxlayırsan
Ayaq izini,
Bir az qayıdırsan
Sanki keçmişə.
Ayaq izlərini gün əritmədi,
Vaxt əritdi,
Zəncir səni öldürmədi,
Zəncir səni diriltdi,
Zəncirini yaxşı qoru,
Heç vaxt onu itirmə,
İtim!
ÇİÇƏKLƏR, ƏLLƏR
Məncə, çiçəklərin
Ən gözəl xatirəsi sənin əllərindi.
Həm çiçəyə bənzəyir,
Həm də boş qalıb indi –
Çiçəklərin yuvası kimi.
Əllər daha çox ağlayır, məncə,
Çünki əllərini bəzəyən güllər
Bir azdan zibil qabını
Eyni ahənglə sevindirəcək.
İndi çiçəkmi vəfasızdı, yoxsa əllər?
Məncə, çiçəklər…
Əvvəl torpağı sevindirdi,
Sonra qonşunun uşağını.
Sonra bülbülü,
Sonra sənin əllərini,
İndi də zibil qabını.
Arxasınca ağlayan xatirələr
Çiçəklərin ayağının tozudur,
Məncə.
NƏĞMƏ
Quzu otaranın,
Dərsə gedənin,
Gedən qatarın,
Şeiri çap olunmayan şairin
Dodağında bir göyərmiş nəğmə var...
Adamı o nəğmə yaman yandırır,
Nə quzular başa düşər onu,
Nə getdiyi məktəb,
Nə sərnişin,
Nə də oxucu.
İllah ki, şair kənd şairi ola,
İllah da biləsən, bu quzuları qəssablar sevir,
Qatarlar səni ayırır
Və kənd adamları deyirlər,
Əsl şair şəhərdə yaşayar,
Allahşükür, səni yandıracaq
Bu nəğmə,
Başına çarə qıl...
QAPI AÇARAM İŞIĞA…
Divara qurban olum,
Sirr yaşayır daşında.
Bir vaxt türmə divarıydı,
Müşfiq var yaddaşında.
Divarın o üzündə,
Adam gəzir gün işığı.
Bir çiçək boy atıbdı,
Boynunda sarmaşığı.
Suvağının altında
Gizli şeirlər yazılıb.
Şipşirin arzuların
Qəbri divarda qazılıb.
Əlimi sürtdüm divara,
Döndüm qərib aşığa.
Dırnağımla qazaram,
Qapı açaram işığa.
KƏND YOLUNDA ARABA
Yollarda astaca – astaca gedir
Təkərlərin cırıltısı…
Atır çökəklərə atmaca, gedir.
Çıxıb maşınların yoluna
Upuzun yolları qısaca gedir…
Bir araba yonca,
Yol boyunca,
Arxayınca
Gedir, gedir ləng gedir,
Elə bil ki, kənd gedir.
Bir uşaq düşüb dalınca
Biri də üstüncə gedir.
Dəli yoncanın ətri
Şəhər maşınlarını
yenə yaman məst edir.
At arabası,
Ot arabası
Üstündə yabaya bax.
Arabanın işinə bax,
Arabada havaya bax.
Atın iştahası
Qaçır hərdən arxaya,
Bir az keçir yorğaya.
Arabayla bir qaçır
Uşaqların neçəsi.
Sevindirir hər yanı
Təkərlərin nəğməsi.
ÖLÜM
Güllələr nəğmə kimi səslənir bəzən,
Adamlar qaçırlar o nəğməni oxumağa.
Adamları nəğməylə aldadırlar... nahaq.
Məsələn, bilməsə,
Uşaq yerə düşüb
közərən bir mərmiyə tərəf qaçar
Və əlinə götürər ölümü.
Uşaqlar həmişə
oyuncaq gəzdiyindən yenə aldanarlar.
Ən zəhərli göbələk belə
o qədər şirindi ki, adam doymur.
Gör ölümü harda gizlədiblər?
Biz qaçırıq ölümlərdən,
Sən demə, biz ona tərəf qaçırmışıq əslində.
Sürətli maşınların əlindən qaçıb
Bir at arabasının təkəri altında da
Ölmək təsadüfü varmış...
Amma çox nahaq,
Gərək bizi nəğməylə,
Göbələklə,
At arabasının nəğməli təkəri ilə
Aldatmayaydılar...
QALIB
Payız keçib buradan,
Yolunda yarpaq qalıb.
Bu ağacın başında
Bircə yarpaq sağ qalıb.
Bir quş hələ budaqda,
Civildəyir sazaqda.
Stolumda bu haqda
Ağappaq varaq qalıb.
Sinəm dönübdü saca,
Bilmir dərd hara qaça?
Baharın bu ağaca
Yolu bir barmaq qalıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.09.2025)
Azərbaycanlı rəssamın əsəri İtaliyanın nüfuzlu jurnalında çap olunub
Azərbaycanın Əməkdar rəssamı Mehriban Əfəndinin rəsm əsərlərinin dünyanın nüfuzlu jurnallarında fərqli formatlarda çapı davam edir.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, rəssamın "Gecənin mistikası" əsəri İtaliyanın “Figgi” jurnalının sentyabr nömrəsinin əsas səhifəsində yer alıb.
Jurnal moda, incəsənət və süni intellekt mövzularını əhatə edir.
Qeyd edək ki, Əməkdar rəssam, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü Mehriban Əfəndi 2010-cu ildə dünyanın 56 ən yaxşı sürrealist rəssamı siyahısına daxil edilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.09.2025)
Azərbaycan ilə Macarıstan arasında mədəniyyət sahəsində əməkdaşlıq əlaqələri müzakirə olunub
Sentyabrın 24-də Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət naziri Adil Kərimli ilə ölkəmizdə səfərdə olan Macarıstan Respublikasının mədəniyyət və innovasiyalar naziri Balazs Hanko arasında ikitərəfli görüş keçirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, qonağı səmimi salamlayan nazir Adil Kərimli iki ölkə arasında mədəni əməkdaşlığın səviyyəsindən məmnunluğunu bildirib.
Qeyd olunub ki, Azərbaycan və Macarıstanın həm ikitərəfli formatda, həm də Türk dünyasının əməkdaşlıq təşkilatları çərçivəsində mədəniyyət sahəsində əlaqələri ildən-ilə dərinləşir.
Macarıstanın mədəniyyət və innovasiyalar naziri Balazs Hanko səmimi qəbula görə azərbaycanlı həmkarına təşəkkür edib. O, iki ölkənin mədəni əlaqələrinin geniş perspektivləri olduğunu diqqətə çatdırıb.
Söhbət zamanı kitabxana, mədəni irsin qorunması və təbliği, o cümlədən kino sahəsində əməkdaşlığa dair fikir mübadiləsi aparılıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.09.2025)
Nassim Taleb qaçqınlıq fəlsəfəsi barədə
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucuları üçün dünyaşöhrətli kouç, sosioloq
Nassim Talebin «Qara qu quşu» kitabından bəhs edəcəyəm.
Ümumi tirajı 10 milyon nüsxəyə çatan, artıq 32 dildə oxunan «Qara qu quşu»nda ən əsas bizim qəfil baş verənlərə, xüsusən iri masştablı hadisələrə qarşı korluğunuz barədə danışılır. Səbəbi araşdırılır ki, niyə bəşəriyyət diqqətini qloballara deyil, lokallara ayırır, niyə alimlər və qeyri-alimlər, dühalar və qeyri-dühalar milyonları unudub qəpik-quruşları sayırlar? Niyə biz nəhəng təsirlərə malik mümkün ola biləcək əhəmiyyətli hadisələrə deyil, xırda-xuruş işlərə səfərbər oluruq? Yeri gəlmişkən, hədəfi düz seçməməkdən qaynaqlanan uğursuzluğun kökündə həm də bunlar dayanır axı. Nassem Talebin açmaq istədiyi mövzuya aid gətirdiyi faktlar çox maraqlı və düşündürücüdür. Onlarla tanışlığınız davam edir.
QAÇQINLIQ FƏLSƏFƏSİ
Qaçqınlıq fəlsəfəsinə aid gətirilən fakt da çox maraqlıdır: 1960-cı ildə Kastro rejimi hakimiyyətə gələndə kubalı qaçqınlar müvəqqəti, bir neçə günlük Mayamiyə köç etmişdilər, çamodanlarının üstündə oturmuşdular ki, bu gün-sabah geri dönəcəyik. Onlar, onların sonra doğulan nəsilləri hələ də Mayamidədirlər. Və yaxud, 1917-ci ildə Rusiyadakı bolşevik inqilabı zamanı ölkəni tərk etmiş bir çox rus mühacirlər dərhal geri dönəcəklərini zənn edirdilər. Yazıçı Vladimir Nabokov geriyə dönüşü çox da uzun olmasın deyə yaxın Berlin şəhərini özünə məskən seçmişdi, daimi mənzil də almırdı, kirayə mənzillərdə, otel otaqlarında yaşayırdı. Beləcə o, geriyə dönüşü olmadan bütün həyatını başa vurdu, «Montre-Palas» hotelində gözünü əbədi yumdu. Ümidlər insanların gözlərini bəzən bax beləcə kor edir.
Yeri gəlmişkən, mən özüm şəxsən Qarabağ müharibəsinin evsiz-eşiksiz qoyduğu 800 min nəfərə yaxın qaçqın ordusunun neçə-neçə nümayəndəsində bu «uğursuzluq sindromu»ndan gec-tez qurtulacağına, vətəninə dönəcəyinə olan 25 illik inamın hələ də öləzimədiyinin şahidi olmuşam.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.09.2025)


