Super User

Super User

İmran Verdiyev,

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi 

 

18 May – Beynəlxalq Muzeylər Günü münasibətilə Oğuz Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyində Açıq Qapı günü təşkil olunub. Tədbirin məqsədi ictimaiyyətin muzeylərə marağını artırmaq və milli-mədəni dəyərlərimizi daha geniş kütləyə tanıtmaq idi.

 

Tədbir çərçivəsində gün ərzində muzeyi məktəblilər, yerli və xarici turistlər ziyarət ediblər. Onlar muzeyin zəngin ekspozisiyası ilə yaxından tanış olaraq, bölgənin tarixi və mədəni irsi barədə maraqlı məlumatlar əldə ediblər.  

Həmin gün Mədəniyyət İşçiləri Həmkarlar İttifaqının Oğuz Rayon Komitəsi tərəfindən, Oğuz Rayon Tarix Diyarşünaslıq Muzeyinin əməkdaşlarına fəxri fərman və hədiyyələr də təqdim olunub.

Onu da qeyd edək ki, qədim alban kilsəsində yerləşən Oğuz Rayon Tarix Diyarşünaslıq Muzeyi rayonun tarixini özündə əks etdirən unikal bir məkandır.   Muzeydə sərgiləyən eksponatlar dünənimizi, bu günümüzü özü ilə gələcəyə daşıyır. Bu məkanı ziyarət etmək çox maraqlıdır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)

Bu gün böyük şair, istedadlı dramaturq, tanınmış ictimai xadim Xalq şairi Rəsul Rzanın 115 illik yubileyi idi. Bu münasibətlə Rəsul Rza ən müxtəlif tədbirlərlə anıldı. Biz isə belə tədbirlərdən biri barədə danışmaq istəyirirk.

 

Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin (MKS) M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxanası İ.İbrahimov adına 167 №-li tam orta məktəbdə 115 illiklə əlaqədar “Rəsul Rza poeziyasına səyahət” adlı tədbir keçirdi.

M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxananın abonement bölməsinin müdiri Lalə Səlimova XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Rəsul Rzanın yaradıcılığı haqqında məlumat verdi. O qeyd etdi ki, novator düşüncəli şairin yaradıcılığında incə ruhlu lirika, hadisələrə aydın münasibət, kəskin mühakimələr özünü qabarıq göstərir. 

Uşaq şöbəsinin müdiri Sevil Namazova çıxışında qeyd etdi ki, ötən əsrin 30-cu illərində ədəbiyyata gələn R.Rzanın bu dövrdə, habelə Böyük Vətən müharibəsi illərində bir çox gözəl əsərlər yaratmasına baxmayaraq, onun yaradıcılığının ən məhsuldar dövrü 50-ci illərin ikinci yarısında başlayıb.

Məktəbin müəllimləri Məlahət Rəvanova və Samirə Məmmədova şairin həyat və yaradıcılıq yoluna nəzər salaraq, onun Azərbaycan dilinin poetik potensialının yeni-yeni imkanlarını üzə çıxardığını vurğuladılar, şairin Azərbaycan poeziyasına misilsiz sənət inciləri qoyduğunu bildirdilər.

M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxananın böyük metodisti İradə Hüseynova şairin “Vətən” və “Krım” şeirlərini söylədi.

Məktəbin 9-cu sinif şagirdləri – Fidan Mirzəyeva, Aylin İsmayılova, Məryəm Paşazadə, Nəcəf Cəfərov və 5-ci sinif şagirdləri Zeybə Miriyeva, Dəniz Səmədova, Əli Davud Rəsul Rzanın şeirlərini söylədilər.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.05.2025)

Hökmdarların, dünya fatehlərinin, sərkərdələrin həyatı insanlar üçün həmişə maraqlı olub. Ədəbiyyat xadimlərimiz də oxucuların bu istəyini həmişə nəzərə alıblar.  

 

Olaylar.az xəbər verir ki, görkəmli yazıçı, onlarla tarixi romanın müəllifi Yunus Oğuzun dünya fatehlərindən biri olan Çingiz xan haqqında romanı Türkiyə türkcəsində çapdan çıxıb. Müəllif tarixin hər dönəmində həm tarixə, həm də ədəbiyyata sirrlərlə gizlənmiş bir şəxs olan Çingiz xanın yaşam yolunu türk oxuculara çatdırır.

"Çingiz xan" (Cengiz han) romanında müəllif hökmdarın portretini savaşçı, dövlət qurucusu, hər nə qədər öldürsə dəyaşatmağı və qurmağı sevən biri kimi çızır.  

Roman Türkiyədə Bilge Tonyukuk Yayınları Yayın Evində çapdan çıxıb.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)

2025-ci il mayın 17-də YUNESKO-nun Parisdəki Baş qərargahında tarixdə ilk dəfə olaraq beynəlxalq Aytış/Aytıs – qazax və qırğız aşıqlarının iştirakı ilə keçirilən ənənəvi improvizasiya poeziya dueli baş tutub. Bu tədbir Aytış/Aytısın YUNESKO-nun Bəşəriyyətin Qeyri-Maddi Mədəni İrsinin Reprezentativ Siyahısına daxil edilməsinin 10 illiyi münasibətilə təşkil olunub. Tədbirdə Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun nümayəndəliyi də tədbirdə iştirak edib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondundan verilən məlumata görə, mədəni mərasim Qazaxıstan və Qırğız Respublikasının YUNESKO yanında Daimi Nümayəndəliklərinin birgə təşkilatçılığı ilə ərsəyə gəlib və hər iki xalq arasında dərin köklərə söykənən qardaşlıq münasibətlərinin və ortaq mədəni irsin bayramı kimi qeyd olunub.

Fransa və Avropanın müxtəlif ölkələrində yaşayan qazax və qırğız icmaları üçün tədbir, söz ustadlarının canlı improvizasiyasını izləmək fürsətinə çevrilib.

Hazırda ölkələrinin parlament üzvləri olan tanınmış aşıqlar - Amanjol Altay (Qazaxıstan) və Mirlan Samıykojo (Qırğızıstan)  Aytışın aparıcısı qismində tədbirin ruhuna uyğun şəkildə poeziya duellərinə rəhbərlik ediblər. Münsiflər heyətini Qazaxıstan Məclisinin deputatları Nurtay Sabilyanov və Janarbek Aşimjan, Qırğız Respublikasının Joqorku Keneşinin deputatı Şayırbek Taşiyev, “Manas” Teatrının direktoru Nurbek Talantbekov və digər tanınmış şəxslər təşkil ediblər.

Dörd rəqabətli və gərgin poeziya dueli keçirilib. Duel cütlükləri püşkatma yolu ilə müəyyən edilib, qaliblər isə münsiflər heyətinin açıq səsverməsi əsasında müəyyən olunub. “Qoş bəyge” (bölüşdürülmüş mükafat) prinsipinə əsasən, Qran-pri Aybek Kaliyev və Azamat Bolgonbayevə təqdim olunub. I yer diplomlarına Didar Kamiev və Akmatbek Sultan oğlu, II yerə Meyirbek Sultanxan və Amantay Kutmanaliyev, III yerə isə Abay Jolmagambetov və Maksat Kuluyev layiq görülüblər.

 

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulovanın adından ortaq türk irsini çıxışlarında ustalıqla əks etdirdiklərinə görə Borıbay Orazımbet və Akmatbek Sultan oğluna Fəxri sertifikatlar təqdim edilib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)

Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti  Leyla Əliyevanın qızı, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 11 yaşlı nəvəsi Əminə Əliyeva İtaliyanın Peruca şəhərində keçirilən kunq-fu üzrə dünya çempionatında “light sand” döyüşü üzrə dünya çempionu olub.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu barədə Leyla Əliyeva öz instaqram hesabında paylaşım edib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.05.2025)

TÜRKSOY-un Baş katibi Sultan Raevə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu tərəfindən Fəxri Professor adı verilib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına TÜRKSOY-dan verilən məlumata görə, sözügedən ad Sultan Raevə TÜRKSOY ilə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası arasında dostluq münasibətlərinin möhkəmləndirilməsinə, Türk Dünyası türkoloqları arasında yeni elmi əməkdaşlıqların qurulmasına və akademik fəaliyyətlərin genişləndirilməsinə verdiyi töhfələrə görə təqdim olunub.

Bundan əlavə, Raevin uzun illər boyunca Türk Dünyasının ortaq mədəniyyəti və incəsənətinə verdiyi töhfələr, ədəbi kimliyi, yazıçı və dramaturq kimi ərsəyə gətirdiyi əsərlər, eləcə də mədəniyyət xadimi olaraq daşıdığı öncül rol ona bu mənalı fəxri adın verilməsində mühüm rol oynayıb.

Fəxri Professor adının təqdim edilməsindən sonra bir mesaj yayan TÜRKSOY-un Baş katibi Sultan Raev ona göstərilən bu dərin etimada görə məmnunluğunu ifadə edərək, bundan sonrakı dövrdə də Türk Dünyasının ortaq mədəniyyət və incəsənət irsinə xidmət etməyə qətiyyətlə davam edəcəyini bildirib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.05.2025)

 

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Onun nə az, nə çox- yetmiş bir yaşı tamam oldu. Əliağa Qafar oğlu Cəfərovu deyirəm. Çalışacağam ki, Əliağa müəllim haqqında təəssüratlarımı sizinlə də bölüşüm. Söhbətimə onun ömür xronikasından başlayıram.

 

O, 1954-cü ildə Bakı şəhərində anadan olub. Amma orta təhsilini Qubadlı rayon Əliqulu-uşağı kənd məktəbində alıb. Məktəbi bitirdikdən sonra Sumqayıt Politexnik Texnikumunun “Sənaye və mülki tikinti” fakültəsinə daxil olub və 1973-cü ildə oranı bitirib.1977-1982-ci illərdə indiki BDU-nun Kitabxanaçılıq fakültəsində ali təhsilə yiyələnib.

Əmək fəaliyyətinə “Azərkitab” kitab ticarəti birliyinin 69 saylı mağazasında direktor kimi başlayıb. Sonra Sumqayıt şöbəsinin direktoru və birliyin plan şöbəsinin rəisi işləyib. Hazırda AMEA-nın nəzdində olan "Akademkitab" MMC-nin direktorudur. Həm də 1997-ci ildə təsis etdiyi " Çıraq " nəşriyyatının rəhbəridir...

 

Şair, publisist Rauf İlyasoğlu onu belə təqdim edir: “Uzun illərdir ki “Akademkitab” mağazasının mudiri işləyən cəfakeş alim, tədqiqatçı yazıcı, əsl ziyalıdır. Bu fədəkar insan yorulmaq bilmədən oxuculara kitablari sevdirən naşirdir, kitabşünasdir. Əliaga müəllim boya-başa çatdıgı cəngavərlər yurdu olan Qubadlı rayonunun tarixi ilə bağlı arxiv sənədlərinə istinad edərək, zəngin məlumatlar toplayıb və ilk dəfə doğma Əliquluşağı kəndində 1915-ci ildə açılan Rus-Tatar məktəbi haqda ayrıca kitab yazıb tariximizin qaranlıq səhifələrini işıqlandırıb. Məhz cəfakeş alimin kitabları orta məktəblərdə tədris olunur və tarixçilər, alimlər, doktorantlar, müəllim və tələbələr üçün mənbə kimi istifadə olunur. Kövrək qəlbli, nəsilli, köklu, qədirbilən, vətənsevən adamdır. Uzun illər yurd nisgiliylə alişıb yanıb, dogma yurdunu, kitablarında vəsf edib, neçə imkansız insanlara əl tutub, kömək edib. İsgüzarlıği, sadəliyi, təvazokarlığı, mehribancılıgı və insani keyfiyyətləri ilə secilən, vətənpərvər övladlar böyüdüb. Bu gün nəvələriylə fərəh duyan Əliaga Cəfərov kitabsevərlərin, yazıçı və şairlərin dostu olmaqla yanaşı, həm də ictimaiyyət arasında öz durustlüyü, mərdliyi , bütovlüyü ilə secilən ziyalılarımızdandır...”

 

O, 1988–1991-ci illərdə Moskva Dövlət Mətbuat Akademiyasının aspiranturasında qiyabi təhsil alaraq, 1992-ci ildə "Azərbaycanda kitab ticarətinin meydana gəlməsi və inkişafı" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə edib. 2015-ci ildə isə AMEA Folklor İnstitutunun "Klassik folklor" şöbəsində "Şifahi və yazılı ənənədə "Koroğlu" sujetləri"(eposun Azərbaycan versiyası əsasında) mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək Filologiya elmləri doktoru elmi dərəcəsinə yiyələnib...

 

Rauf İlyasoğlu daha sonra yazır: “1994 - cü ildən "Akademkitab" in taleyini ona tapşırmaqla heç də səhf etməyiblər. Bu kitabxana gercək bir universitetdir. Minlərlə kitabların qorunduğu və gələcək nəslə çatdirılmasında bir ziyalı kimi xidmətləri həqiqətən danılmazdır. Respublikamız müstəqillik əldə etdikdən sonra ilk dəfə muqəddəs kitabımız- "Qurani Kərim"i latın əlifbasında nəşr etdirən də məhz Əliağa Cəfərov olub.”

 

İndiyədək onun bir neçə kitabı işıq üzü görüb. Onların sırasında- “Xocalı faciəsi”, “Bəlalı dağlar”, “Puç olmuş arzular”, “Qırğın” romanlarını göstərmək olar. Bunlardan əlavə o, “Сасанитскаядержавав III-V вв.”, “O, insanlara yaxşılıq üçün gəlib”, “Arzular ümüdlər məktəbi”, “Koroğlu dastanı”, “Azarbaycanda “Koroğlu” dastançılıq ənənələri” əsərlərinin və bir sıra elmi məqalələrin, soraq-məlumat xarakterli kitabların və lüğətlərin müəllifidir. 5 cilddən ibarət “Azərbaycan nağılları” və “Azərbaycan dastanları”, “Azərbaycan folkloru antologiyası”, “Qaçaq Nəbi” dastanlarının yenidən işlənib nəşr olunması da onun elmi fəaliyyətinin əsas göstəricilərindən biridir...

   

İstiqanlığı və sakit rəftarı ilə diqqət çəkir. O, çalışmağı, səy göstərməyi sevir və başqalarına da kömək etməyi xoşlayır. Mərd və məğrur adamdır. Əsl kişilərə xas olan müsbət xüsusiyyətlərin hamısını onda tapmaq olar. Elə ona görə də kişiliyə, mərdliyə yüksək dəyər verir. Mərhəmətlidir, hamıya qarşı səmimi və isti olmağı ilə fərqlənir. Bir sözlə, haqqında söhbət açdığım filologiya elmləri doktoru Əliağa Cəfərov yaxşı insandır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)

 

 

 

Bazar ertəsi, 19 May 2025 12:48

"Azərbaycan tarının sehrli gecəsi” Romada

İtaliyanın paytaxtı Romada keçirilən Beynəlxalq Muzeylər Gecəsi (Notte dei Musei 2025) çərçivəsində Azərbaycan musiqisi təqdim olunub. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, ölkəmizin İtaliyadakı səfirliyinin tabeliyindəki Mədəniyyət Mərkəzinin dəstəyi ilə Romanın mərkəzindəki “Sala Santa Rita” salonunda keçirilən proqramda mərkəzin direktor müavini Gülnar Tağızadə musiqiçiləri təqdim edib. Daha sonra Azərbaycanın İtaliyadakı səfiri Rəşad Aslanov çıxış edərək tədbirin Roma bələdiyyəsinin təşkilatçılığı ilə keçirilən “Muzeylər gecəsi 2025” çərçivəsində təşkil edildiyini, milli musiqi irsimizin özünəməxsus olduğunu, konsert proqramının qonaqların zövqünü oxşayacağına əminliyini bildirib.

“Azərbaycan tarının sehrli gecəsi” adlı ikihissəli proqramda tanınmış musiqiçilər – Şəhriyar İmanov (tar), Şükür Əliyev (zərb) və İlqar Əliyev (klaviş) çıxış edərək milli musiqimizin ənənəvi və müasir çalarlarını bir araya gətirib, dünya musiqisindən də parçalar ifa ediblər. Konsert proqramı paytaxt sakinləri və qonaqlar tərəfindən böyük maraqla qarşılanıb.

Xatırladaq ki, ölkəmiz artıq üçüncü ildir ənənəvi keçirilən “Muzeylər gecəsi”nə qatılır. Romada isə 15-ci dəfə təşkil olunan bu tədbirlər silsiləsinin məqsədi sənət və mədəniyyəti birləşdirərək şəhər sakinləri üçün mədəni irsin fərqli tanıtımını təmin etməkdir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)

Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı ilə birgə layihəsində bugünkü mövzumuz Azərbaycanın 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra Türk dünyası ilə inteqrasiyasıdır.

 

2020-ci ildə Azərbaycanın Qarabağ uğrunda – ermənilər üzərində qazandığı qələbə – xalq arasında “Zəfər müharibəsi” adlandırılan 44 günlük Vətən müharibəsi – təkcə ölkənin ərazi bütövlüyünün bərpası deyil, həm də regionda siyasi və geostrateji balansın dəyişməsi ilə nəticələndi. Bu zəfər, Azərbaycanı yalnız regional deyil, eyni zamanda Türk dünyasının inteqrasiyasında aparıcı bir oyunçuya çevirdi.

Qələbədən sonra Azərbaycan ilə digər türkdilli dövlətlər arasındakı münasibətlərdə nəzərəçarpacaq aktivləşmə müşahidə olunur. Bu inteqrasiya siyasi, iqtisadi, hərbi və mədəni sahələrdə müxtəlif formalarda özünü göstərməkdədir.

  Zəfərdən sonra dəyişən geosiyasi mənzərə:

 44 günlük müharibənin nəticəsində Ermənistanın kapitulyasiyası və Qarabağın böyük hissəsinin azad olunması Cənubi Qafqazdakı güc balansını Azərbaycanın xeyrinə dəyişdi. Bu, həm də Türk dünyasının Qafqaz regionunda möhkəmlənməsi üçün tarixi fürsət yaratdı. Ən önəmlisi isə, bu zəfərlə Azərbaycan türkdilli dövlətlərə yalnız mənəvi deyil, həm də real siyasi nüfuzunu nümayiş etdirmiş oldu. Türkiyənin Azərbaycana açıq dəstəyi bu prosesdə xüsusi rol oynadı və Türk birliyinin praktik gücünü göstərdi.

  Türkiyə ilə müttəfiqlik və “Şuşa Bəyannaməsi”:

 Azərbaycanın Zəfərdən sonra atdığı ilk ciddi addımlardan biri 2021-ci ilin iyun ayında Türkiyə ilə imzalanan Şuşa Bəyannaməsi oldu. Bu sənəd iki ölkə arasında strateji müttəfiqliyi təsdiqləməklə yanaşı, Türk dünyasının hərbi və siyasi baxımdan inteqrasiyasını gücləndirən mühüm bir mexanizmə çevrildi. Bəyannamədə qarşılıqlı müdafiə öhdəlikləri ilə yanaşı, ortaq hərbi təlimlərin keçirilməsi, silah istehsalı sahəsində əməkdaşlıq və müdafiə sənayesində informasiya mübadiləsi kimi məsələlər əksini tapdı.

  Türk Dövlətləri Təşkilatında fəallaşma:

 2021-ci ilin noyabrında Türk Şurasının adının Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) olaraq dəyişdirilməsi və təşkilata yeni baxışın formalaşdırılması ilə Azərbaycan bu qurumda daha fəal və təşəbbüskar mövqe tutmağa başladı. Qarabağ müharibəsindən sonra Azərbaycanın qazandığı hərbi-siyasi nüfuz TDT daxilində də ona söz sahibinə çevrilmək imkanı verdi. Təşkilatın sammitlərində Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin çıxışlarında Türk birliyinin gələcəyi ilə bağlı strateji hədəflər tez-tez səsləndirilir.

  Nəqliyyat və enerji layihələri – Zəngəzur Dəhlizinin önəmi:

Zəfərdən sonra Cənubi Qafqazda yeni nəqliyyat xəritəsi formalaşmağa başladı. Ən önəmli layihələrdən biri Zəngəzur dəhlizidir. Bu dəhlizin açılması Türk dünyasının fiziki inteqrasiyası üçün mühüm addımdır. Azərbaycanın təşəbbüsü ilə canlanan Zəngəzur Dəhliz layihəsi – yəni Çin-Türkiyə-Avropa marşrutu üzrə yükdaşımaların artırılması – türkdilli dövlətlərin iqtisadi əlaqələrini intensivləşdirir və Azərbaycanın bu marşrutda əsas qovşaqlardan biri kimi rolunu artırır.

  Humanitar və mədəni əlaqələrin genişlənməsi:

 Azərbaycan Zəfərdən sonra yalnız siyasi və iqtisadi deyil, həm də mədəni-humanitar sahədə Türk dünyası ilə əməkdaşlığı dərinləşdirdi. Bakıda və Şuşada keçirilən Türk mədəniyyətinə dair festivallar, birgə konfranslar, ədəbiyyat günləri, tələbə mübadilə proqramları bu sahədəki aktivliyi nümayiş etdirir. Azərbaycan universitetləri türkdilli ölkələrdən tələbələr üçün yeni proqramlar təqdim edir, elm və təhsil sahəsində ortaq təşəbbüslər gerçəkləşdirilir.

  Qarabağın Türk dünyasında yeni status:

 Zəfərdən sonra Qarabağ yalnız Azərbaycan üçün deyil, Türk dünyası üçün də simvolik məna daşımağa başladı. Şuşa şəhəri "Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı" elan edildi. Bu, bir tərəfdən Qarabağın Türk dünyasına inteqrasiya olunmasına, digər tərəfdən isə beynəlxalq səviyyədə tanınmasına xidmət edir. Türk mədəniyyəti ilə bağlı tədbirlərin bu ərazidə keçirilməsi regionun mədəni diplomatiya baxımından nüfuzunu artırır.

 Azərbaycanın Zəfər müharibəsindən sonra Türk dünyasına inteqrasiyası təkcə milli maraqların deyil, ümumtürk həmrəyliyinin ifadəsi kimi dəyərləndirilməlidir. Bu inteqrasiya siyasi və iqtisadi hədəflərlə yanaşı, ortaq tarix, dil və mədəniyyətin bərpasına yönəlmiş bir strateji kursdur. Mövcud təşəbbüslərin davamlı olması üçün türkdilli ölkələr arasında siyasi iradə, qarşılıqlı güvən və praktiki əməkdaşlıq mexanizmlərinin daha da gücləndirilməsi zəruridir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)

 

Bazar ertəsi, 19 May 2025 14:00

78-ci Kann Film Festivalında MATRİARXAT

Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bəli, bütün diqqətlər Fransanın cənubundakı Kann şəhərində mayın 13-dən 24-dək davam edən Kann Film Festivalınadır, bu il festival “Unikal Perspektiv” kateqoriyasında yarışan filmlərlə (bu kateqoriyada çəkilmiş 20 filmdən 9-u debüt əsəridir) ilk dəfə rejissorluqda güclərini sınayan məşhur aktyorların iştirakı ilə əlamətdardır. Müxtəlif xarici mənbələr festivalın gedişatını şərh etməkdədirlər, o gün olsun, bizlər də bu sayaq möhtəşəm forumlara akreditasiya oluna bilək arzusu ilə mən də bu mənbələrdən sizlər üçün ən maraqlı olanları seçdim.

 

Aktyorların rejissora çevrilməsi fenomeni

Ən çox gözlənilən cazibədar ulduz Scarlett Johanssondur və Eleanor the Great dramıdır. Scarlett Johansson, 1929-cu il təvəllüdlü, 95 yaşlı aktrisa İyun Squibbi filminə dəvət edib ki, sonrakı illərdə dostluq etmək və yeni münasibətlər qurmağa çalışan qoca qarı Eleanoranın rolunu oynasın. Tənqidçilər bu rolun bu il olmasa da, 2026-cı ildə Oskar mükafatına namizəd olacağını proqnozlaşdırırlar.

“Alatoran” filmindən gözəl Kristen Stüart Kann Film Festivalına Lidiya Yuknaviçin eyniadlı memuarı əsasında rejissorluq etdiyi və birgə yazdıqları romantik biopik "Suyun xronologiyası"nı gətiribdir. Film, təqaüdünü itirdikdən sonra çətin keçmişini dəf etmək üçün yazıya və özünü kəşf etməyə üz tutan iddialı üzgüçü Lidiyadan (İmogen Poots) bəhs edir.

Bu arada, yeni başlayan gənc aktyor Harris Dikinson (2022-ci ildə Palma budağı qazanan Karl Kədər Üçbucağı və 2024-cü ildə Babe filmində Samuel filmlərində rol alıb) Ugly filmini yazaraq və birgə prodüser olaraq rejissorluq debütünü edir. Digər müstəqil nəsr əsərlərində olduğu kimi, Dikinson Londondakı evsiz və darıxdırıcı həyatından qaçmağa çalışan Mayk adlı qəhrəmanı (Frenk Dillane) yaradır.

Orijinal Perspektiv kateqoriyasına rejissor Harri Laytonun çəkildiyi və Alexander Skarsgardın oynadığı Pillion kimi filmlər də daxildir; Çarli Polingerin “Taun” filmi uşaqlara qarşı psixoloji pozğunluqlara səbəb olan ayrı-seçkilik problemindən bəhs edir...

 

Qadın Filmləri Festivalı Mövsümü

2025-ci il Kann Film Festivalının diqqət çəkən məqamı fransız böyük ekran ulduzu Cülyetta Binoşun (61 yaşında) ən mühüm müsabiqə kateqoriyası olan "Qızıl Palma budağı" üçün münsiflər heyətinə rəhbərlik etdiyi zaman qadınlara verilən böyük dəstək oldu. Digər qadın münsiflər arasında Hollivud ulduzu Halle Berri, hindistanlı film prodüseri Payal Kapadia, italyan aktrisa Alba Rohrwacher, fransız-mərakeşli jurnalist Leyla Slimani də vardır.

“Un Certain Reard” kateqoriyasında münsiflər heyətinə rəhbərlik etmək üçün britaniyalı qadın rejissor və operator Molli Manninq Uoker (31 yaş) da dəvət olunub. Ən yaxşı debüt filmi nominasiyasında "Kamera d'Or" kateqoriyasında münsiflər heyətinə italiyalı rejissor və ssenarist Alice Rohrwacher-in (43 yaş) başçılıq etməsi istənilib. Qısa Filmlər və La Cinef kateqoriyalarında münsiflər heyətinin sədri həm də qadın rejissor və ssenarist Maren Ade-dir (48, Almaniya).

 

İstedadlı insanlar görüşür

Bu il "Qızıl Palma budağı" uğrunda mübarizə aparan 20-dən çox film təcrübəli rejissorların yeni əsərləri arasında şiddətli rəqabət vəd edir: Kelly Reichardt-ın (ABŞ) “İlahmverici”, Lynne Ramsay-ın (Böyük Britaniya) “Öl, mənim sevgim”, by Yoahim Trier-in (Danimarka) “Affeksjonsverdi”, Oliver Hermanus-un (CAR) “Səsin tarixçəsi” filmləri bu qəbildəndir.

Bundan əlavə, inkişaf etməkdə olan kinorejissorların yeni buraxılışları var: qadın rejissor Hafsia Erzi (Fransa) tərəfindən "La Petite Derniere", Hayakawa Chie (Yaponiya) tərəfindən "Renoir", Bi Qanın (Çin) Shu Qi ilə oynadığı "Dirilmə" (Vəhşi Dövr) filmləri və s.

Xüsusilə, kiçik şəhərdə COVID-19 pandemiyası zamanı baş verən maraqlı hadisələrdən bəhs edən, rejissor Ari Asterin (ABŞ) məşhur A24 kinostudiyasında çəkdiyi “Eddinqton” müasir komediyasını qeyd etmək lazımdır. Eddinqton qırmızı xalçada ulduzlarla dolu aktyor heyəti ilə sıçramağı vəd edir: Joaquin Phoenix, Pedro Pascal, Emma Stone, Austin Butler...

IndieWire kino tənqidçiləri saytı fransız qadın rejissor Julia Ducournaunun Alpha filmini (2021-ci ildə şokedici psixoloji qorxu filmi Titan üçün Qızıl Palma budağına layiq görülmüş) yüksək qiymətləndirib. Ducournaunun qadınların cəmiyyətdəki mövqeyindən ağır şəkildə istifadə etdiyi yeni filmi gənc aktrisa Melissa Borosun canlandırdığı eyniadlı qəhrəmanın təlatümlü yaş həddinə çatmasından bəhs edir.

 

Tom Kruz Kann 2025-ə “təyyarə ilə uçur”

Rejissoru Kristofer MakQuarri olan və Tom Kruzun casus İtan Hant rolunda oynadığı Hollivud blokbasteri Missiya: Mümkün olmayan – Son Ölüm filminin premyerası əsas müsabiqə kateqoriyasına daxil olmasa da, 2025-ci il Kann Film Festivalının ən çox gözlənilən əyləncə blokbasteridir.

62 yaşında olan "Fəaliyyət Kralı" Tom Kruz hələ də 1996-cı ildən bəri serialı sevən tamaşaçılara orijinallıq və məmnunluq gətirmək üçün havada ilgəkdən asılmaq və ya CGI effektlərindən istifadə kimi ən cəsarətli aksiya səhnələrini çəkir.

Bəziləri hətta Tom Kruzun 2026-cı ildə Ən Yaxşı Aktyor nominasiyasında Oskar mükafatına layiq olduğunu deyir.

CNN hesab edir ki, Missiya: Mümkün olmayan seriyasındakı son film, 2022-ci ildə Kannda premyerası olan Maverick kimi, 2025-ci ildə Kann Film Festivalında premyerasından sonra kassada 1 milyard dollar gəlir əldə edə bilər.

 

Qapaq şəklində 2025-ci il Kann Film Festivalının ulduzları arasında Scarlett Johansson, Tom Cruise və digərləri.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)

 

 

68 -dən səhifə 2264

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.