Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

36.

MÜTALİƏ ETMƏYİN FAYDALARININ XÜLASƏSİ

Biz kitab boyu sizlərə mütaliə etməyin faydaları barədə bəhs etdik. Sonda isə bütün sadalananları bir yerə cəmləyib ümumi mənzərə yaratmağa çalışacağıq.

Beləliklə, mütaliənin ən əsas faydaları aşağıdakılardır:

Üfüqlərinizi genişləndirəcəksiniz

Kim biliyin güc olduğunu söyləyirsə, tamamilə haqlıdır. Həyat bizi təklif olunan şərtlərə uyğunlaşmağa məcbur edir və çox vaxt yalnız illərlə qazanılmış bacarıq və biliklər onların öhdəsindən gəlməyə kömək edir. Müasir dünya bizə bir çox alternativ məlumat mənbəyi təklif etsə də, kitablar hələ də ən yaxşısıdır. Onların sayəsində yalnız yeni bir şey öyrənmirsiniz ki, həm də müəyyən bir fenomenin keyfiyyətcə təhlilini öyrənə bilirsiniz.

Yeri gəlmişkən, ingilis alimləri zehni qabiliyyətlərimizin ömür boyu oxunan kitabların həcmindən birbaşa asılı olduğunu aşkar etdilər. Təəccüblüdür ki, həqiqət budur: oxu bacarıqları ilə insanın idrak qabiliyyətləri arasında aydın bir asılılıq var.

Təsəvvürünüzü  inkişaf etdirəcəksiniz

Kino sənəti fantaziyamızı tam gücü ilə işləmək imkanından məhrum edir — rejissorlar və prodüsserlər mətni bizim üçün vizuallaşdırmağa diqqət yetirirlər. Kitablara gəldikdə, mətnlə oxucu təxəyyülü birləşdirilməli və sözün əsl mənasında müəllifin təklif etdiyi şeylər əsasında oxucu öz dünyasını yaratmalıdır. Beləliklə, oxumaq yalnız müxtəlif sahələrdə biliklərimizi genişləndirmir, həm də yaradıcılıq və Yan düşüncənin inkişafına imkan verir və bu bacarıqlar çox faydalı ola bilər.

Söz ehtiyatınızı artıracaqsınız

Yüksək keyfiyyətli ədəbiyyat nitqinizi gündəlik həyatda rast gəlinməyən yeni sözlər və ifadələrlə şaxələndirməyə imkan verəcəkdir. Xüsusən əcnəbi dillərdə oxumaq hədsiz fayda verəcək. Azərbaycanlı oxucu əsasən ana dilindən başqa türk, ingilis və rus dillərində mütaliə edir. Təəccüblü deyil ki, belə bir deyim var, rus dilini öyrənmək üçün, hətta rusun özünə belə bir ömür lazımdır. Və bu zarafat deyil. Rus dili haqlı olaraq dünyanın ən çətin dillərindən biri hesab olunur. Oxumaq ideala yaxınlaşmağa kömək edəcəkdir.

Stressdən qurtulacaqsınız

Böyük şəhərlərin sakinləri daim stres altında olmaq məcburiyyətində qalırlar: işdəki tıxanma, əsəb gərginliyi, daimi yorğunluq. Kitablar bizi başqa dünyalara sürükləmək, aktual problemlərdən yayındırmaq üçün demək olar ki, sehrli qabiliyyətə malikdir. Hiyləgər bir şəkildə bükülmüş bir süjet məkanına dalmaq, ən azı bir müddət öz şəxsi və iş çətinliklərinizi unutmaq üçün hər şans var. Bundan əlavə, keyfiyyətli ədəbiyyat bəzən bu qədər çatışmayan əla ilham mənbəyi ola bilər.

Emosional zəkanızı inkişaf etdirəcəksiniz

Bu və ya digər kitabı nə qədər tez-tez əlimizə alsaq, ətrafımızdakı dünya haqqında bir o qədər çox şey öyrənirik, amma əldə etdiyimiz bilikləri real həyatda tətbiq etməyi öyrənmək yaxşı olardı. İntellektual baza yaxşıdır, lazımi anda istifadə etmək imkanı əvəzsizdir. Mütəmadi oxumaq öz düşüncələrinizi daha yaxşı formalaşdırmağa imkan verir. Kitablar sayəsində ünsiyyət dairəsini genişləndirmək, maraqlı bir həmsöhbət olmaq və dünya ilə qarşılıqlı əlaqədən zövq almağa başlamaq mümkündür. Söz yox, oxuduqlarımız şüurumuza müsbət təsir göstərir, nitqi cilalayır və şeylərə öz baxışımızı formalaşdırır.

Uzun illər beyninizin tam işləməsini təmin edəcəksiniz

Beyin mütəxəssisləri əmindir: oxumaq qocalıqda demansın qarşısını almağın ən asan yollarından biridir. "Yaşsız beyin" kitabının müəllifi Dale Bredesenə görə, yaşlı demans beynin ayrı-ayrı hissələrinin tədricən yavaşlaması ilə əlaqədardır, ancaq həyatınız boyunca mütəmadi olaraq oxuyursanızsa, şüurunuz və zehniniz davamlı inkişafda olacaq və oxumaq vərdişi olmayan bir insanınkından bir neçə dəfə daha yaxşı işləyəcək. Bu fenomen çox sadə bir şəkildə izah olunur: işləməyən şey ölür və beynimiz də istisna deyil.

Düzdür, hər dəfə kitab götürəndə beyin inkişaf etmir. Məlum olur ki, hər iki yarımkürənin işə qoşulması üçün özünüzü bir növ "oxucu transına"qərq etməlisiniz. Yəqin ki, heç olmasa bir dəfə diqqətinizi tamamilə mənimsəyən bir əsər oxumusunuzsa, bu vəziyyət sizə yaxşı tanışdır. Məhz bu anda beyniniz fəaliyyət və inkişaf mərhələsində olur.

Xoşbəxt olacaqsınız

Bu yaxınlarda Liverpool sosioloqları dünyaya qeyri-adi bir araşdırmanın nəticələrini təqdim etdilər: belə çıxır ki, oxuyan insan nəinki xarici stimul və streslə daha uğurlu mübarizə aparır, həm də daxili harmoniyanı daha asan tapır.

Həm də məlum oldu ki, oxuyan insanlar demək olar ki, klinik depressiya riski altındadır, pessimist düşüncələrə meylli deyillər və ümumiyyətlə bütün həyatları boyu kitab oxumayanlardan daha xoşbəxtdirlər. İndi bütün bu sadalananlar yerli ədəbiyyatla və dünya ədəbiyyatı ilə tanış olmağa başlamaq üçün bir səbəb deyilmi?

Növbəti: 37.Yekun

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.10.2025)

Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı ilə birgə layihəsində bugünkü mövzumuz Yusif Balasaqunlu və təlim-tərbiyə konsepsiyasıdır.

Türk mədəniyyət tarixində Yusif Balasaqunlu, həm siyasi düşüncənin, həm də pedaqoji-əxlaqi fikrin banilərindən biri kimi mühüm yer tutur. Onun XI əsrdə qələmə aldığı “Qutadğu Bilig” (“Xoşbəxtlik gətirən bilik”) əsəri yalnız bir didaktik poemadan ibarət deyil, həm də dövrün maarifçilik, idarəçilik və tərbiyə fəlsəfəsini özündə birləşdirən ensiklopedik abidədir. Balasaqunlu bu əsəri vasitəsilə insanın mənəvi kamilliyini, cəmiyyətin ədalət və elm üzərində qurulmasını əsas məqsəd kimi qarşıya qoyur.

Yusif Balasaqunlu üçün elm yalnız bilik toplamaq vasitəsi deyil, həm də insanı doğru davranışa, düzgün düşüncəyə və ədalətli həyata yönəldən mənəvi gücdür. O yazır ki, bilik insanı heyvandan fərqləndirən əsas xüsusiyyətdir; biliksiz insan “kor” və “kar” kimidir.

Elm, həm fərdin mənəvi dünyasının formalaşmasında, həm də dövlətin idarə olunmasında ən vacib amildir. Balasaqunlu elmin sosial funksiyasını da vurğulayır: elmli insan cəmiyyət üçün faydalıdır, savadsız isə zərər mənbəyinə çevrilə bilər. Bu fikir müasir pedaqogikanın “bilik və dəyər inteqrasiyası” prinsipinə bənzər şəkildə erkən orta əsrlərdə formalaşmışdır.

 “Qutadğu Bilig”də tərbiyə anlayışı yalnız fərdin davranış qaydaları ilə məhdudlaşmır; o, insanın ruhani təkamülünü və mənəvi məsuliyyətini ifadə edir. Yusif Balasaqunlu tərbiyəni “daxili nizamın qurulması” kimi izah edir. Onun fikrincə, insan doğuşdan müəyyən qabiliyyətlərlə doğulur, lakin bu qabiliyyətlər düzgün tərbiyə ilə kamilləşdirilməzsə, mənasız hala gələ bilər. Əsərdə dörd əsas mənəvi sütun — ədalət (Kün Togdı), səadət (Ay Toldı), ağıl (Ögdülmiş) və qənaət (Odgurmış)  üzərində qurulan tərbiyə sistemi təqdim olunur. Bu obrazlar vasitəsilə Balasaqunlu insan həyatında intellektual biliklə mənəvi dəyərlərin vəhdətini təsvir edir.

Yusif Balasaqunlu tərbiyəni yalnız fərdi səviyyədə deyil, dövlət idarəçiliyi kontekstində də izah edir. Onun fikrincə, ədalətli və bilikli hökmdar cəmiyyətin tərbiyəçisi rolunu oynayır. Dövlətin sabitliyi, xalqın rifahı və mənəvi nizamın qorunması üçün hökmdar elmli, vicdanlı və ədalətli olmalıdır. Bu baxımdan “Qutadğu Bilig”də dövlət bir “məktəb”, hökmdar isə “müəllim” kimi təqdim olunur. Hər bir vəzifə sahibi, xalq qarşısında mənəvi məsuliyyət daşımalıdır. Bu, türk maarifçilik düşüncəsində tərbiyənin ictimai ölçüsünü göstərən ən qədim nümunələrdəndir.

Balasaqunlu ailəni tərbiyənin başlanğıc nöqtəsi kimi qəbul edir. Onun fikrincə, uşağın davranış və əxlaqının formalaşmasında valideyn nümunəsi əsas rol oynayır. “Qutadğu Bilig”də uşağın tərbiyəsində sevgi, mərhəmət və ədalət anlayışlarının önəmi vurğulanır. O yazır ki, “uşağa sərtliklə deyil, hikmətlə yanaşmaq lazımdır”,  bu fikir müasir psixopedagogikanın əsas prinsiplərindən biri kimi səslənir.

Yusif Balasaqunlu üçün tərbiyənin son məqsədi “kamil insan” yetişdirməkdir. Kamil insan — elmi, əxlaqı və ədaləti birləşdirən, cəmiyyətin rifahı üçün çalışan şəxsdir. Bu ideya sonrakı əsrlərdə Əhməd Yəsəvi, Nəsimi və Füzuli kimi mütəfəkkirlərin yaradıcılığında davam etmiş, türk-İslam mənəvi düşüncəsinin mərkəzinə çevrilmişdir.

Yusif Balasaqunlu təlim və tərbiyə məsələlərinə fəlsəfi və sosial aspektlərdən yanaşaraq, orta əsr türk maarifçiliyinin təməlini qoymuşdur. Onun “Qutadğu Bilig” əsəri yalnız etik və siyasi traktat deyil, həm də pedaqoji manifest kimi dəyərləndirilə bilər. Burada elm, əxlaq və ədalət prinsipləri bir-birini tamamlayaraq, insan və cəmiyyətin harmonik inkişaf modelini təqdim edir.
Bu baxımdan Yusif Balasaqunlu həm dövrünün, həm də bütün türk-islam sivilizasiyasının ən mühüm təlim-tərbiyə nəzəriyyəçilərindən biri kimi tarixdə qalmaqdadır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.10.2025)

İlqar İsmayılzadə,

fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi

Dünən 10.10.2025 tarixində Cəlilabad şəhərinin Bayraq meydanı kimi tanınan, eyni halda qədim və sirli Həməşəranın ən böyük və möhtəşəm yadigarı olan Həməşəratəpənin qərb ətəyində Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidməti tərəfindən həm tarixi-mədəniyyət abidəmizə, həm də Dövlətimizin adına yaraşan səviyyədə hazırlanmış xüsusi məlumat lövhəsinin quraşdırıldığını görüb əraziyə yaxınlaşdım və löhvə üzərində yazılan məlumatlarla tanış olmaq istədim. Lakin orada yazılanları oxuduqda, sözün həqiqi mənasında təəccübləndim.

Çünki minilliklərdən bizə yadigar qalmış qədim və sirli Həməşəra abidəsinin Orta əsrlərə aid olan yerli əhəmiyyətli bir abidə olaraq qeyd edildiyinə şahid oldum. Abidənin adının isə "Nadirtəpə" kimi qeyd edilməsi daha qəribədir.

Bu, məlum lövhədə tarixi-mədəniyyət abidəsinin həm adı, həm də tarixinin təyinatında çox ciddi təhrif və yanlışlığa yol verildiyini göstərir.

Bununla bağlı dərhal aidiyyəti şəxslər və yerli tarixçilərdən bir neçəsi ilə əlaqə saxlayıb onlarla öz fikirlərimi bölüşdüm.

Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətinin mətbuat katibi dəyərlimiz Fariz Hüseynli ilə əlaqə saxladım. O, bu qəbil lövhələrdə müəyyən səhvlərin olduğunu təsdiqlədi və bütün məlumatların əslində 2001-ci ildə təsdiq olunmuş tarix-mədəniyyət abidələrinin siyahısında mövcud olan məlumatlar əsasında olduğunu bildirdi. Həmin qərar Dövlət Xidməti üçün hüququ sənəd olduğundan məlumatlar da orada yazıldığı kimi lövhələr üzərinə qeyd edilmişdir. Əlbəttə, həmin siyahı üzərində dəyişikliyə start verilib və bu problem aradan qaldırılan kimi həmin lövhələrdə olan yanlış məlumatlar da yenilənəcək...

Mən bir araşdırmaçı kimi həmin tarixi-mədəniyyət abidəsinin tarixi və adı ilə bağlı bəzi qeydrləri təqdim etmək məcburiyyətindəyəm:

Abidənin tarixi:

Bu abidə heç də lövhədə yanlış şəkildə qeyd edildiyi kimi Orta əsrlərə aid olan bir abidə deyil.

Həməşəratəpənin özündə deyil, əslində onun yaxınlığı və ətrafında yerləşən Mişarçayın sahilində hələ 1965-ci ildə arxeoloqlar mərhum İdeal Nərimanov və Fərman Mahmudov tərəfindən arxeoloji qazıntı və tədqiqat işləri aparılmış, ərazidə Eneolit (e.ə. 4-cü minillik) və erkən Tunc dövrlərinə (e.ə. 3-cü minilliyə) aid yaşayış məskənləri, eləcə də həmin dövrlərə aid olan çoxsaylı maddi-mədəniyyət nümunələri aşkar edilmişdir. Bu da müxtəlif ensiklopedik əsərlər və elmi-arxeoloji hesabatlarda "Mişarçay Yaşayış Yeri" və ya "Mişarçay abidələri" kimi qeyd edilib.

İndi ətrafındakı abidələrin belə bir qədim tarixə malik olduğu halda onun əsas hissəsi olan Həməşəra təpəsini Orta əsrlərə aid etmək sözün həqiqi mənasında qəribə və təəccüblüdür.

İndiyədək Həməşəratəpə üzərində arxeoloji qazıntı və araşdırma aparılmasa da mərhum İbrahim Qurbanovun Cəlilabad rayonunda I katib işlədiyi ilk illərdə (təxminən 1981-ci illərdə) həmin təpənin üzərində bulldozer vasitəsilə hamarlatma işi görülərkən, təpənin üst qatından 3 ədəd küp qəbir aşkar edilmişdir. Həmin küp qəbirlər içində olan insan sikletləri və digər əşyalarla (qılınc, xəncər və s.) birlikdə Bakıya göndərilmiş, daha sonra mərkəzdən gələn göstəriş əsasında Təpə üzərində qazıntı işlərinə rəsmən qadağa qoyulmuşdur. Bu da ən azından həmin təpənin minillərlə qədim tarixə malik olduğunu sübut edir. Çünki küp qəbirləri mədəniyyəti Zərdüştilik, Yəhudilik, Xristianlıq və İslam dinlərinə yad olan bir dəfn ayinidir. Bu ayinin daha öncə bu ərazilərdə geniş yayılmış Mitrazim və ya Mehrpərəstlik dininə aid olduğu təsbit edilmişdir. Hətta, ötən əsrin ikinci yarısında Cəlilabadın uyğun ərazilərində arxeoloji qazıntı və araşdırma aparmış professor mərhum İdeal Nərimanovun (1927-2006) Həməşəra təpəsinin səkkiz təbəqədən ibarət tarixi bir abidə olduğunu söyləməsi ilə bağlı şahidlər də mövcuddur.

Belə olan halda ilkin ehtimala görə, minimum 2 min, maksimum 5-6 min il qədim tarixə malik olan bir abidəni hansı əsasla Orta əsrə aid olan, həm də yerli əhəmiyyətli sadə bir abidə kimi təqdim etmək olar?!

Onu "Nadirtəpə" adlandırmaq isə abidənin Nadir Şah Əfşardan (22.10.1688-19.06.1747) başladığı və təxminən 250-300 il tarixə malik olduğunu sübutsuz şəkildə iddia etmək anlamındadır...

Abidənin adı:

Muğan diyarının İran ərazisində yerləşən Aslandüz şəhərinin cənub qərb hissəsində "Nadirtəpə" (Nadir təpəsi) adlı tarixi abidə mövcud olsa da, Cəlilabad şəhərinin mərkəzində yerləşən qədim və sirli Həməşəratəpə heç bir tarixi məxəzdə "Nadirtəpə" kimi qeyd edilməmişdir.

Nadir şah Əfşarın 1741-ci ilin yay və payız aylarında Azərbaycana yürüşü zamanı Həməşərada (indiki Cəlilabad ərazisində) olması və qoşunu ilə ona qarşı üsyan qaldırmış yerli Həməşəra əhalisinə divan tutması, həmçinin Həməşəra şəhərini viran qoyması ilə bağlı müəyyən məlumatlar mövcuddur. Böyük ehtimalla o Həməşəra şəhərində qaldığı zaman onun ən yüksək nöqtəsi olan Həməşəratəpə üzərində qalmışdır. Lakin bir sərkərdənin hansısa minillikdən qalma bir təpə üzərində bir neçə gün, həftə və ya ay müddətində qalması həmin tarixi məkanın adını dəyişə bilməz. Çünki bu abidə hələ Nadir şah Əfşarın ata-babası və ulu əcdadının dünyaya gəlişindən çox-çox öncə mövcud olmuş qədim və sirli bir abidədir.

Əslində bu adın həmin hündürlüyə ilk dəfə doğma elimizin tanınmış şairi mərhum Abbasağa Azərtürk (1934-1998) tərəfindən "Cəlilabad dastanı" (Şeirlər və poemalar) adlı əsərində verildiyi şeir və poeziya əhlinə bəllidir. Hər halda bu bir şair yanaşmasıdır və tarixçilər, eləcə də bu qəbil tarix-mədəniyyət abidələrinin məlumat lövhəsini hazırlayan aidiyyəti qurumlar heç bir tarixi əsası olmayan, eyni halda hansısa bir şairin hansısa bir şeirindən iqtibas edib onu tarixləşdirməməlidirlər. Çünki belə bir addım həm böyük yanlışlıq, həm də tarixin açıq-aşkar formada təhrifidir.

Tarixçi və coğrafiyaşünas alim Həmdullah Mustovfi Qəzvini (1281-1346) özünün "Nüzhətul-qulub" (Qəlblərin əyləncəsi) əsərində qədim Həməşəra şəhərinin Fərhad ibn Güdərz (Güdərz oğlu Fərhad) adlı şəxs tərəfindən tikildiiyi və Fərhadın həmin şəhərdə padşah (əmir, hakim) kimi məskunlaşdığını bildirilmişdir. Lakin bununla belə həmin təpənin indiyədək heç bir tarixi mənbədə "Fərhadtəpə" kimi təqdim edildiyi təsbit edilməmişdir. Əgər həmin abidə üzərində hansısa şah və ya sərkərdənin çadır qurub qalması adlandırma üçün kafidirsə, o zaman nədən onun adının "Fərhadtəpə" deyil, 250 il öncə burada qalmış və amansız qırğınlara imza atmış Nadir şah adına adlandıraq?

Hər halda bu tarixi abidənin adının qədim Həməşəra şəhərinin adına uyğun olaraq "Həməşəratəpə" adlandırılması daha münasib və daha doğrudur. Yerli tarixçi-tədqiqatçılar da bununla bağlı eyni fikirdədirlər...

Xahiş...

Burada fürsətdən istifadə edib bir cəlilabadlı və aradırmaçı olaraq Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətinin rəisi, Əməkdar memar, memarlıq üzrə elmlər doktoru, professor Səbinə xanım Hacıyevaya müraciət edir, tarixi-mədəniyyət abidələrimizin adları və onların hansı dövrə aid olduğunun təyinatı ilə bağlı yenidən baxış keçirilməsi və mövcud yanlışlıqların aradan qaldırılması üçün lazım olan addımların atılmasına dair göstəriş verməsini xahiş edirəm! Çünki tarixi-mədəniyyət abidələrimiz təkcə onlara qanunsuz müdaxilə ilə deyil, həm də onların adları və tarixlərinin təhrif edilməsi ilə məhv ola bilər...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.10.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Dəzgah rəsmlərini çəkmək o qədər də rahat deyil, buna görə də bu sahəyə meyl edənlər çox azdır. Və onardan biri də Xalq rəssamı Elmira Şahtaxtinskayadır. Və bu gün onun anım günüdür.

Elmira Şahtaxtinskaya 25 oktyabr 1930-cu ildə Bakı şəhərində doğulub. Orta təhsilini Bakı şəhərində alıb, daha sonra Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Rəssamlıq Məktəbini (indiki Rəssamlıq Akademiyası, 1950) və V. İ. Surikov adına Moskva Rəssamlıq İnstitutunu bitirib.

Surikov məktəbi əlbət ki onun karyera inkişafında həlledici rol oynayıb.

Elmira Şahtaxtinskaya daha çox plakat və dəzgah rəsmlərinin müəllifi kimi şöhrət tapıb. XX əsrin 70-ci illərində "Azərbaycan qədim mədəniyyət diyarıdır" plakat silsiləsini, Azərbaycanın elm, ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinin portretlər qalereyasını, dəzgah rəsmləri və akvarellərindən "Çexoslovakiyada", "Sosialist Bakısı" seriyası, "Bolqarıstanda", "Qutablar" (1963) və "Novruz bayramı" tablolarını yaradıb. Moskva, Kaunas və s. şəhərlərdə fərdi sərgisi nümayiş etdirilib.

Rəssamın yaradıcılığında sülh və xalqlar dostluğu, əmək mövzusu əhəmiyyətli yer tutur. 70-ci illərdə çəkdiyi "Azərbaycan qədim mədəniyyət diyarıdır" plakatlar silsiləsində Azərbaycanın orta əsrlərdə yaşayıb yaratmış elm və mədəniyyət xadimlərinin (Nəsirəddin Tusi, Məhsəti Gəncəvi, İmadəddin Nəsimi, Məhəmməd Füzuli, Əcəmi Naxçıvani, Sultan Məhəmməd və başqaları), 70–80-ci illərdə isə müasir sənətkarların (Üzeyir Hacıbəyli, Hüseyn Cavid, Səməd Vurğun, Səttar Bəhlulzadə, Qara Qarayev, Fikrət Əmirov və başqaları) portretlərini yaradıb.

E. Şahtaxtinskaya "Şərəf nişanı" ordeni ilə təltif edilib, 1963-cü ildə əməkdar incəsənət xadimi, 1977-ci ildə isə Azərbaycanın xalq rəssamı adına layiq görülüb. 13 oktyabr 1996-cı ildə Moskvada vəfat edib, Bakıda  Fəxri xiyabanda dəfn olunub

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.10.2025)

İlqar İsmayılzadə,

fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi

AYB Lənkəran Bölməsi, Lənkəran şəhər Heydər Əliyev Mərkəzi və "Söz" jurnalı redaksiya heyətinin birgə təşkilatçılığı ilə uzun müddət  Lənkəran mətbuatına rəhbərlik edən, Lənkəran ədəbi mühitinin formalaşmasında xüsusi xidmətləri olan şair Şəkər Aslanın 90 illik yubileyi təntənəli şəkildə qeyd olundu.

Lənkəran şəhər Heydər Əliyev Mərkəzində baş tutan tədbiri Mərkəzin direktoru Reyhanə Sadıqova açdı. O, rayonun tanınmış ziyalıları,  yaradıcı adamlarının yubiley tədbirləri və xatirə gecələrinin keçirilməsi ilə bağlı Mərkəzin tədbirlər planında Şəkər Aslanın xüsusi yeri olduğunu bildirdi. Tədbirin keçirilməsi ilə əlaqədar "Söz" jurnalının baş redaktoru Sevda Əlibəyli ilə mütəmadi söhbətlərindən danışıb, bu tədbirin məhz Sevda xanımın aparmasını məqsədəmüvafiq bilərək sözü ona verdi.

Sevda Əlibəyli giriş çıxışında Şəkər Aslanın ömür yoluna işıq salaraq onun rayonun Boladi kəndində anadan olduğunu, M. Qorki adına Moskva Dünya Ədəbiyyatı institutunda təhsil aldığını, uzun müddət Lənkəranda çıxan "Leninçi"(indiki "Lənkəran") qəzeti və "Söz" jurnalının baş redaktoru olduğunu, ömrünün sonunda Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Lənkəran Bölməsinə rəhbərlik etdiyini bildirdi. Şair Nəbi Xəzrinin uğurlu yolu ilə ədəbiyyata gəldiyini, ömrünün sonuna kimi rayonda yaşasa da, ölkənin ədəbi ictimaiyyəti arasında özünəməxsus yeri olduğunu qeyd edib, Xalq şairi Məmməd Arazın onun haqqında dediyi: "Sən bölgə şairi deyil, ölkə şairisən,"- sözlərini xatırlatdı. Sonra şair haqqında nümayiş olunan videorolik onun həyat salnaməsinə bir daha işıq saldı.

Daha sonra şair haqqında danışmaq üçün söz qonaqlara verildi. AMMA Ədəbiyyat İnstitutunun müasir ədəbi tənqid şöbəsinin  müdiri, filologiya elmləri doktoru, tanınmış tənqidçi Vaqif Yusifli Şəkər Aslan yaradıcılığı haqqında ətraflı danışaraq onun gözəl təbiət şairi, məhəbbət şairi, vətənpərvər bir şair olduğunu qeyd etdi. Onun Azərbaycan ədəbiyyatına gətirdiyi yeniliklərdən danışıb, sonetlər çələngi yazmaq ənənəsinin bu gün də bölgə şairləri tərəfindən davam etdirildiyini bildirdi.

AYB Lənkəran Bölməsinin sədri yazıçı-dramaturq Qafar Cəfərli öz çıxışında bölgədə ədəbi mühitin inkişaf etdirilməsində Şəkər Aslanın xüsusi rolu olduğunu qeyd etdi. Onun yaradıcı insanlara göstərdiyi qayğıdan danışıb, zahirən ciddi, sərt görkəmi təsiri bağışlasa da, çox xeyirxah, ürəyipak və gözəl bir ziyalı olduğundan danışdı.

Daha sonra Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı, respublikanın ilk poliqrafçı alimi Şəddat Cəfərov, hüquq elmləri doktoru, professor İbrahim Quliyev, "Aşkarlıq" qəzetinin baş redaktoru, yazıçı-publisist Hacı Etibar Əhədov Şəkər Aslan haqqında xatirələrini bölüşüb onun gözəl şair olmaqla yanaşı, həm də gözəl insan, qayğıkeş dost, öz işinə  məsuliyyətlə yanaşan bir sənət adamı, vətənini, xalqını sevən əsl bir vətəndaş olduğunu bildirdilər. Şair Vaqif Hüseynovun qızı Xalidə Vaqifqızı atası ilə Şəkər Aslanın dostluğundan, bir-biri ilə şeirləşməsindən danışıb Vaqif Hüseynov ona həsr etdiyi şeirini oxudu. Şairlərdən Xudaverdi Cavadov, Ağamir Cavad, Əhməd Haqsevər və Ofelya Nəzərova şair haqqında xatirələrini danışıb, ona həsr etdikləri şeirlərini oxudular.

Videoçarxda şairin canlı səsinin dinlənilməsi və məktəblilərin ifasında şairin şeirlərinin oxusu tədbirə xüsusi gözəllik qatdı. Sonda söz Şəkər Aslanın qızı Aytel Aslanovaya verildi. Aytel xanım tədbirin təşkilatçılarına, atası haqqında xoş söz deyən çıxışçılara, eləcə də tədbirdə iştirak edən hər kəsə ailəsi adından dərin təşəkkürünü bildirdi. Tədbir xatirə şəkilləri çəkilməklə başa çatdı.

Həm də rayon ziyalılarının bir qrupu Boladi kənd qəbiristanlığında şairin məzarını ziyarət etdilər. Şairin xatirəsinə yasin surəsi oxunub, dualar edildi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.10.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

11 oktyabr 1937-ci ildə sədr hərbi hüquqşünas İ. O. Matuleviç, üzvlər hüquqşünaslar İ. M. Zaryanov və Y. K. Yiqur, katib hərbi hüquqşünas Kostyuşenko və SSRİ Baş Prokurorluğunun baş köməkçisi R. S. Rozovskinin iştirakı ilə iclas keçirilir. İclasın qərarında deyilirdi:

“İş məhkəməyə göndərilsin, işə şahidsiz, prokurorsuz və vəkilsiz baxılsın."

12 oktyabr saat 18:00-da "məhkəmə" başlayır və 18:20-də sona çatır. Məhkəmə qərara alır:

"Vəli Məmmədsöyün oğlu Xuluflu ən yüksək cəzaya – güllələnməyə məhkum edilsin."

Beləliklə, 13 oktyabr 1937-ci ildə Vəli Xuluflu güllələnir.

Bu gün anım günü olan Vəli Xuluflu 26 may 1894-cü ildə Yelizavetpol quberniyasının Xuluflu qəsəbəsində (indiki Şəmkir rayonu) anadan olub. O, ibtidai təhsilini 1905–1907-ci illərdə mollaxanada alıb. 1912-ci ildə Gəncədə Şah Abbas məscidi nəzdindəki "Mədrəseyi-ruhaniyyə"ni bitirib, istiqlal şairi Əhməd Cavadla birlikdə dövrün tanınan şəxsiyyətləri, məşhur din xadimi Yelizavetpol (Gəncə) Müsəlman Ruhani Seminariyasının müdiri Axund Hüseyn Pişnamazzadədən, ədəbiyyatşünas Abdulla Surdan, dilçi-folklorşünüs Mirzə Abbas Abbaszadədən, filosof şair-dramaturq Hüseyn Caviddən, M. Müşfiqin həyat yoldaşının əmisi, tanınan pedaqoq İdris Axundzadədən, şair və ictimai xadim Əli Razidən, vətənpərvər şair Əli Nəzmidən dərs alıb.

1913-cü ildən "Mədrəseyi-Ruhaniyyə" müəllim kimi fəaliyyət göstərib. Həmin vaxtdan gizli inqilabi işə qoşulub və 1919-cu ildə RSDFP sıralarına daxil olub. Xuluflu təhsilini davam etdirərək 1917-ci ildə Gəncədə Müəllimlər İnstitutunu bitirib və müəllim kimi fəaliyyətini davam etdirib. 1921–1922-ci illərdə Gəncə quberniyasında qəza partiya komitəsinin katibi vəzifəsində çalışıb. 1921-ci ildə partiya sıralarında "təmizləmə işləri" ilə əlaqədar Sov.İKP üzvlüyündən çıxarılıb. O, Bakı Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsinə daxil olub, 1922–1927-ci illərdə Yeni Türk(Azərbaycan) Əlifbası Komitəsində təlimatçı kimi işləyib.

Eyni zamanda 1927–1929-cu illərdə "Bakı fəhləsi" kooperativ nəşriyyatı və "Azərnəşr"in bədii-ədəbiyyat şöbəsi ilə əməkdaşlıq edib. O, həmçinin 1928-ci ildə Bakıda keçirilən Azərbaycan Aşıqlarının I Qurultayında iştirak edib. O, 1927-ci ildə yenidən partiya üzvlüyünə bərpa edilib. 1922–1929-cu illərdə Yeni Türk Əlifbası Komitəsinin fəal üzvü olub. Vəli Xuluflu Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat İnstitutunda elmi katib olaraq çalışıb. Onun yenidən təşkili vaxtı isə 1929–1932-ci illərdə Dil, Ədəbiyyat və İncəsənət İnstitutunun direktoru olub. Vəli Xuluflunun şifahi xalq ədəbiyyatı nümunələrinin toplanması və nəşrində xüsusi xidmətləri olub. O, 1926-cı ildə "El aşıqları" toplusunu tərtib və çap etdirib.

İnsititut ləğv ediləndən sonra 1933-cü ildə bir müddət Mərkəzi Arxiv İdarəsində müdir vəzifəsində çalışıb. Daha sonra Azərbaycan SSR Xalq Maarif Komissarlığında universitet və elmi-tədqiqat müəssisələri idarəsinin rəisi və Dövlət Elmi Şurasının sədr müavini vəzifələrində çalışıb. Həmçinin 1933-cü ildən SSRİ EA Azərbaycan şöbəsinin baş mütəxəssisi olub. 1936-cı ildən isə SSRİ EA Azərbaycan filialının Tarix İnstitutunun direktor müavini və digər vəzifələrdə çalışıb. Vəli Xuluflu yeni türk əlifbası komitəsinin üzvü və yeni əlifbanın digər ölkə xalqları arasında yayılması üzrə təlimatçı kimi fəaliyyət göstərib. Bu münasibətlə o, Qazaxıstan, Özbəkistan, Türkmənistan, Tacikistan Respublikalarında, Krımda, Kazan və digər şəhərlərdə olub.

Xuluflu həmçinin yüzlərcə qəzet və jurnal məqaləsinin müəllifidir. O, eyni zamanda aşıq yaradıcılığını çox sevirdi. Onun toplayıb nəşr etdirdiyi "Koroğlu" dastanı buna bir nümunədir. Məhz buna görə də Rəhman Salmanlı onu "Folklorşünaslıq elminin Koroğlusu" adlandırıb. 1924-cü ildən Azərbaycan Tədqiq və Tətəbbö cəmiyyətinin işlərində fəal çalışıb

Folklorşünas alimin Azərbaycan folklor örnəklərinin toplanması, nəşri və tədqiqində müstəsna xidmətləri olub. Belə ki, o, 1927-ci ildə "Koroğlu" dastanının aşıq Hüseyn Bozalqanlının dilindən yazdığı 2 qolunu, 1929-cu ildə isə 4 qolunu və 6 nağılvarı hekayəti kitab şəklində nəşr etdirib. Vəli Xuluflu "Azərbaycanın Tədqiq və Tətəbbö" cəmiyyəti tərəfindən Şəmkir, Tovuz və Qazax rayonlarına elmi ezamiyyətə göndərilib və 1926-cı ildə "Azərbaycan xalq ədəbiyyatından materiallar" seriyası ilə "El aşıqları" kitabını nəşr etdirib.

 Alim kitaba Qurbani, Xəstə Qasım, Aşıq Ələsgər, Aşıq Hüseyn Şəmkirli və başqalarının tərcümeyi hallarını daxil edib. Bununla yanaşı, müxtəlif aşıqların yaradıclığında olan qoşma, gəraylı, təcnislər, həmçinin Şəmkirli Aşıq Hüseynə aid olan "Reyhan" dastanını əlavə edib. Vəli Xuluflunun 1927-ci ildə "El aşıqları" adı ilə çap etdirdiyi başqa bir kitabında da Şamxor və Tovuz bölgələrində yaşayan aşıqların yaradıcılığından nümunələr toplanıb.

Kitabları

1. "Yeni türk əlifbası ilə yazı qaydaları"

2. "Koroğlu"

3. "El aşıqları"

4. "İmla lüğəti"

5. "Tapmacalar"

6. "Panislamizm, imperializm və ruhaniyyət"

7. "Din və qadın"

8. "Din və mədəni inqilab"

9. "Səlcuq dövlətinin tarixi quruluşuna dair"

10. "Məhərrəmlik münasibətilə"

Bakının ən böyük küçələrindən biri, həmçinin Şəmkir rayonunda mərkəzi küçələrdən biri, orta məktəb və mədəniyyət evi Vəli Xuluflunun adını daşıyır.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.10.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının redaktoru

Əsl Azərbaycan diplomatiyası tarixən özünəxas (dövlətcanlı, vətəncanlı, gələcəkyönümlü) səviyyə və səciyyə ilə seçilməyi bacarıb. Özəlliklə, ən yeni tarixdə İlham Əliyevin adı ilə sıx bağlı olan hücum diplomatiyasını vurğulamalıyıq. Bəli, bizim siyasət heç vaxt emosiya, həyəcan və qisas üzərində qurulmayıb; o, ədalətin və suverenliyin düz mütənasibliyi üzərində yüksəlib. Bax, dost Tacikistanın paytaxtı Düşənbədə Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin Azərbaycan Prezidenti ilə ikitərəfli görüşdə söylədiyi sözlər də həmin o düz mütənasibliyin diplomatik sonuclarındandır. Hamının bildiyi kimi, rus dövləti son aylar bizə münasibətdə – sözdə yox, gerçəkdə – nəinki dost, faktiki olaraq, “dost olmayan ölkə, xalq” kimi davranıb, yaxud belə davranışları daha da şiddətləndirmişdi.

Əlbəttə, güclü siyasi iradə ilə uhulət-suhulətin bir arada tutulması – Azərbaycanın diplomatiya dərsidir və öz bəhrəsini verir.

Ötən ilin son ayında baş vermiş bəlli uçaq insidenti – yalnız bir aviasiya hadisəsi deyildi, əlbəttə. Əlbəttə, bu, dövlətlərarası münasibətlərdə güvən sınağı idi. Prezident Əliyevin nümayiş etdirdiyi soyuqqanlı mövqe, emosiyadan uzaq, lakin prinsipial davranış Azərbaycanın bütün parametrlərlə haqlı olduğunu bir daha və çox dəqiqliklə göstərdi.

Bəli, rəsmi Bakı tələsmədi, amma tələblərini səhih şəkildə sıraladı:

-məsuliyyətin qəbul edilməsi,

-rəsmi üzr istənməsi,

-kompensasiya və

-günahkarlara cəza.

Bu, sövq-təbii “reaksiya” deyil, dövlət düşüncəsinin formulu idi.

Bəs Putinin Düşənbədəki – ictimaiyyətə bəlli açıqlaması sadəcə bir jestdirmi? Yox! – “Hələ o vaxt, bizim ilk telefon danışığımız zamanı mən yalnız faciənin məhz Rusiya səmasında baş verdiyinə görə üzr istəmədim, həm də həlak olanların ailələrinə ən səmimi başsağlığımı bildirdim.

İndi bu fikirləri bir daha təkrarlamaq, yenidən ifadə etmək və bildirmək istəyirəm ki, biz, əlbəttə, razılaşdığımız kimi, istintaqa hər cür kömək göstəririk”. – Bu sözlər, Moskvanın Bakı qarşısında mənəvi və siyasi məsuliyyəti faktiki olaraq qəbul etməsi yaxud qəbul etməkdən başqa variantı qalmadığı anlamına gəlmirmi?

Rusiya Prezidenti bunu təkrar edərək təkcə keçmiş hadisəyə deyil, həm də gələcək münasibətlərə inam körpüsü salmağa çalışdı. Ərazicə Yer üzünün ən böyük dövlətinin başçısının bəlkə kiçik həcmli kimi görünən izahının içində böyük bir geosiyasi ifadəlilik və etiraf vardır.

Bu məqamda vurğulamadan keçməyək: bizim qazanclarımız bəllidir – əxlaq, güvən, etika! – Bəli, imzaların qüvvədən düşdüyünün tez-tez şahidi olduğumuz dünyada bizim sözümüz imzamız qədər keçərlidir. – Bunu dost da bilir, dost olmayan da.

Bəziləri üçün diplomatiya bəzən masada müharibədir; amma Azərbaycan diplomatiyası sübut etdi ki, ədəblə aparılan müzakirə yeri gələndə ən sərt ultimatumdan daha güclü ola bilir.

Bu hadisədə – uçaq insidentində də, biz nə Rusiyanı hədəf aldıq, nə də uluslararası arenada aqressiv mövqe tutduq. Əksinə, ədalətli, ləyaqətli tələblər irəli sürdük – və budur, istədiyimiz sonucdan başqa bir sonucu qəbul etməyəcəyimizi hər kəs gördü, bildi, sinirdi. Avropada – Kopenhagendə Fransa Prezidentinin davranışı, Azərbaycan Prezidenti ilə görüşü də, buna nənzər bir gərginlik zəncirinin Avropa halqası idi. Asiyada – Düşənbədə Putinin etirafı bayaq vurğuladığımız sonucun diplomatik kodlaşdırılmış formasıdır. Bizim işimiz haqq işidir; Avropa olsun, Asiya yaxud bütöv Avrasiya və ya Amerika olsun – haqq incələr, üzülməz! 

Beləliklə, bu hadisə bir daha göstərdi ki, Azərbaycan artıq bölgədə reaktiv yox, proaktiv gücdür. Yəni dövlətimiz hadisələr baş verdikdən sonra onlara cavab verən, necə dehərlər, tədbirə yox, tədbirsizliyə reaksiya göstərən davranış modeli ilə hərəkət etmir, hadisələri qabaqlayan, ssenarini özü quran və vektoru özü bəlirləyən davranış tərzinə malikdir. –

Azərbaycan yalnız cavab vermir, həm də məsələlərin gedişini özü formalaşdırır.

Biz münasibətləri məntiqlə, məsuliyyətlə, hüquqla tənzimləyirik; bizimki hansısa əsassız tələb və emosiyalarla hərəkət deyil. – Doğru olan da bu deyilmi?

Düşənbə görüşü həm də postimperial psixologiyanın tədricən gerçək siyasətə çevrilməsi prosesindən xəbər verir.

Ərazisi böyük olanda, nüvə dövləti olanda nə olar? – Bizim də tariximiz qədim, mədəniyyətimiz zəngin, gələcəyimiz böyükdür. Rusiya bizimlə münasibətləri qarşılıqlı maraq, sayğı və tarixi məsuliyyət üzərində qurmalıdır.

Bundan sonrakı Azərbaycan-Rusiya münasibətləri öncəki illərdəkinin tam eynisi olmayacaq. –

Belə hesab edən, belə görən, belə yaraşdıranlar haqsızmı?.. – Əsla, yox.

Kreml keçmişin yanlışlıqlarını, kobudluqlarını qətiyyən təkrarlamamaq, qonşuluğun yeni modelini formalaşdırmaq yolunu tutmalıdır. – Havada da, suda da, quruda da…

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.10.2025)

Şənbə gününə maraq qatmaq istəyənlər üçün: Avropa İttifaqının (Aİ) Azərbaycandakı nümayəndəliyi İttifaqa üzv dövlətlərin səfirlikləri ilə birgə üçüncü “Avropa Təamları” Kulinariya Festivalı keçirəcək. Açıq havada keçiriləcək tədbirin məqsədi Avropa mətbəxini Azərbaycan ictimaiyyətinə nümayiş etdirməkdir.

Avropa mətbəxi haqqında daha çox öyrənmək, ustad dərsləri və kulinariya müsabiqələrində iştirak etmək istəyənlər bu gün - oktyabrın 11-də saat 13:00-dan 19:00-dək Avropa Oyunlar Parkında (Su İdman Kompleksinin arxası) keçiriləcək festivala gələ bilərlər. 

Festivalda Belçika, Fransa, Yunanıstan, Litva, Polşa, Slovakiya, İspaniya, İsveç və Ukrayna səfirlikləri qonaqları öz ölkələrinin mətbəxi ilə tanış edəcəklər.

Aİ nümayəndəliyinin stendində tanınmış qida blogerləri Elmira Qədirova və Nəzakət Cəfərovanın iştirakı ilə ustad dərsləri olacaq. Yerli fermerlər Aİ layihəsinin dəstəyi ilə ərsəyə gətirdikləri orqanik ərzaq məhsullarını satışa çıxaracaqlar.

"Biz Bakıda üçüncü dəfə “Avropa Təamları” Kulinariya Festivalını keçirməkdən məmnunuq. Hər kəsi Avropa ölkələrinin kulinariya aləminə səyahətdə bizə qoşulmağa və təamların unudulmaz ləzzətindən, canlı musiqi proqramından, kulinariya viktorinalarından və daha çox şeylərdən həzz almağa dəvət edirik”, - deyə Aİ-nin müvəqqəti işlər vəkili Gediminas Varanaviçius bildirib.

Tədbir zamanı viktorinaların qalibləri digər mükafatlarla yanaşı, Aİ nümayəndəliyi tərəfindən nəşr olunmuş və Azərbaycan dilinə tərcümə edilmiş İttifaqa üzv 27 ölkənin ənənəvi reseptlər toplusundan ibarət “Avropa Təamları” kitabını da əldə edə biləcəklər. Kitabı, həmçinin Avropa İttifaqının Azərbaycandakı nümayəndəliyinin veb-səhifəsindən elektron formada əldə etmək mümkündür. 

Tədbirdə, həmçinin “Azeri Home Chef”in feysbuk səhifəsi tərəfindən Avropa yeməklərinin kulinariya və rəsm müsabiqələri qaliblərinin mükafatlandırma mərasimləri də baş tutacaq. Müsabiqə iştirakçılarının hazırladıqları yeməklər də burada təqdim ediləcək. Festival Azərbaycan və Avropa dillərində çıxış edən yerli musiqiçilərin konserti ilə müşayiət olunacaq.

(AzərTAC-ın məlumatı əsasında hazırlanmışdır)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.10.2025)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

Bir dəfə məşhur Afina filosofu Sokrat küçədə Qlavkon adlı bir gənclə rastlaşır. Qlavkon başqa bir məşhur yunan filosofu Platonun qardaşı idi və həmin vaxtlar dövlət xadimi olmaq üçün çalışırdı. Buna görə də ictimai yığıncaqlarda tez-tez və səylə çıxışlar edirdi.

Sokrat ondan soruşur:

- Qlavkon, eşitmişəm ürəyində rəhbər olmaq keçir. Elədir?

-Bəli, etiraf edim ki, elədir. Mənim belə bir istəyim var- deyə iddialı gənc cavab verir.

-Ah, nə gözəl arzudur! - deyə Sokrat qışqırır, - Bəs bu sahədə nə qədər məşhur ola bilərsən, ölkəyə nə qədər xeyir gətirə bilərsən? De görüm, xəzinəni doldurmaq üçün nə etməyi planlaşdırırsan? Ordunu gücləndirmək üçün nə fikirləşirsən? Dövlətin daxili təhlükəsizliyini təmin etmək üçün nə etmək lazımdır?  Afinanı ərzaqla təmin etmək barədə nə düşünürsən?

Filosofun çətin sualları qarşısında Qlavkon mızıldayaraq cavab verir ki, onun hələ bütün bunlar haqqında hərtərəfli düşünməyə imkanı yoxdur.

-Yaxşı, onda bəlkə heç olmasa evində yaşadığın öz dayının problemlərini aradan qaldırmağı öz üzərinə götürəsən?- deyə Sokrat təklif edir.

-Mən bunu məmnuniyyətlə edərdim,- deyə Qlavkon mızıldayır, - amma qorxuram ki, o, mənim məsləhətlərimə qulaq asmasın...

-Yaxşı, sən heç öz dayını inandıra bilmirsən, amma elə bilirsən ki, nitqlərinlə bütün afinalıları inandıra bilərsən – deyə Sokrat deyir.

Filosofun sözlərindən sonra Qlavkon heyrətə gəlir. Bundan sonra Qlavkon dövlət xadimi olmaqdan vaz keçir, amma bir afinalı filosof kimi məşhurlaşır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.10.2025)

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə oktyabrın 13-15-də ölkəmizdə - Bakı və Gəncədə Türkmənistan Mədəniyyəti Günləri keçiriləcək. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, bu münasibətlə qardaş ölkənin mədəniyyət xadimləri və incəsənət ustalarından ibarət geniş nümayəndə heyəti Azərbaycana səfər edəcək. 

Mədəniyyət günləri çərçivəsində Türkmənistanın musiqisi, dekorativ-tətbiqi sənəti, muzey eksponatları və mətbəx nümunələrinin geniş təqdimatı olacaq. 

Bundan əlavə, Azərbaycan Milli Kitabxanasında “Türkmənistan ədəbiyyatı guşəsi”nin də açılışı nəzərdə tutulur. 

Türkmənistan Mədəniyyəti Günləri xalqlarımızın daha da yaxınlaşmasına və mədəni əlaqələrin inkişafına mühüm töhfə olacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.10.2025)