Super User
O, teletənqidçi Əli Mirəliyevdir
İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bir vaxtlar estradamızda bəyənilən ifaları ilə seçilib. Indisə onu müxtəlif şou tipli teleproqramlarda tənqidçi qismində görürük. Müasir şou-biznesi yıxıb sürüyür, öz dövrlərindən tez-tez sitat çəkir.
Əli Mirəliyev 20 noyabr 1948-ci ildə Bakıda anadan olub. 1972-ci ildən "Dan ulduzu" ansamblının, Səid Rüstəmov adına orkestrin, Dövlət Mahnı Rəqs Ansamblının, Azərbaycan Dövlət Televiziyasının solisti olub. Gülağa Məmmədov, Şövkət Ələkbərova, Sara Qədimova, Rübabə Muradova, Fatma Mehrəliyeva, Tükəzban İsmayılova, İslam Rzayev, Yaqub Məmmədov, Zeynəb Xanlarova, Rəşid Behbudov, Xan əmi, Müslüm Maqomayev kimi sənətkarlarla çıxış edib.
Uşaq yaşlarından Rübabə Muradova və Qulu Əsgərov kimi ifaçıların ansamblında çalışaraq, onların ifalarından sözlərin düzgün tələffüzünü, mahnının notada işlənməsi və digər konstruksiyalara nəzər yetirib. Bu, onun gələcəkdə müğənni kimi formalaşmasına böyük təsir göstərib. Televiziyada yarım saatlıq və ya daha artıq sistemlə konsert proqramı təşkil edən ilk müğənnilərdəndir. Uzun müddət "Səadət", "Xatirə" və "Dan ulduzu" ansamblları ilə konsertlər təşkil edib.
"Gecələr bulaq başı", "Ay işığında", "Səni unuda bilmirəm", "Ay gecikən məhəbbətim" (İ. Kərimov bəstəsi), "Yaraşaydım", "Sevgilim" (C. Cahangirov bəstəsi), "Yox, mən səni görməmişəm", "Şirvan bayatıları", "Qayıt, gəl", "Sən olmuşam", "Oynadı qızlar", "Həkim qız", "Sənsiz yaman darıxmışam", "Kimdir günahkar?", "Kainat dünyası", "Nazəndə sevgilim", "Hardasan gəncliyim", "Haray-haray", "Yeddi mətləbdən biri", "Gedək üzü küləyə", "Bir könül sındırmışam" və s. kimi mahnıları ilə sevilib.
Bir müddət müğənni Ruhəngiz Musəvi ilə tərəf müqabili olub, "Azad, firavan" (1982), "Şirin arzular", "Aylar gözəl, illər gözəl", "Şirindilli oğlan" "Qonşular", "Evləri köndələn yar" (1987) kimi mahnıları birgə ifa ediblər. Elmira Rəhimova, Ruhəngiz Allahverdiyeva, Xədicə Abbasova, Natavan Şeyxova, Firuzə İbadova, İlhamə Quliyeva, Züleyxa Mirismayılova, Zöhrə Abdullayeva və s. kimi qadın sənətkarlarla duet ortağı olmuşdur.
1999-cu ildə şəxsi istəyi ilə böyük səhnə fəaliyyətini sonlandırıb. 2006-cı ildə isə öz səhnə fəaliyyətini bərpa edib. Əli Mirəliyev 1992-1994-cü illərdə Müsavat Partiyası üzvü olub. 2017-2019-cu illərdə "Səhər-Səhər" verilişində Elgiz Əkbərlə birlikdə aparıcı kimi çalışıb.
Trenddə olan diringi mahnı müəllifləri, haydı, Əli Mirəliyev gəlir!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.11.2025)
Düşüncəyə nəfəs verən qələm
Ehtiram Sevənli,
Şair, yazıçı-publisist, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün
Azərbaycan ədəbi-publisistik mühitində öz mövqeyni tutmuş fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, "Həməşəra" Mətbu Orqanının baş redaktoru, AJB və AYB-nin üzvü, yazıçı-publisist İlqar İsmayılzadə barədə həm düşüncənin dərinliyinə enməyi bacaran yazıçı- publisist, həm də sözün məsuliyyətini daşıyan ziyalılarımızdan biridir. Fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru kimi o, intellektual yanaşmanı ədəbi zövqlə birləşdirir və yazılanlara həm məntiqi əsas, həm də poetik nəfəs qatır.
İlqar İsmayılzadə haqqında yazmağa başlayan hər kəs anlayır ki, o, təkcə peşə sahibi deyil, həm də qələm adamı olmaq nə deməkdir sualının ən canlı cavabıdır.
Təsisçi və baş redaktoru olduğu "Həməşəra" mətbu orqanı onun yaradıcılığının əsas platformasına çevrilib. Bu mətbu ocaq təkcə informasiya məkanı deyil, sözə dəyər verən insanların toplandığı ədəbi və düşüncə mühiti kimi formalaşıb.
İlqar müəllimin redaktorluq prinsiplərində dəqiqlik, obyektivlik və yüksək mədəniyyət hər zaman ön plandadır.
Cənub bölgəsində fəal fəaliyyət göstərməsi onu regional ədəbi mühitin aparıcı simalarından birinə çevririb. Kitab təqdimatları, mədəni tədbirlər, elmi toplantılar və publisist yazıları ilə o, bölgədə mədəni düşüncənin dirçəlişinə mühüm töhvələr verir.
İlqar İsmayılzadəni fərqləndirən əsas cəhət onun zəngin intellekti və təvazökar insanlığı, səmimiyyəti və işinə bağlılığı, həmçinin, sözü və fikri ilə yaratdığı etibar hissidir ki, bütün bunlar onu həm oxucular, həm də ziyalı çevrəsi üçün xüsusi edən keyfiyyətlırdir.
Bu gün İlqar İsmayılzadə Azərbaycan publisistikasında həm fikrin dərinliyini, həm də sözün mənəvi yükünü daşıyan imzalardandır. Onun yaradıcılığı, elmi fəaliyyəti və mədəni missiyası çağdaş ədəbiyyatımıza dəyər qatan mühüm ziyalı obrazını formalaşdırlr.
O, qəlbin səsini ağılla, ağlın işığını səmimiyyətlə birləşdirən nadir insanlardandır. İlqar müəllimin yaradıcılığına toxunan hər oxucu bir az daha saflaşır, bir az da düşüncəli olur. Onun qəlbindən gələn sözlər oxucunun ruhunda uzun müddət yaşayan izlər buraxır. Onun qələmi yalnız söz yaratmır, həm də insanın içindəki sükutu danışdırır. Onun hər sətri oxucuya "daha yaxşı ola bilərik" inamını təlqin edir. O, yazdıqları ilə insanı həm gerçəkliyə qaytarır, həm də ümidə aparır.
İlqar İsmayılzadə həm də "Ədəbiyyat və İncəsənət "portalının Cənub (regional) təmsilçidir. "Həməşəra"vasitəsi ilə o, mədəni-ədəbi bir platforma qurub, regionda mədəni dialoqa, publisistikaya, ədəbi dəyərlərin qorunmasına töhvə verir.
Onun kitabları, məqalələri və elmi işləri barədə daha dərin məlumat almaq üçün "Həməşəra" jurnalı, "Ədəbiyyat və İncəsənət" portalındakı arxivlər və ya Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin rəsmi arxivləri faydalı ola bilər.
İlqar müəllimin çox sahəli fəaliyyəti və elmi işlərində öz adımdan və onun yaradıcılığına diqqət yetirən böyük oxucu kütləsi adından uzun ömür arzulayıram. Həmişə imzası ilə adı daha uca zirvələrdən gəlsin. Azərbaycanın ədəbi mühitində bundan da çox daha layiqli yerini tutsun.
Mən inanıram ki, onun sözləri və elmi işləri zamanın unuda bilmədiyi izlər kimi qalacaqdır. Böyük hörmət və xoş arzularla,
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.11.2025)
Köhnə kişilərdən Kazım Ziya
İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Keçən də yox, ondan əvvəlki əsrdə doğulmusansa, daha köhnə kişisən də. Köhnə kişilərin teatr çıxarması isə lap hünərdir, axı o zamanlarda teatr çıxaranlara mollalar fitva verərmişlər…
Kazım Ziya 21 mart 1896-cı ildə Azərbaycanın Ordubad rayonundakı Yuxarı Əylis kəndində doğulub. Yeniyetmə yaşlarından ərəb və fars dillərini mükəmməl öyrənib. Sonralar rus və fransız dillərini də mənimsəyib. 1911-ci ildə əmisi Hüseynin ailəsi ilə Bakıya köçüb. O, 1912-ci ilin payızında burada "İttihad" İran gimnaziyasına daxil olub. Bir il sonra məktəbdə ədəbiyyat dərnəyi yaradıb.
1914-cü ildə Hüseyn Ərəblinski başda olmaqla teatr fədailəri "İttihad" məktəbində şagirdlərin nəfinə (xeyrinə) Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin "Bəxtsiz cavan" faciəsinin tamaşasını göstəriblər. Bununla da Kazım Ziyanın taleyinin sənət seçimi qətiləşib. Həmin vaxtdan müxtəlif teatr dəstələrində çıxışlar edib.
Kazım Ziya Milli Dram Teatrının tamaşalarında fəal iştirak etsə də, truppanın ştatına 1922-ci ildə götürülüb. Arada bir il Naxçıvana gedib. Orada dövlət teatrının formalaşmasında ciddi çalışan Kazım Ziya 1925-ci ildə yenidən Bakıya qayıdaraq Bakı Türk İşçi və Kəndli Teatrının truppasına daxil olub. Bakı Türk İşçi Teatrı 1933-cü ildə Gəncəyə köçəndə Kazım Ziya da doğma kollektivdən ayrılmayıb.
1936-cı ildən 1938-ci ilədək Tiflisdə və İrəvandakı dövlət teatrlarında aktyorluq edib. 1938-ci ildə Bakıya gələrək Milli Dram Teatrının formalaşıb şöhrətlənmiş truppasına daxil olub.
Kazım Ziyanın Milli Dram Teatrında yaratdığı əsas rollar bunlardır: Arif, Dərviş ("İblis" və "Şeyx Sənan", Hüseyn Cavid), Vaqif Söhbət ("Vaqif" və "Xanlar", Səməd Vurğun), Surxay, Usta Segah ("Toy" və "Xoşbəxtlər", Sabit Rəhman), Piri baba ("Eşq və intiqam", Süleyman Sani Axundov), Şeyx Nəsrulla ("Ölülər", Cəlil Məmmədquluzadə), İmamyar, Xaspolad ("Yaşar" və "Oqtay Eloğlu", Cəfər Cabbarlı), Mirzə Həbib, Xan ("Lənkəran xanının vəziri", Mirzə Fətəli Axundzadə), Dmitri Petroviç ("İki qardaş", Mixail Lermontov), General Tomson ("Şərqin səhəri", Ənvər Məmmədxanlı), Sərdar Eldarov ("Son gülən", Kondrat Krapiva), Baturin ("O tayda", Anatoli Boryanov), Kastenov ("Bir evin sirri", Tur qardaşları).
Tərcüməçi kimi
"Bismillah", "Səbuhi" filmlərinə çəkilən Kazım Ziya Lev Tolstoyun "Canlı meyit", Henrik İbsenin "Cəmiyyət sütunları", Vadim Sobkonun "İkinci cəbhə arxasında", Aleksandr Dümanın "Qanlı qala" ("Nel qülləsinin sirri") pyeslərini və digər dramları dilimizə tərcümə edib.
Kazım Ziya 17 iyun 1943-cü ildə əməkdar artist olmadan birbaşa "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adına layiq görülüb. O, 1948-ci ildə "Şərqin səhəri" (Ənvər Məmmədxanlı) tamaşasının bir qrup yaradıcı heyəti ilə birgə General Tomson roluna görə "Stalin" mükafatı laureatı olub. Kazım Ziya 20 noyabr 1956-cı ildə Bakıda vəfat edib və Fəxri xiyabanda dəfn olunub.
Allah rəhmət eləsin!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.11.2025)
Azərbaycan Respublikasının xalq artisti Sabir Ələsgərovun anım günüdür
İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Sovetlər dönəmində televiziya diktorları ən məşhur adadmlar idilər. Azərbaycanda öz “Günün ekranı” və Moskvanın “Vremya” xəbərlər proqramları o qədər məşhur idi ki, onların aparıcıları az qala ulduz səviyyəsində idilər. “Günün ekranı” proqramının bir məşhur aparıcısı da Sabir Ələsgərov idi. Bir neçə gün bundan əvvəl onun doğum günüylə, indisə anım günüylə yazı paylaşmalı oluram. Tarixlər çox yaxındır.
Sabir Ələsgərov 27 oktyabr 1936-cı ildə Tbilisidə anadan olub. 1961-ci ildə Azərbaycan Pedaqoji Rus Dili və Ədəbiyyatı İnstitutunu bitirib. Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsində fəaliyyətə başlayan Sabir Ələsgərov 1966–1972-ci illərdə radionun, 1972–1990-cı illərdə isə televiziyanın baş diktoru olub.
1990–2006-cı illərdə televiziyanın diktorlar şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışıb. "Xəbərlər" informasiya proqramının, "Səadət", "Günün nəbzi", "Səfa" kimi verilişlərin aparıcısı olub.
Yaşlı nəsil gözəl xatırlayar, əksərən onun tərəf-müqabili Roza Cəlilova olurdu. Onlar xəbər proqramlarından başqa, Yeni il proqramlarını da birgə aparırdılar.
Mükafatları
1. "Azərbaycan Respublikasının xalq artisti" fəxri adı
2. "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı
Sabir Ələsgərov 20 noyabr 2020-ci ildə vəfat edib. Allah rəhmət eləsin!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.11.2025)
İmran Qasımovun nəvəsi, Zöhrab Adıgözəlzadənin oğlu olmağın məsuliyyəti
İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
1996-cı il!
Dalbadal triumflar.
May ayında Pianoçuların Respublika Müsabiqəsinin ilk laureatı olub və "İlin ən yaxşı pianoçusu" adına layiq görüldü.
Həmin ilin dekabr ayında "İlin ən yaxşı musiqiçisi" adı ilə təltif edildi.
Söhbət Murad Adıgözəlzadədən gedir.
Bu günə doğum günü təsadüf edən Murad Adıgözəlzadə 1973-cü il noyabrın 20-də Bakı şəhərində anadan olub. 1980-cı ildə Bülbül adına ixtisas musiqi məktəbinə daxil olub. 1984-cü ildə "Konsertino-Praqa" beynəlxalq radio-müsabiqəsində iştirak edib və on ən yaxşı gənc ifaçı siyahısına düşüb. 1987-ci ildə Çexoslavakiyada qastrollarla çıxış edib. 1990-cı ilin avqust ayında Almaniyada pianoçuların beynəlxalq müsabiqəsində iştirak edib. Həmin ilin sentyabr və oktyabr aylarında Türkiyədə qastrolları olub.
1991-ci ildə məktəbi bitirib və Üzeyir Hacıbəyov adına Bakı Dövlət Musiqi Akademiyasında professor R.Atakişiyevin sinifinə daxil olub, sonradan təhsilini professor F. Bədəlbəylinin sinifində davam etdirib. 1995-ci ildə Dövlət Kamera Orkestri ilə Türkiyədə qastrollarla çıxış edib. Və qeyd etdiyim kimi, 1996-cı ilin may ayında Pianoçuların Respublika Müsabiqəsinin ilk laureatı olub və "İlin ən yaxşı pianoçusu" adına layiq görülüb, həmin ilin dekabr ayında "İlin ən yaxşı musiqiçisi" adı ilə təltif edilib.
1996-cı ildə Bakı Musiqi Akademiyasını bitirərək Almaniyanın Münxen şəhərində Ali Musiqi Mətkəbində professor E.Virsaladzenin sinifinə daxil olub və 1998-ci ildə oranı bitirib.1998-ci ildən bu günə qədər professor E.Virsaladzenin assistenti M.Lidski ilə məsləhətləşmələri davam etdirib
Almaniyada oxuduğu dövürdə Şvelm şəhərində solo konsertlə çıxış edib. Həmin ildə Çaykovski adına Moskva Dövlət Konservatoriyasında professor E.Virsaladzenın sinifinə daxil olub və 2000-ci ilin noyabr ayında oranı bitirib.
MDK-da oxuduğu dövürdə Moskvada, Türkiyədə, Bakıda konsertlərlə çıxış edib, həmçinin Vladimir Spivakov fondunun stependiantları ilə Ukraynanın Kiyev şəhərində musiqi festivalında iştirak edib. 2000-ci ilin dekabr ayında Bursa şəhərinin Dövlət Simfonik Orkestri ilə Türkiyədə konsertlərlə çıxış edib. Repertuarında Baxın, Betxovenin, Mosartın, Qaydnın, Şumanın, Şubertin, Bramsın, Çaykovskinin, Raxmaninovun və s. bəstəkarların əsərləri var.
2001-ci ilin oktyabr ayında Tbilisidə ikinci beynəlxalq müsabiqəsinin qalibi olub. 2001-ci ilin dekabr ayında Gürcüstanın Tbilisi şəhərində beynəlxalq festivalda iştirak edib. 2002-ci ilin yanvar və fevral aylarında Almaniyada İnqolştad kamera orkestri ilə qastrollara çıxıb və Keninqsbaxda solo proqamla çıxış edib.
2004-cü ilin Mart ayında Moskva Dövlət Akademik Filarmoniyasının Solisti fəxri adına layiq görülüb.
2009-cu ildə Polşa prezidentinin sərəncamı ilə iki ölkənin münasibətlərinin inkişafına göstərdiyi xidmətlərə görə "Qızıl Xaç" ordeni ilə təltif olunub. Azərbaycanın görkəmli pianoçusu, professor Zöhrab Adıgözəlzadənin oğludur.
Görkəmli Azərbaycan yazıçısı İmran Qasımovun nəvəsidir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.11.2025)
Zəngəzurun yetişdirdiyi böyük filoloq alim
İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Filologiya tariximizə adını yazdıran alimlərimizdən biri də Qulu Xəlilovdur. Kəşməkeşli həyat yaşayan, ömrünün bir hissəsini ağır xəstəliklərlə mübarizəyə həsr edən, bu mübarizədən bəhs edən “Yaşamaq istəyirəm” adlı kitabı bestsellerə çevrilən bu böyük ziyalımızın doğum günü – anadan olmasının 95-ci ildönümüdür.
Qulu Xəlilov 1930-cu ilin 20 noyabrında indiki Sisyan rayonunun Qızılcıq kəndində anadan olub. 1948-ci ildə ailəsi məcburi şəkildə Ağcabədi rayonun Poladlı kəndinə köçürülüb. 1949-cu ildə daxil olduğu Azərbaycan Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsini 1954-cü ildə fərqlənmə ilə bitirib. Tələbə ikən Tələbə Elmi Cəmiyyətinin sədri, komsomol bürosunun üzvü, divar qəzetinin redaktoru olub. 1954-1955-ci illərdə ”Ədəbiyyat və incəsənət” qəzeti redaksiyasında tənqid şöbəsinin müdiri olub.
1956-1959-cu illərdə Azərbaycan Pedaqoji Universitetində aspiranturada təhsil alıb. 1959-cu ildə vaxtından 6 ay əvvəl “Vaqif” pyesi və tarixi dram janrı” mövzusunda namizədlik, 1968-ci ildə isə “Azərbaycan romanının inkişafı tarixi” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək filologiya elmləri doktoru elmi adını alıb.
1967-1970-ci illərdə AMEA-nın Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda baş elmi işçi, Azərbaycan Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsində Azərbaycan mətbuatı tarixi kafedrasında müəllim,sonra professor (1967), filologiya fakültəsində dekan (1977-1978) işləyib, ömrünün sonunadək ADU-nun jurnalistika fakültəsinin “Mətbuat tarixi və ideoloji iş metodu” kafedrasının professoru olub.
”Atam və mən”, ”Ömrün baharı”, ”Qocaların söhbəti”, ”Qulun yaman kişnədi”, ”Müəllimə”, "Hörümçək", "Tənha palıd", "Bir də gəlmə" kimi əsərləri yazıb. Xalq yazıçısı Süleyman Rəhimov onu tənqidimizin “Koroğlu toppuzu”, xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə “Babək qılıncı” adlandırıb. Ümumilikdə 15 elmi-tənqidi-publisistik, 10 bədii kitabın və 1000-dən çox elmi-publistik məqalələrin müəllifidir
Qulu Xəlilovun ədəbi-tənqidi fəaliyyəti Azərbaycan sovet romanının ideya-məzmun strukturu, tematik inkişaf dinamikası, süjet və xarakter sisteminin formalaşması, eləcə də dil və üslub xüsusiyyətlərinin analizi kontekstində mühüm əhəmiyyət kəsb edib. O, tənqidlərində ədəbi obrazların ictimai reallıqlarla əlaqəsini və onların bədii-estetik dəyərini sistemli şəkildə təhlil edib.
"Evinə gedən tələbələrin hamısını yedizdirib yola salıb"
Xəstəlik onu nə qədər üstələsə də, məğlub olmayıb. 30-40 yaşlarından başlayaraq ömrünün sonuna qədər xəstəlikdən əziyyət çəkib. Yaradıcılığına, yaşayıb-yaratmağına isə davam edib. 1959-cu ildə namizədlik dissertasiyasını vaxtından 6 ay əvvəl müdafiə edir və elmlər namizədi adını alıb. Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyində işləməyə başlayıb. Burada çalışdığı müddətdə isə doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib. Həmçinin filologiya fakültəsində dərs deməyə başlayıb.
Tələbələrini sevməklə yanaşı, onlara həmişə qayğı göstərib, lazım olanda tərəflərini də saxlayıb. Qızı Rəna Xəlillinin mətbuata verdiyi açıqlamaya görə, atası onlara gedən heç bir tələbəni ac yola salmayıb: "Kim ki, atamın tələbəsi olub hansısa iş üçün bizə gəlirdisə, bizim evdə çörək yeməmiş getməyib. Atamın tələbəlik illəri çox ağır vaxtlara təsadüf edib. Buna görə tələbələrindən birini də evdən yemək yeməmiş yola salmayıb. Həyat yoldaşına da deyib ki, otaqdan çıxaq, uşaq sərbəst, doyunca yeyə bilsin".
Q.Xəlillinin evdəki otağı kitabxananı xatırladıb. Hətta bəzən qəhrəmanımız saatlarla otaqdan çıxmaz, dissertantları ilə bərabər işləyib.
"Sizi kəsmək su içimi kimidir"
Qulu Xəlilovun tələbəsi Faiq Qismətoğlu yazır:
"Auditoriyaya girərdi və sonra da özünəməxsus bir görkəm alıb qaşları çatılardı. Sonra da deyərdi ki, əgər mən sizi "kəsmək" istəsəm, bu, su içimi kimi bir şeydir. Deyərəm ki, gedin "Şamo"nu başdan-ayağa oxuyun. Amma sizə deyirəm ki, Hüseyn Cavidi oxumasanız, Əhməd Cavadı tanımasanız, Mikayıl Müşfiqi öyrənməsəniz, Süleyman Rəhimovu bilməsəniz gələcəkdə axsayacaqsınız. Yazı-pozu adamı əlinə qələm götürüb nə isə yazmaq istəyən bütün gənc ədibləri, o cümlədən adını sadaladığım yazarları tanımalıdır. Bunları oxumayan, bunları öyrənməyən tələbəyə barmağımı kəssələr, də qiymət yazan deyiləm".
Dərs oxumaq barədə tələbələrinə güzəştə getməsə də, həmişə onların yanında olub. Tələbəsi Faiq Qismətoğlunun dediyinə görə, onun "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzetində "Dekan dekan olsa..." sərlövhəli yazısı o vaxt böyük əks-sədaya səbəb olub: "Qulu müəllim həmin yazıda tələbə-müəllim münasibətindən danışıb. O, tələbəni müdafiə edib, yaxşı oxuyanın haqqını özünə qaytarmaq istəyib və tələbəni incidən müəllimlərə üsyan edib. O vaxt hər kişinin işi deyildi ki, müəllimi qoyub tələbəni müdafiə etsin. Amma Qulu müəllim əzazil, tələbəni incidən müəllimləri mühakimə edib, onları haqqın yoluna qaytarmaq istəyib. Qulu müəllim harada olubsa, harada işləyibsə, orada həmişə halallıq, haqq-ədalət olub və işə vicdani münasibət bəsləyib".
"Nə xahişin olsa, edərəm, ancaq bu xahişi etmə"
Qulu Xəlilli4 0-dan çox müxtəlif səpkidə kitab, mindən çox məqalə müəllifi olub. 1953-cü ildən mətbuatda həm də tənqidçi kimi fəaliyyətə başlayıb. Özünü ədəbiyyatımızın qara fəhləsi adlandırıb. Onun üçün əsas məqsəd Azərbaycan ədəbiyyatının toxunulmazlığı, inkişafı olub.
Qızı Rəna Xəlillinin sözlərinə görə, Azərbaycan Dövlət Dram Teatrında elə bir tamaşa olmayıb ki, atası onun ilkin baxışında iştirak etməsin: "Orada tamaşaları qoyulan yazıçıların hamısı, aktyorlar belə məhz atamın o tamaşa haqqında dediklərini gözləyiblər. Bilirdilər ki, atamın heç bir sözündə qərəz yoxdur".
Qulu Xəlillinin bacısının yoldaşı Şirin Quliyevin dediyinə görə, bəzi şair və yazıçılar barədə Qulu müəllimdən müsbət rəy yazmasını xahiş edəndə onun cavabı belə olub: "Nə xahişin olsa, de, edərəm, ancaq bu xahişi etmə".
Qulu müəllim söhbətlərində zəif əsər haqqında güzəştə getməyi millətə xəyanət hesab etdiyini deyib
Qulu Xəlilli həm də yazıçı olub. Ağır exnakok xəstəliyi ilə çarpışa-çarpışa "Yaşamaq istəyirəm", "Ömrün baharı", "Atam və mən", "Qulun yaman kişnədi", "Mələk xala" kimi roman, povest və hekayələrində bir-birindən maraqlı, unudulmaz bədii obrazlar yaradıb.
"Həyat eşqi olmasa, insan özünü, qamətini çətin düzəldər"
Ömrünün sonlarına yaxın televiziya müsahibələrinin birində deyib: "Allah mənə bir yaratmaq, yaşatmaq arzusu verə... Həyat eşqi olmasa, insan özünü, qamətini çətin düzəldər. Heç yaralı ağac da özünü düzəldə bilməz".
Oğlu Azər Xəlilovun dediklərindən aydın olur ki, Qulu Xəlilli öz vəsiyyəti ilə Şağanda bir qayanın yanında dəfn olunur: "Mənə deyirdi ki, kaş qəbrim ya sıldırım qayaların arasında yerləşərdi, ya da buzluğun içində olardı".
1995-ci ildə, 65 yaşında xəstəliklə çarpışa-çarpışa rəhmətə gedən Q.Xəlillini İkinci Fəxri Xiyabanda dəfn etmək qərara alınsa da, vəsiyyətini və ailəsinin istəyini nəzərə alıb onu öz atasının yanında - Xəzər rayonunun Şağan qəsəbəsindəki qəbiristanlıqda dəfn ediblər. Məzarı qayaların arasında düşüb.
Elmi və publisistik əsərləri
- Böyük sənət uğrunda
- "Vaqif" pyesi və tarixi dram janrı
- Sənət və sənətkar
- V. İ. Lenin və ədəbiyyat məsələləri
- Azərbaycan Sovet Ədəbiyyatında Lenin Milli Siyasətinin qələbəsi
Bədii əsərləri
1. Yaşamaq istəyirəm. Sənədli povest.
2. Mələk xala. Hekayələr
3. Atam və mən. Povestlər və hekayələr
4. Həyatdan gələn səslər. Hekayələr, oçerk və portretlər
5. Ömrün baharı. Povest və hekayələr
Allah rəhmət eləsin!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.11.2025)
“Sona bülbüllər” bülbülləri Qədirin ayağına gətirirmiş...
İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Hipotezalar, illüziyalar, süni zəkalar dövründə bir hipoteza da məndən. Bir vaxtlar Şuşada xanəndələr qəşəng muğam oxuyanda qavallarına bülbül qonarmış. Çox yəqin ki, Qarabağın digər bölməsindən olan Qədir Rüstəmov “Sona bülbüllər”i oxuyanda, onun da mikrofonuna bülbüllər gəlib qonubdur, əksi mümkünsüzdür.
Qədir Rüstəmov 20 noyabr 1935-ci ildə Ağdam rayonunda anadan olub, burada xanəndə kimi yetişib. Ağdam rayonu Güllücə kənd orta məktəbində təhsil alıb.
Əvvəlcə, Azərbaycan Dövlət Musiqi Məktəbində ustad-xanəndə Hacıbaba Hüseynovdan muğam dərsləri alıb, sonradan Ağdamda təhsilini davam etdirib. Məlahətli səsi və özünəməxsus ifa tərzi ilə xalqın rəğbətini qazanan Qədir Rüstəmov xanəndə kimi məşhurlaşıb. Qədir Rüstəmovun ifasında bir sıra muğam dəstgahları – "Rast", "Çahargah" lentə alınaraq radionun fondunda saxlanılır. Onun ifasında "Sona bülbüllər" mahnısı xüsusilə sevilib.
Yüksək testituralı səsə malik Qədir Rüstəmov bütün registrlərdə səs keyfiyyətini nümayiş etdirməyi bacarıb. 14 dekabr 2011-ci ildə Türkiyənin İstanbul şəhərində vəfat edib və Bakı şəhərində dəfn olunub.
Filmoqrafiya
- Üzeyir ömrü
- Qədirin sorağında
- Qədir Rüstəmov
- Memar
- Bu səs Qədirin səsidir
- Muğamat var olan yerdə...
Mükafatları
1. "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı
2. "Azərbaycan Respublikasının xalq artisti" fəxri adı
3. "Şöhrət" ordeni
4. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü
5. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü
Allah rəhmət eləsin!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.11.2025)
Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyasınd Həkimə Babakişizadənin “Gizli yaralar” şeiri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Ərdəbildə yaşayan Həkimə Babakişizadədir.
Həkimə Babakişizadə
Ərdəbil
GİZLİ YARALAR
Gəl ovundur, ya da aldat belə şıltaq yaramı,
Ya qanat, ya yarana bağla bu yarpaq yaramı.
Üzə çıxmaz yaramın gözlərini duzlamışam,
Gəl otur bir danışıb, ağlayaq ortaq yaramı.
Min otaqdır ürəyimdə belə gizli yaralar,
Halal olsun görən olsa başı çılpaq yaramı.
Gəzir özgür iliyimdən dərimə vəhşi yaram,
Belə gəl ovlayasan bəlkə bu qıvraq yaramı.
Qadasın mən yar alar, kim bu qədər yar yaralar!
Sel olub oyma bu qançır qara torpaq yaramı.
Darıxır qan yaramın qürbətini ağlamağa,
Yada sal gəl qapısın döy barı taq-taq yaramı.
Ya dəyişdir, ya bitişdir, ya yaramdan çək əlin,
Ya unut bağrıma od salma bu pıtraq yaramı.
Neçə illərdi yaramdan sənə pay duzlamışam,
Gəl apar saxsısı bişmiş oda bardaq yaramı.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.11.2025)
HEKAYƏ SAATI - Səadət Musayevanın “Son çağırış” hekayəsi ilə
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Hekayə saatı rubrikasında bu gün sizlərə Səadət Musayevanın “Son çağırış” hekayəsi təqdim ediləcək.
NƏSR
Səadət MUSAYEVA
SON ÇAĞIRIŞ
Hekayə Təcili Tibbi Yardım Stansiyasında işləyən bir gənc həkim qadının yaşadığı real hadisə əsasında yazılıb.
Səhər növbəsi yeni başlamışdı. Çox vaxt olduğu kimi, stansiyada yetərli sayda tibb bacısı olmadığı üçün bu gün mən yenə də tək işləyəcəkdim. Operatordan yeni daxil olan çağırış vərəqəsini götürüb gün boyu işləyəcəyim təcili yardım maşını ilə ünvana yollandıq. Ünvan şəhərin köhnə yaşayış məhəllələrindən birində yerləşirdi. Mən çağırış vərəqəsində qeyd olunan birmərtəbəli yaşayış sahəsinin qapısına yaxınlaşıb bir neçə dəfə qapını döydüm. Cavab verən olmadığı üçün qapını itələyib açdım və tünd kərpic rəngli yeni boyanmış kimi parıldayan enli. uzun və çox səliqəli eyvana daxil oldum. Eyvanın qarşısında səliqəli sement örtüklü dördkünc və çox böyük olmayan həyət vardı. Eyvanda və həyətdə hər hansı bir əşyanın olmaması, üstəlik, bəzi dəhşət filmlərinin ilk səhnəsini xatırladan səssizlik məni bir xeyli ürpəndirdi. Mən eyvanın sol tərəfindəki nəfəsliyi xatırladan ilk kiçik qapıya nəzər salıb bir qədər irəlilədim. Ağ rəngli qapıya çatıb dayandım. Mövcud ab-havanın məndə yaratdığı gərginliklə titrəyən əlimin arxasıyla qapını döydüm. İçəridən mənə "gəlin" deyən bir kişi səsi eşitdim. Bir qədər ehtiyatla qapını araladım və bu zaman divarları ağ, döşəməsi eyvanla eyni rəngdə rənglənmiş olan böyük boş otağı görüncə təlaşım bir az daha artdı. Mən "gəlin, gəlin" təkrar edən kişi səsinə tərəf boylanaraq otağa daxil oldum. Otağın baş tərəfində ağ rəngli səliqəli yataq dəsti salınmış çarpayıda uzanan oğlan başını bir qədər mənə doğru dikəltmişdi. Onun qarşısındakı üzəri ağ örtüklə örtülmüş stolun üstündə sanki yenicə itilənmiş kimi parıldayan böyük bir bıçaq vardı. Oğlan stolun yanındakı üzü ona tərəf çevrilmiş yeganə stulu işarət edib "əyləşin" dedi. Mən titrədiyimi bəlli etməməyə çalışaraq əlimdəki ilk yardım çantasını stulun üzərinə qoydum və çağırış vərəqəsində qeyd edilən ismi "Nəsibə Hüseynova, 31 yaş" oxuyub "xəstə haradadır?" – deyə soruşdum. Oğlan gözünün ucu ilə məni süzüb susdu.
– Siz çağırmısız?
Oğlan başını tərpədib dodağının altında mızıldandı.
– Mən çağırmışam.
– Zəhmət olmasa, adınızı, soy adınızı, atanızın adını və doğum tarixini deyin, çağırış vərəqənizdə qeyd etməliyəm.
Oğlan heç də sualıma çavab verməyə həvəsli görünmürdü. Qarşımdakı pasiyentin şikayətlərini soruşdum.
– Burda ürək narahatlığı yazılıb, buyurun, sizi dinləyirəm, şikayətiniz nədir?
– Ürək döyünməm var.
Mən dərhal pasiyentimin nəbzini yoxladım və nəticə oğlanın şikayətini təsdiq edirdi.
– 120, bəli taxikardiyanız var. Daha hansı şıkayətləriniz var, ürək döyüntülərindən başqa sizi nə narahat edir?
Mən sualımı bitirib pasiyentin üzünə baxdım. Zənnimcə bu onu bərk narahat etdi, o, tez gözlərini aşağı dikib baxışlarını məndən gizlətməyə cəhd etdi.
– Ürəyinizdə ağrı, yaxud hər hansı başqa bir narahatlıq hiss edirsinizmi?
– Həkim, özünüz tapın... sakitləşdiriciyə ehtiyacım var, mənə iynə vurun.
Mən cəld ilk yardım çantasını açdım, tanometri çıxarıb pasiyentin təzyiqini ölçmək istədim. Tanometrin manjetini onun qoluna bağlamaq istədikdə o, mənim əlimi tutub geri itələdi.
– Həkim, niyə boş şeylərlə vaxt itirirsiniz, mənə ehtiyacım olan iynəni vurun, gedin.
Mən təmkinli olmalıydım, bu həmin an ağlıma gələn tək şey idi. Gizlətməyə çalışsamda titrədiyimin kənardan açıqca göründüyünü bilirdim.
– Sizə gərəkli olan hansı iynədir? Mən sizə gərəkli olan iynəni vura bilmək üçün öncə sizi müayinə etməliyəm. İcazə verin təzyiqinizi ölçüm. Ürəyinizdə ağrı varmı, ürək döyüntüləriniz tez-tez olur? Ürəkbulanma, baş ağrıları, baş gicəllənmə...
Oğlan əvvəlki təmkinli halını pozaraq saymağa başladı.
– Xanım, mən yavaş-yavaş əsəbiləşməyə başlayıram. İndi ancaq ürəyim döyünür. Bir azdan titrəməyə başlayacağam, ağrılarım başlayacaq... bilirsiniz... ağrılarım, sümüklərim qırılacaq...
– Siz indi sakit olmağa çalışın, narahat olmayın, sizə ehtiyacınız olan iynəni vuraram.
– Doktor, elə isə vaxt itirməyin. O oyuncaqlarınızı yığışdırın. Özünüz hər şeyi yaxşı bilirsiniz, uzatmayın.
– Bəli, doğrudur, anladım, artıq vaxt itirməyə gərək yoxdur. Sizə ürək döyüntülərini tənzimləyən bir dərman verim.
Öğlan əlini yellədərək yataqdan mənə doğru dikəldi.
– Xanım, nə dərman?
– Ürək döyüntülərinizin sayı...
Oğlan səs tonunu yüksəltdi.
– Xanım, siz mənə lazım olan iynəni vurun.
Mən əlimdəki aparatı büküb yerinə qoydum. Əlimi ilk yardım çantasının içərisində gəzdirib əlavə etdim.
– Görürsüzmü, diqqətlə baxın, sizə gərəkli olan o iynə bu çantanın içində yoxdur. Bilirsiniz niyə?
Mən tələsik ilk yardım çantasını bağladım və çağırış vərəqəsni ona doğru uzatdım.
– Bu çağırış vərəqində xəstənin ağır vəziyyətdə olduğu qeyd ediləndə biz o güclü iynələri mütləq özümüzlə götürürük. Cünki sizin nəzərdə tutduğunuz o iynələri biz yalnız xəstənin vəziyyəti tələb etdiyi hallarda işlədirik. Sizin bu çağırış vərəqəsindəki qeydləriniz isə belə bir halı ehtimal etdirmir. Odur ki, mən bura gələndə həmən ampulaların olduğu kiçik penalı maşında qoydum. İndi gedib onu gətirərəm, mən tez qayıdaram. Siz heç narahat olmayın. İnanın, ehiyac olan dərmanları vurduqan sonra halınız dərhal yaxşılaşacaq. Mən, əslində, əvvəldən qarşımdakı pasiyentimin məndən nə tələb edə biləcəyini təxmin etmişdim. Onun məndən istədiyi dərman vasitələri xalatımın altında belimə bağlamış olduğum kəmərdən asılmış penalımda saxladığım kiçik narıncı rəgli qutunun içərisində idi. Yalnız xəstənin vəziyyətinin göstəriş olduğu hallarda vurduğumuz və boş ampulasnın işlədilmə səbəbini əsaslandırıb yazmış olduğumuz çağırış vəsiqəsiylə birlikdə mərkəzə təhvil verilməsi tələb olunan promidol və morfin kimi narkotik analgetiklərdən söhbət gedirdi.
Oğlan gözlərinin altından mənə baxıb başı ilə təsdiqlədi. Deyəsən, mən onu inandıra bilmişdim. İlk yardım çantasına əl atdığımda oğlanın mənim fikirlərimi oxuya biləcəyi qorxusuyla əlim tir-tir əsirdi. Çantanı götürüb qapıya üz tutdum. O, yataqdan bir qədər dikəlib gözlərinin altından məni süzürdü.
– Siz yataqdan qalxmayın, mən bu dəqiqə qayıdıram.
Qapıya çatana qədər hər an kürəyimdə itiliyi ilə parıldayan iri bıçağın saplanacağı ürpəntisini hiss etdim və bu qorxu hissi mən qapıdan çıxıb ürpərdici səssizliyi içində addımladığım eyvan boyunca davam etdi. Küçəyə çıxıb bir anlıq durdum və ilk yardım çantasını bərk qucaqlayıb var gücümlə ağlamağa başladım. Sonra ensiz dalanla maşına doğru qaçdım. Halımı görən sürücü bərk təlaşlandı – xeyir ola, doktor, nə olub, sizə nə olub?
Mən əlimlə ona sakit olmasını işarət edib maşına oturdum.
– Narahat olmayın. Xəstə... bu bir qorxunc abstinensiya...
Mən təcili yardım maşınındakı radiostansiya vasitəsi ilə mərkəzə ətraflı məlumat verdim və stansiyaya dönmək üçün icazə istədim. Bu mənim Təcili Tibbi Yardım Stansiyasındakı son iş günüm və son çağırışım oldu.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.11.2025)
“1-ci Uşaq Rəqs Festivalı” – final və sözardı
Nigar Həsənzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Final gərgin əməyin nəticsini ortaya qoydu, festivalı qənaətbəxş hesab etmək olar. Bəzi xırda-para nöqsanlar isə ilk təcrübənin ayağına yazılsın. Əsas Azərbaycan İncəsənət Məktəbinin rəqs sənətimizin inkişafı üçün verdiyi töhfədir, quruma sadəcə alqış düşür.
Azərbaycan İncəsənət Məktəbinin təşəbbüsü, Elm və Təhsil Nazirliyi, həmçinin Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən Mədəni və Yaradıcı Sənayelərin İnkişaf Mərkəzinin dəstəyi ilə təşkil olunan “1-ci Uşaq Rəqs Festivalı” böyük maraqla qarşılanaraq uğurla yekunlaşdı.
Festivalın əsas məqsədi uşaqların yaradıcılığını təşviq etmək, rəqs mədəniyyətinə olan marağı artırmaq və kollektiv iş bacarıqlarını inkişaf etdirmək idi.
Bu il festivala 28 komanda qeydiyyatdan keçmişdi. Onlardan 23 komanda aktiv iştirakçı, 5 komanda isə qonaq kollektiv kimi səhnədə çıxış etdi. Uşaqlar milli və müasir rəqslərdən ibarət rəngarəng proqram təqdim edərək tamaşaçılara unudulmaz anlar yaşatdılar.
Festivalın sonunda iştirakçı komandalar arasında müxtəlif nominasiyalar üzrə qaliblər müəyyən olundu. Qaliblərə sertifikatlar, diplomlar, mükafatlar və xüsusi hədiyyələr təqdim edildi.
Ötən gün qaliblərin adlarını şəkmişdiksə bu gün bird aha təkrarlayırıq:
6–9 yaş qrupu
I yer – 3 nömrəli Gənclər Uşaq İnkişaf Mərkəzi
II yer – İnci Sənət Akademiyası
III yer – İnci Sənət Akademiyası
10–14 yaş qrupu
I yer – 3 nömrəli Gənclər Uşaq İnkişaf Mərkəzi
II yer – 4 nömrəli Gənclər Uşaq İnkişaf Mərkəzi
III yer – Nərgiz Rəqs Qrupu
Tədbirin təşkilatçıları bildirirlər ki, festivalın gələcək illərdə daha geniş miqyasda təşkil olunması və ənənəvi tədbirə çevrilməsi planlaşdırılır. Nəcib təşəbbüsdür. İşləri avand olsun!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.11.2025)
