İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Ötən əsrin əvvəllərində Azərbaycanda maarifçilik hərəkatı geniş vüsət alanda Üzeyir Hacıbəylinin kiçik qardaşı Ceyhun bəy Hacıbəyli şövqlə bu işə qoşuldu, bir ailə Azərbaycan üçün o qədər fayda verdi ki, bunu sözlə ifadə etmək mümkünsüzdür.

Ceyhun bəy Hacıbəyli 15 fevral (köhnə təqvimlə 3 fevral)1891-ci ildə Şuşada anadan olub. İbtidai təhsilini Şuşada maarifçi Haşım bəy Vəzirovun müdir olduğu ikisinifli rus-tatar məktəbində almış daha sonra isə təhsilini Bakıda real məktəbində almışdır. İlk mətbu hekayələrini "Proqres" qəzetinin 1907-ci il tarixli 5-ci nömrəsində dərc etdirib. 1908-ci ildə Əli bəy Hüseynzadənin müdir olduğu "Səadət" məktəbində dərs deyir.

 1908-ci il yanvarın 12-də Üzeyir Hacıbəylinin Hacı Zeynalabdin Tağıyev teatrında səhnəyə qoyulan "Leyli və Məcnun" operasında İbn Səlam və Nofəl rollarını oynayıb. Xeyriyyəçi Murtuza Muxtarovun maddi dəstəyi ilə 1908-ci ildə Peterburq Universitetinin hüquq fakültəsinə qəbul olunub, 1909-cu ilin yayında təhsilini davam etdirmək üçün Parisə gedir. Əvvəl Sorbonna Universitetində, sonra isə Ali Politexnik Elmlər Məktəbində təhsilini davam etdirib.

Müəllifin yaradıcılığı tədqiq olunmadığından və toplanmadığından mühacirətə qədərki əsərləri qəzet səhifələrində pərəm-pərəm düşüb. Ceyhun bəy Hacıbəyli yaradıcılığının ilk dövründə qələmini felyeton janrında sınayıb, amma sonralar felyeton yazmayıb. Felyetonları arasında "Pristav Ağa" daha çox diqqəti cəlb edir. Əsər "Proqres" qəzetinin 1907-ci il 6 və 7-ci saylarında "Daqestanskiy" imzası ilə çap olunub.

Ceyhun bəy sonrakı illərdən başlayaraq məhsuldar şəkildə maarif, mədəniyyət, din, dil, xeyriyyəçilik, qaçqınlar mövzularında məqalələr yazır, çap etdirir. Mühacirətdən əvvəl (1919-cu ildən) "Kaspi", "Proqres", "Bakı", "Azərbaycan" və başqa qəzetlərdə yüzlərlə publisistik məqalə, hekayə dərc etdirən C. Hacıbəyli həmin dövrdə "Известия" (Kaspidə), "İttihad" və "Azərbaycan" (rus dilində) qəzetlərinin redaktoru olub.

1910-cu ildə o, "Hacı Kərim" povestini yazıb və 1911-ci ildə kitab şəklində çap etdirir, lakin həmin povestdən sonra yaradıcılıqdan uzun müddət uzaqlaşıb. Ceyhun bəy Fransada yaşayarkən "La Revul du Mond Müsulman", La Fiqaro kimi mətbu orqanlarla əməkdaşlıq edib, "La Revul des Deux Mondes" adlı jurnallarda çalışmış, Parisdə fransız dilində nəşr olunan "Qafqaz" və Münhendə Azərbaycan dilində çıxan "Azərbaycan" jurnalının redaktoru olub. "Azadlıq" radiostansiyasının yaradıcılarından sayılan Ceyhun bəy Hacıbəyli Münhendəki "SSRİ-ni Öyrənən Universitetin" müxbir üzvü seçilib.

Ceyhun bəyin "İslam Əleyhinə kampaniya və onun Azərbaycanda Metodları" adlı irihəcmli tədqiqat əsəri isə xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Adı Azərbaycanın Azadlıq tarixinə qızıl hərflərlə yazılan C. Hacıbəyli mühacirətdə yaşadığı bütün dövrdə  əqidə və amalından dönməyib, son nəfəsinədək sovet imperiyası ilə ideoloji mübarizə aparıb, Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda bacardığını əsirgəməyib. Ceyhun Hacıbəyli 22 oktyabr 1962-ci ildə Parisdə dünyasını dəyişib. Burada Sen-Klu qəbiristanlığında dəfn edilib.

Vəfatından üç gün əvvəl 1962-ci ilin 19 oktyabrında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin sonuncu daxili işlər naziri Mustafa Vəkiloğluna məktub ünvanlayıb. Həmin məktubda o, Azərbaycanın istiqlalı üçün mühacirlərin tək bayraq altında birləşmələrini və mübarizə aparmalarını arzulayır, hər cür qruplaşmaya qarşı olduğunu bildirir və dostuna mühacirləri bir yerə toplamasını vəsiyyət edirdi. Bu barədə sonradan "Mücahid" jurnalının 1963-cü il nömrəsində "Ceyhun bəyin vəsiyyəti" adlı irihəcmli məqalə dərc olunub.

Əsərləri

- İlk müsəlman Respublikası Azərbaycan

- Qarabağ dialekti və folkloru

- İslam əleyhinə təbliğat və onun Azərbaycandakı metodları

- Seçilmiş əsərləri

- Qürbətdən gələn səslər: Ceyhun bəy Hacıbəylinin mühacirət həyatı.

- Bir il xəyallarda... və bütöv bir ömür.

- Şuşa ziyalıları: unudulmuş irs.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)

İlqar İsmayılzadə,

fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, "Həməşəra" mətbu orqanının təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi

Ötən gün Cəlilabad şəhər Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin dəstəyi ilə Cəlilabad ədəbi mühitinin tanınmış nümayəndəsi, el şairi və mahir bədii qiraətçi Mikayıl İnçəçaylının 65 illik yubileyi və yenicə işıq üzü görmüş "Gözlərimdə yaş gəlmişəm" adlı şeirlər kitabının təqdimat mərasimi keçirildi.

Vətən uğrunda canını qurban vermiş əziz şəhidlərimizin xatirəsinin əziz tutulması hədəfi ilə bir dəqiqəlik sükutla başlayan, həmçinin, tanınmış ziyalı pedaqoq və peşəkar bədii qiraətçi Adıgözəl Nuriyevin aparıcılığı ilə keçən gözəl və ədəbi-mənəvi tədbirdə rayonun sayılıb-seçilən ziyalıları, tanınmış elm, ədəbiyyat və mədəniyyət adamları, Cəlilabad ədəbi mühitinin görkəmli nümayəndələri və xüsusilə də qələm tutan incə əllərdən ibarət xanım şair və yazarları iştirak etdilər.

Tədbirdə iştirak edən Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi və Cəlilabad rayonunun "Canlı ensiklopediyası" adlanan Cahangir Muradov, AYB-nin üzvü, el ağsaqqalı və ziyalı pedaqoq, şair Əfrahim Abbas, AYB və AJB-nin üzvü, "Sözün işığı" mətbu orqanının təsisçisi və baş redaktoru, Prezident təqaüdçüsü, şair, publisist Ədalət Salman, AYB-nin üzvü, qəzəlxan, şair-dramaturq İman Abdulla, AYB-nin üzvü, şair Gülbala Teymur, yazıçı-şair və şəhid qardaşı Sakit Üçtəpəli, tanınmış ziyalı pedaqoq Dadaş müəllim Bayramov, ADPU-nin Cəlilabad filialının müəllimi, yazıçı Xəlil Fərəməzoğlu, Cəlilabad Rayon Statistika İdarəsinin rəisi Arif Nəcəfov, I Qarabağ Savaşının iştirakçısı, qazi, yazıçı-şair Qurban Əhməd, muğam ifaçısı Akif Mədədli, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, "Həməşəra" mətbu orqanının təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi İlqar İsmayılzadə və başqaları, həmçinin, Cəlilabad Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin direktoru ziyalı xanım Qənimət İsrafilova, Cəlilabad ədəbi mühitinin xanım nümayəndələri və "Həməşəra" Fəxri Diplomu laureatları: şair Gülşən Şahmuradlı, şair Seylan Abbas, şair və bədii qiraətçi Müşahidə Nərimanova, şair Gülcahan Əsgərova, AYB-nin üzvü yazıçı-şair Ruhiyyə Abaszadə, şair Sevinc Şirvanlı, AYB və AJB-nin üzvü, şair-publisist Arzu Əyyarqızı və MKS-nin digər xanım əməkdaşları çıxış edərək el şairi Mikayıl İnçəçaylını 65 illik yubileyi ilə əlaqədar ürəkdən təbrik edib, ona uzun, sağlam və mənalı ömür, eyni halda yenicə işıq üzü görmüş "Gözlərimdə yaş gəlmişəm" adlı şeirlər kitabı münasibətilə öz səmimi təbriklərini çatdırdılar.

Tədbirdə çıxış edənlər Mikayıl İnçəçaylı poeziyasının elə-vətənə bağlılıq, sevgi və duyğu ilə zəngin olduğu, onun bədii qiraət sahəsində peşəkar və əvəzolunmaz məharəti, xüsusilə də insani keyfiyyətlərə malik olduğu və etikasının poeziya bacarığına hakim olmasından söz açaraq ona ən xoş arzularını çatdırdılar. Tədbir zamanı həm də Cəlilabad ədəbi mühiti ilə bağlı müəyyən fikir mübadiləsi aparıldı və ziyalılar tərəfindən bir sıra təkliflər irəli sürüldü.

Bəzi çıxış edən iştirakçılar isə onun şeirlərindən oxuyaraq tədbirə xüsusi zövq qatdılar.

Tədbir əsnasında rayonun tanınmış muğam ifaçısı Akif Mədədli ifa etdiyi Segah muğamı ilə tədbirə xüsusi gözəllik və məna bəxş etdi.

Tədbir əsnasında bir neçə iştirakçı Mikayıl İnçəçaylıya öz hədiyyələrini təqdim etdilər. Yazıçı-publisist İlqar İsmayılzadə tərəfindən isə şair Mikayıl İnçəçaylı Cəlilabad ədəbi mühitində davamlı və səmərəli fəaliyyətinə görə "Həməşəra" Fəxri Fərmanı və müqəddəs Azərbaycan Bayrağı ilə təltif edildi.

Son olaraq tədbirin baş qəhrəmanı el şairi və mahir bədii qiraətçi Mikayıl İnçəçaylı öz çıxışında ötən illərin xatirələrindən söz açaraq şeir və poeziya sahəsindəki əməyindən və həyat yolundan söz açaraq tədbirin təşkilatçıları və iştirakçılarına, xüsusilə də Cəlilabad MKS-nin direktoru Qənimət xanıma, həmçinin Cəlilabad ədəbi mühitində hər kəsə səmimiyyətlə dəstək olmuş AYB və AJB-nin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, şair-publisist Ədalət Salmana və eləcə də yeni nəşr edilmiş kitabının redaktoru Bilal Alarlıya səmimi minnətdarlığını bildirdi. Məlumat üçün bunu da qeyd etmək lazımdır ki, şair Mikayıl İnçəçaylının "Gözlərimdə yaş gəlmişəm" adlı şeirlər kitabı müəllifin indiyə kimi işıq üzü görmüş sayca ikinci poetik əsəridir.

Mikayıl İnçəçaylının 63 gözəl və bir-birindən mənalı şeirini ehtiva edən bu kitabın redaktoru və ön söz müəllifi filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, "Qızıl Qələm" və "Rəsul Rza" mükafatları laureatı Bilal Alarlıdır.

Gözəl, səmimi və yüksək peşəkarlıqla təşkil edilmiş yubiley tədbiri və kitab təqdimatı xatirə şəkillərinin çəkilməsi ilə yekunlaşdı...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)

Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun “Ədəbiyyat və incəsənət” portal ilə birgə Qızıl alma layihəsində bu gün Türk hərbi terminologiyasının tarixi formalaşması barədə danışacağıq.

Türk xalqlarının tarixində hərbi fəaliyyət, döyüş taktikaları və dövlətin müdafiə sistemi hər zaman mədəniyyətin, siyasətin və ictimai həyatın ayrılmaz bir hissəsi olmuşdur. Bu proses nəticəsində hərbi terminologiya, yalnız döyüş sənətinin texniki ifadəsi kimi deyil, həm də siyasi, sosial və mədəni kontekstin göstəricisi kimi inkişaf etmişdir. Türk hərbi terminologiyasının formalaşması minilliklər ərzində müxtəlif dövrlərin təcrübəsi, etnik-mədəni qarşılıqlı təsirlər və islamlaşma prosesi ilə zənginləşmişdir.

Qədim türklər üçün hərbi terminologiya əsasən köçəri həyat tərzi və müharibə təcrübəsi ilə bağlı idi. “Bəylik”, “khan”, “ordu”, “alçı” və “toy” kimi terminlər həm hərbi təşkilatlanmanı, həm də sosial strukturun hərbi aspektlərini ifadə edirdi. Göytürklər və hunlar dövründə bu terminlər hərbi əməliyyatların təşkili, süvarilərin idarə olunması və tabeçilik əlaqələrinin göstərilməsi üçün əsas vasitə olmuşdur.

Hərbi terminologiya həmçinin kommunikasiyanın və əmrlərin düzgün çatdırılmasını təmin edirdi. Məsələn, “bozqırda döyüş əmri” və ya “ordu hərəkəti” kimi ifadələr döyüş hazırlığı və strategiyanın icrası üçün konkret anlayışlar yaratmışdır.

Orta əsrlərdə Türk dövlətləri — Oğuzlar, Qaraqanilər, Səlcuqlar və Qəznəvilər — hərbi terminologiyanı daha sistemli şəkildə inkişaf etdirmişlər. Bu dövrdə yeni terminlər yaranmış, mövcud anlayışlar isə daha dəqiq məna kəsb etmişdir. “Sərkərdə”, “alaçıq”, “tabor”, “piyadə” kimi terminlər yalnız hərbi vahidləri deyil, həm də onların funksiyalarını, təchizatını və əməliyyat sferasını ifadə edirdi.

İslamın qəbulundan sonra türk hərbi terminologiyasına yeni qatlar əlavə olunmuşdur. “Cihad”, “ribat”, “mütəhhərik” və “sipahi” kimi terminlər həm dini, həm də hərbi anlayışları əks etdirir. Bu, hərbi fəaliyyətin mənəvi və strateji aspektlərinin dilə gətirilməsi ilə nəticələnmişdir.

Osmanlı dövründə türk hərbi terminologiyası yüksək sistemləşmə mərhələsinə çatmışdır. “Kapıkulu əsgəri”, “yaya”, “cengavər”, “topçu” kimi terminlər ordunun strukturunu və hərbi əməliyyat qaydalarını dəqiq ifadə edirdi. Osmanlı mənbələrində terminlərin dəqiq təsnifatı, hərbi doktrina və əmrlərin yazılı şəkildə sənədləşdirilməsi, hərbi terminologiyanın elmi səviyyəyə qalxmasını təmin etmişdir.

Bu dövrdə terminologiya yalnız hərbi sahəyə aid deyildi; həm də dövlət idarəçiliyi, diplomatiya və ictimai nizamın qorunması sahəsində də istifadə olunurdu. Beləliklə, hərbi terminologiya həm texniki, həm də mədəni və siyasi anlayışların birləşdiyi kompleks sistemə çevrilmişdir.

Türk hərbi terminologiyasının tarixi formalaşması uzun və mərhələli bir proses olmuşdur. Qədim köçəri dövrlərdən başlayaraq, orta əsr dövlətləri və Osmanlı imperiyasına qədər bu terminologiya həm hərbi, həm sosial, həm də mədəni kontekstdə inkişaf etmişdir. Hərbi terminlər yalnız döyüş sənətini ifadə etməklə kifayətlənməyib, həm də dövlətin ideologiyasını, ictimai münasibətləri və mənəvi dəyərləri əks etdirən bir vasitə kimi çıxış etmişdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Həddən artıq çox çalışqan və işgüzar olan, mədəniyyətin inkişafı yolunda yorulmadan çalışan nazirimizin doğum günüdür, əlbət ki onu redaksiyamız, həm də çoxminli oxucularımız adından təbrik edir, bol enerji, yeni zirvələrin fəthini arzulayırıq.

Adil Kərimli 22 oktyabr 1979-cu ildə Bakı şəhərində anadan olub. 1986-cı ildən Bakı şəhər 42 nömrəli məktəbdə təhsil alıb, 1995-ci ildə ekstern imtahanlar verərək orta məktəbi bitirib və Bakı Dövlət Universitetinin Hüquq fakültəsinə qəbul olub. 1999-cu ildə BDU-nun Hüquq fakültəsinin bakalavr, 2001-ci ildə isə magistr pillələrini fərqlənmə diplomları ilə bitirib.

 2002-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Cinayət hüququ və kriminologiya kafedrasına dissertant qəbul edilib və 2007-ci ildə həmin ixtisaslaşma üzrə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasınin 5 may 2009-cu il tarixli qərarı ilə hüquq elmləri namizədi (hüquq elmləri üzrə fəlsəfə doktoru) elmi dərəcəsini alıb.İngilis və rus dillərini bilir. Hərbi-hüquqşünas ixtisaslaşması üzrə ehtiyatda olan zabitdir.

Adil Kərimli əmək fəaliyyətinə 1999-cu ildə "Hüquq ədəbiyyatı" nəşriyyatında hüquq məsləhətçisi kimi başlayıb. 2001–2003-cü illərdə Bakı Hüquq Mərkəzində baş hüquq məsləhətçisi olub. 2001-ci ildən Bakı Dövlət Universitetində müəllim və 2011-ci ildən isə baş müəllim işləyib. 2003–2009-cu illərdə "Great Wall Drilling Company" şirkətinin Azərbaycan nümayəndəliyində Hüquq departamentinin rəhbəri vəzifəsində çalışıb.

2005-ci ildən İctimai Televiziya və Radio Yayımları Şirkətində əvəzçilik üzrə hüquq və beynəlxalq əlaqələr departamentinin direktoru vəzifəsində işləyib. 2007–2011-ci illərdə "Eurovision" Mahnı Müsabiqəsində Azərbaycan nümayəndə heyətinin rəhbəri, 2011-ci ilin avqust ayından 2012-ci ilin avqust ayınadək Bakı şəhərinin evsahibliyi etdiyi "Eurovision" Mahnı Müsabiqəsi–2012 İşçi qrupunun rəhbəri vəzifəsində çalışıb. 2007-ci ildən Avropa Yayımları Birliyinin Hüquq və İctimai İşlər Komitəsinin, 2011-ci ildən isə Avropa Yayımları Birliyinin "Eurovision" Mahnı Müsabiqəsi üzrə Məşvərət qrupunun üzvü olub.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 8 oktyabr 2012-ci il tarixli Sərəncamı ilə Heydər Əliyev Mərkəzinin direktorunun birinci müavini vəzifəsinə təyin edilib. "Milan Ekspo", "Dubay Ekspo" və digər beynəlxalq tədbirlərdə mədəniyyət bölümünə rəhbərlik edib, Moskva şəhərində Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisindəki Azərbaycan pavilyonunun Təşkilat Komitəsinin rəhbəri olub.

Heydər Əliyev Fondunun işğaldan azad edilən ərazilərdəki bərpa-quruculuq layihələrinin, fondun bir sıra ölkələrdə təşkil etdiyi Azərbaycan mədəniyyəti günləri üzrə işçi qrupunun üzvü olub. Heydər Əliyev Fondunun Almaniya, Böyük Britaniya, İtaliya və Fransadakı mədəniyyət layihələrinin kuratoru kimi çalışıb.

2004–2010-cu illərdə Azərbaycan Respublikasının Vəkillər Kollegiyasının üzvü olub. 1 iyul 2022-ci ildə yenidən Vəkillər Kollegiyasının üzvlüyünə qəbul edilib. 2014-cü ilin may ayından Azərbaycan Avtomobil Federasiyasının İdarə Heyətinin üzvüdür.

Adil Kərimlinin kitabları da vardır, onların bəzilərinin adlarını çəkim:

1. Tamah motivinin cinayət-hüquqi təhlili

2. İnsan alveri ilə cinayət-hüquqi mübarizə

3. Cinayətin motivi və cinayətlərin tövsifi

4. Xuliqanlıq motivi ilə törədilən qəsdən adam öldürmə cinayətlərinin tövsifinin bəzi məsələləri.

5. Motiv və qəsdən adam öldürmə cinayətlərinin tövsifi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İrəvan xanlığı bir vaxtlar Azərbaycan xalçaçılığının mərkəzlərindən biri olub, buranın xalçaları dünyaya ixrac edilib. Onlar hətta böçəkdən rəng alaraq elə bir mükəmməl rəng palitrası yaradıblar ki, xalçaları dünyanın ən prestijli muzeylərinə yol alıbdır. Təəssüf ki, bu xalçalar erməni və fars xalçaları kimi təqdim edilibdir.

Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan tarixinin xalçaçılıq dahisi də məhz Qərbi Azərbaycandandır, bu gün anadan olmasının 104-cü ildönümü qeyd edilən Kamil Əliyevdir.

Kamil Əliyev 1921-ci il oktyabrın 22-də Qərbi Azərbaycanda, Ermənistan SSR-in mərkəzi İrəvan şəhərində anadan olmuşdur. 1936-cı ilin sentyabr ayında istedadını görən anası onu, Bakı Rəssamlıq Məktəbinə, tanınan rəssam Əzim Əzimzadənin yanına aparır. Məktəbə qəbul edilən Kamil Əliyev 3 il burada dekorasiya şöbəsində təhsil alır və müəllimlərinin məsləhəti ilə oxuya-oxuya "Azərxalça" birliyində eksperimental laboratoriyada köçürücü rəssam kimi işləməyə başlayır.

 Böyük Vətən müharibəsində iştirak edərək, Kamil Əliyev 22 orden və medalla təltif edilib. Bakı Bədii Rəssamlıq Fondunda çalışarkən fil sümüyündən, qızıldan, gümüşdən onlarla orijinal əntiq əşyanın, gümüş dolça, çaydan, armudu stəkan dəstlərinin bədii tərtibatçısı, rəssam-müəllifi kimi özünü təsdiqlədi.

Bədii sənət üzrə fəxri fərmanın, respublikanın tətbiqi incəsənət ustası adının (1960) ilk sahibi olub. Xalq dekorativ-tətbiqi sənəti sahəsində gördüyü səmərəli elmi işlərə görə ona professor elmi dərəcəsi verilib.

1930-cu illərdə Bakı rəssamlıq məktəbində oxuyarkən "Azərxalça" birliyində Lətif Kərimov Qəzənfər Xalıqov, Kazım Kazımzadə və digər sənət adamları ilə birlikdə ornamental rəssam kimi çalışıb. 1946-cı ildə ordudan qayıtdıqdan sonra da öz peşəsini davam etdirir. Bir müddət o, Respublika Bədii Fonduna rəhbərlik edir, sonralar Bakı zərgərlik fabrikində direktor vəzifəsində çalışır.

1950-ci illərdən etibarən, Kamil Əliyevin yaradıcılığında süjetli xalıların və portret-xalçaların yaradılması aparıcı mövqe tutur. Bu illərdə sənətkar bir-birinin ardınca yüksək professionalıqla Azərbaycan klassiklərinin, dövlət xadimlərinn portretlərini yaradır. Kamil Əliyev ilk portret-xalçasını 1958-ci ildə böyük Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzulinin anadan olmasının 400 illiyinə həsr edib.

Rəssam Hindistanda yaradıcılıq ezamiyyətində olarkən bu qədim Şərq ölkəsinin mədəniyyətilə tanış olur, İndira Qandinin portert-xalçasını yaratmaq üzərində düşünür. Azərbaycana qayıtdıqdan sonra uzun müddət xalçanın çeşnisi üzərində işləyir. O, Azərbaycan və Hindistan sənəti üçün ənənəvi olan "buta" ornament motivindən, hindli və azərbaycanlı xalça ustalarının çox sevdiyi tünd-göy rəng çalarlarından özünəmxəsus surətdə ustalıqla istifadə edib.

Təltif və mükafatları

1. "Azərbaycan SSR tətbiqi incəsənət ustası" fəxri adı

2. "Azərbaycan SSR əməkdar rəssamı" fəxri adı

3. "Azərbaycan SSR xalq rəssamı" fəxri adı

4. "İstiqlal" ordeni

5. "Şərəf nişanı" ordeni

6. 1-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni

7. "Döyüş xidmətlərinə görə" medalı

8. "Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı

9. "1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı.

Xalçaçılığın dahisi 1 mart 2005-ci ildə vəfat edib. 2007-ci ilin oktyabrın 26-da Kamil Əliyevin vaxtilə yaşadığı evin qarşısında xatirə lövhəsi və ev muzeyi açılıb.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu günə təsadüf edən əlamətdar hadisələri diqqətinizə çatdırırıq.

22 oktyabr. Ümumdünya pəltəklər günü

Deyirlər ki, Böyük Britaniyanın, Kanadanın, Avstraliyanın və Cənubi Afrikanın kralı olan VI Georq pəltək imiş, hələ 20-ci əsrin əvvəllərində nitq terapiyasının vacibliyindən bəhs edibmiş. Ümumdünya pəltəklər gününün təşəbbüskarlarının da məhz kanadalılar olması (Kanada Nitq Patalogiyası Cəmiyyəti) bəlkə elə bu hadisə ilə qaynaqlanır. Statistikaya görə, dünyada 3 milyon insan bu problemlə yaşayır. Bu patalogiyanın səbəbi isə hələ də elmə məlum deyil. Onu aradan götürmək üçünsə bir çox vasitələr vardır, loqopedik, psixoloji, psixoterapevtik, medikamentoz, fizioterapevtik və s. və i. Təəssüf ki, bu vasitələrin heç biri pəltəkliyi tam aradan götürə bilmir.

Bizdə tək kəkələyənə deyil, nitqi qüsurluyu da pəltək deyilir. Siyasətdə təmsil olunanlar arasında r hərfinə y deyənlər az olmayıb. Nazir, komitə sədrinin müavini, səfir, müxalifət lideri... Əlbəttə, fiziki qüsurdur deyə bunun üzərində dayanmayacağıq.

Pəltəklik bir fiziki qüsur olsa da lətifəqoşanlar ona da şəbədə qoşmaqdan vaz keçməyiblər, belə insanlar bir çox lətifələrin qəhrəmanlarına çevriliblər. Bu lətifələrdən birini lap uşaqkən eşitmişəm. Dörd nəfər ağır pianonu liftsiz binanın 20-ci mərtəbəsinə qaldırır, biri pəltək olur, yol boyu –Biz sə... sə... sə... – deyə kəkələyir, digər üçü onu acılayır, pəltək olduğu üçün aşağılayır, hər dəfəsində sözünü axıra çatdırmağa imkan vermirlər. Yalnız 20-ci mərtəbəyə çatanda o, sözünü tamamlaya bilir: -Biz səhv gəldik, o biri bloka getməli idik.

Üçlər niyə öncədən bunu demədiyinə görə onu söyüş yiyəsi edə-edə çar-naçar pianonu aşağı düşürməyə başlayanda o yenidən kəkələməyə başlayır, bu dəfə -Mən za.. za... za...- deyə fikrini izah etmək istəyir. Yenə də söyüş, təhqirlər sıralanır, yenə yol boyu ona fikrini izah etməyə imkan vermirlər. 1-ci mərtəbəyə çatanda o, nəhayət ki, fikrini tam deyə bilir: -Mən zarafat edirdim.

22 oktyabr. “Metropoliten – Opera”, İvan Bunin və dirijor çubuğu

Ümumdünya şampan şərabı günü. Qazlı çaxırın vətəni Fransadır, biləsiniz. Beynəlxalq Caps Lock günü. Kompüterin bu düyməsini aktual edən bir gündür. Yaponiyada Dziday-matsuri festival – musiqi ənənələri ilə dini ritualların remiksi. Fexner günü. Alman filosofu, fiziki və psixoloqu Qustav Fexnerə həsr olunan beynəlxalq gün. Psixofizikanın banisi olan Fexner bu təlimi məhz 1850-ci ilin 22 oktyabrında yaradıb. Psixofizika isə fiziki stimullarla hissiyyatlar arasındakı əlaqəni öyrənən bir elm sahəsidir.

O ki qaldı amerikalılara, bu gün onlarda milli qoz günüdür. Amerikalıların öz milli qozları olmasa da onlar yunan və hind qozlarını milliləşdirib həzmi-rabeədən keçirirlər.

22 oktyabrda nələr baş verib bəs? Mütləq deyək ki, 1949-cu ildə SSRİ ilk dəfə nüvə silahını sınaqdan keçirib. 1947-ci ildə yeniyetmə yaşında dünya şöhrəti qazanmış məşhur italiyalı müğənni Robertino Loretti doğulub. 1938-ci ildə Çester Karlsion kağız sənədin ilk dəfə fotokopiyasını çıxarıb. 1883-cü ildə dünya mədəniyyətinin ən triumfal hadisələrindən biri baş verib – Nyu-Yorkda “Metropoliten – Opera” açılıb, ilk günündə Qunonun “Faust” operası oynanılıb. Həmin il irland yazışısı Tomas Mayn Rid dünyasını dəyişib. 1870-ci ildə 1933-cu ilin Nobel mükafatçısı olan rus yazıçısı İvan Bunin doğulub. Ən nəhayət, 1859-cu ildə alman skripkaçısı, musiqidə romantizmin yaradıcısı Lui Şpor vəfat edib. Lui Şpor dirijor çubuğunu kəşf edən şəxs kimi də tarixə düşüb, yeri gəlmişkən.

Futbol azarkeşlərinə isə onu xatırlatmaq istəyirəm ki, bu gün çox sayda tanınmış futbol adamı dünyaya gəlib, onlardan biri millimizin baş məşqçisi olmuş Ağasəlim Mircavadovdur, digəri “Arsenal” klubunun fransalı məşqçisi Arsen Venger, digəri əfsanəvi sovet qapışısı Lev Yaşin. Digərləri də qalsınlar növbəti dəfəyə.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Televiziyamızda unudulmaz adlar elə də çox deyil, əksərən, bunlar diktorlardır, rejissorlardır. Haqqında söhbət açacağım şəxs ssenaristdir, ərsəyə gətirdiyi bir-birindən məzmunlu proqramlarla yaddaşlara yazılmağı bacarıbdır.

Mailə Muradxanlı 1940-cı il oktyabrın 22-də Salyan şəhərində müəllim ailəsində anadan olub. 1946-cı ildə ailəliklə Bakıya köçüblər. Burada Maştağa qəsəbəsindəki 187 saylı orta məktəbi bitirib. ADU-nun filologiya fakültəsinin jurnalistika bölməsində təhsilini davam etdirib. Əmək fəaliyyətinə təyinatla göndərildiyi Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Şirkətində radionun uşaq verilişləri şöbəsinin kiçik redaktoru kimi başlayıb, redaktor, ədəbi dram verilişləri baş redaksiyasında, incəsənət, bədii ədəbiyyat şöbələrində müdir, ədəbi-dram verilişləri baş redaksiyasında baş redaktor vəzifəsində işləyib, televiziyanın ədəbi dram verilişləri Baş redaksiyasında baş redaktor olub

Ədəbi aləmə sovet və xarici ölkə yazıçılarından doğma dilə etdiyi tərcümələri və dövri mətbuatda çıxan oçerkləri ilə daxil olub. "Azərbaycan", "Azərbaycan qadını" jurnallarında, "Kommunist", "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzetlərində müntəzəm çıxış edib. Onun "Qınamayın məni" pyesi Sumqayıtda tamaşaya qoyulub. Tərcümə etdiyi Əhməd-Əbubəkrin "Dulusçunun hekayəti", Orxan Kamalın "Yad qızı", A.Koşutanın "Vətənə dönmək istəyirəm", Bernard Şounun "Sezar və Kleopatra", Evripidin "İfigeniyalı Avlitdə", Brextin "Kurja ana və ya sərbəst qadın" pyesləri respublikanın dram teatrlarında göstərilib. Ruscadan Azərbaycan dilinə tərcümə olunmuş yüzdən artıq filmin sinxron mətninin müəllifidir.

Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyinin təşəbbüsü ilə bir neçə pyesi Azərbaycan dilinə çevirib. Azərbaycan radiosunda "Sənətkarlar öz qəhrəmanların arasında" silsilə verilişlərin və həftəlik əyləncəli "Sabahınız xeyir" proqramının ssenari müəllifi olub. Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi İdarə Heyətinın üzvü seçilib. Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin katibi vəzifəsində çalışıb. Jurnalistlər heyətinin tərkibində Suriya, Livan, Yunanıstan, Türkiyədə olub Azərbaycan Qadınlar Cəmiyyəti nümayəndələri tərkibində Türkiyədə, İranda olub. İstanbulda keçirilən I Azərbaycan konqresində iştirak edib

Tərcümələri

(rus dilindən)

1. Enoraud. Uçan boşqablar əhvalatı.

2. Donat Şayner. Dəcəl

3. Paul Maar. Bir həftənin yeddi şənbəsi

4. A.İmermanis, Q.Sirulis. "Tabaqo" səmtini dəyişir

Filmoqrafiya

1. Bağdada putyovka var...

2. Bizim qəribə taleyimiz

3. Gəl qohum olaq

4. Gəlinlər

5. Qaydasız döyüş

6. "Qayınana" əməliyyatı

7. Qeybdən gələn səs

8. Qızlar

9. Manqurt

10. Məhv olmuş gündəliklər

12 iyun 2010-cu ildə, 69 yaşında vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)

Murad Vəlixanov, "Ədəbiyyat və İncəsənət"

Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyinin 2025-ci il üzrə "Dövlət Dəstəyi ilə istehsal ediləcək film layihələri" müsabiqəsinin qalibi olmuş "Sonuncu Güllə" tammetrajlı bədii film layihəsi müharibənin ən kritik və gərgin günlərində baş verən dramatik hadisələri əks etdirəcək.

Filmin rejissoru Cavid Zaidov, Prodüsseri isə Vüsal Abbasovdur. 

Filmdə Mayor batalyonu ilə birlikdə  ölüm təhlükəsi altında strateji bir mövqeyi ələ keçirmə əmri alır. Vəzifə və vicdan arasında seçim etmək məcburiyyətində qalan mayor, həm əsgərlərinin həyatını, həmdə öz şərəfini qorumaq üçün riskli bir qərar verməlidir. "Sonuncu güllə" zabitin seçimlərinin yalnız döyüşün taleyini deyil,  həm də onun ruhunun və həyat yolunun necə həll olunduğundan bəhs edən dram filmidir.

Film barədə daha ətraflı məlumat nümayişdən sonra veriləcəkdir. 

Zəfərlə bitən 2-ci Qarabağ müharibəsi barədə nə qədər çox film çəkilsə, kitab yazılsa, bir o qədər yaxşıdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)

Rəqsanə Babayeva

Beyləqan rayon Mədəniyyət Mərkəzinin rejissoru, “Gənclik” xalq teatrının rəhbəri, yazıçı. “Ədəbiyyat və İncəsənət” üçün

Dövlətlər arasında münasibətlərin ən həssas, amma eyni zamanda ən incə vasitəsi hərbi güc, iqtisadi maraqlar və ya sərt siyasi çıxışlar deyil – mədəniyyətdir. Çünki mədəniyyət sərhəd tanımır, millətlərin ruhunu bir-birinə yaxınlaşdırır, insanların düşüncə və qəlb dünyasına təsir göstərir. Diplomatiyanın sərt, çox vaxt quru dildən ibarət olan üslubuna qarşı, incəsənət və ədəbiyyat insanların qəlbinə işləyən yumşaq gücdür. Məhz buna görə də müasir dövrdə “mədəni diplomatiya” anlayışı dövlətlərin beynəlxalq münasibətlərdə ən təsirli alətlərindən birinə çevrilmişdir.

Azərbaycanın bu sahədə təcrübəsi xüsusilə diqqətəlayiqdir. Çünki əsrlərlə zəngin irsə malik bir xalq üçün mədəniyyət sadəcə estetik zövq deyil, həm də milli kimliyin qorunması və dünyaya tanıdılması vasitəsidir. Muğamdan miniatür sənətinə, aşıq yaradıcılığından caz musiqisinə qədər bizim hər bir incəsənət nümunəmiz diplomatiyada vizit kartı rolunu oynayır.

Mədəniyyət – millətin pasportu

Dövlətlər özünü dünyaya necə tanıdır? Əlbəttə ki, siyasətçilərin imzaladığı sənədlərlə, iqtisadi güclə, amma bunların hamısı məhdud auditoriyaya təsir edir. Bir xalqın pasportu onun mədəniyyətidir. UNESCO siyahısına daxil edilmiş muğamımız, Xocalı abidələrində əks olunmuş qədim tariximiz, Şuşada bərpa edilən məclislər və teatrlar bizi dünyada sözlə yox, sənətlə tanıdır.

Bu gün Parisdə bir azərbaycanlı musiqiçinin ifa etdiyi muğam, Tokioda nümayiş olunan xalça sənətimiz və ya Berlin festivalında göstərilən filmimiz, rəsmi bəyanatlardan daha çox təsir gücünə malikdir. Çünki sənət səmimidir, o təbliğatdan çox, həqiqəti göstərir.

Yumşaq gücün sərt nəticələri

Bəzən “yumşaq güc” anlayışı zəiflik kimi qəbul olunur. Halbuki tarix göstərir ki, musiqi, ədəbiyyat və teatr bəzən toplardan daha güclü ola bilir. XX əsrin ortalarında caz musiqisi ABŞ-ın dünyada nüfuz qazanmasında necə rol oynadısa, bu gün də Azərbaycan cazı beynəlxalq arenada ölkəmizi müasir, açıq fikirli bir dövlət kimi tanıdır.

Muğam festivalları, beynəlxalq sərgilər və kino festivallarında iştirak təkcə mədəniyyət hadisəsi deyil, həm də diplomatik uğurdur. Çünki bu tədbirlərdə Azərbaycan yalnız sənətini göstərmir, eyni zamanda öz dəyərlərini, sülh və birgəyaşayış fəlsəfəsini təqdim edir.

Qarabağ həqiqətlərinin mədəni dildə ifadəsi

Uzun illər işğal altında qalan Qarabağ torpaqları bu gün mədəniyyətin bərpası ilə yenidən həyat tapır. Şuşada keçirilən “Xarıbülbül” festivalı sadəcə musiqi bayramı deyil, həm də dünyaya bir mesajdır: Azərbaycan mədəniyyətlə yaradır, dağıntılardan sonra qurur, barış və sənət gətirir.Qarabağ mövzusunun teatr tamaşalarında, filmlərdə və rəsm əsərlərində işlənməsi həm xalqın yaddaşını möhkəmləndirir, həm də beynəlxalq ictimaiyyətə incəsənətin dili ilə həqiqətləri çatdırır. Sərt siyasi bəyanatlar bəzən qulaq ardına vurulur, amma bir film kadrı, bir muğam sədası yaddaşlardan silinmir.

Ədəbiyyatın diplomatik missiyası

Ədəbiyyat tərcümələr vasitəsilə sərhədləri aşır. Nizami Gəncəvi, Füzuli və Nəsimi əsrlər boyu Şərq və Qərb arasında körpü rolunu oynayıb. Bu gün müasir yazıçılarımızın əsərləri də müxtəlif dillərə çevrilərək Azərbaycan haqqında təsəvvür yaradır.

Bir roman diplomatik müstəvidə ölkəni daha dərindən tanıdır: insanlar siyasətçilərin çıxışlarına deyil, yazıçıların hekayələrinə inanır. Bu mənada, dövlətin yazıçı və tərcüməçilərə verdiyi dəstək, milli ədəbiyyatın dünyaya çıxışı üçün əvəzsizdir.

Teatr və kino – səhnədə diplomatiya

Teatr tamaşası bir millətin ruhunu göstərir. Azərbaycan teatrı uzun illərdir ki, beynəlxalq festivallarda çıxış edir və bu çıxışlar dövlətlərin mədəni dialoquna çevrilir.

Kino isə müasir dövrdə ən güclü mədəniyyət diplomatiyası vasitəsidir. Bir filmin beynəlxalq festivalda göstərilməsi minlərlə tamaşaçıya, yüzlərlə tənqidçiyə və jurnalistə birbaşa mesajdır. Qarabağ, multikulturalizm və milli irs mövzularında çəkilən filmlər Azərbaycanı dünyaya tanıtmaqda mühüm rol oynayır.

Gənc nəslin rolu

Mədəni diplomatiyanın gələcəyi gənc sənətçilərin əlindədir. Onlar sosial şəbəkələr, rəqəmsal platformalar vasitəsilə ölkəmizi daha geniş auditoriyalara tanıda bilirlər. Bu gün Londonda caz ifa edən bir azərbaycanlı gənc musiqiçi, Parisdə rəsm sərgisi açan bir tələbə rəssam və ya Berlində qısa film nümayiş etdirən bir gənc rejissor əslində diplomatik missiyanı yerinə yetirir.

Dövlətin bu gənclərə yaratdığı imkanlar, onların beynəlxalq səviyyədə dəstəklənməsi Azərbaycanın gələcək mədəni diplomatiyasını daha güclü edəcək.

Mədəniyyət və diplomatiya bir-birindən ayrılmazdır. Diplomatiya xalqları yaxınlaşdırmaq üçün çox vaxt mədəniyyətin dilinə möhtac qalır. Azərbaycan bu sahədə zəngin irsi və güclü yaradıcı potensialı ilə dünyada öz yerini möhkəmləndirir.

İncəsənət hər zaman sülhün, anlaşmanın və birgəyaşayışın vasitəsi olub. Azərbaycan da bu prinsiplə dünyaya özünü təqdim edir: biz müharibədən sonra belə yaradırıq, dağıntılardan sonra sənətlə qururuq, düşmənçiliyi yox, harmoniyanı tanıdırıq.

Dövlətin diplomatiyası sərt çıxışlarla deyil, incə muğam sədaları, xalçaların naxış dili, kinonun parlaq kadrları ilə daha güclü olur. Bu, Azərbaycanın həm gücü, həm də üstünlüyüdür.

Çünki tarix sübut edib: mədəniyyət unudulmur, incəsənət silinmir, ədəbiyyat həmişə qalır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)

İmran Verdiyev,

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

Onun  adı Mərmər Mustafa qızı Dəftəzanovadır. 1917-ci ildə Oğuz (keçmiş Vartaşen) rayonunun Baş Daşağıl kəndində anadan olmuşdu. Digər sənətkarlıq növləri ilə yanaşı xalçaçılığın da geniş inkişaf etdiyi bu kənddə çoxlu məşhur xalçaçılar yetişmişdir. Onların bir qismi nəinki Azərbaycanda, həm də bir sıra digər ölkələrdə də tanınmışlar.

M.Dəftəzanova da onlardan biri idi. Onun toxuduğu xalılar bir çox beynəlxalq sərgilərdə, o cümlədən dəfələrlə Bakıda və Moskvada nümayiş etdirilmişdir. M.Dəftəzanova SSRİ Rəsamlıq İttifaqının üzvü olmuşdur. (P.Yaqub: “Baş Daşağıl ensiklopediyası”, “Zərdabi LTD” MMC, Bakı-2012, səh:53). Mənbələrdə onun hətta İttifaqın ilk azərbaycanlı qadın üzvü olduğu da göstərilir. (N.Hüseynli: “Oğuz soraqlı, Vətən sevdalı insanlar”, “Elm və təhsil”, Bakı-2025, səh: 42)

Onun haqqında rayon qəzetində və respublika mətbuatında dəfələrlə yazılar verilmişdir. “Azərbaycan xalçaları” jurnalının 2015-ci il tarixli 5-ci sayında verilmiş “Baş Daşağıl xalçaları” məqaləsində, rayon qəzetində dərc olunmuş “Xalça ustası”, “İlmələrdə döyünən ürək” və digər yazılarda M.Dəftəzanova haqqında da geniş məlumatlar, özünün və toxuduğu xalçaların foto-şəkilləri  qoyulmuşdur. “Baş Daşağıl xalçaları” məqaləsində qeyd olunur ki, Mərmər xanım xalça toxumağı 7-8 yaşlarından anası Nurcahandan öyrənmişdir. Nurcahan xanım peşəkar xalçaçı olub, bu sənətin sirlərini öz övladları ilə yanaşı kəndin qız-gəlinlərinə də sevdirmişdir.

M.Dəftəzanovanı məşhur xalçaçı edən doğma kəndinin misilsiz gözəlliyə malik təbiəti olmuşdur. Mərmər xanıma hər bir əsərin mövzusunu təbiət özü verirdi.Qədim Dədə Qorqud yurdu olan bu diyarın bənzərsiz mənzərələri – cürbəcür çiçəklərlə, güllərlə süslənmiş çəmənləri, yamyaşıl dağları, çayları və bulaqları, ulu nənələrindən bu yana nəsildən-nəslə keçən xalçaçılıq sənətinə olan məhəbbəti onu da məşhur xalçaçı etmişdir. SSRİ Rəssamlar İttifqaının üzvü olan bu məşhur xalı ustası qəzetlərin birinə verdiyi müsahibədə müxbirin “Siz xalçaların eskizini hardan götürürsünüz? Yəqin əvvəlcədən necə toxuyacağınızı ölçüb-biçir, təxmini çertyoj cızır, sonra işə başlayırsınız?” sorğusuna belə cavab verir:

         - Yox, mənim iş üslubum heç də sizin fikirləşdiyiniz kimi deyil. Əvvəlcədən toxuyacağım xalça haqqında heç də fikirləşmirəm. Hər şey sonradan yaranır. Naxışlar da, rənglər də. Elə ki işə başladım, ətrafdakı hər şeyi unuduram. Xəyalımda ancaq bir vaxt uşaqkən oynadığım çəmənliklərdəki güllər, çiçəklər canlanır. Toxuduğum hər bir xalı da öz rəngini, naxışlarını ondan alır. Yaşımın çoxluğuna baxmayın, o çəmənləri indi də tez-tez gəzib dolaşıram”.

O, öz xalqının milli-mənəvi dəyərlərinə bağlı, milli-mədəni irsinin təəsübünü çəkən insan olub. Rayon qəzetinin foto-müxbiri işləmiş E.Süleymanov söyləyir ki, 1983-cü ildə qəzetin tapşrığı ilə Mərmər xanımın şəklini çəkmək üçün Baş Daşağıl kəndinə getmişdim. Evlərinə gələndə onun tərcüməçi vasitəsilə Almaniyadan gələn bir xalça mütəxəssisi ilə söhbətinin şahidi oldum. Qonaq ondan xalça toxuduğu dəzgahın qiymətini soruşurdu, hansı qiymətə olsa da, onu almaq istədiyini bildirirdi. Mərmər xala dedi ki, mən toxuduğum xalçaları sata bilərəm. Amma bu dəzgah mənə ulu nənələrimin yadıgarıdır, onu heç kimə və heç bir qiymətə satmaram. Hazırda həmin dəzgah Oğuz Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyində qiymətli eksponat kimi qorunur.

Anası Nurcahan kimi Mərmər Dəftəzanovanın da peşəsinin sirlərini öyrətdiyi onlarla həmyerlisi xalçaçı kimi yetişərək fəaliyyət göstərmiş və onların bir çoxu indi də bu ecazkar sənətin nəsildən-nəslə ötürlməsində mühüm rol oynamaqdadırlar.

M.Dəftəzanova 13 mart 1985-ci il tarixdə dünyasını dəyişmişdir. Amma onun toxuduğu xalçalar hələ də evləri, muzeyləri bəzəyir. Hələ neçə illər boyu da bəzəyəcək və görənləri valeh edəcəkdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)