“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Lirika dəftərindən rubrikasında sizlərə lirik şeirlər təqdim edirik. Bu dəfə iki gün ardıcıl şair Təranə Dəmir rubrikamıza gözəllik qatacaqdır.

Gözəldir, deyilmi?

Başımızda söz havası,

Dünyamız ilan yuvası,

Biz çoxuq, atam balası,

Tanrısa təkdi, neyləyək.

***

Hey harasa tələsirik,

Ömür gödəkdi, neyləyək.

Zamana çata bilmirik,

Bizdən zirəkdi, neyləyək.

Heç kimin bitmir davası,

Göy davası, Yer davası,

Günümüzün tən yarısı

Küydü, kələkdi, neyləyək.

Dörd yanımız çığır-bağır,

Hərə öz dərdindən baxır,

And yerimiz əvvəl-axır

Duzdu, çörəkdi, neyləyək.

Başımızda söz havası,

Dünyamız ilan yuvası,

Biz çoxuq, atam balası,

Tanrısa təkdi, neyləyək.

***

Neçə bahar, neçə payız, qış gələr,

O səhərlər geri dönməz bir daha.

Gah dumana, gah çiskinə bürünər,

O xəyallar göydən enməz bir daha,

Köçdü, köç.   

Bir də yanmaz könlümüzdə od-ocaq,

Külümüzlə oynayırıq nə vaxtdı.

Heç bilmirik hansı sözdən yapışaq,

Hardan tutsaq deyirlər ki, günahdı,

Sucdu, suç.

Ulduzlar da parıldamır biz deyən,

Səhərəcən zülmət saçır gecələr.

Elə bil ki, yadırğayıb adamdan,

Neçə vaxtdı sevgisizdi küçələr,

Acdı, ac.

Elə gözəl sarılmışıq təkliyə,

Dörd yanımız hicran adlı qəfəsdi.

Vurulmuşuq  xəzəl rəngli payıza,

İndi bizdən bahar ummaq əbəsdi,

Gecdi, gec.

***

Gözlərindən həsrət baxır adama,

Bu şəhərin baxışları darıxır.

Bu şəhərin ağacları susuzdu,

Bu şəhərin yağışları darıxır,

Bu şəhərin közü çıxıb yadımdan.

Neçə vaxtdı daş ömrünü yaşayır,

Qurd ömrünü, quş ömrünü yaşayır,

Buz bağlayıb, qış ömrünü yaşayır,

Bu şəhərin yazı çıxıb yadımdan.

Göyə qalxıb, gözü görmür heç kəsi,

Sevgisizdi sahilləri dənizin,

Başı üstə küləkləri dərd əsir,

Bu şəhərin səsi çıxıb yadımdan.

İtib batıb gəzdiyimiz küçələr,

Döngə-döngə azdığımız küçələr,

Yıxılanda küsdüyümüz küçələr,

Bu şəhərin nazı çıxıb yadımdan.

Hər yanını tumar-tumar yorublar,

Beton-beton, hamar-hamar yorublar,

Bu şəhəri əlimizdən alıblar,

Bu şəhərin üzü çıxıb yadımdan.

Yavaş-yavaş tamarzıdı sevincə,

Yuxusuna daş atırlar hər gecə,

Yaddaşımda adı qalıb eləcə,

Bu şəhərin özü çıxıb yadımdan.

Gözlərindən həsrət baxır adama,

Bu şəhərin baxışları darıxır.

Bu şəhərin ağacları susuzdu,

Bu şəhərin yağışları darıxır,

Bu şəhərin ... düzü, çıxıb yadımdan.

***

Qaranlığı yenə pusur adamı,

Qılınclayır, asıb, kəsir adamı,

Gözlərinin fəhmi basır adamı,

Vaxt da keçmir bu gecənin baxtından.

Hamı səndən bir yuxuycan uzaqdı,

Dünya yatıb, bircə dərdlər oyaqdı,

Kim duyacaq harayını bu vaxtı,

Kim salacaq bu gecəni atından? 

Ağrıların hücum çəkir üstünə,

Həsrət adlı zülmət çökür üstünə,

Qaramatın yenə tökür üstünə,

Hünərin var çıx gecənin altından.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.07.2025)

AMEA-nın Mərkəzi Elmi Kitabxanasında Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova və kitabxananın direktoru Hüseyn Hüseynovun iştirakı ilə görüş baş tutub. Görüş çərçivəsində Türk dünyasının zəngin və çoxəsrlik mədəni-tarixinin təbliği və qorunub saxlanılmasına xidmət edən, Fond tərəfindən nəşr olunmuş müxtəlif kitablar kitabxanaya hədiyyə olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondundan verilən məlumata görə, tərəflər qarşılıqlı əməkdaşlıqdan məmnunluqlarını ifadə edib, bu əməkdaşlığın gələcəkdə daha da genişlənəcəyinə və möhkəmlənəcəyinə əminliklərini vurğulayıblar.

Kitablarla yaxından tanış olan Hüseyn Hüseynov Fondun prezidenti Aktotı Raimkulovaya kitabxananın fəaliyyəti barədə ətraflı məlumat verib, kitabxana daxilində kiçik ekskursiya təşkil edərək onun strukturu və xidmətləri ilə tanış edib.

Görüşün sonunda Mərkəzi Elmi Kitabxananın Diplomatik fondu daxilində Türk Mədəniyyəti və İrsi Fonduna həsr olunacaq xüsusi guşənin yaradılması qərara alınıb.

Bu təşəbbüs gələcəkdə Türk dünyasının zənginmədəni irsinin daha geniş təbliği üçün mühümplatforma olacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.07.2025)

“YAŞAT” Fondunun və “ASAN Könüllüləri” Təşkilatının birgə təşkilatçılığı, TABİA Groupun və “Lankaran Springs Wellness Resort” Hotelin birgə tərəfdaşlığı ilə keçirilən 4-cü “YAŞAT” düşərgəsinin 3-cü həftəsində də maraqlı və əyləncəli anlar yaşanıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına ASAN-dan verilən məlumata görə, hoteldaxili əyləncə, futbol və voleybol, parkur və hovuz saatlarında uşaqlar xoş vaxt keçirib, birgə mübarizə şəklində güclərini sınaqdan keçiriblər. Onlar kulinariya ilə bağlı ustad dərsində dadlı təamlar hazırlayıb, rəqslə bağlı dərsdə bu sahənin biliklərini təcrübi olaraq nəzərdən keçiriblər.

"ABAD"ın ustad dərsində və "Booo.az" şirkəti tərəfindən təşkil olunan komanda quruculuğu oyunlarında uşaqlar həm fərdi olaraq, həm də birgə çalışaraq yeni məhsullar hazırlayıb, bir-birlərinə dəstək olublar.

"Dayaq Xeyriyyə"nin “Sevgiilə” stomatoloji layihəsi çərçivəsində “Ağız boşluğu gigiyenası” mövzusunda,  "INNOLAND" İnkubasiya və Akselerasiya Mərkəzinin isə “İnnovativ ideya: böyük ixtiralar balaca xəyallardan başlayır” mövzusu üzrə təlimdə yeni informativ məlumatlar iştirakçılara təqdim olunub.

Düşərgə çərçivəsində Məhəmməd Əlizadənin doğum günü də qeyd olunub.

ASAN Radio və TV-nin təşkilati dəstəyi ilə baş tutan konsert proqramında estrada ulduzları Murad Arif, Xatun, Elvin Babazadə və Təhmin Vəlizadə müxtəlif ifalarını səsləndirərək uşaqlarla xoş vaxt keçiriblər.

Həftənin yekunu ilə bağlı təşkil olunan mərasimdə “YAŞAT” Fondunun rəhbəri Elvin Hüseynovun iştirakı ilə uşaqlara hədiyyələr təqdim olunub.

Tərəfdaşlar: TABİA Group və “Lankaran Springs Wellness Resort” Hotel;

Sponsorlar: NEQSOL Holding, Bakcell, Norm, AMO Corporate Group, GILTEX MMC, Nar,  DTİK,  DadHouse;

Dəstəkçilər: “ASAN xidmət”in “İnnovasiyalar Mərkəzi”, “ABAD”, “PAŞA Həyat”, “Azərbaycan Hava Yolları” QSC, “Badamlı Mineral Suları”, Azərbaycan İncəsənət Məktəbi, “INNOLAND” İnkubasiya və Akselerasiya Mərkəzi, Milla, Dayaq Xeyriyyə, ‘’Libraff’’ kitab mağazaları şəbəkəsi, booo.az

Media dəstəyi: ASAN Radio/TV

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.07.2025)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

Bu gün Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurucularından biri, görkəmli dövlət xadimi, maarifçi, publisist Nəsib bəy Yusifbəylinin doğum günüdür.

Azərbaycan Cümhuriyyəti qurulduqdan sonra Fətəli xan Xoyskinin təşkil etdiyi 1-ci hökumət kabinəsində N.Yusifbəyli maliyyə və xalq maarifi naziri vəzifəsini, Xoyskinin 2-ci və 3-cü hökumət kabinələrində də xalq maarifi və dini etiqad naziri vəzifələrini tutub.

Xalq Maarifi Nazirliyinin həyata keçirdiyi ilk tədbirlərdən biri Azərbaycan dilinin dövlət dili elan edilməsi olub. Bu vəzifəni həyata keçirmək üçün isə təhsil sistemini milli zəmin üzərində tamamilə yenidən qurmaq və Azərbaycan dilini mükəmməl bilən ixtisaslı milli kadrlar yetişdirmək tələb olunurdu.

Məhz buna görə N.Yusifbəylinin təqdimatı ilə hökumət 1918-ci il avqustun 28-də Azərbaycan məktəblərinin milliləşdirilməsi haqqında qərar qəbul edib.

Xalq Maarifi Nazirliyinin səyləri nəticəsində artıq 1919-cu ilin əvvəllərində Azərbaycanda dövlət hesabına 637 ibtidai və 23 orta ixtisas təhsili məktəbi fəaliyyət göstərib.

N.Yusifbəylinin 1919-cu ilin dekabrında özünün təşkil etdiyi ikinci hökumət kabinəsi 1920-ci ilin martına kimi fəaliyyət göstərib. Bu zaman Parlamentdə çox mühüm məsələlər müzakirə edilib, qanunlar qəbul olunub. Məsələn, Azərbaycanda Avropa tipli ilk Universitetin açılması, Parlamentin xüsusi qərarı ilə 99 nəfər azərbaycanlı gəncin Avropanın müxtəlif ali məktəblərinə təhsil almaq üçün göndərilməsi, torpaq islahatları haqqında qanun layihəsinin hazırlanması və s.

Bəli, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurucularından biri, görkəmli dövlət xadimi, maarifçi, publisist Nəsib bəy Yusifbəyli Azərbaycanın yetişdirdiyi ən görkəmli şəxsiyyətlərin sırasındadır, onu daim təbliğ etməli, unudulmasına rəvac verməməliyik.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.07.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının redaktoru

Qarabağın yeni statusu: Zəfərin geosiyasi təsdiqi

Xankəndi, 04.07.2025! – Tarix təqvimə sığmır!.. Xankəndi – Xandan çox daha üstün, kənddən böyükmü? - böyük! 

Azərbaycan üçün, bütövlükdə bölgə üçün yeni epoxanın çox parlaq anonsu verildi. – İnanın inandığınıza, arlanmasam, çoxun qənşərində də çox, böyüyün önündə böyük, Zirvənin yanıbaşında bir də, ucamı? - uca yazaram! 

Bəli, Xankəndidə İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT - ECO) XVII Zirvə Toplantısı keçirildi! 17-ci olsa da, ilk kimi oldu - paytaxtlarda keçirilmişdi - onlardan daha şavaqatlı oldu bu Zirvə! Oldu da oldu! 

Üzv, 

üzv olacaq və 

heç vaxt üzv olmayacaq 

ölkələrin mediası Xankəndi ruhi energetikası ilə doldu da doldu! Maşallah olsun! Belə çiçəklənmələr, belə şahlanışlar, belə qanadlanmalar, belə göyüzü və belə dərinmi? - dərin işlər hələm-hələm olmur da olmur! Xankəndidə oldu, Azərbaycan dövləti bacardı, İlham Əliyev böyük gələcəyin qutlu xəritəsinə öz imzasını atdı! – Xankəndi Zirvəsi – növbəti uğurlarımızın iradəvi proloquna döndü.

Düz 30 il beynəlxalq hüququn bloklandığı, BMT qətnamələrinin kağız üzərində qaldığı, Avropa institutlarının diplomatik ədəbazlıqlarla məsələni “dondurduğu” məkanda – Xankəndidə keçirilən İƏT-in 17-ci Zirvə Toplantısı bu beynəlxalq qurumun, üzv ölkələrin, öz ölkəmizin, Qarabağın və Xankəndinin ən urvatlı, unudulmaz hadisələrindən oldu.

Bəli, 

artıq sadəcə “işğaldan azad olunmuş şəhər” deyib keçə bilmərik – beynəlxalq əməkdaşlığın gerçəkçi coğrafiyasıdır Azərbaycanın Qarabağı, Qarabağın Xankəndisi. Bu, sırf diplomatik jest deyil, bəli; bəli, bu, ərazi bütövlüyü bərpa olunmuş bir ölkənin öz sınırlarında suverenlik hüququnu faktla, təşkilatla, dünya gündəmi ilə zəkicə və zirvəcə təsdiq etməsidir!

Gəlin bu məqamda, siyasi-simvolik təkandan strateji sonuca varalım:

Xankəndidə Zirvə keçirilməsi simvolik addım olmaqdan daha artıqdır – bu addım, savaşsonrası dönəmin strukturlaşdırılmış (institusionallaşmış) mərhələsinə keçidin güclü hüquqi-siyasi başlanğıcıdır. Azərbaycanın son illər həyata keçirdiyi beynəlxalq tədbirlər ardıcıllığı – 2023-də Şuşada ECO Nazirlər Toplantısı, 2024-də Türk Dövlətləri Təşkilatının qeyri-rəsmi Zirvəsi, mayda Laçın Üçtərəfli görüşü və indi Xankəndidə bu – nəhəng İƏT Zirvəsi tədbiri strateji təcalladır. – Başqa sözlə, Zirvə – o ərazidə bayraq dalğalandırmaqla bitməyən, diplomatiyada ərazi mövcudluğu yaratmaq strategiyasının təzahürüdür.

İlham Əliyev bu tədbirdə yalnız evyiyəliyi edən lider kimi çıxış etmədi – müstəqil bölgəsəl siyasət formalaşdıran güc mərkəzinin başçısı kimi mövqe ortaya qoydu. Müzəffər Ali Baş Komandanın Zirvə çıxışında diqqət çəkən əsas məqamları yada salaq:

 1. Tarixi ədalətin bərpası faktı – Ermənistanın 30 illik işğal siyasətinin incələnməsi, mədəni, dini vandalizmin konkret göstəriciləri və beynəlxalq ictimaiyyətin cavab məsuliyyəti;

 2. Reinteqrasiya və Böyük Qayıdış sürəci – artıq 50 minə yaxın azərbaycanlının azad olunmuş ərazilərdə yaşaması faktı fonunda, keçmiş köçkünlərin mərhələli qayıdışı, yeni şəhərsalma modeli və ağıllı kəndlər ideyası;

 3. Qərbi Azərbaycan kontekstinin beynəlxalq səciyyəsi – İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının İstanbulda (57 ölkənin yekdil qətnaməsi ilə) qəbul etdiyi Ermənistanın monoetnik, etnik təmizləmə siyasətinə hüquqi qarşılıq; 

 4. İƏT-in və COP29-un geoiqtisadi çevrədə birləşdirilməsi – Azərbaycanın təkcə enerji göndərişçisi deyil, həm də bölgəsəl daşımaçılıq və yaşıl keçid mərkəzi kimi rolu.

Bax, bu dörd önəmli təsbit belə qəlbimizi qürurla doldurmağa yetərlidir.

İndi isə gəlin geoiqtisadi əraziləşmə – Xankəndidən keçən strateji xətlər barədə düşüncələrimizi bölüşək:

Hazırda Azərbaycanın iqtisadiyyatına qoyulmuş 350 milyard dollarlıq yatırımın yarısının dışarıdan olması, Bakı-Tiflis-Qars, Güney Qaz Dəhlizi, Zəngəzur dəhlizi kimi layihələrin təkcə bölgəsəl deyil, transkontinental mahiyyət daşıyır; bax, belə bir fonunda Xankəndinin bu sürəclərə daxil edilməsi Azərbaycanın ərazi suverenliyinin iqtisadi suverenliklə tamamlanması anlamına gəlir.

Daha açıq desək, geosiyasi inteqrasiyanın yeni mərhələsində Xankəndi “nə ilə və necə süslənəcək?” sualının cavabı artıq verilmişdir – o süs ilk növbədə beynəlxalq tədbirlər, ticarət və diplomatik bağlar olacaq!..

Bütün bunlarla yanaşı, Xankəndidə Konqres Mərkəzinin tikintisi, infrastrukturun tam funksional rejimə keçməsi, gələcəkdə təşkil olunacaq konfranslar, işgüzar forumlar və beynəlxalq formatlar üçün Qarabağın mərkəzi rol imkanlarını artırır.

Ona görə, növbəti mərhələ – “Şuşa modelindən Xankəndi modelinə keçid” sayıla bilər.

Şuşa 2021-ci ildən bu yana kültürəl və bir növ ideoloji mərkəz funksiyasını daşıyır. İndi Xankəndi institusional və diplomatik mərkəz funksiyasına keçir. İƏT Zirvəsi bu keçidi rəsmi şəkildə beynəlxalq müstəviyə daşımaqdadır.

Burada bir sualı da açıq qoymamalıyıq: 

yaxşı, bəs Ermənistan bu gerçəkliklə necə barışacaq? Barışa biləcəkmi?.. Böyük gümanla – nə olsa da, yenə böyük çətinliklə; bu gün artıq gerçəklik “barışmağa məcbur olacağın həqiqətə” çevrilib. Ermənistana arxa duran qüvvələrin passiv müşahidəçi rolu isə Azərbaycanın strateji planlamasının səmərəliliyini elə səmərəli şəkildə sübut edir.

Biz bu yerdə “Fövqəladə diplomatiyanın fövqəladə sonucları” demə haqqına yiyə durmuş oluruq. 

Xankəndidə keçirilən İƏT Zirvə Görüşü, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan diplomatiyasının savaşsonrası dönəmdə apardığı hücum diplomatiyasının siyasi kulminasiyasıdır. Əgər 2020-ci ilin payızı - torpağın, 

2023-2025-ci illər isə gərəkli siyasi atmosferin qurtuluşu idisə, artıq bu gün – 

2025-ci ilin yayı – beynəlxalq rəsmi müstəvidə Qarabağın öz həqiqi yiyəsinə məxsusluğunun beynəlxalq səviyyədə dərin etiraf və təsdiqidir. –

Hansısa səfir nəinki Xankəndinə, Şuşaya, heç Ağdama getmirdi… 

Bir zamanlar İran maşınları dövlət nömrələrini erməni nömrələri ilə gizlədərək, Xankəndinə qanunsuz səfərlər edir, yanacaq daşıyırdı; budur, indi Prezident Pezeşkian Xankəndidəydi. - Yaxın günlərdə İsrailin bombaladığı Tehrandan gələn Prezident Pezeşkian öz doğma dilində qarşılandı, Prezident Əliyevdən “bura sizin öz doğma vətəninizdir” lütfkarlığını eşitdi, Ərdoğan ilə Əliyevin birgə qardaş məhəbbətinin şəfqətini gördü;

Quzey Kıprısın dövlət bayrağı elə dövlətlərin bayrağı ilə birgə dalğalandı ki - bu, ilk dəfə olurdu! KKTC Cümhurbaşqanı nüvə dövlətinin, başqa dövlətlərin, habelə bir neçə ay öncə (ya zəlzələ ya vəlvələdən) Kıprıs Rum kəsimi ilə diplomatik bağ quran Türkistanlı qardaş dövlətlərin rəhbərləri ilə eyni masada - öz bayrağıyla əyləşmişdi! 

Xankəndidəki Zirvə, Xankəndi qarışıq Qarabağın 30 illik işğalının ən əsas səbəbkarlarından olan Kremlin Yekaterinburq, Voronej olaylarını törətməsi və cavabını da almasının həmən ardından baş verdi… 

Bunların heç biri sıradan olaylar deyil! - Bilənlərə salam olsun!

Azərbaycan bu tarixi hadisəni bir dövlət kimi deyil, bir haqq yiyəsi kimi yaşayır. Xankəndidə İƏT Zirvəsi keçirmək yalnız gücün təntənəsi deyil, haqqın və ədalətin beynəlxalq dilə dürüst tərcüməsidir! Müşfiqin “Mənim könlüm deyir ki”… misrası – artıq poetik ricətdən daha irəli səciyyə və səviyyənin ifadəçisidir. – Bəli:

Böyük günlər, 

şanlı günlər, 

şən günlər,

Yoluna düşən günlər

Hələ qarşımızdadır!

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.07.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Tez-tez problem və çətinliklərlə qarşılaşmasına baxmayaraq, ömrü boyu həyatından zövq alan insandır. Güclü enerjiyə sahibdir. Onun həyata sevgisi ruhlandırıcıdır. Əsl kişilərə xas olan bir çox xüsusiyyətləri var. Üsyankar, cəsur, qətiyyətlidir. Elə bu səbəbdən də, bəzən təhlükələrə məruz qalır. Daim aktivdir və həmişə nəyisə araşdırır. O, mistik cazibəsi ilə ətrafındakı insanlara təsir edə bilir. Qürurludur və səliqə-sahmanı xoşlayır...

Deyir ki: “İstənilən yazıçının, şairin və yaxud da alimin ilham mənbəyi onun təfəkküründən, maraq dairəsindən, xarakterindən qaynaqlanır. Bizim də maraq dairəmiz təbiət, cəmiyyət, cəmiyyətdə, təbiətdə baş verən proseslər, onlar arasındakı üzvi əlaqələrdir. İnsanın həm özünü, həm də, onun mənsub olduğu xalqı narahat edən məsələlərdir. Ümumiyyətlə, əsərlərimin ana- süjet xətti Azərbaycançılıq məfkurəsi, təbiət və cəmiyyətdəki proseslərdən bəhs edir. Xəyal dünyası, təsəvvüretmə, fantaziya bir yazar, bir tədqiqatçı, hətta bir siyasətçi kimi mənim üçün çox önəmli məsələdir. Təsəvvüretmə ağlın gördüyü dairə genişliyidir. Bu nə qədər böyük olarsa, o insanın yaradıcılığında, fəaliyyətində bir o qədər zənginlik, rəngarənglik olar. Eynşteyn qeyd edirdi ki, mən oxuduqlarıma görə yox, fantaziyamın genişliyinə görə bu nailiyyətləri əldə etmişəm. Mənim də xəyal dünyamın genişliyi keçdiyimi həyat yolu ilə bağlıdır. Gəncliyim, yeniyetməliyim yaylaqda keçib. Orada müxtəlif insanlarla münasibətlər də buna təsir edib. Beş nömrəli kimya-biologiya liseyi, daha sonra aspiranturadakı təhsilim, oradakı müxtəlif insanlarla ünsiyyətim, eyni zamanda yazıçılarla əlaqələrim də xəyal dünyamın genişliyinə təkan verib...”

Əhvalı tez-tez dəyişə- bir anda sevinə, mülayim davrana, eyni zamanda əsəbi və sərt ola bilir. O, asan yoldan çox, çətin yolu seçməyə üstünlük verir. Dostlarını seçərkən irqi və ya dini təbəqəyə görə ayrı-seçkilik etmir. Həyatda hər şeyin öz istəyinə uyğun olmasını istəyir, öz inancınin fanatıdır. Açıq danışmağı bacarır, lakin emosiyalarını göstərməkdən çəkinir. Heç vaxt yazıq görünməyi xoşlamır, kiminsə ona yazığı gəlməsinə nifrət edir. Çox cazibədardır və daxil olduğu istənilən mühitdə insanların diqqətini asanlıqla cəlb edə bilir. Kiməsə məxsus olmağı sevmir, müstəqil və azaddır. Müstəqilliyini çox sevdiyi üçün, bəzən onu anlamayanlar da olur. Onu daha dərindən dərk etmək istəyənlər, hökmən ona azadlıq hissi verməlidirlər...

“Mənim üçün zaman anlayışı nisbidir. Məsələn, insanla digər başqa canlılar arasında zaman anlayışı müxtəlifdir. Burada həyat tərzinin, rejimin öz rolu var. Müxtəlif işlə məşğul olan insanlar üçün də zaman olduqca fərqlidir. Yazıçı üçün zaman daha çox yazarkən əhəmiyyətlidir, həmçinin düşünərkən də. Yazıçı günlük həyatında hər zaman fikirləşir. Məsələn, yazacağı hər hansı bir əsər, yeni ideyalar haqqında düşünür və bütün bu proseslərdə yazıçı zamanı dəyərləndirir. Qlobal mənada yazıçı üçün zaman daha bütövdür. O, həm keçmişin, həm bu günün, həm də gələcəyin içində yaşayır, səyahət edir. Yazmaq öz daxilindən gələn müəyyən proseslərə öz təxəyyülünlə, mühakimənlə fikir yürütməyin deməkdir. Yazıçı düşünəndə, danışanda deyə bilmədiklərini yazanda deyə bilən insandır. Yazmaq hər kəsə nəsib olmayan xüsusi bir istedaddır...”- söyləyir.

 Haqqında söhbət açdığım Sadiq Qarayev 1974 -cü ilin iyul ayının 5-də Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şərur rayonunun Xanlıqlar kəndində dünyaya gəlib. 1991-ci ildə Bakı şəhər 5 Nömrəli Kimya-Biologiya təmayyüllü internat məktəbi, 1997-ci ildə Nəsrəddin Tusi adına ADPU-nin biologiya- kimya fakultəsini, 2000-ci ildə AMEA-nın Botanika institutunun aspirantura şöbəsini bitirib. 2004-cü ildə namizədlik dissertasiyası müdafiə edərək, biologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi alıb. Hazırda AMEA Mərkəzi Nəbatat Bağının aparıcı elmi işçisi, 2016-cı ildən isə AMEA Botanika institunun elmlər doktoru hazırlığı üzrə dissertantıdır və “Azərbaycanın Turqay florasının mezotermik reliktlərinin bioekoloji xüsusiyyətləri və müasir vəziyyəti” mövzusunda tədqiqatlar aparır. Elmi tədqiqatlarının nəticələri yerli və xarici mətbuatda dərc olunmuş 45 elmi əsərdə öz əksini tapıb. “Orbitlər və Universal mövcudluq” nəzəriyyələrinin (Şəhadətnamə N-8686, qeydiyyat N-04/C-8225-15), “Sahilsiz Təzadlar” və “ Sahibsiz Kölgələr” adlı irihəcmli elmi, fəlsəfi romanların müəllifidir. Prezident təqaüdçüsü, “Qızıl kəlmə” mükafatçısıdır...

Deyir ki:- “Yazıçı güclü müşahidəçi olmalıdır. O, dövrünün proseslərini izləməli, eyni zamanda dünyəvi elmlərdən də, yüksək səviyyədə olmasa da xəbərdar olmalıdır. Yazıçı həm milli mədəniyyətdən, həm də dünya xalqlarının mədəniyyətindən məlumatlı olmalıdır. Onların oxşar və fərqli xüsusiyyətlərindən yararlanmalıdır. Daha yaxşı olardı ki, öz təxəyyülü ilə yox, real həyatdan olan hadisələri qələmə alsın.”

Onun sərbəst və rahat hərəkətləri ətrafındakı insanların diqqətini çəkir. İnsanlarla söhbət etməyi və onlarla yaxın münasibət qurmağı bacarır. O, heç vaxt fikirlərini bölüşməkdən qorxmur və son dərəcə cəsarətlidir. Mürəkkəb və demək olar ki, qeyri-mümkün problemləri necə həll edəcəyini yaxşı bilir. Adətən, bütün ictimai fəaliyyətini planlayır və rəngarəng, maraqlı şəxsiyyəti ilə hamının sevimlisinə çevrilir. Lazımsız ünsiyyəti xoşlamır, amma sevdiyi insana təsir etmək üçün əlindən gələni də əsirgəmir. İnsanların görkəminə aldanmır, onun üçün daxili gözəllik həmişə vacibdir...

Bəli, Sadiq Qarayev anadangəlmə liderdir, yorulana qədər işləməyə davam edir. Necə deyərlər, əsas meyarı da- işləmək, işləmək, yenə də işləməkdir. Yəni, bu yolda çox dözümlüdür. Hər baş verən hadisədən asanlıqla sarsılmır. Sabit fikirli olduğundan, verdiyi qərarlardan geri çəkilməyi sevmir. Bəlkə də inanmayacaqsınız, o qədər fərasətlidir ki, dünyanı təkbaşına idarə edəcək qədər güclüdür. Böyük işlərdə iştirak etməkdən, insanları doğru yola yönəltməkdən, kütləni idarə etməkdən həzz alır. Həyatın müvəqqəti olduğunu dərindən dərk etdiyi üçün, risk etməkdən, yeni yollar sınamaqdan və fərqli üsullar tətbiq etməkdən çəkinmir...

Xülasə, iyulun 5-də 51 yaşını qeyd edəcək qəhrəmanım xeyli nəcib xüsusiyyətlərə malikdir. Haqsızlığa dözümsüz, humanist, xoş niyyətli və cəsarətlidir. Onu ad günü münasibətilə təbrik edir, möhkəm can sağlığı, firəvan həyat arzulayıram...

Bir də deyir ki:- “Yeni roman yazmağı düşünürəm. Bu haqda xeyli maraqlı fikirlərim var. Amma növbəti kitabımı doktorluq dissertasıyamdan sonra yazacağam...” 

Uğurlar!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.07.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sakit, mərhəmətli və sülhpərvər insandır. Onun üçün dürüstlük və rahatlıq əsasdır. Münaqişələrdən qaçır və problemləri razılaşaraq həll etməyə çalışır. Zərif, ağıllı, realist və sosial xarakterə malikdir. Səliqəli geyinməyi sevir, eyni zamanda əhatəsindəkilərlə ahəng içində olmağa çalışır. Onun intuisiya qabiliyyəti yüksəkdir, bu da hər vəziyyətdə düzgün qərar verməsinə kömək edir. Onda ədalət anlayışı inkişaf edib və cəmiyyətdə, eləcə də dostlar arasında davranışında olduqca diqqətlidir.

Azadlıq aşiqidir, lakin daxil olduğu cəmiyyətə asanlıqla uyğunlaşır, müxalifət yaratmağı sevmir. Həssas və özünü ifadə etmək qabiliyyəti güclüdür. Rahatlığı və təhlükəsizliyi hər şeydən üstün tutur. Əsəbləri çox sakitdir, ünsiyyətdə hörmətə böyük əhəmiyyət verir, yardıma ehtiyacı olan insanlara sevgi və şəfqətlə yanaşır...

Haqqında söhbət açmaq isdədiyim İlham Nəcəfov sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor Abbasqulu Nəcəfzadənin qardaşıdır. 1963-cü ilin iyul ayının 6-da Bakıda dünyaya gəlib. Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət və M.Əşrəfi adına Daşkənd Dövlət Konservatoriyalarını klarnet və ney ixtisasları üzrə bitirərək, Azərbaycanın ilk ali təhsilli milli nəfəs aləti ifaçısı olub və milli musiqi tarixində ney ifaçısı kimi bir çox ilklərə imza atıb. 2009-cu ildə "Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti" fəxri adına layiq görülüb. Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Milli Konservatoriyasının professorudur...

Sadə, mehriban, qayğıkeş insandır. Gözündən heç nə yayınmır, diqqətlidir. Qarşısındakı adamların problemlərinə həssaslıqla yanaşır. Məntiqli və məzmunlu danışmağı bacarır. Ağayanə hərəkətləri, məğrurluğu, insanpərvərliyi onu tanıyanların gözündə daha da ucaldır...

Azərbaycan aşiqidir. Bu millətin övladı olduğundan qürur duyur. Hara getdisə ölkəmizi yorulmadan təbliğ edir. O, həm də el-obasına bağlı adamdır, illərlə Bakıda yaşayıb yaratsa da Xızı ilə nəfəs alır, Xızıdan ilhamlanır. Necə deyərlər, əslini-nəslini dananlardan deyil...

Bəli, bütün ömrü boyu Azərbaycan mədəniyyətini təbliğ edib. Xeyli xarici səfərlərdə olub. İndiyədək Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında Qara Qarayev adına dövlət kamera orkestrinin müşayiətilə üç dəfə solo konserti baş tutub. Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında isə "Koroğlu", "Qız Qalası", "Vaqif", "Gəlin Qayası" və "İntizar" operalаrının tamaşası üçün simfonik orkestr ilə solo zurna, balaban, tütək alətləri ifa etməklə mövzunun illüstrasiyalarına nail ola bilib. Milli musiqi tariximizdə ney aləti ifaçısı kimi ilk dəfə olaraq, onun Dövlət Teleradio Şirkətinin fonotekasında "Qızıl fond" üçün lentə alınan 40-dan çox muğam, mahnı və rəqsləri saxlanılır. Arif Məlikov, Süleyman Ələsgərov, Aqşin Əlizadə, Emin Sabitoğlu, Rauf Babayev, Ramiz Mirişli, Siyavuş Kərimi, Firəngiz Əlizadə, Eldar Mansurov və başqa Azərbaycan bəstəkarlarının filmlərə yazdıqları musiqilər məxsusi olaraq оnun ifa etdiyi ney aləti üçün nəzərdə tutulub. Aqşin Əlizadənin "5-ci Simfoniya"sının səsləndirilməsi üçün nəzərdə tutulan balaban, ney, zurna ifaçısı kimi və eləcə də, Firəngiz Əlizadənin məşhur violençel ifaçısı Yo-Yo Ma üçün bəstələdiyi "Dərviş" əsərinin tütək, ney ifaçısı olaraq "İpək yolu" transkontinental layihəsi üzrə Amerikanın, Avropanın, həmçinin dünyanın bütün qitələrinin ən nüfuzlu konsert salonlarında Azərbaycan mədəniyyətini uğurla tərənnüm edib. "YUNESKO" xətti ilə keçirilən dövlət əhəmiyyətli bir çox silsilə tədbirlərdə iştirak edib. Eləcə də 2018-ci ildə "Muğam aləmi" V Beynəlxalq Muğam Festivalı çərçivəsi üzrə və VI Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumu çərçivəsində və 2019-cu ildə Nəsiminin anadan olmasının 650 illiyi ilə bağlı Şəki şəhərində "İpək Yolu" X Beynəlxalq Musiqi Festivalı konsert proqramlarında "Nəsimiyə ithaf" musiqili tamaşanın iştirakçısı olub. Heydər Əliyev Fondunun layihəsi üzrə "Azərbaycan Muğаmı" ("Humayun", "Bayatı Şiraz", "Bayatı kürd"-2009) və "Balaban" adlı kоmpakt disk toplularında və "Аvroviziyа mahnı müsabiqəsilə bağlı "Bizimkilər" layihəsində tələbələrlə birgə ("Yeni Nəfəs" qrupu) fəallıq göstərib...

Maddiyat onun üçün bir vasitədir, mənəviyyat isə həyat kredosudur. Strategiyası təminatı düşünmədən yaşamaq və dərinliyinə vardığı hər bir ehtiyacı könüllü olaraq, bir kənara qoyub, yaşamağa davam etməkdir. Ruhən çox azaddır. Coşğunluq, nikbinlik ona enerji verən əsas mənbələrdir. Düşdüyü mühitə dərhal uyğunlaşa bilir, çətinlikləri asanlıqla dəf etməyi bacarır...

Sabah - iyulun 6-sı İlham Nəcəfovun növbəti ad günüdür, 62 yaşı tamam olur. Onu bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı, işlərində uğurlar arzulayırıq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.07.2025)

İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsnət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

Mədəniyyət Nazirliyinin "Öyrədərək öyrənirəm" layihəsi çərçivəsində gənc rejissor Abdulla Elşadlı Xalq yazıçısı Anarın” Qaravəlli” əsərinə quruluş verib. Sumqayıt Dövlət Dram Teatrında reallaşan premyera uğurlu alınıb.

Müəllifdən gələn ironiya, yumor, meydan tamaşası üslubuna xas detallar rejissor yozumunda uğurlu səhnə həllini tapıb. Truppa üzvləri bir neçə obraz yaratmalarına rəğmən tam fərqli oyun nümayiş etdirirlər. Hər obraz özünün çalarları ilə fərqlənir.

Tamaşanın bədii tərtibatı Nizami Dadaşova, musiqi tərtibatı Elay Xasıyevə, ritmika Ramazan Xanlarova aiddir.

Rejissor assistenti Rəvan Hüseynzadə, rejissor köməkçisi Fazilə Rzayevadır.

Rollarda Əməkdar artist İzaməddin Bağırov, aktyorlar İlham Səfərli, Habil Xanlarov, Kamran Muradlı, Şəmistan Süleymanlı, İlahə Səfərova, Elmir Mehdiyev, Aynur Hümbətova, Ramazan Xanlarov, Əmrah və Etibar Əmirov oynayırlar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.07.2025)