Super User

Super User

 

Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Həyat- insanın varlığının ən dərin mənasını anlamaq üçün bir labirintdir. Bu labirintdə ölmək, bəzən bir başlanğıcın adı, yaşamaq isə əslində hiss etmək sənətidir. Amma sərsəm yaşayış... O nə həyatdır, nə də ölüm. Sadəcə qəlbin ağrıyan bir yamacıdır.

 

Ölümdə bir azadlıq var. Qaranlığın qoynunda bir sakitlik, bir sonsuz başlanğıc. İnsan, əslində, hər gün bir az ölmürmü? Xəyallarımız tükənəndə, hədəflərimiz solanda, ürəyimiz dolanda... Amma bu parçalanışlar bizi formalaşdırır, daha çox yaşamağa vadar edir. Həyatın əsl mahiyyəti odur ki, bu kiçik ölümlərdən doğulmaq, qalxmaq, böyümək lazımdır. Ölmək yaşamaqdır, çünki ölüm, bəzən yeni bir həyatın qapısıdır. Ruhun bir forma dəyişərək azad olduğu, yüksələ bildiyi bir dönmə nöqtəsidir... Amma yaşamaq bütün bunları hiss etməkdir: Sevinci, kədəri, qəlbə toxunan hər kiçik anı. Yaşamaq dəyər verməkdir, ölüm isə o dəyərlərin silinməsi deyil, onların dərinləşməsidir.

Amma sərsəm yaşayış bunun tam əksidir. Axına qarşı üzməmək, hədəfsiz dolaşmaq, keçici zövqlərlə öz varlığını susdurmaq... Bu, ömrü vaxtla yamaq etməkdən başqa nədir? Bu, qəlbin dərinə kök sala bilmədiyi, ruhun özünə aid bir sığınacaq tapmadığı bir vəziyyətdir. İnsan hələ diriykən ölməyi seçmiş kimidir. Bir məqsədsiz yol, bir başıboş sürükləniş. Bir günə inam, amma sabaha qorxu. Elə bir yaşayış ki, səni yarı yolda buraxar, ruhunu incik saxlayar. Həyatı dəyərsiz etməyin yolu elə budur: Yalnız zamanı doldurmaq, amma onu doydurmamaq.

Həyat- bəzən sıxıcı bir düyün, bəzən də yelkənsiz bir qayıq kimidir. Biz- insan oğlu bu düyünlərin arasında bir məna axtarırıq, bir çıxış yolu, ruhumuzu dincəldəcək bir liman... Amma bir şey danılmazdır: Yaşamaq hər zaman həyatı anlamaq demək deyil. Bəzən yaşamaq sadəcə var olmaq, mənasız bir dolaşışın içində yuvarlanmaq kimidir. Elə bir yaşayış ki, o, həyatın mükəmməl simfoniyasına yox, səssiz bir pərdəyə bənzəyir.

Bir məqsədsiz yol, bir başıboş sürükləniş. Bir günə inam, amma sabaha qorxu. Elə bir yaşayış ki, səni yarı yolda buraxar, ruhunu incik saxlayar. Həyatı dəyərsiz etməyin yolu elə budur: Yalnız zamanı doldurmaq, amma onu doydurmamaq.

Həyatı yaşamaq sənə verilən hər anı qərərli bir sevgi ilə qavramaq, onu dönüşdürməkdir. Bu yol bəzən ağır olur, amma məhz o ağır yol bizi həyatı sevməyi öyrədir. Bir yükə, bir əzaba bənzəsə də, o əzabı hiss etmək həyatı yaşamaq deməkdir.

Ölümün də bir həyat olduğunu bilərək, sərsəm yaşayışı seçməməliyik. Bu yaşayış, ömrün dözülməz bir yükə çevrildiyi, düz-düz bir yamağa döndüyü andır. Halbuki, bizə verilən bu vaxtı məqsədlə bəzəyib, onu böyük bir nağıla çevirmək bizim ixtiyarımızdadır.

Unutma ki, hər bir anın yaşanması, məqsədlə, dəyərlə bərpa olunması vacibdir. Ruhunda odu sönməyən insanın ömrü heç vaxt yamalanmaz, əksinə, hər gün yenidən yaşar və qalib gələr. Həyatın mahiyyəti, məncə, qəlbdəki o kiçik ölüm və dirilmə döngələrini qəbul edib, onları mənaya çevirməkdədir.

Ruhunda yanğı ilə yaşayan, ölməyi belə yaşamağın bir hissəsi kimi görən insan əslində ölümsüzdür.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.12.2025)

 

 

 

Cümə axşamı, 18 Dekabr 2025 14:04

Hər şey bir qığılcımla başlar...- ESSE

 

Aynur İsmayılova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Hər şey bir qığılcımla başlar. Kimi üçün bu qığılcım yoluna işıq olub hər yeri aydınladar, kimi üçün bir alov olaraq  hər şeyi məhv edər, kimi üçün isə sadəcə qığılcım olaraq da qalar. Bəlkə də boşuna deməmişlər, “Həyat seçimlərlə doludur və seçimlər bizim həyatımızı təyin edər”

 

Həyat bizə hər zaman bir seçim sunar. İstər üzgün, istərsə də xoşbəxt anında. Önəmli olan doğru zamanda doğru olanı görmək və seçməkdir. Bu da işin ən çətin tərəfi olsun gərək. Bəzən elə anlar olur ki, hər şey üst-üstə gələr. O an sanki çıxılmaz bir yoldaymış kimi hiss edərsən özünü. Nə səsini duyan, nə dərdini bliən kimsə olmaz ətrafında.

“Sənin üçün doğru olan nədir” sualına cavab belə tapa bilməzsən. Həmin an hər şeyin qırıldığı və eyni zamanda birləşdiyi nöqtədir. Bu, sənin dönüş nöqtəndir. Hansı ki, bu anda həyatın üçün önəmli qərarı verərsən. Bu qərar səni ya istədəyin, ya da istəmədiyin yerlərə aparar.

Hər zaman bir ümid vardır. Hər nə qədər çıxılmaz yolda olsan da. Etdiyin yanlışlar, yanlış seçimlər səni həyatdan bezdirməməlidir, əksinə, həmin yanlışlardan nəticə çıxarmalısan və bu yanlışlar səni bir gün doğru yola götürəcəkdir.

Həyat dediyin də belə yaşanmazmı? Bir halda ki, bu dünyaya gəlmişik, bu həyatı da düşə-qalxa yaşayaraq öyrənərik yaşamağı...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.12.2025)

                                 

 

Cümə axşamı, 18 Dekabr 2025 14:36

Vaqif əmi, istəmirəm ki öləsiz...

 

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

 

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir.

 

 

GÜNEL ANARQIZI.“VAQİF ƏMİ, İSTƏMİRƏM ÖLƏSİZ”

 

Bilmirəm, bəlkə də mən bu yazını status kimi yox, böyük, sanballı məqalə şəklində yazmalıydım. Bəlkə də yazacam hələ, kim bilir? Ancaq bir şeyi dəqiq hiss edirəm, ona mütləq nə zamansa nəsə ithaf edəcəm. Vaxtilə onunla bir neçə müsahibə (jurnal və TV-də) hazırlamışdım, çəkilməyən filminin ssenarisi haqqında məqalə yazmışdım, o da, öz növbəsində, mənim ilk kitabıma yazılan ön sözün müəllifi idi. Uşaqlıqdan bəri tanıdığım, şeirləri və pyesləri ilə böyüdüyüm, sevdiyim, mənəvi atam kimi qəbul etdiyim, evimizin hər zaman ən əziz qonağı olan nəhəng bir adam üç gün öncə dünyasını dəyişdi.

Bütün bu günlər özümə yer tapa bilmədiyimdən hisslərimi nə burda, nə də başqa bir yerdə ifadə edə bildim. Bu miqyasda adamlar həyatdan köçəndə, demə, belə olurmuş. Bir dəfə ona zəng vurdum. Deyəsən, soyuq bir payız axşamıydı. Bağdaydı. Təkdi. Səsimi eşidib sevindi, bir xeyli söhbət etdik. Məncə, o an əhvalı yaxşı idi. Bir müddət keçəndən sonra görüşəndə saralmış bir bloknot səhifəsində yaşıl qələmlə yazdığı şeiri mənə uzatdı. Demə, həmin şeiri o telefon söhbətindən sonra yazıbmış. Şeiri sizinlə də bölüşmək istəyirəm.

 

Yer üzünün bir küncündə,

Yalqızlığın bir günündə,

Nə Allahdan, nə bir dindən,

Dünyanın bütün yükündən,

Əyilmiş insan çiynindən,

Zavallı yorğun beyindən,

Təngə gəldiyim bir anda,

Sən demə, özgə bir yalqız

Varmış yalqızlıq yanında.

Telefondan bir səs gəldi,

Gözəl bir avaz gəldi:

– Bir sirrim var, istəyirəm biləsiz,

Vaqif əmi, istəmirəm öləsiz.

 

Vaqif əmi, o gündən bu günə heç nə dəyişməyib. Allah Sizə rəhmət eləsin.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.12.2025)

 

Cümə axşamı, 18 Dekabr 2025 12:00

“Biri ikisində” Elvin Paşanın şeirləri ilə

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün sizlərə Elvin Paşanın şeirləri təqdim edilir.

 

 

HEÇ OLMASA DÜZÜNÜ DE

 

Yenə hardansa soyuq gəlir.

Bir az bu səs-küylü biganəlik titrədir,

Bir az boynuma sarılan əllər üşüdür.

Danışırıq atıb gedənlərdən…

Sonra susuruq

dünyanın ən qəddar adamlarında…

 

Sonra hərəmiz bir küncdən qaldırırıq əllərimizi,

Bir az Davudun səsindən

kövrəlirik,

bir az sonumuzu düşünürük,

danışırıq axşam-axşam.

Gələni gözləyirik.

Yenə susuruq dünyanın ən qəddar adamlarında,

hərə bir ad çəkir:

Yezid, Hitler, Səddam…

 

Bu dəfə hərəmiz eyni küncdən qaldırırıq əllərimizi.

Bəlkə, sən də dəyişərsən?

Düşünürəm ürəyimdə,

nə bilmək olar, dünyanın işidir,

biz nə qədər çox susuruq,

Allah daha çox eşidir.

 

İkimizə bir mələk var başımızın üstündə,

bizi hər duamızda pusur.

sənin təsəllilərinə,

“Xoşbəxtəm, mən xoşbəxtəm” yalanına

Tanrı özü də susur…

 

Mənəm də,

məni boş ver.

Heç olmasa düzün de,

hələ də bilmirsənmi

səndən sonra nələr oldu,

neçə ildi alnımdakı qırışları pozuram…

İndən belə,

bəlkə, ölümünə belə ağlamadım…

Mən 14 yaşımda məsciddə

əllərimi göyə qaldırıb

təslim oldum,

indi ölümünə də

ikiəlli hazıram…

 

 

***

 

And olsun köksünü geniş qıldığın kəsə,

birdən içimi ölüm qorxusu bürüyür;

ölüm cazibə qüvvəsidi, adamı yerə çəkir…

 

Yaşadıqlarım öz oxu ətrafında fırlanır başıma,

bir səs fısıldanır qulağıma küləkdə:

Varam, varam – günahkar olma.

 

Üzünü gördüyüm bir adam gəlir yaddaşıma,

özümü unuduram,

peşmanlıqdan əyilirəm “vav” kimi,

alnımı torpağa qoyuram.

 

“Çətindi” “çətindi” zikri

edir dilim.

Özüm öz sözümü kəsirəm,

qulağım bir səs alır müəzzindən:

İnnəma məal usri yusrən…

 

 

NİGARAN

 

Görəsən, nə bişirir?

İndi, görən, nə yeyir?

Kimə baxıb danışır?

Ürəyində nə deyir?

 

Nə bəhanə gətirir

yeməyi çiy bişəndə?

Düşündüyü mənəmmi

qaşıq yerə düşəndə?

 

Bəlkə, əlindən düşüb

stola duz dağılır.

Mən yoxam, nə ürəyi

nə stəkan qırılır…

 

Gecələri diksinib

yuxudan oyanırmı?

"Hər şey yaxşı olacaq" –

hələ də inanırmı?

 

Necə yatır, oyanır?

Döyürmü gün üzünə?

Neçə yuxu danışıb

bu vaxtacan özünə?

 

 

MƏNİ ELƏ SEV Kİ

 

Məni elə qoru ki,

bu gün də, sabah da

zövq almağa bir bənd şeirin olsun.

Məni elə sev ki,

bir fincan çayı da gətirməyə

bir ömür həvəsin olsun...

 

Məni elə sev ki,

gözlərim gözlərindən

asılı qalsın,

unutsun ətrafın cazibəsini.

Məni elə sev ki,

dünyanın səsindən, küyündən ayıra bilsin

pas atmış qulağım

incə səsini…

 

Məni elə sev ki,

ən çətin işimiz küsülü qalmaq,

ən asan işimiz barışmaq olsun.

Məni elə sev ki,

sükutum səs-küylü dalaşmaq olsun.

 

Məni elə sev ki,

yad ocaqlar soyutsun məni,

başqa qapılar tanış gəlməsin.

Məni elə sev ki,

Məcnun olduğuma inanım hər gün,

özgə Leylilərə gözüm düşməsin.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.12.2025)

 

Cümə axşamı, 18 Dekabr 2025 11:13

İntiqam Yaşar Ankarada məruzə ilə çıxış edib

 

Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin başqanı İntiqam Yaşar Ankarada məruzə ilə çıxış edib

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, İntiqam Yaşar Türkiyə Yazarlar Birliyinin qurucu başqanı olmuş mərhum şair-mütəfəkkir Mehmet Doğanın xatirəsinə həsr olunmuş konfransda "Mehmet Doğanın Var olma mücadiləsi olarak dil, mədəniyyət və düşüncə" adlı məruzə ilə çıxış edib.

Azərbaycan, Özbəkistan, Qazaxıstan, Qırğız Respublikası və Türkiyənin müxtəlif şəhərlərindən ədəbiyyat və elm xadimlərinin qatıldığı konfrans 3 gün davam edib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.12.2025)

 

Cümə axşamı, 18 Dekabr 2025 09:28

“Maraqlı söhbətlər”də mehriban düşmənlər

 

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

 

Mikelancelo Buonarroti və Leonardo da Vinçinin demək olar ki, bir-birinə nifrət etdiyini az adam bilir. Rəssamlar eyni dövrdə yaşasalar da, müxtəlif nəsillərə mənsub idilər və sənətə baxışları da kökündən fərqli idi.

 

Bir gün hər iki usta Florensiyanın bələdiyyə binasındakı Böyük Şura Palatasının bəzədilməsində iştirak etməyə dəvət edilir. Şəhəri idarə edənlər florensiyalıların pizanlılar üzərindəki hərbi qələbələrini əbədiləşdirmək istəyirdilər və bu işi görməyə görkəmli rəssamlara həvalə etmək qərarına gəlirlər. Leonardo da Vinçi o zamanlar artıq tanınmış ustad idi, şöhrət qazanmışdı. Mikelancelo isə sənət karyerasına təzəcə başlasa da, lakin böyük ümidlər verirdi.

Leonardo və Mikelanceloya rəsmləri sarayın əks divarlarında  çəkmək tapşırılır.  Da Vinçi rəsm üçün döyüş bayrağı uğrunda döyüşən süvarilərin epizodunu seçir. Mikelancelo isə Leonardodan tamamilə fərqli bir tablo yaratmağa çalışır. Buna görə də o, əvvəlcə planlaşdırdığı qəhrəmanlıq döyüş səhnəsini deyil,  adi bir məişət səhnəni seçir: çayda çimən kişiləri qəfil döyüş siqnalı yaxalayır və onlar  tələsik toplaşmağa başlayırlar.

Titanların bu yaradıcı işlərini  bütün Florensiya izləməyə başlayır. Ancaq təəssüf ki, onlara bu işləri başa çatdırmaq mümkün olmayır. Ustalar arasındakı gərginlik o qədər böyük idi ki, onlar otağın əks divarlarında işləsələr də, bir yerdə belə qalmaq istəmirdilər. Onlar freska üzərində işləyən zaman bir-birlərini təhqir edərək dəhşətli dərəcədə mübahisə edirdilər. Nəticədə, layihə üzərində iş kifayət qədər ləng getdiyindən, rəssamlardan heç biri freskalarını tamamlayıb, başa çatdıra bilməyir və iş yarımçıq qalır.

Bu, Mikelancelo və da Vinçinin eyni layihədə birlikdə işlədiyi yeganə hal olur.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.12.2025)

 

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

2025-ci ildən başlayaraq qlobal səviyyədə 15 Dekabr – Dünya Türk Dili Günü qeyd edilir. Bu günün təşəbbüsü ilkin olaraq bu ilin 7 oktyabrında Azərbaycanın Qəbələ şəhərində keçirilmiş Türk Dövlətləri Təşkilatının Zirvə Görüşündə qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin Cümhurbaşqanı Recep Tayyip Erdoğan tərəfindən irəli sürülüb. O, bildirib ki, belə bir günün qeyd edilməsi ilə bağlı UNESCO qarşısında məsələ qaldırılıb.

 

Qeyd edək ki, UNESCO 2025-ci ilin noyabrında özünün Səmərqənddə keçirilmiş 43-cü sessiyası çərçivəsində Türkiyə ilə bərabər Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Özbəkistanın birgə təşəbbüsü ilə bu günü rəsmiləşdirib. 5 türk dövlətinin təşəbbüsünə daha 21 başqa dövlət də qoşulub.

Beləliklə, 15 dekabr 2025-ci il tarixində türk dünyasında, eləcə də ölkəmizdə silsilə tədbirlər keçirilib.  Belə tədbirlərdən biri də Bakının Binəqədi rayonundakı Rüstəm Əliyev adına 3 nömrəli tam orta məktəbdə təşkil edilib..

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına məktəbdən verilən xəbərə görə, tədbir öncəsi qonaqlar uşaqların əl işlərindən ibarət sərgiyə baxış keçiriblər.

Daha sonra məktəbin akt zalında Azərbaycanın Dövlət Himninin canlı ifası, ardından da şəhidlərin ruhunun yad edilməsi ilə tədbir işinə başlayıb.

Tədbirə qonaq qismində qardaş türk ölkələrindən olan Türkiyənin Bakıdakı səfirliyinin mətbuat müşaviri Dr. Cihangir İşbilir və Kuzey Kıbrıs Türk Cümhuriyyəti Bakı təmsilçiliyinin təhsil müşaviri Leyla Güneş, həmçinin Əməkdar jurnalist Azər Həsrət qatılıb.

Leyla Güneş çıxışında özünün də bir təhsil işçisi olduğunu qeyd edib, Türk Dili Ailəsi Gününün önəminə diqqət çəkib. O, Azərbaycanla KKTC arasındakı münasibətlərin yüksələn xətt üzrə inkişafının sevindirici olduğunu deyib.

Leyla Güneş özəlliklə türk dövlətlərinin bayraqları arasında təmsil etdiyi türk dövləti – KKTC bayrağını da görmənin qürurunu yaşadığını vurğulayıb.

Dr. Cihangir İşbilir isə çıxışında türk dilinə bu qədər önəm verilməsi, eyni zamanda bir orta məktəbdə bu qədər vətənpərvərlik ruhunun olmasından məmnunluğunu dilə gətirib. O, belə özəl bir tədbirə dəvətə görə məktəb rəhbərliyinə təşəkkürünü bildirib, möhtəşəm görüntülərin könül açdığını deyib.

Azər Həsrət də qısa çıxışında 15 Dekabr – Dünya Türk Dili Ailəsi Gününün tarixçəsindən danışıb. O, eyni zamanda bu günün Danımarkalı alim Vilhelm Tomsenin 1893-cü ilin 15 dekabrında Orxon-Yenisey yazılarının türkcə olmasını kəşf etməsi ilə bağlı olduğunu qeyd edib.

Daha sonra şagirdlərin ifasında türk dili, türk kimliyi, türk dünyası ilə bağlı səhnələr nümayiş etdirilib, mahnılar ifa edilib. Azərbaycan da daxil olmaqla böyük türk coğrafiyasının tarixini özündə əks etdirən səhnələr özəlliklə qonaqların çox xoşuna gəlib. Bütün tədbir boyu Azərbaycanla yanaşı qardaş türk dövlətləri – Qazaxıstan, Qırğızıstan, Kuzey Kıbrıs Türk Cümhuriyyəti, Özbəkistan, Türkiyə, Türkmənistanın, həmçinin ayrı-ayrı türk topluluqlarının bayraqlarının dalğalandıdırlması təqdirlə qarşılanıb.

Tədbirin sonunda çıxış edən məktəbin direktoru, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi, Dr. Almaz Həsrət qonaqlara və iştirakçılara təşəkkür edib. O, deyib ki, rəhbərlik etdiyi məktəb daim bu cür məsələlərə xüsusi diqqət yetirir, yetişən nəslin vətənpərvər ruhda böyüməsi üçün çalışır.

Tədbir xatirə fotosunun çəkdirilməsi ilə yekunlaşıb.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.12.2025)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Misirdə azərbaycanlı tədqiqatçı-alim Seymur Nəsirovuntəltif olunması xəbərini alınca onunla telefon əlaqəsi yaratdıq və aşağıdakı məlumatları aldıq.

 

Misirin Qahirə şəhərində "Fətva və humanitar gerçəklik problemləri: müasir çətinliklərlə ayaqlaşan rasional ictihada doğru" şüarı ilə keçirilmiş beynəlxalq konfransda dünyanın 50 dən çox ölkədən müftilər, şəriət alimləri, ekspertlər və mütəxəssislər iştirak edib.

Misirdə Azərbaycan diasporunun sədri, Dünya Azərbaycanlı Alimlər Birliyinin həmsədri tədqiqatçı-alim Seymur Nəsirov konfransda Azərbaycandakı tolerantlıq mühitindən danışıb.

S. Nəsirov qeyd edib ki, Azərbaycan dünyada tolerant ölkə kimi tanınır. Ölkəmizdə multikulturalizm və xalqların birgəyaşayış ənənələrinin qədim tarixi vardır. Bu, xalqımızın zənginliyidir.

Diaspor sədri əlavə edib ki, Azərbaycan rəhbərliyinin apardığı uğurlu siyasət nəticəsində ölkəmizdəki tolerantlıq mühiti daha da möhkəmlənib. Qeyd olunub ki, böyük problemə çevrilmiş radikalizmlə mübarizədə bütün ölkələr bir-birinə dəstək olmalıdır. Bu bəladan heç bir dövlət təkbaşına qoruna bilməz. Hər kəs dünyada tolerantlıq mühitini inkişaf etdirməlidir. Radikal fikirlərin cəmiyyətdə kök salmasına qarşı ən mühüm vasitələrdən biri təhsildir. Ailə institutunun, milli mənəvi dəyərlərin möhkəmlənməsi də bu mübarizədə öz töhfəsini verə bilər.

Tədbirin sonunda, dünya dini liderlərin iştirakı ilə, Misir müftisi, Dünya Fətva Evləri və Qurumları Baş Katibliyinin rəhbəri Nəzir Məhəmməd Əyyad dini fəaliyyətində və fətva sahəsində töhfələrinə görə seçilən müfti və alimi təltif edib. Təltif olunanlar arasında Misir-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyətinin İdarə Heyətinin sədri tədqiqatçı-alim Seymur Nəsirov da var.

 

Biz də fürsətdən istifasdə edib alimimizi təbrik etdik.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.12.2025)

Cahangir Namazov,

"Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Özbəkistan təmsilçisi.

 

Elə yazıçılar var ki, roman tutumlu böyük mövzuları kiçik bir hekayənin içində ustalıqla cəmləyə bilirlər.

Bu isə yazıçıdan yalnız ilahi istedad deyil, eyni zamanda uzunmüddətli yaradıcılıq təcrübəsi, zəhmət və davamlı estetik axtarışlar tələb edir. Nazilə Gültac da məhz belə yazıçılardandır — sözün yükünü bilən, tənhalığın səsini eşidən, insan ruhunun incə qatlarına enə bilən və bütün bu mənəvi zənginliyi yığcam, lakin dərin mənalı mətnlərdə ifadə etməyi bacaran sənətkardır.

 

Onun “İki limon” hekayəsi bu baxımdan kiçik həcmin içində böyük həyat fəlsəfəsini daşıyan nadir bədii nümunələrdəndir və müasir Azərbaycan nəsrində kiçik detallarla böyük mənalar yaradan incə psixoloji hekayələr sırasına daxildir.

Hekayə zahirən sadə, hadisə baxımından minimaldır; lakin onun semantik dərinliyi, simvolik yükü və emosional enerjisi oxucunu uzun müddət tərk etmir.

Müəllif burada tənhalığı, insan münasibətlərindəki səmimiyyəti və ümidin gözlənilməz anda doğuluşunu yüksək bədii zövqlə təqdim edir.

Hekayənin başlanğıcında qəhrəmanın işdən sonra evə getmək istəməməsi, ayaqlarının onu sahilə aparması müasir şəhər insanının daxili boşluğunu və qaçış psixologiyasını ifadə edir.

Yeni il ərəfəsi kimi kollektiv sevinc zamanı tək qalmaq hissi bu boşluğu daha da kəskinləşdirir.

Metro isə burada sadəcə nəqliyyat məkanı deyil — insan talelərinin kəsişdiyi simvolik məkandır.

Əsərin mərkəzi simvolu olan limon adi məişət əşyası olmaqdan çıxaraq bədii-fəlsəfi obraza çevrilir. Müəllif sarı rəngin bədbinliklə assosiasiya olunmasına qarşı çıxaraq onu həyat eşqi, təravət və işıq rəmzi kimi təqdim edir. “Kim deyir ki, sarı rəng bədbinlik rəmzidir?” cümləsi hekayənin ideya açarıdır. Limonun ətri, rəngi və “gülümsəməsi” mətndə sinestezik təsir yaradır; oxucu yalnız oxumur, həm də hiss edir.

İki yeşik limon gətirən yorğun kişinin davranışı hekayənin humanist zirvəsidir. Onun limonları pulsuz verməsi və bunu yeni il hədiyyəsi kimi təqdim etməsi insani mərhəmətin və səssiz xeyirxahlığın təcəssümüdür. Bu epizod göstərir ki, bəzən bir anlıq diqqət, bir cüt limon belə insanın ruhunda iki günəş yandıra bilər.

Qəhrəman qadının limonu doğramağa əlinin gəlməməsi təsadüfi detal deyil; bu, onun ümidə toxunmaqdan çəkinməsi, sevincin itməsindən qorxmasıdır. Yeni ili iki limonla qarşılamaq isə artıq tənhalığın məğlubiyyəti, daxili barış və ümidin qələbəsidir. “O, tək deyildi” cümləsi oxucuda dərin fəlsəfi rezonans doğurur.

Nazilə Gültacın dili sadə, lakin poetikdir; cümlələri yığcam, mənaca isə çoxqatlıdır. Müəllif təsvirlə təhlili ustalıqla balanslaşdırır, pafosdan uzaq qalaraq emosional təsiri maksimuma çatdırır. Metaforalar (iki balaca günəş) və antropomorfizmlər (limonların gülümsəməsi) hekayənin bədii keyfiyyətini yüksəldir.

“İki limon” hekayəsi göstərir ki, ədəbiyyat böyük hadisələrdən deyil, böyük hisslərdən doğur. N. Gültac oxucuya sadə bir həqiqəti xatırladır: insan bəzən tək olmadığını anlamaq üçün yalnız bir cüt limona, bir az diqqətə və bir damla səmimiyyətə ehtiyac duyur.

Nəticə etibarilə, bu hekayə  ədəbiyyatda humanist estetikaya, incə psixoloji müşahidəyə və simvolik düşüncəyə uğurlu nümunədir.

Kiçik həcmli olmasına baxmayaraq, roman tutumlu düşüncə dərinliyi və fəlsəfi ümumiləşdirmə gücü ilə oxucuda uzun və düşüncəli bir romanın yaratdığı təsir bağışlayır; oxucunu həm düşündürür, həm də isidir.

 

Nazilə Gültac

İKİ LİMON

 İşdən bir neçə saat bundan əvvəl çıxsa da, evə getməyə həvəsi olmadı, ayaqları onu dartıb sahilə apardı. Xeyli dolaşdıqdan sonra üzündə, gözündə yeni il ərəfəsi bir neçə gün evdə tək və tənha olmağın kədəri ilə metroya endi. Gecə saat on ikiyə az qalırdı. Xeyli adam qatar gözləyirdi. Bir kişi iki yeşik limonu gətiib, düz onun yanındaca yerə qoydu. Hiss olunurdu ki, kişi bərk yorulub, üz-gözündən yorğunluq yağırdı, limonlarsa adamın üzünə gülürdü. Getdikcə ətrafa qəribə bir xoş rayihə yayılmaqda, sanki hər tərəf limon rənginə boyanmaqdaydı. “Kim deyir ki, sarı rəng bədbinlik rəmzidir.” Ilk dəfə sarı rəngin nə qədər gözəl bir rəng olduğunu düşündü. Limonların rəngində həyat eşqi, təravət vardı. Hərə bir-iki limon aldı. O da limon almaq istədiyini bildirdi. Kişi ona iki limon seçib verdi, amma nə qədər israr etsə də, limonların pulunu almadı. “Gözəl qadına hədiyyə edirəm, məndən yeni il hədiyyəsi olsun, ikiniz də gözəlsiniz - sən də, limon da”, - dedi. Yeni il hədiyyəsi olan iki limon stolun üstündə sarı-sarı gülümsəyirdi, elə bil ki, evdə iki balaca günəş doğmuşdu. Özünə çay süzdü, əli gəlmədi limonu doğramağa. Yeni ili bu bir cüt limonla bərabər qarşıladı. “Hər şey gözəl olacaq”, -deyərək, limonlara baxıb gülümsədi. O, tək deyildi.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.12.2025)

 

Cümə axşamı, 18 Dekabr 2025 10:29

Azad olmayan ruhlar - ESSE

 

KübraQuliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Onlar öldükdən sonra da bir-birini tərk etməyi bacarmadılar.

Bədən torpağa qarışdı, adlar unuduldu, amma aralarındakı bağ qırılmadı.

Sevgi burada xoşbəxtlik deyil, qaçılmazlıqdır.

Bir-birinə sarılmaları ehtiyacdan çox məhkumluğa bənzəyir.

Sanki ayrılmaq üçün artıq çox gecdir.

 

Onlar azad olmaq istədikcə bir-birlərinə daha da bağlandılar.

Bu qucaqlaşma təsəlli vermir, sadəcə dözməyi öyrədir.

Çünki bəzi sevgilər insanı xilas etmir, onu saxlayır.

Ruhlar uçmalı idi, amma geridə qaldılar.

Keçmişin içində, deyilməmiş cümlələrin arasında.

Hər susqunluq yeni bir zəncirə çevrildi.

Onlar bir-birini sevdilər, amma sevmək kifayət etmədi.

Bəzən sevgi də gecikir.

Bəzən doğru insan yanlış zamanda qalır.

Bu iki ruh da zamanın səhv yerində ilişib qaldı.

Ölüm onları ayırmadı, sadəcə daha da yaxınlaşdırdı.

Çünki yaşarkən bacarmadıqları şeyi, susaraq etdilər.

Onların səssizliyi ən ağır etirafdır.

Azadlıq seçimdir, amma onlar seçə bilmədilər.

Bir-birini buraxmaq cəsarətini tapmadılar.

İndi nə qayıtmaq var, nə də getmək.

Sadəcə eyni boşluqda birlikdə qalmaq var.

Bu birlik romantik deyil, yorğundur.

Amma yenə də tək qalmaqdan qorxurlar.

“Azad olmayan ruhlar” məhz budur.

Sevginin bitmədiyi yox, azad buraxılmadığı yerdə qalanlar.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.12.2025)

 

 

4 -dən səhifə 2609

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.