Aynur İsmayılova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Günəş yavaş-yavaş üfüqdən boylanır. Sanki hər tərəfi öz ağuşuna alıb isti nəfəsi ilə isidəcək. Günəşin parlaqlığı bir yaz səhərini xatırladır. Amma bu dəfə yad bir qoxu hiss edirəm. Mənə yazdan yox, başqa fəsildən xəbər verir.

Soyuq küləyin ətrafa yaydığı xoş ətir qışın sakitliyini xatırladır. Sanki qarın ilk yağacağı anı öz nəfəsində gizlədib, yavaşca üzümə toxundurur. Səhərin qəribə harmoniyasında həm günəşin istiliyi, həm də qışın soyuq nəfəsi var. İkisi bir - birinə qarışıb elə bir an yaradıb ki, nə yazdır, nə də qış. Havada qar qoxusu var. Hər nəfəsdə içimə çəkəndə o təmiz qoxunun bütün bədənimə yayıldığını hiss edirəm. Sanki bütün yorğunluğumu çəkib aparır. Özümü çox rahat hiss edirəm. Bu rahatlığın özündə bir çox duyğular baş qaldırır. Bəzisi tanış, bəzisi isə yeni hisslərdən xəbər verir.

İçimə doya-doya çəkdiyim nəfəsin insanı bu qədər azad və xoşbəxt hiss etdirəcəyini heç düşünməzdim. Bəzən yalnız bir soyuq nəfəs belə xoşbəxtliyin açarıdır. Mən bunu bu gün daha yaxşı anladım.

Hərdən gözümüzə kiçik görünən şeylərin əslində nə qədər önəmli olduğunu unuduruq. Dəyərini biləndə isə ya çox gec olur, ya da düzəltmək üçün fürsətin olur. Bu gün qışdan xəbər verən payız küləyi elə bir toxunuşla keçdi ki, sanki içimdə unudulmuş duyğuları oyatdı.

Bəlkə də, əsl həqiqət bəzən kiçik bir toxunuşda gizlidir?

Kim bilir?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.12.2025)

Ümummilli lider Heydər Əliyevin anım günü münasibətilə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı akademik Nizami Cəfərovun “Azərbaycanda milli dövlətçilik təfəkkürünün formalaşmasında Heydər Əliyev fenomeni” adlı məqaləsini diqqətinizə çatdırır. Akademik mövzuya çox həssas, xüsusi seçdirmələrlə və detallarla yanaşıb, bu da yazının olduqca oxunaqlı olmasını şərtləndirib.

NİZAMİ CƏFƏROV

AZƏRBAYCANDA MİLLİ DÖVLƏTÇİLİK TƏFƏKKÜRÜNÜN

 FORMALAŞMASINDA HEYDƏR ƏLİYEV FENOMENİ

Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyəti Azərbaycanın nəinki tarixi coğrafiyasına, hətta onun beşdən birinə (Azərbaycan şimalına) nəzarət etmək, müxtəlif etnosları bir cəmiyyət halında birləşdirmək, bütöv bir sosium formalaşdırmaq gücünə malik deyildi. O daha çox milli dövlətçilik təfəkkürünün metaforik təzahürü idi. Azərbaycan SSR də, əslində, həmin metaforanın davamı sayıla bilər. Lakin məsələ burasındadır ki, XX əsrin ortalarında ölkədə milli dövlətçilik təfəkkürünün çiçəklənməsi üçün yenidən tarixi şərait yetişməyə başladı. Heydər Əliyevin respublikada rəhbərliyə gəlməsi ilə Azərbaycan mərkəzin verdiyi imkanlar daxilində hətta müəyyən maneələri də dəf edərək müstəqil düşüncəyə meydan açdı. 70-80-ci illərdə Azərbaycanda gedən milli oyanış, siyasi-ideoloji dirçəliş prosesinin nəticələri özünü 80-ci illərin sonu 90-cı illərin əvvəllərindəki xalq hərəkatında göstərdi. Heydər Əliyev xalqın enerjisinin, milli müstəqillik hissinin təzahürünə çalışır, onu dünyanın inkişaf etmiş xalqlarının səviyyəsinə çatdırmaq istəyirdi. Və bütün bunları böyük bir cəsarətlə, gördüyü işin düzgünlüyünə tarixi bir inamla edirdi. Əgər müqayisə aparsaq, etiraf etməli olarıq ki, Azərbaycanın dövlət rəhbərləri içərisində Heydər Əliyev qədər böyük idarəçilik təcrübəsinə (və istedadına!) malik ikinci bir şəxs olmamışdır. Onun imzasına 60-cı illərin sonu 70-ci illərin əvvəllərindən Azərbaycanın hər yerində, iqtisadi, ictimai-siyasi, mənəvi-ideoloji həyatın, demək olar ki, bütün sahələrində rast gəlmək mümkündür. 70-80-ci illərin Azərbaycanını ən müxtəlif baxımlardan "Heydər Əliyevin Azərbaycanı" adlandırmaq üçün hər cür əsas vardır.

         Sovet dövləti dağıldıqdan sonra Azərbaycanda ən çox xatırlanan, müstəqil respublikanın dövlətçiliyini formalaşdırmağa dəvət edilən, istedadına istinad olunan şəxs Heydər Əliyev idi.

         Xalq hərəkatının, müxtəlif xarakterli münaqişələrin təşkili ilə hakimiyyətə gələn qüvvələrin dövlət idarəçiliyi sahəsində təcrübəsizliyi ortaya çıxanda isə Azərbaycanın məhz "Heydər Əliyevin Azərbaycanı" olduğu bütün aydınlığı ilə təzahür etdi. Bir sıra siyasi tarix mütəxəssisləri, publisistlər 1993-cü ilin iyun "qiyam"ını Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlməsində xüsusi hadisə kimi təqdim edirlər. Lakin bununla razılaşmaq çətindir. Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişi 90-cı illərin ilk aylarından artıq reallıq idi. Bir-birinin ardınca baş verən hadisələrin inersiyası, get-gedə güclənən xaos "ölkənin sahibi” ni tələb edirdi. Hüdudsuz "demokratiya”nın, müxtəlif mərkəzlərdən idarə olunan hərc-mərcliyin, hakimiyyət uğrunda mübarizənin mahiyyəti, iç üzü ortaya çıxdıqca və nəhayət, Heydər Əliyevin yaratdıqları xalqın gözləri qarşısında dağıldıqca böyük dövlət qurucusuna, ictimai harmoniya ustasına meyil də güclənirdi. O, Azərbaycan xalqına yalnız bilavasitə idarəedici, dövlət qurucusu kimi yox, tarix kimi də lazım idi. 80-ci illərin sonu 90-cı illərin əvvəllərində xalqın fəhmi ilə ənənəvi olaraq istinad edəcəyi, üzərində yüksələcəyi tarixi də axtarıldı. Həmin tarixin xronologiyası Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətindən başlasa da, cümhuriyyətin "praktika"dan deyil, "nəzəriyyə"dən ibarət olması ona əsaslanmağa imkan vermirdi.

         Azərbaycan SSRİ tarixinin Heydər Əliyev dövrünün milli yüksəliş təcrübəsi isə kifayət qədər zəngindir. 

         1993-cü ilin ortalarında Azərbaycan cəmiyyəti artıq demokratiyanı hərc-mərclikden xilas etmək uğrunda mübarizə aparmaq üçün özündə qüdrət tapdı. Bu isə birinci növbədə onda təzahür etdi ki, xalq uzun illər ərzində yetirmiş olduğu tarixi liderə inamını sonsuz bir enerji ile ifadə etdi. Və həmin inam xırda "xalq qəhrəmanları"nın, heç bir tarixə söykənməyən siyasət fəallarının "obraz"ını ictimai təfəkkürdən bütünlüklə silib atdı. Ona görə ki, bu "qǝhrəman"ları, bir daha təkrar edirik ki, tarix yox, təsadüflər, mövcud ictimai-siyasi problem ortaya çıxarmışdı. Tarix onları inkar edirdi.

...Azərbaycanı Heydər Əliyev xilas etdi. Onu bir dövlət kimi məhv olmaqdan Heydər Əliyev qurtardı dedikdə bizim nəzərimizdə, nə qədər qüdrətli olursa-olsun, təsadüfi bir xilaskar obrazı canlanmamalıdır; Azərbaycanın qurtuluşu  Heydər Əliyevin şəxsində təzahür edən böyük bir milli, ictimai-siyasi enerjinin fəaliyyəti nəticəsində mümkün ola bilərdi. Və belə də oldu... Heydər Əliyevin Azərbaycanın xilası üçün gördüyü işlərin miqyasını müəyyənləşdirmək yox, ancaq təsəvvür etmək mümkündür. Bu, epik bir miqyasdır, bu fəaliyyət xalqın yalnız bu gününü müəyyən etmir, onun gələcəyinə əhəmiyyətli təsir göstərir ki, bu mənada Azərbaycanın qurtuluşu bu günlə məhdudlaşmayan, gələcəyə getdikcə tarixi məzmunu daha yaxşı dəyərləndiriləcək bir hadisədir.

Azərbaycanın qurtuluşunun yekunu, yaxud nəticəsi qurtuluşun Azərbaycanıdır. O Azərbaycan ki, müxtəlif nəsillərdən olan azərbaycanlılar onu arzulamış, onun qurulması uğrunda mübarizə aparmışlar. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1993-cü il 15 iyun tarixli iclasındakı çıxışında Heydər Əliyev həmin mübarizənin tarixi mahiyyətini ifadə edərək demişdir: "Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi 1918-ci ildə yaranmış ilk Azərbaycan Demokratik Respublikasının ənənələri əsasında müasir tələblərlə, dünyada gedən proseslərlə bağlı olaraq təmin olunmalıdır. Bu sahədə mən daim çalışacağam və heç kəsin şübhəsi olmasın ki, ömrünün bundan sonrakı hissəsini harada olursa-olsun, yalnız və yalnız Azərbaycan Respublikasının müstəqil dövlət kimi inkişaf etmasina həsr edəcəyəm". Bu sözlərin deyilməsindən o qədər də böyük zaman keçməyib, dahi mütəfəkkir, dövlət qurucusu, həqiqətən, müstəqil Azərbaycan dövlətinin əsaslarını yaratmış, onun demokratik inkişaf yolunu istiqamətləndirmişdir. Heydər Əliyevin zəkası öz nuru ilə yalnız bu gün deyil, sabah da müstəqil respublikanın gələcəyini işıqlandıracaq, ona müasir dünyanın üzvi tərkib hissəsi olmaq üçün hər cür stimul verəcəkdir. Çünki Heydər Əliyev müdrikliyi yalnız bir insanın fərdi qabiliyyətinin nəticəsi deyil, bütövlükdə mənsub olduğumuz xalqın tarixi iradəsinin ifadəsidir. Həmin iradə idi ki, milli dəyərlərin böyük daşıyıcısına 1993-cü il 15 iyun tarixli (va tarixi!) iclasda aşağıdakıları dedirtmişdi: "... Azərbaycan Respublikası, bundan sonra onun başına nə gəlirsə-gəlsin, müstəqilliyini itirməyəcək, yenidən heç bir dövlətin tərkibinə daxil olmayacaq, heç bir başqa dövlətin əsarəti altına düşməyəcəkdir". Bununla belə, Heydər Əliyev bildirdi ki, Azərbaycanın müstəqilliyini sadəcə elan etmək nə qədər sevindirici hal olsa da, xalqın milli "izzəti-nəfs”ini nə qədər oxşasa da, həlledici bir şey deyil. Müstəqillik uğrunda illər boyu, tədricən, həm tələsmədən, həm də gecikmədən mübarizə aparmaq, millətin daxilindəki "kimdənsə asılı olmaq hissini, inersiyasını öldürmək lazımdır. Çünki xalq bəzən müstəqillik uğrunda "mübarizə" prosesində məhz müstəqilliyini itirir. Odur ki, qurtuluşun Azərbaycanı taleyin ixtiyarına buraxılmış bir dövlət təsəvvürü deyil. Dünyanın böyük dövlət qurucusunun, dahi mütəfəkkirin düşünüb müəyyənləşdirdiyi "ritm" üzrə hərəkət edən, get-gedə möhkəmlənən elə bir sosial-siyasi reallıqdır ki, bizim hər birimizin azərbaycanlı kimi vətəndaş xoşbəxtliyi ondan asılıdır. Və ona görə də biz çalışmalıyıq ki, Azərbaycan uzun illərdən, əsrlərdən sonra, ilk dəfə müstəqilliyini aldıqdan sonra bütün dünyaya öz tarixi nailiyyətlərini, öz milli ənənələrini nümayiş etdirə bilsin.

Heydər Əliyev yaxşı bilirdi ki, "Azərbaycan on illərlə, yüz illərlə bu torpaqda yaşayan bütün insanların vətəni olub, bundan sonra da vətəni olmalıdır. Azərbaycan Respublikasının ərazisində olan hər bir vətəndaş milliyyətindən, dinindən, siyasi mənsubiyyətindən asılı olmayaraq eyni hüquqa malik olmalıdır".

Bir illik hakimiyyəti dövründə milləti yüz yerə bölənlər düşünmürdülər ki, müxtəlif etnosların, etnik maraqların önündə "reverans" edən dövlət uzun zaman yaşamaz. Və sonrakı proseslər də göstərdi ki, etnik münasibətlər sahəsində 1991-1992-ci illərdə, 1993-cü ilin birinci yarısında buraxılmış səhvlər özünü büruzə verir. Azərbaycan dövlətinin qurucusu bir neçə il məhz keçmiş səhvlərin düzəldilməsi ilə məşğul oldu. Qurtuluşun Azərbaycanı yalnız 1995-ci ildən sonra normal inkişaf yoluna düşməyə başladı ki, bunun da ilk rəsmi ifadəsi Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası oldu. Azərbaycan Prezidentinin bilavasitə rəhbərliyi ilə hazırlanmış Konstitusiya məhv olmaqdan xilas edilmiş, qurtulmuş Azərbaycanın "pasport"u idi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.12.2025)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

2001-ci ildə Nepalın vəliəhdi, şahzadəsi Dipendra naməlum səbəblərdən ailəsinin 9 üzvünü güllələyərək öldürür. Həlak olanlar arasında kral Birendru və kraliça Ayşvariya da olur. Dipendra şam yeməyi zamanı ailəsinə avtomat silahla atəş açır, sonra isə silahı özünə tərəf çevirərək, başına atəş açır. Komaya düşən vəlihəd, 3 gün sonra özünə gəlmədən ölür.

Dipendra özündən başqa bütün taxt varislərini öldürdüyünə görə, o, komada olduğu bu 3 gün ərzində faktiki olaraq Nepal Kralı idi. Bu  hadisə tarixə "Kral qırğını" kimi düşür. Onun səbəbləri naməlum olaraq qalır, baxmayaraq ki, Dipendranın evlənməsi qadağan edilmiş aşağı təbəqəli bir qıza olan sevgisinin qətllərin motivi olduğu ehtimal edilir.

Məhz “Kral qırğını” nepallılar arasında monarxiyanın populyarlığının azalmasına səbəb oldu və nəticədə 2008-ci ildə monarxiyanın ləğvinə və Nepalın respublika elan edilməsinə gətirib çıxardı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.12.2025)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bugünkü Azərbaycanın memarı və qurucusu Heydər Əliyevin vəfatından 22 il keçir. Nə az, nə çox, düz 22 il.

2003-cü ildə ABŞ-da, Klivlenddə vəfat edən Heydər Əliyev 80 il yaşayıb, həyatı boyu ən yüksək kürsülərdə əyləşib. Hər şey dünyaya gəldiyi Naxçıvandan başlayıb. O, 1941–1944-cü illərdə Naxçıvan MSSR Xalq Daxili İşlər Komissarlığında və Xalq Komissarları Sovetində müxtəlif məsul vəzifələrdə xidmət edib, 1944-cü ilin mayında Naxçıvan Vilayət Partiya Komitəsi tərəfindən dövlət təhlükəsizliyi orqanlarına işə göndərilib. Orada iyirmi beş il (1944–1969) çalışan Heydər Əliyev 1964-ci ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsi sədrinin müavini, 1967-ci ildə isə sədri vəzifəsinə irəli çəkilib. 1967-ci ildə general-mayor rütbəsi alıb.

1969-cu ildə 46 yaşlı Heydər Əliyev Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi seçilərək 1982-ci ilə qədər Azərbaycan SSR-ə rəhbərlik edib. 1982-ci ilin dekabrında Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Siyasi Bürosunun üzvü seçilib, SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsinə təyin edilib və SSRİ-nin rəhbərlərindən biri olub. Qorbaçov hakimiyyətinəcən davam edən bu vəzifədaşımaya Sov.İKP MK-nın 1987-ci il oktyabr plenumunda xitam verilib.

1990-cı ilin iyulunda Azərbaycana qayıdan Heydər Əliyev Naxçıvanda yaşayıb, həmin ildə də Azərbaycan Ali Sovetinə deputat seçilib. O, 1991–1993-cü illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin sədri, Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədr müavini olub. 1993-cü ilin may-iyununda Gəncə şəhərində Surət Hüseynovun başçılığı ilə prezident Əbülfəz Elçibəyə qarşı Gəncə qiyamının qaldırılması ilə ölkədə vətəndaş müharibəsi və müstəqilliyin itirilməsi təhlükəsi yarandıqda Azərbaycanın o zamankı dövlət başçıları onu rəsmən Bakıya dəvət etməli oldular. Heydər Əliyev iyunun 15-də Azərbaycan Ali Sovetinin sədri seçildi, iyunun 24-də isə Milli Məclisin qərarı ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətlərini həyata keçirməyə başladı. 1993-cü il oktyabrın 3-də prezident seçkiləri keçirildi, Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçildi. 1994-cü il oktyabrvə 1995-ci il mart dövlət çevrilişi cəhdlərinin qarşısı alındı, Heydər Əliyev hakimiyyətini qoruya bildi.

Bu dönəmlərdə iki gündəmdə duran məsələ də öz həllini tapdı: 1994-cü ilin mayında Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində ilk mərhələ kimi cəbhə xəttində atəşkəs elan edilməsinə nail olundu.1994-cü il sentyabrın 20-də isə Bakıda "Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda "Azəri", "Çıraq" yataqlarının dərinlikdə yerləşən hissəsinin birgə işlənməsi və hasil olunan neftin pay şəklində bölüşdürülməsi" haqqında dünyanın 11 ən iri neft şirkəti ilə Əsrin Müqaviləsi imzalandı.

Beləcə, Azərbaycan dirçəliş əldə etmək üçün vaxt əldə etdi, ordu qurdu, iqtisadiyyatını yüksəltdi. Heydər Əliyev Qarabağın xilasını görməsə də bunu həyata keçirməyi öz davamçısına – Azərbaycanın prezidenti İlham Əliyevə estafet kimi ötürdü.

Heydər Əliyev 2003-cü il dekabrın 12-də müalicə olunduğu ABŞ-ın Klivlend Klinikasında vəfat etdi, dekabrın 15-də Bakıda I Fəxri Xiyabanda dəfn olundu.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.12.2025)

9-10 dekabr 2025-ci il tarixlərində Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova Qurbanqulu Berdiməhəmmədov adına Qəyyuma Ehtiyacı Olan Uşaqlara Kömək üzrə Xeyriyyə Fondunun müalicə fəaliyyəti üzrə vitse-prezidenti Oğulcahan Atabayevanın rəsmi dəvəti ilə Türkmənbaşı şəhəri, Avaza Milli Turizm Zonasında “Müasir Cəmiyyətdə Qadınların rolu: Davamlı Tərəqqi üçün Beynəlxalq Əməkdaşlığın İnkişafı” mövzusunda keçirilən Beynəlxalq Konfransda çıxış edib. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Fonddan verilən məlumata görə, konfrans dünyanın 33 müxtəlif ölkəsindən ekspertləri bir araya toplayıb.

Konfransın məqsədi qadınların siyasi, iqtisadi və sosial-humanitar sahələrdə rolunun gücləndirilməsi istiqamətində çoxtərəfli dialoqu və beynəlxalq əməkdaşlığı dərinləşdirmək, eləcə də davamlı inkişaf hədəflərinə uyğun olaraq ölkələr arasında təcrübə və təşəbbüslərin artmasını təşviq etməkdir.

Konfransın açılış mərasimində Azərbaycan Respublikası Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti xanım Leyla Əliyeva, Özbəkistan Respublikası Prezident Administrasiyasının rəhbəri xanım Saida Mirziyoyeva və BMT-nin Cenevrə bölməsinin Baş direktoru xanım Tatyana Valovaya və digər yüksək vəzifəli iştirakçılar qadınların beynəlxalq liderliyi mövzusunda çıxış ediblər.

Tədbir çərçivəsində çıxış edən Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova Türkmənistanın qadınların cəmiyyətdə rolunun gücləndirilməsi sahəsindəki təşəbbüslərini yüksək qiymətləndirib, Fondun regionda humanitar tərəfdaşlıq platforması kimi oynadığı rolu geniş şəkildə təqdim edib. Təşkilatın rəhbəri Türkmənistanın Fondun müşahidəçi dövləti statusu almasının əhəmiyyətinə diqqət çəkib və mövcud əməkdaşlığın davamlı inkişafına inamını ifadə edib.

Konfrans çərçivəsində aparılan müzakirələr dayanıqlı inkişaf məqsədləri fonunda qadınların rolunun gücləndirilməsi istiqamətində beynəlxalq əməkdaşlığın artmasına töhfə verməyi hədəfləyib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.12.2025)

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezienti Aktotı Raimkulova Türküstan şəhərində keçirilən və hüquqşünaslar, filosoflar, tarixçilər, hüquq ekspertləri, təhsil işçiləri və vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri də daxil olmaqla 300-dən çox iştirakçını bir araya gətirən «BÖYÜK ÇÖLÜN FƏLSƏFƏSİ VƏ HÜQUQ ƏNƏNƏSİ» başlıqlı BEYNƏLXALQ SİMPOZİUMUNDA çıxış edib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Fonddan verilən məlumata görə, simpozium elmi fikir mübadiləsi, müasir hüquq ənənəsinin təhlili və türk dünyasının ortaq hüquq-fəlsəfi mirasının müzakirəsi üçün mühüm platforma kimi dəyərləndirilib.

Aktotı Raimkulova öz çıxışında türk mədəni ənənəsinin fundamental dəyərləri olan mənəvi birlik, humanizm və ədalətin əhəmiyyətini vurğulayıb, həmçinin müasir dövlət idarəçiliyi modellərində öz əksini tapmış hüquqi norma və prinsiplərin tarixi ardıcıllığına toxunub. O, Fondun türk dövlətləri arasında mədəni-humanitar əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsi istiqamətində görülən işləri vurğulayıb.

Konfrans çərçivəsində Qazaxıstan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin sədri Əzimova Elvira, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin hakimi Rəşid Rzayev; Türkistan vilayəti Akim müavini Ertay Altayev, Beynəlxalq Qazax-Türk Universitetinin Qəyyumlar Şurasının rəhbəri Muhittin Şimşək,  Qazaxıstan Respublikası Parlamentinin Məclis deputatı Unzila Şapak, Qazaxıstan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyinin xüsusi tapşırıqlar üzrə səfiri Alua Nadirkulova, Türk Akademiyasının vitse-prezidenti Bülənt Bayram, Türk Dövlətləri Təşkilatının nəzdində Türk Dövlətləri Qadın Sahibkarlar Şurasının sədri Lazzat Ramazanova konfrans iştirakçılarına salamlama nitqi ilə müraciət ediblər.

Konfransın panel iclası Xoca Əhməd Yəsəvi adına Beynəlxalq Qazax-Türk Universitetinin rektoru Janar Temirbekovanın moderatorluğu ilə baş tutub. Universitetinin tələbə və professor-müəllim heyəti üçün aparıcı alimlərin qonaq mühazirələri təşkil edilib.

Simpozium türk dövlətləri arasında elmi inteqrasiyanın, mədəni və hüquqi əməkdaşlığın gücləndirilməsi baxımından mühüm platforma kimi dəyərləndirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.12.2025)

ТҮРКІ МӘДЕНИЕТІ ЖӘНЕ МҰРАСЫ ҚОРЫНЫҢ ПРЕЗИДЕНТІ

«ҰЛЫ ДАЛА ФИЛОСОФИЯСЫ ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘДЕНИЕТ»

 АТТЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ СИМПОЗИУМДА СӨЗ СӨЙЛЕДІ

Түркі Мәдениеті жәнеМұрасы Қорының президенті Ақтоты Райымқұлова Түркістанда өткен «Ұлы дала философиясы және құқықтық мәдениет» халықаралық симпозиумында сөз сөйледі. Шараға 300-ден астам қатысушы – заңгерлер, философтар, тарихшылар, сарапшылар және академиялық қауымдастық өкілдері қатысты. Симпозиум түркі әлемінің құқықтық және философиялық мұрасын қазіргі жағдайдағы өзектілігі тұрғысынан талқылауға арналған маңызды алаң болды.

Өз сөзінде Ақтоты Райымқұлова түркі мәдени дәстүрінің негізін құрайтын рухани бірлік, гуманизм және әділдік құндылықтарының маңыздылығын атап өтті. Сондай-ақ қазіргі мемлекеттік басқару моделінде көрініс тапқан құқықтық нормалардың сабақтастығына тоқталды. Сонымен қатар ол Түркі мемлекеттері арасындағы мәдени-гуманитарлық ынтымақтастықты тереңдетуге бағытталған Қордың жобаларын таныстырды.

Конференция аясында келесі тұлғалар да өз құттықтау сөздерін жеткізді: Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының төрағасы Эльвира Азимова; Әзербайжан Республикасы Конституциялық Сотының судьясы Рашид Рзаев; Түркістан облысы әкімінің орынбасары Ертай Алтаев; Қ.А. Ясауи атындағы ХҚТУ Өкілетті кеңесінің төрағасы Мухиттин Шимшек; Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаты Унзила Шапақ; Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің ерекше тапсырмалар жөніндегі елшісі Алуа Нәдірқұлова; Түркі академиясының вице-президенті Бюлент Байрам; Түркі мемлекеттері ұйымы жанындағы Әйел-кәсіпкерлер кеңесінің төрайымы Ләззат Рамазанова.

Жиын Хожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің ректоры Жанар Темірбекованың модераторлығымен өтті. Университеттің студенттері мен оқытушылары үшін жетекші ғалымдардың қонақ дәрістері ұйымдастырылды.

Симпозиум түркі мемлекеттері арасындағы ғылыми, мәдени және құқықтық ынтымақтастықты нығайтатын маңызды алаң ретінде жоғары бағаланды.