“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün Şeir vaxtıdır, sizlərə çağdaş türk dünyasının gənc şairlərinin  şeirləri təqdim edilir.

Tural ADIŞİRİN

(Azərbaycan)

Gedirsən, küsən sən, alışan mənəm,

Qəlbimə qar yağır, bir qar yağır ki.

Telefon zəng çalır, danışan mənəm,

Necəsən, ürəyin ağrımayır ki?..

Gedirsən, dilimdə titrəyir adın,

Baxıram ardınca dərdli baxışla.

Telefon zəng çalır, mənəm, günaydın,

Bağışla, əzizim, məni bağışla.

Gedirsən, qəzəbin ayrılaq deyir,

Deyirəm hər hökmü ürəyincə seç.

Telefon zəng çalır, sabahın xeyir,

Əzizim, bu gecə yatmısanmı heç?..

Gəl, qəmi, sevinci səninlə bölüm,

Sevgi oyun deyil, bunu yaxşı bil.

Gəl yorma özünü, sevərək, gülüm,

Ayrılmaq o qədər asan iş deyil.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.12.2025)

Şəfa Vəli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Getdi payız... Bir qapı açıldı kainatın bağrında. O qapıdan keçdi payız. Arxasınca bir dəstə şair, yazıçı baxdı onun. Gedənin arxasınca su atan tapılmadı. Göz yaşlarını sevmir payız... Özü hərdən-birdən göz yaşı taxır saçlarına, süslənir, bəzənir, nazlanır yaradıcı insanların qarşısında. Yellədiyi ətəyinin qırçınları rənbərəng xəzəllərdir.  Bu nazdan geriyə qalanlardır yazılanlar...

         Mən səndən yazıram, sən də məni yaz,

         Yumub gözümüzü oxuyaq, payız!

         Ayaqlar altında xəzəl olmamış

         Gəl gedək bir dərin yuxuya, payız...

Belə yazır Nübar Eldarqızı “O qədər payızam...” şeirində.  Belə sevilir payız, belə oyulur şairin  qaya əzmindəki ürəyi duyğularla...

Yazıçı, şair Şahanə Müşfiq isə payızla bağlı duyğularını qəribliyə bükür. Bu bükülünün arasında mənim də ürəyim var. Bilir Şahanə. Bildiyinə görə də, payız sevgisini payızın arxasında qoyduğu yarpaq izini süpürən küləyə pıçıldamır, hamımızın eşidəcəyimiz səslə deyir:

“Payızda doğulduğumdanmı, yoxsa təbiətin belə halını görmək xoşuma gəldiyindənmi, bilmirəm, amma bütün hallarda sevirəm bu fəsli. Əsən meh, göylərin sevgisini yerin qulağına pıçıldayan yağışın həzin səsi, soyuqdan qorunmaq üçün torpağın qoynuna sığınan yarpaqların əlvan rəngi, hər külək əsdikcə torpağa laylay çalıb onu qış yuxusuna hazırlayan xəzəlin xəfif musiqisi insanın ruhuna sakitlik, duyğularına inanılmaz rahatlıq gətirir. Bu, elə bir fəsildir ki, soyuğuna, küləyinə, yağışına baxmadan, insan çöldə-bayırda, səmanın altında, təbiətlə iç-içə olmaq istəyir. Ətrafa müxtəlif rənglərin qovuşuğu, müxtəlif səslərin ahəngindən yaranan elə bir gözəllik hakim olur ki, insan sanki ömrünün əvvəlki heç bir ilində payız yaşamamış kimi, acgözlüklə bu rənglərlə gözünü, bu səslərlə qulağını doyurmaq istəyir. Payız duyğuların dilə gəldiyi, sevgilərin etiraf edildiyi fəsildir. Həzin bir musiqidir son bahar. Bu musiqini qulaqlarımızda deyil, ruhumuzun, qəlbimizin ən dərin, ən kövrək guşələrində duyarıq... Və payız getdi... Ta gələn ilədək...”

Şair Sona Vəliyevanın “Payız etüdləri”  şeiri var.  “Payızın dilində şeir yazdığını” dilə gətirən şair  yarpaqların tökülməsini məhşər gününə bənzədir. Və ağacların dərdinə yanır: “yoxdur ağlayan kəsi...” Ağlayanı olmaq özü də bir təsəllidir haradasa... Folklorumuzda bayatı-bayatı, nağıl-nağıl axtarıb ulularımız “hala yananı”, “dərdə ağlayanı”. Demək, olmağı daha yaxşıymış ağlayanın, yananın... Və Sona xanım o boyda “sərvəti” arzulayır ağaclara ürəyində...

Şair  Əntiqə Səməndər-Kərimzadə ilə bir söhbətimizi xatırlayıram. “Payız səninçün nədir?”-deyə soruşmuşdum. Yan-yana addımlayırdıq Bakı küçələrini. Payızı yenicə yola salmışdıq. Getmişdi payız... Getmişdi, gedişinin izi vardı amma hələ şair ruhunda. Əntiqə demişdi:

“Uşaqlıq illərimin ən gözəl anlarını xatırlayıram… Nə gözəl idi o vaxtlar payız fəsli. Payızı da bahar kimi yaşayırdıq. Axşamüstü ay çıxan kimi, göyə baxa- baxa yeriyirdim. Mənə elə gəlirdi ki,  hara gedirdimsə, ay da mənimlə gedirdi. Bunu çox böyük bir hadisə kimi hamıya deyirdim. Sonradan anladım ki, elə körpəlikdən göy üzünə aldanmışam…Bir çox şeirlərimin doğulma səbəbidir payız. Bilirsən, vizual olaraq bahar fəsli daha gözəldir. Məlum məsələdir ki, təbiət oyanır, hər yan çiçəklənir, günəş şəfəqləri hər yana yayılır və s. Ancaq baharın fəlsəfəsi heç vaxt payız qədər dərin ola bilmir. Mənə elə gəlir ki, bahar həmişə payıza uduzur. Ömrün bütün məqamlarında payız qalib gəlir. Payızın rəngi bozdur. Həmin fəsildə rəngli, demək olar ki, heç nə görmürsən. Amma əsən külək, yağan yağış, dibçəklərdə boyun bükən güllərə düşən şeh  payızın notlarıdır. Bir payız sabahında dünyanı alt-üst edən küləyi görəndə bəzən öz qəzəbimi xatırlayıram. Mən də bu külək kimiyəm. Qəflətən nəyisə dağıdıb, uçura bilərəm. Bəzən də,  buludları bir- birinə çırpıb selə dönən yağışı görəndə insanların kədərini duyuram. Ömrün bütün anlarını payız kimi yaşayanları heç nə isitmir. Baxma ki, payız kədər rəmzidir. Sevinc bəxş etməyi də var. Payız, həm də, oğlum Bünyamin deməkdir. Axı o da məhz payız fəslində bu fani dünyanın qonağı olaraq payıma düşüb”.

***

Sevdiyim payız şeirlərindən birini də Şəhriyar İbrahimov yazıb:

         Bir də baxarsan ki, payızdı ömrün,

         Solub çiçəkləri ömür bağının,

         Yox ucu-bucağı darıxmağının...

         Təqvimdən seyrələr illər günbəgün,

         Bir də baxarsan ki, payızdı ömrün...

Payızın sirri bir də buradadır elə... Özünü  hər açılan gündə ömrün baharında olduğuna inandırarsan, amma daxilində payızda olduğunu bilərsən.  Yarımömürü çoxdan geridə qoyduğunu etiraf etməyin də baharı tanıdığını anlatmaq cəhdidir. Amma ömür elə sürətlə keçir ki, baharı tanımamış yaya çıxırsan... Yayın istisində canın düz-əməlli qızmamış, payızın qırovu düşür qönçə istəklərin üzərinə... 

Şair Turanə Turan cəsarət göstərib “Payız mənim özüməm!” deyəndə; elə zənn edirdim... Ta ki, özü bu deyimini izah edənədək:

“Özümdən qatca aşağı, maddi imkanca yuxarı birindən lazımsız, gərəksiz bir söz eşidəndə saralaram yarpaq-yarpaq. Qəlbimin ritmi pozular vaxtsız-vədəsiz gələn gecə qonağı kimi. Bəzən yaz fəslini yaşamamış fəsillər yerini dəyişər ruhumda. Qəfildən payız gələr. Bütün ümid yarpaqlarım saralıb-solar  qanazlığından solan üzüm kimi. Bir namərd sözündən yaralansa ürəyim, payız yağışıtək göz yaşlarım ovcumda göllənər. Bəzən ətrafımda baş verənlərdən matım quruyar, donub qalaram.Necə ki, anasından doymamış anasına həsrət qalanlar var ha, o cür...  Ya da, yaz fəslindən küsüb quruyan ağaclartək. Ömrümün çox hissəsi payız fəslindədir,əzizim Şəfa. Mən payızdan nə yazım?! İki körpə baharım var. Yeni tumurcuqlamış çiçəkdirlər. Onlardır üzümdə gülüş yaradanım, varlığına şükür etdiyim. O iki bahara sığınıb  bu payız ömrümü yaşayıram, qış gəlincəyə-nəfəsim tükənincəyə qədər...”

Anladım, Turanə, anladım ki, şair könlü payız qarşısında öz cəsarətini yaşaya bilmir. Qorxur payızla bütünləşməkdən, “baharam” deyib özünü aldatmağa ayaq yeri qoyur həmişə... Onu da anladım ki, hərə öz ömrünü “başqa payız” yaşayır. Heç kimin payızı bir-birinə bənzəmir. Hətta iki sevənin də... Biri sevdiyinin saçından damcılayan payız leysanının nazını xatırlayır, biri sevdiyinin ayaqqabısının su buraxdığını, amma sonuncu puluna onunçün bir fincan aldığını.  Lakin kimsə öz payızının başqalığını olduğu kimi ifadə edə bilmir.

Əlac qalır  şair Məmməd Tahir kimi, elə payızın özünü günahlandırmağa: “Heç payıza oxşamır, Bu payız başqa payız...”

Şairin, yazıçının payızından özümü çəkib qopardım, qaçdım bir rəssamın rəng dünyasındakı payıza sığınmağa.  Amma ilk cümlələrindən etibarən utandım... Mən  rəssam Günəş Kərimin, həm də,  nasir olduğunu niyə, harada unutmuşdum ki? Axı onun hekayələrini oxumuşdum... O hekayələrdə öz həyatımdan da nəsə tapmışdım. Günəş Kərim deyir ki:

 “Hər canlının dayanmaq, durmaq, yenilənmək kimi ehtiyacı vardır. Payız fəsli də Ana Təbiətin dayanıb düşünmək, özüylə danışmaq zamanıdır. Yarpaqların xışıltısı pıçıltılarıdır bəlkə? Kainatın ən böyüyü, ən yaşlısı, ən əbədi və ən güclü varlığı deyilmi Təbiət? Ya bir ağacı düşünək... “Ən güclü sona qalır” Təbiətin bətnində.   Ağac əmək verib, yarpaqlayıb, bəhrələyib...Payızda hamısını itirir qeyri-ixtiyari olaraq-nə yarpağı qalır, nə meyvəsi. Kədər deyilmi əmək verdiyinin səni tərk etməsini izləmək? Kədərdir... “Ömrün payızı” isə, fikrimcə, kədər deyil, bənzətmələrin ən təsəlli dolu olanıdır. Payız bolluq, bərəkət rəmzi olmasıyla, əfsunlayıcı mənzərələrlə süslənməyibmi təfəkkürümüzdə?   Sarı yarpaq budaqdan ayrılır, belə olur payız olur “ayrılıq fəsli”...  Bu səbəbdən sarıya “ayrılıq rəngi” deyən insan deyilmi sapsarı günəşin işığıyla aydınlığa çıxan, onun istisiylə yaşayan? Demək, payız, eyni zamanda, insanın özüylə hesablaşmağı, özünü sorğu-suala çəkməsi, haqqını, haqsızlığını ayırd etməsidir.  Payız bir təzad tablosu, rəssamı Təbiətdir!”

Getdi payız... Getdi... Bizə qalır şeirlərdə ovunmaq, yazılarda yarpaq xışıltısıyla sevgimizi  dilə gətirmək...  Arxasınca göz yaşı deyil, şeir çiləmək:

Dözmədik sarı nazına,

Payızı  küsdürdük, getdi...

Bir gün deyərsən qızına:

“Bir qız məni yaman sevdi...”

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.12.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi yazıçı Təbrizdə yaşayan Həsən Babayidir.

Həsən Babayi

Təbriz

PİŞİK

Bizim evimiz küçənin güneyində yerləşirdi. Qabaq – qanşar qonşumuzun həyətlərində bir pişik balalamışdı. Onların evləri quzeydə yerləşdiyindən qapıları açıldıqda həyətləri görünərdi. Qonşunun həyət qapıları çox vaxt açıq olardı. Pişiyin gəl-gedini gözaltına almışdım. Ana küçə-bacadan tapdığını balalarına aparmağını düşünəndə anam yaddaşımda canlanardı. Küçəmizin qapı bir qonşuları bir-birilərinin adlarını belə öyrənməmişdilər. Ancaq birlikdə bir küçədə yaşam sürürdülər. Hamı səssiz gəlib sözsüz gedərdi. Böyüklər ilgi saxlamadıqlarından uşaqlar da elə yaxınlaşmazdılar. Atamdan bir dönəm  sordum, düz cavab almadan ardını tutmadım. “Nəbilim, indi dəb belədir. Kimdə vaxt var? Qonşu sözü köhnəlib. İndi qardaş qardaşın evini tanımır” deyib sovuldu. Küçədə hərə öz qapısının qabağına ağac-gül əkmişdi. Az suvarıldığından dirçəlişləri gözə gəlmirdi. Atam şam ağacı, zanbaq əkmişdi. Küçənin görkəmi gözəl görünmürdü.

Pişiyi deyirdim… balalarını dişində dolandırar, küçə itlərindən qoruyardı, axı hələ əlləri ağızlarına çatmayırdı. 

Bir gün pişiyin Balalarının birini avtomobil vurdu. Küçəmizin iki başı da açıq olduğundan gəl-get çox olurdu. Atam bir illət də küçənin dibinin bağlı olmadığını söylərdi. 

Qonşuların soyuqqanlı davranmaları müqabilində yazıq pişik qalan o iki balasının yanına dönüb yanıqlı səs çıxarardı, onun gözünə baxmaq mənə mümkün olmurdu. Baxan kimi “Mənim balamı qaytarın" təmənnası baxışlarından duyulurdu. 

Qapı bağlananadək gəlib getdi. Bağlanandan sonra qalxıb divarın üstünə oturub məlul-məlul baxdı. Küçəni gözünün altına almışdı, balasının cəmdəyi küçənin ortasında it axtarırdı ki, onu ağzına alıb aparsın. Küçə itləri hələ sümsünməyə çıxmamışdılar. Mən atışkadan düşünürdüm, pişik anası divar üstdən. Nəhayət itlərin axını üz verdi. Biri meyidi ağzına alıb aradan çıxdı. Pişik başını aşağı dikib qalan balalarının yanına döndü. Mən isə atışkanı qapayıb özümə daldım. Ağlar analar yadıma düşdü, vaxtilə öz babalarını itirib əli boş döndükləri yaddaşımda canlanıb duyğulandım. Yazıq pişik balasını itlərdən qoruyub avtomobil qəzasına düşdüyünə inana bilmədiyinə vurnuxdu. Küçə boyu ölüm payını ala pişikdən alıb sakitləmişdi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.12.2025)

Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın əsərlərindən seçilmiş bir sıra qranula – cövhər sayıla biləcək məqamları “Ədəbiyyat və incəsənət” oxucularına təqdim edir.

Kamal Abdulla özü seçilmiş bu cövhərlər barədə yazır: “İllərdən bəri yazdığım müxtəlif şeirlərin, esselərin, pyeslərin, hekayə və romanların, publisistik məqalələrin və elmi əsərlərin, verdiyim intervülərin hər birinin içində yer almış və bu gün də öz məzmunu, tutumu, forması ilə diqqətimi çəkən misralar, cümlələr günlərin bir günü sanki dil açıb mənə dedilər ki, bizim bir-birimizdən zaman və məkanca ayrılığımıza son qoy və bizi bir-birimizin yanında yerləşdir. Sən görəcəksən ki, bu zaman biz tamamilə yeni bir cazibədə zühur etmişik. Onlar qeyri-səlis məntiq dili ilə desək, içində olduqları mətnin qranulaları (ilkin vacib hissəcikləri) idi. Qranula, başqa cür ifadə etsək, cümlədən (mətndən) bütün artıq hissələri siləndən sonra yerdə qalan cövhərdir.”

Beləliklə, hər gün Kamal Abdulladan 7 qranula:

1.

Mirzə Səfər təkcə Haqverdiyevin ədəbi qəhrəmanı deyil. Mirzə Səfər bir prinsipdir. Ziyalılıq prinsipi. Mərdanəlik prinsipi. Bu prinsip Mirzə Səfərin doğuluşundan əvvəl də var idi. Var olsunlar həyatları ilə prinsipə dönmüş Azərbaycan ədibləri və onların yaratdıqları qəhrəmanlar.

2.

Ayrıca, digərlərindən təcrid olunmuş cümləni tədqiq etmək cəhdi mənə pataloqoanatomun cəsədi yarıb orqanları ayrı-ayrılıqda öyrənməsini xatırladır: bu böyrəkdir, bu ciyərdir, bu ürəkdir... Cümlə isə kontekstdə yaşayır. Başqa cümlələrlə əlaqədə nəfəs alır, hərəkət edir. Ayrıca cümlə yoxdur. Ayrıca cümlə fiksiyadır, fantomdur.

3.

Ədəbiyyata həyatını verənlər və ədəbiyyatda həyatını qazananlar, əslində, hansı bucaqdan baxırsan, bax, eyni taleyin adamlarıdır.

4.

Məmməd Rahim Məhəmməd Rahim ola bilmədiyi kimi, Məhəmməd Füzuli də Məmməd Füzuli ola bilməz.

5.

“ Bürünür yağışa bu gün,

 küçə də hərdən səksənir

Yaş-yaş olmuş bir ömrün

Sakit ayaq səslərinə.”

6.

Xislətin nədirsə, sən osan. Bunu bil ki, xislətin sənin kölgən deyildir, sən xislətinin köl gəsisən.

7.

Əsl mətn öz həqiqi oxucusunu özü seçir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.12.2025)

Afaq Şıxlı,

şair-tərcüməçi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi  Moskva bölməsinin katibi. “Ədəbiyyat və incəsənət”

Hər tərcümə sanki yeni doğulmuş bir həyatdır: orijinaldan ilham alır, lakin onun öz nəfəsi, öz taleyi var. Bədii tərcümə ədəbi yaradıcılığın bir növü kimi, bir dildə yaranmış əsərin başqa bir dildə təcəssümüdür. Bu proses sözləri, cümlələri tərcümə etməkdən daha üstün – müəllifin düşüncəsini, hissini, ritmini, bədii nəfəsini doğma dilə köçürmək, onu səmimi və canlı şəkildə təqdim etməkdir. Bədii tərcümə doğma dilin ifadə imkanlarını genişləndirir, onu zənginləşdirir, həm də poeziyada, nəsrdə və dramaturgiyada yeni üslubların yaranması və təkmilləşməsi üçün geniş imkanlar açır.

Bədii tərcümə dünyanın dərk edilməsində, kollektiv yaddaşın genişləndirilməsində, maneələrin, sərhədlərin aradan qaldırılmasında bəşəriyyətin əsas köməkçisidir.

Mən on beş ildən artıqdır ki, peşəkar tərcümə işi ilə məşğulam. Bu, mənə ədəbiyyat dünyasında mənim kimi düşünən, ruhən yaxın, həmfikir insanlarla ünsiyyət qurmaq imkanı verir. Tərcümələr sayəsində sözlüklər, kitablar arasında yaşayıram. Zərif, incə, zəngin ədəbi dil ilə məişət leksikası arasında daim axtarışdayam. Onlar mənə dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan ağıllı və istedadlı insanlarla görüşmək, danışmaq, yeri gələndə onlar kimi düşünmək, onları da bizim kimi düşünməyə sövq etmək imkanı verir. Tərcümə prosesində mənə elə gəlir ki, sanki yad bir əsəri çevirmirəm, öz əsərimi yazıram və onu öz əməyimin bəhrəsi kimi sevirəm.

Oxucularımıza təqdim etdiyimiz "Ulduz yağışı" kitabı istedadlı tuvalı şair Saylıkmaa Kombunun doğma dilimizə çevrilmiş ilk şeirlər toplusudur. Bu kitab mənim üçün dərin duyğulu Tuva poeziyası ilə ilk görüşün, ilk heyrətin və doğmalaşmanın ifadəsidir.

Saylıkmaa ilə Tatarıstan Respublikasının paytaxtı Kazanda, Qabdulla Tukayın 130 illiyinə həsr olunmuş konfransda tanış olmuşduq. Bu konfransda tanınmış azərbaycanlı şair, ictimai xadim Əkbər Qoşalı ilə birgə iştirak edirdik. Əkbər müəllimin insanlara olan isti və səmimi münasibəti türk dünyasından gələn bütün konfrans iştirakçılarını bir-birinə dost, qardaş etmişdi.

İlk tanışlıqdan etibarən yaxınlıq və doğmalıq hiss etdiyim Saylıkmaa xanımla da çox səmimi münasibətlər qurduq. O, hətta məni "bacı" deyə çağırmağa başladı.

O, 2023-cü ildə, mənim xəbərim olmadan şeirlərimi öz doğma Tuva dilinə çevirərək, "Xəzər nəğmələri" adlı bir kitab nəşr etdirib, həmin kitabla Moskvaya gəldi. Kitabı əlimə alanda, sinəm türk dünyasının əzəmətli doğmalığı hissi ilə doldu. Bu, mənim üçün böyük hədiyyə idi. Şeirlərimin Tuva türkcəsində səslənməsi sanki onlara yeni həyat bəxş etmişdi. "Xəzər nəğmələri" mənim üçün həm bir kitab, həm də qardaşlıq və birliyin simvolu oldu. Tuvalı şair bacımın bu jesti məni çox duyğulandırdı. O, bu nəcib iş ilə sanki məni öz dünyası, ulusunun mədəniyyəti ilə daha yacından tanışlığa çağırmış oldu. Bu hadisədən sonra bir daha əmin oldum ki, dilimizdə, mədəniyyətimizdə zaman-zaman meydana çıxmış fərqliliklərə baxmayaraq, biz türklərin duyğu-düşüncələri eyni, diləkləri ortaqdır.

Mənim üçün unudulmaz hadisələrdən biri də bu kitabın Moskvadakı təqdimat gecəsi oldu. Təqdimat "Moskva Azərbaycanlılarının Milli-Mədəni Muxtariyyatı" Regional İctimai Təşkilatının və onun nəzdindəki Qadın Birliyinin dəstəyi ilə keçirildi. Sayılıqmaanın və onun qonaq kimi dəvət etdiyimiz soydaşlarının tuvaca oxuduqları şeirlər qəlbimizi qürur hissi ilə doldurdu.

Bəli, ədəbiyyat sərhəd tanımır. Azərbaycan poeziyasından örnəklər Tuva torpağında da yeni nəfəs qazandı, yeni auditoriya əldə etdi. Bu çevrilər sayəsində türk dünyasının daha bir guşəsi könlümcə fəth edilmiş, könlümü fəth etmiş oldu.

İndi isə Saylıkmaa Kombu yaradıcılığından danışaq. Onun poeziyası Tuva çaylarının səsidir, boz dağların sükutudur, çöllərin nəfəsi kimidir. Onun şeirləri ulusunun yaddaşından süzülən pıçıltılardır sanki. Bu şeirlərin hər sətrində qadın qəlbinin iti atışı, qadın müşahidəsi, ana təbiətə və insan həyatına dərin sevgi, sözün məsuliyyəti, ümumbəşəri hisslərə sədaqət özünü göstərir. Saylıkmaa Günəşi, işığı, həyatı doğmalıqla sevən, sözlə nəfəs alan yaradıcı bir qadındır. Onun şeirləri şair ləyaqətini, qadın zərifliyini və ulusal təfəkkürü özündə birləşdirir.

Saylıkmaa Kombunun şeir dünyası bizi Tuva ilə bir köynək daha yaxından doğmalaşdırarkən, həm də bütün bəşəriyyətlə birləşdirir. Onun səsi uzaq tundralardan gəlir, lakin öz istiliyi ilə ruhumuza çox yaxındır. Şairin misralarında söz həm fikirdir, həm də nəfəsdir, bundan ötə – təbiətlə vəhdətdə olan ruhun içindən gələn çağırışdır. O, yad deyil, o – bizimdir. Onsuz da, əsl poeziya coğrafiyaları aşır və sərhəd tanımır. Əsl poeziya ümumbəşəri mahiyyət daşıyır.

Tanınmış şairimiz Əkbər Qoşalı – redaktor, mən isə tərcüməçi və ön sözün müəllifi kimi, bu kitabı Azərbaycan oxucusuna təqdim edərək bir daha təsdiq edirik ki, poeziya həm də ruhun tərcüməsidir. O, tərcüməçidən də, müəllifin özü kimi, sevgi, dəqiqlik və intuisiya tələb edir.

"Ulduz yağışı" bizim üçün bir sədaqət borcudur. Ümid edirik ki, o, digər qardaş ulusların çevri əsərləri kimi, türk dünyasında yeni bağların yaradılmasına, mövcud bağların güclənməsinə, Azərbaycanda və ulusumuzun yaşadığı bütün ölkələrdə qardaşlıq bağlarının möhkəmlənməsinə xidmət edəcəkdir. İnanırıq ki, Saylıkmaa Kombunun şeir dünyasına açılan bu pəncərə – bu yeni kitab – Tuva poeziyası və ümumilikdə türk dünyası ədəbiyyatı ilə maraqlanan hər bir oxucu üçün faydalı olacaq.

Qoy bu kitab, uluslarımız arasında mədəni və dostluq, qardaşlıq bağlarının daha da möhkəmlənməsinə, inkişafına xidmət etsin!

                                                 (30.11.2025, Moskva)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.12.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Bir şair, bir şeir rubrikasında bu gün sizləri elə öz əməkdaşımız, bu yaxınlarda  "Peşmanlıq Nəğmələri" kitabın işıq üzü görmüş Nail Zeyniyev ilə görüşdürəcəyik.

NAİL ZEYNİYEV,

“ÖMÜRLÜK GÜLMƏYƏN ADAMLAR KİMİ”...

Gün üzü görməyən şeirlərim var,

Gün üzü görməyən adamlar kimi.

Mən elə yaşadım ömrümü, vallah,

Eşq nədir bilməyən adamlar kimi.

Sınandım haqq ilə, sınandım şərlə,

İçimdə böyüyən qəmlə, kədərlə.

Bəzən yorğunluqla, bəzən hünərlə,

Dərdini bölməyən adamlar kimi.

Başımı əymədim, başım dik oldu,

Qürurum özümə ağır yük oldu.

Mən elə ah çəkdim, ömürlük oldu,

Ömürlük gülməyən adamlar kimi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.12.2025)

Dünyaxanım  Ağalarqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün   

 (Portret cizgiləri)

Azərbaycan Allah tərəfindən xüsusi olaraq seçilmiş bir ölkədir. Niyə? Çünki, bu qədər fitri istedada malik olan bir ölkə başqa necə ola bilərdi axı!? Torpağından ya suyundan, ya əsrarəngiz təbiətindənmi yazsam, ya bu Vətənin alimləri, yazıçıları, şairləri,  rejissorları, aktyorları, rəssamları,  musiqiçiləri, rəqqasları, idmançıları və daha nə qədər sadalamadığım işinin əsl peşəkarları olan istedadlar haqqındamı yazım? Yazmaq, tanıtmaq   istədiyim neçə  gözəl sənətkarlarımız var ki, əfsuslar olsun, onların bir çoxları layiqincə mətbuatda, mediada, televiziyada  ışıqlandırılmır. Səbəbi nədir deyə bilmərəm...

Musiqinin ən eycəzkar, ən sehirli bir sahəsi var. Çoxsəsli xor.  Musiqi qəlbə tək ona yazılan sözlər ilə deyil, səslərin biri-birinə toxunuşu ilə danışır və xor da bu toxunuşun sanki ən poetik formasıdır. Xor, insan səslərinin həmahəng birləşməsindən, hər kəsin “mən” yox “biz” olduğu prinsipdən və bu birlikdən  ərsəyə gələn kollektiv bir ifaçılıq sənətidir.  Xoru idarə edən isə onun dirijoru, xora istiqmət verəni, müəyyən ritm altında eynilə qəlb atışlarına bənzər şəkildə xorun ürək kimi bir olub döyünməsini təmin edən, vahid bir  varlığa çevirən biridir. O, musiqini duyan, onunla danışan, eyni zamanda ona yön verən və rəhbərlik edəndir.    Ölkəmizdə xor ifaçılığının, xor sənətinin professional əsası  dahi Üzeyir bəy Hacıbəyovun sayəsində qoyulub. Bütün müsəlman şərqində ilk opera yazan Üzeyir bəy bütün operanlarında xor partiyaları yazıb. Daha sonra neçə-neçə bəstəkarlarımız hər zaman öz  yaradıcılığında xor musiqisinə xüsusi yer vermişlər. Xor və dirijor məktəbimiz hər zaman özünəməxsusluğu, peşəkarlığı ilə başqa ölkələrdən seçilmişdi.

Bu yazımda sizi dəyərli  musiqiçimiz, bizi Azərbaycanın hüdudlarından kənarda da  öz uğurları ilə sevindirən və qururlandıran ,  önəmli işləri ilə seçilən  Elnarə xanım Kərimova ilə tanış etməyi və qısa da olsa onun barəsində yazmağı özümə  borc bilirəm.

Elnarə Kərimova 1962-ci ildə dünyaya göz açıb. Asəf Zeynallı adına Musiqi Kollecində Xor dirijorluğu  üzrə təhsil alıb, 1988-ci ildə Üzeyir Hacıbəyli adına Dövlət Konservatoriyasını bitirdikdən sonra isə cəmi 26 yaşında olarkən Azərbaycan Dövlət Xor Kapellasına baş dirijor təyin edilmişdir. Xor kapellası ilə çıxış etdiyi beynəlxalq səfərlər çərçivəsində 1991-ci ildə Orta Asiyanın bir neçə paytaxtında maestro Hikmət Şimşək ilə birlikdə Ahmet Adnan Sayğunun “Yunus Emre Oratoriyası”nı səsləndirmiş,  1992-ci ildə qardaş Türkiyənin paytaxtı Ankaradan iş təklifi alan Elnarə xanım Ankara Dövlət Radiosu çoxsəsli xorunun dirijoru, 1994–1998-ci illər arası əvvəlcə Hacettepe Dövlət Konservatoriyasında, daha sonra isə Bilkent Universitetində müəllim kimi fəaliyyət göstərmişdi.. 1999-cu ildən etibarən “Orfeon” çoxsəsli kamera xorunu qurur və bu günə kimi bu xorla işləməyə davam edir. Bu kollektivlə İngiltərə və Kanadada birincilik, Avstriyada keçirilən Xor Festivalında  isə dörd gümüş medal qazanmış, həmçinin Azərbaycan, Belçika, Pakistan, İsrail, Yaponiya və Çində konsertlər vermişdir.  2009-cu ilin sentyabrında TÜRKSOY-un təşkil etdiyi beynəlxalq layihə çərçivəsində Üzeyir Hacıbəylinin “Koroğlu” operasının xor səhnələrinin hazırlığı  üzərində işləmişdir. Sözsüz ki, bu illər ərzində isə Azərbaycanla bağlarını qoparmamışdır. Sözü düşəndə də deyir ki, “ Azərbaycan ana Vətənimdir. O cənnətməkan məmləkəti unutmaq olarmı?”

“Orfeon” xorunun Azərbaycanda istər İctimai Televiziya, istər ayrı-ayrı  konsert salonlarında uğurlu və maraqlı çıxışlarını çox gözəl xatırlayıram. Onu da qeyd edim ki, bu xorun üzvləri ayrı-ayrı ixtisasların sahibidirlər. Aralarında həkim, müəllim və başqa sahələrdən olan insanların musiqi təhsillərinin olmamaları, onların  peşəkar səviyyədə xor ifaçısı olmaqlarına mane olmur. Mən deyərdim ki, professional xor kapellasından geridə qalmayan hətta səviyyə, üslub və xor sinxronluğu, musiqi həssasiyəti ilə onlarla eyni pillədədirlər. Bu gözəl xoru görüb onlarla tanış olduqdan sonra 2010-cu ildə Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi Azərbaycanda da gənclərdən ibarət çoxsəsli kamera xoru yaratmaq üçün Elnarə xanım Kərimovaya müraciət etdilər və Elnarə xanım qısa bir müddətdə  600  gəncə tək-tək qulaq asıb,  dinlədikdən sonra bir qisim seçilən gənclərdən ibarət “ Buta” Kamera Xorunu yaratdı. Tək Azərbaycanda deyil həmçinin Avropada, İtalyada musiqi festivalında iştirak etdi “Buta” kollektivi. Cüzeppe Verdi adına Milan Konservatoriyasının səhnəsində uğurla ölkəmizi təmsil etdilər.  Muğam Mərkəzinin dəstəyi ilə bir diskləri də işıq üzü gördü. Müslüm Maqamayev adına   Azərbaycanın Dövlət Filarmoniyasının səhnəsindəki çıxışlarını isə şəxsən izləmək və dinləmək mənə də nəsib oldu. Bu gənclərin və sözsüz ki, dirijorun ərsəyə gətirdikləri iş olduqca gözəl idi. Xorun ömrü  əfsus ki, uzun olmadı. Bildiyim qədər maddi səbəblərə bağlı olaraq “Buta” Xor kollektivi fəaliyyətini dayandırdı. Düzdü bir kollektivin ayaqda durması, var olması üçün müəyyən vəsait gərəkdir. Bu, səhnə geyimləri, aylıq məvaciblər, lazım gəldikdə bəstəkarlara yeni əsərlər üçün verilməli olan qonorar və sairədir. Ancaq keyfiyyətli iş sözsüz ki, hər bir sahədə maddi dəstək tələb edir. Və buna da dövlətimizin və Mədəniyyət Nazirliyinin çox şükürlər olsun ki, gücü yetər.  Hamı kimi mən də “Buta” Xorunun Dövlət Kamera Xoru kimi, dövlət statusu alacağına çox inanır və ümid edirdim. Nə yalan deyim, hələ də ümidimi itirmirəm. Yəqin ki, Mədəniyyət Nazirliyi bu haqda çox ciddi düşünəcək. Axı xor kollektivi yaratmaq elə də asan iş deyil. Həm də xor millətin birlik simvolikasıdır. Dünyanın ən aparıcı ölkələri öz xor kollekrivləri ilə  çox məşhurdurlar. Onlar xor kollektivlərinə daha böyük üstünlük verirlər.

Elnarə xanım həmçinin YARAT mərkəzinin təşkilatçılığı ilə 2022-ci ildə ustad dərsləri ilə Azərbaycan  musiqiçiləri ilə görüşmüş və onları xor musiqisinin ecazkarlığı ilə yaxından tanış etmişdir. 2018-ci ilin sentyabrında isə Elnara xanım Kərimova Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən “Xalq Artisti” fəxri adına layiq görülmüşdür. Həm Azərbaycan, həm Türkiyədə davam edən uğurlu fəlaliyyətində Elnarə xanım Kərimovaya bol-bol uğurlar arzu edirəm. Yaşayın, yaradın, gənclərimizə daima xor musiqisinin gözəlliyini aşılayın. Çalışın ki, Azərbaycan xoru da dünyada öz sözünü layiuqincə deyə bilsin. Əgər 44 günlük Vətən müharivəsi ilə və tarixi  qələbəmizlə biz, dünya xalqlarını mat qoya bildiksə, deməli, biz öz xorumuzla da dünya xalqlarını mat qoyub, necə bir yumruq olduğumuzu sübut edə bilərik. Axı Azərbaycan xalqı dünyanın ən qədim mədəniyyəti olan xalqlarından biridir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.12.2025)

Rəqsanə Babayeva,

Beyləqan rayon Mədəniyyət Mərkəzinin rejissoru, “Gənclik” xalq teatrının rəhbəri, yazıçı. “Ədəbiyyat və İncəsənət” üçün

Bəzən elə olur ki, dünyanın bütün səsləri bir anda eyni ritmdə döyünür — küçələrdən gələn səs-küy, insanların pıçıltısı, uzaqda bir tikinti mexanizminin metal səsləri və hətta avtobus dayanacağında gözləyənlərin səssiz narahatlığı… Hər şey bir melodiyaya çevrilir. Amma bu melodiyanın içində nəyinsə çatmadığını hiss edirəm. Gözə görünməyən, unudulmuş, amma həyati bir ritm var: insanın öz daxilinin ritmi. Biz o ritmi çoxdan itirmişik. Dünyanın sürəti artdıqca, öz səsimizi eşitmək çətinləşib.

Hərdən addımlarımı yavaşladıb ətrafıma baxıram. İnsanlar varlığa tələsmirlər, zamana tələsirlər. Elə bil hamı bir yarışın içindədir, amma bu yarışın nə başlanğıcı var, nə də bitiş xətli. Hər həftənin içində qəribə bir təlaş var: yetişmək. Bəs nəyi yetişdiririk? Kimdən geri qalırıq? Bu sualların cavabını tapmaq üçün modern həyatın heç bir təklifi yoxdur.

Mən isə bütün bu qarışıqlığın içində bir sənətçi kimi başqa bir şey axtarıram — dünyanın unudulan ritmini. Yaradıcılığın səsli tərəfi var, bir də səssiz tərəfi. Və mənim üçün ən dəyərlisi elə o səssiz tərəfdir: musiqisiz bir melodiyanın axışı, kadrsız bir filmin nəfəsi, sözsüz bir cümlənin gücü. Sənət elə o yerdə yaranır.

Ritmi itirilmiş dünya

Uşaqlıq illərini xatırlayıram. O zamanlar hər şey yavaşıydı, hətta küləyin də öz ritmi vardı. Nənəmin həyətindəki qoz ağacı hər payızda eyni səs verərdi — yıxılan qozların torpağa toxunan səsi elə bir musiqi idi ki, bunu heç bir orkestr, heç bir audio proqram təkrarlaya bilməz. O səsin təmizliyi dünyanı ölçürdü. Mən o zaman anlayırdım: rənglər də danışa bilər, külək də nəsə deyə bilər, sükut belə sanki nəfəs alır.

İndi isə sükut yoxdur. Hər şey daima səs çıxarır. Telefonlar, elanlar, xəbər lentləri, sürətli video axınları — hamısı bir səhnənin dekoru kimi üstümüzə yağır. Amma fərqində deyilik: bu dekor altında dünyanın orijinal ritmi itib.

İnsanlar artıq hiss etməkdə tələsmir. Onlar daha çox bilmək istəyirlər. Hiss ilə bilgi arasındakı fərqi görmədikcə isə dünya daha gərgin olur. Bilik dəyərlidir, amma hiss etmədən yaranan bilik natamamdır. Sənin duymağın, dayanıb baxmağın, bir çiçəyin rəngini müşahidə etməyin, bir xalq mahnısının dərinliyinə varmadan onu dəyərləndirməyin — bütün bunlar artıq nadir bir təcrübəyə çevrilib. Sənətin əsas mənbəyi isə məhz bu duyma qabiliyyətində gizlidir.

Sənətin dayanma gücü

Sənət bizim dünyaya dayanmağımız üçün yaradılmışdır, tələsdirmək üçün yox. Sənət bizi yavaşladır, içimizdəki ritmi geri qaytarır. Bir dəfə uzun illərdən sonra kəndə getmişdim. Axşamüstü çayın qırağına düşdüm. Su o qədər sakit axırdı ki, sanki dünya bir anlıq nəfəsini içində saxlamışdı. O səhnədə anladım ki, həyatın həqiqi ritmi sakitlikdə gizlidir.

Təbiətin bu sakit ritmi məndə hər zaman böyük bir inam oyadır: insan nə qədər uzaqlaşsa da, öz həqiqi varlığına qayıtmaq üçün yollar hələ də açıqdır. Bəzən bir rəsm əsəri yetir bunu, bəzən bir tamaşa, bəzən bir müharibənin qoxusunu belə içində daşıyan köhnə bir xalq mahnısı.

Ən adi şeylərdə belə sənət gizlənə bilər.

Məsələn, bir aktyorun səhnəyə çıxmazdan əvvəl aldığı dərin nəfəs… Səhnə işıqlarının yavaşca açılması… Tamaşa salonunda tamaşa başlamadan əvvəl yaranan o kollektiv sükut… Bunlar hər dəfə məni heyrətləndirir. Sanki həm sənətçi, həm də tamaşaçı eyni ritmi tapmağa çalışır — dünyanın onlara unudduğu ritmi.

Sözün və sükutun dialoqu

Söz danışmaq üçün yaranıb, amma sözün əsl qüdrəti onun susduğunda görünür. Yazı yazarkən bəzən bir cümləni yazmamaq, onu boş buraxmaq, onu susdurmaq daha güclü təsir yaradır. Çünki insan şüuru boşluğu doldurmağı sevir. Oxucu da o boşluğa öz duyğusunu, öz təcrübəsini yerləşdirir.

Bu mənada sənətin ən böyük tərəfi odur ki, o, heç vaxt tək danışmır. Bir film çəkiləndə həmin filmin həqiqi mənasını tamaşaçı özü tamamlayır. Bir şeir yazılanda o şeirin mənası oxucunun içində böyüyür. Bir səhnə əsərində aktyor sükuta qərq olanda, həmin sükutun mənasını tamaşaçı öz nəfəsiylə verir.

Sözlə sükut arasında elə bir harmoniya var ki, insan bu harmoniyanı duyduqda həm özünə, həm də içində daşıdığı xalqa daha yaxınlaşır. Çünki hər xalqın fitrətində sözün ölçüsü, münasibəti, ahəngi olur. Bizdə bu ahəng incəlikdən yaranır. Söz açıq deyiləndə deyil, hiss etdiriləndə güclənir.

Gənclik və unudulan işıq

Son illər tez-tez gənclərlə görüşürəm. Onların maraqlı sualları var, həvəsli yanaşmaları var, amma bir şey hiss olunur: çoxu artıq hiss etmədən keçir. Onlara göstərilən o qədər vizual, o qədər rəqəmsal dünya var ki, ruhları dərinliyə enməyə fürsət tapmır.

Bir dəfə bir tələbə soruşdu: “Sənət həqiqətən dünyanı dəyişə bilər?” Mən düşündüm və cavab verdim: “Sənət dünyanı bir anda dəyişmir. O, insanı dəyişir. Dəyişən insan isə öz növbəsində dünyanı dəyişdirir.”

Əslində bu, bütün bəşəriyyətin ritmidir. İnsan dəyişməyincə dünya dəyişmir. İnsan mahiyyətini xatırlamayınca, mədəniyyət də öz yolundan sapır. Və məncə, bu gün gənclərin ən çox ehtiyacı olan şey hiss etmək bacarığıdır — bir mahnını dinləyəndə özünü onun içinə salmaq, bir əsər oxuyanda ona toxunmaq, bir filmin son kadrında öz həyatını görmək.

Əgər gənclik bunu bacarırsa, demək ki, unudulan ritm yenidən dirçəlməyə başlayır.

Bir xalqın ritmi: sükutla qorunan sənət

Mədəniyyət yalnız böyük binalarda, muzeylərdə, səhnələrdə yaşamadı heç vaxt. Mədəniyyət həyatın içində yaşayır: bir qadının çörək yoğurarkən etdiyi hərəkətdə, bir kişinin qış axşamı soba yanında çay içərkən düşündüyü sözlərdə, bir nənənin nəvə saçını darayarkən verdiyi məlhəm kimi baxışda…

Biz bəzən düşünürük ki, mədəniyyət yalnız yüksək sənətin işidir. Xeyr. Mədəniyyət xalqın ritmidir. O ritm itəndə, sənət də yolunu itirir, insan da özünü.

Amma bizim içimizdə bir şey var ki, bu ritmi qoruyur: incə, amma güclü bir bağlılıq hissi. Bu hiss bəzən bir bayram mahnısında, bəzən bir tar sədasında, bəzən də müasir dünyanın bütün səs-küyünə baxmayaraq qorunub saxlanılan dəyərlərdə gizlənir. İnsanlar bunu bəzən açıq demir, amma davranışları ilə hiss etdirirlər.

Bir xalq üçün dəstək bəzən elə bu səssiz bağlılıqdır: onu ucadan hayqırmadan yaşatmaq, gündəlik həyatın içində daşımaq, əsrin sürətinə uymadan qorumaq.

Ritmi yenidən tapmaq

İllərdir sənətlə məşğul olan biri kimi bilirəm ki, insan bəzən yaratmaq üçün, bəzən isə sadəcə yaşadığını hiss etmək üçün dayanmalıdır. Bu dayanmaq özü bir sənətdir. Dayananda dünya ilə dialoq qurursan. Nəyin dəyişdiyini, nəyin qaldığını, nəyin səndən uzaqlaşdığını, nəyin isə səni gözlədiyini görürsən.

Bəzən bir yazı yazmaq üçün bir kəlmə tapmaq kifayət edir, bəzən isə həmin kəlmə tapılana qədər aylarla gözləmək lazım gəlir. Yaradıcılıq da elə ritm axtarışıdır. İnsan öz daxili ritmini tapanda, dünya ilə əlaqəsi güclənir.

Və mən inanıram ki, unudulan ritmi tapmaq mümkündür. Sadəcə dünya dayanmır deyə, biz də dayanmamalıyıq düşüncəsi yanlışdır. Bəzən dayanmaq lazımdır. Bəzən iç səsini dinləmək lazımdır. Bəzən həyatın qırağına çəkilib ona baxmaq lazımdır.

Çünki dünyanın ritmi elə bizim öz ritmimizdir.

Unudulan ritmin səsi

Bu esseni yazarkən başa düşdüm ki, mən yalnız dünyanın ritmindən danışmıram. Mən həm də insanın daxili səsindən danışıram. Bu səs dəyişmir, sadəcə bəzən görünməz olur. Amma bir gün yenidən eşidilər. Hər sənət əsəri, hər yazı, hər düşüncə bu səsi bir az da olsa oyadır.

Biz üzümüzü itirmədikcə, bu ritm də itmir. Və mən inanıram: dünya nə qədər dəyişsə də, insan öz həqiqi ritmini tapmağa çalışdığı müddətcə sənət də yaşayacaq, söz də yaşayacaq, bir xalqın yaddaşı da.

Çünki dünya səs-küylü ola bilər, amma ritm həmişə sükutdan başlayır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.12.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Dürüstlük onun üçün çox vacibdir. Heç vaxt heç kimi aldatmır və aldanmağı da sevmir. Məcaranı, dinamikliyi xoşlayır. Nikbin adamdır. Məntiqli, məzmunlu mülahizələri ilə son dərəcə cazibədar görünür. Emosional cəhətdən tərbiyəli, ahəngdardır və geniş düşünməyi bacarır. Məhdudiyyətlərin, eləcə də qaydaların şərti olduğunu yaxşı anlayır. Bununla bərabər, düşüncələrinə çox bağlıdır...

Deyir ki:- “İnsanın ən böyük qüdrəti, möcüzəsi sözlə yaratdıqlarıdır.”

Bəzən onu başa düşmək çətin olur, müzakirələrdə əks arqumentlərilə həmsöhbətlərini heyran edə bilir. Onu tanıyan hər kəs ilk olaraq onun insanlığına, ziyalılığına böyük hörmətlə yanaşır. Bəzən uşaq saflığı ilə səmimi, təmkinli, təvazökar olur. Bir sözlə, əməli, ideyası, əsərləri ilə fərqlənən, başqalarına örnək olan, yüksək mənəvi dəyərlərə, əxlaqi keyfiyyətlərə malik bir ziyalıdır...

Söhbət Abid Həmid oğlu Tahirlidən gedir. O, 1955-ci il noyabrın 30-da Qəbələ rayonunun Nohurqışlaq kəndində anadan olub. 1975-1980-ci illərdə ADU-nun jurnalistika fakültəsində ali təhsilə yiyələnib. 1982-1987-ci illərdə Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyətinin xaricdəki həmvətənlər üçün nəşr etdiyi “Vətənin səsi” adlı qəzetdə müxbir işləyib. 1988-ci ildən Xaricdə Yaşayan Həmvətənlərlə Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti – “Vətən” Cəmiyyəti yaranandan onun orqanı “Odlar yurdu” qəzetində əvvəlcə müxbir, sonra böyük müxbir, məsul katib, redaktor müavini vəzifələrində çalışıb.

1992-1993-cü illərdə “Vətən” Cəmiyyəti Avropa və Amerika ölkələri şöbəsinin müdiri vəzifəsini icra edib. 1993-cü ildən Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetində çalışır, humanitar və sosial problemlər şöbəsinin baş məsləhətçisi, Dövlət qulluğunun baş müşaviridir. 2015-ci ildə "Dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə" medalı ilə təltif olunub.

1997-ci ildə MEA-nın Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda “Ceyhun Hacıbəylinin həyat və yaradıcılığı- mühacirətəqədərki dövr)” mövzusunda namizədlik, 2006-cı ildə isə Bakı Dövlət Universitetində “Azərbaycan mühacirət mətbuatında publisistika (1921-1991-ci illər)” mövzusunda doktorluq dissertasiyalarını müdafiə edib, flologiya elmləri doktorudur. O, çoxcildlik “Milli Azərbaycan Ensiklopediyası”nın məsləhətçilərindən, 2 cildlik “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası”nın həmmüəlliflərindən biridir...

Yaradıcılığa orta məktəbdən başlayıb. IX sinifdə yazdığı “Sinoptiklər” hekayəsi ilə respublika yaradıcılıq müsabiqəsinin qalibi olub. 1975-cı ildən isə dövri mətbuatda çap olunur. “Sözlə yarananlar, sözü yaşadanlar”, “İlyas Əfəndiyevin publisistikası”, “Azərbaycan mühacirət mətbuatı” (I hissə), “Azərbaycan mühacirət mətbuatı” (II hissə), “Deyilən söz yadigardır”, “Azərbaycan mühacirət mətbuatında publisistika (1921-1991)”, “İdrak işığında”, “Bütün türklərin tərcümanı”, “Məktəb: tariximiz, taleyimiz”, “Qaspıralı Dünyası, Qaspıralı Dühası” və daha neçə-neçə dəyərli, sanballı əsərlərin müəllifidir. Xoşbəxtlikdən, bu əsərlərin bəziləri xarici oxucuların da diqqətini cəlb edib. Məsələn, 2005-ci ilin dekabrında Abid Tahirliyə Almaniyanın Halle şəhərindəki məşhur Martin Lüter Universitetindən bildiriş gəlib ki, onun beş kitabı- “Azərbaycan mühacirəti”, “Sözlə yarananlar, sözü yaşadanlar”, “Azərbaycan mühacirət mətbuatı (1-ci və 2-ci hissələr)”, “Azərbaycan mühacirət mətbuatında publisistika” universitetin kitabxanasının kataloquna salınıb...

...İnsanlarla münasibətdə sərbəst və səmimidir. Azadlığını son dərəcə sevir və bu sevgiyə əbədi sadiq qalacağına inanır. Ağıllı insanların yanında olmağı çox xoşlayır. Onunla dostluq etmək bir başqa aləmdir. Baş verən hadisələrə fərqli bir şəkildə baxmağı ondan öyrənə bilərsiniz və onunla dostluğunuz sizə ilham verəcək, həyatınıza rəng qatacaq... 

Haqqında yazılan məqalələrin birində deyilir ki: “Abid- ibadət edən deməkdir. Abid Tahirli qələmi, sözü ilə ömrünü vətəninə, xalqına ibadətlə keçirib...”

Noyabrın 30-u Abid müəllimin 70 yaşını – yubileyini qeyd etdi. Bu münasibətlə onu təbrik edir, möhkəm can sağlığı, firəvan həyat və yaradıcılıq uğurları arzulayırıq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.12.2025)