Super User
Pnevmaniya ilə mübarizə, Gənc oxucular günü, dünya rəngkarlığında və memarlığında uğursuzluq günü
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu günə təsadüf edən əsas hadisələri diqqətinizə çatdırırıq:
Ümumdünya pnevmaniya ilə mübarizə günü
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı və YUNİSEF 2009-cu ildə bu günü təqvimə saldırmaqla pnevmaniya, xüsusən uşaq pnevmaniyası əleyhinə kütləvi kampaniyaya başlayıb. Əsas görülən iş isə Asiya və Afrikanın inkişaf etməkdə olan ölkələrində - o ölkələrdə ki pnevmaniya tüğyan edir, insanları xilas etmək üçün böyük vəsaitlərin toplanmasıdır. Ekspertlərin qənaətinə görə 5 yaşa qədər olan uşaqların əsas ölüm səbəbi məhz pnevmaniyadır. Hər il bu xəstəlik iki milyon can alır.
Təhlükəsizlik üzrə mütəxəssis günü
Bu günün təşəbbüskarı təhlükəsizlik üzrə nəhəng internet portal olan Sec.ru-dur. Təntənəli gündə “Təhlükəsizlik missi” müsabiqəsinin qalibi də elan edilib mükafatını alır. Axı bu sistemdə xanımlar da az deyil. Mən bizim moll-arda kürəyinə “security” yazılmış o qədər zəif cins nümayəndəsi görmüşəm ki. Bu sferada bir obyektlərin, bir də şəxslərin mühafizəsi nəzərdə tutulur. Şəxslərin mühafizəçiləri, el təbirincə desək teloxranitellər (cangüdənlər) barədə Uitni Xyustonun rol aldığı məşhur filmi hamımız görmüşük. Bu gün Azərbaycanda təhlükəsizlik üzrə mütəxəssislər – bax bu teloxranitellər qorunması zəruri olan, dövlət baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edən insanlardan daha çox özünü xırda padşah elan edib 5-10 maşınlıq karteclərlə hərəkət edən və ən azı 5-10 nəfər cangüdənin əhatəsində gəzən pullu görməmişləri – gədaları mühafizə etməkdədirlər. Bu da çox zərərli tendensiyadır.
Gənc oxucular günü
Onsuz da bizdə oxucuların əksəriyyəti gənclərdir. Bu gün hamı əlində kitab ictimai nəqliyyatda, parklarda, iaşə obyektlərində görünməlidir, mütaliə təbliğ edilməlidir. Axı mənəvi zənginlik mütaliə olmadan mümkün deyil. Hər bir gənc kitabdan ilan vuran ala çatıdan qaçan kimi qaçan bir şəxsə bu gün kitabların faydaları barədə moizə oxusa, inanın ki, böyük tərəqqi əldə etmiş olarıq.
Ançous niyə qəzəbə gəlib?
Antibiotiklər barədə məlumatlanmaq üzrə ümumdünya həftəsi başlayır. Antibiotiklərin faydası və zərəri haqda məlumatları hamı mənimsəməlidir, əks halda böyük ziyan çəkmək istisna olunmur; Yeni Zelandiyada Kenterberi günüdür, Kenterberi əyaləti sakinləri öz diyarları ilə qürur duyaraq sevinib şənlənəcəklər; Çində və Tayvanda Mədəni Renessans günüdür. Mədəni-kütləvi tədbirlər önə çəkiləcək; Kanadada rəqəmsal sağlamlıq, İndoneziyada ümumən sağlamlıq, Qərbi Timorda gənclər günüdür; Amerikada mətbəxsevərlər birdən-birə iki bayramı qeyd edəcəklər: milli toyuq şorbası gününü, bir də milli ançousdan başqa istənilən içliklə pitsa gününü. Siz bir təyinata baxın. Yəni bu gün hamı pitsa yeməlidir, istənilən pitsadan yemək olar, təkcə ançouslu içliklidən başqa. Ançous – balıq növüdür. Görəsən bu ançous yazıq nə günahın sahibidir belə?
1933-cü ildə Şotlandiyanın Lox-Ness gölündə yaşayan əcaib varlığın – Nessinin ilk fotosu çəkildi; 1893-cü ilin bu günündə “San Francisco Morning Call” qəzetində “Yapon sahillərində tayfun” adlı gənc yazarın ilk hekayəsi dərc edildi, dərhal hekayə böyük əks-səda doğurdu. Müəllif Cek London idi; 12 noyabr günü həm də dünya rəngkarlığında və memarlığında uğursuz bir gün kimi səciyyələndirilir. Belə ki üç böyük sənətkar məhz bu gün dünyalarını dəyişiblər: Bunlar 1903-cü ildə fransız impressionist rəssamı Kamil Pissarro, 1680-ci ildə italyan heykəltaraşı Lorenso Bernini (məşhur “Apollon” heykəlinin müəllifi) və 1662-ci ildə Qızıl dövr Holland rəngkarlığının nümayəndəsi Adrian Van de Vennedir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.11.2025)
Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyasında Fəriba Mürtəzayinin “BAL BAXIŞLAR” şeiri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi yazar Təbrizdən Fəriba Mürtəzayidir.
Fəriba Mürtəzayi
Təbriz
BAL BAXIŞLAR
Gözlərinin rəngini,
Bal baxışlarını yalamışam.
Dilim boğazıma yapışıb
Sevginin ölçüsü olmaz
Bilirəm,
Gəl bağrıma
Son ölçüdür,
Danışa bilmirəm!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.11.2025)
Hər gün kitablar haqqında 5 qeyri-adi fakt
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portal insanlarda mütaliəyə maraq oyatmaq üçün ən müxtəlif yollara əl atır. Effekt doğuran bir yol da mütaliə barədə maraqlı faktların dərc edilməsidir. LitRes ədəbiyyat dərgisindən kitablar barədə maraqlı faktları sizinlə bölüşürəm. Üç gün ərzində hər gün 5 maraqlı fakt.
"Alisa möcüzələr ölkəsində" kitabı orada danışan heyvanlardan bəhs edilməsi olması səbəbindən Çində qadağan edilib. Sən demə bu, Çində kommunistin əxlaq kodeksinə, hakim ideologiyaya ziddir.
R. R. Tolkin "Üzüklərin hökmdarı" trilogiyasının bütün mətnini kompüterdə ikicə barmaqla yığıb.
“1001 gecə" nağıllarında sehirli çırağı olan Ələddin əvvəlcə çinli olub, sonradan onun vətəndaşlığını dəyişiblər.
"Hamlet" in rus dilinə ilk tərcüməsini yazıçı Aleksandr Sumarokov yerinə yetirib və əsəri "Hamlet - Danimarka şahzadəsi" adlandırıb.
Harvard Universitetinin kitabxanasında 4 qeyri-adi kitab qorunub saxlanılır. Bu hüquqi kitablar insan dərisində yazılıbdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.11.2024)
“1 şeir, 1 şair”də Zülfi Vellidağ və “Ömür daimi deyil”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının 1 şair, 1 şeir rubrikasında bu gün şair Zülfi Vellidağın «Ömür daimi deyil” şeiri təqdim edilir.
Zülfi Vellidağ Cəlilabad ədəbi mühitinin görkəmli nümayəndəsi, Cəlilabad Rayon Ağsaqqallar Şurasının üzvü, ədəbiyyatşünas və şairdir.
ÖMÜR DAİMİ DEYİL
Ötən aylar, fəsillər,
Köçüb getmiş nəsillər,
Qərinələr, əsrlər
Pıçıldayır elə bil:
-"Ömür daimi deyil".
Çərçivədən boylanan,
Baxan o dilsiz şəkil,
Susuzluqdan soluxmuş
Güldandakı qərənfil
Sükut dililə deyir:
-Ömür daimi deyil".
Ömür sanki gəmidir,
Dünya adlı sahilə
o bir müddət yan alır.
Gəmi köç edib gedir,
Sahil yerində qalır.
Dalğalar ötür dil-dil:
-"Ömür daimi deyil,
Ömür daimi deyil!"
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.11.2025)
Bu gün Konstitusiya Günüdür
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Türklər buna Anayasa deyirlər. Biz Konstitusiya. Hər iki halda söhbət dövlətin əsas qanunlar, hüuqu və azadlıqlar toplusundan gedir. 12 noyabr xüsusi gündür. Belə ki Azərbaycan Respublikasında Konstitusiya Günü hər il 12 noyabr tarixində qeyd olunur. Bu gün ölkəmizin müstəqillik dövründə qəbul olunmuş ilk əsas qanunu — Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının qəbul olunduğu tarixdir.
Azərbaycan Respublikasının hazırkı Konstitusiyası 1995-ci il noyabrın 12-də ümumxalq səsverməsi - referendum yolu ilə qəbul edilib. Bu sənəd Azərbaycan xalqının suveren iradəsini, dövlətin demokratik, hüquqi və dünyəvi prinsiplər üzərində qurulmasını təsdiqləyib.
Konstitusiya — dövlətin əsas qanunu olmaqla:
- Azərbaycanın dövlət quruluşunu,
- hakimiyyət bölgüsünü (qanunverici, icra və məhkəmə),
- vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını,
- dövlətin atributlarını (bayraq, gerb, himn)
müəyyənləşdirir.
Bu sənəd həm də insan hüquq və azadlıqlarının üstünlüyü, hakimiyyətin xalqdan qaynaqlanması, qanunun aliliyi kimi prinsipləri təsbit edir.
Müstəqil Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının hazırlanmasına Ümummilli Lider Heydər Əliyev rəhbərlik etmişdir. Onun təşəbbüsü ilə xüsusi Konstitusiya Komissiyası yaradılmış, sənəd geniş ictimai müzakirələrdən sonra referendumda xalqın səsverməsinə çıxarılmışdır.
1996-cı ildə Prezident Heydər Əliyevin fərmanı ilə 12 noyabr – Konstitusiya Günü rəsmi dövlət bayramı elan edildi. Bu gün ölkədə müxtəlif:
- rəsmi tədbirlər,
- elmi konfranslar,
- məktəblərdə maarifləndirici dərslər və müzakirələr keçirilir.
Azərbaycan Konstitusiyası — dövlət müstəqilliyimizin, hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyətinin əsasını qoyan sənəddir. O, xalqın iradəsini və milli suverenliyi əks etdirən, ölkənin inkişaf yolunu müəyyənləşdirən ən ali hüquqi sənəddir.
***
Bu isə Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 1-ci maddəsidir:
I fəsil – Ümumi müddəalar
Maddə 1. Azərbaycan xalqının suverenliyi
1. Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyətinin yeganə mənbəyi Azərbaycan xalqıdır.
2. Azərbaycan xalqı öz suveren hüququnu birbaşa ümumxalq səsverməsi (referendum) vasitəsilə, habelə öz nümayəndələri — Azərbaycan Respublikasının seçkili orqanları vasitəsilə həyata keçirir.
3. Azərbaycan xalqı öz taleyini sərbəst müəyyən edir və dövlətin gələcək inkişaf istiqamətlərini azad şəkildə təyin edir.
Bu maddə xalqın hakimiyyətin yeganə mənbəyi olduğunu təsbit edir. Yəni bütün hakimiyyət xalqdan qaynaqlanır və xalqın iradəsinə zidd heç bir dövlət qərarı qanuni sayılmır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.11.2025)
RƏSM QALEREYASI: Katrin Lazurye, “Balaca çoban”
Cəmi 28 iı yaşamış fransalı xanım rəssam Katrin Lazuryenin “Balaca çoban” əsəri 1778-ci ildə çəkilib.
2020-ci ildə rəsm əsəri Cothebys auksionunda 150000 usd-yə satılıbdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(11.11.2025)
GÜNÜN FOTOSU: Tehranda su qıtlığı kritik həddə çatıb
İranda son 100 ilin ən quraq yayından sonra su mənbələrinin quruması paytaxt Tehranda ciddi su böhranı yaradıbdır. Hətta paytaxtın köçürülməsi məsələsinə də baxılır.
Məbə: Euronews
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(11.11.2025)
Azərbaycanın turizm imkanları Körfəz Əməkdaşlıq Şurası ölkələrində tanıdılır
Azərbaycanın turizm imkanları Körfəz Əməkdaşlıq Şurası (KƏŞ) ölkələrində tanıdılır. Azərbaycan Turizm Bürosunun təşkilatçılığı ilə noyabrın 13-dək davam edəcək “Roadshow 2025” tədbiri çərçivəsində bu gün əl-Küveyt şəhərində ölkəmizin turizm potensialı təqdim olunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, Azərbaycanın turizm şirkətlərinin, otellərin nümayəndələri, Turizm Bürosunun əməkdaşları əl-Küveytdə, həmçinin yerli turizm şirkətləri ilə ikitərəfli görüşlərdə iştirak ediblər. Eyni zamanda, 100-ə yaxın yerli şirkətin nümayəndələri ölkəmizin turizm məhsulları və imkanları, eləcə də bu istiqamətdə aparılan məqsədyönlü tədbirlər barədə məlumatlandırılıblar. Bundan başqa, ölkəmizə turistlərin gəlişini asanlaşdırmaq üçün görülən işlərdən də danışılıb.
“Roadshow 2025” çərçivəsində növbəti tədbirlər Doha, Məsqət, Əbu-Dabi və Dubay şəhərlərində keçiriləcək.
Tədbirdə iştirak edən Azərbaycanın “Zakher Travel” şirkətinin rəhbəri Cəfər Qarayev AZƏRTAC-ın müxbirinə müsahibəsində KƏŞ ölkələri ilə turizm sahəsində əməkdaşlığın əhəmiyyətini vurğulayıb. Qeyd edib ki, şirkəti Azərbaycanın malik olduğu böyük yay və qış, müalicə, sağlamlıq turizm potensialını KƏŞ ölkələrinin yerli şirkətlərinə təqdim edir.
Tədbirdə Azərbaycanın Küveytdəki səfirliyinin müşaviri Mirdavud Sultanov iştirak edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(11.11.2025)
ARKA 2025-ci il üzrə animasiya film layihələrinin qaliblərini açıqlayıb
Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyi (ARKA) 2025-ci il üzrə “Dövlət dəstəyi ilə istehsal ediləcək film layihələri müsabiqəsi”nin qaliblərini elan edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı ARKA-ya istinadən xəbər verir ki, müsabiqə çərçivəsində 7 animasiya filmi layihəsi dövlət dəstəyinə layiq görülüb.
ARKA-nın dəstəyini alan animasiya layihələri bunlardır: “Eyni yağışın altında”, “Oyun”, “Kölgəsiz Adamlar”, “Qayıtmışam”, “Hipotez”, “Fazzi: oyanış” və “İşquzların bilgi çanağı”.
Qeyd edək ki, müsabiqənin məqsədi yerli kino istehsalını təşviq etmək, gənc rejissorların və animasiya sahəsində fəaliyyət göstərən yaradıcıların layihələrini dəstəkləməkdir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(11.11.2025)
Kolumbiya Universitetində şanlı Zəfərimizin beşinci ildönümü qeyd olunub
ABŞ-nin nüfuzlu Kolumbiya Universitetində şanlı Zəfərimizin beşinci ildönümünə həsr olunan tədbir keçirilib. Tədbir Azərbaycan Amerika Gənclər Federasiyasının təşkilatçılığı, Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin dəstəyi ilə baş tutub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Komitədən verilən məlumata görə, əvvəlcə Azərbaycan və ABŞ-nin Dövlət himnlərinin səsləndirilib, şəhidlərimizin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad olunub.
Amerika Gənclər Federasiyasının rəhbəri Leyla Aslanova çıxış edərək Zəfər tarixi haqqında geniş məlumat verib.
Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin şöbə müdiri Səlhət Abbasova Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusunun igidliyi sayəsində qazanılan tarixi qələbənin siyasi əhəmiyyətini diqqətə çatdırıb, Zəfərimizin dünya azərbaycanlılarının qürur mənbəyinə çevrildiyini, soydaşlarımızı informasiya müharibəsində daha əzmkar olmağa sövq etdiyini bildirib.
Azərbaycan Respublikasının BMT yanında daimi nümayəndəsi, səfir Tofiq Musayev Zəfər Gününün xalqımızın tarixində xüsusi yerini vurğulayıb, 30 illik işğala son qoyulması prosesini xatırladaraq hadisələri beynəlxalq hüquq aspektindən təhlil edib.
“Koloradoda Azərbaycan Diasporu" təşkilatının rəhbəri Nigar Şıxsəfiyeva, Azərbaycan-Amerika Gənclər Assosiasiyasının prezidenti Nabat Eminova, yerli ictimaiyyətin nümayəndəsi Con Teylor, “My Way” Uşaq və Gənclər İnkişaf Mərkəzinin təmsilçisi çıxışlarında Azərbaycan xalqını Zəfər günü münasibəti ilə təbrik edib, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin bu qələbədə əvəzsiz xidmətlərini, qəhrəman Azərbaycan oğul və qızlarının fədakarlıqlarını nəzərə çatdırıblar.
Sonra qələbəyə aparan yolu tərənnüm edən “Vətən” İncəsənət və Mədəniyyət Mərkəzinin və “ElTV production” şirkətinin birgə layihəsi çərçivəsində komitənin dəstəyi ilə ərsəyə gələn “Dəmir Yumruq” filmi, eləcə də “Şəhidə məktub” qısa filmi göstərilib.
Tədbir bədii hissə ilə davam edib. Milana Nabiyeva, Dana və Aline Zoabi bacıları, Emili Məmmədova, eləcə də "My Way" Uşaq və Gənclər İnkişaf Mərkəzinin rəqs qrupunun ifa etdikləri Azərbaycan milli rəqsləri tədbir iştirakçılarının sürəkli alqışları ilə qarşılanıb.
Tədbir zamanı həmçinin "My Way" Mərkəzinin gənc rəssamlarının əsərlərindən ibarət sərgi də nümayiş olunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(11.11.2025)
