Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir. Anar qəhrəmanlarının ən populyar əsərlərini bir daha yaddaşlarda təzələyir:

SƏMƏD VURĞUN

YANDIRILMIŞ KİTABLAR

(İran irticaçıları Azərbaycan türkcəsində olan kitabları
 vəhşicəsinə yandırırlar)

Cəllad! Sənin qalaq-qalaq yandırdığın kitablar

Min kamalın şöhrətidir, min ürəyin arzusu…

Biz köçürük bu dünyadan, onlar qalır yadigar,

Min kamalın şöhrətidir, min ürəyin arzusu…

Yandırdığın o kitablar alovlanır… Yaxşı bax!

O alovlar şölə çəkib şəfəq salır zülmətə…

Şairlərin nəcib ruhu məzarından qalxaraq,

Alqış deyir eşqi böyük, bir qəhrəman millətə,

O alovlar şölə çəkib şəfəq salır zülmətə…

Cəllad! Mənim dilimdədir bayatılar, qoşmalar,

De! Onları heç duydumu sənin o daş ürəyin?

Hər gəraylı pərdəsində min ananın qəlbi var…

Hər şikəstən övladıdır bir müqəddəs diləyin,

De! Onları heç duydumu sənin o daş ürəyin?

Söylə! Sənmi xor baxırsan mənim şeir dilimə?

Qoca Şərqin şöhrətidir Füzulinin qəzəli.

Sənmi “türkəxər” deyirsən ulusuma, elimə?

Dahilərə süd vermişdir Azərbaycan gözəli…

Qoca Şərqin şöhrətidir Füzulinin qəzəli.

Cəllad! Yanıb od olsa da, külə dönməz arzular,

Təbiətin ana qəlbi qul doğmamış insanı.

Hər ürəyin öz dünyası hər səadət arzular,

Qanlar ilə yazılmışdır hər azadlıq dastanı…

Təbiətin ana qəlbi qul doğmamış insanı.

Əzəl başdan düşmənimdir üzü murdar qaranlıq…

Hər torpağın öz eşqi var, hər millətin öz adı.

Kainata dəyişmərəm şöhrətimi bir anlıq,

Mənəm odlar ölkəsinin günəş donlu övladı.

Hər torpağın öz eşqi var, hər millətin öz adı.

Nədir o dar ağacları, de, kimlərdir asılan?

Oyuncaqmı gəlir sənə vətənimin haqq səsi?

Dayan! Dayan! Oyaq gəzir hər ürəkdə bir aslan.

Boğazından yapışacaq onun qadir pəncəsi,

Oyuncaqmı gəlir sənə vətənimin haqq səsi?

Cəllad! Sənmi, de, qırırsan Fədailər nəslini?

Millətimin saf qanıdır qurd kimi içdiyin qan.

Zaman gəlir… Mən duyuram onun ayaq səsini;

Şəhidlərin qiyam ruhu yapışacaq yaxandan.

Millətimin saf qanıdır qurd kimi içdiyin qan!..

Bir varaqla tarixləri, utan mənim qarşımda,

Anam Tomris kəsmədimi Keyxosrovun başını?

Koroğlunun, Səttarxanın çələngi var başımda.

Nəsillərim qoymayacaq daş üstündə daşını,

Anam Tomris kəsmədimi Keyxosrovun başını?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.03.2025)

Manşet

Reytinq

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.   

İllərdir bir çox müəlliflər uğur qazanmağın yollarını göstərmək niyyəti güdən kitablar yazıblar. Onların içində adı dünyalarca məşhurlaşanlar, ən tanınmış motivasiya spikeri adını alanlar da var, yazdıqlarını bestseller səviyyəsinə daşıya bilməsələr belə, kütləvi oxucu qazanmaq şərəfinə nail olanlar da var, heç bir iz qoya bilməyərək yazdıqlarının makulaturaya çevrilməsiylə barışanlar da var.

Əlbəttə ki, mən öz tədqiqatım boyunca ən çox səs-küy qoparan «uğurqazanma bestsellerlərinə» toxunacağam. Oxuculara oxunması məsləhət görülən bu bestsellerlərin əsas müddəalarını göstərəcək, tezislərini qabardacağam.

İndi isə gəlin əksər reytinq sıralamalarında yer alan «bizneçdə və peşəkar fəaliyyətdə uğur qazanmaq» mövzusunda ən populyar motivasiya bestsellerləri arasından sizinçün seçdiyim 10-luğa nəzər yetirməyi davam etdirək.

Robert Kiyosaki. «Varlı ata, kasıb ata»

Bir məşhur deyim var, «Təhsilsiz insan həyatda heç nəyə nail ola bilməz». Robert Kiyosakinin sözügedən kitabı məhz bu deyimin əksini sübut edir, iddia eləyir ki, təhsilin hər şeyi həll etmə dövrü artıq arxada qalıb, orta və ali məktəblər əsl həyatı öyrədə bilmirlər, sərvət toplamağın yollarını göstərmək iqtidarında deyillər.

Müəllif sadə dillə varlı olmağın yollarını göstərir, maliyyə savadının sirlərini açır.

Bir diqqət edin:

 - İş onda deyil ki, siz nə qədər qazanırsınız. İş ondadır ki, siz nə qədər qənaət edə bilirsiniz, pullar sizə nə dərəcədə effektiv işləyir, sizdən sonra neçə nəsil ondan istifadə edə biləcək!

 - Məğlub olmaqdan qorxmayın. Qaliblər – məğlub olmaqdan qorxmayanlardır. Uğursuzluq – uğura doğru gedən yolun bir hissəsidir. Uğursuzluqdan qorxub qaçanlar uğurdan da qaçanlardır.

 - Biz öz vərdişlərimizin quluyuq. Öz vərdişlərini dəyiş, gör həyatın necə dəyişəcək.

 - Kasıb, uğursuz, bədbəxt və xəstə adam o adamdır ki, tez-tez «sabah» sözünü işlədir.

 - Sizin beyniniz hər şeyi bacarır. Mütləq olaraq hər şeyi. Ən əsası, özünüzü buna inandırmanızdır. Əlləriniz bilmir ki, onlar bükülüb açılammır, ayaqlarınız bilmir ki, onlar taqətdən düşüb, qarnınız bilmir ki, onu piy basıb. Bunların hamısını billən beyninizdir. Özünüzü hər şeyi bildiyinizə inandırsanız, doğrudan da siz hər şey edə bilərsiniz.

 - Hər bir insanın əli, ayağı, başı və həftədə 168 saatı var ki, o, ən çox arzuladığı şeyləri həyata keçirə bilsin.

Və ən nəhayət, Robert Kiyosakiyə aid olan bu qızıl kəlama diqqət edin:

 - Bizim öyrənmək istədiyimiz birinci dərs odur ki, pul özlüyündə Şər deyil. O, sadəcə bir alətdir, qələm kimi. Qələmdən gözəl bir sevgi məktubu yazanda da istifadə etmək olar, işdən qovulmaya səbəb olan şikayət yazanda da. Qələmi yaradanda onu həm yazmaq üçün rahat olmasının qeydinə qalıblar, həm də iti ucu ilə gözə soxulması üçün.

İş əşyanın özündə deyil, onu – pulu və yaxud qələmi əlində tutan insanın motivasiyasındadır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.03.2025)

İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

2003-cü il sentyabrın 21-də Sumqayıt şəhərində Məhəmməd kişi və Zenfira xanımın ay parçası kimi qız nəvələri dünyaya gəlişi ilə onların arzularını gerçəkləşdirdi. Bu ailədə ağsaqqal-ağbirçəkdən tutmuş, bütün ailə üzvlər bir səslə Vüsalə adlandırdıqları qızın gəlişini həsrətlə gözləyirdilər. Hamısı o gül qönçəsi qızı öz məhəbbətlərinin istisilə, əsrarəngiz musiqi təranələri ilə böyütmək şövqündə idi.

Ata və ananın hansı hisslərlə, duyğularla şirin körpəni böyüdüb, yeriyən, yüyürən, danışan, nəğmə oxuyan bir qıza çevrilməsi haqda xeyli yazmaq da olar. Oxucumuzu yormayaq. 

Qeyd edək ki, Vüsalə Məmmədova 2010-2019-cu illərdə Sumqayıt şəhər 5 saylı tam orta məktəbdə təhsil alıb. 2014-cü ildə Əhməd Bakıxanov adına 1 saylı Uşaq İncəsənət məktəbinə daxil olub. Oranı bitirdikdən sonra, 2019-cu ildə Azərbaycan Milli Konservatoriyasının nəzdində Sumqayıt Musiqi Kollecinə xanəndəlik ixtisası üzrə qəbul olub. Musiqi ilə məşğul olmaq istəyi Vüsaləni bir an belə rahat buraxmayıb.

Onun qabiliyyətinə inanan, uğurlarından sevinən anası Elnarə xanım sevimli qızının gözəl xanəndə kimi məharətli ifalarını təkrar dinləməkdən doymur və püxtələşməsi istiqamətində əlindən gələni əsirgəmir, ecaskar ifasından fərəhlənir, onun sənət yollarında büdrəmədən irəliləməsinə çalışır.

Vüsalə hazırda Azərbaycan Milli Konservatoriyasının I kurs tələbəsidir.

O, nəinki ailə üzvlərinin, hətta geniş tamaşaçı kütləsinin də sevincinə səbəb olub.

Şübhəsiz ki, ünvanına yağan alqışlar gələcək sənət yollarında onu daha yüksək sənətkarlıq nümunələri yaratmağa səsləyir. “Böyük uğurlar və sonsuz yaradıcılıq sevincləri sənə nəsib olsun, Vüsalə”, deyənlərin sayı çoxalır.

Azərbaycan istedadlar diyarıdır. Bu, zaman-zaman sübut olunmuşdur. Hazırda ölkəmizin gələcək inkişafını təmin edəcək və öz-dəsti xətti ilə, müxtəlif yaradıclıq qabiliyyətilə bir-birindən seçilən, zəngin maraq dairəsinə malik istedadlarımız vardır. Çox sevindirici haldır ki, belələrini görəndə insanın ürəyi dağa dönür. Onlar istedadlı və bacarıqlı olmalarına görə digərlərindən fərqlənirlər. Hətta daha üstündürlər desək, yəqin ki, yanılmarıq.

Qaynayan bulağa bənzər istedad,

Nə qədər gözünü qapasan belə.

Səni gecə-gündüz buraxmaz azad,

Gərəkli eləyər elə-obaya.

Hazırda musiqi insanların ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Bu belə də olmalıdır. Çünki bu bağlılıq insan ömrünün elə ilk anlarından başlayır. Muğam xalqımızın peşəkar musiqisinin əsas janrlarındandır. Azərbaycanın qədim və müasir musiqi növü kimi özünün şirinlyi, cazibədarlığı, özünəməxsusluğu ilə seçilir. Muğam aləmi sanki ucsuz-bucaqsız bir dəryadır. Bu dəryaya batanlar onun dəyərini, sirrini daha dərindən bilir və duyur. Muğam hər bir azərbaycanlının canı, qanıdır. Muğamların hekayətini və mahiyyətini öyrənmək üçün gərək qabiliyyətli olasan. Bütün diqqətini bu mürəkkəb sənət növünün incəliklərini mənimsəməyə yönəldən Vüsalə öyrəndiyi təsnif və rənglərlə çalışır hər kəsi heyrətləndirsin.

Bəli, muğam süjetli əsərdir. Muğamlarda vuruşmalar, çəkişmələr, dinc həyat var. Muğamlarda bəzən nisgil, ayrılıq, bəzən də xoş ovqat var. Bu duyğuları Vüsalə çox aydın hiss edir və çalışır ki, muğamlarımızı ifasında olduğu kimi xarakterizə etsin.

Zəngin musiqi irsinə malik olan Azərbaycanın hər bölgəsi, hər daşı, hər qayası muğamla yaşayır və yaşayacaq. Nə qədər ki, Azərbaycan xalqının muğama məhəbbəti var, muğam yaşayacaq. Musiqi insanın hər bir anında sirdaşıdır. Milli musiqimiz bu gün də sevilərək zövqlə dinlənilir.Ümumiyyətlə, musiqi adlı ecazkar aləmə düşən hər kəs qəlbindəki sevgi və sənətə məhəbbətlə ömürlük bağlanır və həyatının mənasını bunda görür. İnsanın hiss və həyəcanlarını ardıcıl şəkildə ifadə etməkdə musiqinin digər incəsənət növlərinə nisbətən daha geniş imkanları vardır. İnsan hisslərini oyadan və onu şövqə gətirən sərhəd tanımayan musiqi həqiqətən də qüdrətli vasitədir. Bəli, xüsusilə qeyd edək ki, muğamımız ən gözəl möcüzələrlə dolu ilahi nemətdir desək, yanılmarıq. Muğamlarımızı, milli musiqimizi ecazkar səsində canlandıran Vüsalə bütün ürəkləri fəth etməyə səy göstərir.

Hər bir kəs ilk növbədə insanlara, xalqa xidmət etməli, dünyada yaxşı iz qoyub getməlidir. İnsan həyatı dəyərli və məqsədlidir. İnsanın özünü reallaşdırma cəhdi onu öz qabiliyyətini daim inkişaf etdirməyə, cəmiyyətin tərəqqisinə, onun mədəniyyətinə öz töhfəsinin verməyə həvəsləndirir. Hər bir adamında reallaşdırdığı arzuları, məqsədləri onun həyatının mənasına çevrilir. İnsanı inkişaf etdirən, daim irəli aparan, gələcəyini təmin edən məhz onun arzuları olmuşdur.

İnsan üçün ən əziz şey həyatdır. Nikolay Ostrovski demişkən, “o, insana cəmi bir dəfə verilir. Ona görə də həyatı elə başa vurmaq lazımdır ki, sonradan mənasız yaşadığın illər səni yandırmasın, rəzil, məzmunsuz həyat sürdüyün üçün qəlbin ağrımasın”. Bütün bunları nəzərə alaraq, Vüsalə də ömrünü yaradıcılıqla dolğun etməyə, bütün qüvvəsini dünyada ən gözəl şeylərə sərf etmək istəyir. Yoldaşlarına xoş münasibət bəsləyən, hər kəslə tez ünsiyyət tapan bu gənc qız həyatda özünü təsdiq etməyə çalışır.

Hər bir insanın taleyi onun tərcümeyi-halıdır. Bu nə qədər düzgündür deyə bilmərik, amma insanın davranışı, mənəvi aləmi, həyat hadisələrinə fərdi münasibəti, şəxsi baxışlar – onun əsas keyfiyyətlərini müəyyənləşdirən cəhətlərdir. Ona görə də hər hansı bir insan haqqında danışarkən onun fərdi xüsusiyyətləri daha çox önə çəkilir. Çünki yalnız fərdi xüsusiyyətlərlə bir insanı digərindən seçə və qiymətləndirə bilərsən. Elə qəhrəmanımızın da fərdi xüsusiyyətləri onu tanımağımıza və qiymətləndirməyimizə imkan verdi. Vüsalə çox mehriban, ünsiyyətcil və səmimidir. Əsl insana xas olan gözəl, nəcib sifətlərdən biri də sadəlik və təvazökarlıqdır. Sadə və təvazökar adamları hamı sevir və onlara hörmət edir. Belə adamlar özlərini başqalarından üstün tutmur, nailiyyətləri ilə, göstərdikləri xidmətlərlə öyünmürlər. Əksinə, müvəffəqiyyətləri artdıqca onlar özlərini daha sadə aparır, qazandıqlarını az bilir və daha çox uğur əldə etməyə çalışır, hamı ilə mehriban və səmimi rəftar edib, daha çox gülərüz olurlar. Onlar heç kimin xətrinə dəymir, ən kobud adamlarla belə dil tapa bilirlər.Vüsalə də belələrindəndir. Xoşbəxt o adamdır ki, hələ gənc yaşlarından özünə düzgün həyat yolu seçə bilir, xoş arzu və ideyalara malik olub ömrünü məqsədə uyğun şəkildə bu arzu və ideyaların həyata keçirilməsinə sərf edir. Bəli, bir sözlə,bizim qəhrəmanımızın “gənclik” adlanan ömür payına muğamlarımızı ifa etmək yazılıb.

Xanəndənin ustalığı onun xüsusi musiqi qabiliyyətinin, musiqinin ideya və emosional təsirini göstərə bilməsi üçün mövcud imkanlarından məharətlə istifadə etmək bacarığını nəzərdə tutur. Musiqi ustalığını təkcə sənətin texnikasına yiyələnməklə məhdudlaşdırmaq olmaz. Hər hansı ifasında xüsusi hərarət və ürək çırpıntısı duyulan istedadlı gənc xanəndə Vüsalə Məmmədova da istəyir ki, sevib-seçdiyi sənətinə mükəmməl yiyələnsin, məşhur ifaçı olsun.

İnsan gözünü dünyaya açıb ətrafı dərk edəndən ta ömrünün sonuna kimi arzularla yaşayır, arzularına çata bilsə də, çata bilməsə də. İnsanın ürəyində arzu deyilən duyğunun yeri əbədidir, insan qəlbi həmişə arzu ilə doludur. Hələ bu dünyada arzuları bitən bir kəs yoxdur. Zaman keçdikcə, insan yaşa dolduqca, onların sayı daha da artır, yeniləri əvəz olunur. Şair çox gözəl deyib:

Bizi yaşadan xoş arzulardır,

Ruhdan da salan boş arzulardır.

Qoy həyatın əvəzsiz istedadın qədər dəyərli, gələcəyin daha işıqlı və nurlu olsun, Vüsalə xanım! İnanırıq ki, sən Azərbaycanımızın musiqi tarixində möhtəşəm imza sahibi olacaqsan! 

Mədəniyyətimizə və incəsənətimizə hər zaman istedadlı insanlar gərəkdir. Onları zaman yetişdirir. Yaş üstünə yaş gəldikcə bu istedad, bacarıq özünü göstərir. Hər bir istedadın arxasında Ulu Yaradan dayanır. Vüsaləni də Allah özü qorusun və ona yorulmaz bir ürək, mənalı bir həyat bəxş etsin!

Onu da qeyd edək ki, inam və etibar hissləri insanların məqsədə çatmalarına kömək edir, bu yolda çətinliklərin aradan qaldırılmasına, öz qüvvəsi və bacarığı ilə məqsədinə çatacağına zəmanət verir. Vüsalə də qüvvə və bacarığına inanır. Məhz bu inamı onun istedad və qabiliyyətini üzə çıxarır.

Yer üzərində elə bir müəllim tapılmaz ki, yetirmələrinin zirvələrə ucalmasını, getdikcə yüksəlməsini görmək, yaxşı sorağını dünyanın hər yerindən eşitmək istəməsin. Bütün müəllimlər öyrətməklə bərabər, həm də övlad hesab etdikləri yetirmələrinin parlaq gələcəyi, işıqlı sabahı olmasını arzulayır, onun hər kiçik uğuruna belə sevinir, ürəyi dağa dönür. Çünki müəllimin zəhməti böyükdür. Vüsalə Məmmədova da müəllimlərinin sevimlisidir. İstedadlı xanəndə Mustafa Mustafayev muğamın sirrlərini, incəliklərini Vüsaləyə həvəslə öyrədib.

İlk müəllimi tanınmış xanəndə Firudin Ağayev yetirməsi haqqında deyir: “Musiqi elə bir dəryadır ki, o dəryaya hər adam girə bilməz. Gərək bu dəryanın dərinliklərinə varasan. Musiqimizin zənginliyi o qədər yüksək, duyumu o qədər mükəmməldir ki, gərək bu mükəmməlliyi dərindən qavraya biləsən. Vüsalənin dərsə davamiyyəti çox yüksək olub. Xanəndəlikdə lazım olan keyfiyyətlər Vüsalədə daha güclüdür. Ritmi, musiqi duyumu, götürmə qabiliyyəti yaxşıdır. Yetirmələrimdə ən çox qiymətləndirdiyim şey dərsə məsuliyyətli, tələbkar olmalarıdır. Vüsalə də mənim ən məsuliyyətli yetirməmdir. İnanıram ki, onun səsi daha uca zirvələrdən gələcək. Vüsalə səhnədə oxuyarkən, zalda əyləşib, səsinə qulaq asanda qürur hissi keçirərək deyirəm: Mənim zəhmətim hədər getməyib. Bir daha inanıram ki, Vüsalə çox zirvələri fəth edib muğam aləmində öz yerini tutacaq. Ona yalnız və yalnız uğurlar arzulayıram!”

Bəli, Vüsalə xanım gözəl, ürəyəyatan, qeyri-adi ifaları ilə hər kəsin qəlbini ovsunlaya bilir. Bir çox tədbirlərdə uğurlu çıxışları tamaşaçılarının böyük alqışına səbəb olur. Oxuduğu muğamlarda təkcə bacarıq, sənətin texnikasına yiyələnmək deyil, həm də xüsusi hərarət və ürək çırpıntısı duyulur. O, hər gününün, hər saatının, hər dəqiqiəsinin səmərəli keçməsinə çalışır. Bütün qüvvə və bacarığı sayəsində qarşısına qoyduğu məqsədlərə çatmağa cəhd göstərir və bu da uğurla nəticələnir.

Vüsalənin ifasını dinləyənlər sırasında tanınmış müğam ustaları, Xalq artistləri Arif Babayev, Mənsum İbrahimov, Gülyaz və Gülyanaq bacıları, Əməkdar artist Təyyar Bayramov və başqaları da vardır və onlar bu gənc qızın səsini bəyənmiş və ona uğurlar arzulamışlar.

Bir çox əlamətdar günlərdə, tədbirlərdə, hərbi hissələrdə çıxış edən, fəxri fərmanlara layiq görülən və gözəl, ürəyə yatan ifaları ilə hər kəsin qəlbini ovsunlaya bilən Vüsalə xanım inanırıq ki, gələcəkdə səsinin gücü ilə tanınmış xanəndələrimizdən olacaq, ən yüksək mükaftalara layiq görüləcək, adı məşhur muğam ustaları ilə bir sırada çəkiləcək, böyük tamaşaçı auditoriyasının sevimlisinə çevriləcəkdir. Məqsədi muğamlarımızı, xalq mahnılarımızı yaşatmaq və sevdirməkdir. Məqsədə doğru irəli, Vüsalə xanım!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.03.2025)

Şəfa Vəli, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Şəki-Zaqatala təmsilçisi

-Uduzduğumuz bir günün daha sonundayıq... Amma kimə desən ki, “ömrü uduzuruq”, inanmaz.

Belə demişdi bir küçənin tinində dayanan qoca.  Onda axşam idi, elə indi də axşamdır. Onda ümidləri rəngli idi, elə indi də sabaha bir ürək ümid aparır özüylə.

Yolu harada şeirlə kəsişdi, unutmuşdu. Bəlkə elə o küçənin tinində? Bəlkə elə dünən? Ya bəlkə zamanın özünü ölçməyi unutduğu bir yerdə?

         ***

Qərb lirik şeirinin ilk qadın müəllifi sayılır Safo. Öz dövrü üçün varlı idi. Və yazırdı:

Tanrı övladı altın,

Nə qurd gəmirə bilir altını, nə güvə;

İnsan ürəyindən daha dözümlü...

Ürəyi bu qədər adiləşdirmişdi Safo.  Amma Şərq... Ah, Qoca Şərq! Ürəyi heç vaxt adiləşdirmədi, əksinə, ürəyi qaldırıb qoydu hər şeydən-başımızdan da yuxarı. Şərq şairi başını yuxarı qaldırıb ürəyinə baxdı... Orada idi nəyi var - nəyi yoxdursa. İnsanın ürəkdən başqa nəyi var ki?!

Əlləri ürəyinə uzalı qalan Şərq şairi Zülfiyyə Yaqub deməliydi ki: “Ömrü bilmirəm, özümüzü ürəyə uduzuruq duyğu masasında...”  Və yazmalıydı o nağılı- “Yelləncək nağılı”nı.

Bu bir yelləncək nağılı-

Göy üzündən asılıb.

Yazıldıqca hekayələr,

Yaşandıqca ömürlər,

İpləri hər gün bir az,

Bir az daha qısalıb.

Danış, danış, yelləncəyim,

Yenə sevgi nağılı...

Yatmış gözəl yuxusundan

Şirin-şirin oyansın.

İp üstündə evcik qurub,

Həyat oyunu oynasın.

Sən yellənə-yellənə

Göy üzünə çatdıqca,

Nağıl dili yüyrək olar,

Arzular da rəngarəng.

Yorulub geri döndükcə

Bəyaz atlı şəhzadələr,

Xəyallarım göy üzündə

Gözdən itən çərpələng.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.03.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Redaksiyanın poçtundan rubrikasında təqdim etdiyimiz növbəti məktubda dahi bəstəkar Üzeyir bəyə həsr edilmiş bir şeir yer alıb.

Salam, hörmətli redaksiya.

Xalqımızın dahi bəstəkarı Üzeyir Hacıbəylinin 140 illiyinə həsr etdiyim şeiri Sizə göndərirəm.

Baxmağınızı və məsləhət olarsa, dərc etməyinizi xahiş edirəm.

Hörmətlə,Coşqun Xəliloğlu, AYB üzvü.

XALQIMIN İFTİXARI, SƏRVƏTİDİR ÜZEYİR

Bu il Azərbaycanın dahi bəstəkarı, Şərqdə ilk operanın yaradıcısı, böyük musiqişünas-alim, istedadlı publisist, dramaturq və pedaqoq, tanınmış ictimai xadim Üzeyir  Hacıbəylinin anadan olmasının 140 ili tamam olur.

Könüllərdə yaşamaq hər kəsə qismət olmaz,

Xalqdan güc almayanın ruhunda qüdrət olmaz,

Elin məhəbbətinə bərabər sərvət olmaz,

Xalqımın iftixarı, sərvətidir Üzeyir.

Musiqi dünyamızın uca zirvəsi idi,

Bəlkə də tanrımızın xalqa töhvəsi idi,

Cahanda millətimin ucalan səsi idi,

Xalqımın iftixarı, sərvətidir Üzeyir.

Gördüyü işləri ki var, saysan, deyil qurtaran,

Ona böyük ürəyi bəxş etmişdi yaradan,

Nə qədər zaman ötsə, illər keçsə aradan,

Xalqımın iftixarı, sərvətidir Üzeyir.

Musiqinin diliylə möcüzələr yaratdı,

Bir ömrə sığışmayan ilklərə imza atdı,

Tarixdən silinməyən şanlı, möhtəşəm addı,

Xalqımın iftixarı, sərvətidir Üzeyir.

O, həm böyük pedaqoq, həm də bəstəkar idi,

İstedadlı yazıçı, alim, sənətkar idi,

Yazanda, yaradanda necə bəxtiyar idi,

Xalqımın iftixarı, sərvətidir Üzeyir.

Onun musiqisiylə qaranlıqlar qaçılar,

Həmişə bizimlədir, gün onunla açılar,

Himnimizlə dünyaya nurlu şəfəq saçılar,

Xalqımın iftixarı, sərvətidir Üzeyir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.03.2025)

Xədicə Əliyeva, "Ədəbiyyat və İncəsənət"

Bəzən, insanda müəyyən hadisələr sonrası, "Mən nə yaşadım" hissi yaranır. Son zamanlar başıma gələn birinci hadisəni sorğulamağa belə vaxt tapmadan biri digəri ilə əvəzəyirdi özünü. Mən, mən bilmirəm. Bir hadisəni həzm etmədən digərini udmaq məcburiyyətində qalırdım və bu mənim ruhuma ağırlıq gətirirdi.

Evin qapısını açdım, etdiyim hərəkətlər tamamilə şüurxarici davranışlar idi. Sadəcə hərəkət edirdim. Niyə, nə üçün suallarına cavab verə bilmədən. Ağrıların dərinliyində bədənimi tərk etmək üçün çabalayan ruhumun iztirabı qədər acı qəhvə hazırladım və masa başına keçdim. Açığı, ac mədəyə dəfələrlə acı qəhvə yollamaq artıq mədəmi pozmuşdu. Lakin yenə bildiyimi edirdim. Qəhvə dilimi yandıracaq qədər isti, ruhumun yanğısına benzin tökəcək qədər tünd idi.

Əlimə qələm və bir kağız parçası aldım. Bu dəfə surət çəkmirdim. Bir cüt göz çəkirdim. Ətrafdakı hadisələr mənə mən olduğumu unutdururdu bəzən, lakin o gözlər mənə baxarkən mənə, mən olduğumu xatırladırdı və ilk dəfə idi ki, mən, mən olduğumu bütün ruhumla hiss etmişdim, o gözlərlə qarşı qarşıya gələrkən. Canı verərkən alınan son nəfəs kimi idi. Başqa heç nə maraqlı deyildi, iki göz şəkli çəkdim və sol cibimə qoydum. Daha sonra sanki vəzifəmi yerinə yetirmiş kimi masadan qalxdım və sobanın başına keçdim.

Baş verən hadisələrin təhlilini etmək və cavabsız sualların içində boğulmaq vaxtı gəlib çatmışdı. Başımın ağrısı məni bitirirdi. Düşüncələrim silah kimi beynimə yönəlmişdi və hər dərinə endikcə güllənin canı alana çatması biraz da yaxınlaşırdı və beynim son ağrıdan sonra ona dəyən düşüncə gülləsi nəticəsində dağılmağa hazır idi.

İki əlimi başıma qoyub sıxdım. Ağrı dözülməz deyildi, çünki bir ağrı dözülməz olduqda canı alır. Mən dözürdüm, lakin dözdükcə, bir dəfəlik kəsilən nəfəs daha şirin gəlirdi. Düşünürəm ki, həqiqətən cəhənnəmin var olduğuna inanan insanlar belə orada əbədi yanmağı, yoxsa yandığına rəğmən var olmağın təskinliyini seçərdi? Dünyada isə, biz insanlar yandığımıza baxmayaraq, ən azından kül halında dünyada qalmağı seçən axmaq varlıqlarıq. Və biz insanlar ən çox yandığımız yerdə çiçək açmağı arzulayan qəribə canlılarıq. Məndən soruşsanız, yandığımı deyə bilərəm, lakin harada çiçək açmaq istədiyim mövzusunda cavabsız qalaram. 

İnsan ümid edir, ümid etdiyi yerə, onun mənalı, yaxud mənassız olduğunu sorğulamadan, sadəcə ümid edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.03.2025)

Mənsurə Xələfbəyli, yazıçı, "Turan" ədəbi məclisinin həmsədri. "Ədəbiyyat və incəsənət" üçün

Həyatın rənglərini, insanın daxili dünyasını, cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrini və zamanın qaranlıq küçələrini öz əsərlərində əks etdirən yazıçılar əslində dərin baxışlı və diqqətli müşahidəçilərdir.

Onlar yaşadıqlarını, gördüklərini və hiss etdiklərini hekayələrə çevirərək insanlara çatdırır və onlara yol göstərirlər. Bu hekayələr təkcə sözlərdən ibarət deyil, insan ruhuna işıq salan, onu doğru yola yönəldən, həyatın enişli-yoxuşlu yollarında istiqamət verən bir rəhbərdir.

Əksər hallarda yazıçılar, insan həyatını və cəmiyyətin qayda-qanunlarını təhlil edərkən, yaşadıqları dövrün sosial və mədəni çərçivəsini də əks etdirirlər.

Onlar yalnız gördükləri dünyanı təsvir etməklə kifayətlənmirlər; sözün sehrindən istifadə edərək yeni aləmlər yaradır, reallığın görünməyən qatlarını işıqlandırmağa, insan psixologiyasının dərinliklərində gizlənən ən gizli sirləri ortaya çıxarmağa çalışırlar.

İllərdir tanıdığım, şəxsiyyətinə dərin  rəğbət bəslədiyim, qələmindən özünəməxsus işıq saçan Hafiz Ataxanlı(İmamnəzərli-Nəzərli) məhz belə bir yazıçıdır – həm yaradıcılığına, həm də insanlığına dəyər verdiyim  şəxsiyyət. Onun qələmindən süzülən hər söz, həyatın acı və şirin rənglərini, dərdini və sevincini özündə canlandırır.  İnsanın düşüncələrini, daxili sirlərini ifadə etməyi bacaran  yazıçının hekayələri bir pəncərə kimidir – oradan baxanda cəmiyyətin müxtəlif üzlərini, insan qəlbinin incə çırpıntılarını və həyatın gözlə görünməyən qatlarını sezirsən.

Hafiz Ataxanlı hekayələrində dünyanı bədii kəlmələrlə yenidən inşa edərək, cümlələri ilə insan ruhunun ən dərin nöqtələrinə toxunur.  Onun əsərləri, insanın həyatındakı çətinlikləri və qarışıqlığı anlamağa, zəifliyimizin və qüsurlarımızın üzə çıxmasına yönəlir. 

"Pəncərədə pişik" hekayəsini oxuyanda çox təsirləndim. Hafiz Ataxanlı özünəməxsus dil, üslub və yazıçı təmkini ilə cəmiyyətin iç üzünü böyük ustalıqla açaraq oxucusunun qarşısında sərgiləyir və onu  düşünməyə vadar edir.

Mənə görə hekayə çox mürəkkəbdir - müxtəlif hissələri və obrazları özündə cəm edir. Əsərdə sosial təbəqələr, fərqli obrazların daxili dünyası və cəmiyyətdəki problemlər arasında sıx əlaqələr vardır. Rəssam, pəncərədə oturub qorxu dolu gözlərlə ətrafa  baxan pişik, ətsatan və digər xarakterlər bir-birinə paralel şəkildə həyatın sərtliyini, insanın həyatda yaşadığı daxili mübarizələri və cəmiyyətdəki təzadları göstərir.

Buradakı simvollar və hadisələr insanın əxlaqi seçimini, sosial ədalətsizlikləri, yoxsulluğu və insanın həyatını, məqsədlərini təhlil etmək istəyini əks etdirir. Mətnin dilindəki sərtlik və ironiyalar, oxucunu həyatın acı reallıqları ilə üzləşdirməklə yanaşı, insanı öz daxili aləminə, mövcudluğuna şüurlu şəkildə yanaşmaya dəvət edir. Bu bədii yolla ifadə edilən narahatlıq, oxucunun öz varlığını daha dərindən anlamasına və həyatın mənasını öz- özü üçün  aydınlaşdırmasına xidmət edir.

 Hekayənin sonluğu cəmiyyətin iç üzünü və insanın əsl faciəsini çox təsirli şəkildə nümayiş etdirir. Rəssamın əxlaqsızlıq, ədalətsizlik və çirkinliklə dolu dünyanı təsvir etməsi, onun özünün bu gerçəkləri qəbul edə bilməyib dünyadan əlini üzməsi, mənəvi bir yıxılmanı və insanın daxili çöküşünü göstərir.

 "Üzüyola adam" hekayəsini oxuyanda istər-istəməz gözlərim doldu. Müəllif inciməz, əgər bu obrazda bir az da onun özünü görsəm və göstərsəm… Yetər ki, taleyi bənzəməsin. O, saf bir qəlbin daşıyıcısı, vicdanın səsini susdurmayan, insanların dərdini öz dərdi bilən insandır. Təmənnasız yaxşılıq edən, başqalarının yaralarına məlhəm olmağa çalışan böyük ürək sahibidir.

Bu hekayə vicdanlı, mərhəmətli və saf insanın cəmiyyət tərəfindən necə sıxışdırıldığını, insanların ona qarşı necə laqeyd və haqsız olduğunu təsvir edir. Müəllif bizə göstərir ki, üzüyola olmaq, insanlara qarşı hədsiz yaxşılıq etmək hər zaman yaxşı nəticə vermir – cəmiyyət çox vaxt belə insanları dəyərləndirmir, əksinə, onları incidir, sıxır, özündən kənarda saxlamağa çalışır.

Hekayə ironik və tragikomik üslubda yazılıb. Əslində, burada "şahid olmaq" mövzusu təkcə hüquqi mənada deyil, həm də insanın gerçəkləri görməsi və ya görməməzlikdən gəlməsi məsələsinə toxunur. Fazil hər dəfə şəraitə uyğun reaksiya verərək ya başqalarının yalanını təsdiqləməyə, ya da haqsız yerə günahlandırılmağa məcbur olur. Axırda isə bu yük onu psixoloji baxımdan dözülməz hala gətirir.

"Üzüyola adam" hekayəsi cəmiyyətə ünvanlanmış bir mesajdır—vicdanlı olun! Yoxsa dünyanın ağırlığını öz çiyinlərində daşıyan o saf qəlbli insanları da itirəcəksiniz. Onlar azdır, amma dünyanı işıqlandıran çıraqlardır. O çıraqlar sönərsə, qaranlıq hamınızı bürüyəcək...

Yazıçının qələmində vətən sevgisi yalnız söz deyil, bir yanğıdır—Qarabağın yarası, Xocalının fəryadı, xalqın yaşadığı müsibətlər onun əsərlərində qanayan bir yaddaşa çevrilir. O, tarixin ağrılarını, Vətənin çəkdiyi iztirabları sərt və sarsıdıcı şəkildə qələmə alır, oxucusunu bu ağrının içindən keçirərək unutmağa qoymur."Missiya", "Yumaq" hekayələri insanın ruhunu sarsıdan, vicdanını silkələyən bir fəryaddır. "Yumaq" hekayəsində Xocalı faciəsinin dəhşətini, insan cildindən  çıxmış vəhşiliyi, bir xalqın yaşadığı ağrını bütün çılpaqlığı ilə göz önünə sərir. Qırmızı yumağın qanla naxışlandığı o səhnə, Yədulla kişinin ağrı ilə dəlilik arasında qalmış halı, Sərvərin faciəvi ölümü, Adilənin iztirabları – bunların hər biri Xocalıda baş verənlərin bir qələmə sığışan əksi kimi oxucuya güclü emosional təsir bağışlayır.

Hekayədə Adilənin ruhu, yumaq, tor və beynəlxalq təşkilatlar simvolik məna daşıyır və bir-biri ilə incə, lakin güclü şəkildə bağlanır.

Adilənin ruhu – faciənin yalnız fiziki yox, mənəvi tərəfini də ifadə edir. O, təkcə işgəncələrə məruz qalmış bir qurban deyil, həm də insanlığın susqunluğu qarşısında fəryad edən qəhrəmandır. Onun qətlə yetirilməsi Xocalının taleyini, ruhunun qırılmasını və ədalətsizliyin dərinliyini əks etdirir. Onun dili kəsilsə də, ruhu susmur – bu, yazıçının dünyaya bir çağırışıdır: susdurulan, lakin məhv olmayan həqiqət.

Yumaq və tor – xaosun, dolaşıq və çıxılmaz vəziyyətin simvoludur. Bu həm də beynəlxalq hüququn Xocalı qətliamına münasibətini göstərən metaforadır. Dünyanın ədalət mexanizmləri dolaşıq bir tor kimidir – həqiqət bu tordan çıxmağa çalışsa da, dolaşıqlıq və siyasi maraqlar onu boğur. Bu tor həm də tarixin qəsdən dolaşdırılmasını, həqiqətin üzərinə örtülən yalanları təmsil edir. Yazıçı bununla Xocalıya olan münasibətin necə manipulyasiya edildiyini göstərir.

Beynəlxalq təşkilatlar – laqeydliyin və ikili standartların təzahürüdür. Onların susqunluğu hekayədə adi bir etinasızlıq deyil, həqiqətə qarşı açıq-aşkar xəyanətdir. Xocalı soyqırımı ilə bağlı onların fəaliyyətsizliyi, sanki yumaq tora düşən  həqiqət kimidir – çıxmaq istəyir, amma boğulur.

Bütün bu simvollar bir nöqtədə qovuşur – dünyanın Xocalı fəryadına susması, laqeydliyi, ədalətsizliyi. Hekayə yalnız bir tarixi hadisəni yox, ümumilikdə dünyanın ədalət sisteminin iflasını göstərir. Yazıçı etirazını və üsyanını bu simvollar vasitəsilə quraraq oxucuya mesaj ötürür: Xocalı yalnız öldürülən insanların deyil, susan dünyanın vicdanının da qətliamıdır.

Bu qədər təsirli və ağır əsəri yazmaq həm cəsarət, həm də içində yanan vicdan tələb edir. Xocalının şəhidlərini unutmamaq, onların səsini dünyaya çatdırmaq!

Bədii ədəbiyyat, yazıçının qəlbindən süzülən bir çay kimidir – bəzən coşqun, bəzən sakit, amma həmişə həyatverici. Onlar tarixin tozlu səhifələrinə nəfəs verərək, insanlığın keçmişini bu günlə bağlayır, gələcəyi isə qələmə alır. Hər yazı bir üsyandır – bəzən səssiz, bəzən sarsıdıcı. 

Yazıçılar yalnız zamanın şahidləri deyil, həm də onun müəllimləridir – insanı özünə qaytaran, ümidini qoruyan, dünyanı daha saf və daha anlamlı edən işıq daşıyıcıları...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.03.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İdeal hesab etdiyiniz həyatı təsvir etmək həmin həyata qovuşmaqda ilk addımdır. Buna görə də özlüyünüzdə bu suallara cavab verməyə çalışın. Tam səmimi. Ən azından, özünüz özünüzü aldatmadan.

1. Biznesiniz, işiniz və karyeranız ideal olsaydı necə görünərdi və ya necə olardı?

2. Hansı vəzifənin sahibi olardınız? 

3. Gəliriniz nə qədər olardı? 

4. Necə insanlarla işləyərdiniz? 

5. Və ən əsası ideal karyeranı qurmaq üçün nə etmək lazım gələrdi? 

6. Ailə həyatınız hər mənada ideal olsaydı o necə olardı? 

7. Harada və necə yaşayardınız? 

8. Ailə üzvlərinizlə nə

ilə məşğul olmaq istərdiniz, vaxtınızı nəyə sərf edərdiniz? 

9. Əlinizdəki sehrli çubuğu tərpətməklə bugünkü ailə həyatınızda nəyi dəyişmək istərdiniz?

10. Əgər sağlamlığınız ideal olsaydı o necə olardı?

11. Özünüzü necə təsəvvüredərdiniz? 

12. Çəkiniz nə qədər olardı, atletik göstəriciləriniz necə olardı, bugünkündən necə fərqlənərdi? 

13. Və ən əsası həmin ideal sağlamlığa malik olmaq üçün bu gündən fəaliyyətə başlasaydınız hansı işləri görmək lazım olardı? 

14. Maliyyə vəziyyətiniz ideal olsaydı bank hesabınızda nə qədər pul olardı?

15. İllik gəliriniz nə qədər olardı? 

16. Bank hesabınızda nə qədər pul olsaydı maliyyə problemi haqda narahat olmazdınız? 

17. Və ideal maliyyə vəziyyətinə malik olmaq üçün bu gundən fəaliyyətə başlasaydınız hansı işləri görməli olardınız?

Brayan Treysi / Bəhanələrə yox (Daxili intizamın gücü)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.03.2025)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Biz bir neçə gün ərzində biznesdə, peşə fəaliyyətində uğur qazanmağın yolunu göstərən ən çox tələb olunan kitablara nəzər yetirməkdəyik. Ümumiyyətlə adi insanı uğurlu insana çevirən, insanın düşüncə tərzini, adət və xasiyyətini, xarakterik cəhətlərini dəyişən ən populyar kitablardan çox adama nə faydalı ola bilər?

Bu kitablar, əziz oxucularım, insanlara düzgün istiqamət verir, sürətli və keyfiyyətli dəyişikliklərə bir təkan olur.

Beləliklə, növbəti kitab - Kent Blanşar, «Bir dəqiqəyə menecer olmaq»

Bu kitabı oxuyan milyonlarla insan qarşılarına çıxan ən mürəkkəb sualları və məsələləri həll etməyi öyrənir. Onlar həyatlarındakı streslərdən qaçmağı bacarır, daha az vaxt sərf etməklə daha çox iş görürlər.

Amerikalı motivasiya spikerinin bu əsəri 13 milyon nüsxədə satılıb, 3 dilə tərcümə edilib. Ümumilikdə 30 (!) motivasiya bestselleri müəllifi olan Kennet Blanşar həyat yoldaşı ilə birgə «Ken Blanchard Companies»i təsis edib, O, burada həm konsaltinq xidmətləri göstərir, həm də beynəlxalq səviyyəli idarəetmə kadrları hazırlayır.

Qeyd dəftərimə Kennet Blanşardan da olduqca gözəl kəlamlar seçib yazmışam:

 - Rəqibin sizdən ala bilməyəcəyi yeganə şey sizin işçilərlə sizin müştərilərin münasibətidir.

 - Problem yalnız o zaman mövcud olur ki, faktiki olaraq baş verənlərlə sizin baş verməsini arzuladığınız şey fərqli olur.

 - Məqsədlərdən davranış doğur. Nəticələr davranışı dəstəkləyirlər.

 - Hər bir insan potensial qalibdir.

 - Səhv buraxarkən özünə gülə bilmək bacarığı çox qiymətli xüsusiyyətdir. O, sənə heç nə olmayıbmış kimi işinə davam etməyə kömək edir.

 - Özlərini yaxşı hiss edən insanlar yüksək nəticələr əldə edirlər.

 - İçimizdə heç kəs təklikdə bizim cəmimizdən ağıllı ola bilməz.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.03.2025)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bəzi insanlar vardır, şam kimidirlər. Başqalarının qaranlığına işıq saçarkən öz ömürlərini əridirlər.

Allahın bəxş etdiyi ömür payında sadəcə özləri üçün deyil, mənsubu olduqları xalqın ümumi mənafeyi üçün çalışır, sadəcə özləri üçün deyil, insanlığın ümumi ideyaları üçün yaşayırlar.

Deyir, bir gün Abbas Səhhətdən soruşurlar ki: - Mirzə, siz həkimsiniz, niyə uzun illərdir ki, müəllimlik edirsiniz?

O isə cavabında belə deyir: - Mən müəllimlik etməklə öz xalqımın ən ağır xəstəliyini, onun savadsızlığını müalicə edirəm.

Qənirə xanım da dövrümüzün Abbas Səhhəti idi deyəsən. 

O da ixtisasca həkim olsa da, millətin vəkili olmaq missiyasını götürmüşdü öz üzərinə və layiqincə də daşıyırdı bu statusu.

Daim xalqının rifahı üçün çalışırdı. Əlindən gəldiyi qədər hər sahədə dəstəyini yurdunun insanından əsirgəmirdi.

İkinci Qarabağ müharibəsi dövründə də qızğın döyüşlərin getdiyi bölgələrə səfər edir, hərbiçilərə mənəvi cəhətdən dayaq olurdu.

Hətta təəssüf ki, mənfur düşmənin gülləsi ondan da yan keçməmiş, müharibə dövründə o da qolundan yaralanmışdı.

Onun xeyirxahlığı sadəcə ölkəmizlə çərçivələnmirdi. Onun xeyirxahlıq əli sərhədlər, kilometrlər aşıb Somalidəki xəstə uşaqların belə başını sığallaya bilirdi.

Təhsilli, güclü, öz ayaqları üzərində duran qadınları sevir, onlarla fəxr edirdi. Bütün şəhidlər haqqında məlumatı olur, hamısı haqqında fərəhlə danışırdı.

Təkcə özünün deyil, bütöv bir millətin dərdini, həsrətini, ağrısını, acısını, gətirməyən bəxtinin, yetişmədiyi xəyalının kədərini, təssüfünü daşıyırdı zərif çiyinlərində.

Bu gün Azərbaycan Respublikası III, IV, V və VI çağırış Milli Məclisinin üzvü, Mədəniyyət Komitəsinin sədri (mart 2000 - sentyabr 2023),  Asiya Parlament Assambleyasının sədr müavini (yanvar 2023 - sentyabr 2023)  telejurnalist, yazıçı-publisist, ictimai və siyasi xadim, siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, professor  Qənirə xanım Paşayevanın doğum günüdür. Yaşasaydı yubileyini, 50 illiyini qeyd edəcəkdi.

Qənirə Ələsgər qızı Paşayeva 1975-ci il martın 24-də Tovuz rayonunun Düz Qırıqlı kəndində anadan olub.

Azərbaycan Dövlət Tibb Universitetinin Pediatriya və Bakı Dövlət Universitetinin Beynəlxalq hüquq fakültələrini bitirib. 

1998-ci ildən “ANS” televiziya şirkətinin Xəbərlər xidmətində reportyor, müxbir, redaktor, aparıcı redaktor, baş aparıcı redaktor, baş redaktorun müavini, Xəbərlər redaksiyası baş redaktorunun müavini vəzifələrində çalışıb. 2005-2012-ci illərdə Heydər Əliyev Fondunun İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin müdiri olub, 2012-2015-ci illərdə “Odlar Yurdu” Universitetinin Siyasi elmlər kafedrasına rəhbərlik edib.

Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri olub.

"Qarabağ hekayələri", "Xocalı soyqırımı: Şahidlərin dilindən", "Dünyanın itirdiyi böyük insan - ATATÜRK", "Dünyanı dəyişdirən alimlər", "Nobel mükafatlı qadınlar", "Tarixə adını yazan qadınlar" (3 cilddə), "Onun sevgi məktubları", "Aşk başka", "O", "Məndən sonra", "Sevgidən eşqə", "Rauf Denktaş: həyatı, mübarizəsi, arzusu, ümidi…", "Quzey Kıbrıs və Kıbrıs türkləri", "Qənirə Paşayeva ilə addım-addım Qaqauziya", "Addım-addım Özbəkistan", "Qardaşım QAZAXISTAN", "Qənirə Paşayeva ilə addım-addım Türk dünyası", "Addım-addım Yaponiya", "Addım-addım Albaniya", "Türk ruhunun söz bayrağı Əhməd Cavad" (ortaq), "Qarabağdan doğan Günəş – Xurşudbanu Natavan" (ortaq), "Bir Vatandan bir Vatana - Almas Yıldırım" (ortaq), "Ağ filin uğur gətirdiyi ölkə - Tailand", "Sirlər dünyasına səyahət - Misir", "Tovuz şəhidləri (44 günlük Vətən müharibəsi)", "Tarixə adını yazan Azərbaycan qadınları" kimi bir sıra kitabları işıq üzü görüb.

Bundan başqa o, bir çox kitabın  önsöz yazarı, redaktoru, məsləhətçisi və rəyçisi olub. 

Onun ssenarisi və rejissorluğu əsasında “Apreldən əvvəl may..." (2001), "Erməni soyqırımı. Türkün sözü" (2001), "Mənə inanın!" (2007), "Ruhum qarabağlıdır" (2012) və başqa filmlər çəkilib.

Qənirə xanım 24 sentyabr 2023-cü ildə komaya düşərək Mərkəzi Klinikaya yerləşdirilib. 28 sentyabr 2023-cü ildə müalicə olunduğu həmin xəstəxananın reanimasiya şöbəsində vəfat edib.

Sən söykənə biləcəyim

Tək varlıqsan...

Sevincimi bölüşdüm səninlə,

Amma üzülməyəsən deyə

Kədərimi bölüşmədim, ana. 

Kədərimdən əzilməyəsən, deyə.

Əslində kədərimi tək sən gördün,

İlk sevdam daşa dəyəndə,

Məni təkcə sən anladın.

Mən səndə gördüm insanı anlamağın 

necə səssiz olduğunu...

Sevdiyim mənə

- Sən mənim heç nəyimsən! -

Deyəndən beşcə dəqiqə sonra,

Sən mənə

- Sən mənim hər şeyimsən! – demişdin.

Sən mənə bunu deyəndə,

Mən sənin deyil, 

onun hər şeyi olmaq istəyirdim.

Amma həmişə belə oldu,

Yanımda həmişə sən oldun, ana... 

Sənin gözlərində

Qəzəblərin ən gözəli olurdu,

Kimlərsə məni ağladanda.

Gözlərində alovların ən qaynarı olurdu,

Kimlərsə məni aldadanda...

Qaçqınların yurd həsrətini,

Atılmış körpələrin göz yaşlarını

İçimdə hiss elədim.

Taledən yarımayanların ürkək baxışlarını

İçimdə hiss elədim.

Savaşda itirdiyim dostlarımın,

Gözlərini, arzularını, xəyallarını

Heç unutmadım, ana.. 

Məni ağrılar büyütdü,

Daha güclü oldum, ana!

Gəncliyin, eşqin, sevdanın dadı,

ağrılarda, savaşlarda itib getdi.

Sonra sevgini tanıyanda

O artıq məndən qaçırdı...

37 yaşıma çatdım, ana, 

Tonqala atılan Jannadan,

Vətən ugrunda Kirin başını kəsən Tomrisdən,

İsgəndərə ədalət dərsi keçən Nüşabədən,

Sevgi şəhidi Leylidən

Daha çox yaşadım, ana! 

Amma nə Tomris ola bildim,

Nə Nüşabə, nə Janna,

Leyli də ola bilmədim, ana...

Əvəzində sənin hər şeyin oldum,

Məni uşaqlığıma apar, ana, 

Sonu xoşbəxtliklə qurtaran nağıllar danış.

"Biri var”ları çox olsun,

37 yaşımın ilk sabahını

Sənin nağıllarına inanaraq açmaq istəyirəm. 

Janna dArk, Tomris, Nüşabə, Leyli olmaq istəyən Qənirə xanım onların hansısa biri olmadı bəlkə, amma elə onlardan biri oldu, xəbəri olmadı.

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.03.2025)