Varis, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Baş redaktoru

Bir gün dar-dolanbac küçələrin birində əcaib-qəraib görkəmdə bir insanla rastlaşan hər kəs üz-gözünü turşudar, rastlaşdığının üfunətli nitqini dinlədikcə iyrənib oradan uzaqlaşmaq istəyər, “bu murdar məxluq kim imiş, İlahi” deyə şikayətlənər də. 

Və ağlına belə gətirməz ki, “murdar məxluq” dediyi elə onun özüymüş.

Necə?

Çox sadə.

Allah hərdən bizləri haradasa özümüzlə üzləşdirir, maskalı haldakı özümüzdən o qədər müştəbehik ki, maskasız özümüzü görəndə ağız büzürük. 

Tək-tük adam bu zaman özünü tanımaq iqtidarındadır. 

TRANSFORMASİYA - İNDİ BİZƏ ƏN VACİB OLAN NƏSNƏDİR.

Özünü tanımaqdan sonra isə özünəqayıdış mərhələsi gəlir. Pissənsə, yaxşılığa dəyişirsən, yaxşısansa, daha da yaxşılaşırsan.

Özünəqayıdışda əsas olan isə əslini, kökünü tanımaqdır, daha dərinə getsək, xalqının irsinə, mədəni-mental xüsusiyyətlərinə bələd olmaqdır, dəyərlərlə silahlanmaq, kamilləşmək, yarımçıqlıq, natamamlıq komplekslərindən qurtulmaq, bütövləşməkdir.

Bir sözlə, "İnsanın özünəqayıdışı" fəlsəfədə dərin və çoxşaxəli bir anlayışdır. Bu termin həm fərdi, həm də kollektiv səviyyədə insanın mənəvi, zehni və mədəni köklərinə, varlığının mahiyyətinə doğru dönüşünü ifadə edir.

Müxtəlif fəlsəfi məktəblər və düşünürlər bu anlayışı fərqli formalarda izah etmişlər.

1.Egzistensializm kontekstində

Egzistensialist filosoflar, xüsusilə Jean-Paul Sartre, Martin Heidegger və Søren Kierkegaard, insanın öz varlığı ilə üz-üzə qalmasını, "özünəqayıdış" kimi qiymətləndirirlər. Onlara görə, insan gündəlik həyatın "qeyri-özgə" axarında (Heidegger-in termini ilə "das Man", yəni "hamı kimi yaşamaq") itə bilər. Özünəqayıdış isə insanın "həqiqi varlığına" dönməsi, öz məsuliyyətini və azadlığını dərk etməsi ilə baş verir.

2. Sufizm və Şərq fəlsəfəsində

Şərq fəlsəfəsində, xüsusilə İslam fəlsəfəsi və sufizmdə, özünəqayıdış "özünüdərk", "nəfsin saflaşdırılması" və "Tanrıya doğru dönüş" ilə bağlıdır. Nəsimi, Əl-Qəzzali, İbn Ərəbi, Mövlana kimi dahilər insanın "zatına", yəni ilahi mənşəyinə dönməsini mənəvi bir yüksəliş kimi izah edirlər. Bu, dünyəvi ehtiraslardan uzaqlaşaraq "həqiqi mən"i tapmaqdır.

3. Carl Jung və psixoloji baxış

Jungun "individuasiya" anlayışı insanın öz şüuraltı ilə üzləşərək bütöv bir şəxsiyyətə çevrilməsini izah edir. Bu proses də "özünəqayıdış" sayılır. Yəni insan sosial rollardan və maskalardan sıyrılıb öz daxili "öz"ünə qayıdır.

4. Postmodernist yanaşma

Postmodernist düşüncədə "özünəqayıdış" bəzən tənqid olunur. Çünki "öz" anlayışı sabit və dəyişməz bir substansiya kimi qəbul edilmir. Burada daha çox "özünü yaratmaq" və ya "özünü yenidən qurmaq" ideyaları önə çıxır.

5. Azərbaycan konteksti – Şəxsiyyət və milli kimlik

Azərbaycan mütəfəkkirlərindən Heydər Hüseynov, Mirzə Fətəli Axundzadə, Cəlil Məmmədquluzadəkimi isimlərin düşüncəsində "özünəqayıdış" milli oyanış və maarifçilik kontekstində dəyərləndirilir. Bu, insanın milli-mədəni kimliyinə və mənəvi dəyərlərinə dönüşü kimi anlaşılır.

İnsanın özünəqayıdışıfəlsəfədə, ümumilikdə, onunöz varlığını, mənəviyyatını, azadlığınıvəmahiyyətini dərk etmək, yadlaşmadan qurtulmaq və "həqiqi mən"inə dönmək prosesi kimi izah olunur. Bu, həm fərdi, həm də ictimai-mədəni bir axtarışdır.

İnsan, sən özünü tanıyandan, özünə qayıdandan sonra heç vaxt dar-dolanbac küçələrin birində əcaib-qəraib görkəmdə bir insanla rastlaşmayacaqsan ki, üz-gözünü turşudasan.

Bu isə sənin qələbəndir. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.07.2025)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Salam, " Ədəbiyyat və İncəsənət" portalının dəyərli izləyiciləri, bu dəfə " Sevdiyin şeiri gələ mənə söylə" rubrikasının qonağı Ədəbiyyatı nəfəsi bilən, özünə hər  zaman Ədəbiyyat dəryasından  damla söyləyən Ülviyyə Əbülfəzqızıdır- mənəm.

Bəli, bu gün mən Ülviyyə olaraq, Əbülfəzqızına sual verəcəyəm, axı Ülviyyə ayrı biri, Əbülfəzqızı isə ayrı biridir. Bu rubrikamın ideyasını düşünürkən elə ilk özümə sual verdim.    -Əbülfəzqızı, " Gəl mənə sevdiyin şeiri söylə."

Rubrikamda Müasir Ədəbiyyatımızın tanınan bir çox dəyərli şairləri iştirak edib. Əlbəttə, onlar ovqata uyğun olaraq bir şeir seçiblər. Ədəbiyyatı həyat bilənlər, təbii ki, onun bütün janrları ilə "qidalanırlar." Rubrikanın şərtinə uyğun olaraq, daha dəqiq desək, ovqata uyğun olaraq bir şeir seçməliyik, deyə, bir şeir söyləyirik.

Elə mən də həmin an bir şeiri düşündüm.

O şeir mənim üçün "müqəddəsdir", bənzərsizdir, hava və su kimi dəyərlidir.

O şeirlə tanışlığım da çoxdan yaşlanıb...

Şeirin mövzusu elə o yaşda məni özünə çəkmişdi, ibtidai təhsil pilləsində olsam da, şairin bu şeiri mənə atam Əbülfəz bəyin tövsiyəsini xatırladırdı.

Təsadüf yoxdu - deyirlər. Bəli, mən buna çox inanıram. O şeir məni həyata hazırlayan "Ustad" oldu, o şeir mənə əyilmədən necə yaşamağın yollarını öyrətdi, o şeir ömrümün hər hər zamanında əllərimdən tutub ayağa qaldırdı, o şeir mənim "mənimin sarayında" hər gün oxunan nəğməyə döndü.

O şeirlə daha güclü oldum, zərif azyaşlı qızcığazı o şeir aslan kimi pəhləvana çevirdi.

O şeir mənə həyatın şirini deyil, acı təamlarını dadanda qürurla ayaqda durub başımı dik tutmağı öyrətdi.

Çox maraqlıdır, bu gün Ədəbiyyat dəryasından bir damla kimi sevilsəm də, bunda elə bu şeirin müəllifinin qardaşı, mərhum Məhəmməd Xəlilbəylinin böyük rolu var. Çünki məni Ədəbiyyata gətirən dahi Xəlil Rza Ulutürkün qardaşı, Salyanın sevimli ziyalısı Məhəmməd Xəlilbəyli olmuşdur. Elə ilk dəfə 7 yaşımda yazdığım şeiri redaktoru olduğu dillərdə əzbər olan " Qələbə" qəzetində yayımlayıb mənə Ədəbiyyat adlı həyat vermişdir. O gündən bu günə kimi mən Ədəbiyyatın əsiriyəm. İllərlə bu duyğunu basdırsam da, müəyyən səbəblərdən basdırılsa da, o duyğu indi gözlərindən ildırım saçan igid kimi boylanmaqdadır, qalibdir və bu qalibiyyətin dadını duymaqdadır.

Bəli, bəli, mənim dilimin əzbəri olan, məni mən edən şeir dahi türk şairi Ədəbiyyatımızda öz yeri olan Xəlil Rza Ulutürkün  “Əyilmə" şeiridir.

Təkrar edirəm, o şeiri ilk eşidəndə sanki atamı dinləyirdim.

Çünki atam mənim qəhrəmanımdır, o məni bütün neqativlərdən qoruyan güclü sərkərdəmdir. Beləcə bu şeir də atamın qanı kimi qanıma, ruhuma hopdu, bu şeirlə böyüdüm.

İllər keçdikcə bu şeiri hər dəfəsində daha da çox dərk etdim, qəvvas olub hər misrasının dərinliyinə baş vurdum.

Hər baş vuruşumda bir inci tapdım. Mənim bu tapdığım incilərdən ibarət böyük bir "sandığım" var.

Bu şeir məni göylərə qaldırır, qanad verir və ayna qarşısına keçəndə gözlərimə dik baxıb alnımı açıq görürəm, özümü sevirəm.

Xeyr, eqo məsələsi deyil, həm atamın, həm də dahi türk şairi Xəlil Rza Ulutürkün tövsiyəsinə əməl etdiyim üçün öyünürəm.

XƏLİL RZA ULUTÜRK - ƏYİLMƏ

Qalsan belə susuz, ac,

Yavan çörəyə möhtac,

Boğazına ilantək

Sarılsa da ehtiyac.

Ehtiyac ürəyini

Köksündən qoparsa da,

Odu, suyu, havanı,

Evindən aparsa da,

Ağız açma namərdə!

Ürəyində dərd, yaşa.

Sən insansan! Əyilmə

Yoxsul yaşa.

Mərd yaşa!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.07.2025)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İndi qarşıda duran əsas vəzifələrdən biri də 3-cü minilliyin mobil telefon və internet alüdəçisi olan uşaq, yeniyetmə və gənclərin mütaliəyə maraqlarını tam ölməyə qoymamaqdır, onlara kitabı sevdirməkdir. Bu sahədə əsas fiqurlardan biri isə  Azərbaycan Nəşriyyatları Assosiasiyası (ANAİB) İctimai Birliyidir.

Növbəti xəbərimiz ANAİB-in həyata keçirdiyi növbəti layihə barədədir.

ANAİB-in Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirdiyi ““Zəfərin uşaqları ilə Oxu Marafonu” – Şimal bölgəsi məktəblilərinin mütaliə yarışı” layihəsinin təqdimatı keçirilib.

Quba rayonu Rəhman Məmmədov adına Alekseyevka kənd tam orta ümumtəhsil məktəbində baş tutan tədbirdə ANAİB İdarə Heyətinin sədri Şəmil Sadiq, layihənin təlimçisi “XAN Nəşriyyatı”nın direktoru Səbuhi Şahmursoy, eksperti “Qədim Qala Nəşriyyatı”nın direktoru Şöhlət Səlimov, “Mayak” nəşriyyatının rəhbəri Sadiq Babazadə, Quba-Xaçmaz Regional Təhsil İdarəsinin Tədrisin keyfiyyəti sektorunun məsləhətçisi Məmmədşah İsrafilov, eləcə də marafonda iştirak edən məktəblərin direktorları – Sevil Allahverdiyeva, Lalə Bədəlova, Kəmalə Sadıxova, Günel Hacıyeva, Lalə İsrafilova, Nigar Ələkbərli və kitabxana müdirləri – Ədiləxanım Rzayeva, Səadət Talıbova, Luiza Ağabəyova, Təranə Hacıyeva, Aygün Yusifli, Güllüzar Bağırova iştirak edib.

“Zəfərin uşaqları ilə Oxu Marafonu” – Şimal bölgəsi məktəblilərinin mütaliə yarışı” layihəsinin məqsədi Quba, Qusar və Xaçmaz rayonlarında yerləşən məktəblərin şagirdləri arasında oxu marafonu təşkil etməkdir. Bu mənada hər rayondan iki fəal məktəb layihəyə cəlb edilib. Bunlar Quba rayonu Rəhman Məmmədov adına Alekseyevka kənd tam orta ümumtəhsil məktəbi, Quba şəhər Azad Məmmədov adına 2 nömrəli təbiət fənləri təmayüllü məktəbi, Qusar şəhər Tofiq  İsmayılov adına 6 nömrəli tam orta ümumtəhsil məktəbi, Qusar şəhər Elxan Güləliyev adına 2 nömrəli tam orta ümumtəhsil məktəbi, Xaçmaz şəhər Cəfər Cabbarlı adına 6 nömrəli tam orta ümumtəhsil məktəbi, Əzizəddin Tahirov adına Köhnə Xaçmaz kənd tam orta ümumtəhsil məktəbidir.

Tədbirdə direktor və kitabxanaçılara layihə barədə geniş məlumat verilib, onların sualları cavablandırılıb. Layihə üçün seçilmiş 5 kitabın hərəsindən 15 ədəd həmin məktəbin kitabxanasına hədiyyə edilib. Əziz Sultanın“Mübariz Olmaq”, Arif Əliyevin “Yalama”, Şəmil Sadiqin “Zəfər yolu”, Rövşən Abdullaoğlunun “Mən yeməli deyiləm” və Əzizə Cəfərzadənin “Anamın nağılları” əsərləri layihə boyu oxunulacaq kitablardır.

Məlumat üçün qeyd edək ki, hər məktəbdən 10-15 yaşlı 50 şagird marafona cəlb edilib. Şagirdlər 18 iyul – 15 oktyabr tarixlərində marafon üçün seçilmiş əsasən milli vətənpərvərlik ruhunda olan kitabları oxumalı, 15 – 30 oktyabr tarixlərində təşkil olunacaq imtahanda iştirak etməlidirlər. İmtahanda ən çox bal toplayan ilk 10 şagird müxtəlif pul mükafatı və hədiyyələrlə mükafatlandırılacaq. Mükafatlandırılma mərasimi 31 oktyabr – 2 noyabr tarixlərində Quba şəhərində təşkil olunacaq kitab festivalında keçiriləcək. Bu mərasimdə həmçinin lahiyədə aktivlik göstərən müəllim və kitabxanaçılar da təltif olunacaqlar.

Layihəyə eyni zamanda hər məktəbdən 18 müəllim və bir kitabxanaçı cəlb olunacaq. Müəllimlərlə geniş tərkibli görüş 1 – 5 sentyabr tarixinə planlaşdırılır. Seçilmiş məktəblərin müəllim və kitabxanaçı heyətinə layihənin məqsəd və fəaliyyət planı barədə geniş məlumat veriləcək, onlar üçün məktəbdə kitab oxuma vərdişlərinin və bunun vasitəsilə vətənpərvərlik hisslərinin aşılanması, kitab müzakirələrinin düzgün təşkil olunması və oxuyub-anlama mövzusunda 6 saatlıq təlim təşkil olunacaq.

Qeyd edək ki, layihənin ayrılmaz hissəsi olan kitab festivalında 30-dan çox nəşriyyat və kitab mağazası, 50-yə yaxın yazıçı və ziyalının iştirakı təmin ediləcək.

Xüsusən vurğulamaq istəyirəm ki, şimal bölgəsi məktəblərində layihə böyük maraqla, çoşğu ilə qarşılanıb. Belə orijinal bir layihənin məktəblilər tərəfindən sevilməsi, əlbəttə ki, qanunauyğundur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.07.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının redaktoru

Ədəbiyyatda zamanla yoxa çıxmayan, zamanın içində yaşayıb onu məna ilə dolduran, məzmunca zənginləşdirən sənətkarlar olur. Tovuzda doğulub, yaşayıb-yaratmış görkəmli şair-publisist, Azərbaycanın Dövlət mükafatı laureatı Məstan Günər (Məstan Rəsul oğlu Əliyev; 25.07.1935, Əsrik Cırdaxan - 2010, Tovuz), Azərbaycan miqyasında bu səviyyədə tanınan sənətkarlardandır. O, nəinki bir şair, həm də elin göz yaşının tərcümanı, uğurlarının tərənnümçüsü - ulusun söz adamı kimi çıxış edib. Günərin poeziyası etnokulturoloji kodlarla zəngin olub, gələnəksəl aşıq və dastan təfəkkürünü yansıdır, həm də azərbaycanlı kimliyinin mənəvi-mədəni sütunlarını şeirə çevirir.

Məstan Günərin şeirlərində ulusun arxaik yaddaşı – yaylaqla qışlaq arasında köç edən obaların dili, sazın ahəngi, gah sevinc, gah kədər ilə yoğrulan çağrımlar görünür. Bu, həm “Aran gözəlləməsi”, həm də dağla dərdləşən ruh halıdır. Dağ-aran varsa, gözəlləmə varsa, əlbəttə, bir gözəl də vardır oralarda:

“Çiçəyin iliksən, gülün nübəri,

Yazın xəbərisən, a yaylaq qızı.

Elə bilirdim ki, söz deyəndə mən,

Sən yönü bərisən, a yaylaq qızı.

Qurbanam dolanıb gəzdiyin çölə,

Yatdığın çəmənə, batdığın gülə.

Ürəkdə mən səndən, uşağam hələ,

Yaşda sən gerisən, a yaylaq qızı”.

Bu misralarda doğal gözəlliklərlə yanaşı, mədəni iqlimin qadına və gözəlliyə verdiyi mənəvi mövqe, doğa ilə insan arasındakı simvolik vəhdət var. Onu da vurğulayaq, Günər poeziyasında şifahi xalq ədəbiyyatının təməl obrazları – bülbül, yaylaq, dağ, qızılgül… - kimi obrazlar həm də poetik identiklik daşıyır.

Məstan Günərin poeziyası klassik aşıq şeiri və ümumən epos təfəkküründən irəli gələn ritmik, semantik və etik kodları yaşadır - həm barınıb, həm də barındırır. Hər misrada ritmin daşıdığı ürək döyüntüsü, kədərin təkcə şəxsi yox, milli olma hadisəsi, ağrının yalnız sevgi yox, həm də zamanla bağlılığı hiss olunur:

“Səni düşündükcə dönür əhvalım,

Çalxanır dərdlərin dəryası məndə.

Sinəmə xəncəri elə çaxıbsan,

Getdi ölənəcən yarası məndə.

Dünya gözlərimdə nə vaxtdan bəri,

Divanə mülküdür, qopub məhvəri.

Fikrimə gəldikcə boyun ləngəri,

Pozulur dağların sırası məndə.

Zər, səni itirdi sənin zərgərin,

Üzünə çıxmıram gül-çiçəklərin.

Edam sərgisidir biçənəklərin

İpəyi, atlası, xarası məndə.

Bir aləm Məstanə min aləm baxır,

Ahım bulud-bulud göylərə qalxır.

Sağımdan doğub da, solumdan yaxır,

Dövr edir gözlərin qarası məndə”…

Şeirdə həm qədim türkün kosmik təfəkkürü (“sağ” – Gündoğar, “sol” – Günbatar), həm də şəxsi sevdanın universal ruhaniyyətlə iç-içə olması görünür.

Şeirdə ulusun etnokimliyindən qaynaqlanan fərdi keyfiyyətlərin sevda dünyasında təcallası və doğa ilə iç-içəliyin fəlsəfi etüdləri öz poetik ifadəsini alıb.

Şairin sözü ilə həm də ulusun sevda yaddaşı çiçəkləyir…

Tovuz ədəbi mühiti səs, nəfəs, ruh olaraq ümumazərbaycan, Qafqaz miqyası alaraq Günər poeziyasında boy göstərib…

Bəli, Məstan Günərin poeziyasının kökü Tovuz aşıq məktəbinin ruhundan gəlir. Aşıq Hüseyn Bozalqanlı, Əlimardanlı Aşıq Nəcəf, Xəyyat Mirzə kimi ustadların poetik kodları onun misralarında da yaşayır. Dağlar, çaylar, sərt iqlim – bu doğa coğrafiyası eyni zamanda bir içdünyasını - dünyagörüşü, rəngarəng hisslərin kəskin ifadə dili olub:

“Yarpağı nəmlənən bağlar içində

Durub seyr edəsən gecə dağları.

Orda-burda sərin-seyrək dindirdə

Bülbülün köksünü qönçə dağları.

Bilirsənmi yarın hardan danışa,

Fikrə gedib uzaqlardan danışa.

İçdiyimiz bulaqlardan danışa,

Bir tərəfdən seçə-seçə dağları.

Ay nurunda durna dəsi qızılı;

Ağ buludlar sinəsindən yazılı –

Bağdad uzaq, qərib quşlar arzulu,

Təsbeh ola keçə-keçə dağları.

Mən niyə yarandım sevdalı canan,

Minnəti, möhləti eşitmir zaman.

Bilmirəm dünyadan gedəndə Məstan

Tərk edib gedəcək necə dağları”?..

Buradakı “qönçə dağları” fon olmaqdan ziyadə, poetik məkan, mədəni mənzərədir.

Məstan Günərin poeziyasında Azərbaycan insanının mənəvi dayaqları – sədaqət, vəfa, kişilik, ağsaqqallıq, dostluq – ardıcıl şəkildə vurğulanır:

“Bizim dost itirən vaxtımız deyil,

Artıq günortanı addaıyıb ömür”.

Bu misralarda həm vaxtın qiyməti, həm dəyərlərin itkisinə qarşı dirəniş, həm də insanlıq borcu poetik formada təqdim olunur. Özəlliklə, şeirin hər sətrindən keçən kişilik, mərdlik vurğuları – ulusal etikanın qısa, lakin sanballı formulu kimi meydana çıxır.

Məstan Günərin şair kimliyi, sözün sorumluluğunu yaşamaqla ölçülür. O, nə qədər sevgi, kədər və gözəllik haqqında yazırsa da, bu poeziya sadəcə estetika yox, mənəvi etiraz, zamana adil münasibət, ulusun içindən gələn xalis ün kimidir.

“Ağıl alar, cahil satar Məstanı,

Sevdəgərdən geri qaytar Məstanı”. –

Şair öz taleyini, şairliyin missiyasını və eyni zamanda ulus içində sözün nə qədər qiymətli olduğunu göstərir.

Beləliklə,

Məstan Günərin poeziyası:

Azərbaycan xalqının mənəvi kodlarını yaşadır;

şifahi xalq ədəbiyyatına bağlıdır, amma onu çağdaşlaşdırır;

milli identiklik, kişi əxlaqı, dostluq və sədaqət fəlsəfəsini qoruyur;

Tovuz ədəbi mühitini, aşıq dünyagörüşünü və köyün ilkinlik poetikasını daşıyır;

ən başlıcası – sözə məsuliyyətlə yanaşan əsl şair obrazı yaradır.

Ruhuna alqış!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.07.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Musiqi tarixində qalmaq üçün bənzərsiz ifalar, hədsiz populyarlıq, qazanılan ad və mükafatlarla yanaşı, bu sahəyə bilavasitə xidmət göstərmə də əsas yer tutur. Məsələn, hansısa musiqi qrupu, ansambl yaratmaq kimi.

Haqqında bəhs edəcəyim və bu gün doğum günü olan şəxs bu qəbildəndir.

Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti Elxan Şıxəliyev 21 iyul 1951-ci ildə Bakıda anadan olub. Asəf Zeynallı adına Musiqi kollecində, Azərbaycan Milli Konservatoriyasında təhsil alıb.

İndi isə gələk söhbətimizin kulminasiyasına: 1973-cü ildə Elxan Şıxəliyev 10 nəfərdən ibarət "Aşıqlar qrupu” dövlət vokal instrumental ansamblını yaradıb. Qrup 1973-cü ildə Bakıda keçirilən festivalda Respublikadan 100-ə yaxın qrup arasında birinci yerə layiq görülüb.

Bu, “Aşıqlar qrupu”nun iştirak etdiyi ilk festival olub.

1979-1980-cı illərdə Elxan Şıxəliyev Rəşid Behbudov ilə bərabər Mahnı Teatrında çalışıb, 1989-cu ilədək bir çox konsert proqramlarında bərabər çıxış ediblər.

Qrup Azərbaycan musiqi dünyasında dördüncü peşəkar qrup olub. (Daha öncələr yaradılmış məşhur “Qaya” və “Sevil” qrupları yəqin yadınızdadır).

1989-cu ildə qrup dağılıb, 1997-ci ildə isə yenidən bərpa olunub. 2001 və 2002-ci illərdə Heydər Əliyev Sarayında konsert proqramı ilə çıxışları olub.

Elxan Şıxəliyev 16 sentyabr 2006-cı il tarixində "Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti" fəxri adına layiq görülüb.

Allah xeyirli ömür nəsib etsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.07.2025)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Anar Məmmədxanov şən və hazırcavab oğlan kimi tanındı, sevildi, ətrafına istedadlı gənclər topladı, MDB məkanında bu sahədə əsrin çempionu oldular. Milli Məclisə üzv seçildi, ictimai-siyasi fəaliiyəti ilə də diqqət mərkəzində oldu. Cəmiyyətdəki nöqsanları üzə çıxaran böyük bir hərəkata başçılıq etdi. Hələ gənc idi, perspektivli idi, kim gözləyərdi ki qəfil və müəmmalı bir ölümlə sıralarımızı tərk etsin?

Qayıdaq onun adlı ulduzunun açılışı mərasiminə. “Sea Breeze Resort” kompleksinin “Sea Breeze Walk of Fame” Şöhrət xiyabanında baş tutdu adlı ulduzun açılışı. Tədbirə Anar Məmmədxanovun anası Səidə İbrahimova, oğlu İslam Məmmədxanov, həyat yoldaşı İradə Məmmədxanova, bacısı Naidə Məmmədxanova, qızı Məryəm Məmmədxanova, nəvələri Əlişa və Leyli Hacıhəsənovlar iştirak edirdilər. Qonaqların arasında Azərbaycanın Xalq artisti, iş adamı,un sahibi “Sea Breeze Resort” Emin Ağalarov, Xalq artisti Tünzalə Ağayeva, bəstəkar, Əməkdar incəsənət xadimi Vaqif Gərayzadə, Xalq artisti Ənvər Sadıxov, əfsanəvi “Bakılı oğlanlar” KVN komandasının üzvləri də qatılmışdılar. Anar Məmmədxanovun çoxşaxəli istedadı, tamaşaçıların qəlbini fəth edən xüsusi yumor hissi, təkrarolunmaz aktyorluq məharəti və insani cazibəsi haqqında xoş sözlər söylənildi.

Mərasimin açılışında Anar Məmmədxanovun oğlunun çıxışı çox diqqətçəkən idi. O qeyd etdi ki, bu tədbirdə iştirak etmək onun üçün böyük şərəf və sevinc mənbəyidir, qeyd etdi ki, atası bütün həyatı boyu sevincini ətrafdakı insanlarla bölüşüb, nur, təbəssüm, hərarət bəxş edən bir insan olub, artıq 14 ildir ki, aralarında yoxdur, amma yenə də onlara işıqlı və sevincli anlar bəxş etməkdədir.

Anar Məmmədxanovun həyat yoldaşı kövrələrək qeyd etdi ki, bura, sadəcə, bir məkan deyil, həm də Emin Ağalarovun və digər insanların səyləri ilə təcəssümünü tapan “canlı xatirə məktubu”dur”. Anar kimi ləyaqətli insanın xatirəsini əbədiləşdirdiyinə görə təşkilatçılara və həyat yoldaşı ilə uzun illər səmimi münasibət saxlamış insanlara təşəkkür etdi.

Azərbaycanın Xalq yazıçısı, Anardan bəhs edən “Kapitanın taleyi” kitabının müəllifi Elmira Axundova dedi: “Anar hələ uşaqlıqdan - məktəbdə, universitetdə, KVN-də, parlamentdə ulduz olub. “Birinci” sözü ona yaraşırdı. O, hər şeydə birinci olub - ən gənc deputat, elektron portalını ilk yaradan insan kimi xatırlanır. Anar olduqca istedadlı publisist idi və çox şeyi, hətta bizim Qarabağdakı Qələbəmizi belə görürdü və uzun illər bu günü gözlədi. Hər dəfə Şuşaya gedəndə, onu xatırlayıram”.

“Bakılı oğlanlar” KVN komandasının keçmiş bədii rəhbəri, ssenarist, rejissor, NTV kanalının baş prodüseri Timur Vaynşteyn belə söylədi: “Anar həmişə parlayan ulduz olub. Mən bir neçə insan tanıyıram ki, Anarı ömründə bir-iki dəfə görüb, amma onu həmişəlik xatırlayır. Təsəvvür edin, illərdir ətrafda olanlar deyil, sadəcə, təsadüfən öz nuru ilə işıqlandırdığı insanların yaddaşında qalmaq üçün onun cazibəsi kifayət idi. O, həqiqətən diqqət, təbəssüm, mehribanlıqla insanlara qarşı səxavətli olmağı bacarırdı, hamını xoşbəxt etməyə çalışırdı, hətta bəzən, sadəcə, onların yanında olmaqla. Anar burada olsaydı, “Sea Breeze”ə pərəstiş edərdi. O, istedadla və can-başla görülən hər işi yüksək qiymətləndirirdi”.

“Xəzər” telekanalının baş direktoru, Xalq artisti Murad Dadaşov da Məmmədxanovla bağlı xatirələrini bölüşdü, Azərbaycanı Anarsız təsəvvür etməyin çətin olduğunu qeyd etdi: “Bunu dəfələrlə və çox ucadan təkrar edərək vurğulayırıq: onun yoxluğu dözülməz bir vəziyyətdir. O, ölkənin mədəni şüurunun bir hissəsinə, onun daxili işığına çevrildi. Sabah Anarın ad günüdür. Nə qədər çətin olsa da, yenə də sevincli bir gündür. Bizim üçün ilham mənbəyinə çevrilən bir insanın dünyaya gəldiyi günü qeyd edirik”.

Azərbaycanın Xalq artisti, Böyük Teatrın solisti Elçin Əzizov çıxışında qeyd etdi: “Anar hələ də böyük plakatdan bizə baxıb gülümsəyir. O, həmişə parlaq və pozitiv insan olub, yaddaşlarda da belə qalıb. Eminə belə bir tədbiri təşkil etdiyi üçün minnətdaram”.

Sonra Anar Məmmədxanovun adlı ulduzunun təntənəli açılışı bu görkəmli şəxsiyyətin qohumlarının, dostlarının və yaradıcılığının pərəstişkarlarının gurultulu alqışları altında baş tutdu.

“Sea Breeze Walk of Fame” Şöhrət xiyabanında artıq 28 əfsanəvi şəxsiyyətin – Müslüm Maqomayev, Vaxtanq Kikabidze, Devid Foster, Rüstəm İbrahimbəyov, Maqsud İbrahimbəyov, Vaqif Mustafazadə və bir çox görkəmli mədəniyyət və incəsənət xadiminin adlı ulduzları təqdim olunub.

Mənsə bu təntənəli mərasimdən yol alaraq Anar Məmmədxanov barədə avtobioqrafik məlumatları qeyd etməyi lazım bilirəm:

Anar Məmmədxanov (20 iyul 1970, Bakı – 23 aprel 2011, Bakı) — tanınmış azərbaycanlı dövlət və ictimai xadim, KVN komandası kapitanı və jurnalist, siyasətçi idi.

1987-ci ildə 160 saylı orta məktəbi bitirdikdən sonra Bakı Dövlət Universitetinin mexanika‑riyaziyyat fakültəsinə daxil olmuş və 1992-ci ildə məzun olmuşdu.

1991-ci ildə KVN-in məşhur “Bakılı oğlanlar” komandasını təsis edərək kapitanı olmuşdu; həmin komanda 1992, 1993, 1995-ci illərdə MDB çempionu, 2000-ci ildə “XX əsrin çempionu” adını qazanmışdı.

1995‑2005-ci illər arası, I, II və III çağırış Milli Məclisin deputatı (Suraxanı dairəsi üzrə) oldu — Azərbaycanın ən gənc millət vəkillərindən idi.

“Day.az” xəbər portalının və Ultra Production şirkətinin qurucusuydu, ilk bitərəf media platformalarından birini yaratmış, həm iqtidar, həm müxalifət təmsilçilərinə keyfiyyətli tribuna verilməsini təmin etmişdi.

Atası Camal Məmmədxanov — BDU-nun professoru, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru idi.

17 yaşında ilk eşqini yaşayıb, gündəmə gəlmiş bu sevgi ona qarşı çox erkən evlilik fikri doğurub, ancaq ailəsi razılıq verməyib. Bununla belə yenə də çox erkən - 23 yaşında ailə qurub, 3 övladı var — 2 qız, 1 oğul

23 aprel 2011-ci ildə, 40 yaşında qəfil kəskin ürək çatışmazlığından vəfat edib, Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.

Haqqında 2018-ci ildə Elmira Axundovanın yazdığı “Anar Məmmədxanov. Kapitanın taleyi” kitabı çap olunub; həmçinin “Kapitan” adlı sənədli film çəkilib.

Onun həyat prinsipindən biri belə idi: “İslama qəşəngliyimi, Məryəmə ağlımı, Mədinəyə isə xarakterimi verdim”

Anar Məmmədxanov Azərbaycan tarixində həm gənc, enerjili deputat, həm də xalqla bağlı, hazırcavab komanda rəhbəri kimi unudulmaz rol oynadı.

 Ədəbiyyat, media və siyasət sahələrində izləri daimidir, vaxtsız ölümünə baxmayaraq xatirəsi yaşamaqdadır.

Qeyd: fotolar AzərTAC-ındır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.07.20250