İmran Verdiyev,

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

Elxan Əzizov taleyini kiçik, ucqar dağ rayonu olan Oğuza deyil, iri şəhərlərə bağlasaydı, bəlkə də, respublikanın ən tanınmış aktyorlarından biri olacaqdı. Lakin hərənin öz taleyi, öz qisməti var. Elxan da Oğuza gəldiyinə, burada yaşayıb yaratdığına görə heç vaxt peşman olmadı, əksinə taleyindən və qazandığı nailiyyətlərdən çox razılıq elədi sevimli aktyorumuz...

Elxan Əzizov 1941-ci il iyul ayının 12- də qədim mədəniyyət diyarı olan Şəkidə anadan olmuşdur. Tikinti idarəsində mühasib işləyən atası, ipək kombinatında fəhlə işləyən anası övladlarının aktyor olacağına xəyallarına belə gətirməzdilər. 1959-cu ildə orta məktəbi bitirən Elxan 2 il ipək kombinatında fəhlə işləyir. Sonra Bakı şəhərində texniki peşə məktəbini qurtarıb zavodda fəhlə işləməyə başlayır. Eyni zamanda Bakıxanov qəsəbəsindəki mədəniyyət sarayında hazırlanan tamaşalarda aktyor kimi səhnəyə çıxır.

Elxan Əzizov 1964-cü ildə Bakı Kitabxanaçılıq Texnikumunun klub şöbəsinə daxil olur. 1967-ci ildə texnikumu bitirən Elxanı təyinatla Şəki Şəhər Mədəniyyət Evinə göndərirlər.  4 ay orada işləyir. Sonra Oğuz (keçmiş Vartaşen) rayon Mədəniyyət şöbəsinin  dəvəti ilə bu rayona gəlir, rayon mərkəzində mədəniyyət evinin bədii rəhbəri təyin olunur. Beləliklə, Elxan taleyini, həyatını Oğuza bağlayır. Rayon mədəniyyət evində metodist, direktor, xalq teatrının rejissoru işləyir. 1990-cı ildən 2012-ci ilədək burada metodist işləyib. Uzun illər Mədəniyyət İşçiləri Həmkarlar İttifaqı Rayon Komitəsinin sədri olmuşdur.

1971-ci ilin noyabrında rayon Mədəniyyət evinin nəzdində fəaliyyət göstərən dram kollektivinə “Xalq teatrı” adı verilib. Xalq teatrının ilk olaraq hazırladığı İ.Əfəndiyevin “Bahar suları” tamaşasında Qulu rolunu E.Əzizov ifa etmişdir. Həmin vaxtdan 24 tamaşada, 40-dan çox satirik səhnəcikdə və intermediyalarda rol alan E.Əzizov elə ilk vaxtlardan oğuzluların sevimlisinə çevrilmişdir. Şəhər mədəniyyət və istirahət parkında yaradılmış “Gülüş çələngi” miniatür teatrında çalışarkən respublikanın 28 rayonunda məktəblilər qarşısında göstərilən tamaşalarda müxtəlif rollarda oynamışdır.

​Elxan həm Oğuz teartsevərlərinin, həm çıxış etdiyi digər bölgələrdə onun iştirak etdiyi tamaşaları seyr edənlərin böyük məhəbbətini qazanıb. C.Məmmədquluzadənin “Ölülər” əsərində Şeyx Nəsrullah, Ü.Hacıbəylinin “Arşın mal alan” musiqili komediyasında Soltan bəy, “Məşədi ibad”da hambal, “Ər və arvad”da  Mərcan bəy və Kərbalayi-Qubad, S. Qədirzadənin “Şirinbala bal yığır” əsərində Əşrəf kişi, M.F.Axundzadənin “Hekayəti-Molla İbrahimxəlil kimyagər” komediyasında Molla İbrahimxəlil rollarında, ümumiyyətlə 27 irihəcilmi tamaşada baş rollarda oynamış, 30-dan çox satirik səhnəcikdə və etüddə çıxış etmiş aktyor minlərlə tamaşaçının sevgisini qazanmış, maraqlı obrazlar yaratmışdır. Sevimli aktyorumuz Şəki, Qax, Zaqatala, Balakən, Qəbələ, Mingəçevir, Gədəbəy, Zəngilan, ümumiyyətlə, respublikanın 16 rayonunda qastrol səfərlərində olmuşdur. Rayon mədəniyyət idarəsinin bədii özfəaliyyət kollektivinin üzvləri ilə birlikdə respublikamızdakı əlillər, qocalar və uşaq evlərində, Gəncə və Ağdərə hərbi  hospitallarında, Goranboyda, Naftalanda, cəbhə bölgələrində çıxış etmişdir.

Səhnədə 55 ildən çox fəaliyyət göstərən E.Əzizovun qazandığı uğurlar çox olmuşdur. Onun bu uğurları həmişə layiqincə qiymətləndirilmişdir. O dəfələrlə baxış müsabiqələrinin qalibi olmuş, fəxri fərmanlar, diplomlar, müxtəlif mükafatlar almışdır. 1996-cı ildə rayon mədəniyyət idarəsində anadan olmasının 50, səhnə fəaliyyətinin 35, 2011-ci ildə Oğuz rayon Mədəniyyət idarəsində anadan olmasının 70, səhnə fəaliyyətinin 55 illik yubileyi ilə əlaqədar  Mədəniyyət Nazirliyinin  Fəxri fərman və pul mükafatına layiq görülmüşdür.

Elxan Əzizov 9 aprel 2016-cı ildə dünyasını dəyişmişdir.

Oğuzluların qəlbində gözəl iz salmış, adı gələndə onu tanıyan hər bir insanın çöhrəsində gülüş oyadan sevimli aktyorumuza Allahdan qəni-qəni rəhmət diləyirik. Qəbri nurla dolsun.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.07.2025)

​​​ 

 İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sentyabrın 18-də Azərbaycanın görkəmli bəstəkarı, adını musiqi tariximizə qızıl hərflərlə yazdıran Müslüm Maqomayevin 140 illik yubileyini qeyd edəcəyik. Bu gün isə onun anım günüdür.

Müslüm Maqomayev Azərbaycanın dahi bəstəkarı Üzeyir Hacıbəyovun dostu olub. Və ən maraqlısı da budur ki onlar eyni ildə, eyni ayda, eyni gündə - 18 sentyabr 1885-ci ildə dünyaya göz açıblar. İndi isə Müslüm Maqomayevi yaxından tanıyaq.

O, əslən Qax rayonunun İlisu kəndindəndir. Atası Məhəmməd gənc yaşlarında İlisu kəndində dəmirçilik edib və sonralar Vladiqafqaz şəhərinə köçüb. Müslüm 18 sentyabr 1885-ci ildə Qroznıda anadan olub.

1899-cu ildə Qori müəllimlər seminariyasına daxil olub. Elə buradan da onun Üzeyir Hacıbəyov ilə dostluğu başlayıb. Seminariyada təhsil aldığı müddətdə Müslüm Maqomayev skripka və qaboyda əla çalıb. Seminariyada çox zaman tələbələrin iştirakı ilə simfonik və nəfəsli orkestrin konsertləri keçirilib. Simfonik orkestrin baş ifaçısı olan Müslüm Maqomayev dəfələrlə bu konsertlərdə dirijoru əvəz edib.

Maqomayev 1904-cü ildə seminariyanı uğurla bitirdiyinə görə skripka və pul mükafatı alıb. Seminariyanı bitirdikdən sonra təyinatı üzrə Şimali Qafqaza işə göndərilib. 1904–1905-ci illərdə Bekoviçi aulunda məktəb müdiri və nəğmə müəllimi vəzifəsində çalışıb, şagird xoru təşkil edib. 1911-ci ildə Maqomayev Bakı şəhərinə köçüb və burada şəhər kollecində işə başlayıb. Burada müəllimlikdən əlavə, həmçinin yerli işçilərə savadlılıq öyrədən axşam kurslarını təsis edib.

Üzeyir Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun", "Əsli və Kərəm", "Şeyx Sənan" operalarına, eləcə də, "O, olmasın, bu olsun", "Arşın mal alan", musiqili komediyalarına dirijorluq edib. Müslüm Maqomayevin Azərbaycan milli teatrının inkişafı, eləcə də, müəllimlik sahəsindəki pedagoji fəaliyyəti onu Üzeyir Hacıbəyovla daha da yaxınlaşdırıb.

1913-cü ildə Magomayev "Sevgi" və "Şah İsmayıl" operalarını yazmağa başlayıb. 1913–1914-cü illərdə "Məhəbbət" adlı (bitməyən) opera yazıb. O, 1916-cı ildə özünün ilk səhnə əsəri olan "Şah İsmayıl" operasını bitirib. Xalq əfsanəsinə əsaslanan bu operada bəstəkar milli folklor nümunələrindən bacarıqla istifadə edib. Operanın ilk nəşrində çoxsaylı dialoq epizodları olub, musiqi isə improvizasiya və muğam prinsiplərinə əsaslanıb. 1916-cı ildə tamamlanan operanı bəstəkar bir neçə dəfə redaktə edib.

1920-ci ildə Maqomayev Azərbaycan SSR Təhsil İşçilər Birliyinin sədri seçilib. O, 1921-ci ildə Azərbaycan Xalq Təhsili Komissarlığının incəsənət şöbəsinin müdiri vəzifəsinə təyin edilib. Sonra Azərbaycan Dram Teatrının bədii rəhbəri, Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrının baş dirijoru vəzifəsində çalışıb. 1929-cu ildə Maqomayev Azərbaycan Radio Komitəsində musiqi şöbəsinin rəhbəri vəzifəsində işləyib və bu vəzifədə 1931-ci ilə qədər qalıb.

O, 1920–1930-cu illərdə "Azərbaycan incəsənəti", "Raport veririk" kinofilmlərinə, Cəlil Məmmədquluzadənin "Ölülər", Cəfər Cabbarlının "1905-ci ildə" dram tamaşalarına və digər əsərlərə musiqi bəstələyib. Bəstəkar, həmçinin, simfonik orkestr üçün "Azərbaycan çöllərində", "Ceyran", "Turacı", "Şüştər dəramədi", "Çeçen rəqsi", və s. yazmışdır. O, vokal musiqisi sahəsində də öz fəaliyyətini davam etdirib. "Bahar", "Tarla", "Bizim kənd" mahnıları milli koloriti ilə diqqəti cəlb edib. 1932-ci ildə Koroğlu dastanı hekayəsinə əsasən opera yazmağa başlayıb, lakin Hacıbəyovun eyni mövzuda əsər yazdığını öyrənib və dostunun daha yaxşı bir opera yazacağını düşünərək, layihələri məhv edib.

Müslüm Maqomayev yaradıcılığının ən yüksək zirvəsini onun "Nərgiz" operası təşkil edib. Bəstəkar opera üzərində 1932–1935-ci illərdə işləyib. "Nərgiz" operası Azərbaycan musiqisinin inkişafı tarixində mühüm yer tutub. Maqomayev hesab edirdi ki, improvizasiya üsulundan uzaqlaşmaq operanın melodik quruluşunda milli musiqi nümunələrinə müraciət etmək və operada çoxsəsli xora üstünlük vermək lazımdır. "Nərgiz" operasının tamamlanması ilə əlaqədar olaraq bəstəkar "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adına layiq görülüb.

15 yaxın simfonik əsərlərin, o cümlədən iki opera, marşlar və bir neçə rapsodyanın, azərbaycanlı şairlərin şeirlərinə əsaslanan bir çox vokal əsərlərin müəllifidir. Onun bitməmiş əsərlərindən üçü məlumdur — "Sevgi" operası, "Dəli Muxtar" baleti və "Xoruz bəy" adlı musiqili komediya. Bundan əlavə, Maqomayev teatr tərtibatına ("Ölülər", "1905-ci ildə") və filmlərə ("Azərbaycan incəsənəti", "Raport veririk") musiqi müşayiətinin müəllifidir.

Operalar

- "Şah İsmayıl"

- "Nərgiz"

Musiqili komediya

- "Xoruz bəy (operetta)"- 4 pərdəli satirik musiqili komediya

Balet

- "Dəli Muxtar (opera)" — 4 pərdəli balet. 1936-cı ildə başlanılıb, bitirilməyib

İnstrumental

1. Simfonik əsərləri — Azərbaycanda ilk dəfə

2. "Ceyran" rapsodiyası

3. "Azərbaycan çöllərində"

4. "Azad olunmuş Azərbaycan qadınının rəqsi"

5. "Dərviş"

6. "Marş RV-8"

7. "Şəlalə"

Mahnılar

- "Yaz"

- "Neft"

- "May"

- "Tarla"

- "Gözəlim"

- "Durna"

Filmoqrafiya

1. Azərbaycan incəsənəti

2. Bəstəkar Müslüm Maqomayev

3. Doğma xalqıma

4. İlisu

5. Lökbatan

6. Müslüm Maqomayev

7. Üzeyir ömrü

Mükafatları və xatirəsi

Müslüm Maqomayev Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin inkişafında göstərdiyi xidmətlərə və "Nərgiz" operasını yaratdığına görə 13 yanvar 1936-cı ildə "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adına layiq görülüb. 1937-ci il avqust ayının 11-də Xalq Komissarları Sovetinin 5021 saylı iclasının qərarı ilə AK (b) MK-dan xahiş edilib ki, Müslüm Maqomayevin adını əbədiləşdirmək üçün Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasına bəstəkarın adı verilsin. Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyası Müslüm Maqomayevin adını daşıyır. 1976-cı ildə "Azərbaycanfilm" Kinostudiyasında Bəstəkar Müslüm Maqomayev adlı qısametrajlı sənədli film istehsal olunub.

Müslüm Maqomayev uzun sürən xəstəlikdən sonra 1937-ci il, iyulun 28-də Nalçikdə vəfat edib. Bakıda Fəxri xiyabanda dəfn olunub.

Bakıda İçərişəhərin küçələrindən biri onun adını daşıyır. Bakıda bəstəkarın yaşadığı Nizami küçəsində yerləşən 41 nömrəli evin divarında xatirə lövhəsi asılıb.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.07.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Zəhmətkeşdir, işləməkdən zövq alır. Daim elmi axtarışlarla məşğuldur. Alicənab və təmənnasızdır. Güclü intellekti var. Dürüstlük tərəfdarıdır, harada olduğundan asılı olmayaraq saflığını həmişə qoruyur. Adamları idarə etmək işində gözəl qabiliyyəti var. Duyğularını yalnız zəruriyyət olduqda büruzə verir. Son dərəcə inadkardır və nə istədiyini yaxşı bilir. Detalları xırda təfərrüatlarına qədər öyrənməyə çalışır. O, həqiqətdə həyatdan heç bir şey ummur, necə deyərlər, qəlbigeniş və gözütox adamdır. Ədalətsizliyə qarşı cəsarətlə çıxış etməyi bacarır. Tənqidi zəkası, incə yumor hissi və inkaredilməz iradəsi onun varlığına xüsusi rəng qatır. Tünlüyü xoşlamır. Onun soyuqqanlı göründüyünə aldanmayın, bu təəssürat aldadıcıdır. O, insan təbiətinin bütün nəcib cəhətlərini özündə birləşdirə bilib. Loyaldır, vəfalıdır, təmizdir. Vicdani borc hissi güclüdür. Ona bel bağlamaq olar, xəyanətdən çox uzaqdır. Çox təvazökardır. Ürəyini açmağı, eləcə də başqalarını sorğu-suala tutmağı xoşlamır...

Deyir ki: - “Texnoloji medianın həyat tərzimizə daxil olması ilə sosial münasibətlər dəyişib, virtual folklor anlayışı gündəmə daxil olub. Texnologiya əsrində üz-üzə kommunikasiya yerini virtual auditoriyaya tərk edib, radio, televiziya, ən əsası da internetin inkişafı ilə yeni şifahi ədəbiyyat nümunələri yaranıb. Böyük bir sənaye şəbəkəsi formalaşdıran kütləvi informasiya vasitələri sadəcə xəbərləşmə, əyləncə vasitəsi kimi deyil, həm də bilgi paylaşımı vasitəsi kimi də istifadə edilir. Kütləvi informasiya vasitələrinin əsas qolu təkcə rəsmi olan qəzetlər, jurnallar, telekanallar, radio stansiyaları deyil, həm də internet şəbəkələri, müxtəlif formatlarda mesaj alan mobil telefonlardır. Belə bir mühitdə yeni ənənə formalaşdıran media aşıq sənətinin, aşıqlıq ənənəsinin dəyişməsinə də səbəb olub. Bu da insanların müasirlik, postmodernizm, şəhərləşmə, köçlər, populyar mədəniyyət, moda və media kimi Qərb yönlü bir həyat tərzi seçmələri, bunun da mentalitet dəyişikliyi yaratması baş verib. Bu dəyişikliyin nəticəsində ortaya çıxan aşıq sənəti və onun daşıyıcısını biz Neoaşıq adlandırdıq. Termin ilk baxışda bir az qəribə səslənə bilər, ancaq informasiya-kommunikasiya texnologiyaları dövründə bu termin, bizcə, müasir aşığın fəaliyyətinə, yaradıcılığına, dünyagörüşünə tam uyğundur. Çünki Neoaşıq özünəməxsus ifa tərzinə və sosial-mədəni statusa sahibdir. Ən əsası da Neoaşığın müasir dövrdə zərurətdən yaranması məsələsidir. Bu, heç də aşıqları klassik və Neoaşıq deyə iki qismə ayırmaq mənasına gəlmir. Neoaşıq dəyişən aşıq sənətinin nəticəsində ortaya çıxıb. Onun əsas funksiyası virtual mühitdə və virtual auditoriya qarşısında ifa etdiyi sənətidir. Dəyişən şərtlər daxilində aşıq sənətinin vəziyyəti, ifa tərzində yeniliklər, klassik ənənədən uzaqlaşma və bizim Neoaşıq adlandırdığımız aşığın özəllikləri hələ ki, tədqiqat predmeti olmayıb.”

Nitqi olduqca sadədir, fikirlərini çox. rahat ifadə edə bilir. Dərin zəkaya malik olduğu üçün, heç kəs onun qədər həmsöhbətlərini dinləməyi bacarmır. Çox vəfalıdır. Göstərilən etimadı tamamilə doğruldur. Başqaları üçün əlindən gələni edir, sədaqəti öz-özünü hər şeydən məhrum etmək dərəcəsinə qədər çatır. Dostları haqlı olaraq, ona hörmət bəsləyirlər. Hər hansı ədalətsizlik onda etiraz doğurur və o, vəziyyəti düzəltmək üçün əlindən gələni etməyincə sakitləşmir. Bir sözlə, o, müdrik, zəngin dünyagörüşlü, əsl filosofdur...

Haqqında söhbət açdığım Füzuli Gözəlov (Bayat) 1958-ci ildə Masallı rayonunun Xırmandalı kəndində dünyaya gəlib. 1984-cü ildə Dillər Universitetini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 1990-cı ildə Özbəkistan EA Ədəbiyyat və Dil İnstitutunun aspiranturasında ilk elmi işini müdafiə edərək filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi alıb. Füzuli Bayat 1997-ci ildə isə "Oğuz dastanı: tarixi-mifoloji kökləri və spesifikası" mövzusunda doktorluq işi müdafiə edərək filologiya elmləri doktoru elmi dərəcəsinə yüksəlib. 1993-1995-ci illərdə AMEA-nın "Ortaq türk ədəbiyyatı" şöbəsinin müdiri olub, 1995-1999-cu illərdə isə "Dədə Qorqud Ensiklopediyası"nda baş redaktorun müavini vəzifəsində çalışıb. 1999-2008-ci illərdə Türkiyənin Qaziantep Universitetində işləyib. 2003-cü ildən 2012-ci ilədək AMEA Folklor İnstitutunun aparıçı elmi işçisi olub. 2012-ci ildən həmin institutun "Müasir Folklor" şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışır. 56 kitabın, o cümlədən, 45 monoqrafiyanın, 13 tərcümə və tərtib kitablarının və 200-dən çox elmi məqalənin müəllifidir...    

“Media mühitində simvollaşdırmanın folklor variantı ortaya çıxır. Məsələn, yeni məzmunlu atalar sözləri və məsəllər, aforizmlər, deyimlər, mahnı sözləri və lətifə başlıqları və sözləri, ənənəvi folklor qəhrəmanlarının ironik modelləri, tanınmış şəxsiyyətlərin parodik obrazları buna misal ola bilər. Bu isə son dövrlərdə tədqiqatçıların da qeyd etdiyi kimi, kütləvi informasiya vasitələrində intertekstualizmin artdığını göstərir. Artıq belə bir mühitdə verbal folklordan danışmağa dəyməz. Çünki folklorun və konkret olaraq aşıq sənətinin, aşıqlıq ənənəsinin dəyişməsinin əsas səbəbi insanların müasirlik, postmodernizm, şəhərləşmə, köçlər, populyar mədəniyyət, moda və media kimi Qərb yönlü həyat tərzi seçmələri, bunun da mentalitet (zehniyyət) dəyişikliyinə səbəb olmasıdır. Bütün bunlar cəmiyyətdəki mədəni dəyişikliklərin əsas səbəbləri olduğundan virtual folklor anlayışını da gündəmə gətirir. Virtual folklor üz-üzə söylənən xalq ədəbiyyatından fərqli olaraq folklorun texnologiyalaşmasıdır. Təbii ki, aşıq da bu prosesin içindədir və baş verənlərə ən tez reaksiya verən söyləyicilərdən biridir. Bütün hallarda folklorun KİV-də reallaşması media məkanının xüsusi mülkiyyəti ilə müqayisədə, məlumatların müntəzəmliyini və təkrarlanmasını təmin edən vasitələrlə həyata keçirilir. Həm də ünsiyyət vasitələrinin çoxkanallı və dəyişkən olmasına töhfə verən texniki vasitələrin köməyi ilə şifahi söz sənəti məlumatları ötürmə vasitəsi kimi yeganə və ən məqbul vasitə olan sözə əsaslanır. Neoaşıq texnologiya əsrində repertuarında sözdən daha çox musiqiyə yer verir, bunu ondan televiziya kanalları, internet yayımları tələb edir. Neoaşığın performansı həm görsəl, həm də dinlənilən mediaya bağlıdır."- söyləyir.

Özünüreklamdan çox uzaqdır. Cəmiyyət içində ön planda olmağı, seçilməyi xoşlamır. Sakit yaşamağa və özünü səbirli aparmağa üstünlük verir. İncə və səmimi yumoru yaxşı duya bilir. Çox emosionaldır və hamıya qarşı mehriban olmağa çalışır. Həyatda stabil olmaq onun ən müsbət xüsusiyyətlərindəndir. Yalanı qəti sevmir və heç kimə bağışlamır. Hətta qarşısındakı insanın yalan danışdığını dərhal hiss edir.  

İş həyatında intizamlı olduğu üçün adətən işləri uğurlu alınır. Demək olar ki, müvəffəqiyyət onun alın yazısıdr. Problemlərin həllində isə çox mahirdir...

Xülasə, inanmaq istəyirəm ki, folklorşünaslıq, dil tarixi, təsəvvüf ədəbiyyatı üzrə ölkədə tanınan filologiya elmləri doktoru, professor Füzuli Bayatın ən böyük uğuru hələ irəlidədir. Nə vaxtsa ona da - Akademik- deyə müraciət edəcəklər...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.07.2025)

Nurlana İşıq, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

İtalyalı Roberto Benigninin “Həyat gözəldir” filmində yaddaqalan bir səhnə var: nasist əsgər yəhudi bir atanın kürəyinə silah dayamış halda onu aparır. Bu an ata altı-yeddi yaşlı oğluyla göz-gözə gəlir. Göz vurur və oğluna bunun sadəcə bir oyun olduğunu xatırladır. Bəli, oyun...

Qanlı müharibənin içində, ölümün nəfəsini hiss edərkən belə uşağının xəyallarını qorumaq üçün atanın seçdiyi yeganə yol – oyunu davam etdirməkdir. Gerçəkliyin ən sərt və qəddar olduğu bir yerdə, fantaziyanın, sevginin və inamın gücü ilə uşaq dünyasını qorumaq gerçək qəhrəmanlıqdır.

Bənzər bir duyğunu bizim şairəmiz Mina Rəşid də yaşayıb. Müharibənin içindən çıxan bu qadın poeziyasında oyunu, qarı, uşaq təmizliyini – yəni sülhü seçib. Silahı deyil, qarı seçib.

İstəyirəm qar yağsın,

Qara gün qarda batsın.

Adamlar bir-birinə

Güllə deyil, qar atsın.

Bu, sadəcə şeir deyil – bir arzudur, müqavimətdir, dualı bir ümiddir. Mina Rəşid silahı qarla, nifrəti oyuna, qaranlığı günəşlə əvəz edir. Bu arzuda sanki yəhudi atanın “oyun” adlı uydurması ilə Mina Rəşidin “qar” metaforası eyni mərkəzdə – sevginin və uşaq təxəyyülünün qələbəsində birləşir.

Filmdə “böyük oyun”un mərkəzində ata ilə uşaq, müharibə ilə xəyallar, həyatla ölüm qarşı-qarşıya gəlir. Uşaq müharibənin içində olduğunu dərk etmir. Oyun onu qoruyur. Oyun – həyatın gözəl qalan yeganə hissəsidir. Qərbdə bu film çəkilən zaman, Şərqdə Mina kimi bir gənc qadın müharibədən yenicə çıxmışdı. Ancaq onlar ikisi də həyata dair başqalarından daha çox nikbindirlər, daha çox ümidlidirlər.

Müharibə sözünü görüm

Qar-çovğun alsın.

Qar yağsın, qoy silahlar

Qarın altında qalsın.

Filmin sonunda oğul atasının söz verdiyi kimi tankı görür  və qalib olur. Oyun bitir. Tankın içində gülümsəyən əsgər var. Güllə atılmır. Bu, oyunun və inamın qalib gəldiyi andır. Ata həyatda qala bilməsə də, onun nikbincəsinə qurduğu xəyalı qalib gəlmişdi.

Elə Mina da atasını itirmişdi. Amma onun da arzusu yerinə yetmişdi, çünki müharibəni qarğıyıb, sülhü alqışlamışdı:

Qara qəlblər ağarsın,

Dünyaya yağsın bu qar.

Qışın tən ortasında

Günəştək doğsun bu qar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.07.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyt və incəsənət”

28 iyul günündə dünyadan köçən ünlülərdən biri də Azərbaycan Respublikasının xalq artisti Tələt Qasımovdur. Gözəl səs tembrinə malik müğənninin lent yazıları hələ də sevilə-sevilə dinlənilir.

Tələt Qasımov 21 iyun 1933-cü ildə Bakı şəhərində anadan olub. Erkən yaşlarından musiqiyə həvəs göstərərək, əvvəlcə dini musiqiyə çox meyl edib və mərsiyəxan olub. Sonradan isə xanəndəlik sənətinə gəlib.

O, Zülfi Adıgözəlov, Hacıbaba Hüseynov kimi ustad sənətkarlardan muğamın sirrlərini dərindən mənimsəyərək, onların ənənələrini davam etdirib. İllər keçdikcə, xanəndə kimi sənətini təkmilləşdirən Tələt Qasımov öz dəst-xətti ilə tanınıb. Tələt Qasımovun repertuarı zəngindir.

O, bir çox muğamları və təsnifləri məharətlə və xüsusi şövqlə ifa edib. Onun ifasında “Rast”, “Şur”, “Seygah-Zabul” muğam-dəstgahları , “Şüştər” təsnifləri AzTR Fondunda saxlanılıb. Tələt Qasımov Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının solisti olub.

Muğam sənətinin mahir ifaçılarından biri olan Tələt Qasımovun milli musiqi mədəniyyətimizin inkişafında müstəsna xidmətləri vardır. Ustad sənətkarlardan dərs alan Tələt Qasımov muğam ifaçılığı ənənələrini ömrünün sonunadək müvəffəqiyyətlə davam etdirib. "Rast", "Zabul segah", "Şur", "Hümayun" muğamlarını, habelə Azərbaycan xalq mahnılarını özünəməxsus tərzdə ifa edən sənətkar musiqisevərlərin məhəbbətini qazanıb.

O, uzun illər "Azərkonsert" Birliyinin solisti olmuş, musiqi mədəniyyətimizi dünyanın müxtəlif ölkələrində–Türkiyədə, İranda, Almaniyada, Rusiyada, Misirdə, Əlcəzairdə, Tunisdə, Mərakeşdə ləyaqətlə təmsil edib. Ustad sənətkarın ifa etdiyi muğamlar musiqi mədəniyyəti salnaməsinə daxil olub.

O, 2013-cü il iyulun 28-də ürək tutmasından vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.07.2025)

Arif Qafarov,

Sumqayıtın Hacı Zeynalabdin Qəsəbə Ağsaqqalar Şurasının sədri, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Sadə bir kənd uşağının həyatı... Amma bu həyat sadə görünən izlər qoymayıb. Bu, həm torpağa, həm təhsilə, həm də insanlığa xidmətin mükəmməl təcəssümüdür. Əziz oxucular, sizi belə bir insanla tanış etmək istəyirik: “Əməkdar müəllim”, pedaqoq, yazıçı, ağsaqqal Məhəmməd Məmmədovla.

Məhəmməd müəllimin ilk addımları 1955-ci il iyulun 25-də doğulduğu Ağstafa rayonunun Poylu kəndinin torpaqlarında başlayıb. Orada oxuyub, təhsil alıb və arzularını böyüdüb. Gənclik illərində torpağın sehrinə, coğrafiyanın möcüzələrinə bağlayan sevgi onu 1974-cü ildə Bakı Dövlət Universitetinin coğrafiya fakültəsinə gətirib çıxarır. Amma onun həyatının xəritəsi yalnız tədris auditoriyalarında cızılmırdı. O, Vətəninə və təbiətə olan sevgisini daha gənc yaşlarından göstərmişdi. Bakı Yaşıllaşdırma İdarəsində çalışarkən şəhəri yaşıl donlara bürümək arzusu ilə işə başlayır.

Daha sonra 1986-cı ildə Dəmir yolunun hərbiləşdirilmiş mühafizə xidmətində çalışır, məsuliyyətli vəzifələr daşıyır. Amma həyatının əsas missiyası onu yenidən məktəbə qaytarır - bu dəfə müəllim kimi. Elə buradan başlayır əsl təhsil fədakarlığı. 1991-ci ildə Sumqayıt şəhərinin 19 nömrəli məktəbində coğrafiya müəllimi kimi pedaqoji fəaliyyətinə start verir. Qısa zamanda bacarığı, peşəkarlığı və insanpərvərliyi ilə seçilən müəllim kimi tanınır. Daha sonra, 2004-cü ildəTəbiət Elmləri Təmayüllü Gimnaziyaya dəvət olunur və direktor müavini vəzifəsinə qədər yüksəlir.

Məhəmməd Məmmədovun müəllimliyə olan sevgisi yalnız dərs deməklə bitmir. O, fənn olimpiadalarının komissiyalarında çalışıb, dərsliklərin hazırlanmasında iştirak edib, kitablar yazıb, layihələr həyata keçirib. Onun müəllifi olduğu testlər kitabı və dərs proqramları uzun illər yüzlərlə müəllimə və minlərlə şagirdə yol göstərib. “İlin müəllimi” adına, “Respublikanın qabaqcıl təhsil işçisi” döş nişanına və “Əməkdar müəllim” fəxri adına layiq görülməsi də məhz bu zəhmətin qiymətləndirilməsidir.

Amma bu ömür yalnız məktəb divarları ilə əhatələnmir. Məhəmməd müəllim yaşadığı Hacı Zeynalabdin qəsəbəsində də nümunəvi ictimai fəal, ağsaqqal kimi tanınır. Qəsəbədə tullantılarla dolu bir ərazini şagirdləri ilə birlikdə təmizləyib, burada Azərbaycanın ilk hərbi təyyarəçisi Fərrux Qayıbovun adını daşıyan istirahət bağı salması onun vətəndaşlıq missiyasının simvoludur. O bağda uşaqlar üçün əyləncə meydançası, yaşlılar üçün dincəlmək yeri yaradılıb, tədbirlər keçirilib, musiqi səslənib. Həm təbiətə, həm insanlığa dəyər verən belə şəxslər cəmiyyətin tək dayaq sütunlarıdır.

Məhəmməd müəllim həm də məhsuldar yazıçı və publisistdir. O, indiyə qədər 17 kitabın müəllifidir: 9-u elmi-metodiki, 8-i isə publisistik xarakterlidir. Onun “Vətəndaşı olmayandan olmaz ölkə vətəndaşı”, “Vətən mənə oğul desə”, “Xatirələrdə qalan ömür” kitabları şəhidlərə, qazilərə və Vətən tarixinə həsr olunub. Bu kitablar məktəblərə və ailələrə hədiyyə olaraq paylanıb.  Məhəmməd müəllimin öyrətmək missiyası məktəbdən kənarda da davam edir.

Sadaladıqlarımız bir ömrün içində toplanmış yüzlərlə işin yalnız bir hissəsidir. Latviya və Danimarka kimi ölkələrdə təcrübə mübadiləsində iştirak edib, beynəlxalq sertifikatlar alıb. O, hər bir mərhələdə daim öyrənib, yenilənib, inkişaf edib.

Bu gün o, ağır xəstəliklə mübarizə aparmasına baxmayaraq, yaradıcılığını davam etdirir. “Ömrün unudulmaz anları” və “Poylu kəndinin ensiklopediyası” adlı yeni kitablar üzərində işləyir. Çünki onun üçün həyat - işləmək, yaratmaq və faydalı olmaqdır.

Məhəmməd müəllim bütöv bir nəsilin tərbiyəsində payı olan bir ağsaqqaldır. Onun fəaliyyəti təhsil tariximizə, vətəndaşlıq nümunəsinə örnəkdir.

Məhəmməd müəllim yalnız təhsilə və cəmiyyətə deyil, ailəsinə də eyni sevgi və məsuliyyətlə yanaşan bir insandır. Övladlarının uğurlarını qürurla izləyir, nəvələrinin gülüşündə gələcəyə inam tapır. İllərin zəhmətini, həyat təcrübəsini iki övladında, dörd nəvəsində görür. Onun təkcə dərs verdiyi şagirdlər deyil, ailəsi də onun dürüstlüyündən, alicənablığından, zəhmətsevərliyindən ilham alır. Həyat yoldaşı təqaüddə olan riyaziyyat müəllimi Rəhilə xanım hərtərəfli qayğısını çəkir, ona yaxından köməklik göstərir. Qızı Billurə onun yolunu davam etdirərək qəsəbə Hacı Zeynalabdin qəsəbə,19 nömrəli tam orta məktəbdə müəllim işləyir.  Elə bu səbəbdəndir ki, Məhəmməd müəllimin ömrü yalnız onun yaşadığı illərlə deyil, etdiyi əməllərlə ölçülür.

O, zəngin, mənalı və nümunəvi həyat yolunun daha bir mərhələsinə çatıb – bir neçə gün öncə yubileyini qarşılayıb. Bu əlamətdar günlərdə Məhəmməd müəllimi ürəkdən təbrik edir, ona sağlam ömür, tükənməz ilham və ailəsinin, şagirdlərinin sevgisi ilə dolu nurlu günlər arzulayırıq!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28. 07.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycan SSR xalq artisti Vasif Adıgözəlovun bu gün doğum günüdür. Yəqin ki, Sovet dönəmində parlamış bu məşhur bəstəkarın adı çoxunuza tanışdır.

Vasif Adıgözəlov 1935-ci il iyul ayının 28-də Bakıda məşhur muğam ustası Zülfü Adıgözəlovun ailəsində anadan olub. İlk musiqi təhsilini konservatoriyanın nəzdindəki 10 illik Musiqi məktəbində pianoçu kimi alıb. 1953-cü ildə Ü.Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına daxil olub. Bəstəkarlıq üzrə Qara Qarayevin , fortepiano üzrə Simuzər Quliyevanın sinfində təhsilini davam etdirib. 1959-cu ildə həmin təhsil ocağını iki ixtisas üzrə bitirib. Muğam xanəndəsi Zülfü Adıgözəlovun oğlu, müğənni Rauf Adıgözəlovun qardaşı, dirijor Yalçın Adıgözəlovun atasıdır.

Əmək fəaliyyətinə 1958-ci ildən Radio və Televiziya Komitəsində musiqi redaktoru kimi başlayıb. Sonralar Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının məsul katibi, M. Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasının baş musiqi redaktoru, A. Zeynallı adına Bakı Musiqi məktəbinin direktoru və s. vəzifələrdə çalışıb. 1972-ci ildən Ü.Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında əsas işçi kimi müəllimlik edib. 1990-ci ildə Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının I katibi seçilib.1989-cu ildən professor adını alıb. Bakı Musiqi Akademiyasında "xor dirijorluğu" kafedrasına rəhbərlik edib.

2 opera ("Ölülər (opera)", "Natəvan (opera)"), 5 musiqili komediya ("Hacı Qara (operetta)" (həmmüəllifi R. Mustafayev), "Nənəmin şahlıq quşu", "Boşanaq - evlənərik", "Lənət şeytana"), 4 oratoriya ("Odlar yurdu", "Qarabağ şikəstəsi", "Çanaqqala-1915", "Qəm karvanı"), 3 kantata ("Novruzum", "Təntənəli"), 4 simfoniya, 6 instrumental konsert, kamera-instrumental musiqinin, kino-teatr musiqisinin, romans və mahnıların müəllifidir.

Filmoqrafiya

- Aktrisanın təbəssümü

- Balaca çoban

- Bir tale naxışı.

- Cazibə Qüvvəsi

- Həyat bizi sınayır

- Keyfiyyət nişanı

- Kədərimiz... Vüqarımız...

- Kişi sözü

- Qaraca qız

- Qəribə əhvalat

Mükafatları

- "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı

- "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı

- 1990-cı il üzrə Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı

- "Şöhrət" ordeni

- Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü

- "İstiqlal" ordeni

Pedaqoq, musiqi xadimi Vasif Adıgözəlov 15 sentyabr 2006-cı ildə ömrünün 71-ci baharında dünyasını dəyişib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.07.2025)

 Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu axşam saat 20-dən 23-dək Bakı Olimpiya Stadionunda fırtına qopacaq, dünyaşöhrətli müğənni Jastin Timberleyk (Justin Timberlake) konsert verəcək. Biletlərin qiyməti 77 manatdan başlayaraq 590 manata qədərdir. 

Bu adi konsert deyil, Azərbaycanın tanınması baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir, üstəlik, iqtisadiyyatımız üçün də  faydalıdır. Çünki bu konsertə qatılmaq üçün 25 min turist ölkəmizə səfər edib. Belə ki, dünyadakı tur şirkətləri Timberleykin Bakıda konserti üçün tur paketləri hazırlayıb. Bu paketə tək konsert proqramı yox, həm də Bakının gəzməli, tarixi yerləri və restoranları ilə tanışlıq da daxildir. Yəni, turistlər Jastinin  konsertinə baxmaqla yanaşı, ölkəmizi də gəzirlər, onu tanıyır və pul xərcləyirlər. Bu da ölkənin tanınması və iqtisadiyyat baxımından olduqca əlverişlidir.

Ümid edirəm, Jlo, Beyonce kimi dünyaşöhrətli ifaçılar da ölkəmizə gələr və iqtisadiyyatımıza xeyir verərlər.

iTicket Production və DREAM Group International qürurla təqdim edir:

AZƏRBAYCANDA İLK DƏFƏ!
Bakı Olimpiya Stadionunun möhtəşəm səhnəsində — bənzəri olmayan Justin Timberlake! 10 qat GRAMMY mükafatı laureatı, dünya şöhrətli ulduz, “Can’t Stop the Feeling!”, “SexyBack”, “Mirrors” kimi hitlərin müəllifi — Bakıda unudulmaz şou ilə çıxış edəcək!

Castin Timberleyk çoxsaylı istedada malik olan sənətçidir —  müğənni, prodüser, bəstəkar və aktyor. Karyerası ərzində o, dünya üzrə 54 milyondan çox albom və 63 milyon sinql satıb. Bundan əlavə, *NSYNC qrupunun solisti kimi 70 milyon albom satışına nail olub. Timberleyk pop, rəqs və R&B janrlarında ümumilikdə 10 GRAMMY mükafatı qazanıb. Bu mükafatlara onun uğurlu solo albomları “Man of the Woods”, “The 20/20 Experience”, “FutureSex/LoveSounds”, debüt albomu Justified və Jay-Z ilə əməkdaşlıqları daxildir.

Castin Timberleykin mahnıları və videoları dünya üzrə 23 milyarddan çox dinlənmə və baxış sayı toplamışdır. O, həmçinin “Saturday Night Live” şousundakı yaddaqalan çıxışlarına görə 4 dəfə “Emmy” mükafatı qazanıb. Aktyor kimi o, “DreamWorks” studiyasının məşhur animasiya franşizası olan “TROLLS” filmlərində (o cümlədən 2023-cü ildə çıxan “TROLLS BAND TOGETHER”) səsləndirmə etmişdir. Onun “TROLLS” filmindən olan “Can’t Stop the Feeling!” mahnısı 2017-ci ildə “Oskar”da “Ən yaxşı orijinal mahnı” nominasiyasına layiq görülmüşdü.

Ən son olaraq Timberleyk 18 yeni trekdən ibarət olan  “Everything I Thought It Was” albomunu buraxdı. Alboma “Selfish” və “No Angels” kimi hitlər daxildir.

Baş tutacaq konsertdə pərəstişkarlar ifaçının yaradıcılıq yolunun sevilən hitlərini, eləcə də artıq bütün rəqəmsal platformalarda mövcud olan "Everything I Thought It Was"albomundan yeni mahnıları dinləyə biləcəklər

Sea Breeze-də mənzil sahibi olmaq şansı!

Sadəcə 27 iyul 2025-ci il tarixində Bakı Olimpiya Stadionunda keçiriləcək Castin Timberleyk konsertində iştirak etməklə Sea Breeze-də mənzil sahibi olmaq fürsətini qazanırsınız.

Sea Breeze şirkəti Iticket Production ilə birgə “Sea Breeze-də mənzil biletlə” adlı reklam aksiyasına start verir. Konsertin iştirakçılarından biri, Sea Breeze kurort şəhəri ərazisində yerləşən yeni Park Lane yaşayış kompleksində sahəsi 37.5 m² olan studiya tipli mənzilin sahibi olacaq.

Aksiyada iştirak etmək üçün sadəcə konsertə bilet almaq və tədbirdə şəxsən iştirak etmək kifayətdir.

Hər biletin üzərində unikal ştrix-kod var və bu kod avtomatik olaraq aksiyada iştirak edir. Qalib təsadüfi seçim yolu ilə müəyyən olunacaq və konsertdən sonra üç gün ərzində elan ediləcək. Aksiyanın nəticələri rəsmi Instagram səhifəsində paylaşılacaq: @seabreeze.realestate

Qalibə, bilet alışı zamanı göstərilən telefon nömrəsi və ya e-poçt ünvanına rəsmi bildiriş göndəriləcək.

Aksiyada yalnız 18 yaşdan yuxarı şəxslər iştirak edə bilər.

Aksiyada iştirak etmək istəməyən şəxslər bu barədə  Bu email ünvanı spambotlardan qorunur. Onu görmək üçün JavaScripti qoşmaq lazımdır.  ünvanına elektron məktub göndərməlidir. Məktubun mövzusu “Aksiyada iştirakdan imtina” olmalı və aşağıdakı mətn daxil edilməlidir:
“Mən, [Ad, Soyad], 27.07.2025-ci il tarixində keçiriləcək Castin Timberleyk konserti çərçivəsində təşkil olunmuş Reklam Aksiyasında iştirakdan imtina edirəm. Biletimin iştirakdan çıxarılmasını xahiş edirəm.”
Məktuba biletin surəti əlavə olunmalıdır.

Ətraflı qaydalarla tanış olmaq üçün linkə keçid edin: https://iticket.az/page/apartment-in-sea-breeze-for-the-ticket

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.07.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Mədəniyyət barədə, məxsusi, incəsənət sahələri barədə biliklərimizi artırmağın zamanı gəlibdir. İncəsənət sahəsində bir neçə maraqlı məqamı sizə təqdim edirəm:

1.    Renessans dövrü və insanın bədii ifadəsi:

Renessans dövrü (14-17-ci əsrlər) incəsənətin ən böyük inkişaf mərhələlərindən biri hesab olunur. Bu dövrün sənətkarları, məsələn, Leonardo da Vinci, Michelangelo, və Raphael, insan bədəninin mükəmməl şəkildə təsvirinə xüsusi diqqət yetirmişdilər və öz əsərlərində insanı mərkəzə almışdılar.

2.    İzpressionizm və rəngin yeni təhlili:

19-cu əsrin sonlarına doğru Fransada yaranan İzpressionizm hərəkatı rəng və işığın yeni təhlilini təklif edirdi. Claude Monet, Edgar Degas və Pierre-Auguste Renoir kimi rəssamlar, ənənəvi texnikaları qıraraq, təbiəti və gündəlik həyatı işığın dəyişən təsiri ilə çəkdilər.

3.    Kubizm:

Pablo Picasso və Georges Braque tərəfindən 20-ci əsrin əvvəllərində inkişaf etdirilən kubizm, formaların sadələşdirilməsi və çoxsaylı perspektivlərin birləşdirilməsi ilə tanınır. Bu, bədii təsvirin ənənəvi qaydalarına qarşı bir üsyan idi.

4.    Dadaizm və absurd:

Birinci Dünya Müharibəsindən sonra yaranan dadaizm hərəkatı, ənənəvi incəsənət dəyərlərini rədd edir və absurd, gülünc, və qeyri-adi üsullarla incəsənəti tərənnüm edir. Marcel Duchampın "Fontan" adlı əsəri, bir urinalın sənət əsərinə çevrilməsi ilə məşhurdur.

5.    Sürrealizm:

Sürrealizm, əsrarəngiz və yuxu kimi təsvirləri incəsənətə gətirən bir hərəkatdır. Salvador Dalí və René Magritte kimi sənətçilər, gözlənilməz obrazlarla və çarx edən məna strukturları ilə insan düşüncəsini aşmağa çalışmışlar.

6.    Pop-art:

1950-1960-cı illərdə yaranan pop-art hərəkatı, gündəlik həyatın obyektlərini və populyar mədəniyyəti incəsənətə daxil etmişdir. Andy Warhol, Campbell şorbası kimi gündəlik məhsulları sənət əsərinə çevirməklə, sənətin anlayışını dəyişdi.

İncəsənətin bu inkişaf mərhələləri, həm insan təxəyyülünün sərhədsizliyini, həm də cəmiyyətin dəyişən dəyərlərini əks etdirir.

7.    Minimalizm:

1960-cı illərin sonlarında yaranan minimalizm hərəkatı, sadəlik və forma üzərində fokuslanaraq, incəsənətə daha az, daha çox ideyasını gətirdi. Minimalist sənətçilər, rənglər və formalarla məhdudlaşaraq, material və obyektlərin öz təbii quruluşunu ön plana çıxardılar. Donald Judd və Dan Flavin kimi sənətçilər, bu hərəkatın ən mühüm nümayəndələridirlər.

8.    Street Art və Graffiti:

1980-ci illərdən sonra populyarlaşan street art, şəhər məkanlarında edilən sənət əsərləri ilə cəmiyyətin diqqətini çəkdi. Banksy kimi anonim sənətçilər, sosial və siyasi mesajlarla dolu, bəzən provokativ və satirik əsərlər ortaya qoymuşdurlar. Graffiti, küçə mədəniyyətinin və gənclərin özünü ifadə etməsinin vasitəsinə çevrildi.

9.    Rəqəmsal İncəsənət və Yeni Texnologiyalar:

21-ci əsrdə rəqəmsal texnologiyaların inkişafı ilə incəsənətə yeni yollar açıldı. Kompüter qrafikası, video sənəti və interaktiv incəsənət formaları sənət aləmini dəyişdi. Rəqəmsal sənətçilər, animasiya və vizual effektlər vasitəsilə tamaşaçılara fərqli təcrübələr təqdim edir. Artur Ganson, Rafael Lozano-Hemmer və ya Casey Reas kimi sənətçilər, yeni texnologiyalarla işləyərək sənətə yeni bir ölçü qatdılar.

10.Ekspressionizm və Emosional Düşüncə:

20-ci əsrin əvvəllərində ortaya çıxan ekspressionizm, rəssamların daxili emosiyalarını və hisslərini kəskin və qeyri-müəyyən formalarda ifadə etməsinə əsaslanır. Edvard Munchun "Scream" əsəri bu hərəkatın simvolu halına gəldi. Ekspressionizm, həm də sənətin insan psixikasını, qorxuları və zehni vəziyyətləri tədqiq etməsinə imkan yaratdı.

11.Feminist İncəsənət:

 1970-ci illərdən sonra feminist incəsənət hərəkatı, qadın sənətçilərinin özlərini bədii dünyada daha çox ifadə etməsini və gender məsələləri üzərində düşünməsini təşviq etdi. Judy Chicago, Cindy Sherman və Barbara Kruger kimi sənətçilər, qadın təcrübələrini və gender ədalətini sənətə daxil edərək yeni bir perspektiv təqdim etdilər.

12.Postmodernizm və Dekonstruksiya:

20-ci əsrin sonlarında inkişaf edən postmodernizm hərəkatı, modernizmin və ənənəvi sənət anlayışlarının tənqidinə dayanır. Bu dövrdə sənət əsərləri, müxtəlif üslubların, tarixi və mədəniyyətin qarışımına və bir-birinə qarşı olan fikirlərin mübarizəsinə əsaslanır. Postmodernizmin təmsilçilərindən biri olan Jean Baudrillard, real və virtualın sərhədlərini müzakirə etmişdir.

İncəsənətin müxtəlif dövrləri və hərəkatları cəmiyyətin və insanın təfəkkürünün necə dəyişdiyini, bədii ifadənin necə inkişaf etdiyini göstərir. Hər bir dövr özünəməxsus bir yanaşma, texnika və ideologiya təqdim edir, bu da incəsənətin həyatımıza təsirini dərinləşdirir.

Şəkildə: Fransız impressionisti Claude Monet (Klod Mone), avtoportret

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.07.2025)