Budur, yeni dərs ili başlandı. Yeniyetməlik dövründə yaşanan fiziki və psixoloji yeniliklər şagirdlərdə böyük dəyişikliklərə səbəb olur. Bu prosesdə şagirdin üzərinə qoyulan həddən artıq məsuliyyət məktəb uğurlarının azalmasına səbəb ola bilər. Bu prosesdə şagirdlərin, valideynlərin və pedaqoqların üzərinə böyük vəzifələr düşür. Yetkinlik yaşına çatmış uşaqlar sevgi dolu baxışlar tapa bilməsələr, müəllimlərindən və ailələrindən uzaqlaşacaqlar. Bəs nə etməli?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının qoyduğu sualı yeniyetmə psixoloqu Nəzrin Həşimzadə cavablandırır.

Müəllimlər hansı mövzularda diqqətli davranmalıdırlar?

* Müəllimlər yeniyetməlik dövrünün psixologiyası və inkişafı haqqında məlumatlara malik olmalıdırlar.

* Bu çətin prosesdə şagirdlərə qarşı anlayışlı və səbrli olmalıdırlar.

* Şagirdlər arasında müqayisə etməməlidirlər. Bilmək lazımdır ki, hər bir insanın

anlamaq,düşünmək qabiliyyəti fərqlidir, hər bir şagirdə mütləq şəkildə individual yanaşılmalıdır.

* Gənclərlə çox mübahisə etmədən problemləri aradan qaldırmağa çalışmalıdırlar.

Bəs yeniyətmələrlə ünsiyyət necə olmalıdır?

* QƏBUL EDİN: Tələbələrinizi olduğu kimi qəbul edin. Qəbul etmək onların hisslərini anlamaq və onlara hörmət etmək deməkdir. Şagirdlərinizin hisslərinə hörmət edin. Şagirdlər hörmətlə dinlənilmək və başa düşülmək istəyirlər. Onlarla göz təması ilə danışın.

* İCAZƏ VERİN: Özlərini ifadə etmələrinə icazə verin. Qəbul etmək çətin olsa da, onlarınsizdən çox fərqli düşüncələri və hissləri ola biləcəyini unutmayın. Çevik və anlayışlı olun.

Zülmkar olmayın.

* DİQQƏT EDİN: Ünsiyyət bacarıqlarınıza fikir verin. Tənqid, mühakimə etməyin, günahlandırmayın, digər tələbələrlə müqayisə etməyin.

* DİNLƏYİN: Yaxşı dinləyici olun. Onları hər dəfə nəsihətlərlə sıxışdırmayın. Yeniyetmələr, böyüklər kimi, bəzən sadəcə etibar etdikləri birinin onları dinləməsini istəyirlər.

* SEVGİYİNİZİ GÖSTƏRİN: Tələbələrinizə sevgi və qayğı göstərin. Deməyin ki, “bu uşaq böyük dərddir, öhdəsindən gələ bilmirəm”. Belə bir düşüncəylə uşaqda irəliləyiş əldə edə bilməzsiniz. Tərif edilməli olduqları zaman onları tərifləyin. Çətin vəziyyətdə alternativ yollar axtarın.

Müəllimlər bu qaydalara riayət etsələr, bir-birlərinə qarşı daha anlayışlı, sevgi dolu olarlar.

Çünki bu dünyada həqiqi səadət yolunu tapmaqda yol göstərən varlıq müəllimdir.

Unutmamaq lazımdır ki, gənclər üçün bu çətin, lakin müvəqqəti bir dövrdür.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.09.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Oktyabrın 26-da vəfatının bir ili tamam olacaq.

Bu gün isə doğum günüdür.

Əlbət ki, bu gün anılacaq, məzarına gül dəstələri qoyulacaq. Özü də tək ailə üzvləri tərəfindən deyil, həm də mədəniyyət ictimaiyyəti tərəfindən.

Xalq artisti Şahlar Quliyev 25 sentyabr 1946-cı ildə Cəlilabad rayonunda anadan olub. Ü. Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasını (professor E. Quliyevanın sinfi) bitirib. 1975-ci ildən Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet teatrının solistidir. Aparıcı səhnə ustası-yüksək kateqoriyalı solist-vokalçı kimi Şahlar Quliyev teatrın repertuarında olan əksər milli və klassik opera tamaşalarında əsas rollarda çıxış edir.

"Leyli və Məcnun"da Nofəl, "Şah İsmayıl"da Aslan şah, "Aşıq Qərib"də Şahvələd, "Sevil"də Atakişi, "Arşin mal alan"da Süleyman, "Gəlin qayası"nda Xan, "Koroğlu"da Həsən xan, "Aida"da Amonasro, "Riqoletto"da Monterone, "Toska"da Skarpia, "Karmen"də Eskamilio, "Payatsı"da Tonio, "Bohema"da Şonar, "Natəvan"da Qasım bəy Zakir kimi rollar onun tərəfindən professionallıqla ifa olunur və tamaşaçı rəğbəti qazanır.

Şahlar Quliyev Şimali Kipr, Türkiyə və s. ölkələrdə Azərbaycan opera sənətini təmsil edərək uğurla çıxış edib. Vaxtaşırı dövlət əhəmiyyətli tədbirlərdə çıxış edir. 2005-ci ildə Azərbaycan Xalq Artisti fəxri adına layiq görülüb, prezident təqaüdçüsüdür.

Oğlu Nofəl Şahlaroğlu filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, aktyor və aparıcıdır.

Filmoqrafiya

1. Qız qalası

2. Bəylik dərsi

Ustad sənətkar 2024-cü il oktyabrın 26-da səhər saatlarında uzun sürən xəstəlikdən sonra 78 yaşında vəfat edib. Təzə Pir məscidində keçirilən vida mərasimindən sonra mərhumun nəşi "Qurd qapısı" qəbiristanlığında dəfn edilib

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.09.2025)

 İlhamə Məhəmmədqızı,

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

Sumqayıt Dövlət Dram Teatrında Qərbi Azərbaycanda dünyaya gəlmiş, Sumqayıtda yaşayıb yaradan tanınmış şair-publisist, pedaqoq  Əvəz Mahmud Lələdağın 90 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbir keçirilib.

Tədbirdə Sumqayıt Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Zakir Fərəcov, Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Malik İsaqov, millət vəkilləri - Musa Urud, Hikmət Babaoğlu, Mehriban Vəliyeva, Səbinə Salmanova, Müşfiq Məmmədli, ziyalılar, şəhərin idarə, müəssisə və təşkilat rəhbərləri, ədəbi ictimaiyyətin nümayəndələri, yubilyarın ailə üzvləri və yaxınları iştirak ediblər.

Çıxış edən Sumqayıt Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Zakir Fərəcov Əvəz Mahmud Lələdağın həyat və yaradıcılığı barədə geniş danışaraq onun Azərbaycan ədəbiyyatına, təhsilinə və ictimai həyatına verdiyi töhfələri yüksək dəyərləndirib. Zakir Fərəcov vurğulayıb ki, yubilyar həm bir pedaqoq, həm də ictimai xadim kimi Sumqayıt şəhərinin ictimai-siyasi və mədəni həyatında fəallığı ilə seçilib, şəhərin adını daim ucaldıb. Dövlətimizin elm, ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinə göstərdiyi diqqət və qayğının Əvəz Mahmudun həyat yolunda da özünü göstərdiyini qeyd edən şəhər rəhbəri onun müxtəlif illərdə “Ən yaxşı müəllim” və “Ən yaxşı məktəb” müsabiqələrinin qalibi olduğunu, Təhsil Nazirliyinin “Qabaqcıl təhsil işçisi” döş nişanı, “Tərəqqi” medalı, Prezidentin fəxri diplomu və “Heydər Əliyevin 100 illiyi” yubiley medalı ilə təltif edildiyini xatırladıb.

Tədbirdə Əvəz Mahmud Lələdağın 90 illik yubileyi və şəhərin ictimai-siyasi həyatında fəal iştirakına görə Zakir Fərəcov tərəfindən ona Fəxri Fərman təqdim olunub, həmçinin şair-pedaqoqun Sumqayıtın ictimai həyatındakı əvəzsiz xidmətləri nəzərə alınaraq, onun Şəhərin Fəxri Vətəndaşı adını alması ilə bağlı sərəncam imzalandığı elan edilib.

Qeyd olunub ki, Əvəz Mahmud Lələdağ uzun illərdir şəhərin ictimai-siyasi və mədəni həyatında fəal iştirak edir, Ağsaqqallar Şurasının sədr müavini kimi genişmiqyaslı ideoloji fəaliyyət aparır. O, Sumqayıtın inkişafı, mədəni-mənəvi dəyərlərinin qorunması və təbliği istiqamətində daim ön sıralarda olmuş, şəhərimizlə bağlı mövcud reallıqların həm şəhər ictimaiyyətinə, həm də ölkə əhalisinə çatdırılmasında mühüm rol oynamışdır.

Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Malik İsaqov çıxışında Əvəz Mahmud Lələdağın həm müəllim, həm də ziyalı kimi Azərbaycan maarifinə və ədəbi mühitinə göstərdiyi xidmətləri yüksək qiymətləndirib. O, bildirib ki, Əvəz müəllim ömrü boyu milli-mənəvi dəyərlərin təbliğinə və gənc nəslin vətənpərvərlik ruhunda yetişməsinə çalışıb və bununla da həm Sumqayıt, həm də bütövlükdə Azərbaycan üçün dəyərli bir ziyalı obrazı yaradıb.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun direktoru Misir Mərdanov, Milli Məclisin əmək və sosial siyasət komitəsinin sədri, millət vəkili Musa Urud və digər iştirakçılar çıxış edərək yubilyarın pedaqoji və yaradıcılıq fəaliyyətindən söz açıblar. Qeyd olunub ki, Əvəz Mahmud uzun illər pedaqoji fəaliyyət göstərərək minlərlə şagirdin yetişməsində mühüm rol oynayıb, onlarla kitabın müəllifi kimi 560-dan çox elmi-publisistik və metodik məqaləsi ilə ədəbi ictimaiyyətin rəğbətini qazanıb.

Tədbir şairin poeziyasına həsr olunmuş ədəbi-bədii kompozisiya ilə davam edib. Əvəz Mahmud Lələdağın sevilən şeirlərindən parçalar səsləndirilib, onun həyat və yaradıcılıq yolunu əks etdirən film nümayiş olunub. Teatrın aktyorlarının ifasında səhnələşdirilən əsərlər tamaşaçılara unudulmaz anlar yaşadıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.09.2025)

Murad Vəlixanov, "Ədəbiyyat və İncəsənət"

Xəbər verdiyimiz kimi, Azərbaycan Ordusunun kəşfiyyatçısı, hərbçi yoldaşlarının “Xanı” ləqəbi ilə tanıdığı Səyyaf Əhmədov minaya düşərək həlak olub. Ağdam rayonunun Mirəşelli kəndinin keçmiş neytral ərazisində baş verən hadisə nəticəsində şəhidin nəşi ANAMA əməkdaşları tərəfindən ərazidən çıxarılaraq aidiyyəti üzrə təhvil verilib. 

Gizir Səyyaf Əhmədovun həyat və döyüş yoluna nəzər salaq.

Həyatı və uşaqlıq illəri

Əhmədov Səyyaf Fiqan oğlu 5 aprel 1971-ci ildə Ağdam rayonunun İsmayılbəyli kəndində dünyaya göz açıb. Sadə ailədə böyüyən Səyyaf kiçik yaşlarından Vətən sevgisi və igidliyi ilə seçilib.

Ailəsi

Şəhid gizir ömür-gün yoldaşı və 4 övlad atası idi. Onun həm ailəsində, həm də döyüş yoldaşları arasında böyük hörmət və nüfuzu var idi.

Hərbi yolu və döyüş şücaətləri

1992-ci ildə könüllü olaraq Azərbaycan Ordusuna yazılan Səyyaf Əhmədov qısa müddətdə ön cəbhəyə göndərilib. Kəşfiyyatçı kimi xüsusi əməliyyatlarda iştirak edib, düşmən arxasında cəsarəti və soyuqqanlılığı ilə seçilib.

Döyüşlər zamanı 3 dəfə ağır yaralanmasına baxmayaraq, heç vaxt silahdaşlarını tək buraxmayıb. Onun həmkəndliləri və döyüş dostları bildirirlər ki, Səyyaf Əhmədov dəfələrlə həyatını təhlükəyə ataraq yoldaşlarını xilas edib.

Mükafat və təltiflər

Onun göstərdiyi qəhrəmanlıqlar dövlət tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. Ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən 2 medal ilə təltif olunub:

• “Vətən uğrunda” medalı – döyüşlərdə göstərdiyi şücaətə görə;

• “Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə” medalı – nümunəvi xidmətlərinə görə.

Bundan başqa, Müdafiə Nazirliyi tərəfindən 5 fərqli medala layiq görülüb.

"Ədəbiyyat və İncəsənət" portalı  olaraq bildiririk ki, gizir Səyyaf Əhmədovun timsalında bütün şəhidlərimizin və qazilərimizin xatirəsi hər zaman ehtiramla yad olunacaq. Onların döyüş yolu və qəhrəmanlıqları gələcək nəsillərə nümunə olaraq qalacaq.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.09.2025)

 Arif Ərşad

Yazıçı-publisist, Azərbaycan Yazıçılar və Avrasiya Yazarlar Birliklərinin üzvü. “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Azərbaycan ədəbi mühitində özünəməxsus yeri olan, elm və sənətin qırılmaz vəhdətini yaradan Əli Ələmi təkcə şair və qəzəlxan deyil, həm də görkəmli mühəndis, alim və pedaqoq kimi tanınır.

O, 1948-ci ilin baharında Hacıqabul torpağında dünyaya göz açıb. Elə Hacıqabul rayonunda da orta məktəbi qızıl medalla bitirən Əli Əmirovun elmə marağı onu Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutuna gətirib və o, bu ali təhsil ocağını qırmızı diplomla başa vurub. Əmək fəaliyyətinə o zamanlar SSRİ miqyasında geniş tanınan “Neftkimyaavtomat” Elmi-Tədqiqat Layihə İnstitutunda başlayaraq 24 il müxtəlif vəzifələrdə çalışmış, öz savadı və zəhmətkeşliyi ilə pillə-pillə ucalmağa başlamış və beləliklə, 1994-cü ildən isə həmin institutun Baş direktoru kimi 25 ildən artıq bir dövrdə mühüm elmi-təşkilati işlərə rəhbərlik etmişdir. Daha sonra Azərbaycan Milli Aerokosmik Agentliyinin İnformatika İnstitutunda “Süni intellekt sistemləri” şöbəsinə rəhbərlik etmiş, hazırda isə Azərbaycan Texniki Universitetinin dosenti kimi gənc mühəndislərə bilik və təcrübəsini ötürməkdədir.
Əli Ələmi həm də mənim üzvü olduğum, nəinki ölkəmizdə, hətta dünyada analoqu olmayan Sumqayıt Dostlar Klubunun fəal üzvüdür. Klubun rəhbəri, yazıçı-həkim Hümbət Həsənoğlunun yaratdığı bu məkanda hər kəs ona hörmət və məhəbbətlə yanaşır.

Vurğulayım ki, hamı ona “Əli müəllim” kimi müraciət etsə də, tək mən onu “Əmi” və ya “Əmisi” deyərək çağırıram. Bu xitab mənim ona duyduğum rəğbətin, əmi-bala münasibətinin ifadəsidir. Elə bu baxımdan da Əli Ələmi haqqında yazmaq mənə görə həm şərəf, həm də məsuliyyətdir.
Azərbaycanın Əməkdar Mühəndisi, texnika üzrə fəlsəfə doktoru, “Tərəqqi” medallı Əli Ələmi Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. O, qəzəlin müasir ruhunu məsuliyyətlə yaşadan şair-qəzəlxandır. Onun “Pıçıldaş mənimlə çiçək dilində” kitabı poeziya aləmində xüsusi yer tutur. Qəzəllərində incə duyğular, təbiət və insan sevgisi, həyatın fəlsəfəsi, klassik ənənə ilə müasir baxışın ahəngi oxucunu valeh edir.
Onu qeyd edim ki, bu kitabı bir neçə aydır ki, vərəq-vərəq oxuyuram və hər dəfə əlimə aldıqda sətirlərində yeni bir zəriflik kəşf edirəm. Hər qəzəl, hər bir şeir Əli Ələminin daxili aləminə pəncərə açır, sanki insanı özü ilə pıçıltılı bir söhbətə dəvət edir və bu söhbətdə qəzəlin, şeirin sözləri ilə gülü, çiçəyi, sevgini, ayrılığı məharətlə dilə gətirir.
O, elm və sənəti birləşdirən, qəzəlin klassik gözəlliyini müasir nəfəsdə yaşadan, insanlara təvazökarlıq və müdriklik nümunəsi göstərən nadir şəxsiyyətlərdəndir. Əli Ələmi elmi axtarışlarını da, poetik dünyasını da eyni dərəcədə məsuliyyət və sevgi ilə yaşayır. İstər süni intellekt üzrə elmi fəaliyyətində, istərsə də qəzəllərində insanı düşünməyə, öz daxili gözəlliyini kəşf etməyə çağırır. Elmin soyuq məntiqi ilə sözün isti nəfəsini birləşdirmək onun yaradıcılığının əsas fəlsəfəsidir. Ələminin yaradıcılığı və ömür yolu təkcə poeziya sevərlərə deyil, həyatın hər sahəsində mükəmməlliyə can atan hər bir kəsə ilham verir.
Azərbaycanda şeirə, qəzələ qiymət verənlər, oxuyub zövq alanlar arasında Əli Ələmi adı xüsusi məhəbbətlə çəkilir. Həm klassik əruz ənənəsinə sadiq qalaraq, həm də müasir dilin sadəliyi və ahəngini qoruyaraq yazmaq hər qələm sahibinin işi deyil. “Pıçıldaş mənimlə çiçək dilində” məhz bu nadir balansı qoruyan, gül-çiçək qoxulu, sevgi və vətənpərvərlik ruhlu bir poetik topludur. Ən əsası oxuduğumdan belə qənatə gəldim ki, kitabda çap olunan qəzəl və şeirlər yalnız gözəlliyi tərənnüm etmir, həm də həyatın dərin hikmətini, fəlsəfəsini daşıyır.
Əli Ələminin poeziyası Nizami, Xaqani, Füzuli, Şirvani kimi klassiklərin ruhuna sadiqdir, amma təkrarı deyil. O, öz qəzəllərini müasir dövrün tələbiylə oxuculara çatdırır. Şair bu kitabla həm öz dövrünün, həm də gələcəyin oxucusuna doğma dilimizdə müraciət edir, bu isə gələcəkdə əsərin ədəbi irsdə möhkəm yer tutacağına əminlik yaradır.Şairin misraları qəzəlin ruhunu saxlamaqla, ərəb sözlərindən və birləşmələrindən uzaqlaşmaqla, öz dilimizin sadə və təbii ahənginə uyğun yazılıb. Bu isə oxucunun qəzəlləri sözbəsöz deyil, ürəkbəürək duymağına imkan verir.
Əli Ələmiklassik əruz vəznini qoruyaraq ona müasir təravət gətirən qəzəlxanlardandır. Əli Ələmi təkcə klassik əruz vəznini yalnız qoruyub saxlamır, həm də ona müasir nəfəs verir.
Professor Şahin Fazil də bu kitaba yazdığı “Ön söz” məqaləsində qeyd edir ki, Ələminin şeirlərində “sözlərin təbii ahəngində xoşagəlməz uzanmalar və gödəlmələr” azdır və şair “tam sadələşdirilmiş dil” ilə müasir oxucuya yeni bir yol açır. Qəzəllərində dil sadə və axıcıdır; mürəkkəb, anlaşılmaz tərkiblərdən uzaqdır. Bu sadəlik oxucuya əsərin musiqisini hiss etməyə, hər misranın sədasını ürəyində yaşamağa imkan yaradır.
Məncə kitabın adı heç də təsadüfi seçilməyib. Şair həqiqətən də oxucunu “çiçək dilində pıçıldaşmağa” çağırır.

...Elə pıçıldaşaq, bilən olmasın,
Bu dəli sevdaya gülən olmasın,
Sevgidən bizim tək ölən olmasın,
Çiçək aləmində, çiçək selində!
Pıçıldaş mənimlə çiçək dilində!..

Onun qəzəllərində təbiət, gül-çiçək, bahar nəfəsi sevgi ilə qovuşur:

Yeri vardır ürəyimdə onun, ey can, yeri var,
Çoxdu istəklilərim, ayrıca canan yeri var.

Mənə “can” söylədi, can verdi, rəqibim güldü,
Mən də “can” söyləyərəm yarə, nə nöqsan yeri var?

Yer edibdir bu, rəqibə, özünə yer tapmır,
Yox nə yerdə, nə də göydə ona ünvan, yeri var?

Cəhd edir bizləri əğyar ki, yoldan çıxara,
Çox təəssüf, aramızda hələ şeytan yeri var!

Nazlı canan nə zaman seyrə gülüstanə çıxır,
Gül-çiçəklər ki, onunçün olur əlvan, yeri var.

Çəkdi zülfün gül üzündən, elə bil gün çıxdı,
Onda bildim ki, üfüqdə qızran dan yeri var.

O müqəddəs bir ocaq tək yanır, aləm isinir,
Ələmi, yarə qoşul yan, olar ehsan, yeri var.

Bu beytlər oxucuya baharın təravətini, sevginin ilk parıltısını hiss elətdirir. Başqa bir qəzəldə isə həsrət və sükut duyğulu şəkildə dillənir:

Yenə də qar ələnir başıma səssiz-səssiz,
Qoşulubdur niyə göz yaşıma səssiz-səssiz?

Qərq edib busələrə, dərdimi bilməkmi dilər?
Nə deyim indi bu sirdaşıma səssiz-səssiz?

Elə bil daş asılıb, ağrı çəkən qəlbimdən,
“Daha düş”, - yalvarıram daşıma səssiz-səssiz.

Ruhumu incidib ağrıtdı, rəqibə lə`nət,
Su qatır hər zaman o, aşıma, səssiz-səssiz.

Doğulub mənlə ekiz, gəldi bu dünyayə qəmim,
Dözürəm sevgili qardaşıma, səssiz-səssiz.

Baş qoyub, mən o dizin üstünə, rahət ölərəm,
Baxa bilsəm sənə - başdaşıma səssiz-səssiz.

Heç unutmam, Ələmi, ruhu gözəl sevgilimi,
Nəqş olub ruhuma, yaddaşıma səssiz-səssiz!

Burada həm tənhalığın, həm də dərin bir sevginin incə kədəri oxucunu bürüyür. “Pıçıldaş mənimlə çiçək dilində” yalnız bir şeir-qəzəl toplusu deyil, sevgi, vətənpərvərlik və təbiət eşqi ilə yoğrulmuş bir poetik dünyadır. Əli Ələminin bu kitab vasitəsi ilə oxucuya ötürdüyü fikir əslində çox sadədir: “dünyanı gözəlləşdirən, elmi də, sənəti də dəyərə çevirən yalnız sevgidir.”
Əli Ələminin şeirləri də qəzəlləri kimi sadə, səmimi və axıcıdır. Onun misralarında baharın təravətini, eşqin alovunu, sevginin həsrətini, ayrılığın kövrəkliyini və hisslərin hıçqırıq səsini hər kəs öz könlünə uyğun bir pıçıltı ilə eşidir:

Bəs deyirdin, köçüb gələr durnalar,
Mənim durnam uçub getdi baharda!
Gəlib çıxıb nə qədər ki durna var,
Mənim durnam bə hardadır, bə harda?!

Durna telin atıb, gedib, mənimçün,
Ki, sevgiylə ona yazım şeirlər?
Səni sevir, sənə olmaz qənim, çün,
İlham pərin o, olacaq deyirlər!

Bu eşqdir, bu sevginin tayı yox,
Hardan gəldi bu çağımda, nə bilim.
Göz yaşlarım niyə səssiz, hayı yox,
Qoşalaşıb yanağımda, nə bilim.

O gedəndən düşüb dünya gözümdən,
O gözəllik, eh, nə bilim necoldu?
Danışmırıq, küsdüm özüm-özümdən,
Dil-dil ötən şirin dilim necoldu?

Bir günəşdi o, doğmuşdu bəxtimə,
Hər səhəri gözləyirəm, doğarmı?
Göylərdən en, qaldır məni təxtimə,
Desəm ona, yağış olub, yağarmı?

Bəs deyirdin, köçüb gələr durnalar,
Mənim durnam uçub getdi baharda!
Gəlib çıxıb nə qədər ki durna var,
Mənim durnam bə hardadır, bə harda?!

Hələ zamanında “Pıçıldaş mənimlə çiçək dilində” kitabının redaktoru, tarix elmləri doktoru, professor Şahin Fazil qeyd edib ki, “Qəzəlxan Əli Ələminin qələmi müasir Azərbaycan qəzəlinin ələmi ola biləcək!”
Bəli, mən də professorun fikiri ilə tam razıyam. Bu kitabı oxuyan hər kəs gül-çiçək içində pıçıldayan bir şairin səsini eşidəcək və Əli Ələminin qələmi müasir Azərbaycan qəzəlinin parlaq ələmi olduğuna onlar da mənim qədər inanacaqlar.
Mən buna əminəm!..

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.09.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Mədəniyyət xadimlərimiz içində bir neçə Arif Babayev olubdur. Musiqi və kino sahəsinin məşhur Arif Babayevləri. Üstəlik, nisbətən uzaq dövrlərdə bir Arif Babayev də olub. Həm rejissor, həm ssenarist, həm aktyor kimi kinonun hər tərəfinə nüfuz etməyi bacarıbdır.

Rejissor Arif Babayev 25 sentyabr 1928-ci ildə Bakıda anadan olub. 1947-1953-cü illərdə M.A.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun rejissorluq fakültəsində təhsil alıb. 1956-1968-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Teleradio komitəsində çalışıb.

1964-cü ildən "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında bir neçə sənədli, 8 tammetrajlı bədii və 1 qısametrajlı bədii film çəkib.

Rejissor kimi

1. Dostluq dili

2. Xəzərdə möcüzə

3. Xəzər sahilində şəhər

4. Şən əhvalatlar

5. Zirvə

6. Şəhərimizin uşaqları

Ssenari müəllifi kimi

1. Dostluq dili

2. Şəhərimizin uşaqları

3. 10 dəqiqə poeziya

4. "Artek"in bütün qızılı

5. Bahar gəlir

Aktyor kimi

1. İnsan məskən salır

2. Bizi bağışlayın

Mükafatları

- "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı

- İrəvanda II Zaqafqaziya və Ukrayna respublikaları filmlərinin "Prometey-68" zona kinofestivalında "İnsan məskən salır" filmi üçün "ən yaxşı debütə görə" Diplom

- Kiyevdə Zaqafqaziya və Ukrayna respublikalarının "Prometey-69" III zona kinofestivalında "Uşaqlığın son gecəsi" filmi üçün Gənclik üçün ən yaxşı filmə görə Mükafat

- Bakıda VII Ümumittifaq kinofestivalında "Ömrün ilk saatı" filmi üçün fəhlə sinfi və nəsillərin varisliyi mövzusuna müraciətə görə həvəsləndirici Diplom

- "Birisigün, gecəyarısı…" filmi üçün SSRİ Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsinin çekistlər və sərhədçilər haqqında ən yaxşı kino əsəri üçün III mükafat

- "Birisigün, gecəyarısı…" filmi üçün Azərbaycan Dövlət Mükafatı.

26 avqust 1983-cü ildə 54 yaşında vəfat edib. Rejissor haqqında 2000-ci ildə "Kinorejissor Arif Babayev" sənədli filmi, həmçinin bir neçə televiziya filmləri çəkilib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.09.2025)

Bu gün Bakıda, Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun qərargahında “Türk irsi dünya arenasında” mövzusunda dəyirmi masa keçirilib. Dəyirmi masanı Fond Azərbaycan Milli Konservatoriyası ilə birgə təşkil edibdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, tədbirdə görkəmli türk mədəniyyət xadimlərinin 1925-ci ildə Parisdə keçirilən Ümumdünya Müasir Dekorativ və Sənaye Sənəti Sərgisində triumfal çıxışının 100 illiyi qeyd edilib.

Bu sərgi XX əsrin birinci yarısında dekorativ sənətdə “art-deko” cərəyanına öz adını verməklə yanaşı, həm də türk xalqlarının mədəni nailiyyətlərinin tanınması üçün mühüm platforma olub. Məhz orada Türk dünyasının nadir mədəni irsi ilk dəfə dünya arenasında təqdim edilib. Sərgidə türk xalqlarının incəsənət xadimlərindən ibarət nümayəndə heyətinin, o cümlədən görkəmli mədəniyyət xadimlərinin 11 konserti olub - əfsanəvi Azərbaycan müğənnisi Şövkət Məmmədova, özbək müğənnisi Kari-Yakubov Muxitdin, parlaq rəqqasə Tamara xanım, qazax müğənnisi Emre Kaşaubayev və Başqırdıstandan olan kuray ifaçısı Yumabay İsyanbayev səhnədə çıxış ediblər.

Tədbiri giriş sözü ilə Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova açıb. O, çıxışında mədəni irsin qorunub saxlanması və gənc nəslə çatdırılmasının, müasir türk dünyagörüşünün formalaşdırılması yolu ilə ümumi türk şüurun inkişafı və təkamülünün fondun əsas missiyası olduğunu vurğulayıb.

Qeyd edib ki, mədəniyyət və mənəvi dəyərlər türk xalqlarını birləşdirən, qarşılıqlı anlaşmanı gücləndirən və onları daha parlaq gələcəyə aparan körpüdür.

Xanım Raimkulova bildirib ki, mənəvi dəyərlərin inkişafı və zənginləşdirilməsi üçün maarifləndirici layihələrin həyata keçirilməsi, birgə səylərin göstərilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu cür təşəbbüslər mədəni ənənələrin və özünəməxsusluğun qorunub saxlanmasına töhfə verməklə yanaşı, elm, təhsil və yaradıcılıq sahələrində əməkdaşlıq üçün geniş imkanlar açır.

Daha sonra Azərbaycan Milli Konservatoriyasının rektoru professor Kamilə Dadaşzadə çıxış edib. O, birgə layihənin əhəmiyyətini vurğulayıb. Qeyd edib ki, fond fəaliyyət göstərdiyi müddətdə Türk dünyasının inkişafına mühüm töhfələr verib, mədəni əlaqələrin möhkəmləndirilməsinə yönəlmiş irimiqyaslı layihələr həyata keçirib.

Dəyirmi masanın məqsədi bu hadisənin tarixi əhəmiyyətini vurğulamaq, türk mədəniyyətinin və türk xalqlarının peşəkar ifaçılıq məktəblərinin böyüklüyünü nümayiş etdirmək olub.

İştirakçılar Paris sərgisinin XX əsrdə incəsənətin inkişafına təsirini və onun bugünkü aktuallığını müzakirə ediblər. Görkəmli ustadların xatirəsinin yaşadılmasına, onların yaradıcılığının təbliğinə, bu ənənələri davam etdirən, Türk dünyası adət-ənənələrinin qorunub saxlanması və inkişaf etdirilməsində iştirak edən gənc ifaçıların dəstəklənməsinə xüsusi diqqət yetirilib.

Tədbirdə həmçinin Qazax Milli Xreoqrafiya Akademiyasının rektoru Bibigül Nusibcanova, Özbəkistanın Mədəniyyətşünaslıq və Qeyri-Maddi Mədəni İes Elmi-Tədqiqat İnstitutunun direktor müavini İradə Dadacanova, Başqırdıstan Dövlət İncəsənət İnstitutunun kafedra müdiri, Dövlət Karayçılar İttifaqının sədri Artur Qaysarov və digərləri çıxış ediblər.

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova tədbirdən sonra jurnalistlərə müsahibəsində cari ilin bütün Türk dünyası üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb etdiyini qeyd edib. Düz yüz il əvvəl, 1925-ci ildə böyük Paris sərgisində görkəmli mədəniyyət xadimlərinin təntənəli çıxışı olub, bununla da tarixdə unudulmaz səhifəyə imza atılıb. Bu gün, bir əsr sonra Azərbaycan, Qazaxıstan, Özbəkistan, Başqırdıstan musiqişünasları və tədqiqatçıları yenidən toplaşaraq əcdadlarının ənənələrinin ilhamla səslənməkdə davam etdiyini, nəsilləri və bütün Türk dünyasını birləşdirdiyini təsdiq edirlər.

Bundan gözəl nə ola bilər?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.09.2025)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

Dilimizdə bir çox Atalar sözləri əsl mahiyyətini itirib təhrifə məruz qalmışdır. Onlardan bir neçəsi ilə tanış olaq.

"Şərikli malın olunca şərikli arvadın olsun." Hamı bu atalar sözünü düzgün başa düşmür. Belə söz deyib Atalar?

Amma əslində söz belədir. "Şərikli malın olunca şərikli arvatın olsun." Arvat çəki daşı deməkdir. Ona görə deyirmişlər ki, arvatın (çəki daşın) şərikli olsun, amma malın şərikli olmasın......

"Düz Düzdə qalar"

Yazıda qramatik səhv var. Amma bu səhv mahiyyəti məhv edir. Əslində həmin atalar sözü belədir. "Düz düz də qalar". Bizim təfəkkür "Də"ni ədatdan çıxarıb "Düzə" birləşdirib. Dəqiq fikir budur. "Düz düz də qalar" yəni düzü dəyişdirməyə çalışmayın. Düz düz də qalar.

"Bağa baxarsan bağ olar, baxmazsan dağ olar"

Kəlamdakı “dağ” sözünü bir çoxları “yüksəklik” mənasında başa düşür. Lakin bu sözün başqa mənası da var: dərd, yara (ürəyinə dağ çəkmək). Bu atalar sözündə dağ “dərd” mənasında işlənib. Yəni əgər bağa yaxşı baxsan, o da yaxşı məhsul verər, ürəyin açılar, sevinərsən. Yox, əgər yaxşı qulluq etməsən, məhsul götürə bilməzsən, bu da sənin üçün dərd olar, bağ gözdağına çevrilər.

“Su kiçiyin, yol böyüyün”

Bu atalar sözünü əsas tutaraq suyu ilk növbədə kiçiyə təklif edir, yolla gedərkən böyüyü qabağa buraxırlar. Lakin ilkin variantda bu kəlamda “su” deyil, “suç” (səhv, günah) sözü işlənib. Müdriklərin fikrincə, kiçiklər səhv edə bilərlər, lakin böyüklərin vəzifəsi onlara doğru yol göstərməkdir. İndi “suç”, yəni “günah” sözünün sonundakı samit düşüb və “su” şəklində işlənir.

"Gözəllik ondur doqquzu dondur"

Atalar sözü əslində belə deyil. Təhrif olunmuş şəkildə bizə çatdırılıb. Əslində belədi:

"Gözəllik 10-du 9-cusu dondu."

"Eşşək nə bilir zəfəran nədir?"

Əslində isə eşşəyin zəfəranlı plova heç bir adiyyəti yoxdur.

"Eşşək nə bilir zərpalan nədir?"

Yəni eşşəyin palanı adi oldu ya zərli oldu, onun üçün fərq etmir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.09.2025)