Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

Misirdə böyük sərkərdə Məhəmməd Kərim fransız sərkərdəsi Napoleonun başçılıq etdiyi orduya qarşı döyüşərək, ona qarşı güclü müqavimət göstərir. Döyüşlərin birində o, əsir düşür və  ona ölüm hökmü çıxarılır.

Onu Napoleonun yanına gətirirlər. Napoleon ona deyir:

- Vətənini belə cəsarətlə müdafiə edən bir adamı edam edəyəcimə görə çox təəssüf edirəm. İstəmirəm ki, tarix məni öz vətənlərini müdafiə edən qəhrəmanların qatili kimi xatırlasın. Ona görə də mən sizi həlak olan əsgərlərimə görə kompensasiya olaraq on min qızıl sikkə müqabilində bağışlayacağam.

Məhəmməd Kərim gülümsəyərək deyir:

- Mənim belə bir məbləğim yoxdur, amma tacirlərin mənə yüz min qızıl sikkədən çox borcu var.

Napoleon deyilən məbləğin çatdırılması üçün ona möhlət verir. Kərim özünü qurban verdiyi insanlara ümid bəsləyərək, ayağı zəncirli və işğalçı əsgərlərinin müşayiəti ilə bazara gedir.

Lakin heç bir tacir ona kömək etməyir, əksinə, onu İsgəndəriyyənin dağıdılmasında və iqtisadiyyatlarının tənəzzülə uğramasında günahkar olmaqda ittiham edirlər.

Məhəmməd Kərim Napoleonun yanına qəlbi qırılmış və kədərli halda qayıdır. Napoleon ona deyir:

- Mən səni bizimlə vuruşduğun üçün yox, vətəninin azadlığından daha çox ticarətə dəyər verən qorxaq xalqa canını qurban verdiyin üçün edam edəcəyəm.

Məhəmməd Rəşid Ridanın dediyi kimi: “Cahil cəmiyyət üçün ayağa qalxan, kor adamın yolunu işıqlandırmaq üçün bədənini yandıran adam kimidir”

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.08.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Vəhdət Partiyasının sədri, yazıçı, publisist Adəm İsmayıl Bakuvinin ölkənin Birinci Vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyevadan bəhs edən “Çağdaş dövrün görkəmli qadınının fəlsəfi portretinə cizgilər” məqaləsini təqdim edir. 

Dünya sivilizasiyası tarixi insan fəaliyyətinin, demək olar ki, bütün sahələrində görkəmli qadın obrazları ilə zəngindir. Bu qadınlar təkcə öz ölkələri deyil, bütün dünyada inkişafın simvolu olublar. Bəs, bu fenomenal qadınlar öz fəaliyyətlərində hansı fəlsəfi, mənəvi və əxlaqi imperativlərdən qaynaqlanıblar?

Bu baxımdan yanaşsaq, insan düşüncəsinin müəyyən fəlsəfi əsaslarını yaradan görkəmli qadınları xatırlamaq olar. Məsələn, Platon və Aristotel fəlsəfəsini tədris edən İsgəndəriyyəli Hipatiya (b.e. V əsr) fəlsəfənin məqsədi kimi Tanrı ilə mistik qovuşma haqqında Platonun həqiqətini müdafiə edirdi. Zərif cinsin ümumbəşəri fəlsəfi konsepsiyaların əsasını formalaşdıran digər nümayəndələrinin də adlarını çəkmək olar. Bu nəzəri səylər qadınların cəmiyyətdəki mövqeyini ucaldıb və onları bəşəriyyətin rifahı naminə ən qabaqcıl ideyaların daşıyıcısı və icraçısına çevirib.

Doğrudan da, Kleopatra qədim Misir dövlətini Romanın müdaxiləçi təcavüzlərindən qoruyanda və ya Janna D'Ark Fransa torpaqlarını ingilis əsarətindən azad edəndə ilahi, tanrısal başlanğıcla əlaqəyə dair fəlsəfi ideyanı əsas tutmurdularmı? Bəs, İkinci Dünya müharibəsindən sonra dövlət suverenliyi qazanmış ölkələrin hərtərəfli tərəqqisi naminə öz həyatlarını qurban vermiş İndira Qandi və Benazir Bhutto necə?! İstənilən halda, mövcud sivilizasiyanın dəyişdirilməsi üçün böyük qadın dövlət xadimlərinin hər cür fədakarlığının əsasında onların obrazını formalaşdıran fəlsəfi, mənəvi-əxlaqi motivlər dayanır.

Azərbaycan torpağı həmişə öz xalqına hörmət gətirən, onun sarsılmaz azadlıq iradəsini, dərin mədəniyyətini, qeyri-adi tolerantlığını və misli görünməmiş intellektini simvolizə edən görkəmli qızları, qadınları ilə tanınıb. Məsələn, ağlı və uzaqgörənliyi sayəsində dövlətin idarə olunmasında fəal iştirak edən Ağqoyunlu hökmdarı Uzun Həsənin anası Sara Xatunu nümunə gətirmək yetərlidir. Yaxud parlaq aristokratik görünüşü, dərin, hərtərəfli ağlı ilə heyran edən görkəmli şairə Xurşidbanu Natəvan. Bu kateqoriyada XI əsrin öz lirik-fəlsəfi rübailəri ilə məşhur olan görkəmli şairəsi, İslam İntibahının parlaq nümayəndəsi Məhsəti Gəncəvi xüsusi yer tutur.

Müasir dövrdə də adları Azərbaycan tarixinə qızıl hərflərlə yazılmış çoxsaylı görkəmli qadınlar var - tarixi ənənə bu gün da davam eləyir. Hər kəsdən öncə, təbiidir ki, bir neçə mötəbər ad çəkilməlidir: Azərbaycan oftalmologiyasının inkişafına əvəzsiz töhfələr bəxş edən, bu sahədə yeni istiqamət müəyyənləşdirən, qadınların respublikanın ictimai-siyasi proseslərdə iştirakına güclü təkan verən akademik Zərifə xanım Əliyeva; Azərbaycanda müasir şərqşünaslıq elminin əsasını qoyan, gələcək Azərbaycan diplomatiyasının ərəb-şərq dövlətləri ilə əlaqəsinin nəzəri əsasını yaradan akademik Aida xanım İmanquliyeva; müstəqil Azərbaycanın gələcək xarici siyasət kursunun əsasını qoyanlardan biri, görkəmli dövlət xadimi, sovet dövründə xarici işlər naziri olmuş Tahirə Tahirova!

Ölkəmizin son dönəmlərdə möcüzəli oyanışı və bəşər sivilizasiya piramidasının zirvəsinə intensiv yüksəlişinin bərəkətli axarında, proseslərin müsbət istiqamətə yönəlməsində qadınların rolu ilə bağlı tarixi ənənəni layiqincə davam etdirən Respublikanın Birinci Vitse-Prezidenti Mehriban Əliyevanın fəaliyyəti ilə sözügedən meyil özünün yeni, daha yüksək mərhələsinə daxil olur.

Son 50 ildə siyasətdə qadınların rolunun artması bizi - Azərbaycan sakinlərini bu həqiqətən də, görkəmli şəxsiyyətin, onun Azərbaycan xalqının hərtərəfli rifahı və mədəni tərəqqidə dünya proseslərinə təsiri naminə böyük sonuclara gətirib çıxaran fəlsəfi baxışlarına daha ətraflı, daha diqqətli baxmağa sövq edir. Çünki hələ 2020-ci ildə Aİ milli parlamentlərində yerlərin və hökumət üzvlərinin 33%-i qadınların payına düşürdü.

Mehriban xanım öz ölkəsinin sosial-humanitar və mədəni modernləşməsinin ilhamvericisi və ümumdünya inkişafına öz əvəzsiz töhfələrini vermiş şəxs kimi  müasir dünyanın görkəmli qadın liderləri qrupuna daxildir. O ən qabaqcıl, mütərəqqi düşüncə və ideyaların saysız-hesabsız arsenalına malik, öz fəlsəfi potensialının əsas prinsiplərini rəhbər tutaraq, öz səylərini Azərbaycan mədəniyyətinin təbliğatı və Azərbaycan irsinin müdafiəsi, eləcə də, bir çox ölkələrdə mədəni abidələrin bərpası və xilas edilməsinə yönəldən bir mesenat kimi bütün dünyada tanınır. Bu və bir sıra digər amillər sayəsində Mehriban xanım təkcə Azərbaycanda deyil, onun hüdudlarından kənarda da sevgi və rəğbət qazanıb.

Bu görkəmli şəxsin dövlət-siyasi, ictimai-humanitar fəaliyyətinin çoxşaxəliliyi o qədər böyükdür ki, onun kiçik bir hissəsi belə bir məqalənin miqyasına sığışmaz. Oxucunun icazəsi ilə biz bu çoxşaxəliliyin fəlsəfi əsasına diqqət yetirəcəyik. Bu çoxşaxəlilik Mehriban xanımın Azərbaycan xalqının mədəni özünüreallaşdırması, onun mənəvi, ictimai-sosial durumunu və Azərbaycan hüdudlarından kənarda da bir çox ölkələri əhatə edən əməllərində aydın şəkildə öz əksini tapır. Onun beynəlxalq səviyyəli görkəmli siyasi və ictimai xadim, bütün dünyada bəşəriyyətin mədəni irsinin qoruyucusu kimi nüfuzu bir çox ölkələrin ictimai, parlament və hökumət xadimlərinin düşüncəsinə qida verir, Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunu misli görünməmiş yüksəkliklərə qaldırır ki, bu da, ilk növbədə, ölkəmizin imicinə müsbət təsirini göstərir.

Azərbaycanın Ümummilli lideri Heydər Əliyev tərəfindən Sovet İttifaqının dağıntıları üzərində yaradılmış müasir Azərbaycan dövlətçiliyinin əsaslarını möhkəmləndirmək üçün xalqımızın minilliklərin dərinliklərinə gedən mədəni nailiyyətlərini bütün dünya ictimaiyyətinə nümayiş etdirərək, ölkənin mədəni simasını ildən-ilə təkmilləşdirmək zəruri idi. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və onun sadiq silahdaşı - Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevanın bu istiqamətdəki nəhəng səyləri dövlətimizin beynəlxalq imicini gücləndirməyə, erməni dövlət təbliğatının Azərbaycan xalqının böyük mədəni irsini ləkələmək cəhdlərini sərt və güzəştsiz şəkildə dəf etməyə yönəlib. Bu aydın, ardıcıl bir siyasətin həyata keçirilməsi zəruri idi.

Əgər XIX əsrin görkəmli ingilis şairi və kulturoloqu Arnold Metyu vaxtilə "Mədəniyyət ahəngə və işığa can atmaqdır" deyirdisə, müasir dövrdə bu ahəngin və işığın parlaq təcəssümü görkəmli şəxsiyyət Mehriban xanım Əliyevadır! Mehriban xanımın fəaliyyətinin yalnız bəzi aspektlərini işıqlandırmaq belə yetər görəsən ki, dünya dövlət-siyasi elitası onun qeyri-adi şəxsiyyətinə necə heyrandır. Bu gün dünya Mehriban Əliyevanı Şərq və Qərb sivilizasiyasının sintezinin təcəssümü, dünya, Avropa və Şərq dünyagörüşü dəyərlərinin parlaq daşıyıcısı, müasir dövrün görkəmli siyasi xadimi kimi tanıyır.

Onun rəhbərliyi altında Fransada Luvrda İslam İncəsənəti Departamenti yaradılmış, Kann şəhərində Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri keçirilmiş, Parisdə Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi açılmış, Fransanın Dövlət Şərq Dilləri və Mədəniyyətləri İnstitutunda Azərbaycan dili fakültəsi fəaliyyətə başlamışdır. Onun birbaşa rəhbərliyi altında hazırlanmış layihələr sayəsində Versal sarayının ərazisindəki abidələr tarixi görünüşünü bərpa etmiş, Strasburq kafedral kilsəsinin XIV əsrə aid beş vitrajı, Fransanın müxtəlif bölgələrində 20 kilsə, Kapitol muzeylərindəki "Filosoflar zalı" bərpa edilmişdir. Onun inanılmaz iradə, fikir və səyləri ilə Azərbaycan dünyanın ən qiymətli xristian abidələrindən biri olan Vatikandakı Müqəddəs Marselin və Pyetronun katakombalarının bərpası, Müqəddəs Sebastyanın məzarlarının geri qaytarılması, Vatikan muzeyində Zevs heykəlinin və Sikstin zalının, eləcə də Vatikan Apostol Kitabxanasının əlyazmalarının bərpası kimi nəhəng bir layihəni həyata keçirən yeganə İslam ölkəsinə çevrilib.

Milli-mənəvi dəyərlərin qorunması və Azərbaycan mədəniyyətinin Mehriban xanım tərəfindən ardıcıl və diqqətlə həyata keçirilən təbliği proqramı UNESKO-nun İnsanlığın Qeyri-maddi Mədəni İrsi Siyahısına daxil edilmiş Azərbaycan muğamı kimi unikal qədim musiqi növünün təbliğinə xüsusi əhəmiyyət verir. Muğam sadəcə bir janr deyil, bu, Azərbaycanın ruhu, nəfəsi, fəlsəfəsi, səslər, melodiyalar və improvizasiyalarda əbədiləşmiş qədim tarixidir.

Ümumbəşəri musiqi kantatasının bu ucalığının məbədi 2009-cu ildə Bakıda yaradılan Beynəlxalq Muğam Mərkəzi oldu. Mərkəz gənc ifaçılara muğam sənətinin incəliklərini öyrənmək, vokal və instrumental imkanlarını nümayiş etdirmək imkanı verir. Mehriban xanımın təşəbbüsü ilə bu cür mərkəzlər respublikanın bütün bölgələri, həm Qarabağ, həm də digər rayonlarda yayılmışdır.

Bütün bunlar muğamın dünyada populyarlaşması və sevilməsini təmin edir və Azərbaycanın dünya musiqi sənətinin inkişafına mühüm töhfəsi kimi qəbul olunur. Bundan əlavə, Prezident İlham Əliyev və Mehriban Əliyevanın parlaq və səmərəli fəaliyyəti nəticəsində muğam sənətinin təbliğat aspektləri o qədər genişlənib ki, muğamın özü və onun əsas musiqi alətləri olan tar, kamança UNESKO-nun Ümumdünya İrsi Siyahısına daxil edilib.

Mehriban xanım Əliyeva təkcə Azərbaycan xalqının mədəni irsinin ardıcıl və qətiyyətli təbliğatçısı kimi deyil, həm də bütün xalqın, xüsusən də, Azərbaycandakı aztəminatlı ailələrin, uşaqların və yaşlıların maraqlarını güzəştsiz müdafiə edən böyük bir xeyriyyəçi kimi əfsanəvi bir ehtiram qazanıb. O, uşaqlara, ehtiyacı olanlara səmimi və davamlı qayğısına, Azərbaycan gənclərinin vətənpərvərlik, dünyada ən mütərəqqi ideyaları qəbul etmək, tolerantlıq və çalışqanlıq ruhunda tərbiyəsi üçün effektiv sistem yaratdığına görə insanların böyük sevgisinə nail olub.

Mehriban xanımın sərhədsiz xeyriyyəçilik fəaliyyəti sadəcə ənənəyə hörmətdən irəli gəlmir. Bu, siyasətə sürətlə daxil olmaq istəyən bu və ya digər ictimai-siyasi xadimin elektorata xoş görünmək üçün imic formalaşdırmaq cəhdi də deyil. Bu, görkəmli dövlət xadiminin öz xalqına və bütün bəşəriyyətə səmimi sevgi ilə dolu geniş qəlbindən gəlir.

Ehtiyacı olanlara kömək etmək, adi insanlara qarşı xeyirxahlıq və diqqət göstərmək Mehriban xanımın təbiətinin əsasını təşkil edir. Bu, onun ailə tərbiyəsinin təbii fabulası, bu ailə isə hələ tam öyrənilməmiş genetik kod vasitəsilə nəsildən-nəslə ötürülən həqiqi humanizmə əsaslanan Azərbaycan xalqının mənəvi elitarizminin nümunəsidir.

Yeri gəlmişkən, Brokhauz və Efron lüğəti xeyriyyəçiliyi "varlıların yoxsullara köməyə tələsmək kimi mənəvi borcu" kimi şərh edir və bir qayda olaraq, bu missiya əsasən kişi obrazı ilə əlaqələndirilirdi. Mesenat anlayışı da, ilk növbədə, güclü cinslə əlaqəli idi. Əslində, bu fəaliyyətin adı Roma aristokratı Qay Silni Mesenatın adından götürülmüşdür. Lakin dünya tarixi qadın xeyriyyəçiliyi və mesenatlığının bir çox nümunəsini bilirdi. Bu gün bunların ən parlaq nümunələrindən biri də Mehriban xanımın qəlbinin genişliyindən qaynaqlanan sosial siyasətidir.

Ölkənin birinci xanımı, Prezident İlham Əliyevin sadiq silahdaşı olan Mehriban Əliyevanın fəaliyyətinin bütün mənəvi və fəlsəfi incəliklərini nəzərdən keçirsək, onun dünya siyasətində baş verən hadisələrin dinamikasına təsiri hər gün artan Prezident İlham Əliyevin yanında rolu ilə bağlı bir sıra paralellər aparmaq olar. Məsələn, Amerika və dünya tarixinin görkəmli prezidentləri Franklin Delano Ruzvelt və Con Kennedi üçün mənəvi-psixoloji, əxlaqi istirahət və dünya sunamilərindən uzaq ailə limanlarının təcəssümü olan Eleonora Ruzvelt və Jaklin Kennedi kimi məşhur birinci xanımları xatırlamaq mümkündür.

Müasir dövrdə heç bir qadın siyasi xadim - Mehriban xanımdan başqa - Şərq qadınının müdrikliyini, etikliyini, zərifliyini Qərb qadınının siyasi modernizmi, intellekti, düşüncə azadlığı və bənzərsiz xarici üslubu ilə birləşdirə bilməmişdir. Hər iki böyük dünya sivilizasiyasının bütün bu xüsusiyyətləri Mehriban Əliyevada inanılmaz harmoniyada birləşir.

Mehriban xanım Əliyevanın bu cür unikal şəxsiyyəti Azərbaycan xalqının bir neçə minillik mənəvi elitarizminin daşıyıcısı olması və yüksək əxlaqi simasını simvolizə edən fərdi genetik tərkibinə əsaslanır.

Bir tərəfdən, Mehriban xanım Əliyevanın simasında milli siyasi məkanda bu cür fenomenallığın meydana çıxması misilsiz bir hadisədir. Digər tərəfdən, Şərqin siyasi tarixində "Mehriban Əliyeva faktoru" qadınların siyasətə daha çox daxil olması və Şərq dünyasının bir çox ölkələrində idarəetmə strukturlarına çıxış imkanlarının genişləndirilməsi tendensiyasının davamlılığını nümayiş etdirir. Azərbaycan isə bu baxımdan Şərqin "qadın siyasəti"nin tarixi axarında öz sabit mövcudluğunu aydın şəkildə nümayiş etdirmişdir.

Mehriban Əliyeva fenomeni, şübhəsiz ki, gələcək dövrlərin tarixçiləri tərəfindən maraqla öyrəniləcək. Lakin Azərbaycan tarixinin indiki mərhələsində cəsarətlə demək olar ki, Mehriban xanımın unikal genetik kodu mənimsəməsi, əməksevərliyi, elmi, siyasi və idarəetmə biliklərini əldə etmək iradəsi ilə birlikdə onu həm yaradıcı, elmi özünüreallaşdırma, həm də ictimai və dövlət idarəçiliyi sahəsində yüksək zirvələrə çatdırmışdır.

Mehriban xanım Əliyeva Azərbaycan və postsovet məkanının tarixi baxımından müstəsna hadisədir...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.08.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Teatr həiqətən də möcüzəvi bir yerdir. Onun sehrinə düşdünsə, bir də heç vaxt bu sehirdən qurula bilmirsən.

Bu gün sizə tetara sədaqətlə xıdmət edən bir aktrisa - Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Artisti Əminə Babayeva barədə danışacağam. Əlbəttə ki, 75 illik yubileyini qeyd edən, haqsızlıqlarla üzləşən Əminə xanım barədə söz açmamaq qəbahət olardı.

Əminə Babayeva 27 avqust 1950-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. Səhnə fəaliyyətini ilk illərdə görkəmli rejissor Lütfi Məmmədbəyovun rəhbərlik elədiyi Xalq Teatrında başlayıb. İlk gündən irili-xırdalı bir çox uğurlu tamaşalarda çıxış edib.1969-cu ildə görkəmli rejissor Tofiq Kazımovun dəvəti ildə Azərbaycan Dövlət Akademik Teatrından fəaliyyətə başlayıb. Teatrda ilk rolu X. Vahidin "Bağ qonşuları" tamaşasında Rəmziyyə obrazı olub.

 Teatrda işlədiyi müddət ərzində o həm klassik, həm də çağdaş Milli və əcnəbi dramaturqlarının pyeslərinin tamaşalarında dram obrazlarına səhnə həyatı verib. Ə. Babayeva 1985-ci ildə Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun Mədəni maarif işi fakültəsini bitirib. Azərbaycan televiziyasında müxtəlif proqramlarda, o cümlədən "Poeziya axşamı","Komediyalar axşamı","Hekayələr axşamı" adlı verlişlərdə mütamati olaraq çıxış edirdi. Oynadığı bir çox teatr tamaşaları və televiziya tamaşalarının lentləri Qızıl Fondda saxlanılır.

Aktrisa 1990-cı ildə Akademik Milli Dram Teatrının direktoru olan xalq artisti Hüseynağa Turabov tərəfindən teatrdan uzaqlaşdırılıb.10 il səhnədən ayrı düşən aktrisa 10-ildən sonra 2000-ci ildə İrəvan Azərbaycan Dövlət Dram Teatrında işləməyə başlayıb, daha sonra Bakı Bələdiyyə Teatrında az müddət çalışıb.10 il ərzində aktrisa "Əlvida" adlı 16 seriyalı bədii filmdə əsas obrazlardan birinə - Ana roluna çəkilib, eləcə də bir neçə bədii filmlərdə rol alıb..

2002-ci ildə televiziya rejissoru Rövnəq Həsənli Əminə Babayevanın həyat və yaradıcılığından bəhs edən "Bu nağılın sonu yoxdu" adlı film çəkib. 16 il Akademik Milli Dram Teatrından uzaqlaşdırmasından sonra 2006-cı ildə yenidən Akademik Milli Dram Teatrına qayıdan Əminə Babayeva T. Kazımovun "İmzanının hökmü" tamaşasında Nazlı xanım obrazını yaradıb və o gündən teatrda fasiləsiz çalışır.

Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrı

1969–1990-cı illərdə oynadığı rollar

- Rəmziyyə("Bağ qonşuları"X. Vahidin)

- Naz-Naz ("Yol ayrıcında", İslam Səfərli)

- Vəfa, Vəfanın qızı ("Xəyyam" Hüseyn Cavid)

- Fitnə ("Fitnə", Abdulla Şaiq)

- Rassa ("Nazirin xanımı", Branislav Nuşiç) (birinci quruluş, 1970-ci il)

2006-cı ilə Akademik Milli Dram Teatrında yenidən qayıdığı gündən teatrda oynadığı rollar

- Nazlı xanım ("İmzanının hökmü" Tofiq Kazımov)

- Missis Boyl ("Tələ", Aqata Kristi)

- Semeçka satan("Qatarın Altına Atılan Qadın" Afaq Məsud)

- Gülpəri ("Qaraca qız", Abdulla Şaiq)

- Pəri xanım ("Lənkəran xanının vəziri", Mirzə Fətəli Axundzadə)

Filmoqrafiya

1. Kişilər

2. Göz həkimi

3. Qeybdən gələn səs

4. Bu nağılın sonu yoxdu

5. Mötəbər insanlarımız

6. Sonuncu şahid (film

7. Sarıköynəklə Valehin nağılı

Mükafatları

- İlin ən yaxşı aktrisası

- Fəxri mədəniyyət işçisi

- "Sənətkar" medalı

- "Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Artisti" fəxri adı

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.08.2025)

DÜNƏN NÖVBƏTİ DƏFƏ LAÇIN ŞƏHƏR GÜNÜ QEYD EDİLDİ

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının redaktoru

Laçın bir şəhərin, şərti dövlət sınırı boyunca yerləşən bir el-obanın adıdır. Üç onillik boyunca kədərin, şübhənin və bəkirsizliyin adıydı Laçın. İndi Laçın adı bir yaddaş, qürur, dərs və inam simvoludur. Dağların qoynunda sanki qanad açmış bu şəhər, illərlə işğalın qara kölgəsi altında qalsa da, yenidən azadlığa qovuşaraq Azərbaycanın dirənişini, əzmini, iradəsini təcəssüm etdirir.

1992-ci ilin 18 mayı… Bu tarix Laçının sinəsinə dağ basdı. Düşmən işğalı təkcə evləri, küçələri, abidələri yox, həm də insanların taleyini oda verdi. 300-dən artıq insan həlak oldu, yüzlərlə mədəniyyət, təhsil, səhiyyə ocağı yerlə-yeksan edildi. Dünya dilsiz qaldı, amma Laçının dağları susmadı, susmadı – olanları yaddaşına, olmalıları ümidinə yazdı.

Nəhayət vaxt gəldi - vədə yetişdi: Azərbaycan güc topladı, haqqın səsinə güvəndi. 44 günlük Vətən müharibəsi bu dağların səsini, sözünü, özünü və qaynar bulaqların korlaşmaqda olan gözünü azadlığa qovuşdurdu. 2020-ci ilin son ayının ilk günündə Laçın rayonu, 2022-ci ilin səkkizinci ayında isə Laçın şəhəri, Zabux və Sus kəndləri yenidən Azərbaycanın bayrağı altında dərin bir nəfəs aldı. Bu dönüş, qürbətdə qalan laçınlıların qəlbinə sevinc bəxş etdi, düşmənin yalan tarixlərinə isə son qoydu.

Bu gün Laçın yeni nəfəs alır. Güllələnmiş divarların yerində çağdaş evlər boylanır, xarabalıqların yerində parklar, məktəblər, fabriklər tikilir. Hava limanı, hidroelektrik stansiyalar, sənaye zonaları, turizm mərkəzləri – bunlar Laçını təkcə bərpa etmir, həm də gələcəyə aparır. Prezident İlham Əliyevin dediyi kimi: “Əgər cənnətin təsviri varsa, bu gün bax, budur”.

Ən böyük sevinc isə odur ki, laçınlılar artıq doğma torpaqlarına dönür. Üç onillik həsrətdən sonra uşaqlar yenidən məktəb yolundadır, evlərin bacasından tüstü qalxır, həyətlərdə yenidən çiçəklər açır. Mina-tələlər yerində uşaqlar üçün oyuncaqlar qoyulur… Bu qayıdış Laçınla birgə, bütövlükdə Azərbaycanın ruhuna dirilik gətirir.

Laçın şəhəri artıq bir mədəniyyət ocağıdır.

Laçın – qürurun rəmzi, ümidin inama çevrildiyi yer və daha gözəl sabahların nəğməsidir.

İllərin ağrısı indi dirçəlişin sevinci, dağıntılar isə quruculuq möcüzəsi ilə əvəzlənib. Bu gün Laçına baxan hər kəs Azərbaycanın gələcəyini görür.

Şəhidlər ölmədi, Vətən bölünmədi!

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.08.2025)

Aygül Bağırova,

“Qalib Sərkərdənin Zərif Gücü – Mehriban Əliyeva” kitabının müəllifi. “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün.

Bir il öncə elə bu tarixdə qardaş Özbəkistanın qədim və doğma ruhlu Daşkənd şəhərində “Qalib Sərkərdənin Zərif Gücü – Mehriban Əliyeva” adlı kitabımın təqdimat mərasimi keçirilmişdi. O gün həyatımda heç vaxt unuda bilməyəcəyim bir zirvə idi və həmin günü sözün əsl mənasında ruhuma həkk olunan günlərindən biri olaraq xatırlayıram.

Mehriban xanım Əliyeva haqqında kitab yazmaq düşüncəsinə gəldiyim ilk gündən öz içimdə bir qərarımı möhkəmləndirdim: mən bu kitabın hər cümləsini yaşamalıydım. Mehriban xanımın şəxsində gördüyüm gücü, sədaqəti, vəfası, dövlətə və xalqa sonsuz xidmətini yalnız cümləylə bərabər, könlümə də həkk etdim.Axı Mehriban xanım haqqında yazmaq təkcə bir bioqrafiyanı yox, bir millətin yaddaşını, bir xalqın mərhəmətə olan inamını, bir dövlətin qürurunu yazmaqdır. Kitabımın hər səhifəsini tamamladıqca sanki birinci xanımın portretini çəkirdim-xalqın ürəyindən keçən minlərlə təşəkkürü, minlərlə duaların səsini, bir qadının dövlətə necə nəfəs olduğunu, necə şəfqətlə yol göstərdiyini, necə səssiz gücə çevrildiyini yazdım. Mehriban xanım barədə yazmaq bir şəxsiyyət portretini yaratmaqla yanaşı, həm də dövlətçilik fəlsəfəsinin, milli təfəkkürün, Azərbaycan qadınının dəyərlər sistemindəki möhtəşəm yerinin bədii və publisistik təqdimatıdır. Və mən bu yazı missiyasını bir övlad və bir vətəndaş məsuliyyəti kimi yaşayırdım. Kitabın səhifələri arasında qələmimlə çəkdiyim portret birinci xanım obrazı ilə bərabər millətinə analıq edən bir qadının, xalqın ağrısını ürəyindən keçirən bir şəxsiyyətin, dövlət siyasətinə zərif ruhuyla qatılan bir liderin ömür yolu vardı. Mehriban xanımın həyat salnaməsində Azərbaycanın son illərdəki bütün qələbələrinin, bütün yüksəlişlərinin, bütün xoşbəxt sabahlarının əksi görünür.

Və indi bir il sonra, eyni tarixdə, yenə də bu müqəddəs ada, bu ucalıq timsalına olan sonsuz ehtiramımla qələmə sarılıram.Çünki 26 avqust günü Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, xalqın qüruru və türk dünyasının iftixarı olan Mehriban xanım Əliyevanın doğum günüdür. Bu gün arxaya dönüb baxanda görürəm ki, müəllifi olduğum kitabım bir xalqın öz şəfqətli qələmiylə ucaltdığı sayğı abidəsidir. Və bu abidənin mərkəzindəki qadın, mərhəmət simvolu,qətiyyət,sədaqət və dövlətə səssiz xidmət fəlsəfəsinin özüdür.

Mehriban xanım bu millətin ruhuna çevrilmiş qadındır.Onun timsalında biz Vətən sevgisini əməllə, sadəliklə, təmənnasız fədakarlıqla görürük. Onunla dünya xalqları Azərbaycan qadının tanıdı, dövlət kürsüsündə məhəbbəti, tribunada mərhəməti, sərhəddə vəfanı gördü. O, Vətən sevgisini dövlət siyasətinə, analıq mərhəmətini sosial ədalətə, Azərbaycan mədəniyyətinə olan ehtiramını isə beynəlxalq nüfuza çevirməyi bacarmış nadir simalardandır. Heydər Əliyev məktəbinin mənəvi yetirməsi, Prezident İlham Əliyevin sədaqətli silahdaşı, Azərbaycan qadınının ağıl və iradə zirvəsidir.Bir daha əminliklə deyirəm: Mehriban xanım haqqında yazmaq Azərbaycanın ruhuna məktub yazmaq kimidir. Onun hər addımında səmimiyyət, hər sözündə məsuliyyət, hər təşəbbüsündə vətəndaş mənafeyi dayanır.

Bu gün doğum gününü qeyd edən Mehriban xanıma olan sevgimizi, ehtiramımızı təbii ki, təkcə rəsmi təbriklə ifadə edə bilmərik. O, xalqın qəlbində yaşadığı kimi, həm də hər bir layiqli Azərbaycan qadınının daxili gücünün, səssiz mübarizəsinin və təmənnasız xidmətinin simvoludur.

Bu yolda, bu təbrikdə, bu sevgi yazısında bir müəllif, bir ana, bir vətəndaş olaraq qürurla deyirəm:

Ad gününüz mübarək, Mehriban xanım!

Siz bizim sabitliyimizə sirayət edən səssiz gücsünüz. Qalib sərkərdəmizin zərif gücü, xalqın şəfqətli etimadı, Azərbaycanın saf sevgisisiniz.

Qoy adınız,hər zaman ucaldıqca ucalan yazılarda çəkilsin.

Qoy varlığınız səcdələrin pıçıltısında,dualardakı titrək səsdə yaşasın.

Qoy varlığınız qəlblərin ən dərin qatında toxunsun insanlara.

Qoy ömrünüz xalqın dualarıyla naxışlansın.

Qoy yolunuz dövlətin işığıyla nurlansın,xalqın inamıyla ucalansın,Prezidentin qətiyyəti, xalqın sədaqəti ilə bir ömür parlasın...

Çünki bu torpaq sizi ürəklə çağırır.

Bu millət sizi titrək dodaqla yox, sevgi ilə xatırlayır.

Və bu Vətən hər gün siziana dualarının zirvəsinə ucaldıböz qüruruna çevrilir.

Sizin adınızla bizə müraciət edən bir Vətən övladı var səslənəndə içimizi isidən,

qəlbimizə aram verən bir müraciət:

“Sizin Mehriban” elə xalqın dilində bir sığınacaq, bir ümid, bir inam…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.08.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Və rəssamlığın bir sahəsi də var: kino rəssamı. Filmlərin uğurlu alınmasında bu sənətin xüsusi qatqısı olur. Bir bqxın, bu gün Hollivudda peşəkar kino rəssamlarına necə ehtiyac var. Hətta Bollivudda kino rəssamları böyük məbləğdə kontraktlarla işləyirlər. Bizim müasir filmlərimizdə isə, nə gizlədək, kino rəssamları yerli-dibli olmur. Az büdcəli filmlərimizdə bu sahəyə pul ayrılmır.

Sovet dönəmində kino rəssamlığı sahəsində bir rəssam parlamaqdaydı  - Azərbaycan SSR əməkdar rəssamı Nadir Zeynalov.

O, 27 avqust 1928-ci ildə Bakıda anadan olmuşdu. 1943–1949-cu illərdə Azərbaycan rəssamlıq məktəbində təhsil alıb. 1949–1955-ci illərdə Moskva Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun rəssamlıq fakültəsində təhsil almışdı.

Yəni, biri var kino rəssamı olasan, tutalım, rəssamlıq institutunu, tərtibtçı rəssam kursunu və s. bitirib özünü bu sahədə sınayasan. Biri də var ölkənin bu sahədə bir nömrəli təhsil ocağında oxuyasan, ustadlardan dərs alasan.

1956-cı ildə Nadir Zeynalov "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında rəssam kimi fəaliyyətə başlayıb. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında rəssam kimi 40-a yaxın filmin yaradılmasında iştirak edib. İlk rəngli Azərbaycan bədii filminin quruluşçu rəssamı olub.

Filmoqrafiya

- Rəssam kimi

1. O olmasın, bu olsun

2. Mahnı belə yaranır

3. Məhəmməd Füzuli

4. Mahnı qanadlarında

5. Qatır Məmməd

6. Bir qalanın sirri

7. Axırıncı aşırım

8. Yeddi oğul istərəm

9. Oxuyur Müslüm Maqomayev

10. Həyat öyrədir

- Geyim rəssamı kimi

Şərikli çörək

- Haqqında çəkilən film

Rənglərin dili ilə. Nadir Zeynalov

Rəssam 16 mart 1987-ci ildə vəfat edib. Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.08.2025)

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova ölkənin Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyevanı doğum günü münasibətilə təbrik edib. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, təbrik mətnində deyilir:

“Azərbaycan Respublikasının 

Birinci vitse-prezidenti Mehirban xanım Əliyevaya

Hörmətli Mehriban xanım! 

Sizi doğum gününüz münasibəti ilə təbrik edir, Sizə uzun ömür və cansağlığı arzulayırıq.

Siz müasir Azərbaycanın dövlət quruculuğunda, ölkənin dünyada tanıdılmasında, habelə vətəndaşların rifahının yüksəldilməsində müstəsna xidmətləri olan örnək şəxsiyyət və həssas qəlbli dövlət xadimisiniz. Sizin Azərbaycanın zəngin mədəni irsinin, o cümlədən möcüzəli muğamının dünyada tanıdılmasındakı rolunuz, humanitar və xeyriyyəçilik fəaliyyətiniz, təhsil və səhiyyə sahələrinə verdiyiniz önəmli dəstəkləriniz, eləcə də Türk mədəniyyətinin və incəsənətinin inkişafındakı müstəsna xidmətləriniz tarixin qızıl səhifələrində daim yaşayacaqdır. Nəcib və humanist addımlarınız, insanların qayğılarına qarşı yüksək diqqətiniz Sizi dünyanın xeyirxahlıq rəmzlərindən birinə çevirmişdir. 

Bu gün doğma Qarabağ hər an çiçəklənir, inkişaf edir və uzun illər işğal altında qalmış Azərbaycan torpaqlarına həyat qayıdır. Siz, öz xalqınıza olan misilsiz sevginizin ifadəsi kimi Qarabağın sürətli quruculuğunda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Zati-aliləri cənab İlham Əliyevlə çiyin-çiyinə duraraq yorulmadan çalışır və möhtəşəm qayıdışın təmin edilməsinə mühüm töhfə verirsiniz. Həqiqətən də, Qarabağa etdiyiniz birgə səfərləriniz, eləcə də bu səfərlərdə həm təməli qoyulan yeni infrastruktur layihələri, həm də icrası başa çatan və insanların istismarına verilən yeni yaşayış mərkəzləri, mədəniyyət ocaqları Azərbaycan xalqının tarixi salnaməsinə əbədilik həkk edir. 

Hörmətli Mehriban Xanım!

Bir daha Sizi doğum gününüz münasibəti ilə təbrik edir, Sizə ailə səadəti, firavanlıq və dəyərli fəaliyyətinizdə yeni-yeni uğurlar arzulayırıq.

Hörmətlə, 

Aktotı Raimkulova

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti”

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.08.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

O, 1959-cu ilin avqust ayının 24-də Gəncə şəhərində dünyaya gəlib. Orta təhsilini orada başa vuraraq Bakıya üz tutub. Burada BDU-nun jurnalistika fakültəsinə qəbul olunub. 1981-ci ildə həmin fakültəni bitirərək ali təhsilə yiyələnib. Əmək fəaliyyətinə isə, 1981-ci ildə “Bakı- Baku axşam qəzeti”ndə müxbir kimi başlayıb. Bir müddət burada çalışdıqdan sonra, 1987-ci ildən bir neçə il “Azərittifaq”da baş təlimatçı olub. Daha sonra “Azərittifaq”ın “Azərbaycan kooperatoru” jurnalında baş redaktorun müavini vəzifəsində işləyib. Bir qədər sonra “Azərittifaq”ın Təşkilat və mətbuat xidməti idarəsinin rəisi vəzifəsində çalışıb. 2001-ci ildən “Xalq qəzeti”ndə bölgə müxbiri kimi fəaliyyətini davam etdirir. İki publisist kitabın müəllifidir...

Mühacirət tariximizin bilicisi, filologiya elmləri doktoru, professor Abid Tahirli onun haqqında yazır: “Heyrətamiz hafizəsi, çevik zəkası, bənzərsiz ünsiyyət qurmaq bacarıgı, baməzə söhbət və şux zarafatları, ətrafına qarşı diqqət və həssasiyyəti, açıq və demokratik düşüncəsi, yüksək milli- mənəvi dəyərləri ilə nəinki ötən əsrin 70-ci illərində təhsil aldığı qrupda, bütünlüklə jurnalistika fakültəsinin, həmçinin bizimlə qonşu Şərqşunaslıq, Hüquq fakültələrinin tələbələri arasında fərqlənir, sayılıb seçilirdi...”

Böyük şairimiz Məmməd Arazın yadigarı, əməkdar jurnalist İradə Tuncay isə onun barəsində söyləyir: "Onunla biz Universitetin jurnalistika fakültəsində birgə təhsil almışıq. Hələ tələbəlik illərindən o hər kəsdən seçilir, hamı tərəfindən sevilirdi. Onda qeyri-adi cazibə qüvvəsi vardı. İstənilən adamla bircə söhbətdən sonra həmin adam yenə də onunla həmsöhbət olmaq istəyirdi. Onun cazibəsini heç nə neytrallaşdıra bilmirdi. İllər keçsə də o, hələ də bu cazibəni qoruyub saxlaya bilib..."

Bəli, söhbət İlqar Musayeviç kimi də tanınan, İlqar Həsənovdan gedir. O İlqar Həsənovdan ki, həmkarı, əməkdar jurnalist İttifaq Mirzəbəyli onu belə təsvir edir: "İlk məqaləsi 6-cı sinifdə oxuyarkən “Kirovabad kommunisti” qəzetində işıq üzü görən İlqar Həsənov həm də sözün həqiqi mənasında milli mətbuatımızın təəssübkeşlərindəndir. İlk dəfə 17-18 yaşlarında ayaq basdığı "Xalq qəzeti" dəhlizlərində gördüklərini elə danışır, elə söyləyir ki, eşidən hər kəs bu redaksiyaya əstağfürullah, müqəddəs məkan kimi baxmaq istəyir. O, hətta hazırladığı kiçik bir xəbərdə bayağılıqdan uzaq olduğu kimi hansısa əhatəli məqaləni də canlı yazıya çevirməyə çalışır və nail olur. Həmişə də "biz jurnalist olana qədər Nəsir İmanquliyevdən, Ağababa Rzayevdən, Rəfael Nağıyevdən, Əfqan Əsgərovdan, Əşrəf Hacıyevdən, Əhməd İsayevdən həyat dərsi almışıq"- deyir. İndiki mətbuatdakı bəzi xoşagəlməz məqamları görəndə isə heç kəsi tənqid eləmir, "Allah bundan betərindən saxlasın!"- deməklə kifayətlənir..."

Mehriban yoldaşlığı, mədəni davranışı var. Yaxşı dost və istedadlı jurnalist kimi tanınır. Güclü intellekti onu çətinliklərdən həmişə qoruyur. Səmimi, dürüst, eyni zamanda çox emosionaldır. Düzgünlüyü və ədaləti ilə seçilir. Yalan danışmağı xoşlamır, kimisə aldatmaqdan xoşu gəlmir. Zəhmətkeşdir, məqsədinə çatmaq üçün əzmlə çalışır. Səxavətlidir, qazandığı pulu yaxınlarının rifahı üçün xərcləməklə yanaşı, dostların da çevrəsində sərf etməyə ürəklidir. Bir sözlə, İlqar Həsənov xalqın içində xüsusi çəkisi olan jurnalistlərdəndir...

Tələbəlik vaxtlarında onunla beş il eyni auditoriyanın havasını udan, qrup yoldaşı, bu yaxınlarda 70 yaşı tamam olacaq filologiya elmləri doktoru, professor Allahverdi Məmmədli deyir: “İlqar Həsənovu 1976-cı ilin bürkü ayından, yəni, iyuldan- sənədlərimizi universitetin jurnalistika fakültəsinə verən gündən tanıyıram. Zarafat deyil, gələn il tanışlığımızın əllinci ili olacaq. İlqar ilqarı pozan deyil. Heç dəyişməyib. Jurnalistika fakültəsinin 3796-cı qrupunda beş il necə idisə, indi də elədir. İstedadlıdır, qələminə söz ola bilməz. Bir az tənbəllik edir, az yazır, amma gözəl yazır. Xeyirxahdır, ünsiyyətcildir, sosialdır. Media camesində onu tanımayan yoxdur. Nəinki tanıyırlar, həm də sevirlər, hörmət edirlər. Xoş aurası, şirin və baməzə söhbətləri var. Əsil dostdur. Əsil dost ulduza bənzəyir, qaranlıq olanda görünür. İlqar dost üçün hər əziyyətə qatlaşır, çətin günündə onun yanında olur. Təkcə dostlarının yox, ona pənah gətirən hər kəsin köməyinə çatır. Hətta tanımadığı insanların xahişini etməkdən usanmır. Kömək etməyi özünə borc bilir. Hər kəs İlqarı tanıdığını ürəkdən söyləyir. Ona görə ki, İlqar onu tanıyanlar üçün dəyərdir...”

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.08.2025)

 Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu ilə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının birgə layihəsində düşünürük ki, bugünkü mövzumuz da marağınıza səbəb olacaqdır: Göytürk kitabələrində Türklərin dövlətçilik prinsipi.

Göytürk kitabələri (Orxon-Yenisey yazılı abidələri) VII–VIII əsrlərdə Orta Asiyada türklərin siyasi, mədəni və ideoloji dünyagörüşünü əks etdirən ən mühüm tarixi mənbələrdən biridir. Bu kitabələr yalnız dil və ədəbiyyat nümunəsi deyil, həm də türklərin dövlətçilik prinsiplərini, idarəçilik ideologiyasını və milli kimlik anlayışını gələcək nəsillərə ötürən siyasi manifestdir. Orxon yazılı abidələri – Bilgə Kağan, Kül Tigin və Tonyukuk kitabələri  türk dövlətçiliyinin əsas ideyalarını, xalq və hökmdar münasibətlərini, həmçinin millətin birliyini qorumağın zəruriliyini açıq şəkildə ortaya qoyur.

Kitabələrdə vurğulanan əsas prinsiplərdən biri xalqla xaqanın birliyi ideyasıdır. Bilgə Kağan öz nitqində dəfələrlə bildirir ki, dövlətin gücü xalqın itaətindən, xalqın rifahı isə xaqanın ədalətli idarəçiliyindən asılıdır. “Türk milləti üçün gecə yatmadım, gündüz oturmadım” ifadəsi hökmdarın xalq qarşısında məsuliyyətini əks etdirir. Bu, dövlətçilikdə qarşılıqlı öhdəlik prinsipinin qədim türk ideologiyasında mövcudluğunu göstərir.

Kitabələrdə türklərin azadlıq anlayışı dövlətin təməl prinsipi kimi təqdim olunur. Çin əsarəti dövrü “Türk milləti ölməsin deyə” ifadəsi ilə yad edilir və türklərin əsarət altında yaşaya bilməyəcəyi aydın göstərilir. Müstəqillik dövlətin mövcudluğunun şərti, əsarət isə millətin məhv yoludur. Bu ideya türklərdə dövlətin yalnız siyasi qurum deyil, milli varlığın təminatçısı olduğunu göstərir.

Göytürk dövlətçiliyində ədalət əsas prinsiplərdən biri kimi qeyd edilir. “İl tutmaq” ifadəsi dövlət qurmaq, qanun yaratmaq mənasında işlədilir. Bu, idarəçiliyin yalnız güc deyil, həm də qanun və qayda üzərində qurulmalı olduğunu göstərir. Dövlətin əsas məqsədi xalqı nizam, ədalət və rifah içində saxlamaqdır.

Kitabələrdə ordu dövlətin dayağı kimi təqdim olunur. Kül Tiginin qəhrəmanlığı xüsusi vurğulanır və türklərin düşmənlərə qarşı mübarizədə igidliyi dövlətin varlığının təminatı kimi göstərilir. Hərbi güc yalnız müdafiə məqsədi daşımır, həm də milli birliyi qorumağın vasitəsidir.

Kitabələrin ən mühüm xüsusiyyətlərindən biri onların gələcək nəsillərə ünvanlanmasıdır. Yazılarda tez-tez “Ey türk milləti, eşit!” müraciəti ilə millətə xitab olunur. Burada məqsəd yalnız keçmişi yadda saxlamaq deyil, həm də gələcək nəsilləri dövlətə sədaqət və milli birliyə çağırmaqdır. Bu, dövlətçilik prinsipinin ideoloji və mədəni əsasını təşkil edir.

Göytürk kitabələri türk dövlətçilik düşüncəsinin bünövrəsini təşkil edən prinsipləri – xalqla hökmdarın birliyini, azadlıq və müstəqilliyi, ədalətli idarəçiliyi, ordunun rolunu və tarixi yaddaşı  sistemləşdirərək gələcək nəsillərə çatdırmışdır. Bu prinsiplər sonrakı türk dövlətlərində də davam etdirilmiş və Osmanlıdan müasir dövrə qədər türk dövlətçilik ideologiyasının təməlini təşkil etmişdir. Kitabələr yalnız tarixi mənbə deyil, həm də türklərin dövlətçilik fəlsəfəsini ifadə edən siyasi və mədəni manifestdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.08.2025)