“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Hekayə saatı rubrikasında Mənsurə Qaçayqızının hekayələrini təqdim edir. İlk oxuyacağınız hekayə “Bir gül” adlanır.

BIR GÜL  

Onunla bağlı xatirələrim çoxdur. Maraqlı, həm də həyata baxışları fərqli qız idi. “Həyatla dolu insan” deyirlər, bax onun haqqında elə düşünmək olardı. Hər kəsdə, təbii ki, mənfi cəhətlər də var, amma onun müsbət tərəfləri daha çox görünürdü. Buna baxmayaraq, mənə elə gəlirdi ki, o, yaddaşımda ən çox bir xatirəsi ilə yer tutub…

        – Yığışdır telefonu, müəllim baxır...

          Aysu bir neçə dəfə xəbardarlıq etsə də, telefona gələn mesajlardan ayrıla bilmirdim. O, israrla yazırdı: “Təcili görüşməliyik. Səbəbini görüşəndə deyəcəm”.

        – Müəllim gəlir.

          Aysunun sonuncu xəbərdarlığına telefondan gözümü çəkdim və başımı qaldırdım. Müəllim mühazirəni dayandırıb məzəmmət dolu baxışlarını mənə zilləyərək bizə doğru gəlirdi. Telefonun səsini alıb çantama qoydum. O, telefonu gizlətdiyimi görüb bir söz demədən lövhənin önünə qayıtdı və mühazirəyə davam elədi. Fikrim yenə də mesajların yanında idi. “Nə olduğunu qısaca demək olmazdımı? Bəlkə, universitetdə problem var? Bəlkə...”.

          Dərs bitən kimi müəllimin çıxmasını gözləmədən çantamı götürüb otaqdan çıxdım. Qızların “Hara gedirsən?” sualına qısaca “Sabah deyərəm” cavabını verib pillələri sürətlə endim. İlk işim Ayşənə zəng etmək oldu.

          – Hardasan, görüşək. 

          – Sizə gəlirəm, – dedi.

          – Hava yaxşıdır. Dəniz kənarına çıxaq.

Havanın gözəlliyi adamı dəniz kənarına səsləyirdi.

          Ayşən:

          – Yox, sizə gəlirəm, – dedi.

          Belə gözəl havada evə getməyə həvəsim olmasa da, avtobus dayanacağına yollandım...

                                              ***

Ayaqqabılarımı təzəcə çıxarmışdım ki, arxamca qapı döyüldü. Çantanı dəhlizdəki asılqana keçirib qapını açdım.

          – Öpmürəm, xəstəyəm... – Hay-küylə içəri girən Ayşən kürkünü asılqandan asa-asa dilləndi: – İndi deyəcəksən, xəstəsən, qaxıl otur evində. Nə gəzirsən, hə?

         – Yox, elə demirəm. Nə olub?

         – Yaxşı olub və yaxşı da olacaq. Kağız, qələm çıxar, deyəcəm.

          Otaqda Ayşənin arxasınca gəzirdim.

         – Axı nə olub? Nə hadisə baş verib?

         – Heç nə, sən qələm götür, deyəcəm. – Ayşən əlimdən tutub yazı masasının yanına apardı. – Əyləş.

          Masanın üzərindəki dəftərlərin arasından qoşa vərəq çıxardı. Hələ də çaşqın-çaşqın onun hərəkətlərini izləyirdim.

– Bəlkə, deyəsən?.. – Ayşənin dinmədiyini görüb ayağa qalxdım. – Yaxşı, onda qoy çay dəmləyim, içək, sonra danışarıq.

          Ayşən çiyinlərimdən aşağı basdı.

         – Sən yaz, çayı mən hazırlayaram.

         – Nə yazım?

         – Bir gül haqqında. Bir gül haqqında yaz. Bir gül, sadəcə, bir gül.

         – Necə yəni “bir gül”?

         – Bir gül... Tək açan gül görməmisən?

         – Görmüşəm.

         – Bax o gül haqqında yaz. O tək açan gül haqqında... Nə istəyirsən, yaz. Təsvir elə o gülü. Necə görürsən, necə düşünürsən, yaz. Bir gül haqqında düşüncələrini yaz. 

– Bu nə deməkdi... Dəlisən, vallah. Başına iş qəhətdi? – Hirsli-hirsli vərəqi qatlayıb kənara qoydum və elə o anda da Ayşənin gözlərindəki ifadəni görüb yenidən qarşıma çəkdim.

Mövzu maraqlı olsa da, vəziyyət qəribə idi. Yəqin, elə ona görə də çaşqın-çaşqın dilləndim: – Bir-iki cümlə bəsdi?

         – Sən yaz, çox olacaq. Yaz. Başla, görəcəksən ki, davamı gəlir. Mən də çay hazırlayım, – deyərək mətbəxə keçən Ayşən sanki xəbərdarlıq elədi:

         – Bir gül haqqında ha...

***

Yenə Ayşən idi.

         – Hardasan?

         – Universitetdəyəm, qızlarla kitabxanaya gedirəm.

         – Evə get.

         – Nə olub yenə?

         – Heç nə. Saat dörd tamamda evdə ol.

         – Yenə nə olub? Bu dəfə hansı gül?

Ayşənin xəfif gülüşündən sonra səsi də titrəkləşdi sanki:

         – Yaxşı, hirslənmə. Nə deyirəm, ona qulaq as. Evə get, sonra danışarıq.

                                           ***

Saat dördə beş dəqiqə qalırdı, xəbər yox idi. Ayşəndən gələn zəng narahatlığıma son qoydu:

         – Hardasan?

         – Evdə.

         – Radioya qulaq as.

– Nə var? Yenə nə olub axı?

         – Heç nə olmayıb, qorxma. Qulaq as. Dinləyicilərdən gələn məktublara.

Aparıcı bir gül haqqında yazdığım yazını oxuyurdu. “Əziz dinləyicilər! Bir gül...”.

                                           ***

Uzun zaman idi görüşmürdük. Axırıncı dəfə bir neçə ay əvvəl telefonda danışmışdıq. Deyəsən, mağaza açmaq niyyətində idi. Demişdi ki, adını “Bir gül” qoyacaq. Dərslər və imtahanlar başımı elə qarışdırmışdı ki, ondan xəbər tuta bilməmişdim. Qəribədir, o özü də məni axtarmırdı. Yəqin, işlərinin çoxluğundan idi.                        

Metrodan çıxırdım ki, telefonuma Ayşənin nömrəsindən zəng gəldi. Sevindim. Xəttin o başından kobud kişi səsi: “Siz Ayşən xanımın nəyisiz?” – deyə, soruşurdu.

“Bu qız məni dəli edəcək. İndi də bu hoqqası çıxdı”… İstədim deyim ki, heç nəyi, demədim.

         – Rəfiqəsi. Telefonu Ayşənə verin.

         – Ayşən xanım avtoqəza keçirib, vəziyyəti ağırdı. Telefonunda olan nömrələrə zəng edirəm. İlk nömrə sizin idi. Mən polis işçisiyəm.

“Yox, doğru deyil! Yox, ola bilməz!”… İnanmaq istəmirdim.

         – Hadisə harda baş verib?

         – “Bir gül” mağazasının qarşısında...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.08.2025)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

-Cəmi 6 dəqiqə kitab oxumaq stressin səviyyəsini 30 %-ə qədər azalda bilir ki, bu da musiqi terapiyasından və ya gəzintidən daha səmərəlidir. 

-Həkimlər sübut ediblər ki, mütaliə həm də güclü sağaldıcı prosedurdur. Bu gün inkişaf  etmiş ölkələrin bir çox aparıcı klinikalarında yeni müalicə metodu – biblioterapiya tətbiq edilir. 

-Tədqiqat zamanı zəngin süjet xəttinə malik romanların beş gün ərzində oxucunun beyin hüceyrələrini dəyişdiyi sübut edilib.

Sizləri cəlb edə bildik, elədirmi? Onda hər gün mütaliə mədəniyyəti barədə oxuyun və özünüzdə mütaliə vərdişləri aşılayın.

3.

PRİORİTET SAHƏ

Təbii ki, mütaliə mədəniyyətinin yüksəlməsi, yeniyetmə və gənclərin kitaba cəlb edilməsi, yüksək dərəcədə mədəni, bilikli insanların formalaşdırılması Azərbaycan Respublikasının prioritet məsələsidir.

İlk yazılı ədəbi nümunələrin toplusu kimi kitab əvəzsiz sərvətlərimizdən biridir. Bu qiymətli sərvətimizi qoruyan ilk kitabxana eramızdan əvvəl yaradılmışdır. Uzun müddət ərzində onun sosial funksiyaları xeyli dəyişmişdir. İlk kitabxananın məqsədi yalnız sənədlərin saxlanılması idi. Yarandığı gündən indiyə qədər kitabxana bir neçə mərhələdən keçmiş və hazırda informasiya və mədəni komponentləri özündə birləşdirən müasir tipli kitabxana olmuşdur. Müasir kitabxananın əsas məqsədi cəmiyyətin intellektual mədəni inkişafına kömək etmək, onu insanların vasitəsilə təkmilləşdirməkdən ibarətdir.

Müasir dövrümüzü internetsiz təsəvvür etmək qeyri mümkündür. Azərbaycanda və onun hüdudlarından kənar olan ölkələrdə yaşayan insanlar, o cümlədən yeniyetmələr, gənclər arasında asan, əlverişli ünsiyyət vasitəsi kimi internet geniş imkanlar açmaqdadır. Artıq adi kitabları elektron vəsaitlər əvəz etməkdədir. Belə kitabları əlçatan etmək üçün kitabxanalar kompüter və internet ilə təchiz olunub. Uşaqlar və yeniyetmələrin mütaliəsi, dünyagörüşünün formalaşması, qlobal informasiya mühiti ilə səmərəli təması proseslərinin uğurla nəticələnməsi Azərbaycan dövlətinin kitabxana-informasiya sahəsində gələcəyə yönəlmiş inkişaf konsepsiyasının tərkib hissələrindən biridir. Ona görə də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev “Azərbaycan Respublikasında kitabxana-informasiya sahəsinin 2008- 2013-cü illərdə inkişafı üzrə dövlət proqramı”nın təsdiq edilməsi barədə sərəncam vermiş və bu proqramda kitabxana-informasiya sahəsində geniş plan hazırlanmışdır.

16 Oktyabr gününü dünya Mütaliə Bayramı kimi qeyd edir. Bu münasibətlə Azərbaycanda da hər il silsilə tədbirlər keçirilir. Bu işdə xüsusən Mədəniyyət Nazirliyinin tabeçiliyində olan Cəfər Cabbarlı adına Gənclər Kitabxanası, F. Köçərli adına Uşaq Kitabxanası, eləcə də M.F.Axundov adına Milli Kitabxana öz fəallıqları ilə seçilirlər. Kitabxanalarda bir sıra tədbirlər:  kitab müzakirəsi, oxucu konfransı, icmal, dəyirmi masa, rəsm müsabiqəsi, oxucularla söhbət, səhnəciklər, icmal və s. təşkil olunur. Mütaliə Bayramı məqsədilə kitabxanalarda ənənəvi kitab sərgiləri də təşkil olunur. Bu mövzuyla bağlı fotostendlər, dünya mətbuatı, eləcə də Azərbaycanın ilk qəzet nümunələri, məqalə və kitablar sərgidə öz yerini alır.
Kitab dünya mədəniyyətinin güclü silahıdır. Mütaliə insanı kamilləşdirir, onun nitq və qabiliyyətini inkişaf etdirir. Con Lokun dediyi kimi: “Mütaliə zehni sadəcə bilgi ehtiyatı ilə doldurur, mütaliəni qazanclı edən - düşünməkdir.” 

Növbəti: 4.Ümummilli liderin mütaliəyə münasibəti

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.08.2025)

Onunla söhbət zamanı siyasət, hava haqqında danışmağına dəyməz. Söhbət xatirinə söhbət edən insanlardan deyil. Onu düşündürən mövzular haqqında danışmağa səy göstərsəniz, bəlkə də, sizi diqqətlə dinləyər. Kobudluqdan, kəskin ifadələrdən xoşu gəlmir. Ondan tərcümeyi-halı ilə maraqlanmağına da dəyməz, onsuz da danışan deyil. Bəlkə də bundan irəli gəlir ki, onun ömür yolu haqqında geniş məlumata heç bir yerdə rast gəlmək olmur. Əslində, o, öz tərcümeyi-halını çiyinlərində gəzdirir...

Deyir ki:- “Hazırda çoxları iddia edirlər ki, guya ziyalılarla cəmiyyət arasında böyük uçurum var, lakin mən belə düşünmürəm. Ziyalı təbəqəsi sadəcə efir, televiziya vasitəsi ilə deyil, auditoriyalarda, müxtəlif toplantılarda, gündəlik həyat tərzində də insanlarla ünsiyyətdə olur. Ziyalılar və gənclər arasında görüşlər keçirilməsi ünsiyyətin tam səmimi və uğurlu qurulması üçün heç də vacib şərt deyil. Əsas odur ki, ziyalının mövqeyi, düşüncələri, onun əməlləri ilə üst-üstə düşsün və cəmiyyətin tərəqqisinə xidmət etsin. O zaman ziyalının düşüncələri gənclərə örnək olacaq. Hər hansı bir şüarla, tribunadan danışıb, bəyanatlar verməklə, gənclərin zehninə istədiyin fikri təlqin etmək mümkün deyil. Çünki gənc elə qüvvədir, özü qavrayıb düşünür, qərar verir. Bu, bütün zamanlarda belə olub...”

Ənənəvi həyatda olduğu kimi, iş həyatında da mübarizdir. Sakit həyatı xoşlamır. Çox məhsuldar xanımdır, öhdəliklərini vicdanla yerinə yetirməkdən, bildiklərini xalqa çatdırmaqdan zövq alır. Səmimiyyət və dürüstlük onun üçün vacib amillərdəndir. Hissləri və intuisiyası güclü olduğu üçün qarşısındakı insanın daxili aləmini görməyi bacarır...

“Sovet dönəmində ziyalılarımız ideoloji çərçivə daxilində fəaliyyət göstərən şəxslər olub. Onlar imkanları daxilində bu və ya digər məsələdə millətin, xalqın mövqeyi ilə bağlı səy göstəriblər. Çox zaman bu ziyalıların həyatı bahasına başa gəlib, cəzalandırılması ilə nəticələnib. Amma bütövlüklə həmin ziyalıların fəaliyyətinin üzərindən xətt çəkmək cəmiyyətin sivil düşüncə tərzinə fayda gətirməyəcək. İstənilən məsələdə qərəzlə hərəkət etmək obyektiv nəticəyə gətirib çıxarmır. Bunu anlamasaq, gələcəkdə də eyni səhvləri etməli olacağıq. Gənclər düşünsün ki, mən bu gün obyektiv təhlil edə bilmirəmsə, gələcəyimi necə düzgün planlaşdıra bilərəm?..”- söyləyir.

Mükəmməl xasiyyətə malik olduğu üçün araşdırmaları da maraqlıdır. Həddən ziyadə realistdir, onu boş-boş xəyallarla, iddialarla fikrindən döndərmək mümkün deyil. Adətən heç vaxt ram edə bilməyəcəyi məqsədlərin arxasınca getmir. Elə ona görə də ən nifrət etdiyi məsələlərdən biri də qeyri-müəyyənlikdir. Bu səbəbdən də hədəfə doğru planlı şəkildə irəliləyir...

Deyir ki:- “Azərbaycan gəncliyi bilgilənməyə laqeyd deyil. Mən də sosial şəbəkələrdən istifadə edirəm və gəncləri də izləyirəm. Müşahidələrimə görə, deyə bilərəm ki, gənclərimiz nəinki bilgi almağa meyllidir, hətta o bilgini paylaşaraq maarifçilik fəaliyyəti göstərməkdə də aktivdirlər. Sosial şəbəkələrdə yayılan məlumatlar içərisində çoxlu elektron kitablar, məqalələr də yer alr. İstifadəçilər maraqlı materialları paylaşır və öz dostlarına oxumağı tövsiyə edir. Amma mən yaşlı nəslin nümayəndələri arasında belə nümunələrə rast gəlmirəm. Ona görə, bu gün kitabı tək klassik formada oxumağın informasiya mənbəyi olduğunu demək düzgün olmaz. Kitabları alıb oxumaq da lazımdır, lakin texnologiyanın inkişafı sayəsində ağırlıq elektron kitablara düşüb. Maddi baxımdan da bu kitablar sərfəli olduğundan gənclər elektron kitablara üstünlük verirlər...”

Həm də çox emosionaldır. Amma duyğularını gizlətməyi bacarır. Özünə, biliyinə çox güvənir. Kənardan sərt və amansız görünür, amma göründüyü qədər də nəcib, mülayim və nəzakətli xanımdır...

“Hər bir Azərbaycan vətəndaşı özünün müstəqil dövlətə sahib olmağı ilə fəxr etməlidir. Çünki Yer üzündə yaşayan bütün xalqların dövləti olmaq xoşbəxtliyi yoxdur. Amma Azərbaycan xalqı xoşbəxt xalqdır ki, onun müstəqil dövləti var və biz müstəqil dövlətin vətəndaşlarıyıq. Bu, müstəqil cümhuriyyətdən yaranan bir tarixdir. Çünki Azərbaycan dövlətçiliyinin tarixi çox qədimdir - e.ə. III minillikdən gələn bir tarixdir. Amma Azərbaycan ərazisində dövlətçiliyimizin varisliyi zaman-zaman yadelli işğalların nəticəsində kəsilibdir. Bütün bunlara baxmayaraq, Azərbaycan böyük bir imperiya yaradan dövlət olub. XV əsrin sonu – XVI əsrin əvvəli Səfəvilər dövləti yaranıb. Bu dövlətin əsasını Azərbaycanəsilli sülalə qoyub. Yəni zəngin bir dövlətçilik tariximiz var. Ən qürurlusu da ondan ibarətdir ki, 105 il öncə bütün türk dünyasında ilk türk cümhuriyyətini 1918-ci il 28 Mayda Azərbaycan xalqı qurub. 105 ildir ki, respublika quruluşunda yaşayırıq. Düzdür, 23 aydan sonra birbaşa Sovet Rusiyasının hərbi müdaxiləsinin nəticəsində müstəqil dövlətçiliyimizə son qoyuldu, amma yenə də Azərbaycan Respublikası sovetlər formasında, müttəfiq dövlətlər statusunda öz varlığını saxladı. 1991-ci ildə isə dövlət müstəqilliyini bərpa edəndə özünü Azərbaycan Cümhuriyyətinin varisi kimi bərpa etdi. Bunlar çox qürurverici tarixdir”.- söyləyir.

Ölkədə cümhuriyyət tarixini mükəmməl bilən nadir alimlərdən biri də odur. Uzun illər bu mövzunu araşdırıb, necə deyərlər, gecəsini gündüzünə, gündüzünü gecəsinə qatıb. Dövlət İdarəetmə Akademiyasının Tarix kafedrasının müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosentdir. “Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi” fəxri adına layiq görülüb. "Nəriman Nərimanov – ideal və gerçəklik" kitabının, 40-dan çox elmi məqalənin, "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ensiklopediyası" iki cildliyində isə 200 məqalənin və 7 elmi toplunun tərtibçilərindən biridir...

...Bəlkə də bu yazını növbəti ad günündə- noyabrın 7-də qələmə alsaydım, lap yerinə düşərdi. Məni tələsdirən, haqqında söhbət açdığım Firdovsiyyə xanım Əhmədovanın Cümhuriyyət tarixinin və eləcə də inqilabdan sonrakı Azərbaycanın araşdırılmasında göstərdiyi misilsiz xidmətləri oldu. Və bu yolda bir əzmkar alim kimi müvəffəqiyyətlə addımlamaqdadır. Ona bu fədakarlığına görə ehtiram göstərməyə borcluyuq...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.08.2025)

Şəhla Rəvan,

Cəlilabad rayon Göytəpə şəhər şəhid Vasif Hüseynov adına 2 N-li ümumtəhsil tam orta məktəbnin direktoru, filoloq, ədəbi təhlilçi və tənqidçi, şair. “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Azərbaycanın Xalq şairi mərhum Bəxtiyar Vahabzadənin (1925-2009) xatirəsini əziz tutmaq və 100 illik yubileyinə ədəbi töhfə olaraq onun poeziya nümunələrindən biri barədə qısa ədəbi təhlillərimi qələmə almaq və onu B.Vahabzadə poeziyasının heyranları ilə bölüşmək istəyirəm...

YALAN DÜNYA

Gah başıma tumar çəkən,

Gah ilantək çalan dünya.

Gah sinəmə dağlar çəkən,

Gah könlümü alan dünya.

Gah dağılan, gah qurulan,

Bəzən açan, bəzən solan,

Gələnləri yola salan,

Özü baqi qalan dünya.

                    Bəxtiyar Vahabzadə

Şeirin təhlili:

Bəxtiyar Vahabzadənin "Yalan dünya" şeiri insan həyatının ziddiyyətlərini, dünyanın dəyişkənliyini və faniliyini lirik bir dillə təsvir edir.

Şeir iki bənddən ibarət olsa da, dərin fəlsəfi mənaları özündə ehtiva edir.

Birinci bənd:

Şeirin əsas mövzusu dünyanın ikiüzlülüyü və insan həyatındakı rollarıdır.

İlk bənddə dünya ilə insan arasındakı ziddiyyətli münasibət ön plana çıxarılır:

"Gah başıma tumar çəkən,

Gah ilantək çalan dünya".

Bu misralar dünyanın insana qarşı həm mehriban, həm də qəddar üzünü göstərir. Dünya gah sanki ananın övladının başını tumarladığı kimi şəfqət göstərir, gah da "ilan" kimi zəhərini püskürüb zərbə vurur. Bu, həyatın gətirdiyi xoşbəxtliklərin və bədbəxtliklərin bir-birini əvəz etdiyini, xaotik və qeyri-sabit olduğunu vurğulayır. Bu, həyatın həm faciəvi, həm də gözəl tərəflərinin bir arada var olduğunu vurğulayır.

"Gah sinəmə dağlar çəkən,

Gah könlümü alan dünya".

Burada isə dünyanın insana yaşatdığı ağrı və sevinc hissləri təsvir olunur. "Sinəmə dağlar çəkən" ifadəsi böyük kədər, dərin yaralar deməkdir.

Dünya insana bəzən dözülməz əzablar yaşadır, bəzən isə "könlünü alır", yəni onu sevindirir, xoşbəxt edir. Bu misralar dünyanın ikiüzlü olduğunu, eyni anda həm faciə, həm də möcüzə ola biləcəyini göstərir.

İkinci bənd:

Bu bənddə dünyanın daim dəyişən və keçici təbiəti ön plana çıxır. İkinci bənd dünyanın ümumi xüsusiyyətlərini, dəyişkənliyini və əbədiliyini dilə gətirir:

"Gah dağılan, gah qurulan,

Bəzən açan, bəzən solan".

Dünya zamanla bəzən qurulub abadlaşır, bəzən isə dağılıb viranə qalır. Bu, həm coğrafi, həm də sosial-siyasi dəyişikliklərə işarə edə bilər. Bu misralar dünyanın daimi hərəkətdə və dəyişimdə olduğunu ifadə edir. Hər şey gah dağılır, yox olur, gah da yenidən qurulur və yaranır.

Təbiətdəki "açan" (çiçəklənmə, inkişaf) və "solan" (solma, tənəzzül) prosesləri ilə paralellik aparılaraq, hər şeyin bir başlanğıcı və sonu olduğu, lakin dünyanın özünün davamlı bir dövrəyə sahib olduğu vurğulanır. Bu həyatın və kainatın dövranını əks etdirir.

"Gələnləri yola salan,

Özü baqi qalan dünya".

Bu misralar şeirin fəlsəfi zirvəsi hesab edilə bilər. Dünya insanları (və bütün canlıları) qəbul edir, Tanrı tərəfindən onlara verilmiş ömür payını yaşamaları üçün şərait yaradır, lakin sonda hamısını "yola salır", yəni ölümə təslim edir. Lakin bu dövranda insanların gəlib-getməsinə baxmayaraq, "özü baqi qalan dünya" - dünyanın özünün əbədi və dəyişməz olduğu fikri önə çıxır.

Dünya insana bəzən xoşbəxtlik, bəzən isə əzab verir, lakin sonda hamını öz qucağından yola salır. İnsan həyatının faniliyi ilə dünyanın əbədiliyi arasındakı ziddiyyət oxucuya dərindən təsir edir. Əlbəttə, dini nöqteyi-nəzərdən bu, dünya həyatının nisbi davamiyyəti anlamındadır. Çünki dini təlimlərə əsasən, yaşadığımız bu dünya həyatı (müşahidə etdiyimiz günəş sistemi, planetlər, günəş, ay və xüsusilə də insanların məskəni olan yer kürəsi) ötəri, fani və müvəqqətidir. Onun da bir bəlli sonu var və olacaqdır.

Şeirin ümumi mesajı və bədii xüsusiyyətləri

"Yalan dünya" şeiri dünyanın ikiüzlü, dəyişkən və insan taleyinə biganə tərəfini göstərən, lakin eyni zamanda öz qanunları ilə əbədi mövcud olan bir varlıq kimi təsvir edir. Şair dünyaya "yalan" deməklə onun insanların arzularını, ümidlərini bəzən puça çıxarmasını, bəzən isə gözlənilməz kədərlər bəxş etməsini nəzərdə tutur.

Şeirdə təzadlar geniş istifadə olunur ("tumar çəkən - ilan tək çalan", "dağlar çəkən - könlümü alan", "dağılan - qurulan", "açan - solan"). Bu təzadlar dünyanın mürəkkəb və ziddiyyətli mahiyyətini daha qabarıq şəkildə ortaya qoyur. Şeirin dili səmimi və axıcıdır, bu da onun xalq kütlələri tərəfindən sevilməsinə səbəb olmuşdur.

Şair bu şeirdə insanın həyatdakı yerini, faniliyini və kainatın əbədiliyini düşündürən, universal fəlsəfi mövzulara toxunur.

Bu şeir həm də dünyaya bir ağı, bir giley ifadəsi kimi də qəbul edilə bilər, zira şair dünyanın insana yaşatdığı acı-şirin hisslərdən şikayətlənir, lakin onun əbədiliyini də qəbul edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.08.2025)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir. Anar qəhrəmanlarının ən populyar əsərlərini bir daha yaddaşlarda təzələyir:

VAQİF SƏMƏDOĞLU

NÜŞABƏYƏ

Özünün xəbərin yox,

Üstünə gün düşübdür.

Sol çiynindən sıçrayıb,

Sağ gözümü deşibdir...

Günəşlə əlbir olub,

Məni yaman təklədiz,

Gör bir neçə qüvvəsiz –

İşıq, çiyin, açıq diz...

Buna şükür, dözərəm,

Bir günəşdir, bir özün,

Qanım gecə gedəcək...

Min ulduz, iki gözün...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.08.2025)

Əli Çağla, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan təmsilçisi

“Roman və hekayə kitablarını oxumağın faydası varmı?” sualını Mark Manson verir və onun cavabı o qədər sarsıdıcıdır ki, Avropanın bu günkü azadlığını belə həmin cavabla bağlayır.

O deyir: “Gənc olanda düşünürdüm ki, bədii əsər oxumaq vaxt itkisidir; amma orta məktəb müəllimim, o vaxtlar mənim anlamadığım parlaq bir cümləni işlətdi.”

Müəllimi demişdi: “Biz hekayələri oxuyuruq, çünki insanları heç vaxt yetərincə tanıya bilmirik!”

Bu cümlənin içində dərin bir həqiqət gizlənir...

Mansonun fikrincə, biz həyatımızdakı insanları özümüz seçirik; yəni dostluğu o adamlarla qururuq ki, maraqlarımız, baxışlarımız və təcrübələrimiz onlarla ortaqdır.

Niyə? Çünki fərqli düşüncə və zövqlə barışa bilmirik və məhz hekayələr burada köməyimizə çatır...

Hekayətçilik; istər film olsun, istər kitab, istərsə də başqaları ilə söhbət, elə bir sınaq meydanıdır ki, insanı məhdud təcrübə çərçivəsindən çıxararaq düşündürür: görəsən, başqaları (müxtəlif zövq və fikrə malik adamlar) hadisələri necə qavraya bilər?

Manson yaxşı bir misal çəkir...

O deyir: “Mən Amerika qaradərililərinin ağrı-acısını heç vaxt anlamamışdım, ta ki “Görünməz adam” romanını oxuyana qədər. Müharibənin quru faktlarına da heç bir münasibətim yox idi, nə vaxt ki “Qərb cəbhəsində yenilik yoxdur” kitabını oxudum.”

Bu, empatiyanın gücünü göstərir. Amma niyə bu qədər önəmlidir? Cavab maraqlıdır...

Manson deyir: “XVIII əsrə qədər Avropa təəccüblü dərəcədə vəhşi idi. Lakin çap dəzgahı icad olunub kitablar xalqa əlçatan olandan sonra vəziyyət yavaş-yavaş dəyişməyə başladı.”

Niyə? Çünki insanlar oxumağa başladılar, oxumaq isə onların içində həmrəylik və başqasının dərdinə biganə qalmamaq duyğusunu oyatdı.

Avropalılar artıq başa düşdülər ki, niyə fərdi azadlıqlar vacibdir? Niyə bizimlə eyni düşüncədə olmayanın haqqına hörmət etməliyəm? Niyə dövlət adamları qarşısında tələbkar olmalıyıq?

Əslində Avropa oxumaqla azad oldu.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.08.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Dağlılar... Azərbaycan ədəbiyyatında əsasən Xızı rayonunda məskunlaşmış bu etnik qrupa aid çox böyük dühalar yetişibdir. Cəfər Cabbarlı, Mikayıl Müşfiq, Cabir Novruz...Və bu sırada bir ad da var – Seyfəddin Dağlı.

Sovetlər dönəmində bir kitab var idi, əl-əl gəzirdi. Kitab oxuyan hər kəs onu oxumuşdu. Müəllifi Seyfəddin Dağlı idi, kitabsa “Kəcil qapısı” adlanırdı... Bu gün həmin kitabın müəllifinin doğum günüdür...

Azərbaycan yazıçısı, şair Seyfəddin dağlı 1921-ci avqustun 27-də Xızıda doğulub. Bir müddət "Kommunist" və "Ordu" qəzetlərində müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. Dövlət Radio Komitəsində baş redaktor, sonra Bakı Telestudiyasının direktoru və sədr müavini vəzifələrində çalışıb. Uzun müddət "Kirpi" jurnalının baş redaktoru olub. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında ssenari redkollegiyasının üzvü, "Yazıçı" nəşriyyatında redaktor vəzifəsində çalışıb.

1948-ci ildə "Dəniz kəşfiyyatçısı" adlı kitabı nəşr edilib. "Adı sənin, dadı mənim", "Aydınlığa doğru", "Mənziliniz mübarək", "Təzə gəlin", "Kölgələr pıçıldaşır" pyesləri, "Bahar oğlu", "Məşəl", "Kəcil qapısı", "Sabiqlər" və sair kitabları geniş oxucu kütləsinin rəğbətini qazanıb.

Filmoqrafiya

1. Onun bəlalı sevgisi

2. Qayınana

3. Adı sənin, dadı mənim

4. Gecəniz xeyrə qalsın

5. Kommunist

6. Solmaz bir bahar kimi

Seyfəddin Dağlı Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri Fərmanına layiq görülüb.

18 yanvar 1983-cü ildə vəfat edib.  Bakı şəhərinin Yasamal rayonunda adına küçə var.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.08.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sovetlərin ilk dövründə Azərbaycan kinematoqrafiyası yenicə inkişafa başlayırdı, bax onda qollarını ırmalayıb meydana atılan gənc kadrlar üstünlük təşkil edirdilər, belələrindən biri də Tofiq Tağızadə idi. Bu gün onun anım günüdür.

Azərbaycan SSR xalq artisti, kinorejissoru Tofiq Tağızadə 7 fevral 1919-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. 1953-cü ildə Moskvada Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun kinorejissorluq fakültəsini bitirdikdən sonra "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında fəaliyyətə başlayıb. Bir çox filmlərin quruluşçu rejissoru olub. Azərbaycanın xalq artisti fəxri adına layiq görülüb. Vaxtı da çox az olub. Bəlkə də ona görə az-az görünüb. Özünəməxsus geyim forması var olub. Onu başındakı "Meksika panaması"ndan asanlıqla tanımaq olardı.

Çox həssas insan olub. Adicə söz də xətrinə dəyərdi. Bütün bunlar onun xarakterinin məlum ştrixləridir. Ancaq bu xarakterin görünməyən tərəfləri də vardı. Onu tanımaq, daxilini duymaq istəyirdinsə, gərək filmlərinə baxaydın. Onların sayı o qədər çox deyil. Cəmi 14 filmdir. 15-ci filmi isə yarımçıq qalmışdı. 50-ci illərdə çəkdiyi üç filmlə Azərbaycan kinosuna yeni üslub gətirib. ("Görüş", "Uzaq sahillərdə", "Əsl dost" filmləri)

Tofiq müəllim "Görüş"lə gəlib sənətə. "Görüş" onu əbədi olaraq bu sənətə bağlayıb. Ömrünün 40 ilə yaxın bir dövrünü kinoda keçirib. Kino tariximizdə Tofiq Tağızadənin məxsusi yeri var.

O, çəkdiyi filmlərdə peşəkar kimi özünü təsdiq edib. Bu filmlərdə Azərbaycanın tarixi də, mədəniyyəti də, məişəti də çox sənətkarcasına öz həllini tapıb. Tofiq müəllim zamanın problemlərini ekrana gətirib və insanları bu problemlər ətrafında düşünməyə sövq edib. O, tamaşaçı ilə açıq mükaliməyə girib, onun daxili "mən"ini özü ilə üzbəüz qoyub. Tofiq müəllim Vətənini, xalqını sevən sənətkar olub.

Filmlərindəki ən kiçik detallarda belə milli-mənəvi dəyərlərimizin görüntüləri var. Hətta Sovetin asıb-kəsən vaxtında belə cəsarətlə danışır, simvollar vasitəsilə bu xalqın taleyinə zərbə vuranları qamçılamaqdan çəkinməyib

Tofiq Tağızadə o sənətkarlardandır ki, onun yaradıcılığı xalqımızın taleyi ilə sıx surətdə bağlıdır. O, "Dədə Qorqud" dastanının motivlərini kinoya gətirən ilk kinorejissordur. Bu filmin yarandığı vaxtdan 40 ilə yaxın bir dövr keçməsinə baxmayaraq, yenə də ona tamaşaçı marağı səngiməyib.

Filmoqrafiya

1. Ac həriflər

2. Anlamaq istəyirəm

3. Arşın mal alan

4. Azərbaycan kinosu-80

5. Babamızın babasının babası

6. Bağ mövsümü

7. Bəxt üzüyü

8. Bir nömrəli...

9. Böyük ömrün anları

10. Dədə Qorqud

11. Evin kişisi

12. Əmək və qızılgül

Mükafatları

1. Azərbaycan SSR xalq artisti

2. Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanı

3. "Şərəf nişanı" ordeni

4. "Oktyabr inqilabı" ordeni

Tofiq Tağızadə 27 avqust 1998-ci il tarixində vəfat edib. 24 yanvar 2019-cu ildə Azərbaycan prezidenti Tofiq Tağızadənin 100 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında sərəncam imzalayıb.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.08.2025)

İlqar İsmayılzadə,

fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, AJB və AYB-nin üzvü, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi

Cəlilabad şəhərinin Heydər Əliyev Mərkəzində Cəlilabad ədəbi mühitinin gənc  nümayəndəsi, "Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyi"nin üzvü və Cəlilabad rayonu üzrə rəsmi təmsilçisi, "Həməşəra" Ədəbi Məclisinin yaradıcısı və rəhbəri, "Zərif kölgələr" ədəbi saytının idarə heyətinin üzvü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, "Həməşəra" Fəxri Diplomu laureatı, yazıçı-şair Arzu Əyyarqızının yaradıcılığı və "Ən müqəddəs pay kəlağay" adlı kitabının təqdimat mərasimi keçirildi.

Tədbir iştirakçıları ilk öncə Cəlilabad şəhərində yerləşən Ulu Öndər Heydər Əliyevin abidəsini ziyarət edərək, önünə gül dəstələri düzüb, xatirəsini əziz tutdular.

Cəlilabad rayonunun tanınmış pedaqoq və tarixçi müəllimlərindən olan Adıgözəl Nuriyevin təşkilatçılığı və aparıcılığı ilə keçirilən tədbirdə rayonun tanınmış müəllim, şair, yazıçı və sayılıb-seçilən simaları: Cahangir Muradov, Zülfü Vellidag, Əfrahim Abbas, Gülbala Teymur, Malik Məmmədov, Əziz Orucov, Mikayıl İncəçaylı, Xəlil Fərəməzoğlu, Azər Mirzə, Fərasət Nuriyev (Lənkəran), Elbəyi Salmanov, Ülvi Aydın (Yardımlı), İlqar İsmayılzadə və başqaları, xüsusilə də Cəlilabad ədəbi mühitinin tanınmış xanım yazarları: Solmaz Məmmədova, Gülşən Şahmuradlı, Şəhla Rəvan, Seylan Abbas, Gülcahan Əsgərova, Ruhiyyə Abaszadə, Sevinc Şirvanlı, Arzu Əyyarqızı və başqaları iştirak etdilər.

Tədbirdə iştirak edənlərin hər biri öz çıxışı zamanı Arzu xanım Əyyarqızının şeir və poeziya sahəsindəki bacarığından söz açaraq onun dərin və peşəkar şeir qabiliyyəti, insani dəyərləri və imtiyazlarından danışdılar, yeni kitabının nəşri və eləcə də Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə üzv olması münasibətilə təbrik edib, gələcək həyatı və poeziya sahəsində ona yeni-yeni uğurlar dilədilər. Həmçinin, tədbirdə ayrı-ayrı şəxslər tərəfindən onun qələmə aldığı şeir nümunələri qiraət edildi.

Ədəbi tədbirin ən mükəmməl çıxışı Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi, eyni halda Cəlilabad rayonunun "Canlı ensiklopediyası" adlanan Cahangir Muradova məxsus idi. Onun şeir, poeziya, ədəbiyyat və xüsusilə də Arzu Əyyarqızının "Ən müqəddəs pay kəlağay" adlı kitabı barədə söylədiyi fikirlər və əhatəli təqdimat tədbir iştirakçılarının böyük marağına və alqışına səbəb oldu. O, Arzu xanımın parlaq və uğurlu gələcəyə malik olan bir şair olduğunu bildirib, Cəlilabad ədəbi mühitinin xanım nümayəndələrini ilk dəfə təqdimat etdiyi və tanıtdırdığına görə fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, AJB və AYB-nin üzvü İlqar İsmayılzadəyə minnətdarlığını bildirdi...

İştirakçılar tədbirin belə bir gözəl məkanda keçirilməsinə şərait yaratmış Cəlilabad Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Rafiq Cəlilova, Cəlilabad şəhər Heydər Əliyev Mərkəzinin rəhbərliyi və Cəlilabad Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminə minnətdarlıq bildirdilər.

Tədbirin davamında Arzu xanıma müəyyən hədiyyələr təqdim edildi, sonda isə xatirə şəkilləri çəkildi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.08.2025)

Tahirə Ağamirzə, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Müsahibim Xatirə Həsrət Göyçə (Zülfüqarova Xatirə Ziyad qızı) 15 sentyabr 1974-cü ildə Qərbi Azərbaycanın  Çəmbərək rayonun Cil kəndində anadan olub.1988-ci ildə deportasiya nəticəsində öz doğma vətənindən didərgin düşüb. Hal-hazırda Daşkəsən şəhərində yaşayır. Şeirləri müxtəlif mətbuat orqanlarında çap olunub. Sözlərinə mahnılar bəstələnib. "Dumanlı kölgələr" və "Sevdamın adı Vətən" adlı şeir kitabları çap olunub. Ailəlidir. Üç övladı var.   

-Xatirə xanım, bilirəm o saf, məsum uşaqlıq illərinizə qayıtmaq sizi kövrəldəcək. Amma gəlin, bu gün sizdən çox-çox uzaqlarda qalan, həsrətində olduğunuz o doğma yurd yerlərində yaşadığınız ayların, illərin, günlərin heç bir zaman unudulmayan, heç nə ilə əvəzolunmayan şirin xatirələrdən başlayaq söhbətimizə.

 -Bəli, uşaqlığımın  kövrək, nəğmə kimi şirin xatirələri Ulu Göyçəmizdə, doğma Cilimdə keçirdiyim ən xoşbəxt anlarımın silinməz izləridi.

 Qışın qar- boranında qonşu uşaqlarla birgə Yerrinin yolundan (məhləmizin adı idi) qarda  sürüşə-sürüşə,  yıxıla-dura məktəbə gedərdim. 3 mərtəbəli, yeni tikilmiş Cil Kənd Orta Məktəbinin binası, müəllimlərim, oxuduğum 8A sinfinin uşaqları mənə çox doğma, əziz idi. Şən uşaqlığımın ən gözəl, yaddaqalan çağları o sinifdə keçib...

Yaz gələndə günlərimin çoxu Əyriqova, Suluqova dərəsində, bulaqların başında keçərdi. Orda qonşu uşaqlarla quzu otarar, oyun oynayar, gül-çiçək yığar, hətta dərslərimizi də sal qayaların üstündə yazıb-oxuyardıq. O qayaların üstündə daş xınası olardı, onu bulağın suyundan töküb, daşla əzib qızlarla əlimizə xına yaxardıq…

-O, döşü xınalı, gülü-çiçəyi saflıq nəğməsi kimi , sağlıq nəşəsi kimi insanı sehirləyən, Cil kəndində necə bir ailədə böyümüsünüz?

 -Sadə, zəhmətkeş bir ailədə dünyaya gəlmişəm.5 bacı, bir qardaş olmuşuq. Altı nəfərdən ibarət gözəl bir ailəmiz vardı. Mən ailənin 2-ci uşağı olmuşam. Kim bilə biərdi ki, o sakit, qaragözlü qız, bu kiçik çiyinlərində neçə ömrün yükünü daşıyacaq...

Söhbətimizin bu yerində Göyçənin gözəlliyini xatırladan  iri, qara gözləri dolaraq  misraları səsləndirir gözəl şairəmiz:

Onda ərköyündüm, onda əzizdim,

Nə acı nisgilim, nə qəmim vardı.

Sirin laylasıyla, od nəfəsinə,

Büküb, hər dərdimə yetənim vardı.

Qonçə arzularım tərdi, təptəzə,

Ürək yanmamışdı atəşə, közə.

Bülbül avazıyla, gül gəzə-gəzə,

Nəğmələr içində ötənim vardı.

Ayrılıq gözümü sulamamışdı,

Hicran qollarını dolamamışdı,

Odum yad ocağı qalamamışdı,

Yolumda dumanım, nə çənim vardı.

Üç yandan dağlarla, bir yandan göllə,

Bənövşə, nərgizli çəmənlə, çöllə,

Ağır, qədirbilən obayla, ellə,

Cənnətin qoynunda Vətənim vardı.

Şehli lalasıydım, dərənin düzün,

Nurumdan yanırdı üzü gündüzün.

Xatirə nə bilsin bəxtəvər qızın,

Ömrünün bu qədər sitəmi vardı.

-Atanız da yəqin ki, torpağa, Vətənə, saza-sözəbağlı insan  olub ki, siz də o, ot kökü üstdə bitmisiniz…

-Rəhmətlik atam sakit, amma çox qoçaq, zəhmətkeş, ailəcanlı, mərd, cəsur insan idi. Mən atamın bu xarakterinə heyran idim. Qorxu nə idi bilməzdi. Onun möhkəm yaddaşı, zil səsi vardı, hətta bədahətən şeirlər də deyərdi. Atam çoban idi, həm də yaxşı suvaq vurardı. O, çox gözəl tütək çalar, bulaqların başında  aşıq mahnıları oxuyardı…

Atasıyla fəxr edib qürur duyduğu ləyaqətli bir övladın sinəsindən qopur bu sözlər də: 

Mən nə xan qızıyam, nədə ki, sultan,

Sadə bir məsləkli Çobanqızıyam.

Qüruru, vüqarı dağlardan uca,

Pak, təmizürəkli Çobanqızıyam.

Şərəfli ad oldu varım, dövlətim,

Dünyalar bəzədi könül sərvətim,

Bir nimdaş çuxada namus, qeyrətin,

Gəzdiyi bəzəkli Çobanqızıyam.

-Çil kəndində tariximizi yaşadan qədim abidələrimizi xatırlayırsınızmı?

-Kəndimiz Oğuz yurdunun qədim yaşayış məskənlərindəndi, tarixi eramızdan əvvəlki dövrlərə gedib çıxır. XV-XVI əsrlərdə adı Ərqavil və Ərkəcilli (tərs ərənlərin eli) adlanıb. Orda qədim dövrlərə aid qəbrlər, kilsə, dəyirman, kurqanlar var idi:

Qayalar üstündə köküm, kötüyüm,

Kol-kos kötüyüylə, palıd bir olmaz!

Babamın qoyduğu hər daş tarixdi,

Qanla yazılanlar suyla yuyulmaz!

-Yəqin ki, Cil kəndinin azman saz-söz sahibi olan aşıqlarını da unutmamısınız?

-Təbii ki, unutmamışam. Kəndimizin aşıqlarından Aşıq Yunis, Aşıq Müseyib kimi böyük sənətkarları tanıyıram. Aşıq Müseyibi canlı olaraq görmüşəm. Aşıq Vüqar Mazanov indiki dövrün tanınmış, ən gözəl aşıqlarından biridir.

Bu yerdə sanki şairəmizin sinəsində Vətən tonqalı qalanır:

Cilli Yunis İlahinin ətası,

"Qaragöz"dü Müseyibin sədası.

 Zəki İslam qələminin nidası,

"Göyçə" ilə peymanı var Göyçənin,

Sazlı, sözlü ünvanı var Göyçənin…

-Doğma yurddan zorən ayrılanda elə qəbiristanlıqlar da qəribləşir, kimsəsizləşir, toropağı da çatlayır susuz qəbirlərin…

-Kənddə ulu babalarımın, nənələrimin, körpəlikdə vəfat edən bacımın, xalamın və digər yaxın qohumlarımın qəbrləri qalıb. İndi o qəbrləri erməni vandalları dağıdıb.

Kövrələn şairə yenə Sözdən İmdad diləyir:

Küskün ruhum gecə-gündüz fəğanda,

Vətən gəzib, nalə çəkir hər yanda,

Ata-baba, hərəsi bir məkanda,

Qərib düşən məzardanmı,yazım mən?

-Əgər Qərbi Azərbaycana qayıdış olarsa və təbii ki, Ali Baş Komandanımızın da dediyi kimi, biz mütləq Qərbi Azərbaycana qayıdacağıq, yəqin ki, hamıdan birinci siz hazırlaşarsınız.

-Mən hər anımı ora, Göyçəmə, Çilimə getmək arzusuyla yaşayıram. O müqəddəs torpağa üz sürtə-sürtə, sürünə-sürünə dönərəm! Hər qarşına canım fəda olsun! Ömrümün 38 ilini oranı görmək ümidiylə, göz yaşlarımı içimə axıdaraq yaşadım. Acıların ən böyüyü Vətənə həsrət, gözü yollarda, küskün yaşamaqmış:

Səslə eli, dönək şirin çağlara,

Bitsin həsrət, intizarım, a Göyçəm!

Buz nəfəsim, nəfəsində isinsin,

Ərisin qəm, dərd qubarım, a Göyçəm!

Qoşun çəkək ayrılığın qışına,

Sevinc qonsun gözlərimin yaşına,

Qurban olum, torpağına, daşına,

Əzəmətim, dağ vüqarım, a Göyçəm!

-1988-ci ildə Ermənistanın azərbaycanlıları əzəli torpaqlarından,  dogma Vətəndən deportasiyası kövrək qəlbinizdə ağır iz buraxıb. 14 yaşlı bir qızın xəyalında o dəhşətli illər necə qalıb? 

-Bu suala cavab vermək, qaysaqsız yaraların qanına bulaşmaq qədər ağrılıdı.

1988-ci il dekabrın 6-da Göyçədən ayrıldığım o gün, acıyla, həsrətlə ötən 38 il... Qarlı bir qış günüydü. Ətraf ayrılığın sükutuna boğulurdu. Kəndimizin insanlarının çoxu köçmüşdü. Kənddə çoxlu yük daşıyan maşınlar varıydı. Hamının başı köç daşımağa qarışmışdı. Bizim məhlənin də çoxu köçmüdü. Qonşularımız bizdən bir neçə saat öncə ayrılmışdı kənddən. O hay-küylü, aşıb-daşan məhləmiz səssizliyə qərq olmuşdu. Yurdu kimsəsiz görməkdən acı bir şey ola bilməz həyatda. 14 yaşlı bir uşağın gözlərində hələ də yaşayan o dəhşətli mənzərə bu günə kimi silinmədi. Ən acısı o oldu ki, məktəb dostlarımla, uşaqlıq dostlarımla vidalaşmadan ayrıldım kənddən. Hələ də bü gün onlardan ayrı, nisgillə yaşayıram. Son kərə "Alma ağacı"nın yanında dönüb kəndə baxdığım heç ağlımdan çıxmır. Göyçə gölüm, Şah dağım, Cilim uzaqdan həsrətlə boylanırdı, sanki bir yalvarış vardı o baxışlarda da. Vətənlə vidalaşmaq...ölümü qucmaqdan ağırmış.

Aranı neynirəm, dağı neynirəm?!

Qaranquş könlümün yuvası yoxsa.

Gözümə tökməyə Vətən torpağı,

Bir udum nəfəslik havası yoxsa.

Yad, qərib qəbirdə yatdım, oyandım,

Dərd yardı sinəmi qana boyandım,

Xatirə, həsrətə necə dayandın,

Elinin, obanın sədası yoxsa.

 -Heç tanımadığınız qərib yerlərə gəldiniz,  heç tanımadığınız insanların təəccüblü baxışları altında necə dayandınız və qərib məkanda məskunlaşmaq həyatınızda hansı izlər buraxdı?

-Mən Göyçəmlə, Cilimlə bərabər çox şeylər itirdim... Bu itkilər həyatımda dərin izlər buraxdı.

Nübarım, növrağım, ey Ulu Göyçəm,

Səninlə ağzımın dadı da getdi.

Baharım çovğunlu qışı gətirdi,

Ürəyimin qızmar odu da getdi.

Qürbətin yolları çınqıllı,daşlı,

Gəzdim ayaqyalın,gözləri yaşlı.

Hürkdü qəm odundan o qəmər qaşlı,

Bəxtimin ağ köhlən atı da getdi.

Qərib durnalar tək aralı düşdüm,

Hər gecə xəyalla qoynuna köçdüm,

Xatirəyəm, yandım, közündə bişdim,

Həsrətdən sinəbin badı da getdi.

Bütün bu yaşadıqlarımıza rəğmən, çəkdiyimiz açılara, həsrətə rəqmən inanıram ki, biz o yerlərə bir də yqayıdacağıq və o Qayıdış ömürlük olacaq. Bu inamı isə bizdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyev yaradıb...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.08.2025)