Samir İskəndər,

İstanbul, Türkiyə. “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Sənə dair nə yazdığımı bilmirəm…

Bəzən insan, içindəki hisslərə bir qab axtarar. Bir kağız, bir qələm, bəlkə gecə yarısının təkliyi… Amma elə hisslər var ki, nə sözlər daşıya bilər, nə də sükut gizlədə bilər. Məhz o anda yazmaq başlayar; həm xilas, həm də əsarət olar.

Sənə yazmağa başladığımda, vaxt gecənin ən dərin saatı idi. Şəhər yatırdı; amma mənim zehnim, qəlbim, əllərim oyaq idi. Masanın üstündə yarımçıq bir qəhvə, kənarda qatlanmış köhnə bir məktub… Və mən, gözlərimin önündən keçib gedən simanla savaşırdım. Hər söz səni bir az daha çağırır, hər cümlə məni bir az daha yandırırdı.

Əllərim yanmış sözlərinin odundan…

Nə qəribədir, deyilmi? Bəzi insanlar gələr, əlindən tutarsan, istiliyi yaxşı gələr. Amma sənin sözlərin elə deyildi; onlar başqa bir atəş idi. İsitməkdən çox, içimi yandırırdı. Yenə də vaz keçə bilmədim. Çünki bəzi yanmalar gözəldir.

***

Səninlə danışdığımız ilk günləri xatırlayıram. Səsindəki dalğalanmalar, sözləri seçişin, bəzən gülüşünün arasında itib gedən o incə sükutlar… Hamısı yaddaşımın ən dərin rəflərində durur.

Bəzi sözlər var ki, aramıza divar kimi hörülür. Bəziləri isə körpü olar, ən uzaq məsafəni belə bir addımda bağlayar. Sənin sözlərin hər ikisinin qarışığı idi. Bir cümlə ilə mənə dünyanın ən yaxın yeri ola bilirdin, başqa bir cümlə ilə ən uzaq qalaksiyaya atırdın.

Bəzən düşünürəm ki, səninlə olan hər an bir şeir kimi idi. Amma bu şeirin misrasını mənmi yazdım, yoxsa sənmi qulağıma pıçıldadın, bilmirəm. Bildiyim tək şey, səni yazarkən əslində özümü də yazmağımdı. Çünki insan, sevdiyini danışarkən ən çox özünü danışar.

***

Sevgi zamanı tanımaz. Səninlə keçən günlər, aylar, illər… Hamısı beynimdə tək uzun bir an kimi. Hani bəzən bir qoxu duyarsan da uşaqlığına dönərsən ya, sənin səsini eşitmək də mənim üçün elə idi.

Sözlərin yaddaşı var. Bir gün, bəlkə də gözləmədiyim bir yerdə, sənin dediyin bir cümlə beynimə düşər. Addımladığım daşlar belə o günkü kimi görünər. Və mən anlayaram ki, bəzi sözlər heç vaxt köhnəlmir.

Səninlə qurduğum cümlələr kağızlarda deyil, ruhumun divarlarında asılıdır. Tozlanmaz, silinməz, unudulmaz. Hətta bəzən yuxularımda belə öz-özünə oxunar, sanki sən hələ də ordasan kimi.

***

Sənə dair yazdıqlarımın heç biri tamamlanmadı. Həmişə yarımçıq cümlələr, əskik nöqtələr, bitməmiş sətirlər qaldı. Bəlkə də sən heç tamamlanmadığın üçün…

Öz-özümə soruşuram:

– Səni yazarkən mənmi daha çox yanırdım, yoxsa sözlərmi?

– Bu yanğını sənmi başladın, yoxsa mənmi körüklədim?

– Səndən qalan bu atəş, məni, yoxsa keçmişimi yandırır?

Cavablarını bilmirəm. Bildiyim tək şey, yazdıqca bir az daha yandığımdır.

***

Bəzən bir insan həyatımıza gələr və bütün fəsillərimizi dəyişdirər. Sən, içimdəki qışa bir qığılcım saldın. O qığılcım baharı gətirmədi, amma qışı unutdurdu.

Sənə dair nə yazdığımı bilmirəm… Amma bunu bilirəm: Nə yazdımsa, yanaraq yazdım. Çünki ən gözəl sözlər, qəlbin yanğınından doğar.

Və sən, mənim ən gözəl yanğınım olaraq qaldın.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.08.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Əlbəttə nəğməkar şair Vüqar Əhmədin qızı olmaq, popular müğənni İzzət Bağırovun qohumu olmaq öz sözünü deyib, musiqimizdə təkrarsız səsi və gözəl ifası ilə yeni ifaçı - Almaxanım Əhmədli tanınaraq sevgi qazanıbdır.

Almaxanım Əhmədli 2001-ci il avqust ayının 18-də Bakı şəhərində ziyalı ailəsində anadan olub. Qeyd etdiyimiz kimi, görkəmli ədəbiyyatşünas alim, şair, filologiya elmləri doktoru, professor Vüqar Əhmədin qızıdır. 2006–2014-cü illərdə S. C. Pişəvəri adına Humanitar Fənlər Gimnaziyasında oxuyub. 2017-ci ildə Bakı şəhəri M. Ə. Sabir adına orta məktəbi əla qiymətlərlə, 2017-ci ildə Səid Rüstəmov adına Bakı şəhəri 13 saylı musiqi məktəbinin "Muğam" şöbəsini qırmızı diplomla bitirib.

2017-ci ildə Azərbaycan Milli Konservatoriyasının Solo oxuma fakültəsinə daxil olub. 2021-ci ildə Azərbaycan Milli Konservatoriyasını bitirərək Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin magistrarura pilləsinə daxil olub. 2023-cü ildə Fərqlənmə diplomu ilə magistratura təhsil pilləsi üzrə məzun olub.

ABŞ-nın Kaliforniya ştatında və Şimali Koralina ştatında Aziz Sancar adına mədəniyyət mərkəzində Heydər Əliyev-in 100 illiyi münasibətilə solo konsert verib. Heydər Əliyev Sarayında Az. TV- nin və Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin solisti, bir çox müsabiqələrin mükafatçısı, gənc və istedadlı ifaçı Almaxanım Əhmədlinin solo konserti olub.

Pakistanda ümummilli lider Heydər Əliyevin 100 illiyi münasibətilə səfirliyimizin keçirdiyi tədbirdə Almaxanım Əhmədli "Bayatı- türk" muğam triosu ilə çıxış edib. Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü münasibətilə İsveçin Malmö şəhərində konsert verib.

 Moskvada konsert proqramında çıxış edib. 2018-ci ildə Tacikistanın Düşənbə şəhərində Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranmasının 100 illiyi münasibətilə solo konsert verib. Qüdsdə solo konsert verib.

Beynəlxalq Muğam Mərkəzində ilk solo konsertini verib.

Diskoqrafiya

1. Qarabağ

2. Azərbaycanım

3. Yuxum Çin Olmaz

4. Sevir Məni

5. Eşq

6. Selam Söyleyin

7. Dünya qapını aç

8. Aşiqəm

9. Unutdum

V Respublika Muğam Müsabiqəsi — 1-ci yeri qazanıb. 2017-ci ilin iyun ayının 12-də Heydər Əliyev Fondu, Azərbaycan Dövlət Televiziyası, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi və Mədəniyyət Fondunun birgə təşkil etdiyi VI Muğam Müsabiqəsinin qalibi — baş mükafatçısı olub, "Qran Piri" mükafatı ilə təltif olunub. Almaxanım Əhmədlinin müsabiqə ərzində oxuduğu dəstgahlar teleradionun "qızıl fond"unda saxlanılacaq. Azərbaycannın əməkdar artisti, gənc xanəndə, muğam ustası Təyyar Bayramovun tələbəsidir.

Oktyabr ayının 7-dən televiziya ekranlarında çıxış edir. Hal-hazırda Amerikanın 7, Avropanın 4 televiziyasında ifaları yayımlanır. Repertuarında muğam dəstgahları, bəstəkar və xalq mahnıları ilə yanaşı türk, ərəb, fars və ingilis dillərində oxuduğu nəğmələr yer tutur.

2014-cü iln mart ayında türk xalqları üzrə beynəlxalq musiqi müsabiqəsinin qalibi kimi "Bürünc" medala layiq görülmüş və diplomla təltif olunub. 2014-cü ilin iyul ayının 13-də muğam, təsnif, xalq və bəstəkar mahnılarından ibarət "Qarabağ" adlı ilk audio diski işıq üzü görüb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.08.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün sizlərə Şeir vaxtında Şəhriyar del Geraninin şeirləri təqdim edilir.

ŞEİR VAXTI

Şəhriyar DEL GERANİ

***

Qəribədi

son nəfəsində

su istəyən adam

ayırd edə bilmədi

həyatda hansı daha vacib imiş –

Hava, yoxsa su?

Deyirlər ki,

dənizlərin yaddaşında qalır imiş

balıqların yuxusu...

Deyirlər ki,

uçuşundan bilinirmiş

quşların da arzusu...

Deyirlər ki,

şəkillərdən duyulurmuş

uşaqlığın qoxusu...

Deyirlər ki,

guya unudulub gedir sevgilər.

Bax, məsələn, susuşundan bəlli imiş

Ki, o qızın qalmayacaq bir tikə xatirəsi

Deyirlər ki,

gələcək tənhalıq dövrü,

daha kimsə olmayacaq

bir kimsənin yanında.

Daha hamı yaşayacaq

bir-birinin yadında.

Və əslində,

hərə öz yaddaşı boyda

yaşayırmış, sən demə,

İndi hamını ürpədir unudulmaq qorxusu...

Deyirəm ki,

Sən də belə unudulma,

sənə qurban, bir az da qal yadımda,..

Hamısından betər imiş sualların “axı...”sı...

***

Qəfil qəribsəyir adam –

qayıdırsan oturduğun stulun ağac vaxtına;

görürsən budaqların hər haçasında bir yuva,

içində ətcə balalar civildəşir...

Qəfil qəribsəyir adam –

qayıdırsan sevgilərin uşaq vaxtına;

görürsən müharibədə itkin düşmüş əmin

sol yanağından bir çimdik götürür

və gülümsəyərək çıxıb gedir,

yanağından bir gülüş də beləcə itkin düşür...

Qəfil qəribsəyir adam –

qayıdırsan yatağının beşik vaxtına;

görürsən tərləmisən, anan əynini dəyişdirir,

görürsən tərləmisən, anan əynini dəyişdirir,

görürsən tərləmisən, anan əynini dəyişdirir

Və qəfil əllərini tutub saxlayırsan...

DUSTAQLIĞIN ŞEİRİ

Dustaqlar aya baxanda gecənin üzü gülər,

dustaqlar darıxanda göy üzündə gecələr.

Mən öləndə deyərsiniz, o sevərdi ağacları,

pəncərədən süzüləndə günəşin ağ ucları

uşaqlar dua oxuyar – "Allah..." pıçıldar ovuclar

Qəfəsdəki quşların uçduğu göylər göynər...

Dünya həssas qəlblər üçün cəhənnəmdi, cəhənnəmdi,

Ömür başdan-başa qəmdi, insana nəfsi qənimdi.

Hər necə ki

günəşin çıxan yeri var,

ulduzun axan yeri var,

küləklərin nəsim-nəsim əsib karıxan yeri var,

eləcə də adamların günaha batan-batanı,

qəfil bir könül sındırıb min aha batan-batanı

səfil-sərgərdan gecənin sabaha baxan yeri var,

mən öləndə deyərsiniz, o qız bayatı söylər,

Qəfəsdəki quşların uçduğu göylər göynər...

Mən hey səni arzuladım – Səni dostum, ən dostum,

Bir sümük, bir dəri qaldım – Sənə dostum, ən dostum,

Şəhriyarın bir ömürlük səni darıxan yeri var,

mən öləndə deyərsiniz, onadır bu şeirlər,

Qəfəsdəki quşların uçduğu göylər göynər...

***

Qucaqlayıb yatınız içinizdəki uşağı,

əlindəki oyuncağı,

ömrün üfüqlərində görünən

günəşli günləri,

sevgili gələcək yaxını,

hər nəyi, hamını...

Dimdikləri bərkiməmiş quşları da,

sizə atılan daşları da,

hələ-hələ qış görməmiş ağacları,

yaz gəlməmiş çiçəkləri,

qar tutmamış dağları,

ağlanmamış gecələrdə

yaş dəyməmiş balışları.

Siz ey bu şeiri oxuyan gözəlim hamı,

Həyata oxşayan hər nə ki var, qucaqlayın.

Səadət – həm də qucaqlaya bilməkdi ən uzağındakı adamı...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.08.2026)

Cahangir Namazov,

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Özbəkistan təmsilçisi

Bu günki həmsöhbətimiz görkəmli Azərbaycan yazıçısı, şair , nasir və tərcüməçi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Nizami Gəncəvi mükafatının sahibi Seyran Səxavətdir.

 —Sovet dövründə tərcüməçi kimi fəaliyyət göstərən bir yazıçı olaraq, sizin üçün mətnin arxasında gizlənən millət, mədəniyyət və ruh necə görünürdü? Tərcüməçilik sizi yazıçı kimi necə formalaşdırdı?

— Bilirsiniz, o vaxt hər şey çox aydın görünürdü, hər nə qədər ağrılı olsa da. Bizə elə gəlirdi ki, azərbaycanlılar başqaları üçün yaşayır, başqaları üçün çalışırlar. Dərinlərə getsək, elə bil, bu xalq özünü yox, başqasını yaşadır. İçimizdə bir natamamlıq kompleksi vardı. Təbii ki, uşaq vaxtı bunu dərk edə bilmirdik. Ancaq böyüyəndən sonra hiss etməyə başladıq və yaşa dolduqca başa düşdük ki, biz haqlıymışıq.

Tərcüməçilik mənim yazıçılığıma təsir etmədi. Əslində, mənə elə gəlir ki, edə də bilməzdi. Yazıçılıq mənim üçün xasiyyətdir, bir xarakterdir.

— Yazıçı üçün uşaqlıq bəzən ən müqəddəs qaynaq olur. Uşaqlıq xatirələriniz hansı əsərlərinizi ruhani əsər halına gətirdi?

— Avtobioqrafik əsərlər deyə bir anlayış var. Amma mənə görə, yazıçı nə yazıbsa, əslində özünü yazıb. Bəzən də öz ətrafını, müşahidələrini. Yazıçı ömür boyu özünü yazır.

Həndəsədə "Konstentirik" deyilənbiranlayış var. Gölə daş atırsan, daşın düşdüyü yerdə kiçik bir dairə yaranır, sonra o dairə genişlənir. Konsentirik mərkəzi yaradıcı insan üçün daşın düşdüyü yerdir. Uşaqlıq həmin daşın atıldığı nöqtədir. Böyük çevrələr ən kiçik çevrədən qidalanır. Uşaqlıq insan həyatında əsas mərhələdir. İnsan doğulduğu andan bənzərsiz bir hadisə yaşayır və ömrü boyu doğuluşuna bənzər ikinci bir hadisə ilə qarşılaşmır. Ölüm də onun kimi – təkrarolunmaz. Doğumla ölüm arasındakı hər şey isə təkrarlardır.

Yazıçı üçün ən vacib nədir: çağdaş dövr üçün yazmaq, yoxsa tarixə iz salmaq?

Yazıçı başını aşağı salıb öz işini görməlidir. Zaman hər şeyi yerbəyer edəcək. Çağdaşlıq da bir gün zamana çevriləcək. Məsələ ondadır ki, sən onu necə təqdim edirsən.

—“Daş evlər” romanınız iki dəfə nəşr olunub. Bu əsərin yenidən yazılması və ya genişləndirilməsi ehtiyacı nədən qaynaqlandı?

— Əsər iki dəfə yox, üç dəfə çap olunub. Zamanında bestseller idi. Birinci nəşri sovet dövründə çıxdı və 200 səhifəyə yaxın ixtisara uğradı. İkinci dəfə çap olunanda sovet hələ var idi, amma çökmək üzrə idi. Həmin dövrdə əsəri bir qədər açıq formada yenidən çap etdik. Daha sonra rus dilində də nəşr olundu. Oxucular, xüsusilə həmyaşıdlarım, bu romanı çox sevirdilər.

— Yazıçılığı mənəvi xidmət kimi hiss edirsinizmi?

— Ümumiyyətlə, "xidmət" sözündən xoşum gəlmir. Bu, ədalətsiz uydurmadır. Məsələn, bir xanəndə qırx il oxuyub deyir: "Xalqıma xidmət etmişəm." Bu, yanlışdır. Mən 60 ildən çoxdur ki, yazıram, minlərlə müsahibə vermişəm, amma heç vaxt deməmişəm ki, "xalqıma xidmət etmişəm." Kim deyirsə, yalan deyir. Hər kəs əslində özünə xidmət edir. Toya gedib oxuyursan, pulunu alırsan – bu, xalq üçün xidmət deyil.

Xalq fərdə, fərd xalqa borclu deyil. Amma elə bir məqam olur ki, hər ikisi – həm fərd, həm cəmiyyət – bir-birinin xeyrinə nəsə etmiş olur. Qarşına məqsəd qoyub "xalqıma xidmət edəcəyəm" demək, mənasız bir şeydir. Mənim üçün bu anlayış yoxdur.

 Bir dəfə televiziya verilişində mənəvi borc haqqında danışırdıq. Aparıcı məsələni o qədər xırdaladı ki, qorxdum. Dedim: "Ay qız, sen demə biz xirtdəyə qədər borc içindəymişik ki." Borc deyilən anlayış yoxdur. Ünsiyyət, insanlıq var. Valideyninə diqqət göstərirsənsə, bu borc deyil – insanlıqdır.

— Bugünkü qloballaşmış cəmiyyətdə yazıçı milliliyi necə qorumalıdır?

— Bütün bəşəriyyət düz yolda deyil. Bizim yolumuz dairəvidir. Qloballaşmanı insanlıq artıq bir dəfə – ibtidai icma dövründə – yaşayıb. İndi həmin dairəni vurub yenidən başlanğıc nöqtəsinə gəlirik. Bu, təbii bir prosesdir, qarşısını almaq mümkün deyil. Tanka minib milliliyini qoruyacaqsan? Çətin məsələdir.

— Yəni zaman dövr edir, insanlıq öz başlanğıcına qayıdır. Doğrudurmu?

--- Bəli. Hardan başlamışıqsa, ora qayıdacağıq. Torpaqdan gəlmişik, torpağa qayıdacağıq. İşə gedirik, axşam evə qayıdırıq. Hərəkətimizin mahiyyəti budur: qayıdış. Bəşəriyyətin anası da insanı qayıdış üçün doğub.

— 1962-ci ildən ədəbiyyata xidmət edirsiniz. Yazıçı olaraq ilk misranızı yazdığınız günlə bu gün arasında hansı fərqləri hiss edirsiniz?

— İlk misramı yazdığım günü xatırlamıram. Bu sualı mənə bir dəfə veriblər. İlk şeir yazdığım günü o vaxt xatırlayaram ki, Seyran Səxavət də öz doğulduğu günü xatırlasın - bu mümkün deyil axı...

— Çoxsaylı əsərlərinizdə insan və zaman, mənəviyyat və unudulma motivləri əks olunur. Sizcə, bu günün yazıçısı hansı mənəvi məsuliyyəti daşımalıdır?

— Yazıçı heç kimin qarşısında məsuliyyət daşımır. Bəlkə də əksinə – bütün bəşəriyyət yazıçının qarşısında məsuliyyət daşıyır. Yazıçı heç bir dövlət başçısının qarşısında cavabdeh deyil. Əksinə, onlar  söz adamlarının qarşısında məsuliyyət daşıyır.

Vicdan və ədalətin olduğu yerdə məsuliyyət artıqdır. O, pərsəng kimidir.  Vicdanla yaşayan adam üçün məsuliyyət artıq bir anlayışdır.

— Təsəvvüfdə “sükut sözlərdən yüksəkdir” deyilir. Sükut və söz arasındakı sərhəd barədə hansı fəlsəfi baxışa maliksiniz?

— Keçmişdə kankanlar yer qazarkən su çıxan kimi dayandırardılar, çünki onlara artıq su lazım idi.

Sükutdan nadir hallarda söz yaranır. Bir saatı ölçü vahidi kimi götürsək, onun bəlkə də yarım dəqiqəsi sözə çevrilə bilər, qalan 59 dəqiqəsi havadadır. Mən realist adamam, daha çox əllə toxunula bilən şeyləri xoşlayıram. Qulağımdan çox gözümə etibar edirəm. Musiqi dinləyərkən qulağıma güvənə bilərəm, amma ümumilikdə gözümü qoyub qulağıma güvənmərəm.

— 60 ildən artıq ədəbi fəaliyyətiniz var. Bu müddətdə yaradıcı intizam, səbr və düşüncə necə formalaşdı?  Elm zəhməti və yaradıcı fədakarlıq barədə fikirləriniz necədir?

— Yazmaq özü intizamsızlığın ən yüksək formasıdır. Bəşəriyyətin yüzdə bir faizi belə yazmaqla məşğul deyil. Bu o deməkdir ki, sən fərqlisən. Mən ümumiyyətlə nizam-intizam deyilən anlayışa uyğun yaşamamışam. Yazı-pozu adamı öz ritmini özü qurur. Kimisi deyir təyyarədə yazıram, kimisi deyir hər gün bir saat yazıram. Bu mümkün deyil. Hətta şəkil çəkdirəndə belə, şəkildəki sən deyilsən. O an başqa idin.

Viktor Hüqoya bir qadın yaxınlaşıb soruşur: "Siz Viktor Hüqosunuz?" Hüqo cavab verir: "Bəzən, hərdən."

Xanəndəmiz Yaqub Məmmədov bir segahı oxumaqla bəlkə də ömrünün on faizini yandırıb. Hər gün eyni şeyi oxusaydı, çoxdan ölərdi. Yazıçı da hər istədiyi vaxt yaza bilməz. Yazıçılıq vərdişə çevrildiyi an əhəmiyyətini itirir.

— Azərbaycan və fars mədəniyyətlərinin kəsişməsində yaşamış yazıçı kimi iki xalq arasında hansı bağlılıqları görürsünüz?

— Mədəniyyət ümumbəşəri bir anlayışdır və müəllifi insandır. Mədəniyyətləri bir-biri ilə müqayisə etmək olmaz. İki istedadlı insanı da müqayisə edə bilməzsən – istedad ya var, ya yoxdur.

Mədəniyyəti bütün xalqların sayılıb-seçilən adamları yaradır.

—  Çoxsaylı əsərlər yazmısınız, mükafatlar almısınız. Amma bir insan olaraq Seyran Səxavətin qəlbinin arzusu nə olub – və bu arzu yaradıcılıqla reallaşıbmı?

— Yaradıcılıq ona görə deyil ki, həyatda istədiyinə nail olasan. İndi otağımda oturmuşam, atamla anamın portretinə baxıram. Deyirəm: "Ay Allah, mənim nə gözəl valideynlərim olub." Bəzən də deyirəm: "Çatdıra bilmədim özümü sizə... əlim çatmadı. Mən nəyəsə nail olanda, siz artıq yox idiniz. Mümkünsə bağışlayın. Mümkün deyilsə də, bağışlamağa haqqınız var. Niyə mən tez böyümədim ki, çatdığım hər şeyə bir az da siz çata biləydiniz?”

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.08.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı sizə şair və tərcüməçi Səlim Babullaoğlunun təqdimatında XX əsr yəhudi şeiri nümunələrini təqdim etməkdədir. Bu gün Qali-Dana Singerin poeziyası ilə tanışlıq baş tutacaq.

Qali-Dana Singer  –  tanınmış şairə və tərcüməçidir, ivritdə və rus dilində yazır; ingilis, amerikan, rus poeziyasının ivritə və çağdaş yəhudi şeirinin ruscaya tərcüməçisidir. 

1962-ci ildə Sankt-Peterburqda doğulub. 1988-ci ildən Qüdsdə yaşayır. “İO” və “İki nöqtə” jurnallarının redaktorudur. Əsərləri İsraildə, Rusiyada, İngiltərə və Fransada nəşr edilib.

Y.Saban mükafatının (1997), “Poeziya-2000” ödülünün və  İsrail baş nazirinin xüsusi mükafatının (2004) laureatıdır.

Etiraf

Daha o bər-

bəzəkli konfetləri sevmirəm                                
(heç vaxt da sevməmişdim),
barbarisi, düşesi,
nanəcövhəri heç demirəm.

Daha o bər-
kimiş, uzunsov, solğun
sarı, yaşıl, yarımşəffaf şeyləri
görmək istəmirəm (əvvəl görmüşdümmü)
tutqun əzilmiş kağızlara bükürlər,
ağızdan çıxardanda parıldayırlar.

amma bilirsən
indi (əvvəlkitək) o bər-
bad şəkildə yanıq qoxuyan
qənnadı  fabriklərinin ruhunu
hiss edəndə
ürəyim ağzıma gəlir həyəcandan.


Qoruqçunun şikayəti

“Qoruqçu olmaq istəmirəm”- dedi qoruqçu.

Qoruqsuz olmaq istəmirəm,
Qoruqlu olmaq istəmirəm.

Qor olmaq istəmirəm.

Qara daş olmaq istəmirəm.
Qumbara olmaq istəmirəm,
qırmaq da istəmirəm.
imtinalardır, qoruyur məni.
 Özümü gözləyirəm qorxunc göz kimi.

“Gözətçi olmaq istəmirəm” – dedi gözətçi.
gözdə-qulaqda olmaq istəmirəm,
göz də olmaq istəmirəm.
İmtinalar məni gözətləyir, gizləyir,

 küləkdə tərəddüdlə gizildədir.

 “Burda, qapıdayam” – dedi qapıçı,
  arzum nədir,
  heç kim soruşmayıb, bilmir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.08.2025)

Aysel Fikrət, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Şuşaya səfərdə bir-iki saat tək qaldım.
Dostlar tədbirlərdə idi, mən isə demək olar ki, yatıb qalmışdım.
Yol uzun idi, mənim də xəstəliyim güclənmişdi. Amma heç özümü o yerə qoymurdum.
Tək qaldığım dövrdə “Qarabağ” otelinin yanında gəzməyə başladım.
Bu dəfə Şuşa bir başqa idi. Keçən ilkindən fərqli olaraq daha çox adam var idi.
Uşaqlar ora-bura qaçır, yaşlılar dincəlirdi.
Hətta hamilə gəlininə “Gəl, qızım, bu yerlərin havasını ud” – deyən ana da gördüm.
Gülümsündüm. Gör necə gözəl sözdür.
“Gəl, buranın havasını ud, dünyaya gətirdiyin uşaq daha möhkəm, daha azad və xoşbəxt böyüsün” – demək idi bu.
Yerli sakinlər həddindən artıq çox idi. Bu məni sevindirirdi, qürurlandırırdı.
Birdən sanki yer-göy ayrıldı.
Bir qırmızı avtobus döngəni buruldu.
Üstündə “3 saylı avtobus – son dayanacaq: Cıdır düzü” yazılmışdı.
Gözlərimdən yaş damladı.
Ürəyimə qəribə bir istilik çökdü.
Qarabağa, Şuşaya şəkillərdə baxıb köks ötürən, şəhidlərə yas tutan 12-13 yaşlı çağlarım yadıma düşdü.
Sanki o – məktəb çantasında sovet tarixi kitabı daşıyıb, ürəyində vətən sevgisinə ağlayan, gözüyaşlı özümü – bağrıma basıb ağladım.
Hələ dünən qırmızı qalstukla məktəbə gedib, 20 Yanvar səhəri qalstukuna od vurub yandıran özümə müjdə verirdim.
Ona bu günü, bu yeri anlatdım.
O isə inanmadı.
Mən isə israrla yenə anlatdım.
Sanki yuxudan elə bu gün ayıldım.
Sanki gözlərimə təkcə bu gün inandım.
Bütün bunlar həqiqət idi.
Mənim – qanı bahasına müqəddəs torpağımda izi qalan şəhid qardaşlarımın bizə yaşatdığı həqiqət.
Azərbaycan daim o şəhidlərin timsalında ucadır.
Ona ləkə salan hər kəs cəzalandı və cəzalandırılacaq da.
Allah bu torpağı, bu elin təmiz və vicdanlı gələcəyini qorusun.
Balalar şad-xürrəm yaşasın.
Kaş zaman maşını olaydı və mən bütün siniflə oturub dərdə batdığımız günə gedəydim. Bütün sinfimizi bu qırmızı avtobusda Cıdır düzünü görməyə aparardım.
Uşaqlar, nə deyirsiniz, bəlkə bir gün yığışıb gedək?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.08.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyatvə incəsənət”

Azərbaycanın çox görkəmli alimini 2023-cü ilin 16 dekabrtarixində itirdik. Belələri haqqında deyirlər - o, xalqının kisəsindən getdi.

Yaşasaydı, bu gün 79 yaşını qeyd edərdi...

Kamil Vəli Nərimanoğlu 18 avqust 1946-cı ildə Cəbrayıl rayonu Cəbrayıl qəsəbəsində anadan olub. 1965-ci ildə burada orta təhsilini başa çatdırıb. 1970-ci ildə ADU-nun filologiya fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib.

Universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirdiyinə və mətbuatda müntəzəm çıxış etdiyinə görə elə həmin il universitetdə filologiya fakültəsinin Azərbaycan dilçiliyi kafedrasında müəllim saxlanılıb. Nərimanoğlu 1989-cu ildə professorluq dərəcəsi alıb, 1988–1998-ci illər arasında Bakı Dövlət Universitetində Azərbaycan dilçiliyi kafedrasına rəhbərlik edib, Böyük Elmi Şuranın üzvü olub.

1974-cü ildə "Azərbaycan dilində — ki şəkilçisi" mövzusunda namizədlik, 1988-ci ildə isə "Azərbaycan qəhrəmanlıq eposunun poetik sintaksisi" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edib.

O, 1977-ci ildən "Azərbaycan" jurnalı redaksiya heyətinin üzvü olub, 1983-cü ildən isə Azərbaycan Yazıçılar Birliyində tənqid və ədəbiyyatşünaslıq şurasının sədr müavini kimi fəaliyyət göstərib. Türkiyə Folklor Araşdırmaları Vaqfının nümayəndəsi, 1990-cı ildə Səlcuq Universitetinin fəxri doktoru adını alıb. Həmçinin Türkiyə Linqvistika Cəmiyyətinin müxbir üzvüdür.

1991–1992-ci illərdə Ege Universitetində, 1999–2000-ci ildə Şimali Kiprin Şərqi Ağdəniz Universitetində professor vəzifəsində çalışmış və dərs deyib. Türkiyənin nüfuzlu elmi təşkilatlarından Türk Dil Qurumunun, Atatürk Kültür Mərkəzinin və Türk Folklor Qurumunun fəxri üzvü, Səlcuq universitetinin fəxri professorudur. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin məclis, Ali Attestasiya Komissiyasının ekspertlər şurasının üzvü olub. Dünyanın 20-dən artıq ölkəsində elmi konfranslarda çıxış edib.

 Həmçinin çoxcildli Türk Dünyası ədəbiyyatı kitabının redaksiya şurasının üzvü, Türkiyədə çap olunan "Bilgi", "Yol", "Milli folklor", "Türkologiya" (Qazaxıstan) dərgilərinin redaksiya heyətinin üzvü olub.

Ədəbi fəaliyyətə tələbəlik illərindən başlayıb, dövri mətbuatda müntəzəm çıxış edib. 2002-ci ildə "Ey Füzuli" esse-romanı "Azərbaycan" jurnalının 6–7 nömrələrində çıxıb. Məhəmməd Füzulinin "Türk divanının dibaçəsi"ni, Əlişir Nəvainin "İki dilin mübahisəsi" Yusif Balasaqunlunun "Qutatqu bilik" əsərini ön sözlə kütləvi tirajla nəşr etdirib. İndiyədək 40 elmi monoqrafik əsərin, 500-dən çox məqalənin müəllifidir.

Əsərləri

1. Azərbaycan türklərinin azadlıq elçisi Əbülfəz Əli Elçibəy

2. Elimizdən, obamızdan

3. Azərbaycan dilinin poetik sintaksisi

4. Azərbaycan dil tarixi

5. Dastan poetikası

6. Sözün sehri

7. Elin yaddaşı, dilin yaddaşı

8. Bizim sözler, gözəl sözlər

9. Mənim Füzulim

10. Azərbaycan dövlət dili  siyasəti

Mükafatları

1. Türkiyə Respublikası prezidentinin fərmanı ilə Türkiyə Cümhuriyyəti "Şərəf və Ləyaqət nişanı"

2. Türkiyə Nazirlər Kabineti yanında Türk Əməkdaşlıq və İnkişaf Agentliyinin, Türk Dil Qurumunun mükafatları

3. Çingiz Aytmatov Akademiyasının fəxri üzvü

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.08.2025)

Adəm İsmayıl Bakuvi,

Yazıçı, publisist,Vəhdət Partiyasının sədri

2020-ci ilin 10 noyabrında imzalanan Üçtərəfli Bəyanat Azərbaycan xalqının otuz illik ədalət mübarizəsini tarixi qələbə ilə yekunlaşdırdı. Azərbaycan öz suveren ərazilərinə qayıtdı və Cənubi Qafqazın siyasi xəritəsi dəyişdi. Lakin bu qələbədən sonra sülhün tam bərqərar olması üçün atılan konstruktiv addımlar Ermənistanın öhdəliklərini pozması və Konstitusiyasında ərazi iddialarını saxlamaqda israr etməsi ilə qarşılaşdı.

Azərbaycan bu illər ərzində sübut etdi ki, onun məqsədi revanş yox, davamlı sülhdür. 14 mart 2022-ci ildə irəli sürülən beşbəndlik sülh təklifi regionda yeni sabitlik modeli yarada bilərdi. Amma qarşı tərəfin qeyri-səmimiyyəti prosesi ləngitdi.

Geosiyasi dalandan çıxış 8 avqust 2025-ci ildə Vaşinqtonda tapıldı. ABŞ Prezidenti Donald Trampın təşəbbüsü ilə Prezident İlham Əliyev və Baş nazir Nikol Paşinyan arasında imzalanmış Birgə Bəyannamə sülh prosesini yeni mərhələyə daşıdı. Bu sənəd yalnız diplomatik protokol deyil həm də Cənubi Qafqazda güc balansını və strateji əlaqələri yenidən müəyyənləşdirən siyasi sənəddir. 

Əsas məqamlar aydındır. Sülh Sazişinin paraflanması Azərbaycanın sülh istəyi və eyni zamanda gücünü qoruyaraq iradəsini diktə etməsidir. Minsk qrupunun ləğvi otuz illik imitasiya dövrünün başa çatdırılması və regionun öz taleyinə sahib çıxmasıdır. TRIPP layihəsi Azərbaycanın əsas hissəsini Naxçıvanla birləşdirəcək Orta Dəhliz üzərindən illik 35 milyon ton yük tranzitini təmin edəcək və ölkəmizi bölgənin logistika mərkəzinə çevirəcək strateji infrastruktur təşəbbüsüdür. Revanşizmin rədd edilməsi isə Ermənistanın gələcəkdə hər hansı hərbi təxribatına beynəlxalq təminat mexanizmi ilə qapının bağlanması deməkdir.

Vaşinqton görüşü həm də Azərbaycan ABŞ münasibətlərində yeni strateji tərəfdaşlığın əsasını qoydu. Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyası enerji nəqliyyat müdafiə rəqəmsal texnologiyalar və kibertəhlükəsizlik sahələrində əməkdaşlıq perspektivlərini açır. Ən önəmlisi isə Azadlığa dəstək aktına edilmiş 907-ci düzəlişin ləğvi Azərbaycanın beynəlxalq siyasi manevr imkanlarını genişləndirir.

Bununla belə prindipial hesab olunan bəzi məsələlər hələ də açıq olaraq qalmaqdadır.

Ermənistan Konstitusiyasındakı ərazi iddialarının çıxarılması olmadan sülh sənədi kağız üzərində qalacaq. TRIPP kimi iri layihələr üçün beynəlxalq maliyyə və siyasi təminatlar davamlı olmalıdır. İran və Rusiyanın mövqeləri balanslı şəkildə idarə edilməlidir ki, regional sabitlik pozulmasın.

Vəhdət Partiyası olaraq bildiririk ki, Azərbaycanın milli maraqları heç bir ssenaridə güzəştə gedilməyəcək. Vaşinqton Bəyannaməsi bizim qəti siyasi iradəmizin diplomatik çevikliyin və güclü dövlət strategiyasının məhsuludur. Bu sənəd təkcə Ermənistanla sülh müqaviləsi deyil Cənubi Qafqazın gələcək onilliklərini müəyyən edəcək geosiyasi istiqamətdir.

Azərbaycan bu yeni mərhələdə yalnız sülhün deyil həm də gücün iqtisadi liderliyin və strateji tərəfdaşlığın mərkəzi olacaq. Sərhədlərin toxunulmazlığı ərazi bütövlüyü və güc tətbiqinin qadağan edilməsi prinsipinə əsaslanan bu yeni düzən regionda sabitliyin yeganə təminatıdır.

Biz bu istiqamətdə bütün milli resurslarımızı səfərbər edəcəyik.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.08.2025)