Dünyaxanım Ağalarqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu yaxınlarda Orta Asiya əsilli görkəmli Şərq filosofu və aliminin (870-950-ci illər)  adını daşıyan, Aristotel və Platondan sonra ikinci müəllim hesab edilən Əl-Fərabi medalının təqdimat mərasimi keçirildi. Bu nüfuzlu mükafat elm, mədəniyyət və fəlsəfənin inkişafına, eləcə də beynəlxalq əməkdaşlıq və humanitar əlaqələrin möhkəmləndirilməsinə verdiyi əhəmiyyətli töhfələrə görə verilir.

2025-ci ildə həmyerlimiz, fəlsəfə doktoru, professor, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü və Beynəlxalq Professorlar Akademiyasının (ABŞ) üzvü Rafiq Yəhya oğlu Əliyev millətlərarası və regionlararası münasibətlərin, fəlsəfi düşüncənin və müasir cəmiyyətin inkişafına verdiyi əhəmiyyətli töhfələrə görə Əl-Fərabi medalı ilə təltif edildi.Professor Rafiq Əliyev fəlsəfə, din və sosial düşüncə sahələrində fəal elmi və jurnalist fəaliyyəti ilə məşğuldur. O, həm Azərbaycanda, həm də xaricdə Azərbaycan, rus və ingilis dillərində nəşr olunmuş, müasir dünyada insanların mənəvi və mədəni dəyərlərinin formalaşmasında dinin, ideologiyanın və fəlsəfənin roluna həsr olunmuş çoxsaylı əsərlərin müəllifidir. Alim ölkələr və xalqlar arasında mədəni və humanitar dialoqun gücləndirilməsinə yönəlmiş beynəlxalq layihələrdə fəal iştirak edir. Bu mövzularda yazdığı 30 kitabdan 10-u Amerika Birləşmiş Ştatlarında  vəərəb dünyasında ingilis və ərəb dillərində nəşr olunub. Bu, çox böyük uğurdur.Mərasim təşkilatçısı, Beynəlxalq Xalq Diplomatiyası Birliyi İctimai Birliyinin prezidenti Baxıt Rüstəmov öz çıxışında belə  qeyd edib: “Əl-Fərabi medalı hər bir laureatın elmi düşüncənin, təhsilin və beynəlxalq əməkdaşlığın inkişafına verdiyi şəxsi töhfənin tanınmasını simvolizə edir. Bu mükafat təkcə peşəkar nailiyyətləri deyil, həm də xalqlar və dövlətlər arasında qarşılıqlı anlaşmanı gücləndirmək istəyini əks etdirir”.  Batır  Rüstəmovun sözlərinə görə, medalın verilməsi böyük mütəfəkkir Əl-Fərabinin fəlsəfi və humanitar ənənələrinin davamı kimi xidmət edir və biliyə, müdrikliyə və insan tərəqqisinə doğru hərəkatın  simvoludur.

P. S. Qeyd etmək istərdik ki, bu, böyük Əl-Fərabinin bizə miras qoyduğu fəlsəfi və humanitar ənənələrin davamı kimi xidmət edir. Onun irsi biliyə, müdrikliyə doğru hərəkatın və elmin inkişafına və beynəlxalq əməkdaşlığın gücləndirilməsinə yönəlmiş səylərin simvoludur. Belə bir Beynəlxalq səviyyəli mükafatı bizim həmyerlimiz professor Rafiq müəllim Əliyevin alması da təkcə onun üçün yox, məmləkətimiz üçün də böyük töhfədir. Onu da vurğulamaq istəyirik ki, Rafiq Əliyevin elə mükəmməl əsərləri var ki, onları dünya səviyyəsinə çıxartsaq, dünya xalqları tərəfindən də çox marala qarşılanar və məmləkətimizə böyük baş ucalığı gətirər. Biz, böyük filosf  Rafiq Əliyevin vasitəsilə dünya xalqlarına bir daha millətimizin böyüklüyünü, belə dünya səviyyəli insanlarımızın olduğunu sübut eləyə bilərik. Axı dünya gör-götür dünyasıdır. Qarabağdakı böyük qələbəmizdən sonra biz elmimizi,  təhsilimizi, ədəbiyyatımızı, tibbimizi,  incəsənətimizi, idmanımızı da lazım olan səviyyədə dünya xalqarına çatdırmalıyıq. Bu, bizim müqəddəs borcumuz olmalıdır.

Bir daha çoxminli oxucularımız adında professor Rafiq müəllim Əliyevi təbrik edirik.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Vaxt tapan kimi gedib baxdığı tamaşalar onda dərin təəssürat oyadırdı. Uşaqlıqdan canında olan aktyorluq həvəsi gündən-günə qüvvətlənirdi. Gənc həvəskar aktyor az keçmir ki, "balaca Ərəblinski" adı ilə şöhrətlənir. O vaxt sənətə gələn gənclərin əksəriyyətini bu adla çağırırdılar.

Hüseyn Ərəblinskinin təsiri altına düşən gənclər hər vəclə ona oxşamağa, səhnədə onu təqlid etməyə çalışırdılar. İsmayıl Hidayətzadə də belə gənclərdən biri idi..

İsmayıl Hidayətzadə 1901-ci ildə Bakıda dənizçi ailəsində anadan olub. İsmayıl 1909-cu ildən etibarən "İttihad" məktəbində oxuyub. Burada oxuduğu illər İsmayıl Hidayətzadənin gələcək həyatını müəyyənləşdirib.

İsmayıl, eyni zamanda rejissorluq sənətinə də maraq göstərib. Azərbaycan teatrında çalışan rus rejissorlardan olan İvanovun yanında müavin işləyib. 1926-ci ildə arabir özünü rejissorluqda sınayıb. Bu sınaqlar onu teatr ictimaiyyətinə rejissor kimi tanıdıb. 1934-cü ildə "Siyavuş" əsərini səhnələşdirmək ona tapşırılıb. Teatr tənqidçilərinin bəyəndiyi "Siyavuş"dan sonra Opera və Balet Teatrında "Koroğlu" və "Karmen" operalarını səhnələşdirib. Rus Dram Teatrında "1905-ci ildə", "Vaqif" tamaşalarını qoyub.

İsmayıl Hidayətzadənin Azərbaycan mədəniyyəti qarşısında xidmətləri yalnız yaratdığı zəngin rol qalereyası və uğurlu rejissor işi ilə tamamlanmır. O, ilk milli baletimizin — "Qız qalası"nın librettosunu yazıb. Opera studiyası da onun səyi ilə yaradılıb.

Bütün ömrü boyu teatrda çalışan sənətkar "Qız qalası", "Almaz" və "Altıncı duyğu" filmlərində də çəkilib. 2001-ci ildə altyorun 100 illik yubileyi təntənəli şəkildə qeyd edilib.

Təltif və mükafatları

1. "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı

2. "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı

3. "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni

4. "Şərəf nişanı" ordeni

Filmoqrafiya

1. Qız qalası əfsanəsi

2. Bismillah

3. Altıncı hiss

4. Almaz

Sənətkar 11 noyabr 195-ci ildə vəfat edib. Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycan Sovet uşaq ədəbiyyatının ən görkəmli nümayəndələrindən biri olubdur. Jurnalistika, nəçriyyat işi, ictimai fəaliyyət, digər fəaliyyətlər onu uçaq şeirləriyazmaqdan çəkindirməyibdir.

Azərbaycan şairi, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvü Mirmehdi Seyidzadə 1907-ci il noyabr ayının 11-də Türkmənistanın Aşqabad şəhərində dənizçi ailəsində anadan olub. İbtidai təhsilini İranda Məşhəd şəhərində alıb. 1920-ci ildə ailəliklə Bakıya köçüb, burada 1921–1925-ci illərdə Pedaqoji texnikumda təhsil alıb. 1926–1930-cu illərdə Qubadlı və Şəmkir rayon komsomol komitələrində bir il işlədikdən sonra Bakıda kitabxana müdiri olub. 1930–1932-ci illərdə isə Maarif işçiləri kitabxanasına rəhbərlik edib. Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun qiyabi şöbəsində 2 il təhsil alan yazıçı 1932–1939-cu illərdə Azərnəşrdə redaktor, şöbə müdiri işləyib.

1938–1939-cu illərdə yenidən təşkil olunan "Uşaqgəncnəşr"də bədii ədəbiyyat şöbəsinə rəhbərlik edib. 1941-ci ildə Sovet ordusunun tərkibində İranda "Qızıl əsgər" qəzeti redaksiyasında xüsusi müxbir isl6. Xəstəliyinə görə ordudan tərxis olunub, Azərbaycan Radio Verilişləri Komitəsində məsul redaktor, bir ildən sonra 1944-cü ildə Azərnəşrdə şöbə müdiri təyin olunub.

Ədəbi yaradıcılığa 1925-ci ildə "Şərq qadını" jurnalında çap etdirdiyi "Kənd qızı" adlı ilk şeiri ilə başlayıb. Seyidzadə 1927–29-cu illər uşaq şeirləri "Zirək Səməd" mənzum nağılını, "Şanlı gün" poemasını yazıb, "Nərgiz", "Ayaz", "Qızılquş", "Elsevər" və şairə mənzum pyesləri tamaşaya qoyulub, bir neçə şeirlərinə isə mahnılar bəstələnib.

 1932-ci ildə mükafata layiq görülən "Şanlı gün" poeması ayrıca kitab şəklində nəşr edilib. Bakıda onun bir sıra başqa kitabları, o cümlədən "Balaca təyyarəçi", "Ceyran", "Neft haqqında", "Kim güclüdür", "And" kitabları çıxıb. Mirmehdi Seyidzadə yaradıcılıqdan əlavə A. S. Puşkin, Jukovski, Krılov, Ömər Xəyyam və digər sənətkarların əsərlərindən tərcümələr edib.

1. Keçəl Səməd

2. Şanlı gün

3. Kiçik təyyarəçilər

4. Neftə doğru

5. Pinti Həsən

6. Uşaq şeirləri

7. Qızıl quş

8. Nərgiz

9. Pilotlar

10. Kiçik pyeslər

11. Şeirlər və poemalar

Mirmehdi Seyidzadə 1966-cı ildə "Əmək veteranı" medalı, "Şərəf nişanı" ordeni, 1958-ci ildə Lenin komsomolu mükafatı, Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət heyətinin Fəxri Fərmanı, 1975-ci ildə "Lenin" ordeni ilə təltif edilib.

 1976-cı il avqust ayının 30-da vəfat edib.

2017-ci ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetində Mirmehdi Seyidzadənin 110 illik yubileyi qeyd olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.11.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycan musiqisi xəzinəsinə nə qədər muğam, təsnif bəxş edən, olduqca gözəl səs tembrinə malik olan müğənnilərimizdən olan İslam Rzayevin bu gün doğum günüdür. Anadan olmasının 91-ci ildönümüdür.

İslam Rzayev 11 noyabr 1934-cü ildə Füzuli rayonunun Sərdarlı kəndində dünyaya gəlib. Qarabağ xanəndəlik məktəbinin layiqli davamçılarından biri olub. Onun səsini ilk dəyərləndirən Seyid Şuşinski olub. Peşəkar musiqi təhsilini Bakıda Asəf Zeynallı adına Azərbaycan Dövlət Musiqi Texnikumunda alıb, Seyid Şuşinskinin sinfində muğam dəstgahlarını mükəmməl öyrənib. Həmçinin Zülfü Adıgözəlovdan və Həqiqət Rzayevadan muğam dərsləri alıb, sənətini təkmilləşdirib. Daha sonra 1976-cı ildə Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunu bitirib.

1958-ci ildən ömrünün sonunadək Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasının solisti kimi fəaliyyətə göstərib. Pedaqoji işlə də məşğul olub, yetirdiyi tələbələr xanəndəlik məktəbinin layiqli davamçıları kimi tanınıblar. İslam Rzayevin təşəbbüsü ilə 1989-cu ildə Bakıda ilk Dövlət Muğam Teatrı yaradılıb. Həyatının sonunadək Muğam Teatrının bədii rəhbəri vəzifəsində çalışıb.

Onun oxuduğu "Çahargah", "Bayatı-Kürd", "Mahur–Hindi", "Rast" muğam dəstgahları AzTV-nin fonduna daxil edilib. Bir sıra mahnılar da bəstələyib, onlardan "Gəl inad etmə", "Dağlar başı", "Almadərən" mahnıları geniş yayılıb. Öz yaradıcılığında bəstəkar əsərlərinə də müraciət edən, Cahangir Cahangirovun "Nəsimi", "Aşıq Alı" və s. kantatalarında solo partiyanı ifa edib.

Filmoqrafiya

1. Azərbaycan elləri

2. Bakı bağları. Türkan

3. "Hacı Mail" nağılı...

4. Havalansın Xanın səsi

5. Sevil

Mükafatları

1. Azərbaycan SSR əməkdar artisti

2. Azərbaycan SSR xalq artisti

3. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü

4. "Şöhrət" ordeni

Xanəndə 26 yanvar 2008-ci ildə Bakı şəhərində vəfat edib. Fəxri Xiyabanda dəfn olunub. Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.11.2025)