Aynur İsmayılova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Saat dörddür. Günorta vaxtıdır. Həzin külək özünü daha sərt göstərməyə başladı. Hər yeri işıqlandıran günəş indi yoxa çıxmış, yerini qara buludlar almışdı. Hava anidən tutqunlaşmağa başladı. Göy gurultusunun həyəcanverici səsi aydın eşidilirdi. Qara buludların arasından boylanan ildırımlar bir-birinə toxunaraq, önümdən keçib sanki rəqs edirdilər.

Hər an gəlməkdə olan yağışı qarşılayan ildırım əvvəlcə çaxır, göyü titrədirdi, sonra yerə enən damlalara yol açırdı.Mən səmaya baxaraq mənzərəyə tamaşa edirəm. Yağış hələ başlamayıb. Küçənin kənarında dayanıb avtobus gözləyirəm. İçimdə qəribə bir hiss var. Sanki səma da mənimlə eyni hissləri yaşayır.Avtobus bir müddət sonra gəlir. İçəri girib otururam. Pəncərədən ətrafa baxıram. Bir qədər irəlilədikdən sonra yağışa düşdük. Hər tərəfi şiddətli yağış bürümüşdü. Bayaqkı hava geridə qalmışdı. Avtobus sürətini yavaşlatdı, önümüzü görə bilmirdik. Lakin bir dəqiqə sonra gördüyüm mənzərə isə tamam fərqli idi. Elə bil yağış arxamızda qalmış, bizdən uzaq düşmüşdü. İrəlidə isə hər tərəf aydın və günəşli idi — sanki heç nə olmamış kimi. On beş dəqiqəlik yolda sanki bir fəsildən digərinə keçmişdik.Geri qayıdanda isə hər şeyin əksi olur. Şiddətli yağış yağmağa başlayır. Mən addımlarımı tezləşdirirəm, avtobusa yetişməyə çalışıram. Uzaqdan gələn avtobusu görüb, tələsərək yolu keçdim. Avtobus saxladı və mən içəri keçdim. Hər yer dolu idi. Mən özümə birtəhər yer edib, kənarda dayanmışam. Yağışı seyr edirəm. Yağışın damcıları şüşəyə çırpılır, içəridəki sükutu pozurdu. Ancaq mən bu yağışda özümə sükut tapırdım.Qəribəsi onda idi ki, yağış ilk dayandığım yerə yağmırdı. Lakin mən dayandığım zaman hər an yağacaq kimi idi. Bu hadisə məndə qəribə bir hiss oyatdı. Bir saata yaxın zaman içində sanki fəsillər bir-birini əvəzlədi. Mən də onunla birlikdə dəyişdim. Sanki həyatın özü də belədir: sən bir yerdə dayanarkən fırtına gəlir, yerini dəyişəndə isə fırtına geridə qalır.

Və anladım ki, həyat da belədir — bir anda dəyişir. Buludlar çəkilir, günəş görünür və sonra yenə yağış yağır. Biz isə, hər nə olsa da, yolumuza davam edirik. Çünki bilirik ki, hər yağışın ardınca günəş çıxacaq. Elə bu ümidlə də avtobus pəncərəsindən baxaraq yoluma davam edirəm.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.06.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bir vaxtlar onun sayəsində evinə çörək aparanlar çox olub. Xüsusən də, yaradıcı adamların arasında elələri var ki, problemlərinin həllində ondan xeyli yararlanıblar. Nə olsun ki? Fəqət, necə deyərlər, verdiyi çörəyin duzu ki olmayıb. Etdiyi yaxşılıqların cavabını ala bilməyib. Dostlarının əksəriyyəti namərd çıxıb. Əjdər Olu deyirəm. Bəli, bu dəfə sizə hazırda həbsdə yatan şair, publisist, tərcüməçi Əjdər Oldan danışmaq istəyirəm...

O, 1958-ci ilin avqust ayının 17-də Hacıqabul şəhərində anadan olub. Orta məktəbi orada bitirdikdən sonra təhsilini indiki Gəncə Dövlət Universitetinin Azərbaycan dili və ədəbiyyatı fakültəsində davam etdirib. Daha sonra isə Moskva Dövlət Sosial Universitetində "Hüquqşünaslıq" ixtisası üzrə ikinci ali təhsil alıb. Əmək fəaliyyətinə müəllimliklə başlayıb. Sonra "İşıq" nəşriyyatında kiçik redaktor, Yazıçıların yaradıcılıq evində direktor müavini, Bədii Ədəbiyyatı Təbliğ bürosunda direktor müavini, Prezident Aparatında milli məsələlər üzrə məsləhətçi, "Şur" nəşriyyatında baş redaktor, Maliyyə Nazirliyində protokol və mətbuat xidməti bölməsinin rəisi, Dövlət Sosial Müdafiə Fondunda Kadr və Hüquq Departamentinin direktoru, Dövlət Sosial Müdafiə Fondunda Aparatın rəhbəri vəzifələrində çalışıb. 2013-cü ildən həbs olunanadək Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin Aparatının rəhbəri olub. 8 fevral 2021-ci il tarixdə korrupsiya hüquqpozmaları ilə əlaqədar həbs edilib...

Deyir ki:- “İnsanlar müxtəlif tezlikdə düşünürlər. Biri çox sürətlə düşünür, sürətlə hərəkət edir, o biri ləng olur. Adam var çox ağıllıdı, amma tənbəldi. Ağıl, düşüncə və hərəkət tezliyi hərəni bir mənzilə aparıb çıxardır. Hazırcavablıq necə olur? Adam arzulamaqla hazırcavab ola bilməz. Hazırcavablıq düşüncə sürəti ilə bağlıdır. Qarşı tərəfi duymaq da görünür insanın beyinlə əlaqəli başqa bir qabiliyyətidir.Ümumiyyətlə, zaman hadisələrə fərqli baxır. Sənə ciddi gələn şey ona gülünc görünür. Yaxud zamanına görə hamıya ciddi gələn bir epizod, bir cəsarətli addım bir müddət sonra çox adi təsir bağışlayır. Mən xaraktercə hadisələrə gələcəkdən baxanam. Bəlkə, adamda ironiya yaradan elə bu amildir. Düzdür, deyirlər, sonunu düşünən qəhrəman olmaz...”

Bədii yaradıcılığa keçən əsrin 80-ci illərindən başlayıb. "Dünənim də belə keçdi", "Necə sevməyəsən?!" adlı ilk şeirləri 1981-ci ildə "Azərbaycan" jurnalında dərc ediləndən sonra almanax, jurnal və qəzetlərdə müxtəlif ədəbi janrlarda yazdığı əsərləri ilə müntəzəm çıxış edib. Bir çox kitabların, pyeslərin, ssenarilərin və tərcümələrin müəllifidir. Yaradıcılıq sahəsindəki fəaliyyətinə görə “Milli kitab mükafatı”na, Respublika Mədəniyyət və Turizim Nazirliyinin təsis etdiyi “Qızıl kəlmə” mükafatına layiq görülüb, “Dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə” medalı ilə təltif olunub...

“Hər yazıçının özünün üslubu, dünyagörüşü, yanaşma bucağı var və bu özəlliklər bütün əsərlərdə bu və ya digər şəkildə üzə çıxır. Elə hadisələr var, ironiya, elə hadisələr də var, ciddiyyət doğurur. Dövrün adamları, onların özlərini necə aparması, hadisələrə dəyib qayıtması, hadisələrdə əks olunması, istək və ehtiraslarının üzə çıxması hər bir əsərdə öz əksini tapır. Fərqi yoxdur, kim haradadır. Misal üçün, ustad Məmmədhüseyn Şəhriyar otuz ilə yaxın Tehran və Təbriz banklarında mühasib işləyib. Sonralar mühasibat şöbəsinin müdiri də olub. Ordan da pensiyaya çıxıb. Adam çətin təsəvvür edir. O cür duyğulu, koloritli bir şair ömür boyu rəqəmlərlə baş-başa qalıb. Məmurluq sadəcə onun işi idi və orda da özünə və cəmiyyətə fayda verirdi.”- söyləyir.

Qırxa yaxın şeir, hekayə və publisistika, ona yaxın tərcümə kitablarının müəllifidir. Dörd pyesi müxtəlif teatrlar tərəfindən tamaşaya qoyulub. İki ssenarisi əsasında film çəkilib. Haqqında isə- “Əjdər Olam”, “Əjdər Ol. Bir könül savaşı”, “Sənət əsirliyində” və “Nəsrin imkanları” adlı kitablar işıq üzü görüb...

Deyir ki:- “Bütün yazılarımda yalançı təvazökarlıqdan qaçmışam. Həyatla tapmaca oynamaq lazım deyil. Ədəbiyyatın işi fərdlərlədir. Birini həyəcanlandıran hadisə, başqa birinə az təsir edə bilər. Çox vaxt hər hansı problemə görə səs-küy salanlar bunu xal qazanmaq üçün edirlər və işi ictimailəşdirib bir az da korlayırlar. Şəxsən mən danışmaqdan, münasibət bildirməkdən daha çox, problemin həlli üçün əlimdən gələni etməyi üstün tuturam...”

...Heç kim səhv etməkdən sığortalanmayıb. Bəzən səhv cinayətə çevrilir. Hər bir cinayət isə gec-tez öz cəzasını almalıdır. O da öz səhvinin cəzasını çəkir. Bağlı qapılar arxasında ömür sürür. Allah qapısını açsın!..

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.06.2025)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu I TÜRKOLOJİ QURULTAY 100 silsilə yazılarını təqdim edir. 2026-cı ilin fevralında I Türkoloji qurultayın 100 illiyi keçiriləcək. Sovetlər hələ tam möhkəmlənməmiş türk xalqları əldə olan cüzi azadlıqdan istifadə edib Bakıda bu qurultayı keçirmişdilər, sonradan qırmızı diktatura bərqərar olduqdan sonra bu qurultayın bütün iştirakçılarına divan tutulmuşdu.

Onlardan biri də Krım tatarı, Azərbaycanın görkəmli alimi Bəkir Çobanzadə idi.

17 dil bilən, işğalçı ruslar tərəfindən 1937-də “türkçülük” ittihamı ilə suçlanan və güllələnən, cəsədi isə Nargin adasına aparılıb dənizə atılan türkoloq - Bəkir Vahab oğlu Çobanzadə barədə danışacağıq.

Çobanzadə 1893-cü ildə Krım doğumludur. 1924-dən Azərbaycana yerləşmiş və ölümünə qədər Bakıda yaşamışdır. İndiyə qədər bilinən 18 kitabı məlumdur. Bu kitabların böyük çoxluğu Türk dili, qrammatikası, folkloru, ədəbiyyatına aiddir. Bakıya gəlib yerləşmə səbəbi o dönəm Türküstanda ortaq əlifbaya keçidin təməllərini elmi şəkildə hazırlamaq və həyata keçirmək olmuşdur.

1926-da Bakıda keçirilən Birinci Ümumittifaq Türkologiya qurultayının əsas təşkilatçılarından biri olmuşdur. O dönəm Türkologiya qurultayı keçiriləndə Stalin: “Türkologiya qurultayı hansı əlifbaya keçmək qərarı ala bilməz. Sadəcə, hansı əlifbanı qəbul etmək imkanlarını müzakirə edə bilər”- deyə fikir bildirmişdi. Türkologiya qurultayı türkləri latın əlifbasına keçidlə bir arada birləşdirməyi qarşısına əsəs məqsəd olaraq qoymuşdu. Çünki türkləri kiril əlifbasına keçirmək barədə fikirlər ortada idi.

Azərbaycanda yetişmiş türkoloqlar -Dəmirçizadə, Muxtar Hüseynzadə, İsmayıl Əfəndiyev, Feyzulla Qasımzadə Bəkir Çbanzadənin tələbələri olmuşdur. Onun həbsi ilə bağlı o dönəm Azərbaycan xalq daxili işlər komissarı işğalçı rus Stepan Yemelyanov deyirdi: -” Əgər başqa bir suçu olmazsa, türkologiya qurultayında iştirak etdiyi bəs edər"- demişdi.

Məhkəməsi 11.20-də başlayıb 11.40-da bitmişdir. Cəmi 20 dəqiqəlik məhkəmə olmuşdur. Əmri icra edən rus leytenant Şobolov olmuşdur. Bütün şəxsi əlyazmaları işğalçı kommunistlər tərəfindən yandırılmışdır.

Türkologiya qurultayına qatılanların hamısı güllələnmişdir. Yalnız iki nəfər öz əcəli ilə ölmüşdür. Bunlar Səmədağa Ağamalı oğlu (1930) və Fərhad Ağazadə (1931) olmuşlar.

BƏKİR ÇOBANZADƏ - Bu dahi insanı Türk Milləti unutmamalı, daim yad edib yaşatmalıdır.

Ruhu şad, məkanı cənnət olsun.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.06.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət"

“Şöhrət” ordenli akademik Ağamusa Axundov Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı tarixində böyük xidmətləri olan alimlərimizdən biri, əməkdar elm xadimi olub. Bu dilçi, türkoloq alim artıq on ildir ki, aramızda yoxdur. Fəqət, şöhrəti hələ də dillərdə gəzir. Mərhum akademik haqqında nə vaxtsa geniş söhbət edəcəm, amma bu dəfə sizə onun yadigarı- ədəbiyyatşünas, dosent Aygül Hacıyeva barəsində məlumat vermək istəyirəm...

Aygül xanım AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun Turk Dunyasi söbəsinə rəhbərlik edir. Filologiya elmləri doktorudur. Klassik Azərbaycan ədəbiyyatı ilə müasir linqvistik tədqiqatlar arasında körpü qurur. Tarixi leksikologiya, klassik Azərbaycan poeziyasının təhlili, Türk-Azərbaycan lüğətinin müqayisəli tədqiqatları, Türk dillərində dini mifoloji leksika, poetik dilin semantik təkamülü onun elmi yaradıcılığının qayəsini təşkil edir...

Müsahibələrinin birində deyir ki:- “Milli-mənəvi və tarixi irs hesab olunan yazılı abidələrin öyrənilməsi, mühafizəsi və təbliği bütün dünya xalqları üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu işin qarşılıqlı şəkildə həyata keçirilməsi isə xalqlar arasında münasibətləri daha da yaxınlaşdırmaqla yanaşı, yeni elmi tədqiqat mövzularını aktuallaşdırır.”

İntellektual, məntiqli, sürətli düşünən, dərrakəli xanımdır. Gözəl liderlik xüsusiyyəti var. İdarəetmədə mahirdir. Praktik zəkası ilə seçilir. Səbirli və təmkinlidir. İş həyatında əzmkar və zəhmətsevərdir. Hadisələrə obyektiv qiymət verməyi bacarır və adətən qərarlarında yanılmır. İradəli, isti ürəkli, sadiq və mehribandır...

“Məlum olduğu kimi, türkologiyanın istiqamətlərindən biri də türk dünyasının tarixidir. Türk dünyasının tarixi isə müəyyən vaxtdan etibarən əsasən İslam dini ilə bağlı olub. Buraya VII-X əsrlərdə İslam dininin yayılması, kütləvi qəbul olunması, türk torpaqlarında məscidlərin inşa edilməsi kimi faktları aid etmək olar. O dövrdə yaşayan Buxari, Fəxrəddin ər-Razi, Əl Fərabi, Yusuf Həmədani, Əhməd Yasəvi, Əbdülxaliq Hicuvani, Əmir Qulyal, Əl-Birunu kimi dahi alimlərin qiymətli əsərləri var. Daha sonrakı dövrlərdə yaşayıb-yaratmış Bahauddin Nəkşibəndi, Hoca Əhrar və digər İslam sivilizasiyası korifeylərinin dili ilə desək, “türk xalqları islam xeyir-duası ilə şərəfləndiriliblər”. Ümumiyyətlə, İslamın yayılmasında bir çox türk dünyası mütəfəkkirlərinin əhəmiyyətli rolu olub. Daha sonralar türkdilli xalqların yaşadığı ərazilərdə türk dilinin öyrənilməsi məsələsi də aktuallaşıb. Onu da deyim ki, Sovet imperiyası süquta uğradıqdan sonra müstəqilliyini bərpa edən ölkələrdə, xüsusən də türkdilli xalqların yaşadığı ərazilərdə türkologiyaya münasibət ciddi şəkildə dəyişdi. Müstəqillik bu sahəyə xüsusi nəfəs gətirdi, türkologiya həm siyasi-ideoloji nöqteyi-nəzərdən, həm də tədris baxımından fərqli məzmunda inkişaf etməyə başladığı üçün yeni yanaşma tələb etdi.”- söyləyir.

 Azadlığı, daxili müstəqilliyi çox sevir. Dürüstlüyünə, etibarına söz ola bilməz. Gözəl zövqü var. Həssas təbiətlidir. İnstinkti güclü, tədbirçi, dinamik fikirlidir. Məqsədinə çatmaqda inadkardır. Şən, optimist, gülərüzlü, açıq düşüncəli, fəlsəfə və mühakimə qabiliyyəti olan xanımdır. İşini çox sevir...

Deyir ki:- “AMEA-nın digər institut və təşkilatları kimi, Əlyazmalar İnstitutunda da qədim türkoloji əlyazmalar tədqiqat obyektinə çevrilib, böyük nailiyyətlər, uğurlu elmi nəticələr əldə olunub. Hazırda respublikamızda türkoloji fənlərin tədrisi və elmi tədqiqatlar istiqamətində yeni perspektivlər müəyyən olunub. Qeyd etdiyim kimi, Türkologiyanın istiqamətlərindən biri də türk dünyası tarixinin öyrənilməsidir. Bu baxımdan İslam Sivilizasiyası Mərkəzinin fəaliyyəti türkoloji tədqiqatlardan da yan keçməyib.Qeyd edim ki, milli-mənəvi və tarixi irs hesab olunan yazılı abidələrin öyrənilməsi, mühafizəsi və təbliği bütün dünya xalqları üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu işin qarşılıqlı şəkildə həyata keçirilməsi isə xalqlar arasında münasibətləri daha da yaxınlaşdırmaqla yanaşı, yeni elmi tədqiqat mövzularını aktuallaşdırır.”

Dünyagörüşü geniş, vətənpərvər xanımdır. Yaxşını pisdən, xeyiri-şərdən ayırd etməyi bacarır. Olaylara diplomatik yanaşma tərzi var. Cazibədar və ovunlayıcı davranışı ilə insanların yaddaşında iz buraxa bilir. Yüksək mədəniyyət və kübarlıq onun əsas keyfiyyətlərindəndir. Həyatda mükəmməl addımlamağı xoşlayır...

Bəli, haqqında söhbət açdığım Aygül xanım Hacıyeva milli-mənəvi dəyərlərimizə bağlı insandır. O, mədəni davamlılığı və linqvistik dəqiqliyi ilə seçilən alimlərdəndir. Onun yaradıcılığı türk ədəbi irsinin tənqidi aspektlərini qoruyub saxlamaqdan ibarətdir. 2006-cı ildə "Türk və Azərbaycan dillərində gül(çiçək) adları" mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək filologiya elmləri namizədi elmi dərəcəsinə layiq görülüb. 2018-ci ildə isə "Ruhi Bağdadi divanının dili" adlı dissertasiyasının müdafiəsindən sonra filologiya elmləri doktoru alimlik dərəcəsinə yüksəlib...

AMEA Dilçilik İnstitunun direktoru, filologiya elmləri doktoru, professor Nadir Məmmədli onu belə xarakterizə edir: “Aygül xanım dahi insan, akademik Ağamusa Axundovun qızıdır. Məncə, bu onun kimliyi haqqında məlumat verir. Atasından mükəmməl bir elm, mədəniyyət dərsi alıb. Aygül xanım çox mədəni bir xanımdır. Ölkədə yaxşı dil tarixçilərindən biridir. Bu istiqamətdə çox böyük işlər görür. Onda daşıdığı gendən gələn bir istiqanlılıq, bir mədəniyyət var ki, insanlara qarşı həmişə mehribandır. Hamı ilə xoş rəftar edir. Bu da onun nəsil, ailə mədəniyyətindən irəli gəlir... ”

...Həyatda iz qoyub gedən dahilər çox olub, amma övladları arasında onların irsini davam etdirənləri az. Əsas məsələ də odur ki, Aygül xanım türk dilinin qorunması və təhlilində atası- akademik Ağamusa Axundovun elmi irsini davam etdirir...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.06.2025)

Mina Rəşid, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

İllərdi torpaqlarımız düşmən tapdağında olarkən biz işğal günlərini qeyd edərdik. Bu gün isə doğma torpaqlarımıza möhtəşəm qayıdışımızı qeyd edirik. Bir neçə gün öncə - 12 iyun 2025–ci il tarixində Ağdam rayonu, Yusifcanlı kəndinin sakinləri 12 iyun 1993-cu ildə, təxminən elə bu saatlarda (səhər 9:00-10:00) qəfil, ayaqyalın-başaçıq tərk etməyə məcbur olduqları (həmin gün kəndin evləri yandırılmış, dinc sakinlər şəhid edilmiş və əsir götürülmüşdü) doğma kəndlərini ziyarət ediblər.

Yusifcanlı kəndindən olan tanınmış yazıçı, şair Zaur Ustacın verdiyi məlumata görə, yeni çəkilən Ağdam – Füzuli magistral yolunun hərəkət istiqamətində, sol tərəfdə Yusifcanlı kəhrizinin gözündən təxminən 150-200 m məsafədə kəndə gedən əsas yolun sağ tərəfində üzərində “Yusifcanlı” yazılmış bildiriş və kəndin girəcəyində “Yusifcanlı şəhidləri” məlumat lövhələri quraşdırılıb.

 Sonra kənd camaatı ötən o ağrılı-acılı günləri xatırlayıb və Şanlı Zəfərimizdən qürurla söhbət açaraq şəhidlərimizin ruhuna dua oxuyub, qazilərimizə cansağlığı arzulayıblar. “Yaşasın Müzəffər Ordumuz və Ali Baş Komandanımız” nidası ilə gələcək planlarından danışıblar. 

Beləcə, bir kəndin doğma insanları birlikdə düz 32 ildən sonra öz doğma kəndlərində, kəhriz suyundan olan çay süfrəsi arxasında sevincini bölüşərək bu unudulmaz günü fotolarla tarixə, yaddaşa çeviriblər.

Gözümüz aydın olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.06.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Türk kinosu Azərbaycanda hədsiz sevilir. O cümlədən də türk komediyası. Adətən, türk kinokomediyası deyiləndə yada bir isim düşür – Şaban. Kamal Sunalın canlandırdığı bu obraz daim aktualdır, daim baxırsan və gülürsən. Amma terk komedik kino industriyasında onlarca digər vacib adlar da vardır, bu gün bia onlardan biri barədə danışmaq fikrindəyik.

Bu gün 1930-cu ildə İstanbulda dünyaya göz açan tanımış türk aktyoru Adilə Naşitin doğum günüdür 

Həyatı uşaqlıqdan teatrla bağlı olub bu xanım əfəndinin. Çünki atası Naşit Özcan teatr rejissoru, anası Amaliya isə teatr aktrisası idi. Bəri başdan deyim ki, Adilenin anasının erməni olması faktı da var, amma o türk qızı türkdür, erməniliyini əsla büruzə verməyib həyatı boyu. Türk qadını, türk anası obrazlarını yaradaraq milyonlara sevdirməyi bacarıb. Biz də məhz bu prizmadan yanaşaraq söhbətimizə davam edək.

1944-cü ildən İstanbul Uşaq Teatrında çalışmağa başlayan Adile Naşit 1948-ci ildə "Lüks Həyat" komediya filmi ilə kino karyerasının əsasını qoyur. Onun aktyor karyerasının zirvəsi 1975-ci ildə "Hababam sinfi" filmindəki Hafizə Ana rolu hesab olunur. Populyar filmin davamı olaraq çəkilən 1976-cı ildə "Hababam sinfi oyanır"‚ 1977-ci ildə "Hababam sinfi tətildə" və 1978-ci ildə "Hababam sinfi doqquz doğur" onun uğurunu möhkəmləndirir.

Məhsuldar yaradıcıllığı boyu Adile Naşit bir çox komediya filmlərində oynamaqla yanaşı, teatrdakı çıxışlarını da davam etdirib.

Filmoqrafiya 

1. Aile pansiyonu 

2. Milyarder

3. Quzucuqlarım 

4. Yaygara 

5. Hayroş 

6. Kiralıq ev 

7. Doktor

8. Ağa Bacı

9. Televiziya uşağı 

10. Sevgili Halam

11. Kibar Feyzo

12. Deliler Koğuşu

13. Canım qardaşım

11 dekabr 1987-ci ildə Adilə Naşit doğulduğu İstanbulda uzun müddətdir tutulduğu bağırsaq xərçəngindən vəfat etmişdir. Karacaahmet qəbirstanlığında oğlu və həyat yoldaşının yanında dəfn edilmişdir.

Adilə Naşit canlandırdığı ana obrazlarına görə 1985-ci ildə ilin anası mükafatına layiq görülmüşdür.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.06.2025)

İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

15 İyun – Milli Qurtuluş Günü münasibətilə Sumqayıt Muğam Mərkəzində bayram tədbiri təşkil olunub. Tədbirdə Sumqayıt Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Zakir Fərəcov, millət vəkilləri, hüquq-mühafizə orqanlarının rəhbərləri, şəhərin idarə, müəssisə və təşkilat rəhbərləri, ictimaiyyət nümayəndələri iştirak ediblər.

Tədbirdə çıxış edənlər qeyd ediblər ki, 1993-cü ilin 15 iyun tarixi Azərbaycan xalqının taleyində dönüş nöqtəsi olub. Məhz həmin gün Ümummilli Lider Heydər Əliyevin xalqın təkidli tələbi ilə siyasi rəhbərliyə qayıdışı ölkəmizin parçalanmaq, vətəndaş qarşıdurmasına yuvarlanmaq və dövlət müstəqilliyini itirmək təhlükəsindən xilas olmasına imkan verib. Bu tarixi gün müasir Azərbaycan dövlətçiliyinin möhkəm təməl üzərində qurulmasının başlanğıcı kimi qiymətləndirilir.

Vurğulanıb ki, 15 İyun yalnız siyasi sabitliyin bərpası ilə deyil, eyni zamanda milli həmrəyliyin və azərbaycançılıq ideologiyasının gücləndirilməsi ilə də əlamətdardır. Ümummilli Liderin rəhbərliyi altında ölkədə hüquqi, iqtisadi və ictimai institutlar yenidən qurulub, ordu formalaşdırılıb, dövlət idarəetmə mexanizmləri təkmilləşdirilib. Bu tədbirlər nəticəsində Azərbaycanın müstəqil və dayanıqlı inkişaf yolu müəyyənləşdirilib.

Çıxışlarda bildirilib ki, bu gün də Ümummilli Liderin siyasi kursu Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. Məhz bu ardıcıl və məqsədyönlü siyasət nəticəsində Azərbaycan beynəlxalq aləmdə etibarlı tərəfdaş, güclü və müasir dövlət kimi tanınır. 44 günlük Vətən müharibəsində əldə edilən Qələbə isə dövlət başçısının apardığı siyasətin və xalq-iqtidar birliyinin təntənəsi kimi dəyərləndirilib.

Tədbirin sonunda tanınmış incəsənət ustalarının iştirakı ilə zəngin musiqi nömrələrindən ibarət bədii proqram təqdim olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.06.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bir gün Səlim Babullaoğluya qəfil zəng açıb soruşdum: “Səlim can, bu dəfə kimdən yazım, kimi məsləhət görürsən?” Dedi ki: “Damət Salmanoğludan yaz.”

Kimdir, Damət Salmanoğlu?

Bəli, bu dəfəki söhbətimin qəhrəmanı odur.

O, hər zamanmacəraya hazır olan və hər zaman bacarıqlı bir insandır. Adi həyatın şıltaqlıqlarından kənarda yaşamağın yolunu tapan birisidir. O, heç vaxt həyatını ağ hasarın arxasında yaşamaq istəmir. Bəzən həddindən artıq impulsiv olan bu şəxs, azadlığının məhdudlaşdırıldığını düşündüyü zaman növbəti işə tələsir. İstənilən şəkildə təmkinli olmaq bu müstəqil və azadlıqsevər insan üçün cəlbedici deyil. Haraya getsə də uğurun onu izləyəcəyinə inanır. Buna görə də o,üzləşdiyi hər bir anı yaşamağa meyllidir. Köhnə nağılların qəhrəmanları kimi, həyatın tələlərini macəraya çevirmək üçün axır ki, bir yol tapacaq...

Ölkədə tanınan qələm ustalarından biri - yazıçı Kənan Hacı onun barəsində yazır: “Şeir hissin, duyğunun sözlərə çevrilmiş formasıdır, ona nə qədər modern, futuristik libas geyindirilsə də mayasında insani duyğular çırpınır. Hisslərin tarixidir şeir; insanın içsəsidir. Şeirin tarixi bəşər tarixi qədər qədimdir. Fərqli sivilizasiyaların burulğanında durulan, durulduqca qatılaşan və müxtəlif formalara bürünən şeir hərdaim insanın yol yoldaşı oldu, həyanı, sirdaşı oldu, əksər hallarda xilaskarına çevrildi. Mənaları sözlər vasitəsilə çeşidli formalarda şəkilləndirən şair duyğuların tarixini yazandır.Şair, yazıçı Damət Salmanoğluda duyğuların tarixçəsini yazır. Onu şeirləriylə tanımışam. Sonra öyrəndim ki, nəsrlə də məşğuldur, bir neçə povest və hekayələrin müəllifidir. Şeirlərin stixiyasına göz gəzdirək. Məzmun və mündəricə baxımından çoxşaxəli olan bu şeirlər sadə, mütəvazi, lirik arxitektonikası ilə minillik poeziyamızın qaynaqlarından süzülüb gələn ənənəyə söykənir. İnsana, həyata, hadisələrə həssas münasibət, adicə daş parçasına, bir budağa, bir yarpağa şairanə baxış müəlliflə oxucu arasında səmimi münasibət yaradır...”

Xoşbəxt adamdır. Heç vaxt narahatlıq keçirmir və heç bir təsadüfdən həyəcanlanmır. Onda hər bir çətin vəziyyətdən çıxmaq üçün hissiyyat, istedad, təxəyyül var.Bununla be!ə, öz təbəssümünü də qoruyub saxlaya bilir. Onun heç ağlına da gəlmir ki, bəzi şeyləri bilmək, üzə çıxarmaq, başqalarına danışmaq özü üçün təhlükəli ola bilər. Onun fikrincə, biliklər hamıya və hər bir kəsə məxsusdur...

Kənan Hacı daha sonra yazır: “Ədəbiyyatımızda Zəfər poeziyası yaranmaqdadır. Elə bir qələm adamı tapmaq mümkün deyil ki, onun yaradıcılığında Zəfərimizin izi olmasın. Güldən, çiçəkdən, sevgidən-nədən yazırsa, yazsın, o misralarda bir qalibiyyət duyğusu var. Bu, qəddi dikəlmiş millətin qalib ruhunun işartılarıdır. Damət Salmanoğlunun şeirlərinin hər misrasında bu qədd duruşu imperativ şəkildə özünü büruzə verir. Möhtəşəm qələbəmiz ədəbiyyatımızda da yeni bir paradiqmanın, yeni gerçəkliyin əsasını qoydu. Haqqın, ədalətin zəfər çalacağına ümidimiz öz bəhrəsini verdi. İnam və əzm bu qələbəni tarixi Zəfərə çevirdi. Şairin dediyi kimi, artıq zaman yetişib...”

Qəribədir, ona yaxından, xüsusilə uzaqdan nə isə yeni olacaq bir şeyə bəslədiyi ümid rahatlıq vermir. Səyahətlərin romantikası, dünyanı görmək arzusu ona xasdır. Eyni bir yerdə qalıb yaşamaqdan usanır. O, daima yeni-yeni insanlarla görüşə can atır və yaxşı dostluğu var...

Bir halda bu söhbətin başlanğıcında dostum Səlim Babullaoğlunun adını çəkdim, elə onun dedikləri ilə də yekunlaşdırım: “Yaradıcılığı zərif və lirikdi, həqiqi vətənpərvər şairdir.Etibarlıdır, çətin günün dostudur...”

Xülasə, şair, yazıçı Damət Salmanoğlu ilə ilk görüşdə siz həyati gücünüzün artdığını hiss edəcəksiniz. O, şəndir, füsunkardır, hazırcavabdır. Diqqətlə fikir versəniz, görərsiniz ki, o təkcə sizi deyil, hər bir kəsi müşahidə edir və həqiqət budur ki, hamıya qarşı mehribandır. Sentimentaldır, çox həssas ürəyi var. Açıqürəkli və söhbətcildir. Əhval-ruhiyyəsindəki dəyişikliklər sizi təəcübləndirə bilər, çünki o, ürəyincə olan işi görür...

Az qala unutmuşdum, şair, yazıçı Damət Salmanoğlu 1958-ci ilin noyabr ayının 29-da Masallı rayonunun Oncaqala kəndində dünyaya gəlib. Hazırda Bakı şəhərində yaşayır. İndi tanış olacağınız “Gənclik qatarı” adlı bu şeir də ona məxsusdur:

Qəlbimin gözüylə axtardım səni,
Baxdım dörd bir yana tapa bilmədim.
Dedilər vağzaldan təzə ayrılıb,
Yüyürdüm arxanca çata bilmədim.
 
Çılğın xəyalları, gənc ümidləri,
Sən mənim qəlbimdən qoparıb getdin.
Dünəni bu günə xatirə edib,
Ömrümdən gəncliyi aparıb getdin.
 
Aman da vermədin vidalaşmağa,
Ey qatar, bu sənin ədalətindir.
Gizlincə aparan gəncliyi məndən
Bəlkə də, sən deyil ədavətindir.
 
İndi bu vağzalda sənin yerində
Qocalıq qatarı gözləyir məni.
Gənclikdən yadigar xatirələrim
İndi bu qatarda izləyir məni.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.06.2025)