
Super User
“Həqq yoluna girmək olmaz pak olmasan” – XOCA ƏHMƏD YƏSƏVİNİN KƏLAMLARI
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Qısa fikirlər xəzinəsi”ndən sizlərə Şərq dünyasının dahilərin qiymətli fikirlərini çatdırmaqdadır. Növbə Xoca Əhməd Yəsəvinindir.
Allah, Allah, canım Allah, dilim Allah,
Səndən özgə pənahım yox, vallah-billah.
***
Allah deyib içə nurun doldurmasan,
Vallah, billah, Səndə eşqin nişanı yox.
***
Allah zikri könül mülkün açar, dostlar.
***
Canım, dilim, əqlim, huşum "Allah!" dedi.
***
Ya İlahi, rəhmətindən qətrə damdı, şeytan qaçdı...
***
Alimlərin könlündə ayət, hədis, Quran var...
***
Allah deyən aşiq quldan xəta gəlməz.
***
Aşiq odur Həqqə canın qurban edə...
***
Aşiq olmayınca Həqq didarın görmək olmaz...
***
Eşq dərdinə dəva qılsa, Rəhman qılar.
***
Eşqə qədəm qoyanlar Həqq didarın görərlər.
***
Eşq gövhəri dibsiz bir dərya içrə pünhan,
Candan keçməyincə o gövhərdən almaq yoxdur.
***
Əya, qafil, ömrün sənin ötər yeltək...
***
Heç bilmədim necə keçdi ömrüm mənim.
***
Həqq yoluna girmək olmaz pak olmasan.
***
Kim O-nun yolunda olsa, Həqq onun könlündədir.
***
Nələr gəlsə görmək gərək ol Xudadan.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.09.2025)
Gənc aktyorları niyə tanımırıq?
İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Adətən yaşı 40-ı keçəndən sonra aktyorlar məşhurlaşırlar. Əlbəttə, söhbət komedik aktyorlardan, “bozbaş”sayaqlardan getmir. Ölkəmizdə bir düşük gülüş sevgisi vardır, kassa filmlərimiz də adətən bir qayda olaraq belə düşük filmlər olur. Kinoda, teatrda isə tanınmaq üçün uzun illər lazım olur.
Gəlin 40 yaşa kimi olan aktyorları da təbliğ edək, tanıdaq.
Niyə də yox?
Məsələn, indi haqqında söhbət açacağım aktyorun bu gün doğum günüdür. Məncə, kimisə tanıtmaq üçün doğum günündən gözəl fürsət ola bilməz.
Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrının aktyoru Vahid Orucoğlu 1986-cı il sentyabr ayının 2-də Bakı şəhərində doğulub. 2008-ci ildə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin «Dram və kino aktyorluğu» fakültəsini bitirib. 2007-ci ildən Azərbaycan Dövlət Gənclər teatrında aktyor kimi çalışıb. 2009-cu il may ayının 1-dən Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar teatrının aktyorudur.
Teatrsəhnəsində yaratdığı rollaragəlincə, teatr xadimləri onu tarixi tamaşalar aktyoru hesab edirlər. Hüseyn Cavidin ölməz “İblis” və “Şeyx Sənan” tamaşalarından rol almaq əlbəttə ki, az iş deyil.
Oynadığı əsas rolları
1. Mim - ("İmperator", Elçin)
2. Savalan - ("Məhv olmuş gündəliklər", İ.Əfəndiyev)
3. Vasif - ("İblis", H.Cavid)
4. Tülkü - ("Tülkü Həccə gedir", A.Şaiq)
5. Şir - ("Cəsur qurbağa balası", L.Ustinov)
6. Dəvəçi - ("Şeyx Sənan", H.Cavid)
7. Həbəş - ("Ezop", G.Fiqeyredo)
8. Banda üzvü - ("Oliver Tvistin macəraları", Ç.Dikkens)
9. Şagird - ("Mənim ağ öyərçinim", T.Vəliyeva)
10. Müəllim - ("Əcəl atı", V.Əlixanlı)
Düşünürəm ki, bu yazı vəsilə olacaq, oxuculardan kimsə yolunu Gənc Tamaşaçılar Teatrından salıb Vahid Orucoğlunun ifasına baxacaqlar.
Düşünürəm ki, bəyənəcəklər də.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.09.2025)
MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİ ÜÇÜN SEÇMƏLƏR – Elmira Axundova, “Sevmək haqqı”
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.
Sizlər üçün çağdaş yazıçı və şairlərimizin ən yaxşı ədəbi nümunələrini seçərək təqdim edəcəyik.
Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@
NƏSR
ELMİRA AXUNDOVA,
Xalq yazıçısı
SEVMƏK HAQQI
(“Zərifə və Heydər Əliyevlər. Əbədiyaşar məhəbbət” kitabından parça)
İki gəncin tanışlıq tarixi mənə təfərrüatı ilə bəlli deyil. Ancaq düşünürəm ki, bu ya 1951-ci ilin sonunda, ya da 1952-ci ilin əvvəlində, hər ikisi 29 yaşında olan vaxt baş verib.[1] Yaşıdlarının çoxunun bu yaşda artıq məktəbə gedən övladları vardı. Niyə nə Zərifə, nə də Heydər həmin vaxta qədər özlərinə sonrakı həyatlarını birgə yaşayacaqları ömür-gün yoldaşı tapmamışdı?
Yəqin ki, o vaxta qədər ikisinin də sevgi tarixçəsi olmuşdu. Heydərin yeniyetməlik illərində Sona adlı bir qıza məhəbbəti məlumdur. Bu barədə müəllifin “Heydər Əliyev. Şəxsiyyət və zaman” adlı çoxcildlik romanının birinci kitabında ətraflı söz açılıb. Zərifə ilə maraqlananlar da, təbii ki, az olmamışdı. Açıq danışaq: atası elmi və dövlət idarəçiliyi dairələrində nüfuzlu adam idi. Şəhərin tanınmış ailələrinin bir çoxu Əziz Əliyevin ailəsi ilə qohum olmaq istəyərdi. Zəhra xanım söhbətlərinin birində demişdi: “Zərifənin xeyli pərəstişkarı vardı. Onunla ailə qurmaq istəyənlər həddən çox idi”.
Amma, çox güman ki, gənc qızın gələcək həyat yoldaşına tələbləri çox yüksək imiş. Görünür, müəyyən vaxta qədər ürəyi də sevgi çağırışlarına cavab verməyibmiş. Bu səbəbdən də anasının və bacılarının Zərifənin həddən çox seçim etməsi və belə getsə, axırda evdə qalacağı ilə bağlı şikayət və narahatlıqlarına baxmayaraq, o bütün namizədləri qapıdan qaytarırdı. Zərifə xanım isə, bir daha təkrar edirəm ki, öz seçimində və qərarlarında tam sərbəst idi. Həm də gənc qızların hamısı kimi, o da bütün varlığı ilə sevəcəyi və taleyini əsla tərəddüd etmədən tapşıracağı yeganə insanı axtarırdı.
Həmin adam Heydər Əliyev oldu. Boyu az qala iki metrə çatan mavigözlü, yaraşıqlı gənc bir dəfə onların mənzilinin astanasında görünəndən sonra qısa müddətdə özünü bütün ailə üzvlərinə sevdirə bildi. Xüsusi xidmət orqanlarında çalışan cavan oğlan zahirən yaraşıqlı olması ilə yanaşı, yüksək intellekt, erudisiya, ətrafındakıları maqnit kimi özünə cəlb etmək kimi xüsusiyyətlərə malik idi. Gənclər bir-birinə doğru addım atdılar və təbii ki, Zərifənin əvvəlki inadkarlığı birdəfəlik yoxa çıxdı.
Əziz Əliyevin ailəsini yaxından tanıyan məlumatlı həmsöhbətlərimin ayrı-ayrı replikalarına əsasən güman etmək olar ki, qızının seçimi ilk vaxtlar atanı o qədər də sevindirməmişdi. Ona görə yox ki Heydər Əliyevə qarşı hər hansı bir narazılığı, yaxud iddiası vardı. Yox. Sadəcə, gəncin işlədiyi qurum həmin sərt illərdə o qədər də yaxşı reputasiyaya malik deyildi. Əziz müəllim özü də XDTK-dan və onun uydurma donoslarından az əziyyət çəkməmişdi.
Doğrusu, bilmirəm ata qızını fikrindən daşındırmağa çalışmışdımı, Heydərin təklifinə cavab verməmişdən əvvəl düşünməyi, yaxud hələ bir müddət gözləməyi məsləhət görmüşdümü... Yəqin ki, bu ziyalı ailədə yaxınlarına “təsir göstərmək” ənənəsi mövcud deyildi. Xüsusən də şəxsi münasibətlər, necə deyərlər, “ürək işləri” məsələsində...
Qızını ürəkdən sevən ata başa düşürdü ki, Zərifə bir qədər gecikmiş də olsa, tam düşünülmüş qərar qəbul edib və onu fikrindən daşındırmaq mümkün olmayacaq. Həm də, zənnimcə, qayınatanın gələcək kürəkəninə etimadının əsasında Heydər Əliyevin həmin dövrdə Zərifəyə və Əziz Əliyev ailəsinə münasibətdə çəkinmədən ən yaxşı keyfiyyətlərini ortaya qoyması dayanırdı. Yada salaq ki, 1950-ci illərin əvvəllərində Əziz müəllim Mircəfər Bağırovun həsəd və paxıllığı ucbatından gözdən salınmışdı. Çoxları, hətta sınanmış dostları da ondan üz çevirmişdilər. Heydər isə bu çətin, mürəkkəb vəziyyətə baxmayaraq, nə olursa olsun, Zərifə ilə talelərini birləşdirəcəklərinə bir saniyə də şübhə etmirdi.
Zahiri görünüşü ilə Hollivud aktyorlarını xatırladan Heydər, təbii ki, o vaxta qədərki həyatını rahib kimi yaşamamışdı. Amma ciddi münasibətlər qurmaq fikrini də uzun müddət yaxına buraxmamışdı. Əvvəl buna, sadəcə, imkan yox idi – müharibə, atasının ölümü, yeniyetmə yaşlarında çiyninə düşən böyük ailə yükü... Sonra da uzun müddət ruhunu ələ alıb ürəyinə hakim kəsiləcək bir kimsə ilə rastlaşmamışdı.
Müharibə başa çatandan sonra dostları bir-birinin ardınca ailə qurmağa başlayacaqdılar. 1948-ci ildə Heydərlə sevimli dayısı oğlu Rzaqulu İbrahim İsmayılova toy məclisi keçirməkdə kömək edəcək, sağdış-soldışı olacaqdılar. İbrahim dəfələrlə dostunun, nəhayət, subaylığın daşını atıb ailə qurması ilə bağlı söz açmışdı. Amma Heydər bu söhbəti hər dəfə zarafata çevirirdi. Bir dəfə isə ciddi şəkildə demişdi: “Hələ həyatda öz yerimi tapmayana, ali təhsil almayana, ailəmi normal təmin edəcəyimə arxayın olmayana, müstəqil yaşayacağıma inanmayana qədər evlənməyəcəyəm”. Yəqin ki, bütün bu səbəblər üzündən subaylığın daşını nisbətən gec – 31 yaşında atacaqdı. Həyatının sonunda isə qızı Sevilə etiraf etmişdi ki, əgər övladlarının anası ilə – Zərifə xanımla rastlaşmasaydı, yəqin ki, ömrünün sonuna qədər subay qalacaqdı...
***
... Heydər Əliyev gələcək həyat yoldaşı və onun ailəsi ilə tanışlığı barəsində dəfələrlə danışıb.
Heydərlə Zərifənin məhəbbət tarixçəsində Stalin epoxasının dramatik gerçəklikləri qəribə şəkildə çulğalaşmışdı. Bu elə bir dövr idi ki, yalnız xidməti karyera deyil, şəxsi həyat, insanın ən munis hiss və duyğuları da əllərində böyük güc toplamış hakimiyyət boslarının iradəsi ilə istənilən anda amansızcasına ayaqlar altına atıla, tapdana bilərdi. Tale sanki qəhrəmanımın dözüm və iradəsini yoxlamaq üçün ona bir-birinin ardınca sınaqlar göndərirdi. Heydər Zərifə ilə qarşılaşandan və onunla ailə qurmağa qərar verəndən sonra sevdiyi qızın yanında olmaq üçün yenidən tale ilə döyüşə girməli olmuşdu.
Akademik Cəmil Əliyevlə söhbətdən:
“– Bacınız Heydər Əliyevlə necə tanış olmuşdu?
– Qardaşım Tamerlan Əzizoviç Kislovodska, sanatoriyaya getmişdi. O zaman mehmanxana otaqlarında tək qalmaq mümkün deyildi. İş elə gətirmişdi ki, Heydər Əliyeviçi də qardaşımın yaşadığı nömrəyə göndərmişdilər. Beləliklə, onlar tanış olmuşdular. Tanışlıq qısa müddətdə dostluğa çevrilmişdi. Bakıya qayıdandan sonra isə Tamerlan Heydəri evimizə dəvət etmişdi. Onda hamımız bir yerdə Zevin küçəsində yaşayırdıq. Heydər bizə tez-tez gəlirdi. Belə gəlişlərin birində Zərifəni görmüşdü. Gənclər ilk baxışdan bir-birilərini bəyənmişdilər və tezliklə aralarında ciddi münasibətlər yaranmışdı.
– Valideynləriniz Heydər Əliyevi kürəkən kimi dərhal qəbul etdilər? Hər halda, o, xüsusi xidmət orqanlarında çalışırdı. Bu orqanlara münasibət isə ziyalılar arasında birmənalı deyildi.
– Yox, ona hər hansı bir qərəzli münasibət haqda söhbət gedə bilməz. Geniş erudisiyası, danışığı, rəftarı ilə ilk gündən atamın çox xoşuna gəldi. Hələ gənc yaşlarından Heydər Əliyeviçin güclü xarizması və qeyri-adi dərəcədə cazibədar, insanı özünə çəkən aurası vardı. Atam onu tərəddüdsüz sevdi. Sonralar atamın ölümünə qədər dostluq elədilər. Heydər Əliyeviç atama sonsuz hörmət hissi ilə yanaşır, xətrini çox əziz tutur, hətta deyərdim ki, ilahiləşdirirdi...”
***
Beləcə, Əziz Əliyevin ailəsi üçün çox da münasib olmayan bir vaxtda Heydərlə Zərifə arasında münasibətlər sürətlə inkişaf etməyə başladı. Vəziyyətin maraqlı xarakteri özünü bir də onda göstərirdi ki, gənc zabit gələcək qayınatası ilə bağlı kompromatları araşdıran idarədə çalışırdı.
Situasiyanın mürəkkəbliyi Zərifəni də narahat edirdi – qız fikirləşirdi ki, birdən özü də bilmədən sevdiyi insanın xidməti karyerasına mane ola bilər. Odur ki növbəti görüş zamanı Heydərə demişdi: “Bilirsən, biz daha görüşə bilmərik. Çünki atamı işdən çıxarıblar. Ona qarşı müxtəlif ittihamlar irəli sürürlər. Sən də dövlət təhlükəsizlik orqanlarında işləyirsən. Bundan işinə ziyan dəyə bilər. Görünür, bir yerdə olmaq taleyimizə yazılmayıb”.
Bu söhbətdən az sonra dövlət təhlükəsizlik naziri Yemelyanov Heydər Əliyevi yanına çağırmışdı. Aralarında xoşagəlməz söhbət olmuşdu. General faktiki şəkildə ona Əziz Əliyevin ailəsi ilə bütün əlaqələri kəsməyi əmr etmiş, əks-təqdirdə onu xüsusi xidmət orqanlarından uzaqlaşdırmalı olacağını bildirmişdi. Gənc zabitin Əziz Əliyevin partiya və xalq qarşısında hansı günah işlədiyi barəsində ehtiyatlı suallarına açıq cavab verilmişdi: “Sən hələ gəncsən. Çox məsələlərdən xəbərdar deyilsən. Yoldaş Mircəfər Bağırovun tapşırığı var, bizim də borcumuz icra etməkdir”.
Əslində, Yemelyanovun əmri ona heç bir seçim imkanı qoymurdu. Ya gələcək mənsəb, ya da sevdiyin qız! Bu, Heydər Əliyevin verməli olduğu ciddi mənəvi yetkinlik imtahanı idi. Həmin mürəkkəb dövrdə partiya və hökumətin gözündən düşən, siyasi təqibə məruz qalan adamdan uzaq gəzib-dolaşmağı ən yaxşı çıxış yolu sayan qohumlar, dostlar az idimi? Mənsəb hərisliyi, yaxud qorxaqlıq ucbatından kişilər illərlə bir yastığa baş qoyduqları arvadlarını atırdılar, “partiyanın iradəsi ilə” gənclər sevgililərindən üz çevirir, nişanlarını qaytarırdılar.
Xoşbəxtlikdən, Heydər Əliyev bir an da olsun tərəddüdə yol verməmişdi. Zərifə zəngin daxili dünyası, qeyri-adi nəcibliyi və ziyalılığı ilə onu elə əfsunlamışdı ki, həyatını bu qızdan kənarda təsəvvürə gətirə bilmirdi.
“Heydər Əliyev atamın gözdən salındığı dövrdə ailəmizlə ünsiyyətini kəsməyən azsaylı adamlardan idi, – deyə akademik Cəmil Əliyev xatırlayır. – O, bacıma bəslədiyi hisslərin səmimiliyini və yüksək əxlaqi keyfiyyətlərini atdığı addımlarla əyani sübut etdi. Nəzərə alın ki, bu zaman bütün gələcək karyerası, xüsusi xidmət orqanlarında işləməsi təhlükə altında idi. Düşünürəm ki, hər adam belə çətin sınaqdan şərəflə, üzüağ çıxmağı bacarmazdı. Heydər Əliyev isə hər şeyin fövqündə dayana bildi”.
Heydər Əliyev özü həyatının o qədər də asan olmayan həmin dövrünü belə xatırlayırdı:
“Bilirsiniz, hətta belə fikirlər vardı: mən DTK-da işlədiyimdən onun atasının ətrafında nə baş verdiyindən xəbər tutmuşdum, onu necə izlədiklərini bilirdim. Eşitmişdim ki, onları ailəlikcə Qazaxıstana sürgün etmək istəyirlər. Düşünürdüm ki, həqiqətən, belə olsa, mən də dallarınca ora gedəcəyəm. Yəqin ki, Qazaxıstanda özümə bir iş tapmaq buradakından daha asan olardı...”[2]
Cəlal Əliyevin xatirələrindən:
“Evdəki söhbətlərdən başa düşürdüm ki, əgər ona deyiblərsə, yaxud desələr ki, belə etmə, bu ailənin, bu adamın qızı ilə evlənmə – qardaşım heç vaxt qulaq asmayacaq. Ona görə də ailə daxilində heç bir müzakirə getmirdi. Anam, sadəcə, demişdi: “Necə lazım bilirsən, elə də hərəkət elə!”...”
Heydər Əliyevin dediklərindən:
“Qərarımı dəyişdirmədim, Zərifə ilə münasibətlərimi kəsmədim. İşimə də davam edirdim. O zamanlar Bakı küçələri belə parlaq işıqlandırılmırdı. Şəhərdə çoxlu xəlvət yerlər vardı. Şəhərdə mənimlə Zərifəni asanlıqla görməyin mümkün olmadığı bir neçə belə yer bələdlədim. Bizim evdən bir az aralıda, indiki Azadlıq prospektində park var idi. Sonralar orada Caparidzenin heykəlini qoydular. Qarşı tərəfdə tramvay dayanacağı vardı. Ətraf isə qaranlıq idi. Görüş yerlərimizdən biri həmin o tramvay dayanacağının yaxınlığında idi.
Ancaq bir məsələ var ki, mən kişiyəm. Heç kimdən qorxmuram. Özüm də zabitəm, üstümdə silah olur. Zərifə isə gənc, yaraşıqlı qızdır. Belə qızlar həmişə diqqəti çəkirlər. Odur ki onu düz dayanacaqda gözləyirdim. Zərifə vaqondan enirdi, onu qarşılayırdım, sonra isə parka gedirdik.
Yemelyanov məni yenidən yanına çağırıb:
– Sənə xəbərdarlıq etmişdim, – dedi.
– Bəli, xəbərdarlıq etmişdiniz, – deyə cavab verdim.
– Bəs onda tapşırığımı niyə yerinə yetirmədin?
Aramızda tək rütbə deyil, yaş fərqi də böyük idi. 1952-ci ildə hələ mənim 30 yaşım tamam olmamışdı. O isə artıq 50-ni geridə qoymuşdu. Amma özümü topladım və etirazımı bildirdim.
– İş işdir, şəxsi həyat isə şəxsi həyatdır, – dedim. – Öz işimi sevirəm. Bilirəm ki, siz də əməkdaş kimi məni qiymətləndirirsiniz. İşimdə elə bir qüsur yoxdur. Amma həyatımın ikinci, daha mühüm tərəfi mənim gələcək ailəmdir, şəxsi hisslərimdir, məhəbbətimdir. Mən o qızı sevirəm. O da məni sevir. Ondan necə ayrıla bilərəm? Nə deyərəm, özümə necə bəraət qazandıraram? Ayrılacağımızı demək mənə olduqca çətindir. Axı bir səbəb göstərməliyəm. Ya deməliyəm ki, onu daha sevmirəm, ya deməliyəm ki, hansısa qüsuru, eybi var və bu səbəbdən də ondan uzaqlaşıram. Axı deyə bilmərəm ki, dövlət təhlükəsizlik orqanlarında işimi itirməmək üçün ondan ayrılmaq istəyirəm.
Yemelyanov ağıllı adam idi. Məni dinləyib:
– Haqlısan, – dedi.
– Bəs indi nə edim?
– Özün qərar ver. Amma onu da bil ki, orqanlarda qalıb işləməyin böyük sual altındadır...”[3]
***
Həyat qəribə şeydir! Ortaya bəzən ən istedadlı detektiv müəlliflərinin də ağlına gəlməyən süjetlər çıxarır. Kim fikirləşə bilərdi ki, Yemelyanov çox tezliklə Mircəfər Bağırovla birlikdə müttəhimlər kürsüsündə oturacaq, təhlükəsizlik zabiti Heydər Əliyev isə prosesin mühafizəsinə rəhbərlik edəcək? Kimin ağlına gələrdi ki, keçmiş təhlükəsizlik naziri 25 illik həbs müddətini başa vurandan sonra Bakıya qayıdacaq və keçmiş əməkdaşından kömək istəyəcək? O da əsla tərəddüd etmədən düşərgə həyatının üzüb əldən saldığı zəlil qocaya yardım əli uzadacaq?! Yəqin ki, rəhmdilliklə bir sırada Heydər Əliyevin Yemelyanova münasibətdə özünəməxsus minnətdarlıq hissi də vardı. O zaman dövlət təhlükəsizlik nazirinin əlində hədəsini gerçəkləşdirmək və gənc zabiti orqanlardan xaric etmək də daxil olmaqla ən sərt şəkildə cəzalandırmaq su içmək kimi bir şey idi. Amma belə etməmişdi. Hətta, çox güman ki, əməkdaşının Əziz Əliyevin qızı ilə görüşməyə davam etməsi barəsində yuxarıya məlumat da verməmişdi.
Amma hər şeyə rəğmən Zərifə ilə Heydərin dramatik şəraitdə başlanan sevgi romanı xoşbəxt sonluqla nəticələnmişdi. Stalinin ölümündən sonra Yemelyanovla Bağırov gənc sevgililərlə məşğul olmaq hayında deyildilər. Onlar açıq şəkildə görüşmək və gələcək üçün planlar qurmaq imkanı qazanmışdılar.
Bu xoşbəxt sonluqla bağlı “ehtiyat sandığım”da iki məzəli epizod da var. Onların birini gülüşünü güclə boğan akademik Cəmil Əliyev danışıb:
“Zərifə Heydərlə gəzməyə, yaxud kinoya gedəndə həmişə məni də özü ilə aparırdı. O zamanlar həddən artıq kök idim. Heydər zarafatla bacıma deyirdi: “Görüşə gələndə nisbətən arıq bir uşaq gətirə bilməzsən? Bir-birimizi yaxşı görə də bilmirik. Çünki Cəmil öz bədəni ilə hər tərəfi tutur”.
Ailəmizdə hamı, necə deyərlər, ətli-canlı idi. Zərifə də bu mənada bizdən fərqlənmirdi. Sonralar, aradan illər keçdikcə arıqladı, adı kimi zərif, incə bir xanım oldu”.
Bu da Zəhra Quliyevanın xatirəsi:
“Birlikdə işləməyə başlayanda Zərifə xanım artıq Heydər Əliyevlə görüşürdü. Yadımdadır ki, boyu çox da uca olmayan Zərifə hündürdaban ayaqqabı geyir və çətinliklə yeriyirdi. Özünü belə əziyyətə salmağının yeganə səbəbi sevdiyi insanın xoşuna gəlmək idi. Deyirdi bu gün görüşüm var, istəyirəm yaxşı görünüm...”
1954-cü ilin noyabrında onlar evlənməyə qərar verdilər. Bir müddət öncə Dövlət Təhlükəsizlik Nazirliyindən Heydər Əliyevə verilmiş mənzildə sadə bir toy məclisi keçirdilər. Toyun tamadası təzəbəyin gənclik dostu İbrahim İsmayılov idi.
İbrahim müəllim həmin günləri belə xatırlayır:
“Cidd-cəhdlə toya hazırlaşırdıq. Çətin vaxtlar idi, pul tapılmırdı. Ona görə də bacardığımız qədər Heydərə kömək edirdik. Əsasən, ərzaq, yəni ət, toyuq və s. gətirirdik. Masanı anası İzzət xala hazırlayırdı. Qızları da kömək edirdilər.
Toy məclisi Heydərin mənzilində, 6 saylı məktəbin yaxınlığında, keçmiş İrəvan döngəsində (indiki Vaqif küçəsi – red.) keçirilirdi. Oradakı binaların birində ona ikiotaqlı mənzil vermişdilər. Otaqların biri böyük, digəri isə nisbətən kiçik idi. Təsəvvür edin ki, toy məclisinə də bura yığışmışdıq. Yeni evlənənlərlə qonaqlar VVAQ bürosundan birbaşa Heydərin mənzilinə gəlmişdilər. Əsasən, yaxın qohum və dostlardan ibarət dəvətlilər cəmisi on beş nəfər idi. Musiqiçilər dəstəsi çağırılmamışdı. Ümumiyyətlə, artıq heç nə yox idi.
Hamı masa arxasında oturandan sonra Əziz müəllim dedi:
– Gərək elə adamı tamada seçək ki, hər iki ailəyə eyni dərəcədə yaxın olsun. Aramızda yeganə belə şəxs İbrahimdir. Təklif edirəm onu seçək.
Hamı razılaşdı. Hər iki ailəyə yaxınlıq məsələsi isə belə idi ki, Əziz müəllim əmim oğlu Əsgər İsmayılovla çox yaxın idi. Eyni vaxtda Tibb İnstitutunda oxumuşdular, dostluq edirdilər. Əmim oğlu vasitəsilə mənim də bu ailəyə get-gəlim yaranmışdı. Heydərin toyu sadə keçdi. Əslində, ona toy demək də çətin idi. Sadəcə, kəbin kəsdirib hadisəni kiçik bir məclisdə qeyd elədilər.
Qonaqların arasında akademik Murtuza Nağıyev, Həsən Əliyev, Əziz Məmmədoviç, əmim oğlu Əsgər, Heydərin qohumları – səhv etmirəmsə, yeznəsi İsmayıl, dayısı oğlu Rzaqulu vardı. Məclisin musiqi hissəsini gəlinin bacısı Gülarə xanım öz üzərinə götürmüşdü. Sonra Zərifə xanım da ona qoşuldu, dörd əllə mahnılar ifa etdilər. Toydan sonra gənclər İrəvan döngəsindəki mənzildə yaşamağa başladılar...”
(Rus dilindən tərcümə Vilayət Quliyevindir)
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.09.2025)
[1] Heydər Əliyev görkəmli partiya və dövlət xadimi, səhiyyə təşkilatçısı Əziz Əliyevin 100 illiyi ilə bağlı təntənəli yubiley gecəsində Zərifə xanımla 1948-ci ildə tanış olduğunu bildirmişdi – tərc.
[2] Oksana Puşkinanın “Yuxuya bənzər məhəbbət” adlı televiziya verilişindən
[3] V.Mustafayevin “Əsl məhəbbət haqqında” filmindən
Şəhidlər barədə şeirlər - Fikrət Zeynalov
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı gənc yazar Elşad Baratın şəhidlər barədə silsilə şeirlərinin təqdimini davam etdirir.
Şəhid Fikrət Zeynalov
Fikrət Hikmət oğlu Zeynalov 1995-ci il dekabrın 17-də Hacıqabul rayonunun Rəncbər kəndində anadan olub. 2013-2017-ci illərdə Gəncə şəhərində Azərbaycan Texnologiya Universitetində ali təhsil alıb.
Fikrət Zeynalov 2017-2018-ci illərdə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. 2018-ci ildən isə "gizir" hərbi rütbəsində müddətdən artıq həqiqi hərbi qulluqçu olaraq xidmət edirdi.
Azərbaycan Ordusunun kiçik giziri olan Fikrət Zeynalov 2020-ci il sentyabrın 27-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Ermənistan işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan Vətən müharibəsi zamanı Füzulinin azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə savaşıb. Fikrət Zeynalov oktyabrın 16-da Füzuli döyüşləri zamanı şəhid olub.
Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Fikrət Zeynalov ölümündən sonra "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edildi.
Azərbaycanın Kəlbəcər rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Zeynal Zülfüqarlı ölümündən sonra "Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.
Xüsusi təyinatlı,
Dəmir adam, daş adam.
Zəfər tariximizdə,
Əbədi yaddaş adam.
İndi bizi görürsən,
Biz də səni duyuruq.
Vətən adı gələndə,
Səni xatırlayırıq.
Xatırlayırıq indi,
Necə igid olmusan.
Doxsan üç düşmən vurub,
Qisasını almısan.
Almısan torpağına,
Göz dikənin canını.
Tarixi yurdumuzu,
Vətən gülüstanını.
Sən elə bir igidsən,
Mərdliklə yoğrulmusan.
Bir dəfə şəhid olub,
Min dəfə doğulmusan.
Günəş kimi nur saçıb,
Yayılırsan hər yana,
İgidliyin bəllidir,
Bütün Azərbaycana.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.09.2025)
“Səni bağışlamaq üçün sevmişdim…” – ÖZBƏKCƏDƏN ÇEVRİLMİŞ ŞEİRLƏR
Cahangir Namazov, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Özbəkistan təmsilçisi
Azərbaycan oxucuları məni tanınmış dünya yazarlarından müsahibələr alan, tərcümələr edən əməkdaş kimi tanıyırlar. Amma mən şairəm və bu 2 sentyabr günüdə məmnuniyyətlə sizlərə öz şeirlərimi təqdim edirəm. Bəyənərsiniz, nə xoş mənə.
ÖZÜMÜ MƏHKƏMƏYƏ ÇƏKDİM
Özümü məhkəməyə çəkdim –
Nə şahid var,
nə vəkil,
nə də ittiham oxuyan qınayıcı.
Yalnız bir güzgü...
O da sınıq, lal.
Mən cavab verdim,
günahsız günahıma –
cavablarım uzandıqca uzandı.
Ağlamadım – amma içimdə
çırpınıb bir şey... sınandı.
Dilimdə söz dondu,
göz yaşım axdı.
Qarşımda özüm –
amma yad bir adam kimi dayandım...
Heç bir yerdə özüm ola bilmədim.
Ancaq özlüyümdə – hər kəsə çevrildim.
Gözümün sual işarələrini
yaşlarım sildi apardı.
Əlimdə – dəftər,
sözlər belə çəkindi,
Mən yazmadım –
Sözlər yazılmaqdan boyun qaçırdı.
Bu – musiqi, məclis deyil –
məhkəmə iclasıdır.
Qanımda axan – sükut.
Dırnağım altında yığılan həsəd –
sükut qədər yumşaq,
ağrı qədər iti.
Mən özümü bağışladım.
Özümü məhkəməyə çəkdim...
Qanun — VİCDAN,
Təqsirkar — ÖZÜM.
Bütün günahı çiynimə aldım,
Öz qarşımda qaraldı üzüm...
ÖZÜMÜ UNUTDUGUM GÜN
Mən özümü unutduğum gün —
güzgüm məni xatırladı.
Adım — sükut oldu,
Nəfəsim — şübhə.
Kölgəm məndən qaçdı,
nədən yenə ardımca gəldi?
Mən geriyə baxmadan irəli qaçdım,
və zaman — məni yarıb keçdi.
Mən həqiqəti yalanlarda tapdım,
yalanlarım məni xilas etdi.
Çünki bəzən ən doğru söz —
deyilməmiş olandır.
Mən ölü fikirləri diriltdim,
yeni düşüncələri basdırdım.
Yaşamağım — ölümə qarşı üsyan,
Ölməyim — həyata hörmət idi.
Mən güldüm —
göz yaşlarım gülüşümdən xəcalət çəkdi.
Mən ağladım —
qəhqəhəm sükuta çevrildi.
Mən yazdım —
sözlər ox oldu, mən isə nişan.
Mən susdum —
və bu ən gurultulu fəryada döndü.
İndi mən yoxam —
amma hər yerdə varlığım duyulur.
Mən heç kim deyiləm —
lakin hər ürəkdə adım anılacaq!
***
Səni —
bağışlamaq üçün sevmişdim,
bağışlanmaz bir yerdə tapdım özümü.
Əllərim sənin üçün deyil,
məhəbbətdə qalmaq üçün duaya açıldı.
Gələndə yaralarımı sarıyarsan, — dedim,
amma sən qəlbimi açıb
böyük bir yaraya çevirdin.
Dərman olmağını gözlədim,
amma sən xəstəliyimə ad qoydun.
“Ayrılıq” dedin.
Və o adla daha da çox ağrıtdın...
Mən arzularımı sənin gözlərində gördüm,
unutmaq üçün isə dodaqlarına baxdım.
İlk öncə sən qəlbimi fəth etdin,
axırda isə mən
sənin eşqinin əsiri oldum.
Səni ağlayaraq dilədim —
hər göz yaşımda bir parça məhəbbət,
hər ahımda bir böyük həqiqət.
Və indi —
“Yaralarımı özüm sarıyaram”,
deyə gedərkən
ən ağır zərbən —
“gecikmiş məhəbbətin” oldu.
SƏNI ELƏ UNUDACAĞAM KI…
Səni elə unudacağam ki,
gözlərin külə dönəcək,
xatirən qaranlıq bir dənizdə
dalğa-dalğa udulacaq.
Unutmayacağın tək şey,
mənim səssiz çığırtım olacaq,
külümün içində gizlənən alov
hər gecə qəlbinə sancılacaq.
Adım — zamana vurulmuş bir yara,
dodaqlarında çarəsiz bir heca.
Unutmaq yox, unutdurmaq istəyirəm,
amma mən elə bir fırtınayam ki,
sənin dünyan dağılacaq,
özünlə yanıb kül olacaqsan.
Səni unutmaq —
bir qiyaməti səssizcə başlatmaq,
bir ulduzun gecəni parçalaması kimi;
səssiz, amma sonsuz sarsıntılarla…
Unutsan əgər,
mənim unuduşumun yükünü daşıyarsan,
üzləşərsən kölgəmlə,
qaçışın yox, gizlənməyin boş.
Çünki mən —
unutmağın ən qaranlıq cəhənnəmiyəm;
səni elə unudacağam ki,
sən əsla unuda bilməyəcəksən...
***
Xəyallarımı danışa bilmədim,
sükutumun belə dili vardı halbuki.
Amma mən —
qorxdum suya pıçıldamaqdan,
çünki su
yalnız şəffaflığı deyil,
qaranlığı da daşıyır.
Tutummu özümü,
yoxsa buraxıb getsəmmı
sularla birgə?
Amma içimdə
zaten bir ömür
axıb duran bir çay var —
adı hüsran,
adı sükut,
adı: “danışa bilmədiklərim.”
Suya demədim,
göyə də hayqırmadım…
çünki yuxumun yozumu yox idi —
bəlkə də taleyi belə yox idi,
ya da vardı,
amma mən o qapını
heç döymədim.
Sular eşitməsin istədim
ürəyimin içindəki
o qara qorxuları.
“Bəsdir” dedim,
bir ömür
yalnız içimdə axıb getsin
göz yaşlarımla bərabər.
Çünki bəzi yuxular
yalnız içimizdə böyüyər,
yalnız içimizdə ölər
və yalnız içimizdə
daşar…
AH, SƏNƏ BİR SARILSAM…
“Ah, sənə bir sarılsam indi,
qırılsa tənhalığımın sümükləri.”
(Özdemir Asaf)
“Ah, sənə bir sarılsam indi,
qırılsa tənhalığımın sümükləri.” *
Bir anlıq toxunuşla
qırılmadan öncə içimdəki o dərin boşluq
yoxa çıxsa,
zamanın axışı dayansa
və həmişə səninlə qalsam,
bir ömür boyu o istiliklə.
De, nə olar, bir an daha ver mənə,
içimdəki tənhalıqda boğulmadan,
bir sarılmanın gücüylə
bütün qaranlıqları yıxım…
Ah, sənə bir sarılsam indi,
işıqsız gecələrdə itmiş xəyallarım
sənə toxunuşla oyansa
və bir daha heç yatmasam.
Bir tək sarılmağınla
bütün incikliklər silinsə,
içimdə buz tutmuş ürəyim
bir azca isinib çözülə bilsə.
Ah, sənə bir sarılsam indi,
qırılsa tənhalığımın sümükləri
və bir daha yalnız qalmasam…
Bütün dünyaya səni danışardım,
bir tək sarılmağınla
yenidən doğulsam.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.09.2025)
Gürcüstanda yaşayan azərbaycanlı gənclər yay düşərgəsində
Gürcüstanın Dmanisi rayonunda bu ölkədə yaşayan azərbaycanlı gənclərin iştirakı ilə Yay Düşərgəsi təşkil olunub. Düşərgədə Marneuli, Rustavi, Laqodexi, Bolnisi, Qardabani, Saqareco və Dmanisidə yaşayan 25 gənc iştirak edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən verilən məlumata görə, düşərgənin proqramına Azərbaycan dili dərsləri, əyləncəli, intellektual oyun və yarışlar, müxtəlif istiqamətli təlimlər daxil olub.
Düşərgənin 1-ci günündə iştirakçılar Tbilisidəki Heydər Əliyev Parkında Ulu Öndərin abidəsi önünə gül dəstələri düzüb, xatirəsini ehtiramla yad ediblər.
“Dmanisi Tədris Mərkəzi”nin rəhbəri Kamran Xıdırov gənclər qarşısında çıxış edərək düşərgənin əhəmiyyəti barədə danışıb. Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin əməkdaşı Sabit Məmmədov Gürcüstanda yaşayan gənclərimizin inkişafının prioritet istiqamətlərdən biri olduğunu vurğulayıb, bu mühüm tədbirin onların milli kimliyinin gücləndirilməsinin əhəmiyyətini qeyd edib.
Düşərgənin müxtəlif günlərində tarixçi Alxan Məmmədov “Gürcüstan Azərbaycanlılarının tarixi”, “Qanun” Hüquqi Yardım Mərkəzinin vəkili Əli Bədirov isə “Gürcüstan qanunları və Konstitusiyası” mövzularında mühazirə ilə çıxış ediblər.
İştirakçılar düşərgə müddətində Dmanisi tarix muzeyinin fəaliyyəti ilə tanış olub, Dmanisi Milli Parkında təşkil olunan əyləncəli proqramda iştirak ediblər. Gənclər daha sonra Dmanisi Sionisini ziyarət edərək qədim insanların məskənləri və arxeoloji tapıntılarla bağlı məlumat alıblar.
Gənclər Borçalı aşıq məktəbinin nümayəndəsi aşıq Kamandarla (Qurbanov) da görüşüblər. Aşıq Kamandarın Azərbaycan aşıq sənəti barədə çıxışı gənclərdə bu sənətə qarşı böyük maraq oyadıb.
Düşərgə iştirakçıları Ülkər Məmmədova, Cavan Nəbiyev və Həmayıl İbrahimova yerli mətbuata müsahibələrində düşərgənin onlar üçün yeni dostluqlar qurmaq, faydalı biliklər qazanmaq, tarixi məlumatlarla tanış olmaq və təcrübə əldə etmək baxımından xüsusi əhəmiyyət daşıdığını bildiriblər.
Yay Düşərgəsi işini yekunlaşdırıb və sonda gənclərə sertifikatlar təqdim edilib.
Qeyd edək ki, düşərgə Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin layihələri çərçivəsində “Dmanisi Tədris Mərkəzi”nin təşkilatçlığı ilə baş tutub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.09.2025)
“Atamın - Corc Oruelin səsini xatırlamıram...”
Jurnalist Hafiz Əhmədov – bizim həmyerlimiz çox nəcib, maraqlı və gərəkli bir işlə məşğuldur - dünyanın ən məşhur mədəniyyət xadimlərinin övladları ilə olduqca maraqlı müsahibələr hazırlayır. Bu müsahibələr çox diqqət çəkir. Redaksiyamızda bir neçə nəfər var ki, Corc Oruellin qələmini bəyənir. Odur ki, qərara gəldik, jurnalist Hafiz Əhmədovun dünya ədəbiyyatının ən görkəmli nümayəndələrindən biri, “Heyvanıstan” və “1984” kimi məşhur əsərlərin müəllifi, dahi ingilis yazıçısı Corc Oruellin yeganə övladı, varisi Riçard Bleyerdən müsahibəsini diqqətinizə çatıdraq.
Hafiz Əhmədovun suallarını cavablandıran Riçard Bleyer müsahibə zamanı bir çox mühüm məqamdan söhbət açıb, atası ilə bağlı xatirələrini bölüşüb, ilk dəfə olaraq Azərbaycanla bağlı fikirlərini ifadə edib və oxuculara öz tövsiyyələrini verib.
– Atanız Corc Oruelllə bağlı ən unudulmaz xatirəniz nədir?
– Xatirələrim daha çox Jurada böyüdüyüm illərlə bağlıdır. Yadımda qalan şeylərdən biri, təxminən üç-dörd yaşımda olarkən, Jurada yaşadığımız zaman Barnhilldəki bağda köhnə bir boru tapmışdıq. Atam çox siqaret çəkən idi. Biz yemək otağında oturub nahar edərdik, o isə siqaretin uclarını kaminəyə atardı.
Fikirləşdim ki, onun arxasınca getmək üçün bu köhnə borunu tapmaq da lap yaxşı oldu. Bu köhnə borunu onun atdığı siqaret kötükləri ilə doldurdum. Daha sonra onun üsuluna uyğun olaraq yandırmaq istədim. Bundan sonra nə baş verdiyini təsəvvür edə bilərsiniz. Onu yandırmağa çalışdım və çox pis xəstələndim.
“Atamın səsini xatırlamıram”
– Təəssüf ki, səsini xatırlamıram. Mən həmişə onun 1937-ci ilin aprelində İspaniyada boynundan vurulduğu üçün bir qədər zəif səsə malik olduğunu düşünürəm. Onun səsinin çox güclü olduğunu düşünmürəm. O, nə etsəm də səsini mənə ucaltmadı. Həqiqətən də atamın səsini heç xatırlamıram.
Digər məşhur xatirəm isə Jura sahillərində az qala boğulduğumuz hadisə ilə bağlıdır. Bir həftəsonu hamımız qayıqda gəzdik. Dördümüz bir qayıqla qayıdıb gedirdik, bir bəla ilə üzləşdik. Qayığın arxasındakı matoru itirdik. Atam tez əmim oğlu Henriyə dedi ki, yaxınlıqdakı adaya tərəf kürək çəksin. Ora getməyi bacardıq. Henri bacısı Lüsi ilə birlikdə qayıdan sahilə çıxdılar və qayığı sürüşkən bir qayaya tərəf çəkdilər. Dalğalar zəifləməyə başladı. Mən atamın dizi üstə oturan zaman birdən qayıq sürüşdü və tərsinə çevirildi. Biz suya düşdük.
“Bu, onun sonu olardı!”
– Biz tez qayığın altından çıxdıq. Sahilə getdik və nəhayət xilas olduq. Əlbəttə ki, dənizdəki hər hansı bir qəza çox tez faciəyə çevrilə bilər və xəsarət alarsan, başını bir yerə vurarsan və ya axına qarışıb itərsən və s. Həmin vaxtlarda atam məhz “1984” romanını (Nineteen Eighty-Four) yazdığı üçün boğula bilərdi. Bu, onun sonu olardı.
-Müsahibə üçün sizə Azərbaycandan yazdığımızı biləndə ilk nə fikirləşdiniz?
– Mənim üçün sürpriz oldu. Bilirəm ki, atamın kitabları tərcümələrlə bütün dünyanı gəzir. İnsanların zəhmət çəkərək Oruelli oxumalarına və həqiqətən də mənimlə əlaqə saxlayıb danışmaq istəmələrinə heyranam. Xoş bir şəkildə təəccüblənirəm. Onların bunu etməsi məni çox duyğulandırdı.
– Sizcə, Corc Oruellin ən dəyərli ideaları nələrdi?
– Düşünürəm ki, onun əsas məqsədi fikir aydınlığıdır, ətrafınızda baş verənləri başa düşməyinizdən əmin olmaqdır. Hökumətlər insanlara həqiqətə uyğun olmayan şeyləri söyləməyə, arqumentləri təhrif etməyə çalışırlar. Məncə, Oruell bizi məhz bu mövzuda xəbərdar etməyə çalışır. Bu, atamın “1984”dəki işinin əsas prinsipidir.
“Onun anti-totalitarizmi yalnız Stalinə qarşı deyildi”
– Hökumətlər insanların sizə həqiqəti söyləməsini istəmirlər. Və bunu çox diqqətlə izləyirlər. Düşünürəm ki, Oruell də bütün həyatı boyu buna qarşı mübarizə aparıb. Bir çox insanlar onun anti-totalitarizminin Stalinə qarşı olduğunu söyləyirlər. Lakin bu, mütləq Stalinə aid deyildi. Bu, öz iradəsini başqalarına da tətbiq etməyə çalışan hər kəs ola bilər. Öz iradəsini təbəələrinə tətbiq etməyə çalışan istənilən hökumət totalitarizmdir.
-Ən çox sevdiyiniz Corc Oruell romanı hansıdır?
– Güman edirəm ki, bu, “Heyvanıstan” (“Animal Farm”) romanıdır. Bu, mənim oxuduğum ilk kitabdır və oxumaq çox asandır. “Kataloniyaya məhəbbətlə” (“Homage to Catalonia”) və “Uiqan körpüsü yolu”nu (“The Road to Wigan Pier”) da sevirəm, lakin bunlar roman deyil.
Onun bütün romanlarının arxasında eyni fikir var – ayaqlar altında əzilən kiçik adam. Onlar bir az mürəkkəbdirlər, lakin yenə də yumorla yazılıblar. Bu, gündəlik həyatdır, nə olursa olsun sistemə qarşı işləyən insanın mübarizəsidir, həmişə zirvəyə çatmaq üçün mübarizə aparan əzilmiş, adi, məzlum insandır.
“Hökumət arasında mübahisə yarananda hamı “Corc Oruell- 1984” deyir”
– “1984”ün müasir siyasət və cəmiyyətlə əlaqəsi necədir?
– “1984” romanı bugünkü siyasət üçün hələ də aktualdır. Çox vaxt tam hekayənin nə olduğunu dəqiq bilmirik, hökumətlər üçün qarışıqlıq yaratmaq hər şeydən vacibdir. Bu, onların yaydıqları mülayim ifadələrdir, siz bunu birbaşa görə bilərsiniz. Bunu görmək üçün dahi olmaq lazım deyil.
Hər dəfə hökumət arasında mübahisə yarananda, demək olar ki, hamı “Corc Oruell, 1984” deyir. O, bunu yazmadı ki, hər şey belə olacaq, sadəcə dedi ki, bu, xəyali dünyada hadisələrin necə cərəyan edə biləcəyi barədə bir xəbərdarlıqdır.
-Corc Oruell haqqında ən böyük yanlış təsəvvür nədir?
– Biri budur ki, guya onun yumor hissi yox idi. Bu, yalandır. Ancaq ən böyük yanlış fikir budur ki, insanlar çox vaxt Corc Oruelli sadəcə özləri üçün başa düşürlər. İnsanlar Corc Oruelli özləri üçün, öz siyasi ideyaları üçün şərh etməyə çalışırlar, Corc Oruelli sahiblənirlər. İnsanlar ‘Oruellian’ sözünü həddindən artıq istifadə edirlər.
– Sizcə, azadlıq nədir?
– Azadlıq 2 + 2 = 5 və ya 4 və ya 3 olduğunu söyləyə bilməkdir. “Bu baxımdan o, bir dahi idi”.
– Sizin fikirincə, Corc Oruellin dahiliyini təsdiq edən ən tutarlı fakt nədir?
– Məncə, bu, onun fikirlərinin aydınlığı, yazılarının sadəliyi, tam sağlam düşüncəsi və ətrafda baş verənləri bir çox insandan daha tez başa düşmək bacarığıdır. O, dünyada nələrin baş verdiyini başa düşə bilirdi, hökumətin bu qədər çox diktəsini və insanların nə etməyə çalışdığını görə bilirdi. O, bunu tam olaraq görə bilirdi. Bu baxımdan, Corc Oruell bir dahi idi.
-Demokratiya sizin üçün nə deməkdir?
– Demokratiya başqalarının eşitmək istəmədiyi bir şeyi söyləmək hüququ deməkdir.
– Azərbaycanda Corc Oruelli sevən insanlara nə demək istərdiniz?
– Əgər siz Azərbaycanda Corc Oruelli oxuyursunuzsa zəhmət olmasa, “Heyvanıstan” və “1984”-dən daha çoxunu oxumağa çalışın. Onun digər kitablarını və bütün esselərini oxuya bilsəniz, bu tam başqa təəssüratdır. Onun esselərini oxumaqdan həzz alacaqsınız.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.10.2025)
Bülbül vokal məktəbi yeni tələbələrini seçdi
Azərbaycanda ilk və yeganə ödənişsiz vokal məktəbi olan Bülbül Vokal Məktəbi yeni tələbələrini seçib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına məktəbdən verilən məlumata görə, 2025-2026-cı tədris ili üzrə məktəbdə təhsil almaq üçün 300-dən çox namizəd müraciət edib. Onlardan 47 nəfər növbəti mərhələyə buraxılıb. Dinləmə zamanı yeni tədris ili üçün 10 tələbə seçilib.
Müsabiqəyə Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindən (Gəncə, Mingəçevir, Şəki, Quba) iştirakçılar müraciət edib.
Qeyd edək ki, Əməkdar artist Ramil Qasımovun yaratdığı, Azərbaycan professional vokal sənətinin banisi, SSRİ Xalq artisti Bülbülün ənənələrini davam etdirən Bülbül Vokal Məktəbi artıq iki ildir fəaliyyət göstərir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.09.2025)
Violanın mükəmməl ifaçısı, mədəniyyətimizi dünyada təbliğ edən FUAD İBRAHİMOV
İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Xüsusən yeniyetmə və gənclər o qədər bayağı musiqilərə alışıblar ki, klassik, simfonik musiqi barərə əsla bilgisizdirlər və mən əminəm ki, bu başlığı oxuyan əksər gənc “viola görəsən nədir” sualını verirlər.
Viola nədir?
Viola simli musiqi alətləri ailəsindən olan və "alt" kimi tanınan yaylı simli bir alətdir. Viola alətinin mükəmməl ifaçısı isə Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti Fuad İbrahimovdur.
Fuad İbrahimov 1982-ci ilin 2 sentyabr tarixində Şuşa şəhərində anadan olub. Musiqi təhsilinə 12 yaşında, Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının Orta İxtisas Musiqi Məktəb-studiyasında oxuyarkən başlayıb. Orada professor Tofiq Aslanovun sinfinə daxil olub.
Daha sonra Teymur Göyçayevin dirijorluğu ilə “Tutti” gənclərin simli orkestrinin üzvü olub. 1998-ci ildə VII Respublika Musiqi Müsabiqəsinin (Bakı) qalibi olub. 15 yaşında olarkən Maestro Rauf Abdullayevin dirijorluğu ilə Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinə viola ifaçısı kimi qəbul olunub və 2001-ci ilə qədər orkestrdə çalışıb.
1998-ci ildə o həmçinin Bakı Musiqi Akademiyasına professor Bayandur Mehdiyevin viola sinfinə daxil olub, 2001-ci ildə isə Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə Köln Ali Musiqi Məktəbinə (Almaniya) professor Rayner Muqun sinfinə daxil olub. Bu müddət ərzində İbrahimov “Azərbaycan Mədəniyyətinin Dostları” Fondunun təqaüdünə, eləcə də Dr.Karl Dörken-Verner Riçard adına təqaüdlərə layiq görülüb, Yehudi Menuhin Xeyriyyə Fondunun himayəsi altında Almaniyanın bir çox şəhərlərində konsertlər verib. Fransada Berlioz mükafatına layiq görülüb.
Fuad İbrahimov dirijor kimi gənc karyerasında Kral Filarmonik Orkestri (İngiltərə), Orchester Symphonique de Mulhouse (Fransa), Şimali Çexiya Filarmoniyası, MDR Leipzig Simfonik Orkestri, Staatskapelle Halle, Göttingen və Nurem, Berlin Filarmonik, Staatskapelle Berlin, Staatskapelle Drezden, Cənub-Vestfaliya Filarmoniyası (Almaniya), Vyana Kamera Orkestri və bir çox başqa orkestrlərin musiqiçilərindən ibarət olan "Das kritische Orchester Berlin®" Simfonik Orkestri kimi orkestrlərdə çıxış edib.
2012-ci ildə Gürzenich Orkestri (Almaniya) ilə Köln Operasında qonaq dirijor kimi ilk müstəqil opera əsərini götürüb. 2011-ci ilin iyun ayında o, Maestro Fabio Luisi tərəfindən Yaponiyada keçirilən “Sakit Okean Musiqi Festivalı”na dəvət olunub. 2006-cı ildə İbrahimov Köln Musiqi Akademiyasında professor Maykl Luiqlə dirijorluq təhsilinə başlayıb və 2008-ci ildən Köln şəhərində yerləşən “Sinfonietta” tələbə simfonik orkestrinin musiqi rəhbəri kimi fəaliyyət göstərib. 2010-cu ildə DAAD tərəfindən xüsusi istedadlı əcnəbi tələbələrə verilən xüsusi mükafata layiq görülüb.
2014-cü ilin noyabr ayından Fuad İbrahimov Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin dirijoru, Münhen Yeni Filarmonik Orkestrinin və Bakı Kamera Orkestrinin baş dirijorudur. 2018-ci ildə Parisdə keçirilən Yevgeni Svetlanov adına Beynəlxalq Dirijorlar Müsabiqəsinin həmqalibi Fuad İbrahimov növbəti ilin aprelində keçiriləcək Rostropoviç Festivalında Monte-Karlo Filarmonik Orkestri, Sinfonia Varsovia və Orchester d’Auvergne dirijorluğu üçün dərhal dəvət olunub.
3 dəfə Prezident Mükafatına layiq görülüb. 2013-cü ildən Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüdçüsü, 2017-ci ildən isə Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artistidir. 2019-cu ildə "Qızıl çinar" beynəlxalq mükafatı ilə təltif olunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.09.2025)
Şəkidə ustad dərsləri və sərgi keçirilib
İmran Verdiyev,
Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi
1 sentyabr 2025-ci il tarixdə Şəki-Zaqatala Regional Mədəniyyət İdarəsinin təçkilatçılığı, Şəki Regional Turizm İdarəsinin dəstəyi ilə "Əllərin sehri" adlı ustad dərsləri və sərgi keçirilib.
Şəki Dövlət Resm Qalereyasında təşkil edilən ustad dərsləri və sərgidə Şəki-Zaqatala Regional Mədəniyyət İdarəsinin, həmçinin Şəki Regional Turizm İdarəsinin rəhbərliyi və əməkdaşları, şəkili sənətkarlar, ictimaiyyət nümayəndələri və şəhərin qonaqları iştirak edib.
Tədbir iştirakçılarına "Təkəlduz" sənətkarı Güləndam Alxaslı, "Şəbəkə" sənətkarı Tofiq Rəsulov və digər sənətkarlar tərəfindən ustad töhfəsi verilib. Həmçinin müxtəlif növ sənətkarlıq nümunələrindən ibarət əsərlər nümayiş etdirilib .
Şəki-Zaqatala RMİ-nin rəisi Emil Bədəlov, həmçinin Şəki Dövlət Rəsm Qalereyası və şəbəkə emalatxansında olub, sənərkarlar tərəfindən hazırlanan əl işləri ilə tanış olub.
M.F Axundzadə adına Şəki şəhər Mədəniyyət Mərkəzinin əməkdaşı Yusif Yusifli, İdris İdrisov və Cabir Camılov tədbir boyu rəngarən musiqi nümunələri ilə tədbirə rəng qatıblar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.09.2025)