“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Tehranda yaşayan Səid Muğanlıdır.

 

Səid Muğanlı

Tehran

 

 
ANA DİLİ GÜNÜ MÜNASİBƏTİNƏ

Buranı yox
Burda yaşaya bilmədim
Başqa bir vətən axtarıram
Ölmək üçün!

Səni yaza bilmədim
Bağışla dilim
Məni bağışla
Başqa bir dil öyrənirəm
Yaza bilmək üçün!

Dağılıram bu şəhərdə
Sevirəm, sevilə bilmirəm
Xırdaca mahna gəzirəm getmək üçün!

Bağışla anam
Səni sevə bilmədim
Başqa bir qadın axtarıram sevmək üçün!..

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.08.2025)

 

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Sumqayıtın 8-ci mikrorayonunda atasız böyüyən, gözəl səsi olan və anasının ümid yeri sayılan bir oğlan uşağı var idi, Elton adında. O böyüdü və özünü təsdiq elədi. Bəstəkar Aygün Aəmədzadənin müəllif proqramı gecəsində - Heydər Əliyev sarayında Elton “Ruhumuz qovuşanda” mahnısını ifa edəndə bird aha sübut olundu ki, müğənni kimi o özünü kifayayət qədər təsdiqləyib. Onu sadə musiqisevərlər də, musiqi mütəxəssisləri də, məmurlar da dönə-dönə alqışladılar həmin gün…

 

Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti Elton Hüseynəliyev Gəncə Dövlət Filarmoniyasının və Azərbaycan Televiziyasının solistidir. O,  6 avqust 1983-cü ildə, qeyd etdiyim kimi, Sumqayıt şəhərində anadan olub. 1990-cı ildə Sumqayıt şəhər 17 saylı məktəbdə orta təhsil almağa başlayıb. 2001-ci ildə həmin məktəbi bitirib və həmin il Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin Musiqi sənəti fakültəsində Solo oxuma ixtisası üzrə ali təhsil almağa başlayıb. Müəllimləri əməkdar artistlər Nuriyyə Hüseynova və Teymur Əmrah olub.

1997-ci ildə Respublika Gənclik Estrada Müsabiqəsinin laureatı olub. Müsabiqənin finalı Bakı Respublika Sarayında (indiki Heydər Əliyev Sarayı) keçirilib və finalda o dövrdəki Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev də iştirak edib.

2005-ci ildə "AzəriStar" Respublika Televizya Müsabiqəsinin laureatı olub.

2008-ci ildə Türkiyədə keçirilən Popstar Alaturka müsabiqəsində fəxri qonaq kimi iştrak edib. 2010-cu ildə Azərbaycan Dövlət Muğam Teatrında Qara Qarayev adına Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestrının müşayiəti ilə solo konserti keçirilib. Layihənin bədii rəhbəri Teymur Əmrah olub. 22 may 2011-ci ildə Heydər Əliyev Sarayında "İstək" adlı ilk solo konserti keçirilib.

2011-ci ildə Selcuk Hocanın rəhbərlik etdiyi Türk orkestrı ilə konserti olub. O, 28 aprel 2011-ci ildə Yeni Azərbaycan Partiyasına üzv qəbul edilib. 2015-ci ildə YAP Gənclər Birliyinin IV Konfransında Rəyasət Heyətinin üzvü seçilib. 2013-cü ildə Heydər Əliyev Sarayında prodüseri Tarix Əliyevin təşkilatçılğı ilə xeyriyyə konserti keçirilib.

 

20 ildən çoxdur ki, Azərbaycanın dövlət tədbirlərində və seçkilərinə həsr olunan knsertlərdə Bakıda və digər bölgələrdə iştirak edir. Kamera orkestrı ilə keçirilən konsertdə Azərbaycan bəstəkarları Tofiq Quliyev, Rauf Hacıyev, Emin Sabitoğlu, Elza İbrahimova, Oktay Kazımi, Aygün Səmədzadənin əsərlərini ifa edib.

 

Mahnıları

1. Axtarma sən məni

2. Bitdi

3. Darıxır ürək

4. Mən olacağam

5. Qayıt gəl

6. Nəğməli dünyam

7. İkimizin yerinə

8. Gedirsən, get

9. Oxu, Tar

10. Gözün aydın Azərbaycan

11. Sən yoxsan

 

Mükafatları

22 may 1994-cü ildə Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası tərəfindən "Vətənimdir — Odlar Yurdu" uşaq özfəaliyyət yaradıcılığı müsabiqəsinin qalibi — Sumqayıt şəhəri Üzeyir Hacıbəyov adına "Kimyaçı" Mədəniyyət Sarayı "Səda" instrumental ansamblının solisti kimi diplomla təltif edilib.

2 fevral 2000-ci ildə Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyi, şəxsən nazir Əbülfəs Qarayev tərəfindən "Gənclik-99" gənc müğənnilərin Respublika estrada-mahnı müsabiqəsinin final mərhələsində uğurlu çıxışına görə, Azərbaycan gənclər günü münasibətilə diplomla təltif edilib.

17 may 2018-ci ildə Azərbaycan Kikboksinq Federasiyası və şəxsən prezident Adil Əliyev tərəfindən kikboksinqin inkişafında göstərdiyi xidmətə görə fəxri diplomla təltif olunub.

3 iyul 2018-ci ildə Daxili işlər orqanları əməkdaşları arasında mədəniyyət və incəsənətin təbliğində xüsusi xidmətlərinə, Daxili İşlər Nazirliyinin təşkil etdiyi mədəni, bədii proqramlarda fəal iştirakına görə, habelə Azərbaycan Polisinin yaranmasının 100 illik yubileyi münasibətilə Azərbaycanın daxili işlər naziri, general-polkovnik Ramil Usubov tərəfindən fəxri fərmanla təltif edilib.

16 oktyabr 2021-ci ildə Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə "Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti" fəxri adına layiq görülüb.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.08.2025)

Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Təqribi 1 həftədir bütün sosial media çalxalanır. Özü də hansı mövzu ilə? 4 yaşındakı UŞAĞIN canında olanlarla, istəyi ilə. Azərbaycanda 4yaşlı bir uşağa cinsi istismar olunur. Bu qorxuducudur. Sonumuzu, ölkənin getdiyi halı sorğulamaq üçün yetərli səbəbdir. Amma gəlin qəbullanaq ki, artıq bu xəbərlərə əvvəlkitək təəccüblənmirik.

 

Biz uşaqları yandırıb bidonlarda gizlədənlərin, 5ailə üzvünün qatili olanların, hicablı yoldaşını balkondan atanların ölkəsiyik, bunlar bizim üçün normaldır. Biz qısa yubka geyinənə pis baxanların, amma hər cür pozğunluğu elə birbaşa efirlərdə min bir təhqirlərlə təqdim edənlərin yurdundanıq. Biz bilirsiz kimlərik? Biz 15yaşlı uşaq müəllimlərjn təzyiqinə dözməyib özünü məktəb binasından atanda "pis yola düşüb" deyənlərdənik. Daha pisi bilirsiz nədir? Biz artıq "4yaşlı uşağın" canındakı istəkdən, gözlərindəki həzzdən danışanların ölkəsi olmuşuq.

Əziz valideynlər, ehtiyatlı olun deyəcəkdim. Sonra vaz keçdim. Elə bunu edən də valideyn deyildi?

Qələmimlə nələrisə dəyişə biləcəyimə olan inamımı buraxıram artıq. Qəbullanıram ki, mən, biz nə yazırıq yazaq, nə qədər danışırıq danışaq, heç nə dəyişməyəcək. Onsuz televiziyalardakı 18+ filmləri qoyub, heç kim də bizi oxumayacaq...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.08.2025)

 

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

O torpaqlarda böyük mədəni miras qoyub gəldik, hamısını taladılar, tapdadılar, məhv etdilər…

Azərbaycan Respublikasının xalq artisti Süleyman Nəcəfov 6 avqust 1948-ci ildə İrəvanda anadan olub. Nəcəfov 1966-cı ildə Xoreoqrafiya Texnikumunu bitirib. 1972-ci ildən o, Ermənistan Dövlət Rəqs Ansamblında rəqqas (solist) kimi fəaliyyət göstərib. 1976-cı ildən Cəfər Cabbarlı adına İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrında aktyor vəzifəsində işləyib.

 

Onun bu teatrın səhnəsində yaratdığı Çingiz bəy (H. Cavid,"Maral"), Cena (G. Xuqayev, "Mənim qayınanam"), Oğru (M. B. Marinye,"Oğru"), Ziya Çalaqçı (Əziz Nesin, "Toros canavarı"), Ağamehdi (R. İbrahimbəyov, "Qum üstündə ev"), Tamada (Əli Əmirli, "Müqəddəs Valentin günü"), Kərəməli (Hidayət, "Məhəbbət yaşayır hələ"), Məmiş (Hidayət, "Məni qınamayın"), Səlim, (C. Cabbarlı, "Aydın"), Süleyman, Rza bəy (Ü. Hacıbəyov, "Arşın mal alan", "O olmasın, bu olsun"), Dərviş (M. F. Axundov, "Müsyö Jordan və Məstəli şah"), Təlxək (U. Şekspir, "Axırı xeyir olsun") kimi müxtəlif janrlı obrazlar aktyorun geniş yaradıcılıq diapazonuna malik olduğunu bildirir.

Sonra qaçqınlıq dövrü gəlib. Sonuncu azərbaycanlı da Erəmnistan adlanan bizim dədə-baba torpaqlarımızdan qovulub. İnsanlar kimi tetarlar da qaçqın düşər. İrəvan tetarı fəaliyyətini Bakıda davam etdirib, Süleyman Nəcəfov da burada çalışmaqda davam edib.

2000-ci ildə Əməkdar Artist, daha sonra Xalq artisti fəxri adlarına layiq görülüb

 

Filmoqrafiya

- Salur Qazanın evi talandığı boy

- Oyun

- Biz qayıdacağıq

- Cavid ömrü

- Buta

- Mən evə qayıdıram

 

Aktyor 9 may 2012-ci ildə uzun sürən xəstəlikdən sonra vəfat edib. Novxanı qəbiristanlığında dəfn olunub.

Allah rəhmət eləsin!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.08.2025)

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.

 

Liderliyin xüsusi qanunları hansılardır?

 

«Seminarların və kitabların köməyi ilə uzun illər liderlik öyrətdiyim yuz minlərlə insana və özündə liderlik keyfiyyətlərini inkişaf etdirmək istəyən şəxs, sənə ithaf olunur. Bütün yüksəliş və enmələr liderliyin sayəsində baş verir» sözləri ilə başlayan «Liderliyin 21 inkaredilməz qanunu» kitabını – Con Maksvellin bu incisini, yəqin ki, oxumayan əz-əz liderə rast gəlmək olar. Rəsmən onun özünün, yaratdığı EQUIP və The John Maxwell Company təşkilatlarının bu günədək liderliyin sirlərini öyrətdiyi 5 milyon müdavimi var. Bu gün ABŞ-ın Vest Poynt Hərbi Akadesmiyasından tutmuş BMT-yədək, nüfuzlu Fortune 500 siyahısındakı əksər şirkətlər təmsil olunmaqla az qala hər bir qurumda Con Maksvelldən liderlik dərsi almış insanlara rast gəlmək olar.

Con Maksvellin təqdim etdiyi liderlik qanunlarının 21-nə də qısaca da olsa nəzər yetirməyimiz vacibdir. Belə ki, öz şəxsi həyatlarında və bizneslərində bu qanunlara əməl etməklə insanlar dərhal fayda əldə edirlər.

 

Beləliklə, 21 qanundan sonuncusu:

 

21.Varislik qanunu

«Liderin əsl qiyməti onun qoyduğu irslə, varisləri ilə ölçülür»

 

1997-ci ildə dünyanın biznes sferasının ən yaxşı liderlərindən biri, «Koka-kola» kompaniyasının rəhbəri Roberto Qoysueta vəfat etdi. 16 illik rəhbərlik dönəmində o, «Koka-kola»-nın dəyərini 4 milyard dollardan 150 milyard dollara (3500 faiz !!!) qaldırdı, bütün avtomobil və neft kompaniyalarından bahalı etdi, bir çox aksionerini multimilyonçuya çevirdi, amma onun qoyduğu bu nəhəng irs hələ işin bir tərəfi idi. O, özündən sonra kompaniyanın işini yüksək şəkildə davam etdirəcək varislər yetişdirərək hazırlamışdı, estafeti qəbul edən bu liderlər «Koka-kola»nın uğur yolunu davam etdirirlər.

Və son olaraq kitabının yekun hissəsində Con Maksvell insanlara həyat yollarında öz arzularına çatmağı diləyərək onlara lider olmağı tövsiyə edir. Tövsiyə edir ki, insanlar öz ardlarınca başqalarını aparmağı öyrənsinlər, liderlik zirvəsinə yüksəlib yüksək nəticəyə nail olduqca sabahkı günün liderlərini yetişdirsinlər.

Məncə, əziz oxucum, liderliyin bu qızıl 21 qanununu mənimsəmək sənin dünyagörüşündə çox ciddi dəyişikliklərə səbəb olacaq.

Onlarla praktik vasitə olaraq silahlan və haydı, liderliyə doğru!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.08.2025)

 

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Onu bir vaxtlar səhnəyə bu cür dəvət edərdilər - Maestro Qəniyev, səhnə sizindir!

Azərbaycan skripkaçısı və dirijoru Sərvər Qəniyevdən danışırıq. Bu gün – doğum günündə onu anır, musiqi tariximizə qatqılarını yada salırıq.

 

Sərvər Qəniyev 1937-ci il avqustun 5-də Bakı şəhərində anadan olub. O, ilk musiqi təhsilini Azərbaycan Konservatoriyasının nəzdindəki musiqi məktəbində skripka aləti üzrə alıb. Hələ gənc ikən Sərvər Qəniyev Niyazinin rəhbərlik etdiyi Üzeyir Hacıbəyli adına Dövlət Simfonik Orkestri ilə birlikdə çıxış edərək, musiqi ictimaiyyətinin rəğbətini qazanıb.

Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına daxil olan musiqiçi ikinci kursdan etibarən peşəkar musiqi təhsilini Pyotr Çaykovski adına Moskva Dövlət Konservatoriyasında davam etdirib. 1960-cı ildə konservatoriyanı bitirdikdən sonra o, həmin ali təhsil ocağının aspiranturasında öz peşə kamilliyini artırıb.

1963-cü ildə Bakıya qayıdan musiqiçi Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında müəllim və Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının solisti kimi çalışmağa başlayıb. 1965-ci ildə Sərvər Qəniyevin təşəbbüsü ilə konservatoriyanın nəzdində simli kvartet yaradılıb və 1979-cu ildən bu kvartet filarmoniyanın nəzdində uğurla fəaliyyət göstərib.

1971-1979- cu illərdə Qahirə konservatoriyasında simli alətlər kafedrasının müdiri vəzifəsində işləyib və eyni zamanda Qahirə simfonik orkestri ilə müxtəlif Avropa ölkələrində qastrol səfərlərində olub. Onun Misirdə yetişdirdiyi tələbələr bu ölkənin müxtəlif musiqi kollektivlərində müvəffəqiyyətlə çalışıblar.

Azərbaycana qayıdandan sonra musiqiçi zəngin konsert proqramları ilə çıxış etməklə yanaşı, Dövlət Konservatoriyasının professoru və kafedra müdiri vəzifəsini tutub. 1991-ci ildən ömrünün sonunadək o, Türkiyənin Bilkənd Universitetinin skripka kafedrasının professoru, kamera və simfonik orkestrinin bədii rəhbəri və dirijoru olub.

 

Milli mədəniyyətimizi müxtəlif ölkələrdə mahir ustalıqla təmsil etməklə Sərvər Qəniyev Azərbaycan musiqisinin və ifaçılıq sənətinin təbliğində böyük xidmətlər göstərib. O, ifaçılıq sənətini pedaqoji fəaliyyətlə uğurla tamamlayan sənətkar kimi musiqiçi kadrların yetişdirilməsində də nailiyyətlər əldə edib.

Musiqi sənəti sahəsindəki xidmətlərinə görə Sərvər Qəniyev 1967-ci ildə "Azərbaycan SSR əməkdar artisti", 1982-ci ildə "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adlarına layiq görülüb. Sərvər Qəniyevin yaradıcılığı Azərbaycan dövləti tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. O, 2007-ci ildə "Şöhrət" ordeni ilə təltif olunub.

"Şöhrət" ordeni laureatı, Prezident təqaüdçüsü Sərvər Qəniyev 2010-cu il sentyabr ayının 5-də ömrünün 74-cü ilində vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.08.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Hər bir insan Allahın yaratdığı bir əsərdir. Sevgidən doğulub sevgi ilə yaşayır. Bu əsərlərlə yaxından tanış olduqca, onların hər birində Allahın işarəsini görürsən və dərin məna tapırsan. Əmin olursan ki, Yer üzündə təsadüfi insan yoxdur. Sadəcə, hər kəsin öz təyinatı, öz yolu var. Əgər insanlar olmasaydı, dünyanın mahiyyəti də olmazdı. Bəli, dünyanı gözəlləşdirən, mənalandıran məhz elə insandır. Bu dəfə sizə yaxınlıqda olan insanlardan biri- varlığı ilə bu dünyaya rəng qatan, professor Cahangir Məmmədlidən söhbət açmaq istəyirəm. İnsanpərvər, təmiz və müsbət enerji ilə dolu bir insandan. O, ağlı, zəkası və yaxşı ideyaları ilə eyni anda müxtəlif mövzularda bir neçə söhbəti davam etdirə bilir. Enerjisi, həyəcanı və idarəolunmaz həvəsi ilə həyatı çox cəsarətlə yaşayır və insanların çoxunun uzun müddət başa çatdıra bilmədiyi işləri tez bir zamanda tamamlayır. Müstəqil fəaliyyət göstərməyə çox meyllidir. Onu müəyyən qəliblərə salmaq asan deyil, çevik və əzimkardır...

 

Müsahibələrinin birində deyir ki:- “Mən kənd adamıyam, 50 ildən çoxdur Bakıda yaşasam da, heç vaxt şəhər adamı ola bilmədim. Şəhər adamları inciməsinlər, Azərbaycanın milli-mənəvi dəyərləri kənddədir. Həm də inciməsinlər ona görə ki, kənd şəhərdən əvvəl meydana gəlib. Biz hamımız əslində kənddə doğulmuşuq. Mənim ən çox qorxduğum odur ki, artıq kəndlər şəhərə çevrilməyə başlayıb. Mənim kəndim Novruzlu həm də mənim idealımdır. Mənim üçün vətən oradan başlayır. Orada orta məktəbi bitirmişəm. O məktəbi bilirsiniz kimlər bitirib? Azərbaycan elmini dünyada tanıdan şəxslər, Xudu Məmmədov, professor, AMEA-nın müxbir üzvü Rafiq Əliyev, usta yazıçılardan, dramaturqlardan olan Əli Əmirli və s.. Bax, Novruzlu kəndinin belə ziyalıları var. Mən o məktəbi heç vaxt unuda bilmərəm. Novruzlu işğalda qalan dövrdə mənə o qədər pis təsir edirdi ki, etiraf edirəm, ümidsizliyə qapılmışdım. Ancaq mənim Prezidentim necə ayağa qalxdı və Azərbaycanı ayağa qaldırdı. Mənim kəndim azad edildi. Artıq Novruzlu yavaş-yavaş dirçəlir, əvvəlkindən də dəfələrlə gözəl olacaq. Mən bunu təsəvvür edirəm. Biz işğal dövründə yaşamadıq ki...”

 

Haqqında söhbət açdığım Cahangir Əbdüləli oğlu Məmmədli 1942-ci ildə Ağdam rayonunun Novruzlu kəndində dünyaya gəlib. 1968-ci ildə indiki Bakı Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsini bitirib. Elə həmin ildən də adıçəkilən fakültədə müəllimlik fəaliyyətinə başlayıb. Hazırda bu fakültənin Milli mətbuat tarixi kafedrasının müdiridir. Filologiya elmləri doktoru, professordur. Eyni zamanda, həmin universitetin Elmi Şurasının üzvüdür. İndiyədək 500-dən çox elmi, publisistik yazısı dərc olunub. Ədəbi tənqidə və jurnalistikaya dair 7 kitabın müəllifidir. Xidmətlərinə görə bir sıra mükafatlarla yanaşı “Şöhrət” ordeninə layiq görülüb. Prezidentin fərdi təqaüdünü alır...

 

BDU-nun professoru, folologiya elmləri doktoru Allahverdi Məmmədli onun haqqında deyir: “Cahangir müəllim mənim təkcə müəllimim olmayıb, həm də əqidə dostumdur, əməl dostumdur. Bu dostluq ona görə baş verib ki, ölkəmizdə və dünyada baş verən hadisələrə münasibətdə, Vətən, millət, adət- ənənələrimizlə bağlı fikirlərimizdə üst-üstə düşən məqamlar çoxdur. Bir sözlə, estetik idealımız, insanlığa baxışımız çox yaxındır. Həm də soydımız eynidir, hər ikimiz də Məmmədliyik. Bəzən bizi oxşadıb qardaş bilirlər. Düz 49 il bundan əvvəl tanış olmuşuq. Bir şəxsiyyəti ki, 49 il bundan əvvəl tanıyasan, onun haqqında nə yazsan, nə qədər danışsan az olacaq. Qısaca deyə bilərəm ki, Cahangir müəllim nəinki Jurnalistika fakültəsinin, elə universitetimizin sonuncu mogikanlarındandır. Təhsil fədaisidir, elm xadimidir. 80-dən artıq yaşı var. Bu yaşda yorulmaq bilmədən çalışır. Yazır, yaradır. Mən onun işgüzarlığına həmişə qibtə etmişəm. Örnəkdir. Müəllim kimi, elm adamı kimi, şəxsiyyət kimi örnəkdir.  Azərbaycanda əli qələm tutan hər kəs onu tanıyır və təqdir edir...”

 

İlk baxışdan sərt və narahat bir şəxsiyyət təəssüratı yaratsa da, yaxından tanıyan hər kəs onun sehrinə düşür, onu qəbul edir və sevir. Əslində, buna səbəb onun daxili dünyasının zənginliyi, qiymətli müdrik fikirləri olur. Gözəl rəftarı var, olduqca mehribandır. Ən çox dəyər verdiyi şey isə azadlığıdır. Necə deyərlər, şirin olmaqdan əlavə, sirli gücünün köməyi ilə düzgün nəticə tapmaqda və şəxsi müqavimətini göstərməkdə çox bacarıqlıdır...

 

“Universitetə qəbul olunduğum zaman Jurnalistika Filologiya fakültəsində şöbə idi. Atam 1942-ci ildə müharibədə həlak olub. O zaman fakültənin dekanı Əlövsət Abdullayev mənə ata münasibəti bəsləyirdi, elə hiss edirdim ki, atam yanımdadır. Birinci kursun ilk dərsini bizə Nəsir İmanquliyev keçdi. O, özünün yaratdığı “Bakı” və “Baku” qəzetlərinin redaktoru idi. Gördü ki, mənim müəyyən dərəcədə yazı qabiliyyətim var, dedi “həftədə bir dəfə yazı yaz”. Mənim bir yazıma 40 manat qonorar verirdi. O vaxt aldığım əlaçı təqaüdü 45 manat idi. Daha sonra mənə həftədə 3-4 dəfə 40 manat qonorar yazdı ki, həm həvəslənim, həm də dolanışığa imkanım olsun. Azərbaycan jurnalistikasının müəllimi Şirməmməd  Hüseynov mənim Bakıda qalmağıma səbəb oldu. Dövlət imtahanı verəndə protokola yazdırdı ki, bu tələbəni fakültədə saxlayaq. Jurnalistikanın peşəkarlığını, dəqiqliyini Şirməmməd Hüseynov məktəbindən öyrənmişəm.”- söyləyir.

 

Yaxşı yumor hissi var, ünsiyyətcilliyi və dostluğu ilə hər mühitdə sevilən və axtarılan bir dostdur. Təzyiqə və şiddətə nifrət edir. Ömrünün sonuna qədər azad yaşamaq üçün əlindən gələni əsirgəmir. Başqasının həyatına qarışmadığı kimi, öz həyatına da kiminsə qarışmağını xoşlamır. Onun emosional tərəfi çox güclüdür. Emosional tərəfi xəyali tərəfinə üstün gəldiyi üçün də, heç vaxt nəzarəti itirmir. O, kənardan adət-ənənələrə bağlı görünsə də, ifrata yol vermir. Təvazökardır, çox çalışqandır. Yalanı sevmir, necə deyərlər, alnının təri ilə halal çörəyini qazanır. Kifayət qədər dürüstdür və müxtəlif mədəniyyətlərdən olan insanları başa düşə, onlarla asanlıqla ünsiyyət qura bilir. İctimai həyata isə böyük əhəmiyyət verir...  

 

Deyir ki:- “Tələbələrim çox olub. Onları bir-birindən fərqləndirmək istəmirəm. Zaman-zaman Azərbaycana yararlı kadrlar yetişdirmişik. 1980-ci illərin sonunda tələbəmiz olmuş Mirşahin Ağayev bu gün Azərbaycanda ən görkəmli, peşəkar jurnalistlərdən biridir. O, jurnalistikanı hətta sənətə çevirib. Onun rəhbəri olduğu televiziya bu gün Azərbaycançılıq ideologiyasını birbaşa ortaya qoyur. Bundan əlavə mənim şəxsi fikrimcə, Rəşad Məcidin rəhbərliyi ilə çap olunan “525-ci qəzet” ümumrespublika qəzeti statusundadır. Bu qəzet öz tematikasına görə o qədər zəngindir ki, ona bu adı vermək olar. Qəzetdə redaktor müavini kimi işləyən Yusif Rzayev Azərbaycan jurnalistikasında çox tanınmış, qəzetçiliyi sonuna qədər bilən jurnalistlərdəndir. Bu şəxslər həmçinin ədəbiyyatı da çox yaxşı bilirlər. “Şərq” qəzetinin baş redaktoru Akif Aşırlı bizim fakültədə magistraturanı bitirib. O, bizim fakültəmizdə müəllim kimi də fəaliyyət göstərib...”

 

...Bəli, hər bir insan Allahın yaratdığı bir əsərdir. Sevgidən doğulub sevgi ilə yaşayır. Bu əsərlərlə yaxından tanış olduqca, onların hər birində Allahın işarəsini görürsən və dərin məna tapırsan. Əmin olursan ki, Yer üzündə təsadüfi insan yoxdur...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.08.2025)

 

Əfşan Yusifqızı, AYB-nin üzvü, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

  

Bir neçə gün öncə, gecənin dərin qatında, yuxunun astanasında tanınmış şair Qulu Ağsəsi gördüm...

Şair sükutun içində əyləşmişdi.

Önündə böyük bir çıraq yanırdı. Amma bu, adi işıq deyildi.

Şairin pıçıldadığı hər söz çırağa toxunurmuş kimi şölələnir, qığılcımlanır, havada əriyib nur olurdu. Onun hər misrası alova çevrilir, ürəyindəki sözlər tüstülənən çıraqda əriyib ruhumu aydınladırdı.

 

Onun danışdıqları sanki söz deyil, səmadan süzülən ilahi bir zər seli idi. Hər kəlməsi dilsiz bir dua kimi qaranlığın içində işıq yoluydu.

 Çıraq tüstülənirdi...

Bəlkə də, bu, şairin içindəki dərdin, ruhundakı iztirabın görünən sədasıydı.

 

Mən susub ona baxırdım. O isə sözün nə qədər müqəddəs bir alov olduğunu sübut edirdi...

Şair qeybdən gələn səs kimi əks-səda ilə pıçıldayırdı...

 

Mən əks-sədanın təsirində, yuxu ilə gerçək arasındaydım...

Oyandım və o dəqiqə şairin şeirlərinə baş vurdum. Tanış misraların ziddinə bu qədər getməmişdim bu vaxtacan. Bu yuxu məni qaranlıqdan işığa doğru apardı. "Ələddinin sehrli çırağı"nı xatırladım, amma bu o səsin işığı, sehri idi...

Mən bir neçə şeir tapdım və şeirləri diqqətlə oxumağa başladım.

 Qulu Ağsəsin özünəməxsus poetik dünyasının səsini dinləmiş oldum. Elə ilk  oxuduğum fəlsəfə dolu şeir oldu. Şeirin hər bəndində duyduğum səsi yazmaya bilmədim:

 

"Görsən ki, qaranlıq çökür aləmə,

Görsən ki, axşamdı… fikir eləmə.

Bir uçuq yuxudu gecənin boyu,

Nə qədər imkan var, rahatlan, uyu…"

 

Şair bu bənddə gecəni, qaranlığı, axşamın çöküşünü təbii və labüd bir hal kimi qəbul edir və oxucuya "fikir eləmə", yəni təlaşa düşmə mesajı verir. Gecə – müvəqqəti bir "yuxu" kimi təqdim olunur. Yəni çətinliklər, qaranlıq anlar keçici və yuxu kimidir. Bu bənd təskinlik və təmkin aşılayır.

 

Sonrakı bənddə isə:

 

 "Qəflətən bir çağa salar hay-həşir,

Səhər – körpəsidi doğan Günəşin.

Onu ovutmağa tələsər hamı,

Beləcə, salarlar yenə axşamı..."

 

Burada səhər – yenidən doğan ümid, başlanğıc, işıq kimi təqdim olunur. Günəşin "körpəsi" deyimi çox incədir, səhər yeni doğulmuş, səs-küylü, təlatümlü bir körpə kimidir. Hər kəs onu "ovutmağa" çalışır – yəni hər kəs öz gününü qurmağa, həyatın tələblərinə cavab verməyə çalışır. Ancaq bu səyin sonu yenə axşamla nəticələnir – həyatın dövranı, fəsillərin dəyişməsi, zamanın axarı dayanmır. Hər doğan səhər gecəyə çevrilir – bu, zamanın faniliyinin poetik təsviridir.

 

Və nəhayətində deyir:

 

"Təzədən qaramat basar dünyanı,

Hanı doğan Günəş, körpəsi hanı?

… Görsən, hər tərəfdən əlin üzülür,

Görsən, üşüyürsən… yandır özünü…"

 

Bu bənddə isə ümidsizlik, qaranlığın qayıdışı, tənhalıq hissləri güclənir. “Hanı doğan Günəş?” – sual təkcə fiziki deyil, həm də mənəvi boşluğun ifadəsidir. Bu zaman şairin çox güclü fəlsəfi çağırışı gəlir: “yandır özünü” – bu özünü alışdır, yəni içində işıq yarat, ümidi, ruhunu oyat deməkdir. Başqalarından ümid kəsiləndə öz içindəki işığa sarıl.

 

Sonuncu misradakı “yandır özünü” fikri ilə şeir kəskin fəlsəfi sonluğa çatır və oxucunu düşünməyə vadar edir.

Böyük şair Qulu Ağsəs bu şeirdə həyatın ziddiyyətlərini – işıq və qaranlıq, rahatlıq və təlaş, ümid və ümidsizlik arasında insanın mövqeyini poetik dillə təqdim edir. Ən çətin anda belə ümidi içində axtarmağı təlqin edir. Bu, həm fərdi, həm də universal bir çağırışdır. Hər bir insan öz içindəki Günəşi yandırmalıdır.

 

Sonrakı şeirlərin biri şairin ən çox sevdiyim şeiri oldu:

 

“Canım-gözüm, şükür de ki,

Ölsən də, başın üstdəki –

Pəmbə buluddu, daş deyil…”

 

Burada şair deyir: "Şükür et, çünki başımızın üzərindəki göy, yəni tale, sərt daş yox, yumşaq pəmbə buluddur." Bu, taleyin hələ də ümidverici və yumşaq olduğunu, tamamilə daşlaşmadığını göstərir. Yəni həyat nə qədər çətin olsa da, ümid var.

 

 “Sevməyi var, sancmağı var,

Baxma, hərdən uçmağı var –

Ürək yuvadı, quş deyil…”

 

Bu bənddə sevginin həm gözəlliyi, həm də ağrısı vurğulanır. "Ürək yuvadı, quş deyil" misrası çox dərin bir metaforadır. Ürək yuva kimidir, davamlılığı və sabitliyi var, ancaq quş kimi uçub qaçmaz. Bu, sədaqətin, bağlılığın ifadəsidir.

 

“Neynəyərəm, görən, sənsiz?!

Ha istədim, öləm sənsiz,

Baxdım ki, mənlik iş deyil…”

 

Burada şair ayrılığın, sənsizliyin ağrısından danışır. Ölüm istəyi olsa da, bu ağrını belə yaşamaq ona yazılıb. Yəni sevgi o qədər güclüdür ki, ondan qaçmaq, onu unutmaq mümkün deyil. Ayrılıq düşüncəsi belə çarəsizliklə nəticələnir.

 

 “Bu da mənim baxtımdandı,

Gözüm Tanrı taxtındadı,

Onun da yeri boş deyil…”

 

Axırıncı bənddə şair taleyi qəbul edir: "Bu da mənim alın yazımdı." Amma ümidi də Tanrıdadır. Sonuncu misra – Onun da yeri boş deyil – bir az ironiya, bir az da qismətin doluluğunu ifadə edir. Tanrı hər şeyi görür, bilir, yerindədir. Amma bəlkə də, hamı kimi, şair də ona ümid edir, cavab gözləyir.

Şair bu şeirdə sevgidəki ağrını, taleyin oynadığı rolları və insanın daxili çarəsizliyini poetik dillə ifadə edir. Sevgi həm yuvadır, həm də sancıdır. Taleyə ümidlə baxmaq var, amma həm də boyun əymək… Sonda isə bütün dualar Tanrıya yönəlir – çünki nə ürək qaçır, nə də tale dəyişir...

 

Şairin daha bir tək bəndi çıxdı qarşıma, bəlkə, bir neçə bənddi, amma mən tək bu bəndi oxudum:

 

“Heç yanı ağrımaz sevgi vurmuşun,

Budanmış ağacam, qurumuş suyam.

Hərdən bir səs eylə, ay cənnət quşu,

Bilim cəhənnəmin harasındayam”.

 

Bu bənd Qulu Ağsəsin özünəməxsus üslubunu, ironik poetik sərtliyini və sevgi ilə ölüm, səssizlik və haray arasında qalan daxili təlatümünü aydın şəkildə əks etdirir.

Sözün çəkiciliyinə diqqət edək:

 

"Heç yanı ağrımaz sevgi vurmuşun,"

 

Şair sevginin vurduğu adamın ağrıya, acıya alışdığını, artıq heç bir yerinin "ağrımadığını" deyir. Bu, həm fiziki, həm də mənəvi hissin itməsi kimi yozula bilər. Sevgi insana elə bir zərbə vurub ki, o, duyğular baxımından uyuşub – artıq heç nə hiss etmir.

 

"Budanmış ağacam, qurumuş suyam".

 

"Budanmış ağac" – artıq böyümə, yaşama gücü əlindən alınmış, budaqları qırılmış bir varlıqdı...

"Qurumuş su" – həyat və axarın bitməsidir, həm də suyun özü bir mənbə olduğu halda, artıq o da canlılığını itirib.

 

"Hərdən bir səs eylə, ay cənnət quşu,"

 

Burada "cənnət quşu" obrazı ümidin, xilasın, nurun simvoludur.

Şair Tanrıya, mələyə və ya daha mücərrəd bir ruha müraciət edir. Hərdən səs ver, bir işarə ver- həyatımın tam susqunluğunda bir titrək nəfəs kimi…

 

"Bilim cəhənnəmin harasındayam".

 

Bu misra dramatik bir zirvədir. Cəhənnəmdə olduğunu bilir, lakin harasında olduğunu bilmir, bu da bir az mücərrəd əzabdır. Məsələn, səssizlik içində boğulmaq, amma bu səssizliyin "yanğın"ın harasından gəldiyini bilməmək kimi...

Qulu Ağsəs bu bənddə sevgidən doğan dərin boşluğu, insanın daxilən əriyib yox olmasını həm ruhən, həm mənən aşılayır oxucusuna...

Hər misra ayrıca  sevginin romantikliyindən çox, onun dağıdıcı, əzici tərəfinə tutulan poetik güzgü təsiri bağışlayır.

 

Qulu Ağsəsin hansı şeirinə baş vursan, təsirindən çıxmaq olmur:

 

"Dilimdən düşmür bir ad"

....nöqtələr...

 

 Burada şairin içində daşıdığı, unutmadığı, bəlkə də, çəkdiyi bütün iztirabların qaynağı olan bir insanın adı var. Ad çəkilmir, amma bütün şeirdə onun varlığı hiss olunur. Mən "nöqtələr"i nöqtələrsiz oxudum və çalışdım ki, o boşluğa öz fikrimi yerləşdirim:

 

"Tanrıdan gözəl cəllad"

 

 Bu, paradoksal bir təsvirdir: Həm gözəl, həm cəllad. İnsan Tanrını gözəllik və mərhəmətlə bağlayır, amma burada "gözəl" olan məhv edəndir. Şairin sevdiyi şəxs həm ilahi qədər gözəl, həm də onu məhv edən qədər amansızdır.

 

"Dərdidi dərmanımın,

Arasında qanımın"

 

Dərdi verən elə dərmanın özü kimi qəbul olunur. Burada sevgidən doğan əzabın həm yaralayıcı, həm də sağaldıcı olduğu vurğulanır. Sevgilinin və ya Tanrısal bir varlığın şairin ruhuna, qanına qədər işlədiyini göstərir.

 

"Yel vurduqca tökülür,

"Göy"suala bükülü..."

 

 Bu misra qocalan, dağılan, ya da ruhən süquta uğrayan bir varlığı, bir duyğunu simvollaşdıra bilər...

 Göy (yəni Tanrı, taleyin özü) artıq cavab vermir, əksinə, özü bir sualdır. Sanki şairin Tanrı ilə də dialoqu yoxdur – yalnız sorğular, cavabsız suallar var.

 

"Qələm-varaqdı, bir də

Göydə Allahdı, yerdə"

 

Yazıçı üçün dünya bunlardır: yazmaq, susmaq, izah etməyə çalışmaq...

Misra tamamlanmır. Amma aydın görünür ki, "yerdə" Allahın qarşılığı olaraq o gözəl cəllad, sevgili, insan dayanır. Tanrı göydədirsə, şairin içindəki Tanrı qədər güclü varlıq yerdədir və bu, onun sevdiyi şəxs ola bilər...

 

Qulu Ağsəs burada sevgi, Tanrı, əzab və yazı arasında bir üçbucaq qurur. Şeir həm mistik, həm də dünyəvi çalarlıdır.

"Nöqtələr" burda həm gizlədilən, həm oxucuya buraxılan, həm də başa çatdırılmayan fikirlərin ifadəsidir. Bu, şeiri açıq sonlu edir və hər kəs öz içindən gələnə görə bu "nöqtələr”i doldura bilər...

 

Digər bir şeirdə isə Qulu Ağsəsin ümumi fikri Tanrı ilə poetik bir dialoq üzərində qurulub.

 

"Kimsən, nəçisən, ay Allah –

Heç səndən baş tapammadıq.

Özün qurduğun dünyada

Sənə bir iş tapammadıq.

 

Günün necə keçir barı

Can verib can almağınan?..

Səni nəynən bəndə salaq,

Tutaq hansı qarmağnan?!

 

Görsək, heç nə eləmərik,

Bir üzünü göstər bizə!

Yaxşı günün əgər busa,

Yaman günü göstər bizə!..

 

Neyləsən, sevirəm səni,

Qulunam, gəl min boynuma!..

Bu şeiri də sən yazmısan,

Babalı mənim boynuma...

  

 Şairin fikri – Tanrının anlaşılmazlığı və ədaləti, həyatın çətinliyi və insanın bu çətinliyə baxmayaraq, Tanrıya olan sevgisi və itaətidir. Şeirin əsas ideyası belə xülasə oluna bilər:

 

Şair deyir ki, səndən baş tapammadıq – yəni Tanrını anlamırıq, O-nun işini, niyyətini dərk edə bilmirik. Özünün yaratdığı dünyada O-nun varlığı bizə görünməzdir, funksiyası qeyri-müəyyəndir.

 

Şair Tanrıdan soruşur, əgər bu gün bizim üçün "yaxşı gündürsə", bəs yaman gün necə olacaq? Bu ironik sual, əslində, həyatın ağır reallığına bir etirazdır.

 

Bütün bu sual və narazılıqlara baxmayaraq, şair sonda deyir: "neyləsən, sevirəm səni"  yəni Tanrıya qarşı dərin bir sevgi və bağlılıq var. Bu, insanın Tanrıya qarşı həm üsyanı, həm də məhəbbətidir.

 

Sonda isə məsuliyyəti Tanrıya yükləyir: "Bu şeiri də sən yazmısan" – yəni bu fikirləri də Tanrı yazdırıb, hər şey O-nun iradəsi ilədir.

 

 Qulu Ağsəs bu şeirdə insanın Tanrı qarşısında acizliyini, təəccübünü, şübhələrini və eyni zamanda təslimiyyətini poetik dillə ifadə edir. Dini-fəlsəfi və duyğusal dərinliyi olan bir şeirdir.

 

Qulu Ağsəsin daha bir şeirini təkrar-təkrar oxudum və öz təxminimi qeyd edirəm, bəlkə də, yanlışdı, şair fərqli düşünüb yazıb:

 

Yazırsan: «Ölürəm…» Min şükür, alqış!

Nə yaxşı, sevgidən ölən hələ var.

Demə, kişidən də mələk olarmış,

Əzrayıl olanda axı nə olar...

 

  Bu bənddə şair bir məktub alır və qarşı tərəfin "ölürəm" sözünə ironiya ilə yanaşır. "Min şükür, alqış!" deməklə həm təəccübünü, həm də sevgi uğrunda hələ də fədakarlıq edənlərin varlığını təqdir edir.

 

"Sevgidən ölən hələ var"

 

 Cəmiyyətin hissizləşdiyi, sevgiyə dəyər verilmədiyi bir dövrdə belə bir duyğunun hələ yaşaması şair üçün həm təsəllidir, həm də heyrətamiz.

 

"Demə, kişidən də mələk olarmış" – kişi obrazı mələkləşdirilir, bu isə qadının sevgisini və səmimiyyətini şairə mələk qədər saf və qeyri-real göstərir.

 

"Əzrayıl olanda axı nə olar..."

 

 Bu misra isə ikili məna daşıyır: sevgidən ölüm Əzrayılın (ölüm mələyinin) işidir, amma bəzən sevən bir qadın da bu rola bürünə bilər. Yəni sevgi həm həyatverici, həm də dağıdıcı ola bilər.

Bu bənddə sevgi və ölüm anlayışları poetik və ironiya ilə bir araya gətirilir. Həm hisslərin böyüklüyü, həm də bu hisslərə münasibətdə müəyyən bir soyuqluq, ehtiyat sezilir.

 

Şeir sevgi məktubuna cavab formatındadır və müraciət olunan qadının duyğuları ilə şairin təmkinli, bir qədər də ironiya dolu münasibəti qarşı-qarşıyadır. Şair həm sevgiyə inamını, həm də bu münasibətdən aldığı ziddiyyətli duyğuları dilə gətirir: bir tərəfdə ölümünə sevgi var, digər tərəfdə isə bu sevgiyə inamsızlıq, qorxu və çəkilmə istəyi.

 

Şair deyir ki, sevgi bəzən yaşadan yox, öldürən olur. Fədakarlıq gözəldir, amma hər sevgi qarşılıqlı olmur. Şair bu ziddiyyətin içində sevgini itirməkdən çox, ona yük olmaqdan qorxur...

 

Beləliklə, sözü, özü, düşüncəsi fərqli, səsinin rəngində belə bəmbəyaz bir sehr olan şair Qulu Ağsəsin bir neçə şeirini, necə deyərlər, ələk-vələk edib eşitdiyim səsi, gördüyüm rəngləri və duyduğumu yazdım...

Mən çağdaş ədəbiyyatımızın parlaq ulduzu, hörmətli Qulu Ağsəsə söz aləminin ən yüksək zirvəsini fəth eyməyi arzulayıram...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.08.2025)