Harun Soltanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Heç ölüm haqqında ciddi düşündüyün olub? Yoxsa sən də əksər insanlar kimi ölümü yad bir hadisə sayırsan? Qonşunun, tanışın, uzaq qohumun başına gələn bir iş?

Biz ölüm deyəndə həmişə başqasını təsəvvür edirik, özümüzü isə kənara qoyuruq. Sanki ölümlə gizli bir müqavilə bağlamışıq ki, "onları apar, amma mənə dəymə." Halbuki, biz hər gün ölümün içindən keçir, amma görməzlikdən gəlirik. Məhəllədə eşitdiyin bir yas xəbəri, küçədə yanından ötüb gedən cənazə maşını, qəbiristanlıqda bir daşın üstünə yazılmış tarix. Bax bunların hamısı sənə bir mesaj göndərir. Amma sən o mesajı oxumursan.

Bizim gördüyümüz cənazələr sadəcə zahirdir. Göz yaşı, yas çadırı, mollanın duası. Amma o tabutun içində, bizdən gizli bir səhnə başlayır. Elə bir səhnə ki, hər kəs bir gün onu yaşayacaq. Sən də, mən də, hamı. Və o səhnədə insanın qarşısına ömrü boyu dəyər verdiyi şeylər çıxacaq. Bax indi bir düşün. Neçə dəfə cənazədə olmusan? Neçə dəfə çiynində tabut aparmısan, ya da uzaqdan seyr etmisən? Ən çox yadında nə qalıb? İnsanların ağlaması? Yoxsa yas süfrəsində verilən yemək? Hətta bəzən biz elə öyrəşmişik ki, dəfn mərasiminin özünü də sanki bir sosial tədbir kimi qəbul edirik. Görüşürük, hal-əhval tuturuq, tanışlarla salamlaşıb qəhvə içirik. "Allah rəhmət eləsin" deyirik, amma içimizdə çox vaxt o qədər də dərin bir şey hiss etmirik. Çünki biz ölümü həmişə başqasına aid bilmişik.

 Tabutun içində uzanan insana baxanda belə, beynimiz gizlincə pıçıldayır, "O öldü, amma mən yaşayıram. Bu hələ mənim başıma gəlməyib."Halbuki, əslində hər cənazə bizim öz filmimizin treyleridir. O qara qutuda uzanan, bir gün sən özünsən. Amma biz bu həqiqəti qəbul etməkdən qaçırıq. Çünki qəbul etsək, bütün planlarımız, arzularımız, "gələcəkdə edəcəyəm" dediklərimiz bir göz qırpımında mənasız görünəcək. Ən maraqlısı budur ki, bizim gördüyümüz sadəcə səthdir. Biz orada bir nəfərin üstünü torpaqla örtürük və elə bilirik ki, hər şey bitdi. Halbuki, dəfn mərasimi dünyəvi gözə görünən son səhnədir. Qapı bağlandı, insanlar dağıldı, amma ruh üçün pərdə yenicə açılır. Sən tabuta baxırsan və düşünürsən. "Yazıq, indi heç nə hiss etmir." Amma o yazığın ən ağır imtahanı elə indi başlayır. Biz plov qaşıqlayırıq, çay içirik, siqaret tüstüləyirik. O isə artıq Əzrayıl ilə qarşı-qarşıyadır. Biz kənardan görmürük, amma o, canını təslim etdiyi an üç surət ilə üzləşir. Ömrünün bütün dəyərini verdiyi mal-mülkü, canından çox sevdiyi övladları və bütün ömrü boyu qazandığı əməlləri.

 İnsan ömrü boyu bunların hər birinə güvənib. Düşünüb ki, "var-dövlətim mənim dayağımdır", "övladlarım mənim sabahımdır", "əməllərim? – onları da unudarıq, dünya belədir də..." Amma qəbir qapısı açıldımı, bütün yalanlar bitir. Orada artıq təskinlik yoxdur, bəhanə yoxdur, özünü aldatmaq yoxdur. Bax, sən dəfn məclisində mollanın səsini eşidirsən, başını aşağı salıb kədərli görünürsən, amma sənin o gördüyün səhnənin arxa tərəfində başqa bir film gedir. Ruh sarsılır, çırpınır, axtarır.  "Mənimlə kim qalacaq?" Mal-mülk bölünür, övlad geri dönür, təkcə əməllər qalır.

 İndi düşün, sən neçə dəfə başqasının qəbrinə torpaq atmısan? Bəs o torpaq hər dəfə sənə nə deyirdi? Heç qulaq asmadın? Çünki hər ovuc torpaq əslində belə pıçıldayır. "Bir gün sən də bu torpağın altına uzanacaqsan. O gün sənin də yanında yalnız əməllərin olacaq." Amma sən eşitmədin. Çünki qulaqların dünyanın səs-küyü ilə tutulmuşdu. Qazanc səsi, bazarın gurultusu, telefon zəngi, sosial şəbəkənin bildirişi... Sən hər şeyə qulaq verdin, amma o torpağın pıçıltısına yox. Halbuki, ölümü yad adamın taleyi bilmək, özünü "növbədən kənar" saymaq ən böyük aldanışdır. Ölüm heç vaxt xəbərdarlıq etmir. Nə yaşına baxır, nə vəzifənə, nə də cibindəki pula. Bir gün o, sənin qapını da döyəcək. Və o an başa düşəcəksən ki, bütün dəfn məclisləri əslində sənin üçün verilmiş dərs idi amma sən dərsi öyrənmədin. Bütün bunlar bizim gözümüzdən gizlidir. Biz çadırda plov yeyərkən, çay içərkən, siqaret tüstüləyərkən  tabutun içində isə tamam başqa bir aləm açılır. Ruh artıq geri dönüşü olmayan bir səfərə çıxır. Biz torpağın üstünə ayaq basırıq, amma o torpağın altında ilk addımlarını atır.

İnsan ömrü boyu sahib olduqlarına güvənib. Pul yığdı, evlər tikdi, övlad böyütdü, özünə "güclü" bir həyat qurdu. Elə bildi ki, bunlar ona əbədi dayaq olacaq. Amma ölüm gəldiyi anda bütün bu yığdıqları ilə üz-üzə qalır. O anda heç kim gizlənə bilmir, heç kim bəhanə gətirə bilmir. Məhz o an, Əzrayıl ruhun qarşısına çıxır. Əllərində heç bir silah yoxdur amma varlığı ilə bütün həyatı silkələyir. Və ruhun qarşısında üç surət peyda olur.. İnsanın bütün ömrünü sərf etdiyi üç şey. O gündən etibarən onları hamımız tanıyırıq, amma heç vaxt bu qədər aydın görməmişik. Can bədəndən ayrıldığı an ruh dərin bir boşluğun içinə düşür. Orada üç varlıq peyda olur, insan ömrü boyu arxasınca qaçdığı üç məfhumun cildə girmiş surəti.

Birincisi, mal-mülkdür. Əgər halal qazanılıbsa, nur saçan bir simada görünür. Libası ağappaq, ətri güllər kimi xoş, sanki insanı arxayınlaşdıran bir yoldaş. Əgər haram qatılıbsa, üz-gözündə qaranlıq, baxışlarında yırtıcılıq, qoxusunda murdarlıq duyulur. Bu varlıq, sanki insanı cəlb etsə də, arxasından başqa əllər dartışır. Övladların, qohumların, yad insanların əlləri… hərəsi bir parça qoparmaq üçün onun paltarını cırır.

Ruh çaşqınlıq içində qışqırır:

- Dayanın! O, mənim ömrümün əziyyətidir, necə mənim yanımda qalmaz?

Əzrayıl isə soyuq səslə cavab verir:

-Görmürsənmi? Onlar artıq sənə aid deyil. Sən hələ qəbrinə girməmisən, amma malın bölünür. Bu varlıq sənə deyil, dünyaya qaldı.

 İkinci varlıq övladlardır. Onlar gül-çiçək libasında, gənc, parlaq çöhrə ilə dayanır. Əgər xeyirli övlad olublarsa, üzlərində nur, dillərində dua, gözlərində sevgi görünür. Amma əgər övlad nadan və nankor yetişibsə, üzləri qaranlıq, baxışları kədərli və yadlaşmış olur. Onların göz yaşları axsa da, bir addım da irəli gəlmirlər.

Ruh yalvarır:

-Siz mənim canımın parçasısınız! Mən sizin üçün yaşadım, mənimlə gəlin, məni buraxmayın!

Övladlar başlarını aşağı salıb susurlar. Əzrayıl yanaşıb deyir:

- Onlar səni bu torpağın qucağına qədər müşayiət edə bilər. Lakin torpaq qapısı bağlandımı, onların da yolu ayrılır. Sən onların atası, anası idin, indi isə sadəcə xatirəsisən.

Ruh bir sarsıntı keçirir, sanki bütün dünyası əlindən alınır. Qəzəblə soruşur:

-Bəs mənim nəyim var? Nə mənimlə qalır?

O anda üçüncü varlıq peyda olur, əməllər. Onun görünüşü ruhun dünyadakı həyatına bağlıdır. Əgər insan yaxşılıqlar edibsə, bu varlıq parlaq simalı, üzü gülər, libası təmiz və ətri müşk kimi xoş olar. Onun yaxınlığı ruhu sakitləşdirər. Amma əgər insan zülm etmişsə, günaha batmışsa, əməllər iyrənc bir surət alar. Çöhrəsi murdar, paltarı qara, bədəni çürük, qoxusu isə elə kəskin olar ki, insan nəfəs ala bilməz.

Ruh dəhşətlə geri çəkilir:

— Bu nədir? Bu nə qoxudur? Bu murdarlıq mənimləmi qalacaq?

Əzrayıl cavab verir:

— Bu sənin əməllərin cildidir. Dünyada nə qazandınsa, indi qarşındadır. İndi bil ki, mal-mülk səni tərk etdi, övladların da səni buraxdı. Səninlə qalan yalnız əməllərindir. Onlar sənin yeganə yoldaşındır – ya səni işıqlı sabaha aparacaq, ya da zülmət qaranlığa.

Əməllər irəli çıxıb danışır:

-Mən sənin özünəm, sənin izinəm, hər addımın mənim üzümə yazıldı. Dünyada sən məni unutdun, amma indi məndən qaça bilməyəcəksən. Mən səninlə qiyamətədək qalacağam.

Ruh bu sözləri eşidəndə titrəyir. Çünki anlayır, ömrün bütün sevincləri, var-dövləti, hətta övlad sevgisi belə, qəbir qapısında dayanıb geri dönür. Oradan o yana insanın yol yoldaşı yalnız əməlləridir.

Və sükut çökür. Torpaq bağlanır. İnsan özünün həqiqi var-dövlətini, əməllərini qucaqlayaraq əbədi səfərə çıxır. Torpaq qapandı. İnsan artıq dünyadan tamamilə ayrıldı. Sükut, qaranlıq və dar bir məkan... nəfəs almaq mümkün deyil, amma ruh bu darlığı hiss edir. Qəbir, sanki canlıdır, insanı qucaqlayır, sıxır, onunla danışmaq istəyir.

Əzrayıl bir daha görünür və deyir:

— Bax, indi sən öz həqiqətinlə üz-üzəsən. Mal-mülkün getdi, övladlarınla qaldı. Səninlə qalan yalnız əməllərindir. İndi onlarla ilk gecəni keçirəcəksən.

O anda, qaranlıqda əvvəl gördüyü əməllər surəti yenidən qarşısına çıxır. Əgər insan dünyada xeyir sahibi olmuşdursa, qarşısında nur saçan bir dost dayanır. Onun səsi məlahətli, sözü ümid dolu olur:

-Qorxma. Mən səninlə buradayam. Dünyada etdiyin hər yaxşılıq, hər gizli sədəqə, hər yetim başı oxşama, hər halal tikə mənim libasımı parlaq etdi. Mən sənin qardaşınam, yol yoldaşınam. Bu qaranlıqdan sənə işıq aparacağam.

 Qəbir bir az genişlənir, sanki rahat bir otaq kimi açılır. Ruhun ürəyinə sakitlik çökür. Amma əgər insan günaha batmışdırsa, əməllər çürük, murdar, iyrənc bir surətdə yaxınlaşır. Onun nəfəsi çürük leş qoxuyar, səsi qırıq-qırıq və qorxulu olar:

-Mən sənin özünəm. Dünyada etdiyin hər yalan, hər zülm, hər haram tikə mənim simama hopdu. Mən səninlə buradayam, səndən qaça bilməzsən..

O an qəbir daha da sıxılır. Sanki torpaq insanın qabırğalarını bir-birinə keçirir. Ruh dəhşətlə qışqırır:

-Niyə mənimlə qaldın? Mən səni unutmaq istəyirəm!

Əməllər isə acı-acı gülür:

- Dünyada məni unudurdun, amma indi mənimlə yaşamalısan. Mən sənin yeganə həqiqətinəm.

Bir müddət sonra qəbir sualları gəlir. İki mələk İnkir və Minkir peyda olur. Onların nəhəng gözləri, gur səsi qaranlığı yarır:

- Kimdir Rəbbin? Nədir dinin? Kimdir peyğəmbərin?

Əgər insan doğru yaşayıbsa, ruh arxayınlıqla cavab verir. Nurani əməllər onu müdafiə edir, cavablarını asanlaşdırır. Qəbir işıqlanır, gözəl bir bağa dönür, sanki cənnət bağına açılan pəncərə olur. Əgər insan dünyada imanını və əməllərini puç edibsə, dili dolaşır, gözləri qorxudan qaralır. Pis əməllər onun boğazını sıxır, nəfəs vermir. Mələklər qəzəblə deyirlər:

- Yalan danışma! Dünyada necə yaşadımsa, indi də cavabını ver!

Və qəbir qapqara zülmətə bürünür. Qəbir sıxılır, sanki dağlar bir-birinin üstünə yıxılır. Ruh yalnız qaranlıq, yalnız çürük qoxu və yalnız öz peşmanlığı ilə baş-başa qalır.

Əzrayıl uzaqdan pıçıldayır:

- İnsan, dünyada sənə yüz dəfə xəbərdarlıq göndərildi. Kitablarla, peyğəmbərlərlə və ən əsası vicdanınla. Amma sən dinləmədin. İndi isə öz seçiminin içindəsən.

  Və qəbirin gecəsi belə davam edir. Kimisi nurla, kimisi zülmətlə, kimisi ümidlə, kimisi də peşmanlıqla… ta qiyamət gününə qədər.

 İnsan qəbrinə girdiyi anda artıq hər şey aydın olur. Çünki o vaxt başa düşür. Ömrünü xərclədiyi mal-mülk, övladlar hamısı buraxıb getdi. Ona ən yaxın görünənlər, ən sevdikləri belə geri döndü. Qaldı bir özü, bir də əməl dəftəri. O an ruh anlayır ki, bütün ömrü boyu yanlış qapını döyüb. Əslində sərvət toplamaq, ad-san qazanmaq, övlad böyütmək pis deyil amma onları məqsəd bilib, əməli unudanda hər şey mənasız olur. Çünki qapının o üzünə yalnız əməllər keçir.

Əzrayıl ruhun yanında dayanır və deyir:

-İndi sənə qalan budur. Dünyada nəyi sevdinsə, burda qaldı. Özünlə gətirdiyin isə yalnız əməllərindir. Onlar sənə qiyamətə qədər yoldaşlıq edəcək.

 Və qəbir qapısı bağlanır. İnsan artıq anlayır ki, həyat dediyimiz bir sınaq idi, amma biz onu oyun sandıq. Dünyada əlçatmaz saydığımız hər şey torpaqla örtüldü, qaldı yalnız əməl dəftərinin səhifələri. İndi düşün. Sabah sənin qəbrinin qapısı bağlansa, sən öz yanında hansı yoldaşı görmək istəyərdin? Əməllərin səni qucaqlayacaq qədər gözəl, yoxsa iyrəndirəcək qədər çirkin və üfunət qoxulu?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.08.2025)

İmran Verdiyev,

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

Şəki rayonunun Cəfərabad və Aydınbulaq kəndləri arasında, axar-baxarlı bir ərazidə, yol kənarında “Şıx Osman piri” adlı bir ziyarətgah vardır. Bu ziyarətgah tədqiq edilməyib, barəsində də heç yerdə heç nə yazılmayıb. 1947-ci ildə Nuxada Aydınbulaq kənd sovetinin katibi işləmiş Camal Abdullayevin söylədiklərinə görə, ziyarətgahın kitabəsində XV-XVI əsrlər yazılıbmış...  

Bir vaxtlar Azərbaycan radiosu və televiziyasının Şəki-Zaqatala bölgəsi üzrə  müxbiri, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər birliklərinin üzvü olmuş mərhum  Pənah Qurbanzadənin 2006-cı ildə çap olunmuş "Hacı Mir Abbas Ağanın həyat yazısı"  kitabında həmin ziyarətdən tapılmış çox maraqlı və qədim bir əlyazmadan söz açılır. 

Kitabdan C.Abdullayevin söylədiyi hissəni olduğu kimi təqdim edirik. C.Abdullayev müəllifə deyib ki,  "Şıx Osman piri" bizim yolumuzun üstündədir... Bir gün Nuxadan gəlirdim. "Şıx Osman piri"nin yanına çatanda birdən güclü leysan yağdı. Özümü güclə pirin kümbəzinə çatdırdım... Bekarçılıqdan köhnə, qədim kümbəzin tavanına baxırdım... Birdən hisli, qaralmış tirlərin arasından gözümə bir bükülü sataşdı. "Bu nə ola" - deyə düşündüm. Güc-bəla ilə onu oradan götürə bildim. Nəsə çox qədim, sapsarı saralmış vərəqləri Quran hərfləri ilə yazılmışdı. Qalın, təqribən 100 səhifə olardı. Bərk meşinlə cildlənmiş kitab idi. Qoltuğuma qoyub kəndə (Aydınbulağa) yollandım. Gətirib Ağaya (Hacı Mir Abbas Ağa nəzərdə tutulur. O, ərəb və fars dillərində mükəmməl oxuyub-yazan, klassik ədəbiyyatın bilicisi, əruzu və M.Füzulini əla bilən, özü də klassik şeir tərzində əsərlər yazan, şeirlərinə Anar və Elçinin yüksək qiymət verdiyi bir şəxs idi - İ.V) verdim ki, oxusun görək nə barədədir. Ağa alıb baxdı, diqqətlə bir xeyli o tərəf bu tərəfə vərəqləyib oxudu. Sonra qayıtdı ki, bəs bu M.Füzulinin məhəbbətdən yazılan şeirləridir. Zarafatla dedi ki, sən uşaqsan, belə şeyləri sənə oxumaq yaramaz. Ağa bir də təəccüblə dedi ki, o Füzulinin belə şeirləri ilə ilk dəfə qarşılaşır. 

Ağadan kitabın tarixini soruşdum. Dedi ki, çox qədimdir 400 il bundan əvvəl Molla Məhəmməd adlı bir şəxs tərəfindən köçürülmüşdür.

Bəzi yerləri təhrif olunmuşdur. Ağa belə söyləyirdi. Özünün söylədiyinə görə, o, Füzulini yaxşı bilirdi. Soruşdum ki, bəs nə edim onu? Ağa da məsləhət gördü ki, kasıb oğlansan, göndər Bakıya, bəlkə, beş-üç manat göndərdilər.

Məktub yazdım Bakıya, Əlyazmalar İnstitutuna və kitab barəsində məlumat verdim. Bir müddətdən sonra Bakıdan cavab aldım. Tapıntıma çox ucuz qiymət qoymuşdular. Razılaşmadım. Bu dəfə Leninqrad (Sankt-Peterburq) Şərqşünaslıq İnstitutuna məlumat yazdım. Oradan da cavab aldım. 200 manat qiymət qoymuşdular. Göndərdim və tezliklə deyilən məbləği ünvanıma göndərdilər”.

Özünün dediyinə görə, C.Abdullayev bu əlyazmanı 1949-cu ildə tapıbdır. Elə həmin il də Leninqrada (Sankt-Peterburqa) göndərmişdir... Doğrudanmı tapıntı məşhur şair Füzuliyə mənsub imiş? Biz belə düşünürük ki, hər nə olsa da, bu tapıntı Azərbaycanla, Azərbaycan tarixi, ədəbiyyatı ilə bağlı qiymətli bir xəzinə imiş. (Rus nəyə vəsait buraxmağı əla bilir.) 

Hacı Mir Abbas ağanın dediyinə görə, əlyazmanın müəllifi Molla Məhəmməddir. Bəlkə də, əlyazmanın üzü bu şəxs tərəfindən köçürülübdür. Bəlkə də, elə bu şəxsin özü şair Füzulidir. Axı Füzuli ilkin dövrlərdə öz şeirlərini Molla Məhəmməd və s. təxəllüslərlə də yazıb. 400 il elə də yaxın dövr deyil. Əgər Camal müəllim bu əlyazmanı 1949-cu ildə tapmışsa, onda onun qələmə alınma tarixi haradasa 1549-1550-ci illərə təsadüf edir. Deməli, böyük şairin özü hələ sağ imiş.

Movcud rəvayətə görə, M.Füzulinin ata Vətəni Ərəş qəzası idi. Ərəş qəzası şimaldan Nuxa qəzası ilə qonşu olub. Tədqiqatçıların qeydlərinə görə, İraqda yaşayan Füzuli və onun oğlu Fəzli ara-sıra bura gələr və qohum-əqrabaları ilə görüşərlərmiş. Sözü gedən ziyarəgahla  Ərəşin arasındakı məsafə də çox deyil.

Hər halda Camal müəllimin tapıntısı çox qiymətli bir xəzinə imiş. Müqəddəs "Sıx Osman piri" ulu şairimizin xəzinəsini neçə illər hifz edib öz müqəddəs dərgahında saxlamışdır".

Hacı Mir Abbas Ağanın əlyazma barədə fikirlərinə heç bir şübhəmiz yoxdur. Amma yenə də həmin əlyazmanın ciddi araşdırılmasına ehtiyac olduğu qənaətindəyik. Bu yazının hazırlanmasında da məqsədimiz ipucu vermək və diqqəti bu məsələyə yönəltməkdir. Biz məsələnin füzulişünas alimlərimiz, həmçinin tarixçilərimiz tərəfindən diqqətlə araşdırılmasının tərəfdarıyıq. 

Əlyazmanın qorunduğu, saxlandığı yer, ora verildiyi tarix məlumdur. Zənnimizcə, həmin əlyazmanın oradan - Leninqrad (Sankt-Peterburq) Şərqşünaslıq İnstitutunun arxivindən tapıb araşdırmaq elə də çətin olmaz. 

Bir də ki, əlyazma dahi Füzuliyə aid olmasa belə, hər halda Azərbaycanla, Azərbaycan tarixi, ədəbiyyatı və mədəniyyətilə bağlı qiymətli mənbə ola bilər. Bütün hallarda araşdırılması və öyrənilməsi səmərəli olardı. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.08.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

80-ci illərin əvvəllərində Azərbaycanın ən populyar kişi müğənnisi o idi. Uzun müddət “ara müğənnisi” kimi televiziyaya, konsert salonlarına yolu bağlı olsa da məşhurluğu öz sözünü dedi, get-gedə ona meydan verildi. Beləcə, tezliklə o, əməkdar və xalq artisti Ağadadaş Ağayevə çevrildi.

Bu gün onun doğum günüdür, 69 yaşını tamamlayıb 70-nə doğru yön alacaq.

Ağadadaş Ağayev 25 avqust 1956-cı ildə Cəlilabad rayonunun Hasıllı kəndində anadan olub. 1972–1977-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda təhsil alıb. Bir müddət Cəlilabad rayon Hasıllı kənd orta məktəbində müəllim işləyib. 1981-ci ildə ilk dəfə mahnılarını audio-kaset variantında yayıb. Həmin il "İstedadlar axtarırıq" müsabiqəsinin qalibi olub. 1983-cü ildə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında ilk solo konsertini verib.

1984-cü ildən Filarmoniyada Azərbaycan Dövlət Mahnı və Rəqs Ansamblının solisti kimi fəaliyyətə başlayıb.1988-ci ildən Azərbaycan Televiziyasının solistidir. 1994-cü ildə Azərbaycan Dövlət İncəsənət Universitetinin mədəni-maarif fakültəsini bitirib. O, 13 yanvar 2012-ci ildə Yeni Azərbaycan Partiyasına üzv qəbul edilib.

Ağadadaş Ağayevin bir mahnısı vardı, “Könlüm qəmin eylər”, bu onun ən məşhur mahnısı olaraq qaldı.

Könlüm qəmin eylər,

Dilim nəğmələr söylər.

Təki mənə bircə kəlmə

Sevirəm de.

Filmoqrafiya

- Yerlə göy arasında

- Tənha durna uçuşu

Mükafatı

- "İstedadlar axtarırıq" müsabiqəsinin qalibi

Hazırda xərçəng xəstəliyindən əziyyət çəkir. Bir müddət əvvəl başına xoşagəlməz bir hadisə də gəlib. Xatirinizdədirsə, xəstəxana gözətçisinə balta atmışdı, həbs, ictimai qınaq basqısı olmuşdu.

Nə isə.

Allah köməyi olsun.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.08.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün sizə nağıl danımaq istəyirəm. Biri vardı, biri yoxdu, Xəzər dənizinin sahilində Azərbaycan adlı bir sovet sosialist respublikası var idi. Burada insanlar 60 yaşında təqaüdə çıxar, pulsuz mənzil alar, pulsuz müalicə olunar, uşaqlara isə 18 yaşınadək “uşaqpulu” deyilən maddi vəsait ödənilərdi. Bu respublikada xoşbəxt böyüyən uşaqlar çoxuydu. Bu uşaqların arasında Vəfa adında gözəl-göyçək, istedadlı bir qız da vardı, soyadı Fətullayeva idi...

…O, 25 avqust 1945-ci ildə Bakıda anadan olmuşdu. Atası Azərbaycan teatr sənətinin ilk tərtibatçı-rəssamı, xalq rəssamı Nüsrət Fətullayev, anası isə SSRİ Xalq artisti, aktrisa Hökumə Qurbanovaydı...

Orta təhsilini Bakıdakı 1 saylı məktəbdə alandan sonra Teatr İnstitutunun teatrşunaslıq fakültəsinə qəbul olmuşdu. 1968-ci ildə həmin fakultəni əla qiymətlərlə bitirmişdi. İlk dəfə- 1953-cü ildə 8 yaşı olarkən, Ələsgər Şərifovun səhnəyə qoyduğu, Uliyam Şekspirin "Qış nağılı" tamaşasında Mamili obrazını canlandırmışdı...

Vəfa xanım 1970-ci ildən ömrünün sonuna qədər Azərbaycan Dövlət Dram Teatrında fəaliyyət göstərib. İşlədiyi dövrlərdə həm teatrda və həm də bədii filmlərdə bir-birindən bənzərsiz insan obrazları yaradıb. Yaradıcılığının çiçəklənən dövründə, 41 yaşında olarkən xərçəng xəstəliyinə düçar olub və 1987-ci il may ayının 21-də vəfat edib. Yaşasaydı, bu gün - avqustun 25-də 80 yaşı tamam olardı. Ruhu şad olsun!

...Göydən üç alma düşdü. Biri mənim, biri sənin, qoy biri də Azərbaycan Dövlət Milli Dram Teatrının payına düşsün...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.08.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının redaktoru

Türk dünyasının görkəmli ədəbiyyat və ictimai xadimi Məmməd İsmayılın “Ruhani” saz havası və özünün anlamlı şeiri ilə haqq dünyasına yola salınması birmənalı qarşılanmamış ola bilər, lakin bu, nə ilk deyil, yəqin nə də son olacaq. Uzağa getməyək, nə vaxtsa, mənim özümüm sonərk etmək fürsətim olsa, bir qızılbarmaq aşığın ifasında “Dilqəmi”ni istərdim…

Demək istəyirəm, Azərbaycanımızda, özəlliklə də Tovuz bölgəsində, ümumən Günbatar bölgəsində bu cür törənlər az olmayıb.

Əslində, burada əsas meyar insanın öz istəyi və doğmalarının münasibətidir. Əgər mərhumun özü belə bir vəsiyyət edibsə, yaxud ailəsi, yaxınları bu ruhani ahəngi münasib biliblərsə – bu, artıq sayğı duyulmalı seçimdir. Biz ərəb deyilik, fars deyilik, türkük və türkün tarixində də, mədəniyyətində də, sənətində də sazın özünəxas uca yeri var. Körpənin beşiyi başında da çalınıb, igidin toyunda da, ərənin, ustadın yasında da… Deməli, saz təkcə musiqi aləti deyil, həm də ruhaniyyətin daşıyıcısıdır.

Bəli, bəziləri bu halı “dini qaydalara zidd” kimi qələmə verir; lakin unutmamalıyıq ki, İslamdan öncə də türk ulusunun özünəxas inanc sistemi, ritualları vardı. Əcdadımız dövlətimizi qutsal bilib, deyərdim, bəlkə məhz bu amal – dövlətçilik uğrunda dinini də dəyişib – bütün səmavi dinləri qəbul edib. Amma sazı, sözü, musiqini heç vaxt yaddan çıxarmayıb, necə deyərlər, davam və inkişaf erdirib. Bu gün də həmin ruhaniyyətin yaşaması, ulusun yaddaşına bağlı qalması təbii sayılmalıdır.

Mənim üçün Məmməd İsmayılın sazla – “Ruhani” havası ilə haqq dünyasına yola salınması təsadüfi deyildi. O, ömrü boyu bütün Türk dünyasına səslənmişdi, sözünün gücü ilə həm Azərbaycana, həm Qafqaza, Anadoluya, Türk dünyasına və nəhayət, uzaq coğrafiyalara yol açmışdı. Bu gün isə onun ruhunun sazla, sazın ruhani nəfəsi ilə yad olunması, uzaq Saxa-Yakutiyadan üzübəri Türk dünyasından qələm yoldaşlarınının, oxucularının minnətdarlıqla, sevgiylə xatırlaması çox anlamlıdır.

Demək istəyirəm, burada ziddiyyət axtarmaq yox, əksinə, həm inancın, həm də milli ruhun, mədəni yaddaşın birləşməsini görmək daha uhulət-suhulətli yanaşma olardı. Çünki bir ustadı haqq dünyasına doğru müşayiət edən saz havası, əslində, bizləri də birliyə, vicdana, haqq-ədalətə çağırır…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.08.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Görkəmli ziyalımız, fədakar alimimiz, Cumhuriyyət dönəminin misilsiz tədqiqatçısı Nəsiman Yaqublu ötən il deputatlığa namizəd idi. Ötən ilin bugünkü 25 avqust günündə o, namizəd olduğu 125 saylı Zəngilan-Qubadlı seçki dairəsinin seçiciləri ilə görüşmək məqsədilə Zəngilan rayonuna etdiyi səfərdən geri dönərkən Cəbrayıl rayonu ərazisində idarə etdiyi "Nissan" markalı avtomobillə hərəkətdə olan zaman idarəetməni itirdi və maşını yol kənarına aşırdı.

Nəticədə müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətləri alaraq Füzuli xəstəxanasına çatdırıldı. Nəsiman Yaqublu saat 18:30 radələrində Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının Təcili tibbi yardım şöbəsinə hospitalizasiya olundu, ona qapalı kəllə-beyin travması, döş qəfəsinin küt travması, hemotoraks, sol said sümüklərinin yerdəyişən sınığı, qarın boşluğunun küt travması, travmatik şok diaqnozları təyin edildi. Həkimlərin səylərinə, aparılan tibbi müdaxilələrə baxmayaraq o, saat 18:43-də vəfat etdi. Vəfatı ilə bağlı Bakı Dövlət Universiteti, Varşava Universitetinin Şərqi Avropa Araşdırmaları Mərkəzi başsağlığı dərc etdi. O, 26 avuqst 2024-cü ildə Zabrat qəsəbəsində dəfn olundu.

Beləcə, Azərbaycan öz görkəmli ziyalı oğlunu itirdi.

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü Nəsiman Yaqublu 1962-ci il fevral ayının 22-də Zəngilan rayonunun Zəngilan kəndində anadan olub. Zəngilan rayonunda orta təhsilini başa vurduqdan sonra Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsinə daxil olub. 1983-cü ildə təhsilini davam etdirmək üçün Rusiyaya gedib, Sankt-Peterburq Universitetinin Jurnalistika fakültəsində oxuyub.

1986-cı ildə Leninqrad Universitetini bitirdikdən sonra Bakıya qayıdıb. "Yazıçı" nəşriyyatında redaktor vəzifəsində çalışıb. 1990-cı ildə stalinizmin azərbaycanlı qurbanları haqqında "Ağrılı ömürlər" kitabını, 1991-ci ildə isə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və onun yaradıcısı olan Məhəmməd Əmin Rəsulzadə haqqında əsərini nəşr etdirib. 1992-ci ildə Xocalı faciəsi haqqında "Xocalı qırğını" kitabını yazıb və 30000 tirajla çap etdirib.

 Mətbuat tarixi və jurnalistika ilə bağlı da bir çox kitabın müəllifi olub. 1993-cü ildə, Qarabağ Savaşında könüllü olaraq Azərbaycan ordusunda xidmətə başlayıb, "Azərbaycan ordusu" qəzetinin Baş redaktoru vəzifəsində çalışıb. 1993-cü ildən Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsində baş müəllim olaraq fəaliyyət göstərib.

Hacı Zeynalabdin Tağıyev adına Milli Mükafatın və Həsən bəy Zərdabi Mükafatının laueratıdır. Tarixi və publisistik yazıları Azərbaycanda, Türkiyədə və Polşada çap edilib.

Kitabları

1. Ağrılı ömürlər

2. Xocalı qırğını

3. Bakının qurtuluşu

4. Azərbaycanda yaşayan milli azlıqların nəşrləri

Mükafatları

- "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi" yubiley medalı

- "Bakı Dövlət Universitetinin 100 illiyi" yubiley medalı

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.08.2025)

Ramiz Göyüş, yazıçı-publisist. “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Avqustun 25-i Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinə şair, tərcüməçi və publisist kimi daxil olmuş Davud Nəsibin doğum günüdür. Yaşasaydı 83 illiyin qeydə edəcəkdi. Düz 22 ildir ki, onun yeni-yeni şeirlərini, publisist yazılarını oxumuruq, duzlu və şirin söhbətlərini eşitmirik.

Kimin yaddaşında necə qalıbsa, elə o boyda, o biçimdə, o görkəmdə, o simada da donub qalıb Davud Nəsib və hələ yaşayacaq onu sevənlərin yaddaşında. Ən azı  köç edənədək...

Davud Nəsib ilə ilk tanışlığım telefon vasitəsilə olmuşdu.  2001-ci ilin sentyabr ayı idi. İş telefonum zəng çaldı. Uzun zəng idi. Dəstəyi götürdüm. Xəttin o başında tanımadığım bir səs...

Şirin Qazax ləhcəsində mənimlə hal-əhval tutdu. Sonra isə ərklə özünü təqdim etdi: "Davud Nəsibdi danışan, Eloğlun". Bildirdi ki, mənimlə əlaqə yaratmağı ona Mingəçevirdə yaşayan, mehriban insan, duzlu hekayələr və maraqlı romanlar müəllifi, ümumi tanışımız rəhmətlik Nəsib Bayramoğlu məsləhət bilib. Bir qədər mehriban söhbətdən sonra "Cavanşir" romanının 1-ci cildinin çapdan çıxdığını, bu əsərin, gənclərin vətənpərvərlik tərbiyəsində mühüm rol oynayacağını, hazırda Qarabağ savaşının hələ davam etdiyi bir zamanda aktual mövzu olduğunu nəzərə alaraq, onun Mingəçevirdə yayılmasına tövsiyyə etdi.  Eyni zamanda öz avtoqrafı ilə mənə "Cavanşir" romanının bir nüsxəsini göndərdiyini bildirdi. Avtoqrafda yazmışdı: "Eloğlu! Oxu gör Qazağın (Kasak) iyini duya bilsən, mənə işarə elə"

Romanın 2-ci cildinin nəşrindən bir müddət keçəndən sonra ona zəng edib hal-əhval tutdum, çox yüksək əhvalı var idi. Sanki uzun illər içində cücərib göyərən arzuları öz bəhrəsini vermişdi.

Onu Mingəçevirə dəvət elədim və dəvəti məmnuniyyətlə qəbul etdi.  Bir neçə gündən sonra artıq Mingəçevirdə idi. Eloğlumuz şair-jurnalist rəhmətlik Amil Aveylə gəlmişdi. Mingəçevirdə olduğu müddətdə demək olar ki, bütün 3 günü bir yerdə olduq.

Onun Mingəçevirdə ilk görmək istədiyi yer Mingəçevir su anbarı idi və biz elə birinci gün su anbarının sahilinə getdik. Davud, bir tərəfə çəkilərək xeyli müddət sulara tamaşa etdi. Mənə elə gəlirdi ki, o öz-özündə nəsə danışır, nəyi isə təhlil edir, nəyinsə haqq-hesabını aparır.

Sonradan bildim ki, niyə o, "Cavanşirsiz Məmləkət" romanının son hissəsində və son vərəqində "Özümüz də qənim kəsildik özümüzə: İçərişəhərin, Ordubadın, Şəkinin, Gəncənin, Qəbələnin, Bərdənin, Kasakın (Qazax), Dərbəndin, saymaqla qurtaran deyil, yatmış yeraltı abidələrinin altını üstünə çevirdik. Bəli, bəli, biz! - Mən, sən, o! Sularda qərq elədik daş dilli naxışları, izləri, Mingəçevirdə" sözlərini niyə yana-yana yazmışdı. Davud Nəsib Mingəçevir su anbarının sularına qərq olmuş qədim Samux dərəsi, onun yerüstü, yeraltı abidələri haqqında ürək ağrısı ilə danışır, Samux vadisini Qafqazın Mesapotomiyası adlandırırdı...

Üç gün çox sürətlə keçdi. Bir tərəfdən o, yeni nəşr etdirdiyi "Cavanşir" və "Cavanşirsiz Məmləkət" romanlarının bədii dəyərindən, onun aktuallığından, gələcək nəsillər üçün əhəmiyyətindən həvəslə danışır, arada duzlu-məzəli söhbətlərə keçir, Xalq şairi Hüseyn Arifin dillər əzbəri olan lətifələrindən söhbət açır, şeir söyləyir, bəzən də bir tərəfə çəkilərək xəyallara dalırdı.

Davud, xalq qəhrəmanı Cavanşir haqqında elə maraqla danışdırdı, sanki onunla bir zamanda yaşamış, qəhrəmanlıqlarının şahidi olmuşdu. Mənə elə gəlirdi ki, Davud öz içində bir Cavanşir obrazı yaratmışdı və tarixi şəxsiyyət olan Cavanşirdən başqa bir də Davudun yaratdığı Cavanşir var idi...

 ... Cavanşir barədə gələcək planlarından danışır, böyük Vətənimizin bir hissəsi olan Qazaxda at belində abidə ucaldılmasının zəruri olduğunu bildirir, gələcəkdə yazdığı romanlar əsasında bir kinossenari yazacağını və Cavanşir barədə tarixi-bədii film çəkəcəyi barədə həvəslə danışırdı.

Sən demə, bu görüş mənim Davud Nəsiblə ilk və son görüşüm imiş...

***

Davud Nəsib poeziyaya hələ çox gənc yaşlarında - 14 yaşı olanda yazdığı və Qazax rayonunda çıxan "Qalibiyyət bayrağı" qəzetində çap olunan "Mənim doğma çayım, mənim Kür çayım" şeiri ilə gəlib. Onun yaradıcılığına diqqət yetirərkən "ata" mövzusunda yazdığı şeirlər və poemalar istisna olmaqla, adama elə gəlir ki, Davud Nəsib heç uşaq olmayıb və ya uşaqlıq dövrünü yaşamayıb, elə birdən-birə böyük olub. Bu baxımdan Davud Nəsib poeziyası sanki yaşa dolmuş, püxtələşmiş bir şairin poeziyasıdır:

Mən odla, ocaqla alışmamışam,

Qəlbimin odundan alışıram mən.

Dərdimi heç kimə danışmamışam,

Dərdi dərd bilənə danışıram mən.

Davudun şeirlərində Vətənə, elə, obaya, doğma insanlara bağlılıq çox güclüdür. Bu bağlılığı onun yaradıcılığında çox tez-tez duyulur. Belə olmasaydı:

Vətən məhəbbətli, Vətən ünvanlı,

Bir ürək döyünür, köksümün altda -

kimi gözəl misralar yaranmazdı.

Doğma insanlara, ataya, anaya, qardaşa, övlada, qohumlara münasibət, böyük, kiçik yerini, insanların, xüsusən doğma insanların qədir-qiymətini bilmək Davudun genetik yaddaşından, onun tərbiyəsindən, xarakterindən irəli gəlir və bu hisslər onun yaradıcılığından qabarıq keçir.

Və nəhayət bir neçə cümlə Davudun ata mövzusuna həsr etdiyi şeirlər barədə fikirlərimi bölüşmək istərdim. Davudun həyatı haqqında bir qədər məlumatlı olanlar bilirlər ki, o atasını görməyib. Davud hələ dünyaya gəlməmiş atası müharibəyə getmişdi.

Ata həsrətini dünyaya göz açdığı gündən hiss edən Davud böyüdükcə bu nisgili də onun bərabər böyümüş və sonradan onun yaradıcılığında bir mövzuya çevrilmişdir. Fikrimcə, bu mövzu Davudun yaradıcılığında ən çox müraciət olunan mövzudur. Mənim qənaətimcə, Ata həsrətli şeirləri ilə Davud Nəsib poeziyamıza bir "Ata müqəddəsliyi" mövzusu gətirmişdir:

Bilməyənlər qoy bilsin...

...Qoy hamıya deyilsin.

Ata dəlisiyəm mən,

Ata vurğunuyam mən.

Bu dərddən Davud xəstə,

Eşitsin, bilsin hamı.

Mən ölsəm, qəbrim üstə,

Salın yada laylamı:

Çalın mənim mahnımı,

Çalın ata laylamı.

                            (“Ata laylası”)

Ruhun şad olsun, Davud Nəsib!

Hər zaman xatirimizdəsən.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.08.2025)

Gülten Akın şiir mükafatı – qardaş Türkiyədə poeziyanı stimullaşdıran növbəti bir törəndir. Mükafatı qazanan şairə 20000 lirə, 100 kitab və plaket təqdim ediləcək. Son müraciət tarixi – 31 dekabr, 2025-ci ildir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına mükafatın təşkilat komitəsində təmsil edilən Kərim Özbəklərin verdiyi məlumata görə:

·         Yarışmanın mövzusu: sərbəstdir.

·         Mükafata qatılacaq şairlər, müraciətin son tarixində 35 yaşını keçməməlidirlər.

·         Seçici komitənin üzvləri və Gülten Akın’ın yaxınları mükafata qatıla bilməzlər.

·         Namizədlər, kitab bütövlüyü daşıyan və daha əvvəl mükafat almamış bir faylla müraciət edə bilərlər.

·         Namizədlər, iştirak etdikləri faylın orijinal olduğunu və mükafat şərtlərini qəbul etdiklərini bildirmiş sayılırlar.

·         Namizədlər, fayllarını Word proqramında 1,5 sətir aralığında, 12 punto Times New Roman şrifti ilə, hər səhifənin üzərinə əsərin adını yazaraq PDF formatında göndərməlidirlər. Faylın ilk səhifəsində isə yalnız əsərin adı və rumuz olmalıdır.

·         Namizədlər, şəxsiyyət məlumatlarını (ad, ünvan, telefon, şəkil), həyat hekayələrini və hansı rumuzla iştirak etdiklərini göstərən ayrı fayl hazırlayıb göndərməlidirlər.

·         Nəşriyyat, münsiflər heyəti qiymətləndirməsini bitirənə qədər mükafata namizəd şairlərin şəxsiyyət məlumatlarını münsiflərlə paylaşmır.

·         Mükafat alan şair növbəti il üçün münsif heyətinə seçilmiş sayılır.

·         Seçici komitə qiymətləndirməsini 15 Mart 2026-cı ilədək tamamlayır, mükafat nəticəsi 21 Mart Dünya Şeir Günündə Balad Şeir Fondu tərəfindən elan edilir.

·         Mükafat alan şairə mükafat, avqust ayında Yozgatın Bahadın qəsəbəsində keçirilən Beynəlxalq Bahadın Mədəniyyət Festivalında təqdim olunur.

·         Mükafat alan əsər, mükafat mərasimindən əvvəl Balad Şeir Fondu tərəfindən Kanguru Nəşriyyatı etiketi ilə nəşr olunur. Şairə 20.000 TL, 100 kitab və bir plaket verilir.

·         Mükafat bir əsərə verilir, bölünmür və digər namizədlər barədə məlumat verilmir. Bundan əlavə, mükafat alan şair gələcək illərdə yarışmaya qatıla bilməz.

·         Mükafata qatılacaq fayllar ən gec 31 Dekabr 2025-ci il tarixinə qədər Bu email ünvanı spambotlardan qorunur. Onu görmək üçün JavaScripti qoşmaq lazımdır. ünvanına göndərilməlidir (müddətdən sonra göndərilən və şərtlərə uyğun olmayan fayllar qiymətləndirilməyəcək).

·         Münsiflər:Özkan Mert (münsif başçısı) - Arzu K. Ayçiçek - Gültekin Emre - Engin Fırat - Bircan Çelik - Haydar Eroğlu - İbrahim Canpolat.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.08.2025)

İnci Məmmədadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycan Sovet ədəbiyyatının müstəqillik dönəminə adlayan ən adlı-sanlı şairlərindən, eləcə də ən sonunculardan biri idi Fikrət Qoca. 4 il öncə dünyasını dəyişdi. Bu gün isə onun 90-cı doğum günüdür. Ruhu şad olsun!

Mütləq ondan başlayım ki,  bir çox şeirlərinə musiqi bəstələnib. Bunlardan bəziləri illərdir ki, hit mahnılar olaraq qalırlar. "Anacan dostum evlənir", "Könlüm", "Günay", “Çiçək tapa bilmədim", "Gecə yaman uzundur", "Payız gəldi" və əlbəttə ki, Polad Bülbüloğlunun ifa etdiyi"Gəl ey səhər" mahnıları ölməzlik statusu qazanan mahnılardır.

Fikrət Qoca 1935-ci il avqustun 25-də Ağdaş rayonunun Kotanarx kəndində anadan olub. Əsərləri 1956-cı ildən mətbuatda çap edilir. Azərbaycan Radio və Televiziya Verilişləri Komitəsində, "Azərbaycan gəncləri" qəzetində, "Azərbaycan" jurnalında fəaliyyət göstərib, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin beynəlxalq əlaqələr üzrə məsul katibi olub. 1987-ci ildən "Qobustan" incəsənət toplusunun baş redaktoru, 1998-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin birinci katibi olub.

Çap etdirdiyi şeir kitablarında vətən məhəbbəti, vətənpərvərlik duyğuları, insan və zaman haqqında düşüncələri öz əksini tapıb. Dünyanın bir çox ölkəsində yaradıcılıq səfərlərində olub, həmin ölkələrə gedən milli azadlıq hərəkatlarına şeirlər həsr edib, o cümlədən Kubanın azadlıq mübarizi Ernesto Çe Gevara ("Ünvansız məktublar"), Qvineya-Bisaunun azadlıq hərəkatı xadimi Amilkar Kabral ("Amilkar Kabral"), Filippinin milli qəhrəmanı Xose Risal ("Xose Risal"), vyetnamlı gənc Li Vi Tom ("Li Vi Tom") və b. haqqında poemalar yazıb.

1990-cı illərdə yazdığı "Oddan keçənlər", "İnsan səviyyəsi", "Adi həqiqətlər" və s. poemalarında Azərbaycanda gedən azadlıq mübarizəsindən bəhs olunur. Onun bir sıra nəsr əsərləri də var. "Ölüm ayrılıq deyil" (1990), "Hələlik, — qiyamətədək" (2000) povestlərində 1990-cı ilin 20 Yanvar hadisələri əksini tapıb. Mixail Lermontov, Taras Şevçenko, Eduard Mejelaytis, İ. Volker, X. Risal, İ. Taufer və b.-ndan tərcümələri var. Əsərləri bir sıra xarici dillərə tərcümə olunub.

Gənclərin qəhrəmanlıq və fədakarlığından bəhs edən "Təkərlər geri fırlanır", "Yaralı çiçəklər" və "Rəssam düşünür" poemalarına görə 1968-ci ildə Azərbaycan komsomolu mükafatına, 1990-cı illər yaradıcılığına görə "Humay" mükafatına (1998) layiq görülüb. Azərbaycan Respublikasının "Şöhrət" ordeni, "Şərəf"ordeni, "İstiqlal" ordeni ilə təltif olunub. Azərbaycan Dövlət Mükafatına layiq görülüb.

Kitabları

1. Qağayı

2. Hamıya borcluyam

3. Yatmadığım gecələrdə

4. Günlərin bir günü

5. Gül ömrü

6. İnsan xasiyyəti

7. Ömürdən səhifələr

8. Mavi dünyanın adamları

9. Taleyin ağır taleyi

Filmoqrafiya

- Uşaqlığın son gecəsi

- Mürafiə vəkillərinin hekayəti

- Qayınana

- Romeo mənim qonşumdur

- Qonşu qonşu olsa...

Mükafatları

Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi

Xalq şairi

"Humay" mükafatı

 Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu

Fikrət Qoca 5 may 2021-ci ildə  vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.08.2025)