İnci Məmmədzadə, "Ədəbiyyat və incəsənət"

Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi Ağabacı Rzayeva - bu ad çoxlarına tanışdır. Unudulmaz mahnıları, irihəcmli musiqi əsərləri ilə. Azərbaycan musiqi tarixinə isə o həm Azərbaycanda, həm də bütün Şərqdə peşəkar musiqi təhsili almış ilk qadın-bəstəkar kimi düşüb.

Ağabacı Rzayeva 15 dekabr 1912-ci ildə Bakıda anadan olub. 1929-cu ildə Bakı Pedoqoji Texnikumunu bitirib, bir neçə il Saray, Kürdəxanı və Maştağada müəllimlik edib.

Ağabacı xanım not çalğısı üzrə bəstəkar Səid Rüstəmovdan, muğam üzrə isə Mirzə Mənsur Mənsurovdan dərs alıb. Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında Üzeyir Hacıbəyovun kompozisiya sinifində təhsil alıb. Musiqi-nəzəri fənlərdən isə ona Ü. Hacıbəyov, Əfrasiyab Bədəlbəyli və Cövdət Hacıyev dərs deyib. Bir il sonra o, Üzeyir Hacıbəyovun yaratdığı ilk notlu xalq çalğı alətləri orkestrinə qəbul olunub, 1938-ci ildə isə Moskvada keçirilən Azərbaycan incəsənəti dekadasında iştirak edib. 1935–1944-cü illərdə Rzayeva Azərbaycan xalq çalğı alətləri orkestrində tarzən kimi fəaliyyət göstərib.

Rzayevanın ilk əhəmiyyətli musiqi əsəri 1941-ci ildə xalq çalğı alətləri orkestri üçün yazılan "Vətənpərvərlik Marşı" olub. O, həmçinin bir sıra mahnı və romansların, "Mübahisə etmə" musiqili komediyasının (1965, İ.Quliyevlə birlikdə), xalq çalğı alətləri orkestrinin simli kvarteti üçün pyeslərin müəllifidir. Bundan əlavə, Rzayeva dahi şair Nəsiminin sözlərinə yeddi romans bəstələyib. Onun tərəfindən yazılan mahnıların (60-dan çox) əksəriyyəti uşaqlara həsr olunmuşdur ("Kukla", "Qaranquş", "Mənim ağ göyərçinim", "Sabahkı günün ustaları", "Kiçik kapitan", "Mən qərənfiləm" və s.)

O, 1950, 1953, 1955-ci illərdə Bakı Sovetinə deputat seçilib 1963-cü ildə isə Ali Sovetin deputatı olub.

Mahnıları

1. Ad günü, İynə, Sarı limon, Sənət məktəbi - sözləri Tofiq Mütəllibov

2. Bağçamız, Balaca kapitan, Bizim gəmi, Buzov, Dostluq qatarı — Sözləri: Cahangir Məmmədov

3. Bizim Bakı metrosu — Sözləri: Hikmət Ziya

4. Gəl, gəl, a yaz günləri — sözləri: Mirzə Ələkbər Sabir

5. Ağ göyərçinim

6. Ay nəğməsi

7. Ay yaxası güllü qız

8. Bahar oldu (romans, Nəsimi)

9. Balaca sürücü

10. Çoban qara

11. Dəcəl buzovum

12. Dilbərim

13. Durna qatarlı qızlar

14. Dünyanın gözəlliyi

15. Gözlərin

16. Gözləyir bizi

17. Gözləyirəm, sevgilim!..

18. Qaranquş

19. Qərənfiləm mən

20. Qızıl ulduzlu oğlan

Mükafatları

- Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi

- "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni (2 dəfə)

- "Şərəf nişanı" ordeni

Ağabacı Rzayeva 5 iyul 1975-ci ildə Bakıda vəfat edib, İkinci Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.07.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının redaktoru

Bizim aramızda təkcə sərhədlər yox, səs və ruh körpüləri var. Elə bir səs və ruh ki, Gündoğar rüzgarında, Türküstan ellərində yetişib, Çin səddini keçib, Aralın, Xəzərin dalğasında çağlayıb, Qafqaz dağlarında yanqılanıb. O səs - milli kimliyimizin, ortaq yaddaşımızın, bəşəri ruhumuzun səsidir. Belə bir səslə yazılıb Nəvainin Nizami məhəbbətli əsərləri, bu səslə tikilib Səmərqəndin Registanı, bu səsdir Xarıbülbülə anlam verən - onu bitkilikdən çıxardıb Könüldə, Yaddaşda bitirən, bax, bax, bu səsdir muğamı dastana, aşığı baxşıya bağlayan…

Dövlət başçıları arasında olduğu kimi, uluslar arasında da bu gün elə bir ruh körpüsü çəkilir ki, artıq Bakıda “Özbəkistan” parkı salınırsa, demək, azərbaycanlıların könlündəki bağça-bağ xoşluqla Təbiətə təslim edilir. Belə parklar, bağça-bağlar torpağın üzərindəki oyanışdan ziyadə, torpağın arzularının, yaddaşın üzə çıxması, çiçəkləməsidir. Burada təkcə ağaclar böyüməyəcək – qardaşlıq daha dərinlərə kök salacaq, ruhi gücümüz yeni meyvələr verəcək.

Bakı Bakıdır - keçmiş Qara şəhəri, bugünkü Ağşəhəri və gələcək ağgünləriylə! Bəs Qarabağ? - Qarabağ – yalnız Azərbaycanın deyil, bütün Türk dünyasının xoşməramlı yarış meydanıdır sanki. Bu ulu meydanda ilk kömək-məktəb əlini uzadan ölkənin adı: Özbəkistan! İlk məktəb – ilk işıq, ilk nəfəs! Uluğbəyin adını daşıyan ilk məktəb Özbəkistanın, yenə Füzulidəki Kurmanqazi adına mərkəz Qazaxıstanın, Ağdamdakı məktəb kompleksi layihə isə Qırğz Respublikasının qardaşlıq əlidir. - Hər biri öz yerində-göyündə və vədəsində!..

Bəli, biz bütün hallarda təkcə bir binanın tikintisindən danışmırıq. Bu – dağıdılmış yaddaşın, sındırılmasına çoxsaylı cəhdlər edilmiş qürurun, parçalanmış coğrafiyanın birləşməsinə qatılan türk əli, türk imzasıdır. Hələ Xankəndindəki tikiş fabriki – qardaş əlinin əməyidir. Bu əmək – ipək kimi incə, çinar kimi köklü, dağ kimi əzəmətlidir.

Bu jestlərin ardında siyasətdən daha böyük dayaqlar var: ulu qardaşlıq məsuliyyəti kimi! İki ölkə bir-birinin dərdinə qıraqdan baxmır, onu bölüşür, həmdərd olur. Bu, təkcə dövlət adamlarının yox, bir ulusun özünə olan sayğısıdır.

Daşkəndlə Bakı arasında artıq protokollardan üstün ruhi axınlar var. Müttəfiqlik – diplomatik termindən çıxaraq, milli ideala çevrilib. Ortaq yatırım layihələri, Orta Dəhliz planı, kənd təsərrüfatı işbirliyi - bunlar sadəcə iqtisadi göstəricilər deyil, əlbəttə. Əlbəttə, bunlar - Türk birliyinin gerçək işləyiş mexanizmləridir.

Bu işbirliyi – “bir gün olacaq” romantizmini aşıb və biz, “başlamışıq” gerçəkliyinin təcallalarından söz açırıq. İlham Əliyevlə Şavkat Mirziyoyevin liderlik sinerjisi, Türk dünyasının Avrasiya düzənindəki mövqeyini gücləndirən strateji hərəkət (hərəkat!) xəritəsidir.

Bu gün Azərbaycanla Özbəkistanın birlik tablosunda yalnız iqtisadi, siyasi, mədəni xətlər deyil, mənəvi vəhdət də görünür. Türküstanın bərəkət ətrini alanlar, Şuşada bülbül səsi eşidənlər bir-birini tanımamış sayılmaz. Bu coğrafiyada ruhun sınırı yoxdur.

Türk dünyası — yalnız tarix kitablarında axtarılmaz, aranmaz; bugünkü tikinti-quruculuqda, bugünkü parklarda, bağça-bağlarda və də könül bağlarında, ortaq mədəniyyət iqlimində, hətta bu günkü təbəssümlərdə yaşayır. Özbəkistan Prezidentinin Bakıya, ardınca Füzuli şəhəri üzərindən Ağdama, oradan Xankəndinə səfəri - bir ruhi gücün başqa bir qardaşın ruhi gücüylə görüşüdür. Bu görüşün alt qatında min illərin səsi, yuxarı qatında isə sabahın aydınlığı var!..

Tarix bəzən sözlə yazılar, bəzən səfərlə. Bəzən bayraq yellənər, bəzən qardaş əli uzanar. İkisi bir vaxtda olanda daha da gözəl olur! 02.07.2025-ci il – bu, təqvim vərəqindəki bir göstərici olmaqda qalmayıb, Türküstan ruhunun səfərə çıxdığı, zamanın çağırışa çevrildiyi gündür. O ruh ki, türkün Tanrısal - Göyüzündən gələn nəfəsidir; o çağırış ki, Türk dünyasının dərindən və üfüqügeniş birləşmək nişanəsidir.

Bu gün Özbəkistanla Azərbaycan arasında iqtisadiyyatın yanısıra, tarixi, mənəvi, strateji körpülər çəkilir. İki dövlətin arasında yox, iki xalqın qəlbində bir yol açılır. Bu yol, Aralın suyu ilə Xəzərin ləpəsi arasında nəfəs alan bir mənəvi marşrutdur.

Müttəfiqlik Müqaviləsi, Yatırım Fondu, məktəblər, fabriklər, parklar — bunlar daş, sement, kağız olmaqdan lap çoxdan çıxıb. Bunlar ruhun dirçəlişi, türk ulusunun çağdaş manifestidir. Siyasətüstü bir yığval var burda – ulusal şüur, Turan ülküsü, gələcəyə daşınan iradə!..

Bu sarsılmaz ruh, indi Qarabağ dağlarında qutlu və qurtuluşlu dərin nəfəs alır. Əlişir Nəvainin hikməti, Nizaminin poetikası, Uluğbəyin ağlı, dövlət böyüklərimizin iradəsi – bir yolun içində qovuşur: o yol Türk dünyasının ulu yoludur.

Bəli, bu yol asan olmadı, bundan sonra da çətinliklər ola bilər; amma yol - bizim yolumuzdur. Hər addımda bir yurd, hər dayanacaqda bir bayraq var. Bu yolun adı var: Böyük Türk birliyi!

Bakıdan Daşkəndə uçan bu ruh - iki şəhər arasında olmaqdan ziyadə, iki Ürək, iki tarix, iki yığval arasında uçur, uçur!.. Və bu ruhun qanadında bir alxış var: “Tanrı Türkü qorusun”!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.07.2025)

Çiçək Mahmudqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Könlü gözəl olanlara, içində kin tutmayanlara, hər şeyi Allah yaratmış deyə gözəldir, düşünənlərə və sevənlərə Allahın salamı olsun. Şərqin böyük filosof sairi Ömər Xəyyam deyirdi ki, 

bu yer, bu göy, bu ulduzlar boşdur boş!

Burax onu, bunu da

Könlünü xoş tut, xoş!

Bu durmadan qurulub dağılan dünyada

Bir nəfəsdir alacağın, o da boşdur, boş!

Bu qurulub dağılan dünyada üzümüzü, könlümüzü xoş tutub, pir bilib gedəcəyimiz barmaq sayı beş-üç könül sahibi qalıb ki, onun biri də mənim üçün Rəfail İncəyurddu. Rəfail İncəyurd həm də o beş-üç adamlardandı ki, onları adaları ilə də, soyadları ilə də, daşıdıqları  təxəllüsləri ilə də çağıranda eyni ünvana gedən üç yol kimi görünür. Eynən dostu Dəmirçoğlu kimi.

Tanıdığı insanların əksəriyyəti ona Dəmirçioğlu, Rəfailə isə İncəyurd deyə müraciət ediblər həmişə. Bu da Tanrı işidir, deyəsən. Hər kəsin soyadı yaxud təxəllüsü adı kimi  möhürlənmir həyatda və görünür, o da seçilən bəndələrin qismətinə düşür.

İncəyurd İncənin yurd-yuvalarını özündə elə cəmləyib ki, bütövlükdə hansı üzünə dönsə hamımız üçün İncənin özüdür. Laylalı, qımqımılı, oxşamalı, bayıtılı İncəyurd.

Səndən nə yazı yazmaq, nə  şeirindən, qoşmandan danışmaq istərəm. Qoy onu şeiri, sözü bilənlər etsin. Mənsə eləjə İncə köyündə bir tut ağacının altında sənnən doyunca gap eləmək, dünyanın hər dərdi-sərindən arınmaq, öz içimə həlim, mülayim səsinlə, hətta deyərdim, zümzüməli səsinlə bir hüzur vermək istərdim. Mən səni İncədə, Gəncədə gözləyirəm, İncəyurd, məni şəhər tünlüklərinə çəkib aparma, dərdin alem, gəl İncə yurdumuzda dərdləşək, İncəyurd. Orda dünyanın ən hüzurlu anlarını yaşayaq ,derəm. Bilirsən, sənnən gap edəndə adam necə rahatlanır. Auran o qədər xoş, o qədər həlimdi ki, içimizdə nə qədər qəzəb, kin, mənfi enerji olsa belsə sənə çatanda əriyib yox olur, adam özündən  dönüb bir Sən olmaq istəyir. Elə gözəl yaşındasa nmüdrikliyin, dərdin alem, sözün, söhbətin ballanıb şəkərə dönən vaxtında kim istəməz sənnən oturub üzü Tanrı dərgəhana oxuduğun nəğmələrə, şeirlərə qulaq asmağı?!

Dur gəlİncə Dərəmizə, İncəyurd, İncəgülü üstə incə-incə köç edib gedən durnaların sonuncusu və tütyəsi kimi, bir lələk tulla, o dünyadan bu dünyaya adlayaq, bir bayatı çağıraq, qımqımı deyək, gəl hər qayğıdan qopub  özümüz olaq, itən itiklərimizin səsini dinləyək, köklə telli sazı zümzümə edək İsaq-Musaq  avazında,nə dersən?!

***

Bundan gözəl nə arzu var dünyada,

Bundan gözəl nə gəlsin ki, ağlıma?!

Sıralanıb ömür olan günlərin

dan yerinə həyat eşqi saçılsın.

Ehtiramla anılasan hər axşam,

Sabahların xeyirliyə açılsın,

Sevgili İncəyurd.

Bir də sənin öz sözünlə sənə bir dua da göndərim, hal olsun,fərman olsun,hər dərdinə dərman olsun derəm--

Sevgi – körpü, sevgi – tağ,

Sevgi – hörgü, sevgi – bağ…

Hər sinndə nəsə quraq –

Dilək gəlsin yaş üstə.

Göylər ümid ələsin,

Haqqı nura bələsin.

Körpələr əmr eləsin –

Biz də deyək: “Baş üstə!”

Tanrım, pozma gərdişi,

Qoy bitirək hər işi.

Yaxınlaşan 70-i

Qəbul edək göz üstə.

Yaxınlaşan  70 gılib getdi.  71-ni göz üstündə qəbul edən səni sevənlərin hamısının gözündən, sənin də 71-nə yaraşan o gümüşü saçlarından öpürəm,

Rəfail

          Ağakişi oğlu

                     İncəyurd...

Sevgilərlə könlünüzü pir bilib ziyarət edən zəvvarınız - Çiçək Mahmudqızı!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.07.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.   

Hauz və Mitçelin «Yol – məqsəd» adlı liderlik modeli

Bəri başdan deyim ki, mən Hauz və Mitçelin «Yol - məqsəd» adlı menecment referatını oxuyanda ikiqat məmnunluq hissləri keçirmişəm.

Niyə? Çünki öncə liderliyin bu situasiya modelini çox bəyənmişəm, onun şərtləri ilə diqqətlə tanış olduqca teoriya ilə praktikanın mükəmməl nəticəyə yönəlmiş vəhdətini duymuşam.

İkinci hissləri isə Terens Mitçel və Robert Hausun bu fundamental əməyi ilə şəxsən tanış olmadığım halda öz praktikamda – həm auditorluq, həm konsaltinq, həm də biznes fəaliyyətimdə idarə və şirkətlərimdə çalışan işçilərlə münasibətdə məhz bu modeldən bəhrələnməyim doğurub, bir sözlə, bu görkəmli şəxslərlə eyni fikirliliyim doğurub.

Nədir «Yol – məqsəd?» Odur ki, lider məqsədə çatmaq üçün yolu hamarlaşdırır, daş-kəsəkdən təmizləyir ki, rahat şütüyə bilsin. Burada «hamarlaşdırma, daş-kəsəkdən təmizləmə» anlamı özlüyündə işçiləri yaxşıca stimullaşdırmaqla maddi və şəxsi problemlərindən qoparmağı, onların «diqqət və qayğı görmək, fikirləri ilə hesablaşmaq» tələbinə müsbət cavab verməyi ehtiva edir.

Qısası, bu modelin mahiyyəti işçilərin ortaya qoyduqları işlə son nəticədə maraqlı olmaları asılılığından ibarətdir, yəni ki, gördükləri işin müqabilində, loru dillə desək, işçilər yaxşıca ənam gözləyirlər. Modelin müəllifləri bildirirlər ki, liderlik effektivliyi ilə ardıcılların motivasiya gözləntilərinin səviyyəsi arasında birbaşa əlaqə vardır.

Model 4 lider stilini (direktiv, dəstəkləyici, nailiyyətə köklənmiş, idarəetmədə iştirak stili) aşağıdakılara uyğun müəyyənləşdirir:

1. Şərait faktorlarına rəğmən işçilərin xarakteristikası:

a) uğurlu nəticəyə inanan;

b) tabeçiliyə meyilli;

c) qabiliyyət dərəcəsi.

2. Təşkilatı faktorlar:

a) işin məzmunu və strukturu;

b) formal idarəçilik sistemi;

c) qrupun mədəniyyəti;

d) ardıcıllarının davranışı əsasında.

3. İşdən məmnunluq:

a) yaxşı işləyirəm, yaxşı da qazanacağam.

4. Motivasiya:

a) daha çox səy göstərim, daha yaxşı nəticə mütləq olacaq;

b) bu nəticəyə görə təltif olunacağam.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.07.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün həm də şair, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü Tofiq Nurəlinin doğum günüdür.

Tofiq Nurəli 4 iyul 1953-cü ildə Qonaqkənd rayonunun Yerfi kəndində anadan olub. Yerfi kənd məktəbində oxuyub. N. Nərimanov adına Azərbaycan Dövlət Tibb institutunu fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Müxtəlif səhiyyə ocaqlarında rəhbər vəzifələrdə çalışıb. İlk kütləvi səhiyyə qəzetini "Şəfqət"- indiki "Tibb qəzeti"ni yaradıb və 1991–1995-ci illərdə qəzetin baş redaktoru işləyib.

Səksəninci illərdə ədəbiyyata gələn Tofiq Nurəlinin şeirləri o dövrün gəncləri arasında ən çox oxunan, sevilən poeziya nümunələrindən olub. Təsadüfi deyil ki, ədəbi orqanlardakı çıxışları kimi onun 1983-cü ildə çap olunan ilk "Şehli kəpənəklər" adlı kitabı da böyük rəğbətlə qarşılanıb. 1984-cü ildə gənc yazıçıların VIII Ümumittifaq müşavirəsindəki uğurlu iştirakı, şeirlərinin "Literaturnaya qazeta" da dərc olunması həmin müvəffəqiyyətin davamı olub.

"Şehli kəpənəklər", "Yağışdan sonra", "Tənha bir qüssə", "Tənha payız yarpağı", "Yarpaqlarım "ağrıyır"  adlı kitabları çap olunub. Şeirləri Moskvada, Təbrizdə, İstanbulda çap olunub. 1920-ci ilin aprelində işğalçı Qızıl Orduya müqavimətin təşkili və ondan sonrakı dövrlərdə gizli şəkildə baş verən hadisələrdən bəhs edən "Qaçaq Mayıl" kinopovestinin də müəllifidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.07.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Xiyavda yaşayan Rza Nuridir.

Rza Nuri

Xiyav

1.

Çünki mən son nəfəsimi siyirmişdim dişlərimlə

Və onurğamdan uçurmuşdum boylu kəpənəklər sözünü

Gündüzün sarı avtobusuna düzənmiş saçlarını günlərə bölən barmaqların körpülüyünü sürüşən dünyada,

otuz kərə günəşi dolandığım qəlpə başımla ilgidə

Yolları dərələrə yayınır baldırın fikri.

Yarımçıq məktubumun davamını

Postçu düşmüş qalabalığa

Əzilmiş sözlərim

Küçədə

Küçə başını əymiş xiyabanlarda

Başa vurduğum o iti qoxunu

Qəzetdə bıçaqlanmış bir kioskçunun qəzetləri içində bıçaqlanmış bir kioskun içində qəzetlər

Dışında xəbərlər

Sərilincə dışarı

Pəncərədəki avtoyayım dalğalar, qıvrım saçlarını yamsılayırdı

Çatlaq dodağına hopmuş budaqdan

Nəfəsinlə uçurursan quşları

Yalnız açıq havalarda, düşürdün yadıma

Çölə düşmüş öylə bir xəbər ol ki, raketlər ötsün həlqeyi-zülfündən

Gözlərinlə üzünü dişlərinə yığan aynalar sayağı,

aynada çərçivədən düşmüş üzümü içinə çəkdiyin, dibə düşdüyüm uzaqlara bax

Həyatını sözlər sancağıyla tutan birisiyəm

Məni öylə bir sətirdə tut

Köynəyimin yaxasın uçur

Dodağın səkiliyindən.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.07.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Dürüstlük, sədaqət və vəfa onun həyat kredosudur. Elə bu xüsusiyyətlərinə görə də cəmiyyətdə vicdanlı vətəndaş kimi tanınır. Sevilir, ehtiramla qarşılaşır. İnsanlara çox inanır, etibar edir. Ətrafındakıların hiyləgər və ya yalançı ola biləcəyini heç vaxt düşünmür. Onun yüksək həssaslığı, xoşagəlməz hadisələrə qarşı ciddi reaksiya verməsinə şərait yaradır. O, qaydalara və mənəvi dəyərlərə uyğun yaşayır, bu da onu mühafizəkar fərdlərdən biri kimi göstərir. O, sürprizləri və ani dəyişiklikləri sevmir, beyni daim işləyir, günü təhlillərlə keçir. Güclü, dözümlü, səbirli və qətiyyətlidir. Cazibədar xarizmaya və diqqətçəkən daxili bir gözəlliyə malikdir...

Deyir ki:- “Azərbaycan tarixində qadın ailə ilə yanaşı, bütün cəmiyyət həyatının yarısı dеyil, üçdə ikisi rolunu yеrinə yеtirib. Hərb işində, dövlətin idarə olunmasında, hüquq, siyasət, iqtisadiyyat, ədəbiyyat və bütövlükdə mədəniyyətimizin yaranması və inkişafında tarixən kişilərlə bərabər qadınlar fəaliyyət göstərmiş, bunlardan əlavə də ailənin bütün ağırlıqlarını öz çiyinlərində daşımışdır. İslamı qəbul еdəndən XIX əsrin 20-ci illərinədək qadınlarımız üçün “qapalı” dövr sayılsa da, tarixdə bəlli, sayılan qadınlarımızdan Möminə Xatun, İnanc Xatun, Qutеybə Xatun, şairə Məhsəti xanım, Zahidə Xatun, Mеhrican Xatun, Mələk xanım, Sara Xatun, Aləmşah bəyim, Ulya Xatun, Bəyim Xatun, Tuti Bikə, Gövhər ağa, Pəricə xanım və adları bizə bəlli olmayan onlarla qadınımız Azərbaycan və bütövlükdə Türk dünyasının ictimai-siyasi həyatında xüsusi rol oynamışlar...”

Cəsarət insani keyfiyyətdir, içdən gəlir, beşiyi ruhdur. Ruhən cəsarətli olmayan bir kimsə nə qədər elmli, bacarıqlı olsa da, cılız görünər. Yetişər, amma ziyalı olmaz. Bu keyfiyyət qələm əhlində olanda isə sahibini sevdirər, daha əzəmətli göstərər. O da cəsarətlidir, hər sözü arxasıyca həqiqəti çəkir, yükü haqqdır. İstəyir ki, övladları qanunun ali olduğu ölkədə böyüsünlər, yüksək təhsilə yiyələnməyə şərait və imkanları olsun. Normal cəmiyyətdə yaşasınlar. Hüquqları tapdalanmasın…

“Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranması ilə tariximizdə ilk dəfə olaraq dövlət tərəfindən qadınlar kişilərlə bərabər hüquq və azadlıqlara sahib oldu. 

10 dеkabr 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamеntinin ikinci iclasında Azərbaycan qadınlarına İslam aləmində ilk dəfə olaraq sеçilmək hüququ da rəsmi dövlət səviyyəsində vеrildi. Ümumiyyətlə, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə qadınların kişilərlə bərabər bütün hüquq və azadlıqlarını təmin еtmək üçün Parlamеntin ikinci iclasında bir çox qanunlar qəbul еdildi. 

Bеləliklə, Şərqdə ilk Müstəqil Azərbaycan Dеmokratik Cümhuriyyəti 1907-ci ildə Rusiya Dövlət Dumasında Azərbaycan nümayəndəsi Xəlil bəy Xasməmmədov tərəfindən irəli sürülən müsəlman qadınlarına sеçki hüququ vеrilməsi məsələsinin Dumada qəbul еdilməsi ilə təməli qoyulan qadın məsələsini 1918-ci ildə dе-yure həll еtmiş oldu...”

Haqqında söhbət açdığım Rumiyyə Miraslan 1982-ci il iyul ayının 4-də dünyaya gəlib. Mənbələr adının mənasını belə izah edir- Anadoluya aid olan, anadolulu; Türkiyədə yaşayan yunan; Rumdan olan; ağ üzlü rum gözəli. O,

Orta təhsilini 1999-cu ildə 281 nömrəli məktəbdə başa vurub. 2003-cü ildə isə Bakı Qızlar Universitetində jurnalist ixtisasına yiyələnib. Eyni zamanda, Təhsil Nazirliyinin "Sənətkar" jurnalında yarımştat müxbir işləyib. 2003-2004-cü illərdə Bələdiyyə İşçilərinin Həmkarlar Təşkilatında ictimai əlaqələr şöbəsinə rəhbərlik edib. 2004-2015-ci illərdə "Bələdiyyə həyatı" qəzetinin şöbə müdiri vəzifəsində çalışıb. Həmçinin, 2009-2015-ci illərdə Hövsan bələdiyyəsində iqtisadçı işləyib. 2014-2018-ci illərdə işdən ayrılmadan Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin iqtisadiyyat fakültəsində ikinci ali təhsil alıb. 2015-ci ildən sosial mediada çalışır. Əvvəllər "Moderator.az" saytının baş redaktorunun müavini olsa da, hazırda "Dominant" saytına rəhbərlik edir…

“Bu gün dünyada hеç bir millətin qadını “Mən Azərbaycan qadınından daha çox savadlıyam, ondan daha çox çalışmışam və çalışıram, millətimi qurtuluşa və zəfərə çatdırmaqda Azərbaycan qadınından daha çox əziyyət çəkmişəm” - dеyə bilməz. Unudulmamalıdır ki, hər hansı bir cəmiyyətin gələcəyə doğru inkişafında qadınla kişi bərabər yürüməzsə, o cəmiyyətin tərəqqisi mümkün dеyil.”- söyləyir. 

 …Atası Miraslan Tağızadə ixtisasca əczaçıdır. Anası Asudə xanım isə xalq təbabəti ilə məşğuldur. Ömür-gün yoldaşı Filman Şabiyev ixtisasca mühəndis-mexannikdir. Neft-Qaz sənayesində şalışır. Zəhra və Məhəmməd aında iki övladları var...

Deyir ki:- “Azərbaycan jurnalistikası günbəgün tənəzzülə uğrayır: “Mütəxəsis qıtlığı yaranıb. Kim necə istəyir, yazır. Jurnalistəm, deməyə utanıram. Artıq özümü jurnalist kimi görmürəm. Yəqin ki, tezliklə ikinci ixtisasım üzrə çalışmağa qərar verəcəyəm...”

İstifadəyə yararsız əşyalardan nəsə düzəltməyi, onlara ikinci həyat verməyi xoşlayır. Yeniyetmə vaxtlarında üç il saz kursalarına getdiyi üçün, bu musiqi alətində ifa etməkdən zövq alır. Söylədiyinə görə, saz havalarını, xüsusən də "Ruhani"ni dinləyəndə hisslərini cilovlaya bilmir, gözləri yaşarır…

Bədii yaradıcılıqla da məşğul olur. İndiyədək xeyli köşə yazısı, esselər, uşaq nağılları və felyetonlar qələmə alıb. Nə vaxtsa onları bir kitabda toplayacağı barədə hələ düşünməsə də, inanıram ki, bunu edərsə, gözəl bir kitab ərsəyə gətirə bilər. Nə isə, mayası halallıqla yoğrulmuş bu istedadlı xanımın əməllərini müşahidə edərkən də, onunla həmsöhbət olarkən də bir daha əmin oldum ki, doğrudan da cəsarətli qadın böyük qüvvədir…

...Bəli, bu gün - iyulun 4-ü Rumiyyə xanımın növbəti ad günüdür Bu münasibətlə onu təbrik edir, can sağlığı və yaradıcılıq uğurları arzulayırıq...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.07.2025)

Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi əməkdaşlarının ABŞ-yə səfəri zamanı Nyu York şəhərində fəaliyyət göstərən Milli Musiqi və Qlobal Mədəniyyət Cəmiyyətinin (National Music & Global Culture Society) rəhbəri, Azərbaycanın Əməkdar artisti Nərgiz Əliyarova və “My Way” Yaradıcılıq Mərkəzinin art direktoru, heykəltəraş və rəssam Emin Quliyev ilə görüş keçirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Komitədən verilən məlumata görə, görüş ölkəmizin BMT yanındakı Daimi Nümayəndəliyində baş tutub. Görüşdə komitə sədrinin müavini Elşad Əliyev və Azərbaycanın BMT yanında daimi nümayəndəsi, səfir Tofiq Musayev iştirak ediblər.

Komitə sədrinin müavini hər iki mədəniyyət xadiminin Azərbaycan həqiqətlərinin beynəlxalq səviyyədə tanıdılması, mədəni irsimizin təbliği və diaspor fəaliyyətinə verdikləri töhfələri yüksək qiymətləndirib.

Nərgiz Əliyarovaya və Emin Quliyevə təltif olunduqları “Diaspor fəaliyyətində xidmətə görə” medalı təqdim edilib. Onlar fəaliyyətlərinə verilən bu yüksək dəyərə görə Azərbaycan dövlətinə təşəkkürlərini bildiriblər. Ölkəmizin mədəniyyətini ABŞ-də tanıtmaq istiqamətində işlərini davam etdirəcəklərini söyləyiblər.

Qeyd edək ki, Nərgiz Əliyarova Bakı Musiqi Akademiyasının professoru, Azərbaycan Dövlət Fortepiano Triosunun solisti, Musiqiçilərin II Respublika müsabiqəsinin laureatı, beynəlxalq müsabiqələr qalibi, Milli Musiqi və Qlobal Mədəniyyət Cəmiyyətinin təsisçisidir. O, həmçinin Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin dəstəyi ilə ABŞ-də keçirilən Beynəlxalq Bəstəkarlıq Müsabiqəsinin təşkilatçısıdır.

Emin Quliyev isə Sumqayıtın simvoluna çevrilən “Sülh göyərçini” abidəsinin və İmadəddin Nəsiminin heykəlinin müəlliflərindən biri, mərhum rəssam Asim Quliyevin oğludur. Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü olan Emin Quliyev 2006-cı ildən Nyu Yorkda yaşayır və 2009-cu ildən “My Way” Uşaq-Gənclər Yaradıcılıq İnkişaf Mərkəzində sənət direktoru kimi çalışır. Onun yetirmələri ABŞ-nin nüfuzlu incəsənət məktəblərinə və kolleclərinə qəbul olunublar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.07.2025)

Nigar Həsənzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Dostları mərhum aktyr Azər Baxşəliyevin xatirəsinə mahnı həsr ediblər - aktyorun sənət dostları onun xatirəsini yad etmək məqsədilə xüsusi və duyğusal layihəyə imza atıblar.

Musiqisi Tərlan Məmmədhüseynova, sözləri isə Rafoya məxsus olan "Sınıq pəncərə" adlı mahnı hazırlanaraq Azər Baxşəliyevin əziz xatirəsinə ithaf edilib.

Mahnını sevilən ifaçılar Elçin Cəfərov və Hiss səsləndirib.

Təqdim olunan klipin süjet xətti izləyiciləri kövrəltməyi bacarıb.

Klipdə tanınmış simalar – İlkin Həsəni və xanımı, Tərlan Məmmədhüseynov və xanımı, Fərid Dadaşov və xanımı, Elçin Cəfərov, Hiss, Elşən Orucov, eləcə də Azər Baxşəliyevin həyat yoldaşı Nigar Baxşəliyeva yer alıb.

Ekran işinin rejissorluğunu isə Fərman Bəşirli həyata keçirib.

İnsandünyadan köçəndə ndan nəsə xatirə qalırsa, bu da bir təsəllidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.07.2025)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir. Anar qəhrəmanlarının ən populyar əsərlərini bir daha yaddaşlarda təzələyir:

NİGAR RƏFİBƏYLİ             

FİDANA

Fidanım, nazlı dilbərim,

Bənövşələr açanda gəl.

Yolunda qalıb gözlərim,

Güllər ətir saçanda gəl...

Fidanım, sənsizəm, aman,

Görüşməyə varmı güman?!

Gözlərəm səni hər zaman,

Yuxularım qaçanda gəl.

Çağıraram ilk baharda.

Səni gözlərəm yollarda.

Qoyma məni intizarda,

Sən durnalar uçanda gəl.

TƏRANƏYƏ

Ömrümün xəzan çağındayam,

Təranə.

Payız bağındayam...

Xatirəli günlər

Qızıl-qızıl yarpaqlar kimi tökülür.

Ömrümün çılpaq budaqlarından

Şəfəqli bir ümid gülür.

O sənsən, Təranəm,

o sənsən...

Rüzgarda yaşıl bir budaq kimi

əsən,

O sənsən, Təranəm,

O sənsən...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.07.2025)