Super User
YUNESKO 15 dekabr gününü Türk Dili Ailəsi Günü elan etdi
4 noyabr 2025-ci il tarixində, Özbəkistanın Səmərqənd şəhərində keçirilən YUNESKO-nun Baş Konfransının 43-cü sessiyası çərçivəsində Türk dünyası üçün tarixi əhəmiyyətə malik mühüm bir hadisə baş tutacaq — Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu ilk dəfə olaraq türk sivilizasiyasının dərinliyini və böyüklüyünü əks etdirən unikal layihələrin təqdimatını keçirəcək.
“Ədəbiyyat və İncəsənət” portalına Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondundan verilən məlumata görə, təqdimata aşağıdakı layihələr daxildir:
Türk Dövlət Başçılarının qəbul etdiyi “Türk Dünyasına Baxış– 2040” və “TURKTIME” strateji sənədlərinə uyğun olaraq hazırlanmış “Türk Dünyasının Mədəni Kodu” adlı Türk dünyasının mədəni irsinə dair kataloq;
Özbəkistan Respublikasının Prezidenti Şavkat Mirziyoyevin təşəbbüsü və Türk dövlətləri başçılarının dəstəyi ilə həyata keçirilən çoxcildli “Türk Folklor İrsi” Antologiyasının nəşri.
Qeyd etmək lazımdır ki, təqdim olunan bu unikal layihələrin həyata keçirilməsi məqsədilə Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu Türk dünyasının görkəmli alim və mütəxəssislərini bir araya gətirib. Onlar türk xalqlarının çoxəsrlik mədəni və elmi irsinin sistemləşdirilməsi, tədqiqi və gələcək nəsillərə ötürülməsi işinə əvəzsiz töhfə veriblər.
Proqram çərçivəsində, həmçinin, 2025-ci il noyabrın 3-də YUNESKO Baş Konfransının 43-cü sessiyasının qətnaməsi ilə qəbul edilmiş Türk Dili Ailəsi Gününün (World Turkic Language Family Day) qeyd olunması ilə bağlı tədbir keçirildi. Tədbirdə Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkiyə, Türkmənistan, Özbəkistan və Macarıstanın YUNESKO yanında Daimi Nümayəndəliklərinin rəhbərləri, Özbəkistanda akkreditə olunmuş diplomatik korpusun və beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri, tanınmış alimlər, mədəniyyət institutlarının təmsilçiləri və media nümayəndələri iştirak edirdilər. Tədbir Türk mədəniyyəti və irsinin səfiri, etno-folklor “Turan” ansamblının solistlərinin çıxışları ilə müşayiət olunurdu.
Beləliklə, YUNESKO 15 dekabr gününü Türk Dili Ailəsi Günü elan etdi. Hər il həmin gün qeyd ediləcəkdir.
Bu tədbir türk xalqlarının tarixi üçün növbəti əlamətdar hadisə olmaqla, onların dil və mədəni birliklərinin beynəlxalq miqyasda tanınmasını, eləcə də türk sivilizasiyasının dünya mədəniyyətinin və humanitar əməkdaşlığın inkişafına verdiyi töhfəni əks etdirəcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.11.2025)
Avropada Yaşayan Azərbaycanlı Mühəndislərin II Forumu keçirilib
Almaniyanın Köln şəhərində “Avropada yaşayan Azərbaycanlı Mühəndislərin II Forumu” keçirilib. “Azərbaycan və Avropa arasında süni intellekt və enerji mübadiləsinin perspektivləri” mövzusunda keçirilən forum Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin tabeliyindəki Azərbaycan Diasporuna Dəstək Fondunun dəstəyi və Almaniya Azərbaycanlıları Alyansının təşkilatçılığı ilə baş tutub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən berilən məlumata görə, Azərbaycan Respublikasının və Almaniya Federativ Respublikasının Dövlət himnləri səsləndirilib, torpaqlarımızın ərazi bütövlüyü uğrunda canından keçən şəhidlərin əziz xatirəsi yad olunub.
Avropada Yaşayan Azərbaycanlı Mühəndislərin I Forumunun Təşkilat Komitəsinin sədri, Almaniya Azərbaycanlıları Alyansı İdarə Heyətinin rəhbəri Altay Rüstəmli giriş nitqi ilə çıxış edib. O, forumun mühəndislərin vəhdət halında fəaliyyəti baxımından mühüm əhəmiyyət daşıdığını vurğulayıb.
Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Fuad Muradov forumun bilik və təcrübə mübadiləsi, eləcə də əməkdaşlıq baxımından mühüm bir platforma olduğunu qeyd edib, dövlətin diaspora qayğısından danışıb: “Harada yaşamasından asılı olmayaraq, hər bir soydaşımız Azərbaycan dövlətinin diqqət mərkəzindədir. Prezident İlham Əliyevin müasir çağırışlara uyğun müəyyən etdiyi diaspor siyasəti soydaşlarımızın fəaliyyətini, o cümlədən mədəni və elmi diplomatiyanı stimullaşdırır. Forumla bağlı bildirmək istəyirəm ki, Avropada yaşayan azərbaycanlı mühəndislərin forumu onların intellektual potensialından səmərəli istifadə olunmasına, yeni ideyaların formalaşmasına və ortaq təşəbbüslərə şərait yaradır. Komitə olaraq biz də xaricdə yaşayan soydaşlarımızı dəstəkləməyə, onların inkişafı üçün real imkanlar yaratmağa davam edirik”.
Azərbaycan Respublikasının Almaniya Federativ Respublikasındakı Səfirliyinin müşaviri Samir Rzayev, Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyi İdarə Heyətinin üzvü Sənan Tapdıqov, İri Şəhərlərin Birləşmiş Su Təchizatı Xidmətinin sədri vəzifəsini icra edən Tahir Xəlilov, İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyinin sədr müavini Rəşad Xalıqov çıxış edərək forumun işini yüksək qiymətləndiriblər.
Forum iştirakçılarına komitənin layihələri, xüsusilə ixtisaslaşmış formların məqsəd və əhəmiyyəti barədə geniş videomaterial nümayiş olunub.
Forumda süni intellektin müxtəlif sahələrdə tətbiqi, süni intellekt vasitəsi ilə insan duyğularını oxumaq, insanabənzər robot texnikasında etik innovasiya, Azərbaycandan Avropaya baxış və bir sıra digər istiqamətlər üzrə təqdimatlar olub.
Forumun Təşkilat Komitəsinin sədri, Korea Universitetinin xüsusi təyin olunmuş professoru Elxan Riçard Sadıqzadə, “Women in Engineering” təşkilatının sədri Sonabəyim Hüseynzadə, Berlin Ali Tibb Məktəbi və Berlin Ali Biznes Məktəbinin mühəndisi Rauf Abdullayev, eləcə də Avropanın bir sıra tanınmış azərbaycanlı mühəndisləri, alim və mütəxəssislər çıxış edərək mühəndislik sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın, innovativ təşəbbüslərin və elmi-texnoloji mübadilənin əhəmiyyətindən danışıb, şəxsi təcrübələrini bölüşüb, forumun diasporun elmi və intellektual potensialının inkişafına mühüm töhfə verəcəyini bildiriblər. Soydaşlarımız həmçinin göstərilən dəstəyə görə Azərbaycan dövlətinə minnətdarlıqlarını bildiriblər.
Forumda iştirak edən Almaniyanın Keramika Texnologiyaları və Sistemləri İnstitutunun professoru Konstanse Çöpe belə tədbirlər sayəsində Azərbaycanla Almaniya arasında əməkdaşlığın daha da güclənəcəyinə ümid etdiyini söyləyib.
Avropanın 16 ölkəsindən, Almaniyanın 45 şəhərindən ümumilikdə 200-ə yaxın soydaşımızın və xarici qonaqların qatıldığı foruma “Muğam" Alman-Azərbaycan Musiqi Cəmiyyətinin sədri Səbinə Məmmədova moderatorluq edib.
Qeyd edək ki, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi son illər xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlı alimlərin, həkimlərin, mühəndislərin, gənclərin və tələbələrin beynəlxalq forumlarını sistemli şəkildə təşkil edir və bu təşəbbüs həm diasporun, həm də Azərbaycan ictimaiyyətinin böyük rəğbətini qazanıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.11.2025)
Düsseldorfda “Zəfərin nəğmələri” adlı konsert alqışlarla qarşılanıb
Almaniyanın Düsseldorf şəhərində Azərbaycanın 44 günlük Vətən müharibəsində əldə etdiyi şanlı Zəfərin 5 illiyi münasibətilə “Zəfərin nəğmələri” adlı konsert keçirilib.
Konsert Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin dəstəyi, azərbaycanlı pianoçu, bəstəkar Səbinə Məmmədovanın rəhbərliyi altında Düsseldorfda fəaliyyət göstərən “Mugam” Alman-Azərbaycan Musiqi Cəmiyyətinin və Almaniyada yaşayan həmyerlimiz, müğənni, bəstəkar Seyran İsmayılxanovun birgə təşkilatçılığı ilə baş tutub. Tədbirdə Almaniyanın müxtəlif şəhərlərindən 200-dən çox tamaşaçı iştirak edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Komitədən verilən məlumata görə, əvvəlcə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni səsləndirilib, ölkəmizin ərazi bütövlüyü uğrunda canlarından keçən qəhrəman şəhidlərimizin əziz xatirəsi yad olunub.
Konsert Səbinə Məmmədovanın pianoda bəstəkar Vaqif Mustafazadənin “Bayatı-Şiraz” əsərini səsləndirməsi ilə başlayıb. Köln Musiqi Akademiyasının vokal müəllimi Seyran İsmayılxanovun öz alman tələbələri ilə birgə Azərbaycan xalq mahnılarını həm azərbaycanca, həm də almanca ifa etməsi alqışlarla qarşılanıb. Əməkdar artist Sahib Paşazadənin milli musiqi alətimiz olan tarda ifa etdiyi əsərlər izləyicilərdə nostalji hisslər oyadıb. Konsertdə dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəyovun yaradıcılığına həsr olunan musiqi nümunələri də səsləndirilib.
Konsertdə, həmçinin Düsseldorf Opera Teatrının solisti Mara Hüseynova Azərbaycan və dünya bəstəkarlarının əsərlərini ifa edib. Azərbaycanlı müğənni Vüsalə Cabir isə muğam və xalq mahnıları ilə gecəyə xüsusi rəng qatıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.11.2025)
Məktəblilər kitabxanada maarifləndirici gün keçiriblər
283 nömrəli məktəbin 5-ci sinif şagirdləri Respublika Uşaq Kitabxanasına ziyarət ediblər. Ziyarət çərçivəsində uşaqlar üçün maarifləndirici və bədii məzmunlu görüş təşkil olunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Kitabxanadan verilən məlumata görə, görüş zamanı kitabxananın əməkdaşı məktəblilərə müxtəlif janrlarda yeni nəşrlər haqqında məlumat verib, oxu vərdişlərinin inkişafında bu əsərlərin əhəmiyyətini vurğulayıb.
Kitabxana əməkdaşı yazıçı Humayın Sevincin “Xarıbülbül” əfsanələri”, türkiyəli yazıçı Nilgün Özelin “Şirinin Dünyası”, italyan yazıçısı Françesko D’Adamonun Azərbaycan dilinə tərcümə olunmuş “Çanta, dəniz və ümid”, eləcə də Mürşüd İsmayılzadənin “Hər günə bir sual” adlı kitabları haqqında məktəblilərə geniş məlumat verib.
Uşaqlar xüsusilə “Xarıbülbül” mövzusuna böyük maraq göstəriblər. Onlar “Xarıbülbül” sözünün mənası, bu gülün harada yetişdiyi və ona niyə belə ad verildiyi barədə yeni biliklər əldə ediblər. Şagirdlər həmçinin bu simvolun Azərbaycan xalqı üçün mənəvi dəyəri və azadlıq rəmzi kimi əhəmiyyəti barədə öz maraqlı fikirlərini səsləndiriblər.
Tədbir zamanı şagirdlər müzakirələrdə fəal iştirak edib, oxuduqları əsərlərin mövzusu, qəhrəmanları və hadisələri haqqında düşüncələrini bölüşüblər.
Sonda məktəblilər kitabxananın müxtəlif bölmələri ilə tanış olub, uşaq ədəbiyyatı fonduna daxil olan yeni kitablarla maraqlanıblar.
Ziyarətin məqsədi uşaqlarda kitabxana mədəniyyətini formalaşdırmaq, mütaliəyə marağı artırmaq və onların ədəbiyyat haqqında biliklərini zənginləşdirmək olub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.11.2025)
“CHARACTERS” Müasir Dramaturgiya Festivalı yeni pyes müsabiqəsini elan edib
“CHARACTERS” Müasir Dramaturgiya Festivalı “EURODRAM” Avropa teatr tərcümə şəbəkəsi ilə əməkdaşlıq çərçivəsində Azərbaycan dilində pyes müsabiqəsini elan edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, dramaturq İsmayıl İmanın kuratorluğu ilə 2023-cü ildə təsis edilmiş “CHARACTERS” Müasir Dramaturgiya Festivalı müəlliflərin yazı prosesinə marağını artırmaq və dramaturqlar, rejissorlarla teatrlar arasında əlaqələri gücləndirmək məqsədi daşıyır.
Təhsil proqramları, həm Azərbaycan, həm də xarici müasir pyeslərin oxunması ilə yanaşı, festival orijinal mətnlər və Azərbaycan dilinə tərcümələr üzrə artıq iki müsabiqə keçirib. Keçən il Şəbnəm Xeyrullanın “Arqon” pyesi müsabiqənin qalibi olub və səhnə həyatı qazanaraq Azərbaycan Dövlət YUĞ Teatrında, eləcə də ölkənin digər səhnələrində tamaşaya qoyulub.
“Azərbaycan pyesləri-2026” müsabiqəsinə son beş il ərzində 18-50 yaşarası dramaturqlar tərəfindən yazılmış əsərlər qəbul olunur.
Ərizələrin qəbulu 2025-ci il noyabrın 1-dən 2026-cı il fevralın 1-dək davam edəcək. Seçim nəticəsində üç qalib müəyyən ediləcək və onların adları gələn ilin mart ayında elan olunacaq.
Əsasnaməyə əsasən, bu dramaturgiya müsabiqəsi “CHARACTERS” Müasir Dramaturgiya Festivalının tədbirləri çərçivəsində keçirilir. Qəbul edilmiş pyeslər əsasında ekspert münsiflər heyəti uzun siyahını (long-list), qısa siyahını (short-list) və üç qalibi (birinci, ikinci və üçüncü yerlər) müəyyən edəcək.
Təşkilatçılar vurğulayırlar ki, uzun və qısa siyahıların mövcudluğu təqdim edilən işlərin sayından və keyfiyyətindən birbaşa asılı olacaq:
* Birinci, ikinci və üçüncü yerləri tutan müəlliflər festivalın sertifikatlarını alacaqlar;
* Birinci, ikinci və üçüncü yerləri tutan əsərlər Azərbaycan Respublikasının dövlət və özəl teatrlarına səhnələşdirmə üçün tövsiyə olunacaq;
* Müəlliflər pyeslərinin mövzusunu və janrını seçməkdə azaddırlar;
* Müsabiqədə yaşadığı şəhər və ya ölkədən, təhsilindən və peşəsindən asılı olmayaraq, Azərbaycan dilində yazan müəlliflər iştirak edə bilərlər;
* Pyeslər Azərbaycan dilində yazılmalıdır;
* Müsabiqəyə müraciət anına qədər peşəkar teatr səhnəsində hələ səhnələşdirilməmiş və son beş il ərzində yazılmış əsərlər qəbul olunur;
* Bir müəllifdən ən çox üç pyes qəbul edilir;
* Əsər ədəbi əsərin səhnələşdirilməsi (Инсценировка) olmamalıdır;
* Aşağı və orta məktəb yaşlı uşaqlar üçün yazılmış pyeslər nəzərdən keçirilmir;
* Əvvəlki illərdə müsabiqəyə təqdim edilmiş əsərlər qəbul edilmir;
* Təqdim edilmiş pyeslərə rəy verilmir;
* Əsərlər 2026-cı il fevralın 1-dək (həmin gün daxil olmaqla) elektron formada (pdf, doc, docx) aşağıdakı ünvana göndərilməlidir: Bu email ünvanı spambotlardan qorunur. Onu görmək üçün JavaScripti qoşmaq lazımdır. .
Müşayiətedici məktubda (və ya Giriş məktubu) müəllif haqqında bu məlumatlar göstərilməlidir: ad və soyad, doğum tarixi, yaşayış yeri, təhsil, peşə, pyesin yazılma ili, telefon nömrəsi və elektron poçt ünvanı. Bu məlumatlar göstərilmədiyi halda əsərlər nəzərdən keçirilməyəcək.
Müsabiqənin və ümumilikdə festivalın şərtləri və mərhələləri dəyişə bilər, bu dəyişikliklər media vasitəsilə və festivalın Instagram səhifəsində (@characters.az) dərc olunacaq.
Əsərlər əvvəlki tərkibdə qalmış münsiflər heyəti tərəfindən nəzərdən keçiriləcək və qiymətləndiriləcək. Münsiflər heyətinin tərkibi bunlardır: teatrşünaslar İsrafil İsrafilov, Elçin Cəfərov və Aliya Dadaşova, rejissorlar Mikayıl Mikayılov və Tural Mustafayev.
Layihənin məqsədi aktual mövzuları əks etdirən və Azərbaycanın teatr məkanını inkişaf etdirən müasir pyeslərin yaradılmasını, yayılmasını və səhnələşdirilməsini stimullaşdırmaqdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.11.2025)
“Art Weekend” çərçivəsində “Nə qədər kifayətdir?” adlı inklüziv rəqs tamaşası təqdim edilib
“Bakıya uçuş. İncəsənət həftəsonu. Gələcəyi İNDİ Duy” (Fly to Baku. Art Weekend. Sense the Future NOW) layihəsi çərçivəsində Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrında “Nə qədər kifayətdir?” adlı inklüziv rəqs tamaşası təqdim olunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, tədbirdə “Art Weekend” layihəsinin təşəbbüskarı, Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti, IDEA İctimai Birliyinin təsisçisi və direktoru Leyla Əliyeva iştirak edib.
“DanceAbility Azerbaijan”ın kollektivi tərəfindən hazırlanan teatr-rəqs performansı dövrümüzün ekoloji və sosial çağırışlarına bədii cavab olub.
COP29-un 2024-cü ildə Bakıda keçirilməsi kontekstində yaradılan bu tamaşa aldığımız geyimlərdən tutmuş istehsal etdiyimiz tullantılara qədər gündəlik seçimlərimizin planetin vəziyyətinə və bəşəriyyətin gələcəyinə təsirini tədqiq edir.
AZƏRTAC-ın müxbiri ilə söhbət edən “DanceAbility Azerbaijan” şirkətinin direktoru Nigar Sultanova deyib ki, tamaşanın ideyası 2024-cü ilin əsas mövzusuna çevrilən iqlim dəyişikliyi və ətraf mühit məsələlərinə ictimai diqqət dalğasında yaranıb.
“Biz həmişə inklüzivlik və əlçatanlıq ideyasını təşviq edirik, amma bu dəfə biz ətraf mühit haqqında danışmaq qərarına gəldik. Bunu səmimi şəkildə etmək bizim üçün vacib idi, ona görə də altı ay ərzində truppamızla görüşüb, planetə qayğı göstərməyin bizim üçün nə demək olduğunu müzakirə etdik”, - deyə o vurğulayıb.
İdeyanın əsasını iştirakçıların illər ərzində diqqətlə qoruduqları əşyalarla bağlı şəxsi hekayələri təşkil edib.
Problemi araşdırarkən “DanceAbility Azerbaijan” komandası hər il dünyada təxminən 92 milyon ton tekstil tullantısının əmələ gəldiyini və insanların əvvəlkindən orta hesabla 36 faiz daha az geyim geyindiyini öyrənib. Məhz bu, kollektivi istehlak mədəniyyətinə və davamlı inkişafa həsr olunmuş “Nə qədər kifayətdir?” adlı tamaşanın yaradılmasına ruhlandırıb.
Tamaşa insan, istehlak və planetin ən vacib resurslarından olan su arasındakı əlaqəni tədqiq edir.
Hərəkət, hekayə danışma və kollektiv yaddaş vasitəsilə tamaşa həddindən artıq istehlak, çirkləndirmə və okeanların sağlamlığı arasındakı qarşılıqlı əlaqəni açır, davamlı inkişafı və zəncirvarı iqtisadiyyat ideyalarını təşviq edir.
Tədbirin sonunda Nigar Sultanova peşəkar və həvəskar rəqqasları, müxtəlif qabiliyyətlərə və təcrübəyə malik insanları bir araya gətirən layihənin realizəsi üçün dəstəyə və şərait yaradıldığına görə Heydər Əliyev Fonduna və Leyla Əliyevaya minnətdarlığını bildirib.
Qeyd edək ki, 2017-ci ildə qurulan “DanceAbility Azerbaijan” şirkəti uzun illərdir minlərlə insanın həyatına davamlı təsir göstərərək müxtəlifliyə, bərabərliyə və inklüzivliyə dəyər verilən cəmiyyətin qurulmasına töhfə verib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.11.2025)
AFORİZM BOXÇASI - Y.Simonis: “Yüksəyə qalxmaq istəyirsənsə, lap aşağıdan başlamalısan”
Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Ta qədimdən filosoflar, yazıçılar, dövlət xadimləri uğur barədə, məqsəd və hədəfə çatma yolları barədə fikirlər söyləmiş, rəy bildirmişlər. Bu söylənilənlərdən ən qiymətliləri aforizim halını almış, tarixin sınağından çıxaraq bu günə qədər gəlib çıxmışdır.
Bu aformzmləri elə bircə dəfə oxumaq insana bəs edir ki, fikir təlatümlərindən qopub müəyyən qərarları qəbul etsin, özünə lazımi keyfiyyətlər aşılasın, uğura, məqsədə doğru gedən düz yolu tapıb inamla, qətiyyətlə irəliləməyə nail olsun. Bu cür kəlamlardan bəziləri, düşünürəm ki, uğura doğru yolunuza işıq tuta bilər. Odur ki, uğur barədə aforizmlərdən ən seçmələrini verməyi məqsədyönlü hesab edirəm.
Bu gün daha 10 aforizm:
Yüksəyə qalxmaq istəyirsənsə, lap aşağıdan başlamalısan.
Y.Simonis
İnsan həyatına müdriklik deyil, uğurlar yön verir.
Siseron
Kiçik uğurlarınızla qürrələnməyin.
Sokrat
Layiq olmadan qazanılan uğurlar narahatlıq doğurur.
H.Spenser
Dünyanın böyük adamları öz istəklərinə böyük zəhmət və əziyyət sayəsində çatmışlar.
C.Teylor
Rahat yaşamaq və uğur qazanmaq üçün səy göstərmək lazımdır.
A.Tomas
İnsan uğur qazana bilməsə də, əgər o, uğur üçün əlindən gələni edibsə, heç vaxt onu qınamaq fikrinə düşməyin.
C.Vaşinqton
Kürək çəkməyi bacarana qayıqda həmişə yer tapılar.
Afrika xalqları atalar sözü
Uğur qazanmaq üçün bir az da laqeyd olmaq lazımdır.
Alman atalar sözü
Səndən hərəkət, məndən bərəkət.
Azərbaycan atalar sözü
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.11.2025)
“Kütlə insanın canı, xalq onun ruhudur” – HƏR GÜN KAMAL ABDULLADAN 7 QRANULA
Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın əsəsrlərindən seçilmiş bir sıra qranula – cövhər sayıla biləcək məqamları “Ədəbiyyat və incəsənət” oxucularına təqdim edir.
Kamal Abdulla özü seçilmiş bu cövhərlər barədə yazır: “İllərdən bəri yazdığım müxtəlif şeirlərin, esselərin, pyeslərin, hekayə və romanların, publisistik məqalələrin və elmi əsərlərin, verdiyim intervülərin hər birinin içində yer almış və bu gün də öz məzmunu, tutumu, forması ilə diqqətimi çəkən misralar, cümlələr günlərin bir günü sanki dil açıb mənə dedilər ki, bizim bir-birimizdən zaman və məkanca ayrılığımıza son qoy və bizi bir-birimizin yanında yerləşdir. Sən görəcəksən ki, bu zaman biz tamamilə yeni bir cazibədə zühur etmişik. Onlar qeyri-səlis məntiq dili ilə desək, içində olduqları mətnin qranulaları (ilkin vacib hissəcikləri) idi. Qranula, başqa cür ifadə etsək, cümlədən (mətndən) bütün artıq hissələri siləndən sonra yerdə qalan cövhərdir.”
Beləliklə, hər gün Kamal Abdulladan 7 qranula:
1.
Servantes “Don Kixot”un ikinci hissəsini birinci hissədən xeyli sonra yazmışdı. Müasirləri deyirdilər ki, romanın ikinci hissəsi birinci hissədən zəif alınıb. Bu ona görə belə olub ki, ikinci hissəni yazanda Servantes artıq bilirdi ki, o dahidir.
2.
İnsan həm kütləyə aiddir, həm də xalqa. Kütlə onun canı, xalq onun ruhudur.
3.
Təyyarə göydə uçarkən sürəti hiss olunmur. O, yalnız yer üstündə hərəkət edən zaman sürəti duyulur. Təkərlər yerdən ayrıldımı, sürət itir.
4.
Əbədi mühərriki insanlar heç cür icad edə bilməzdilər. Çünki onu Allah artıq icad eləmişdi. Əbədi mühərrik insanın özü idi. Öldükcə doğulurdu və həyatı əbədi bir hərəkətlə davam edirdi.
5.
“Payız sevgisi gəldi gizlicə,
Gizlicə getdi gəldiyi kimi.
Mən elə bildim, bitməz o gecə,
Hər şey olmayır bildiyin kimi.”
6.
Əgər biz İblisə yalnız İblis kimi yox, həm də alçaldılmış və cənnətdən qovulmuş bir mələk kimi baxa bilsəydik...
7.
“Şahin kimi uçdu, getdi, itdi uzaqda,
Bir həsrətli yuxu imiş bu Oğuz yolu.
Boz ayğırlı Beyrək oldu nöqtə uzaqda,
Kafir qızı hasar üstə, gözləri dolu...”
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.11.2025)
ŞEİR SAATInda Cahan Seyidzadənin şeirləri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Şeir saatı rubrikasında sizlərə gənc şair Cahan Seyidzadənin şeirlərini təqdim edir.
20 MART
İndi yaxşı anlayıram
"Ayrılıq" üç-beş sözə sığdıra biləcəyimiz cümlələr deyilmiş.
"Ayrılıq" pencəyinin sağ cibindən çıxan
doğma xətlə yazılmış "nərdivan" şeiridir.
"Ayrılıq" sonuncu dəfə söykəndiyin divarın
əzbərlədiyim bir neçə santimetrlik yeridir.
"Ayrılıq" ölüm deyil,
ölmək deyil,
"Ayrılıq"
heç vaxt şuxluğunu itirməyən,
aramızda yaşayan diridir.
İndi yaxşı anlayıram,
Bir dəfə vidalaşa bilməyəndə insan
hər gün vidalaşmalı olur doğmalarıyla.
Hər dəfə də bir başqa cür.
Bakının boz və solğun küçələrində
"Ayrılıq" çiyinlərimizə ən ağır yük kimi
Hər dəfə bir başqa cür düşür.
İndi yaxşı anlayıram,
Daha ağac olsam,
yarpağım da səni sevəcək.
İndi yaxşı anlayıram,
mən öləndə torpağım da səni sevəcək...
Mənə uzaqlardan salam yolla,
Elə salam ki, səni xatırlatsın:
Bir körpənin gülümsəməsində,
Bir qağayının səsində,
Bir insanın gəlməməsində.
Bilim ki, bunu sən etdin,
sən etdin, ata.
Hər yerə bahar gəlmişdi,
sən niyə getdin, ata?
MAĞARANIN DİVARINA YAZILMIŞ ŞEİR
Yorğunam.
Yaralıyam.
Qorxuram.
Yaxşı ki, bu mağaranın yerini unutmamışam,
İllər əvvəl tərk edib getdiyim kimidir.
Heç nəyi dəyişməyib, divarlarındakı cızıqlar,
həmin qaranlıq ab-hava.
Axırıncı dəfə gələndə isinmək üçün
qaladığım ocağın izləri də hələ qalıb.
Onda elə bilirdim ki, bura bir daha dönməyəcəm.
Yanılmışdım.
Hər insan kimi.
Çünki bir gün hamı öz mağarasına geri qayıdır,
Çünki ora bizim əbədi sığınacaq yerimizdir.
Özümüzlə baş-başa qaldığımız və yaralarımızı
sağaltmaq üçün qaçıb gizləndiyimiz yer.
Ətrafa göz gəzdirirəm: divardakı şeirə sataşır gözüm.
Mən yazmışdım bunu, günəşli bir aprel səhəri:
Hər fırtına gəlməmişdən əvvəl
öz sakitliyini göndərir
və
bəzi yaralar ən çox sağalandan sonra
göynədir...
Qorxma, balaca, uzat əllərini, mən səni aparmağa gəlmişəm,
Biz sənin saçlarını uzaq diyarların torpaqlarına əkərik.
Saçlarının ətri yayılar evlərə,
insanlar qucaqlarında dəstə-dəstə saçlarını apararlar
sevdiklərinə.
Sonra əllərini uçurarıq səmaya,
qanadlılar kimi yalqız insanların çiyinlərinə qonarlar.
Dünyada savaşlar oldu, balaca;
insanlar savaşdılar...
Yaxşı dost olacaq ikən,
sevgili olacaq ikən,
qarşı-qarşıya dayandılar.
Bəlkə də, bir vaxtlar əcdadları eyni mağaraya sığınıb
birlikdə qorunmuşdu təhlükələrdən.
Əcdadları bir mağaraya sığan insanlar
nəhəng bir dünyaya sığışa bilmədilər.
Sığışdıra bilmədilər təkəbbürlərini bapbalaca qəlblərinə...
Heç vaxt onların olmayacaqlar üçün dayanmadan didişdilər...
Onda balaca bir mamont balası
gülümsəmişdi istehzayla:
həyatda hər şey vərdişdir,
ovlamağa bir şey tapmayanda
özünüzü ovlamağa başlayacaqsınız,
özünüzə çevriləcək silahlarınız.
Bu nağıl deyil, balaca.
Mamont balaları da gülümsəyə bilir, inan...
Dünyadakı bütün canlılar ağlaya bildikləri kimi,
gülümsəyə də bilir...
Mən bapbalaca bir saman çöpündən də
yapışardım, balaca.
Böyüdərdim, böyüdərdim, dünyanın ən
nəhəng çinarı edərdim onu gözümdə,
əgər getməsəydin...
İndi isə
özündən ağır yükü aparmağa çalışan
balaca qarışqayam,
həm də bir az başqayam.
Pişiklərlə danışıb,
çiçəklərə gülürəm,
insanlardan daha çox
ağacları sevirəəəəmmmm.
Gözlərimi dikirəm
Günəşin gözlərinə,
Soruşuram: İnsanın
bu dünyayla dərdi nə?!
Özümü maşınların önünə,
Parkda gəzişən insanların qarşısına atıb
Qışqırmaq istəyirəm:
Anidən baş verəcək hər şey,
anidən.
Birinin ağlında xatirəyə çevriləcəksiniz,
birinin evində əşyaya.
Bir də gəlmək şansınız olmayacaq dünyaya
Onunçün də gec olmadan
qollarınızı açın səmaya
qucaqlayın günəşi,
Yaşayın doya-doya!
***
Mərhum qum hissəciklərindən
yaranmış
kirli şüşə qarşısında dayanıb düşünürəm:
gecəni biz uydurmuşuq
darıxmaq,
darıxmaq,
darıxmaq üçün!
Mərhum qum hissəciklərindən
yaranmış soyuq divarlar arasında
dayanıb düşünürəm:
Keçmişi biz uydurmuşuq
Darıxmaq,
Darıxmaq,
Darıxmaq üçün!
Yəni
Məni dustaq edən keçmiş
işıq da verə bilər...
Ondan nə yaratdığına bağlı...
Məsələn,
mən Tanrını uydurdum ki,
Özümü bağışlaya bilməyəndə
O, məni bağışlasın...
Səni isə uydurdum ki,
Özümü öldürə bilməyəndə
Sən məni öldürəsən...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.11.2025)
“Biri ikisində” – Altınbek İsmailin şeiri ilə
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün Şeir vaxtıdır, sizlərə çağdaş türk dünyasının gənc şairlərinin şeiriləri təqdim edilir.
Altınbek İSMAİL
(Qırğız)
1982-ci ildə Qırğız Respublikasının Oş bölgəsinin Köldük kəndində anadan olub. Hazırda MANAS Universitetinin əməkdaşıdır. Qırğız Respublikasının Milli Yazıçılar Birliyinin üzvüdür.
TANRI DAĞI
Tanrı dağı – Günəşin doğduğu yerdir.
Tanrı dağı – rüzgarın donduğu yerdir.
Tanrı dağı – buludun qonduğu yerdir.
Tanrı dağı – qırğızların olduğu yerdir!
Tanrı dağı – şeytanın "öldüyü" yerdir.
Tanrı dağı – mələyin saçını hördüyü yerdir.
Tanrı dağı – qaranlığın söndüyü yerdir.
Tanrı dağı – qırğızların özünü gördüyü yerdir!
Tanrı dağı – ruhların axdığı yerdir.
Tanrı dağı – Manasın yatdığı yerdir.
Tanrı dağı – tarixin daşlara batdığı yerdir.
Tanrı dağı – qırğızların Tanrıya tapındığı yerdir!
Uyğunlaşdırdı: Məleykə Mirzəli
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.11.2025)
