“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Ailə həkimi” rubrikasında bu dəfə gənc oğlanların ailə həyatı qurmağı hansı səbəbdən ləngitmələri barədə danışacaq. Rubrikanı Kənan Məmmədli aparır. Bu dəfə mövzumuz tibbə aiddir. Axırımıza çıxa bilən xəstəliklərdən olan meningit barədə Mayomed Fizioterapiya və Reabilitasiya Klinikasının təsisçisi və baş həkimi, həkim-terapevt, ailə həkimi Nərminə Abbasova danışacaq.

“Meningit - beynimizi və onurğa beynimizi əhatə edən toxumaların iltihabına səbəb olan bir vəziyyətdir. İltihaba bakterial meningit kimi tanınan bakterial infeksiya səbəb ola bilər. Bu vəziyyət bakteriyadan qaynaqlanmadıqda aseptik meningit adlanır.

Virusların aseptik meningit hallarının çoxuna səbəb olduğunu, bu səbəbdən də vəziyyətin viral meningit kimi də tanındığını vurğulayan həkim bildirdi ki, Aseptik meningit bakterial meningitdən daha çox yayılıbdır. Lakin onun simptomları adətən daha az şiddətlidir” – deyir  Nərminə Abbasova. O, qeyd etdi ki, ciddi ağırlaşmalar nadirdir. Onun sözlərinə görə, əksər insanlar simptomların başlamasından iki həftə sonra sağalırlar. Bəs Aseptik meningitə səbəb nədir?

Həkim deyir ki, bütün aseptik meningit hallarının təxminən yarısına yazın sonu və payızın əvvəlində ümumi mövsümi viruslar səbəb olur:

"Aseptik meningitə səbəb ola bilən viruslara suçiçəyi xəstəliyi, suçiçəyi, HIV, herpes simplex, parotit, qızılca, Qərbi Nil, quduzluq daxildir. Əgər yoluxmuş şəxsin öskürəyi, tüpürcəyi və ya nəcisi ilə təmasda olsanız, viruslara yoluxa bilərsiniz. Bu viruslardan bəzilərinə ağcaqanad dişləmələri ilə də yoluxa bilərsiniz. Nadir hallarda digər şərtlər aseptik meningitə səbəb ola bilər. Bura daxildir göbələk infeksiyaları, sifilis, Lyme xəstəliyi, vərəm, dərman allergiyası, iltihabi xəstəliklər. Aseptik meningit, vəziyyətə səbəb olan orqanizmin növündən asılı olaraq tez və ya bir neçə həftə ərzində inkişaf edə bilər".

Nərminə xanım oxucularımızın "kimlər aseptik meningit inkişaf riski altındadır" sualını da cavablandırıb. Bildirib ki, hər kəs aseptik menenjitə yoluxa bilər, lakin ən yüksək faiz 5 yaşdan kiçik uşaqlarda olur:

"Uşaqları bakterial meningitdən qoruyan peyvəndlər virusların və digər orqanizmlərin yaratdığı aseptik meningitlərə qarşı həmişə təsirli olmur. Məktəbə və ya uşaq bağçasına gedən uşaqların aseptik meningitə səbəb ola biləcək virusa yoluxma riski yüksəkdir. Bu müəssisələrdə işləyən böyüklər də risk altındadır.

İnsanlarda QİÇS və ya şəkərli diabet kimi immunitet sistemini zəiflədən bir vəziyyət varsa, meningit inkişaf etdirmək ehtimalı daha yüksəkdir".

Aseptik meningitin əlamətlərinə gəlincə, Nərminə xanım qeyd etdi ki, simptomlar virusa və ya ona səbəb olan tibbi vəziyyətə görə dəyişə bilər. Onun sözlərinə görə, bəzən vəziyyət keçənə qədər simptomlar görünmür:

"Uşaqlarda və böyüklərdə aseptik meningitin ümumi simptomlarına hərarət, üşütmə, mədə ağrısı, baş ağrısı, bədən ağrıları, işığa və ya fotofobiyaya həssaslıq, iştahsızlıq, qusma, yorğunluq daxildir. Körpələr və gənc uşaqlar isə hərarət, qıcıqlanma və tez-tez ağlama, pis yemək, yuxululuq və ya yuxudan sonra oyanma problemi kimi simptomları göstərə bilər.

Semptomların çoxu soyuqdəymə və ya qripin simptomlarına bənzəyir. Buna görə də heç vaxt aseptik meningitiniz olduğunu bilməyəcəksiniz. Bu baxımdan aseptik meningit ağır simptomlara səbəb olan və həyat üçün təhlükə yarada bilən bakterial meningitdən fərqlənir. Bununla belə sizdə və ya uşağınızda aseptik meningit olduğundan şübhələnirsinizsə, yenə də tibbi müalicə almalısınız. Tibbi müayinə olmadan, meningitin hansı növü olduğunu ilkin mərhələdə söyləmək çətin ola bilər".

Həkim deyir ki, Aseptik meningit də təhlükəli ağırlaşmalara səbəb ola bilər. Buna görə də sağalana qədər həkimin vəziyyətə nəzarət etməsi vacibdir:

"Sizdə və ya uşağınızda sərt, ağrılı boyun, zəifləmək, davamlı baş ağrısı, zehni qarışıqlıq, tutmalar kimi simptomlardan hər hansı biri varsa, mümkün qədər tez həkimə müraciət etməlisiniz. Bunlar başqa, daha ciddi sağlamlıq vəziyyətinin simptomları ola bilər".

Nərminə xanım qeyd etdi ki, Meningitin spesifik səbəbindən asılı olaraq müalicə variantları dəyişə bilər. Belə ki Aseptik meningiti olan insanların əksəriyyəti müalicə olmadan bir-iki həftə ərzində sağalır:

"Semptomlarınızı yüngülləşdirmək üçün sizə istirahət etmək, bol su içmək və dərman qəbul etmək göstərişi veriləcək. Ağrı və atəşi idarə etmək üçün analizlər və iltihab əleyhinə dərmanlar tövsiyə edilə bilər. Aseptik meningit göbələk infeksiyası və ya herpes kimi müalicə edilə bilən bir virusdan qaynaqlanırsa, həkiminiz dərmanlar da təyin edə bilər".

Həkim-terapevt onu da vurğuladı ki, Aseptik meningiti olan çox az adam daimi xəstəliklə nəticələnir. Onun sözlərinə görə, əksər hallar simptomların başlamasından bir-iki həftə sonra həll olunur. Nərminə xanım qeyd etdi ki, nadir hallarda aseptik meningit beyin infeksiyasına səbəb ola bilər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.05.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Qazaxstanda beynəlxalq 1-ci Fərabi Beynəlxalq Tələbə Filmləri Festivalı keçirilib. Əsasən türkdilli ölkələrin tələbələrinin qatıldığı festivalda TÜRKSOY-a üzv olan ölkələrin kino və media fakültələrinin tələbələrinin bədii və sənədli filmləri yarışırdı. 

Xəbər tutduq ki, ARKA-nın dəstəyi ilə festivala göndərilən Azərbaycan rejissorları Murad Şükürlünün “Bir vaxtlar Sabunçuda” və Mixail Abdulovun “Lent” filmləri  “ən yaxşı müəllif filmi”  və “ən yaxşı aktyor dueti” nominasiya üzrə qalib olublar. 

Bu münasibətlə ARKA ilə əlaqə yaratdıq və aşağıdakı məlumatları əldə etdik: 

Son bir ildə ARKA gənc kinematoqrafçıların inkişafı istiqamətində müxtəlif layihələr həyata keçirməkdədir. Alternativ Kino Akademiyası məhz gənc kinematoqrafçılar və onların layihələrinə dəstək vermək, beynəlxalq festivallarda iştiraklarını təmin etməklə yeni imzaların xaricdə tanıdılmasını da həyata keçirir. Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində təhsil alan 16 tələbənin kino ssenarilərinin maliyyələşmə və istehsalını öz üzərinə götürən ARKA milli kinematoqrafiyamızda gənc rejissorların formalaşması üçün müəyyən layihələrə imza atmaqdadır. 

Əməkdar İncəsənət xadimi, “Dolu”, “Yarımçıq xatirələr” və s filmlərin rejissoru  Elxan Cəfərovun rəhbərliyi ilə reallaşacaq  filmlərin maliyyələşməsi üçün görülən işlər artıq başa çatıb. Xatırladaq ki, ilk dəfə olaraq Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin istehsal etdiyi filmlərə dövlət dəstəyi ARKA vasitəsi ilə həyata keçirilir.

ARKA-nın dəstəyi ilə Qazaxıstan festivalına göndərilən və uğur qazanan Azərbaycan rejissorları Murad Şükürlü və Mixail Abdulov sübut etdilər ki, ARKA-nın həm də seçim strategiyası təqdirəlayiqdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.05.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və İncəsənət”

Hörmətli kinosevərlər üçün şad xəbərimiz var. Türkiyənin İzmir şəhərində “Qızılalma” Beynəlxalq Turan Film Festivalında Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyi - ARKA “Kino sənətinə töhfə” mükafatına layiq görülüb. 

Bu münasibətlə ARKA ilə əlaqə saxladıq və məlumat əldə etdik. 

ARKA-nın Türk dünyası müştərək layihələrə başlaması, müxtəlif layihələrin həyata keçirilməsi ilə bağlı festivalın təşkilatçıları ilə tam qiymətləndilib. 

Son vaxtlar ARKA türkdilli dövlətlərdə banklar və festivallarda yaxından iştirak edir. Son türk dünyasında baş verən hadisələrə ARKA öz töhfəsini verir. Hər il “Qorqud Ata” Türk Dünyası Film Festivalının 3-cü ilin təşkilatçılığından sonra ARKA türk dünyasını birləşdirən müxtəlif kino layihələri və festivalların təşkilinə dəstək verməkdədir. 

“Qızılalma” Beynəlxalq Turan Film Festivalının Türksoy və ARKA tərəfindən dəstəklənməsi bu addımlardan biridir. 

Artıq ARKA “Qızılalma” Film Festivalını Azərbaycanda- işğaldan azad edilmiş ərazilərdə keçirə bilər. 

Digər tərəfdən Türk dünyasının kino bazarı Azərbaycan filmləri üçün də maraq kəsb edir. Azərbaycanın yerli bazarla başqa türkdilli bazarına girməyi düşünür. Bu proses bir neçə filmimiz qazanc, Türkiyə bazarında istehsal olunsa da inkişaf ucbatından bu proses yarımçıq qaldı. ARKA bu problemlərin aradan qaldırılması üçün yerli filmlərin xarici dillərə alt yazı və səsləndirmə ilə tərcüməsini həyata keçirməyi planlaşdırır. Son illərin yaşadığı, gözdən keçirsək görərəik ki, artıq ARKA yeni kino bazarı üçün yalnız Azərbaycanla məhdudlaşmır, yeni hədəflər var, yeni kino bazarı ortaq dilə mənsub olan Türk dünyasıdır.

“Ədəbiyyat və İncəsənət”

(07.05.2024)

Xəbər verdiyimiz kimi, mayın 6-da mədəniyyət naziri Adil Kərimli Quba şəhərindəki Heydər Əliyev Mərkəzində vətəndaşların müraciətlərini dinləyib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirıiyinə istinadən xəbər verir  ki, qəbuldan sonra nazir Quba rayonunun bir sıra kəndlərində fəaliyyət göstərən mədəniyyət müəssisələrinə baş çəkib.

Bəşir Səfəroğlu adına Quba rayon Mədəniyyət Mərkəzinin Qəçrəş kənd Diyarşünaslıq klubu, rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin Qəçrəş kənd kitabxana filialı, Qımılqazma kənd klubu və kənd kitabxana filialının fəaliyyəti ilə tanışlıq olub.

Müəssisələrin mövcud vəziyyəti və funksionallığı yerində yoxlanılıb, fəaliyyətin səmərəli təşkili ilə bağlı müvafiq tapşırıq və tövsiyələr verilib.

Qeyd edək ki, bəzi mədəniyyət ocaqları baxımsız vəziyyətdədir, şəkillərdə bunu özünüz də görürsünüz. Və şübhəsiz, nazirin müdaxiləsindən sonra vəziyyət düzələcək. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.05.2024)

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin tapşırığına əsasən, hər ay mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları və digər idarəetmə qurumları rəhbərlərinin şəhər və rayonlarda vətəndaşlarla görüşləri keçirilir. Görüşlərdə sakinlərin problem və təklifləri yerində dinlənilir, məsələlərin həlli istiqamətində müvafiq addımlar atılır.

Mədəniyyət naziri Adil Kərimlinin növbəti vətəndaş qəbulu mayın 6-da Quba rayonunda gerçəkləşib.

Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən məlumat verir. 

Məlumata görə, qəbuldan əvvəl nazir və Quba Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı İlqar Mahmudov Ümummilli Liderin Quba şəhərində Heydər Əliyev Mərkəzinin qarşısında ucaldılmış abidəsi önünə gül dəstələri qoyaraq xatirəsini ehtiramla yad ediblər.

Sonra mərkəzin foyesində Ümummilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 101-ci ildönümü və "Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili" münasibətilə nümayiş etdirilən Quba, Qusar və Xaçmaz uşaq incəsənət məktəbləri şagirdlərinin əl işlərindən ibarət rəsm sərgisinə baxış olub.

Quba şəhərindəki Heydər Əliyev Mərkəzində keçirilən qəbulda əsasən, Xaçmaz, Quba, Qusar, Siyəzən və Şabran rayonlarından olan vətəndaşlar iştirak ediblər. Vətəndaşların müraciətləri işlə təmin olunma, mədəniyyət sahəsi ilə bağlı layihələr, təkliflər və digər məsələlərlə bağlı olub.

Mədəniyyət naziri vətəndaşların müraciətlərini, ayrı-ayrı məsələlərə dair xahiş və təkliflərini dinləyərək hər bir müraciətin operativ şəkildə araşdırılması, qanunvericiliyə uyğun həlli ilə bağlı qəbulda iştirak edən nazirliyin məsul nümayəndələrinə tapşırıqlar verib.

Görüşdə şəhid ailələri və qazilərin qaldırdıqları məsələlərə xüsusi diqqətlə yanaşılması, vaxtında və obyektiv baxılması məqsədilə hər bir müraciət qeydiyyata alınaraq nəzarətə götürülüb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.05.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində Uşaq saatı davam edir. Bu gün sizlərə Klassik uşaq ədəbiyyatından seçmələr sırasından Abdulla Şaiqin “Qızıl gül” əsəri təqdim ediləcək.

 Qızılgüləm, qızılgül,

Məni sevər hər könül.

Yaşıldır incə belim,

Qızıldandır hər telim.

 Səhər erkən açaram,

Gözəl qoxu saçaram.

Ətrim tutar hər yanı,

 Mənim kimi gül hanı?

 Mən əllərdə gəzərəm,

 Süfrələri bəzərəm.

Mənəm gözəl qızılgül,

 Sən ey qönçəm, açıl, gül.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.05.2024)

Təqdim edir: Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Həsrət ağrısını, vüsal qəmini 

Ayrılıq oduna yananlar bilər. 

Dənizdə qərq olan tənha gəminin 

Tənha fəryadını ümmanlar bilər. 

Mənə söyləməyin, az alışıb-yan, 

İnanın daşı da ağladar hicran. 

Dağların ahıdır o çən, o duman, 

Dağların dərdini dumanlar bilər. 

Məni sorğulara tutma sən əbəs, 

Arzumu qəlbimdə, baxışımda gəz. 

Könlümü hər naşı oxuya bilməz, 

Onu dünyagörmüş insanlar bilər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.05.2024)

Təranə Dəmir, “Ədəbiyyat və İncəsənət"

Bu dəfəki EKSPRESS-SORĞUnun sualı adamı bol-bol düşünməyə və olduqca maraqlı cavablar verməyə vadar edir. 

Dünyasını dəyişmiş hansı məşhur şəxslə görüşmək istəyərdiniz? 

Onun hansı əməli, hansı işi sizi bu qədər təsirləndirib ki, məhz onu görmək istəyirsiniz?

Ondan hansı sualınıza cavab almaq istəyərdiniz? 

MƏNİM CAVABIM:

Dünyasını dəyişmiş çox məşhur şəxslərlə zamanında görüşmək istəmişəm. Məsələn Şopenlə. 

Ardını gətirim ki, Nəsibə Zeynalova, Emin Sabitoğlu, Əlibala Hacızadə, Salam Qədirzadə, İlhamə Quliyeva, Bethoven ilə… Siyahını istədiyiniz qədər  uzatmaq olar. Yəni hamısı ayrı-ayrılıqda sevdikləri işin qulpundan yapışıblar. Yaratdıqları da sevgidən yoğrulduğu üçün mükəmməl alınıb və yaddaşımda dərin iz buraxıblar. 

Onlara  sualım bu olardı : " Xoşbəxtsizmi" .

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.05.2024)