“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı bu gün sizlərə Hafiz Hacxalılın şeirləri təqdim ediləcək.

Hafizin şeirləri fərqlidir, oxunaqlıdır, həm də düşündürücüdür. Təqdim etdiyi lirik etüdlər sanki tamaşa edirmişsən kimi canlıdır. Onun bir cümləlik şeirləri isə bir poetik yenilikdir.

Kəsilmiş ağacların ağrısının göyərməyinə yaz deyilir.

 

 

***

 

İlahi, bu adamlar

Çətin insan olalar.

 

 

***

 

Bu nə nəfəs, bu nə səsdi,

Dinləyin, Qədir oxuyur.

Oxumur ki, inildəyir,

Bağrını didir, oxuyur.

 

Ürək yara, can yarımcan,

Sona yetər həsrət haçan?

Xəyalında Şuşayacan,

Ağdama gedir, oxuyur.

 

Düşünərək sonumuzu,

Sağımızı, solumuzu,

Qardaş, ölən ruhumuzu

Bu səs dirildir, oxuyur.

 

Göydə uçan quşları da,

Gözümüzdə yaşları da.

Biz ürəyi daşları da

Bu səs əridir, oxuyur.

 

 

***

 

Bir ürək nəğməsi, bir könül şeiri,

Bir qaya üstündə bitən gül şeiri,

Şəhid məzarına qərənfil şeiri

Yaza bilmirəmsə, haram şairdi?..

 

Ömür bir əsimlik ötəri yeldi,

Ürək bənd uçuran bir dəli seldi,

Dərdim telli sazda “Baş sarıtel”di,

Ağrım müğənnidir, yaram şairdir.

 

 

BƏNÖVŞƏ

 

Yerindən, yurdundan oynatdım səni,

Gətirib dibçəyə əkdim, bənövşə.

Bir də boynun bükük qalmasın deyə,

Mən özüm nazını çəkdim, bənövşə.

 

Bir anlıq sevincə qaldım tamarzı,

Kədərsiz dinmədi könlümün sazı,

Sən yazı gözlədin, mən də o qızı,

Gözümü yollara dikdim, bənövşə.

 

Əsl aşiq olan haqdan dərd dilər,

Yeriməz, yüyürməz yükü dərdli nər,

Bizə bənzəyirmiş bütün dərdlilər,

Çökdükcə içimə çökdüm, bənövşə.

 

Dost gülsün, düşmənlər gülməsin deyib,

Güldüm gülüşümdə qəmi gizləyib,

Sevgimin, sevdamın gözünü, heyif,

Özüm öz əlimlə tökdüm, bənövşə.

 

Of, getdi gəncliyim hara, bilmədim,

Bu dərdlərdən can qurtara bilmədim,

Özümə bir yuva qura bilmədim,

Özgəyə min yuva tikdim, bənövşə.

 

 

***

 

Hər yerdə göyərçin var, amma dünyanın heç yerində sülh yoxdur.

 

 

***

 

Allah, sən qara qızları

Ağlara möhtac eyləmə.

 

 

***

 

Bəxtə düşən günə ömürdən demə,

Üzərlik nəfəslim, mənim qar ağım.

Sənsiz gecələrin mürəkkəbinə

Batıb qaralanır ömür varağım.

 

 

BİR QIZIN DEDİKLƏRİ

 

Saç ürəkdən su içirmiş,

Gözəl dedin, zalım qızı.

Bəlkə, elə ona görə

İllərdir ki, unutmadım

Uzun saçı ürəyindən

Su içən bir vəfasızı.

 

 

***

 

Səndən gələn dərdə şükür deyirəm,

Ürəyim bu dərdi çəkir, deyirəm,

Hər gün gözlərimə əklil deyirəm,

Gətirib qoyuram sən gələn yola.

 

 

***

 

Kəsilmiş ağacların ağrısının göyərməyinə yaz deyilir.

 

 

ALÇA AĞACINA

 

Qışdan sağ çıxıbsan, alça ağacı,

Mübarək bu yaşıl yarpaqların da!

Dünyanın ağrısı asılıb sanki

Hələ bərkiməyən budaqlarında.

 

Bu nədir, üzündə bıçaq yeri var?

Gözlərin min yerdən ağlayır sənin.

Körpə budağını qıran uşaqlar

Bilmir ki, ürəyin ağrıyır sənin?

 

Səni bura əkən ölübmü, sağmı?

Hər iki dünyada rəhmət qazanıb.

Ötən günlərini qaytaracaqmı

Dünyanın qaynayan zaman qazanı?

 

Nə vaxt çiçəklərin çevrilər bara?

Torpaqdan güc alıb böyü, ağacım.

Sən ümid eyləmə bu adamlara,

Yıxılıb dünyanın evi, ağacım.

 

Həyat əkir bizi dən-dən torpağa,

Kasıbı, varlısı çoxdu, inanın.

Anamız torpağa, Vətən torpağa,

Sizdən vəfalısı yoxdu, inanın.

 

 

DAĞLAR

 

Sizə gələn bu yolları

Yağı kəsib, yağı, dağlar.

Gözlərimdə yaşa dönüb

Ürəyimin yağı, dağlar.

 

Qatlanıbdı nər dizlərin,

Qan göyərdir gül düzlərin,

Gəl-gəl deyir nərgizlərin,

Gələmmirəm axı, dağlar.

 

Öldürəcək xiffət məni,

Əridibdi bu dərd məni.

İllərdir ki, həsrət məni

Hey yandırıb-yaxır, dağlar.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.02.2025)

 

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

 

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.                    

 

 

 

Bu şərtlər daxilində fəaliyyət faydalı olar:

 

- Şəxsi və professional keyfiyyətlər texniki və maliyyə köməyi göstərmək imkanı ilə yanaşı partnyorluğun müvəffəqiyyətini müəyyən edir.

- Öz işçilərinizi diqqət və səylə toplayın. İşə götürməzdən qabaq onlardan məhz nə gözlədiyinizi müəyyən edin. Sizə öyrənməyi bacaran, öz səlahiyyətləri çərçivəsində müxtəlif tapşırıqları yerinə yetirə bilən işçilər lazımdır.

- Əməkhaqqının səviyyəsi vəzifənin vaciblik dərəcəsi və əmək təcrübəsinin qiymətləndirmə kriteriyalarından istifadə etməklə müəyyən edilir.

Əksər vəzifə və məşğulluq tipləri üçün qanun tərəfindən təyin edilmiş minimal əməkhaqqı dərəcəsi olduğundan, əmək haqqının real həcmi sizin məramlarınızla işçinin gözlədikləri arasında orta qiymətə bərabər olmalıdır.

- İşçilərdən gələn qarət və israfçılıq təhlükçəsi ən müvəffəq biznesi belə dağıda bilər. Onun qabağını almaq üçün siz etibarlı fiziki mühafizə sistemi qurmalısınız. Necə olursa olsun, işəgötürmə zamanı işçilərin ətraflı, diqqətlə öyrənilməsi cinayətlərdən qorunmaq üçün ən yaxşı təminatdır.

- İstehsalat binaları və avadanlıqla bağlı hər şey müəyyən edildikdən sonra siz ən azı bir il müddətinə əməliyyat xərclərinizin ödənilməsi üçün kifayət qədər pul vəsaitinizin olması barədə əsaslı şəkildə düşünməlisiniz.

Biznesdə uğursuzluğun əsas səbəblərindən biri start kapitalının kifayət qədər olmamasıdır. Odur ki, biznesin həyata keçirilməsi prosesi ərzində maliyyə tələbatını qiymətləndirmək üçün siz partnyorlarınızla birgə hesablamalar üzərində diqqətlə işləməlisiniz.

- Öz şəxsi vəsaitlərinizin cəlb olunması çox zaman sizin biznesinizin maliyyələşdirilməsində ilk addımdır. Faktiki olaraq, bu sizin öz şəxsi işinizə  nə dərəcədə ciddi yanaşdığınızı göstərir. Sizin öz şəxsi pullarınızla riskə getməyiniz digərlərini də sizin biznesə isvestisiyalar qoymağın məqsədəuyğun olmasına əmin edir. Şübhəsiz, əsas maliyyələşdirmə mənbələri isə banklardır. Digər maliyyələşdirmə mənbələri – kommersiya-maliyyə kompaniyaları, regional inkişaf proqramlarını təmin edən kompaniyalar, sığota kompaniyalarıdır. Əmtəə krediti, qiymətli kağızların emissiyası, lizinq isə borc vəsaitinin cəlbedilmə variantlarıdır.

- Kredit almaq üçün öncə özünüzə üç sual verməlisiniz: «Kreditdən necə istifadə edəcəksiniz?», «Hansı həcm borc vəsaitinə sizin həqiqətən  ehtiyacınız var», «Krediti necə qaytaracaqsınız?».

- Unutmayın, marketinq sizin biznesin ən vacib təşkilatlanma alətidir. Marketinqin dörd əsas aspekti mövcuddur: 

 - məhsul: satdığınız əmtəə və ya xidmət;

- qiymət: öz əmtəəniz və ya xidmətiniz müqabilində aldığınız pul;

- irəliləmə: sizin bazarda özünüzü təqdim etdiyiniz üsullar – siz kimsiniz, nəçisiniz və haradasınız;

- təminat: sizin malı istehlakçıya çatdıran kanallar.

Aydındır ki, marketinq sadəcə reklam və satışdan başqa digər xeyli şeyi əhatə edir. Məsələn, marketinqin əsas hissəsinə sizin müştərilərin öyrənilməsi prosesi daxildir.

Onlar nə istəyirlər?

Onlar özlərinə nəyi rəva görə bilərlər?

Onlar nə düşünürlər?

Sizin sualları anlamaq və formalaşdırmaq qabiliyyətiniz və həmin sualların cavablarını təcrübədə tətbiq etməyiniz biznesdə uğlur qazanmağınızda başlıca rol oynayır.

- Bazar payının və bazar potensialının müəyyən edilmə prinsipləri də çox vacibdir. İlk olaraq öz istekhlakçınızı (kim) və bazarın həcmini (nə qədər) müəyyən edin. Bu, bazarın ümumi potensialıdır. Rəqiblərinizin sayı və gücünü bildikdə və onlardan ala biləcəyiniz bazar payını qiymətləndirdikdən sonra siz konkret olaraq öz müəssisəniz üçün bazar potensialını almış olacaqsınız.

- Sizin biznesin artım templəri sizin reklam kampaniyasını nə dərəcədə yaxşı planlaşdırıb həyata keçirmənizdən asılıdır. Bu, sizin kampaniyanın imicini formalaşdıran əsas faktorlardan olduğundan, reklam kampaniyası yaxşı planlaşdırılmalı və maliyyə resursları ilə təmin edilməlidir. Sizə effektiv reklam strategiyasının işlənib hazırlanmasında kömək edəcək yerli reklam agentliyini dərhal müəyyənləşdirməli və onunla əlaqəyə girməlisiniz.

- Biznesin həyata keçirilməsi üçün yer seçiminə sərf etdiyiniz vaxt və səylər sizin işinizin uğur və ya iflasını birbaşa təmin etmiş ola bilər. Biznesin həyata keçirilmə yerini seçərkən siz sahənin xüsusiyyətləri, potensial bazar, əlçatan işçi qüvvəsi, rəqiblərin sayı və gücü kimi amilləri nəzərə almalısınız.

Biz bəzi şərtlərə baxdıq. Artıq siz müstəqil hazırlığı bitirmisiniz, biznes-planı işləyib hazırlamısınız, harada (hansı sahədə) işləyəcəyinizi bilirsiniz, nə qədər pul lazım olacağını hesablamısınız, siz öz işçiləriniz, tədarükçüləriniz və bazar imkanlarınız haqqında zəruri informasiyaya maliksiniz. Planlarınızın mütləq obyektiv kənar qiymətə ehtiyacı var. Kənar obyektiv qiymətləndirmə üçün regionunzdakı ekspertlərlə əlaqəyə girin. Qərarınızda əmin olduqdan sonra işə başlayın. Uğur mütləq sizi tapacaq!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.02.2025)

 

Hörmətli “Ədəbiyyat və incəsənət”!

Mən yeni məzun olmuşam, adım İlahə Allahverdiyeva, jurnalistəm. Xocalı ilə bağlı yazdığım məqaləmi nəşr etsəniz bir vətən müharibəsi veteranı ailəsi olaraq çox şad olarıq.

 

Günəş yenidən Xocalının üzərinə şəfəq saçır, lakin bu dəfəki doğuş, 33 il əvvəlki zülmət gecənin əksinə olaraq, ümidin, qələbənin, oyanışın rəmzi kimi parlayır. Şəhərin xarabalıqları arasında Azərbaycan bayrağı, sanki bu oyanışın canlı şahidi kimi, fəxrlə dalğalanır. Bu bayraq, hər bir azərbaycanlının qəlbindəki yaraların sağalmasının, ədalətin təntənəsinin simvolu, eyni zamanda zamanın səssiz, lakin mənalı hekayəsini nəql edir.

30 il əvvəl bu torpaqlar qanla suvarıldı. İnsanlığa yad vəhşiliklər törədildi. Günahsız sakinlər, qadınlar, körpələr, qocalar amansızcasına qətlə yetirildi. Diri-diri yandırılanlar, başları kəsilənlər, gözləri çıxarılanlar... Bu sarsıdıcı səhnələr hər bir azərbaycanlının yaddaşına silinməz izlər həkk etdi. Xocalı bəşəriyyətin qara ləkəsi oldu. Bu dəhşətli hadisələrin ardınca, illər boyu davam edən bir susqunluq hökm sürdü.

Lakin bu zülmət gecənin ardınca dan yeri söküldü. Artıq Xocalı üçün yeni bir başlanğıcın özülü qoyulub. Şəhər, sanki illərlə çəkdiyi əzabdan sonra dərindən nəfəs alır. Hər bir daşında, hər bir küçəsində illərin izi, illərin ağrısı var. Amma bu ağrı, artıq ümidin, zəfərin, dirçəlişin ağrısına çevrilib, sanki köhnə yaraların sağalma prosesindəki narahatlıq kimi hiss olunur. Bu, keçmişin kölgəsindən qurtularaq, gələcəyə doğru atılan cəsarətli addımların ağrısıdır. Bu addımlar, illərlə gözlənilən anın gəlişini xəbər verir.

Budur, məktəb zənginin səsi, illər sonra yenidən Xocalı səmasında əks-səda verir. Uşaqların şən gülüşləri, sanki şəhərin küçələrində yeni bir nəğmə kimi eşidilir. Bu gülüşlər, illərlə boğulan səslərin əvəzidir. Valideynlərinin, nənə-babalarının danışdığı Xocalı rəvayətlərini, indi öz gözləri ilə görürlər. Onlar, Xocalının sabahı, bu sabah isə yenidən yazılmağa başlanan bir dastandır.

Yaşlı nənələr, əllərində toxuduqları xalçalarla, həsrət qoxan illərin ardından yenidən öz evlərinin həyətində otururlar. Onların baxışlarında, həm illərin kədəri, həm də qələbənin sevinci var. Onlar Xocalının ruhu, bu ruh isə azadlığa qovuşan bir simfoniyanın notlarıdır. Bu notlar, illərlə səssiz qalan qəlblərin nəğməsidir.

Gənc analar, körpə uşaqlarını qucaqlarında, yenidən öz doğma şəhərlərində gəzirlər. Onların nəzərlərində, həm keçmişin xatirələri, həm də gələcəyə inam var. Onlar, Xocalının ümidi, bu ümid isə cücərməyə başlayan bir toxumdur. Bu toxum, illərlə basdırılan arzuların simvoludur.

Azərbaycan əsgərləri, illər sonra yenidən Xocalının küçələrində, qürurla addımlayırlar. Bu igidlərin baxışlarında, həm vətən məhəbbəti, həm də qələbənin fəxri var. Onlar, Xocalının qəhrəmanları, bu qəhrəmanlıq isə öz zirvəsinə çatan bir zirvədir. Bu zirvə, illərlə davam edən mübarizənin nəticəsidir.

Xocalının azadlığı, təkcə coğrafi ərazi deyil, həm də mənəvi zəfərdir. Bu, illərlə davam edən mübarizənin, xalqın iradəsinin, Vətən sevgisinin təntənəsidir. Oyanan ümid, bu gün daha da möhkəmlənib, sanki kökləri daha da dərinə işləmiş bir ağac kimi. Xocalı, yenidən dirçəlir. O, öz doğma sakinlərinə qovuşduqca yaraları sağalacaq, yeni bir həyata başlayacaq.

Xocalıya sancılan bayraq, bu gün daha da yüksəklərə dalğalanır. Bu bayraq, hər bir azərbaycanlının qəlbindəki inamı, ümidi, qüruru yenidən alovlandırır. Bu gün Xocalının səmasında yalnız zəfər sədaları eşidilir, torpaq isə öz azadlığının nəfəsini alır. Çünki artıq Xocalı azaddır!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.02.2025)

   

Aynur İsmayılova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

İnsanlar müxtəlif duyğularla yaşayır: sevinc, kədər, qorxu, qəzəb, təəccüb, utanc və s. Ancaq bu duyğuların içində ən çılğını və idarə olunması çətin olanı qəzəbdir. Qəzəb bəzən haqsızlığa qarşı mübarizə aparanda bir gücə çevrilir, bəzən də bir alov kimi hər şeyi yandırıb kül edə bilər.

 

Bəs insan niyə qəzəblənir? Onu qəzəbləndirən nədir?

Haqsızlıq, başa düşülməmək, yanlış anlaşılmaq, xəyanət, təzyiq, bəzən də illərdir içimizdə yığılıb qalmış hadisələrin bir anda üzə çıxması. Bəzən bu duyğu ani olur və o zaman daha təhlükəli hal alır. Ani ortaya çıxan qəzəb insana sonradan peşman olacağı sözlər dedizdirə, davranışlar sərgilədə bilər. Bu zaman insan özünü idarə edə bilmir. Emosiyalarına yenik düşərək nəzarəti itirir və daha şiddətli halında daha böyük fəlakətlərə yol aça bilir. Əgər insan özünü düzgün şəkildə idarə edə bilsə, qəzəb onu məhv etmək əvəzinə daha güclü biri edər. Qəzəb düzgün idarə olunduğu zaman insanın ən güclü silahına çevrilir.

Nəticə olaraq, qəzəb nə tam zəiflikdir, nə də güc. Önəmli olan onun bizi idarə etməsi yox, bizim onu idarə edə bilməyimizdir. O, insana aid bir duyğudur. Biz qəzəbi tamamilə yox edə və ya yalnız onu içimizdə bəsləyə bilmərik. Ancaq bacardığımız qədər onu idarə etməyi öyrənməli və içimizdə basdırmağa çalışmaq əvəzinə doğru istiqamətə yönəltməyi bacarmalıyıq.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.02.2025)

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Təbrizdə yaşayan Mərcan Manafzadədir.

 

Mərcan Mənafzadə

Təbriz

 

EY MAVİLİYİM

 

Səndən gəlir ağrılarım

Günəş damlalanır səsindən

İşıqlar çələngi

Ağacların

İsti gülüşüdür səsin

Polislərin qalabalığı

Yaşıl sətirlərin sözcüyüdür səsin.

 

Ah... Səni hardan alım?!

Şirin yuxu kimisən

Əmlik quzu kimisən.

 

Söylə...

Neçə göz yaşı bitir gözlərində

Neçə?

Neçə?

Neçə?

Əllərin məhşər saatımdı

Qiyamətimdi... Ey maviliyim...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.02.2025)

 

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

Eskişehir Azərbaycanlılar Dərnəyi tərəfindən təşkil olunan “Xocalı Soyqırımı: Unutmadıq, Unutmayacağıq!” adlı anım konfransı geniş iştirakla keçirildi. Tədbirdə, 26 fevral 1992-ci ildə baş vermiş Xocalı Soyqırımı zamanı həyatını itirənlər yad edilərək beynəlxalq ictimaiyyətə “Xocalıya Ədalət!” çağırışı edildi.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Eskişehir Azərbaycanlılar Dərnəyindən verilən məlumata görə, konfrans Anadolu Universiteti Jurnalistika ixtisası tələbəsi Nərmin Qasımzadənin aparıcılığı ilə baş tutdu. Tədbir şəhidlərin əziz xatirəsinə bir dəqiqəlik sükut, ardından Türkiyə Cümhuriyyətinin İstiqlal Marşı və Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himninin səsləndirilməsi ilə açıldı. Açılış nitqini Eskişehir Azərbaycanlılar Dərnəyi sədr müavini Sirac Yaquboğlu etdi. Yaquboğlu, Xocalı Soyqırımının təkcə Azərbaycanın deyil, bütün Türk dünyasının ortaq yarası olduğunu vurğulayaraq, ədalət mübarizəsinin davam etdiyini qeyd etdi.

Yaquboğlunun çıxışından sonra Barama Production və Eskişehir Azərbaycanlılar Dərnəyinin birgə hazırladığı Xocalı Soyqırımına həsr olunmuş xüsusi video tamaşaçılara nümayiş etdirildi. Video, Xocalıda baş verən insanlıq faciəsini və Azərbaycan xalqının ədalət uğrunda mübarizəsini əks etdirdi.

Daha sonra söz alan Eskişehir Türk Ocağının sədri Prof. Dr. Nedim Ünal, Xocalı Soyqırımının tarixi çərçivədə qiymətləndirilməsinin əhəmiyyətindən danışaraq, Türk dünyasının birliyinin vacibliyini vurğuladı. O, tarixdən dərs çıxarmağın zəruriliyini ifadə edərək, “Dünən baş verənləri unutsanız, tarix sizi bağışlamaz.” sözləri ilə iştirakçılara tarixi unutmağın təhlükələri barədə çağırış etdi.

Konfransın əsas məruzəçisi Beynəlxalq Münasibətlər üzrə ekspert Mehmet Gökhan Özçubukçu, Xocalıda baş verənlərin beynəlxalq hüquq çərçivəsində soyqırım kimi tanınmasının vacibliyini qeyd edərək, cinayətkarların məsuliyyətə cəlb olunmasının əhəmiyyətini vurğuladı. O, eyni zamanda, Qarabağın 2020-ci ildə işğaldan azad edilməsi ilə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etdiyini qeyd edərək, bu prosesin siyasi və diplomatik nəticələrindən danışdı.

Konfransın bağlanış nitqini Eskişehir Azərbaycanlılar Dərnəyinin sədri, Uzman Əczaçı Cavid Aydın etdi. Cavid Aydın, Xocalı Soyqırımının unudulmamasının və bu cür tədbirlərin gənc nəsillərə tarixi doğru çatdırmaq baxımından böyük əhəmiyyət daşıdığını vurğuladı. O, çıxışının sonunda “Soyqırımı unutmayın! Çünki unudulan hər soyqırım təkrarlanır.” sözləri ilə Aliya İzzetbeqoviçin fikrini xatırladaraq, ədalət axtarışının davam etdirilməsinin vacibliyini qeyd etdi.

Çıxışından sonra, konfransın məruzəçisi Mehmet Gökhan Özçubukçuya proqramın xatirəsinə plaket təqdim edildi.

 

Tədbir, şəhidlərə ehtiramın və ədalət axtarışının bir daha vurğulanması ilə başa çatdı.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.02.2025)

 

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Azərbaycan diaspor təşkilatları hər il ABŞ-nin nüfuzlu universitetlərində Xocalı soyqırımı və bu qətliamın acı nəticələri barədə konfranslar təşkil edir. Həmin görüşlər, elmi müzakirələr Xocalı həqiqətlərinin beynəlxalq səviyyədə tanınması və dünya ictimaiyyətinə çatdırılması istiqamətində mühüm bir addımdır.

 

Belə konfranslardan biri də ABŞ-nin İllinoys ştatında Xocalı soyqırımının 33-cü ildönümünə həsr olunan “Keçmişlə Gələcək Arasında Körpü” adlı II Beynəlxalq Dialoq Konfransıdır ki, orada xarici jurnalistlər, siyasi şərhçilər, tarixçilər iştirak edib. Diasporla iş Üzrə Dövlət Komitəsi ilə əlaqə yaradıb konfransın işi ilə maraqlandıq. Kimlər şıxış ediblər, nə danışıblar?

 

KALVİN DARK, ABŞ

Amerikalı jurnalist, siyasi şərhçi Kalvin Dark çıxışında bildirib ki: “Mən Azərbaycan və Ermənistan arasındakı uzunmüddətli münaqişə barədə 2023-cü ildə Qarabağa səfərim zamanı öyrəndim. Azərbaycanda olduğum müddətdə münaqişə, yerlə bir olmuş yaşayış məntəqələri və aparılan yenidənqurma işləri ilə tanış oldum. Məni ən çox təsirləndirən məqamlardan biri isə fiziki dağıntılarla yanaşı, psixoloji, mental və emosional yaraların sağalmasının daha uzun çəkməsidir. Buna görə də, bu istiqamətdə aparılan işlər və insanların prosesə verdiyi töhfə çox vacibdir”.

FABİANA CEYHAN, BRAZİLİYA

Qarabağ məsələsinin özü üçün bir həyat missiyasına çevrildiyini deyən braziliyalı jurnalist Fabiana Ceyhan işğaldan azad olunmuş rayonlara üç jurnalistdən ibarət qrupla getdiyini deyib: “Ərazidə çoxlu minalar olduğu üçün bu, müəyyən qədər riskli idi. O vaxt nə hava limanı, nə də nəqliyyat infrastrukturu mövcud idi, lakin biz öz gözlərimizlə görmək üçün risk etdik. O andan etibarən Qarabağ məsələsi mənim üçün bir həyat missiyasına çevrildi, çünki tarixi və coğrafi baxımdan Qarabağın Azərbaycana məxsus olduğunu gördük. Bu gün Xocalının səsi olmaq üçün buradayam. Xocalıda baş verən vəhşiliklər barədə öyrənəndə dərin sarsıntı keçirdim. Xocalı kiçik bir şəhər idi, orada hərbi qüvvələr yox idi. Ermənistanın günahsız insanlara hücumu heç nə ilə əsaslandırıla bilməz. Bu faciə unudulmamalıdır ki, bir daha təkrarlanmasın. Biz hamımız insanıq və Xocalı üçün sülh və ədalət naminə birləşməliyik”.

MALİK AYUB SUMBAL, MİSİR

“Tovuzdan Qarabağa” kitabının müəllifi, beynəlxalq jurnalist və analitik Malik Ayub Sumbal Xocalı hadisələrinə öz yaradıcılığında xüsusi yer ayırdığını vurğulayaraq qeyd edib ki, Xocalı soyqırımı beynəlxalq media tərəfindən qeydə alınmış ən dəhşətli qətliamlardan biridir: “Kitabımda Ermənistanın işğal siyasəti və Xocalı faciəsini geniş təhlil etmişəm. Bu, Qarabağ müharibəsindən sonra yayımlanan ilk dərin analizdir. Xocalıya ayrıca bir fəsil həsr etmişəm, çünki bu, nifrət zəminində törədilmiş kütləvi qətldir. Günahsız insanların qətli cəzasız qala bilməz, cinayətkarlar beynəlxalq hüquq çərçivəsində cavab verməlidir. Xocalı faciəsi etnik təmizləmənin ən dəhşətli nümunələrindən biridir. 600-dən çox insan, o cümlədən qadın və uşaqlar bir gecədə qətlə yetirildi. Bir çox beynəlxalq təşkilatlar bunu pisləyib və ədalət tələb edir. Azərbaycan xalqı isə hər il bu faciəni anaraq günahsız qurbanların xatirəsini yaşadır”.

STEFAN BRUKS, ABŞ

ABŞ-nin Milli Müdafiə Universitetinin dosenti Stefan Bruks çıxış edərək Xocalı həqiqətlərinin heç zaman unudulmamalı olduğunu vurğulayıb: “Xocalı Soyqırımı barədə oxuyanda dəhşətə gəldim. Ən böyük ironiya isə Ermənistanın bunu inkar etməsidir. Xocalı faciəsi müasir dünyanın ən böyük vəhşiliklərindən biridir. Burada məqsəd yalnız düşməni məğlub etmək deyil, onu tamamilə məhv etmək olub. Mülki əhalini hədəf almaq müharibə cinayətidir və bu faciə heç vaxt unudulmamalıdır. Əgər bu faciə erməni xalqının başına gəlsəydi, onlar susmazdılar. Burada əsas problem insanlıq, mərhəmət və anlayış çatışmazlığıdır”.

Xatırladaq ki, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin dəstəyi ilə Azərbaycan diaspor təşkilatları bu günə qədər Xocalı soyqırımının tanıdılması istiqamətində onlarla ölkənin nüfuzlu ali məktəblərində, elmi mərkəzlərində Azərbaycanla bağlı konfranslar təşkil edib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.02.2025)

 

 

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Şux qaməti, sərt baxışları ona xüsusi yaraşıq verirdi. Sədaqətli dost, etibarlı yoldaş idi. Təmtərağı xoşlamasa da, ləzzətli yeməklərdən zövq alırdı. Elə ona görə də yeyib-içməyi xoşlayırdı. Haradan eşitdiyimi unutmuşam- “Yeyib-içən adam heç vaxt yaman olmayır...” El dilində söylənən bu kəlmələr ona da yapışırdı...

 

1954-cü ildə Qubanın ucqar dağ kəndlərindən biri- İspikdə dünyaya gəlmişdi. Qayğısız uşaqlıq illərini, yeniyetmə çağlarını həmin kənddə keçirmişdi. Orta təhsilini başa vurduqdan sonra Bakıya üz tutub, beş il indiki Bakı Dövlət Universitetinin Filologiya fakultəsində ali təhsil almışdı. On iki il AMEA-nın Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda baş lobarant, kiçik elmi işçi, baş elmi işçi kimi müxtəlif vəzifələrində çalışmışdı. Daha sonra bir müddət Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində baş müəllim, dosent, professor kimi fəaliyyət göstərmişdi. 2007-ci ildə yenidən AMEA-nın Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutuna dönərək, 2013-cü ilədək orada "Ədəbiyyat nəzəriyyəsi" şöbəsinin müdiri, "Ədəbiyyat nəzəriyyəsi" şöbəsində baş elmi işçi vəzifələrində işləmişdi. 2013-cü ildən 2016-cı ilədək Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin "Ədəbiyyat və dillər" kafedrasının professoru kimi elmi-pedoqoji fəaliyyətini davam etdirmişdi. 2016-cı ildən Bakı Dövlət Universitetinin Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi kafedrasının professoru idi. 24 fevral 2025-ci ildə haqqa qovuşub...

 

Elmi xidmətlərinə görə akademik Yusif Məmmədəliyev mükafatının laureatı adına layiq görülüb. 2010-cu ildə isə müəlliflərindən biri olduğu "Heydər Əliyev və Azərbaycan ədəbiyyatı” kitabına görə Azərbaycan Respublikasının Dövlət mükafatını alıb...

 

1982-ci ildə filologiya elmləri namizədi, 1990-cı ildə filologiya elmləri doktoru alimlik dərəcələrinə yiyələnmişdi. 1985-ci ildə SSRİ Yazıçılar İttifaqına, sonradan Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə üzv kimi qəbul olunmuşdu...

 

Deyirdi ki,- “Nəslimiz yeyib-içən, şən, davakar nəsil idi. Dalaşmağa adam tapmayanda, adi bir şeyi bəhanə edib bir-birlərini döyürdülər. Bir neçə saatdan sonra ağız-burunlarının qanını yuyur, bir süfrədə çörək yeyirdilər. Dalaşanda onları heç kim ayırmırdı. Çünki ayıranda daha çox qızışırdılar”...

 

Həyəcan hissi ona yad idi. Nə qədər çətin vəziyyətə düşsə də çöhrəsindəki təbəssümü qoruyub saxlaya bilirdi. Güclü təxəyyülü vardı. Böyük ürəkli, zəngin ideyalarla dolu insandı. Maraq dünyası çox geniş idi. Bəzən ona elə gəlirdi ki, yetkin təfəkkür hər kəsə məxsusdur, elə ona görə də hamıya yüksək qiymət verib, sayğıyla yanaşırdı. Daima yeni-yeni insanlarla görüşə can atırdı. Səyahət etməyi xoşlayırdı. Romantikası çox güclüydü, dünyanı gəzib görmək arzusu heç zaman onu tərk etmirdi...

Orta məktəbdə oxuyanda çox savadlı olduğundan ona "Eynşteyn” deyirdilər, amma əsl adı Nizaməddin, soyadı Şəmsizadə idi...

 Allah rəhmət etsin!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.02.2025)