Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

"Psixologiya və şeir" rubrikamızın həm insanın daxili dünyasını, duyğularını, psixoloji hallarını izah edə biləcək, həm də poeziyanın həmin hisslərə necə toxunduğunu göstərə biləcək çox maraqlı və dərin bir layihə olduğunu göstərə bildik.

Bu gün də psixoloqumuz şair qonağımızın şeirinə psixoloji aspektdən yanaşacaq.

Beləliklə, budəfəki yazar qonağımız unudulmaz Fikrət Sadıq yadigarı, AYB-nin üzvü, Prezident təqaüdçüsü sevimli yazar, publisist, pedaqoq Aysel Fikrət, psixoloq qonağımız isə Telan Təlim Tədris və Nitq inkişaf mərkəzinin təlimçi psixoloqu Həmidə Əliyevadır.

-Xoş gördük Həmidə xanım. Bu rubrikamızda hisslərin elmi və sözün sehrinə yaxından şahid olacağıq. Bəzən illərlə susan ürəyin səsini bir misra belə eşitdirə bilər.

Buyurun Həmidə xanım,

"Dünyanın işi" şeirinə psixologiya   pəncərəsindən boylanaq.

Dünyanın işi

Həmin gün,

Maşının şüşəsindən,

Gözlərinin sevgisizliyi ox kimi batdı ürəyimə.

Ruhum dondu

Sevgisiz gözlə.

Sonra bir il o sevgisiz gözlərdən,

Asdı özünü intihar edənlər.

Sevgisiz gözlərdən,

Dünyanın ən böyük balinası boğuldu,

Dünyanın ən böyük dəryasında.

Şəhərlərə bombalar yağdı,

Sevgisiz gözlərdən,

Adamlar qaldı dağıntılar altında.

Sevgisiz gözlərdən,

Afrikada qaradərili uşaq,

Acından öldü.

Sonra bu sevgisizlikdən,

Yeni növ həşəratlar doğuldu.

Gözləri kor.

Hara gəldi doluşdular.

Sonra daşqın oldu,

Bürüdü dünyanı.

Hər gün tv xəbərləri

Bir yeni hadisə dedi.

Susuzluqdan ölən balıqların,

ahı tutacaq dənizləri deyindi qoca qarılar.

Bu gün.

Öldü həşəratlar,

Susdu bombalar,

Kəsildi dünyanı basan su daşqınları.

Dirildi ən böyük dəryada ölən ən böyük balina

Mən Afrikada acından ölən qaradərili uşaqlara

Tərəf yola düşdüm...

Dünyanın sən durub

            sevgisiz baxdığın yerini silib,

yerində boy-boy ağaclar əkdim.

Yaz da gəldi...

-Salam, dəyərli Ülviyyə xanım. Bu qədər düşündürücü və duyğulu layihə üçün Sizə təşəkkür edirəm.

Bir psixoloq olaraq mən də bu şeiri öz baxış bucağımdan – insan ruhunun incə qatlarını nəzərə alaraq dəyərləndirəcəyəm.

Hisslərin, susqunluğun və görünməyən izlərin arxasında dayanan psixoloji mənanı birlikdə araşdıraq.

Bu şeir – "Dünyanın işi" – poetik dillə yazılmış, lakin dərin psixoloji qatlara toxunan bir mətn kimi qiymətləndirilə bilər. Psixoloji aspektdən yanaşsaq, şeirdə insanın emosional boşluğu, travması, dünyanı dərk etmə və dəyişdirmə ehtiyacı özünü göstərir. Aşağıda bu təbəqələri ardıcıl açaraq təhlil edək:

 1. Travmanın başlanğıcı:

“Maşının şüşəsindən,

Gözlərinin sevgisizliyi ox kimi batdı ürəyimə.”

Bu misrada sevgisizlik travmanın əsas səbəbi kimi təqdim olunur. Sevgisiz baxışın təsiri "ox kimi batmaq" metaforası ilə ifadə olunur – bu, emosional zədə, bəlkə də yadda qalan bir ayrılıq anı, təmasda olduğumuz bir laqeydlik, yaxud bir gözlə ünsiyyətsizlik kimi qəbul edilə bilər.

Bu, mikrotravma sayılacaq bir hadisənin, yəni sadəcə bir baxışın, necə makro səviyyədə təsirlərə səbəb ola biləcəyini göstərir.

 2. Sevgisizliyin domino effekti:

“Sonra bir il o sevgisiz gözlərdən...

...intihar edənlər... balinalar... bombalar... uşaqlar... daşqınlar...”

Burada poetik şəkildə, sevgisizliyin fəsadları universallaşdırılır: bir insanın içindəki boşluq, laqeydlik, empati çatışmazlığı bütün bəşəriyyətə yayılırmış kimi təsvir olunur. Bu, psixologiyada kolektiv travma, qlobal empati çatışmazlığı, emosional uyuşma kimi anlaşıla bilər.

 İnsanların bir-birinə qarşı duyarsızlığı, təkcə fərdi deyil, sosial və ekoloji fəlakətlərə də yol açır – şeirdə bu, simvolik dillə göstərilir.

 3. Metaforlar vasitəsilə daxili vəziyyətin ifadəsi:

"Balina boğuldu" – dünyada ən güclü varlığın belə bu sevgisizliyə tab gətirə bilməməsi.

"Qaradərili uşaq acından öldü" – sosial ədalətsizlik, fərqli bölgələrdəki hiss edilməyən ağrılar.

"Kor həşəratlar" – empati hissini itirmiş, məqsədsiz dolaşan insanlar.

"Daşqın" – emosiyaların daşması, bəlkə də depressiyanın, qlobal xaosun simvolu.

 4. Sağalma və transformasiya:

“Bu gün.

Öldü həşəratlar,

Susdu bombalar...

Dirildi balina...

Mən... tərəf yola düşdüm...”

Bu hissə psixoloji sağalma mərhələsini əks etdirir. Artıq insan passiv deyil. Travmanı dəyişdirmək üçün hərəkətə keçib. Bu, posttravmatik inkişaf (Post-Traumatic Growth – PTG) anlayışına uyğun gəlir. İnsan ağrını gördü, anladı və onu transformasiya etmək üçün öz rolunu götürdü:

 "Yerini silib, boy-boy ağaclar əkdim" – şair artıq sevgisizliklə mübarizə aparmaq qərarını verir. Bu da aktiv ümid, empatik dəyişiklik, özünə və dünyaya inamın bərpası kimi dəyərləndirilə bilər.

5. Yazın gəlişi – simvolik ümid

"Yaz da gəldi..."

Yaz burada yalnız fəsil deyil – psixoloji yenilənmə, ruhda baş verən dəyişiklik, insan duyğularının çiçəklənməsi deməkdir. Bu sonluq, ümidsizlikdən ümidə keçidi, emosional bloklanmadan duygusal axıcılığa doğru bir keçidi ifadə edir.

 Nəticə:

Şeir bir insanın sevgisiz baxışla başlayan emosional zədəsini, bununla bağlı daxili dağıntılarını, daha sonra isə bu dağıntının dünyadakı kollektiv ağrılarla necə rezonans doğurduğunu göstərir. Sonda isə bu ağrıdan çıxış yolu tapılır: emosional bağlılıq yaratmaq, sevgisizliyə qarşı duyarlılıqla cavab vermək, dünyaya sevgini qaytarmaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.06.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət” 

Azərbaycan sevgi poeziyasına “Alagözlüm, səndən ayrı gecələr…” kimi bir şedevr bəxş etmiş Azərbaycanın Xalq yazıçısı Nigar Rəfibəylinin bu gün anadan olmasının 112-ci ildönümüdür.

Dərhal ondan başlayım ki, Nifgar xanım Azərbaycanın milli-azadlıq, ictimai-fikir və tibb sahəsində misilsiz fəaliyyəti lan məşhur Rəfibəylilər nəslindəndir. Bu gün tanınmış publisitimiz Şərəf xanım Cəlillinin bu ailə ilə bağlı maraqlı bir yazısına start veriləcək və tövsiyyə edirəm ki, bu yazını qaçırmayasınız.

Nigar Rəfibəyli 1913-cü il iyunun 23-də Gəncə şəhərində, sonradan demokratik cümhuriyyətdə səhiyyə naziri, Gəncənin qubernatoru olmuş Xudadat bəy Rəfibəylinin ailəsində anadan olub. Bakı Pedaqoji Texnikumunu bitirib. Moskvada Pedaqoji İnstitutda təhsilini davam etdirib. Bakı kinostudiyasında ssenari şöbəsində, eyni zamanda fəhlə-gənclər məktəbində, "Azərnəşr"də bədii-ədəbiyyat şöbəsində tərcüməçi və redaktor, "Uşaqgəncnəşr"də bədii ədəbiyyat şöbəsində redaktor vəzifələrində işləyib.

İrticaçı bolşevik rejimi gənc şairəni daim atasına görə təqib edib, yalnız o dövrdə sanballı nüfuza malik Rəsul Rzaya sevgisi onu repressiyaların cəngindən qoruyub çıxarıb. Sonradan ailə həyatı qurublar, hər ikisi Xalq şairi olub, üstəlik, Azərbaycan ədəbiyyatına Anar kimi fenomenal Xalq yazıçısı kimi bir övlad da dünyaya gətiriblər.

Nigar xanımın "Çadra" adlı ilk şeiri 1928-ci ildə "Dan ulduzu" jurnalında dərc edilib. 1934-cü ildə nəşr olunmuş ilk "Şeirlər" kitabı Azərbaycan qadınlarının yeni həyat quruculuğunda iştirakından bəhs edir. "Dolores İbarruri" şeiri ispan xalqının faşizmə qarşı qəhrəmanlıq mübarizəsinə həsr olunub. "Cəmilə" şeiri Əlcəzair xalqının milli azadlıq mübarizəsinə həsr olunmuş qüvvətli lirik əsərlərdəndir.

Məhsəti Gəncəvinin rübailərini, Evripidin "İfigeniya", Fridrix Şillerin "Məkr və məhəbbət", Anton Çexovun "Vanya dayı", "Albalı bağı" dramalarını, E. L. Voyniçin "Ovod", O. Qonçarın "Bayraqdarlar" romanlarını, Əlişir Nəvai, Aleksandr Puşkin, Mixail Lermontov, Taras Şevçenko, Ş. Petöfi, A. Mitskeviç, A. Sereteli və başqalarının əsərlərini tərcümə etmişdir. Əsərləri xarici dillərə tərcümə olunub.

Təbiət mənzərələri, mənəvi zənginlik, vətənpərvərlik, sülh, demokratiya, azadlıq ideyaları tərənnüm olunub kitabları:

Dənizin səsi gəlir

İşıqlı dünyam

Günəşdən gənclik istədim

Həzin bir axşamda düşsən yadıma

Şanlı nəsillərin yadigarısan

- Müharibə movzusuna və müharibə əleyhinə həsr olunan kitabları

Zəfər nəğməsi

Şeirlər

Anaların səsi

Yol xatirələri, Avropa ətrafında səyahət gündəliyindən

- Uşaqlar üçün yazdığı kitablar

Balaca qəhrəman

Günəşin cavabı

Məstanın balaları

Bizə bahar yaraşır

Mükafatları

1. "Şərəf nişanı" ordeni

2. "Azərbaycan SSR Əməkdar mədəniyyət işçisi" fəxri adı

3. Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri fərmanı

4. "Azərbaycan SSR Xalq şairi" fəxri adı

O, 1981-ci ildə Bakı şəhərində vəfat edib. Məzarı II Fəxri Xiyabandadır.

Nigar Rəfibəyli ilə Rəsul Rzanın aralarındakı sevgi tarixin bütün sevgilərindən başda olmağa layiqdir. Bugünkü gənclərə bu sevgi əsl örnək gətiriləcək sevgidir.

Və ömürlərinin sonlarında hər ikisi ağır xəstəlik keçirirmiş. Nigar xanım Rəsul bəyin ölümündən xəbərsiz olub, bunu ondan gizləyiblər. Hər gün gözləri xəstəxana palatasının qapısında olub, Rəsulunun gəlişini gözləyib.

Amma haqq dünyasında olan Rəsul bəy təbii ki, gələ bilməzdi…

Ala gözlüm, səndən ayrı gecələr

Bir il kimi uzun olur neyləyim?

Bağçamızda qızılgüllər hər səhər

Tezdən açır vaxtsız solur neyləyim?

Nərgizlərin gözü yaşla dolanda

Bənövşələr baxıb qəmgin olanda

Qərənfilin gözü yolda qalanda

Yasəmənlər saçın yolur neyləyim?

Tez gələsən, bəlkə əlac verəsən

Sünbüllərin saçın yığıb hörəsən

Çiçəkləri gəlib özün dərəsən

Yolda qalib baxışları neyləyim?

Çiçəklərin çəkir gözü intizar

Ayrılıqdan betər dünyada nə var?

Yaz axşamı səni bil ki, bu Nigar

Həzin-həzin yada salır neyləyim?

Və çox təəsüf ki, ən böyük sevgilərdən doğan ən böyük ayrılıqlar bax elə bu cür də bitir…

Ağrı, acı, nisgil dolu…

Bir az da nikbin…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.06.2025)

Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin (MKS) M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxanası Yasamal rayon Heydər Əliyev Mərkəzində Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin anadan olmasının 100 illik yubileyinə həsr olunmuş ədəbi-bədii gecə keçirib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Kitabxanadan verilən məlumata görə, tədbirdə Türkiyə və Norveçdən gələn şairlər də iştirak ediblər.

Öncə Vətən, torpaq uğrunda canlarından keçmiş şəhidlərimizin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad olunub. Tədbiri giriş sözü ilə tarix üzrə fəlsəfə doktoru, Yasamal rayon MKS-nin direktoru Lətifə Məmmədova açaraq, qonaqları salamlayıb. O, çıxışında qeyd edib ki, 2025-ci il bayramlar ilidir. Cənab Prezidentin Sərəncamı ilə 2025-ci il Azərbaycanda “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan olunmuşdur. L.Məmmədova qeyd edib ki, vətənpərvər şairimiz Bəxtiyar Vahabzadənin yubileyi təntənəli, bayram şəraitində keçir. Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin 100 illik yubileyi ilə bağlı 21 fevral 2025-ci il tarixində Sərəncam imzalamışdır. O qeyd edib ki, şairin yubileyi ilə əlaqədar MKS-də silsilə tədbirlər həyata keçirilir. Mərkəzi Kitabxanada inşa, esse və şeir müsabiqələri təşkil olunmuşdur.

Filologiya elmləri doktoru, AMEA-nın N.Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Cənubi Azərbaycan şöbəsinin mütəxəssisi, M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxananın Fəxri oxucusu Esmira Fuad qeyd edib ki, Bəxtiyar Vahabzadə bütün türk dünyasının şairidir. Bəxtiyar Vahabzadə yaradıcılığına türkçülüyü gətirirdi. Təsadüfi deyil ki, “Gülüstan” poeması dillərdə əzbər olmuşdur. O özü də etiraf edirdi ki, mən istədiyim zaman sözümü deyə bilmişəm. Bəxtiyar Vahabzadə təbiət, humanistlik, sevgi şairi idi.

Filologiya elmləri doktoru, professor Yeganə İsmayılova çıxışında qeyd edib ki, Bəxtiyar Vahabzadə bir filosof idi. “Mən fəxr edirəm ki, Bakı Dövlət Universitetində Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi kafedrasında Bəxtiyar Vahabzadəni tədris edirəm. Şairin 90 illik yubileyi qeyd olunan zaman mən elmi məqalə ilə çıxış etmişdim. Və artıq 100 illik yubileyi ilə əlaqədar Şəkidə keçiriləcək simpoizumda çıxış edəcəm”. O, Bəxtiyar Vahabzadə haqqında duyğularını dilə gətirən yazı ilə tədbir iştirakçılarını tanış edib. Y.İsmayılova çıxışını şairin şeirləri ilə yekunlaşdırıb.

Yazıçı-publisist, M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxananın Fəxri oxucusu Reyhan Mirzəzadə çıxışında Bəxtiyar Vahabzadənin böyük şair olduğunu vurğulayıb. “Azərbaycanın ağrılı-acılı günlərində radioda Bəxtiyar Vahabzadənin və Mirzə Xəzərin səsi gəlirdi. B.Vahabzadə öz dövründə bütün şairlərə yüksək qiymət verirdi. Bəxtiyar Vahabzadə yaradıcılığını oxuyanda hər bir söz hədəfə dəyir”. R.Mirzəzadə tarixçi alim Lev Qumilyovun Bəxtiyar Vahabzadə yaradıcılığına verdiyi rəy və yüksək qiymət haqqında danışıb.

Tükiyənin tanıınmış şairi, hekayə və roman yazarı Selvigül Şahin çıxışına qələmə aldığı şeiri ilə başlayıb. O, B.Vahabzadə haqqında fikirlərini bölüşüb. Qeyd edib ki, böyük şairlər ölmürlər, özlərindən sonra yetişən şairlərə örnək olur, əsərlərini miras qoyurlar.

Türkiyədən gələn qonaq, tanınmış yazıçı Suheyla Karaca çıxışına “Azərbaycan-Türkiyə” şeirini söyləməklə başlayıb. O, Azərbaycan xalqının sənətçi ruhuna aşiq olduğunu bildirib. Ədəbi-bədii gecədə şeir söyləyən uşaqların içində milli ruhu görəndə xoşbəxt olduğunu bildirib. “B.Vahabzadə təkcə öz millətinin yox, bütün türk dünyasının şairi idi”, – deyə çıxışını yekunlaşdırıb.

Osloda Azərbaycan Məktəbinin koordinatoru, M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxananın Fəxri oxucusu Günay Əliyeva çıxışında qeyd edib ki, Bəxtiyar Vahabzadə bizim üçün bir məktəbdir. Biz onun hər misrasından nəsə öyrənirik. O, B.Vahabzadənin “Kitab” şeirini söyləyib.

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Xəyalə Əfəndiyeva tədbirə dəvətə görə təşəkkürünü bildirib. O, B.Vahabzadə yaradıcılığı haqqında fikirlərini bölüşüb. X.Əfəndiyeva tələbə vaxtı şairə portret hədiyyə etməsindən danışıb. Bildirib ki, B.Vahabzadə ona “mənim şəklimi yox, taleyimi çəkmisiniz” cavabını vermişdir.

Yasamal rayon Heydər Əliyev Mərkəzinin direktoru Naminə Ömərova Ulu Öndərin adını daşıyan Mərkəzdə ədəbi-bədii gecələrin təşkilinə görə L.Məmmədovaya öz təşəkkürünü bildirib. N.Ömərova çıxışında Bəxtiyar Vahabzadənin bütün türk dünyasının şairi, Vətəninə bağlı bir şair olduğunu vurğulayıb. O, Ümummilli Lider Heydər Əliyevin B.Vahabzadə xəstəxanada olarkən onu ziyarət etməsi və onların dialoqlarından tədbir iştirakçılarına məlumat verib və qeyd edib ki, mərkəzimizin fondunda Xalq şairinə aid lent yazıları da vardır.

Tanınmış şair, M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxananın Fəxri oxucusu Qadir Hüseynov Türkiyədən qonaq gələn yazarlara həsr etdiyi şeirini, şair Aytəkin Mehmanqızı, 225 №-li tam orta məktəbin direktor müavini Zenfira Nusalova B.Vahabzadənin şeirlərini səsləndiriblər. Tədbir iştirakçılarından İlahəxanım Rəşidova Xavər Xəlilinin şeirini, 128 №-li tam orta məktəbin 1-ci sinif şagirdi Tunay Həsənov “Azərbaycan-Türkiyə” şeirini söyləyib.

Esse, inşa və şeir müsabiqələrinin qalibləri Nəzakət Cəfərliyə, Davud Orucluya, İlahə Quluzadəyə, Şahhüseyn İbrahimova, şeir müsabiqəsinin qalibləri Allahverdi Ramazanova, Azərin Quliyevaya, Şücayət Kərimzadəyə, Züleyxa Xudiyevaya, Heydər Əliyevə, Fateh Qədirova diplom və təşəkkürnamələr təqdim edilib.

Tədbirin bədii hissəsində M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxananın Fəxri oxucusu, muğam ustası, xanəndə Maya Cəbrayılova “Çanaqqala Müzəffər” və “Nədən oldu”, Xan Şuşinski adına Ağdam rayon Musiqi Məktəbinin şagirdləri “Tar-kamanım gəl, gəl”, “Heydərbabaya salam”, “Azərbaycanım” mahnılarını və muğamlar ifa ediblər. Onları tarda Famil Məmmədov, kamançada Lalə Əfəndiyeva, qavalda Əziz Mənsimli müşayiət edib.

Türkiyədən təşrif buyuran dəyərli və hörmətli yazarlar – Selvigül Şahin və Süheyla Karacaya Azərbaycan ədəbiyyatını sevən, onu təbliğ etdiyinə görə M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxananın Fəxri oxucusu diplomları təqdim olunub. Azərbaycan muğamını, xalq musiqilərini peşəkar səviyyədə təbliğ etdiklərinə görə Xan Şuşinski adına Ağdam rayon Musiqi Məktəbinin müəllimləri – kamança ifaçısı Lalə Əfəndiyeva, tarzən Famil Məmmədov, qaval ifaçısı Əziz Mənsimli və tanınmış kamança ifaçısı Xətayə Cəfərova, sözügedən musiqi məktəbinin şagirdləri Tunar Əzizov, Fatimə Kərimli, Sübhan Ağazadə və Mətin Cəfərov xalq musiqilərini gözəl ifa etdiklərinə görə təşəkkürnamələrlə təltif olunublar.

Yubiley tədbirində alimlər, şair və yazıçılar, KİV nümayəndələri, ziyalılar və geniş ictimaiyyət nümayəndələri iştirak ediblər.

Tədbirdə Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin 100 illik yubileyinə  həsr olunmuş videoçarx nümayiş olunub. Videoçarx kitabxananın YouTube kanalında yerləşdirilmişdir:

https://www.youtube.com/watch?v=lC5LnmdPuxo&t=54s

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.06.2025)

Günəş yerini dəyişəndən sonra insanlar yerin altında yaşamağa məhkum edilmiş, gələcəyə bəslədikləri ümidlərini elə Günəşlə birgə üfüqün arxasında itirmişdilər. Ancaq insanların itirdiyi tək azadlıq deyildi.

Bu cümlələr ilk oxunuşda təsəvvürümüzdə kino fraqmenti kimi canlansa da yazıçı, tərcüməçi Məmməd Məmmədlinin “Yerdələnin birinci mərtəbəsi” kitabından bir hissədir. Diqqət cəlb edən məqam povestin retrospektiv tərzdə yazılması, hadisələrinin sonunun kitabın əvvəlində öz əksini tapmasıdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, “Yerdələnin birinci mərtəbəsi”nin Azərbaycan Yazıçılar Birliyində keçirilən təqdimat mərasimində Məmməd Məmmədlinin qələm dostları, yazıçılar, mədəniyyət xadimləri iştirak etdilər. Qonaqlar yeni nəşr haqqında fikirlərini bölüşdülər, müəllifin yeni əsərlərinin uğurlu alınmasından, həmçinin mövzu seçimindən və yazı üslubundan söz açdılar. Bildirdilər ki, müəllifin ortaya qoyduğu əsərdə bir az fantasmaqorik, bir az da magik realizmin elementlərindən istifadə olunub.

Təqdimat mərasimində bildirildi ki, kitaba müəllifin retrospektiv tərzdə yazdığı “Axırıncı yol qəhvəxanası” povesti və üç hekayəsi daxil edilib.

Qeyd edək ki, Məmməd Məmmədli “Mən atamı xatırlamıram...”, “Zülmətdən doğan Günəş”, “Ərafın dərin qatlarında” hekayələrinin, həm də “Ay işığı” povest və hekayələr toplusunun ispan dilindən tərcüməsinin müəllifidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.06.2025)

20 iyun 2025-ci il tarixində F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası tərəfindən təşkil olunan “OXU, YARAT, QAZAN!”- Yay Festivalı davam edir. Festivalın “OXU – Kitabların sehrli dünyasına səyahət et!” devizi altında növbəti tədbiri açıq hava şəraitində təşkil olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Kitabxanadan verilən məlumata görə, uşaqların yay tətilində kitab oxumağa marağını artırmaq və onların asudə vaxtlarını mənalı keçirmək məqsədilə açıq havada kitabxana əməkdaşları müxtəlif bədii əsərlər əsasında viktorinalar təşkil ediblər. Uşaqlar həm sevimli əsərlərini xatırlayıb biliklərini nümayiş etdiriblər, həm də yeni qəhrəmanlarla tanış olublar.

Tədbirdə həmçinin, məntiqi düşünməni və yaradıcı yanaşmanı təşviq edən fərqli oyunlar – krossvordlar, söz zənciri və nağıl qəhrəmanları əsasında pantomima ("him-cim") yarışları keçirilib. Uşaqlar təqdim olunan ipucları ilə tanınmış personajları tapmağa çalışaraq əyləniblər.

 “OXU” istiqaməti çərçivəsində keçirilən bu tədbir kitabların sehrli dünyasına maraq oyadaraq uşaqlarda həm mütaliəyə sevgi, həm də ünsiyyət və təqdimetmə bacarıqlarının inkişafına töhfə verib. Festival çərçivəsində bu istiqamətdə silsilə tədbirlərin həyata keçirilməsi davam edəcək.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.06.2025)

Özbəkistanın paytaxtı Daşkənddə Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) III Diaspor Gənclərinin Forumu baş tutub. Forumda TDT-yə üzv ölkələr 1+2 formatında – hər ölkədən 1 rəsmi nümayəndə və 2 diaspor gənci – təmsil olunub.

Forumda Azərbaycandan Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin əməkdaşı Könül Əliyeva və diaspor gəncləri — Qazaxıstandan Raqif Zeynalov, Qırğızıstandan isə Aynur Əsədova iştirak ediblər.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən verilən məlumata görə, Könül Əliyeva çıxışında Azərbaycan və Özbəkistan arasında strateji tərəfdaşlıq münasibətlərindən, eləcə də diaspor sahəsində əməkdaşlığın uğurla inkişafından danışıb. O, 2022-ci ilin dekabrında Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi ilə Özbəkistan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi yanında Millətlərarası Münasibətlər və Xarici Ölkələrlə Dostluq Əlaqələri Komitəsi arasında imzalanan Anlaşma Memorandumunun bu sahədə əməkdaşlıq üçün yeni imkanlar yaratdığını və real nəticələr verdiyini vurğulayıb.

Çıxışdan sonra komitənin Türk Dövlətləri Təşkilatı ilə əməkdaşlığı haqqında videoçarx nümayiş olunub.

Forum çərçivəsində Özbəkistan Respublikasının Millətlərarası Münasibətlər və Xaricdəki Soydaşlar Məsələləri Komitəsinin sədri Kaxraman Sariev ilə görüş keçirilib. Kaxraman Sariev Azərbaycana olan ilk rəsmi səfərindən məmnunluqla bəhs edib.

Daha sonra TDT-nin baş katibinin müavini Ömer Kocamanın və layihə direktoru Ali Çivilerin rəhbərliyi ilə iştirakçılar arasında təcrübə mübadiləsi aparılıb, gələcək əməkdaşlıqlarla bağlı təkliflər irəli sürülüb.

Görüşün sonunda komitə adından Kaxraman Sarievə və TDT-yə xatirə hədiyyələri təqdim olunub.

Forum gənclər üçün ekskursiya ilə yekunlaşıb və yerli telekanallarda geniş işıqlandırılıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.06.2025)

İlqar İsmayılzadə,

fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, AJB və AYB-nin üzvü, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi

İşıq, nur dərhal zülmətin şəkildəyişməsinə səbəb olar, qaranlıqları aydınlığa çıxarar. Amma bəzən qaranlıqlar əbədi olur, bununla belə, onların müəyyən hücrələrində işıq seli, nur damlaları toplaşır.

Bax bu, zülmətdəki işıqdır, zülmətdəki nurdur.

Bu gün -21 iyun 2025-ci il tarixdə Lənkəran şəhərindəki Heydər Əliyev Mərkəzində gözdən əlil şair Samirə Sahibin "Zülmətdəki nur" kitabının təqdimatı keçirildi.

Tədbirdə bölgə yazarları, ziyalılar, məktəb şagirdləri, şairin qələm dostları, qohumları iştirak etdilər.

Mərkəzin direktoru Reyhanə Sadıxova, AYB Lənkəran bölməsinin sədri, yazıçı dramaturq Qafar Cəfərli, LDU-nun professoru Yadulla Ağazadə, filoloq şair Aytəkin Ağazadə, tanınmış ziyalı Ağadadaş Əliyev və digər çıxış edənlər şairin həyat və yaradıcılığı haqqında fikir və düşüncələrini bölüşdülər.

Tədbirdə tanınmış muğam ustası İmanverdi Ağayev və başqa musiqiçilər şairi musiqinin ecazkar dili ilə təbrik etdilər.

Şairin məktəbli şagirdlər tərəfindən səslənən şeirləri tədbir iştirakçıları tərəfindən maraqla qarşılandı.

Sonda Samirə Sahib tədbirin təşkilatçılarına və iştirakçılarına minnətdarlığını bildirdi...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.06.2025)

20 iyun 2025-ci il tarixində Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) və Türkiyə Elmlər Akademiyasının (TÜBA) birgə təşkilatçılığı ilə AMEA-nın Elmi kitabxanasında keçirilən “Azərbaycan və Türkiyə dünya siyasətində” mövzulu beynəlxalq simpoziumda iştirak edib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondundan verilən məlumata görə, Fondun prezidenti xanım Aktotı Raimkulova öz çıxışında Azərbaycan və Türkiyənin ortaq mədəni kodlarına, dövlətçilik ənənələrinə və Türk Dünyasının birliyində oynadığı strateji rola diqqət çəkib.

O vurğulayıb ki, bu simpozium təkcə elmi müzakirə mühiti deyil, eyni zamanda ortaq gələcəyimizi birlikdə formalaşdırmaq üçün mənəvi inkişaf yoludur. Fondun həyata keçirdiyi layihələrin Türk xalqlarını daha sıx birləşdirdiyini qeyd edən xanım Raimkulova, bu birliyin sivilizasiyalararası dialoqda Türk Dünyasına öz sözünü demək imkanı verdiyini bildirib.

Tədbirin açılış mərasimində, həmçinin AMEA-nın prezidenti, akademik İsa Həbibbəyli, TÜBA-nın prezidenti prof., dok. Müzəffər Şəkər, Türkiyə Respublikasının Azərbaycan Respublikasındakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Birol Akgün, Asiya Elmlər Akademiyaları və Cəmiyyətləri Assosiasiyasının (AASSA) prezidenti, TÜBA Beynəlxalq Əlaqələr İşçi Qrupunun sədri prof., dok. Ahmed Nuri Yurdusev iştirak ediblər.

“Azərbaycan və Türkiyə dünya siyasətində” mövzusunda keçirilən beynəlxalq simpozium, iki qardaş ölkənin qlobal arenadakı strateji əməkdaşlığını elmi müstəvidə analiz etməklə yanaşı, Türk dünyasının siyasi birliyinin möhkəmləndirilməsi baxımından da xüsusi əhəmiyyət daşıyır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.06.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Kiminsə haqqına girməyi xoşlamır. Haqqına girdilərsə çəkinmədən özünümüdafiəyə qalxır. Onun qəlbinə yol tapmaq elə də asan məsələ deyil, etimadını qazandınsa əbədi dostun olacaq. Əzmkar, iradəli, emosional və duyğusaldır. Əhval-ruhiyyəsi bir anda dəyişə bilər. Ləzzətli təamlara meyilli olsa da, süfrəsində hazırcavabların, ağıllı adamların olmasını xoşlayır. Dünyagörüşü, mütaliəsi güclü olduğundan bəlağətli, məntiqli danışmağı bacarır. Mübahisə və diskusiyalarda öz bildiyini, inandığını sübut etməsə əl çəkmir. Buna rəğmən həmsöhbətini səbrlə dinləməyi də var. Ürəyi çox yumşaqdır, sevdiklərinə kömək etməyə həmişə hazırdır…

1958-ci ildə Bakı şəhərində dünyaya gəlib. Orta təhsilini 20 nömrəli məktəbdə başa vurub. Sonra beş il Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin fəlsəfə fakültəsində ali təhsil alıb. Daha sonra fəlsəfə elmləri namizədi alimlik dərəcəsinə yiyələnib. Azərbaycanda ilk qeyri-formal ictimai təşkilatlardan biri olan “CƏNGİ” birliyini yaradıb və rəhbərlik edib. Keçən əsrin 80-90-cı illərində Azərbaycan Dövlət Televiziyasında “Ekspromt” və “Çərşənbə axşamı” verilişlərinin, 2006-2007-ci illərdə isə ANS televiziya kanalında “CƏM” ictimai-siyasi tok-şounun müəllifi və aparıcısı olub. 1980-ci illərin əfsanəvi “OZAN” muğam-rok qrupunun yaradıcısı və rəhbəridir. "Şərq-Qərb" Nəşriyyat Evinin yaradaraq bir müddət oranı idarə edib. 2017-ci ildən "1001 kitab" və "Quran nəşrləri" nəşriyyatlarına rəhbərlik edir...

Deyir ki,- “Atam iqtisadçı-jurnalist kimi uzun illər jurnal redaktoru işləyib. Mənim nə vaxtsa onun kimi naşirlik edəcəyimi, əminəm ki, təsəvvür etmirdi. Çünki aradabir kitablar üzərində işləsəm də, nə vaxtsa əsas peşəmin naşirlik olacağını heç mən özüm də ağlıma gətirməzdim. 1996-cı ildə atam vəfat edəndə, mən bank sahibi və “bərkgedən” iş adamı idim... Anam isə naşirliyimə həm şahidlik edib, həm dəstək olub. O, Azərbaycan dili və ədəbiyyatı müəllimi, dilçi-alim olduğuna görə, redaktədə işim çətinə düşəndə, baş məsləhətçim idi. Sağlığında dilçilik üzrə onun iki elmi kitabını nəşr edə bildiyim üçün müəyyən təskinlik tapıram. Evdə üç uşaq olmuşuq. İndiki Hüseyn Cavid prospektində yaşamışıq və üçümüz də 20 nömrəli orta məktəbi bitirmişik. Mən orta məktəbin 4-8-ci siniflərində oxuyanda, həm də 16 nömrəli musiqi məktəbində tar üzrə beşillik təhsil almışam. Ailəmizdə ortancıl övlad olmuşam. Böyük qardaşım iqtisadçı-alim, kiçik bacım qəzet redaktorudur. Budur ki, yazı-pozu işi bizim bir növ ailəvi sənətimizdir”...

Hadisələri dərindən təhlil etməyi bacarır, analitik ağlı ilə ən dolaşıq problemləri həll edə bilir. İqtisadi məsələlərindən yaxşı baş çıxarır, lakin ənənəvi yolla qazanmağa üstünlük verir. Risk etməyi xoşlamır. Keçmişə çox bağlı adamdır, daha doğrusu, mühafizəkardır. Ötən günləri tez-tez xatırlayıb köks ötürür. Məqsədə doğru gedən yolda iradə nümayiş etdirməkdən çəkinmir. Həssaslığı və intellekti onu filosofluqdan əlavə şair-bəstəkar məqamınadək yüksəldə bilib. Piano, gitara, tar musiqi alətlərini mükəmməl dilləndirə bilir. Otuzdan yuxarı musiqinin müəllifidir. Gözəl poeziya nümunələri yaradıb...

Deyir ki,- “Gəldiyim qənaətlərdən birini söyləyəcəm. Tələbə olarkən belə fikirlərimə görə mənə “vulqar materialist” deyirdilər. Vaxtilə, Vladimir Vernadskinin istifadə elədiyi “noosfer” anlayışı, hətta, demək olar, nəzəriyyəsi var idi. Nədir noosfer? Hələ internet dövründən əvvəl, XIX əsrin sonlarında və XX əsrin 1-ci yarısında yaşayıb yaratmış Vernadski deyirdi ki, necə ki, Yer kürəsinin atmosfer, litosfer və digər təbəqələri var, eləcə də noosfer təbəqəsi var. Vernadskiyə görə, noosfer – insanın əldə etdiyi biliklərin Yerin ətrafında əmələ gətirdiyi bir təbəqədir. Məncə, medianı da bu təbəqəyə aid etmək olar. Baxın, məsələn, bu gün biz kompüterimizdə hər hansı bir informasiyanı silirik. Amma o yox olmur. Fizikanın fundamental qanunlarına görə, maddi olan bir şey yox olmur, yalnız başqa formada mövcud olmaqda davam edir. Odur ki, kompüterdə hansısa informasiya neçəsə bit, bayt, geqabayt həcmdə maddi olan bir yeri tutubsa, deməli, o yox ola bilməz. Biz onu kompüterdən silirik, amma o harasa gedir, yox olmur”…

Bəli, bu dünyada heç kim heç zaman yox olmur. Kimisi SƏSə, kimisi SÖZə, kimisi MUSİQİyə, kimisi də TARİXə çevrilir. Haqqında söhbət açdığım Rasim Müzəffərli isə xoşbəxt adamlardandır, nə vaxtsa həm SƏS, həm SÖZ, həm MUSİQİ, həm də TARİX olacaq. Çünki O, əbədiyyətə gedən yolun yolçusudur…

Bu şeiri də o yazıb:

Dəlisov xəzrilər əlindən

Yaralı yelkənim üzüldü.

Qayalar tutmadı əlimdən,

Dalğalar qəsdimə düzüldü.

Bir batmış gəmiyəm, indi mən

Suların altında yatmışam.

Qorxmuram tufandan, küləkdən,

Üzməyin daşını atmışam.

Nələr, nələr üzür qəlbimdə,

Üzməyi bilməyən nə bilər?!

Rəqqaslartək süzür üstümdə

Fəlakət bilməyən gəmilər...

...Bəli, bu gün - iyunun 21-i Rasim Müzəffərlinin növbəti ad günüdür. Yeni yaşı mübarək olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.06.2025)