Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Aprel ayının 24-də Maqsud İbrahimbəyov Yaradıcılıq Mərkəzində Fəlsəfə doktoru Adəm İsmayıl Bakuvinin Rusiyada işıq üzü görmüş “Məhşər Divanı: YALANIN 17 ANI” kitabının təqdimat mərasimi keçirildi.

Öncə görkəmli yazıçı Maqsud İbrahimbəyovun həyat yoldaşı Anna İbrahimbəyova ev sahibəsi qismində qonaqları salamladı, daha sonra Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi Səlim Babillaoğlunun moderatorluğu ilə tədbirə qatılanlar yazıçı və kitab barədə ürək sözlərini söylədilər. 

Millət vəkili Ceyhun Məmmədov, “Ədəbiyyat qəzeti”nin baş redaktoru Azər Turan, keçmiş  səfir Tofiq Zülfüqarov, Ədəbiyyat Fondunun baş direktoru Varis, yazıçı Səyyad Aran, tənqidçi Əsəd Cahangir və digər çıxışçılar bu sənədli romanın bədii məziyyətlərindən, onun ictimai-siyasi əhəmiyyətindən danışdılar. 

Mərasimin bir özəlliyi də əsərin səhnə təcəssümünün nümayişi oldu. 

Quruluşcu rejissor Bəhram Osmanov 15 dəqiqəlik mini-tamaşada kitabın mesajının qonaqlara çatdırılmasına yardımçı oldu. 

Xatırladaq ki, 445 səhifəlik sənədli romanda eyni millətin - erməni millətinin nümayəndəsi olan 17 nəfərə utopik divan qurulur. Klassik məhkəmə formatına uyğun bir qaydada keçirilən Böyük Divanda Zori Balayandan tutmuş, Monte Melkonyana qədər, Qaregin Njdeyə qədər əlləri, qələmləri qana batmış ermənilər müqəssir kürsüsündə əyləşirlər, onlar müxtəlif cinayətlərdə ittiham olunur. Baş Meydanda insanların qarşısında onlara nədə ittiham olunduqları elan edilir. Zəruri hallarda müxtəlif millətlərdən olan ekspertlər, zərərçəkənlər dinlənilir. 

Müəllif obyektivliyi qoruyaraq ittiham edilənlərə də Baş Hakim obrazının dili ilə söz verir. Hər bir fəslin sonunda hər ittiham olunan erməniyə hökm oxunur.

Kitabda həmçinin çoxsaylı ensiklopedik məlumat yer aldığından əsərdən tələbələrdən siyasətçilərə qədər hər kəs yararlana bilər.

Qeyd edək ki, kitabın rəyçiləri filologiya elmləri doktoru, professor Nizami Cəfərov, Xalq yazıçısı Çingiz Abdullayev, tarix elmləri doktoru, professor, AMEA-nın həqiqi üzvü Yaqub Mahmudov və jurnalist, siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, professor Qafar Çaxmaqlıdır. 

Sənədli romanın beynəlxalq rəyçiləri isə İSESCO-nun sabiq baş direktoru, professor Əbdüləziz bin Osman əl-Tüveycri (Səudiyyə Ərəbistanı), tarixçi, professor Kamal Çiçək (Türkiyə) və Vadim Viktoroviç Mixaylovdur (Rusiya).

Tədbirdən sonra müəllif mediaya açıqlama verdi və aşağıdakıları bildirdi: 

“Məhşər Divanı: Yalanın 17 anı” əsəri uzun müddət ərzində ərsəyə gəlib. Kitabın ilk təqdimatı 2022-ci ildə Bakı Kitab Mərkəzində olub. Bu, mənim qan yaddaşıma uşaqlıqdan hopan hadisələrin nəticəsində yazılıb. Bundan sonra uzun illər tarixi araşdırmalardan sonra kitabın yazılmağı ilə bağlı qərar verdim.

Bütün dünyaya məlum olmalıdır ki, erməni terror təşkilatları sayına görə dünyada birinci yerdədir. Ən vacibi isə odur ki, ermənilər ümumiyyətlə, dünya tarixində ən çox terror hadisələri törədən təşkilatların rəhbərləridirlər. Kitabın təqdimatının aprelin 24-də keçirilməsi təsadüfi deyil. Bu gün yalançı erməni soyqırımı günüdür. Kitabda mənfur düşmənlərin iç üzləri göstərilir”.

Nəzərinizə çatdıraq ki, əsərin tezliklə daha 2 dildə - türk və erməni dillərində də çapı nəzərdə tutulur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.04.2024)

MƏRASİMDƏ AZƏRBAYCAN PREZİDENTİ ÇIXIŞ EDİB

Aprelin 24-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və Qırğız Respublikasının Prezidenti Sadır Japarov Bakıda görkəmli qırğız yazıçısı Çingiz Aytmatovun abidəsinin açılış mərasimində iştirak ediblər.

Mərasimdə çıxış edən Prezident İlham Əliyev dedi:

- Möhtərəm Sadır Nurqojoyeviç.

Hörmətli qonaqlar, əziz dostlar.

Bu gün Qırğızıstan ilə Azərbaycan arasında qardaşlıq münasibətləri tarixində əlamətdar gündür. Bu gün qırğız xalqının böyük oğlu Çingiz Aytmatovun abidəsi açılır. Əminəm ki, bu, dostluğumuzun, qardaşlığımızın və birliyimizin daha bir rəmzi olacaq.

Çingiz Aytmatov dünyaşöhrətli yazıçı, həyatı boyu həm Sovet İttifaqı məkanında, həm də dünya miqyasında öz xalqını layiqincə təmsil etmiş qırğız xalqının böyük oğludur.

Azərbaycanda onun yaradıcılığını sevir və fəal vətəndaş mövqeyinə, milli ruhuna və köklərinə sadiqliyinə görə ləyaqətli insan kimi hörmət bəsləyirdilər. Xatirimdədir, o, vəfatından bir az əvvəl Azərbaycana səfər etmişdi və mən onunla görüşmək, bir çox məsələlərdə uzun söhbət aparmaq imkanı əldə etdim. Həmin gün mən onu ehtiram əlaməti olaraq və münasibətlərimizin möhkəmlənməsi işində xidmətlərinə görə Azərbaycan dövlətinin yüksək mükafatı olan “Dostluq” ordeni ilə təltif etdim. O, hər zaman haqq-ədalətin tərəfində olub. Təsadüfi deyil ki, o, təkcə yazıçı kimi deyil, həm də ictimai xadim kimi keçmiş SSRİ məkanında və dünya miqyasında böyük hörmət qazanmış şəxsiyyət idi və onun xatirəsi, əlbəttə ki, qırğız xalqının, bütün qardaş xalqların qəlbində yaşayır.

Mən Qırğızıstanda dövlət səfərində olarkən onun məzarını ziyarət etdim və Azərbaycan xalqının onun xatirəsinə olan dərin ehtiramını bildirdim.

Əlamətdar haldır ki, abidə Qırğızıstan Prezidentinin dövlət səfəri çərçivəsində açılır. Bu gün biz bir çox məsələlər, o cümlədən humanitar əməkdaşlıq məsələləri ilə bağlı çox səmərəli və mühüm danışıqlar apardıq. Bildiyiniz kimi, bu günlərdə Bakıda Qırğızıstan Mədəniyyəti Günləri keçirilir və rəmzi haldır ki, məhz belə təntənəli tədbirlər və dövlət səfəri çərçivəsində Bakı şəhərinin mərkəzi küçələrindən biri olan Azadlıq prospektində biz bu gün bu tədbirdə iştirak edirik.

Mən Azərbaycan və Qırğızıstan xalqlarını bu əlamətdar hadisə münasibətilə təbrik etmək istərdim. Çingiz Aytmatovun Bakıdakı abidəsi bizim birliyimizin, dostluğumuzun və qardaşlığımızın rəmzinə çevriləcək. Həm də demək istərdim, əminəm ki, bütün Türk dünyası öz layiqli nümayəndəsi ilə fəxr edir və əlbəttə, hamımızın təəssüfləndiyimiz yeganə məqam onun dünyasını çox tez dəyişməsidir. Bu, çox gözlənilməz oldu, artıq qeyd etdiyim kimi, mən onunla Bakıda onun vəfatından bir qədər əvvəl, demək olar ki, bir neçə ay əvvəl görüşmüşəm və o, həmişə olduğu kimi, enerji ilə dolu idi və yaxşı görünürdü, öz planlarından danışırdı. 2008-ci il idi, amma mən bu görüşü dünən kimi xatırlayıram.

Hamımızı bir daha təbrik edirəm, bir daha bu xoş sözləri deyirəm, xoş gəlmisiniz, hörmətli cənab Prezident. Əminəm ki, Qırğızıstan ilə Azərbaycanın, xalqlarımızın dostluğu və qardaşlığı əbədi olacaq. Sağ olun.

x x x

Qırğızıstan Prezidenti Sadır Japarov dedi:

- Hörmətli İlham Heydər oğlu.

Hörmətli dostlar. Bu gün biz gözəl Bakı şəhərində böyük bir hadisəni – öz istedadı və insan ruhunu dərindən dərk etmək məharəti ilə dünyamıza işıq salan görkəmli qırğız yazıçısının və bütün türk xalqının oğlunun abidəsinin açılışını qeyd etmək üçün toplaşmışıq.

Qırğızıstan adından Azərbaycan Prezidenti möhtərəm İlham Heydər oğlu Əliyevə ölkəmizə və Çingiz Aytmatova olan ehtiramına görə təşəkkürümü bildirirəm. Bu abidə Çingiz Aytmatovun yaradıcılıq irsinə böyük hörmət və ehtiramın ifadəsidir.

Möhtərəm İlham Heydər oğlu, əziz dostlar, sevindirici haldır ki, Azərbaycan tərəfi ölkələrimiz arasındakı mədəni əlaqələrə böyük diqqət yetirir. Bu, xalqların yaxınlaşması baxımından son dərəcə vacibdir. Çingiz Aytmatovun xatirəsinin əbədiləşdirilməsi münasibətlərimizdə əlamətdar hadisədir. Biz bilirik ki, Çingiz Aytmatov Azərbaycanın böyük dostu idi və onun Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevlə dostluğunu xüsusilə vurğulamaq istərdim. Onların münasibətləri unikal və dayanıqlı idi. Hər iki şəxsiyyət tarixdə silinməz izlər qoyub. Heydər Əliyev onu yazıçı və ziyalı şəxs kimi yüksək qiymətləndirirdi. O deyirdi ki, dünya ədəbiyyatı xəzinəsinə gözəl əsərlər bəxş edən Çingiz Aytmatov həm Qırğızıstanın, həm də bütün Türk dünyasının qürurudur.

Möhtərəm İlham Heydər oğlu, Çingiz Aytmatovun yubileyinin qardaş Azərbaycanda yüksək səviyyədə keçirilməsinə Sizin şəxsi töhfənizi də yüksək qiymətləndiririk. Fərmanınıza əsasən, Çingiz Aytmatov ilk dəfə 2008-ci il fevralın 25-də yüksək “Dostluq” ordeni ilə təltif edilib. Çingiz Torekuloviç, sadəcə, yazıçı deyildi, əsərləri ruhun dərinliklərinə nüfuz edən, bizi həyatın, sevginin, insan taleyinin mənası barədə düşünməyə vadar edən əsl söz dahisi idi. Onun “Cəmilə”, “Ağ gəmi” kimi əsərləri təkcə öz gözəlliyi və müdrikliyi ilə diqqəti cəlb etmir, həm də bizi onun böyük yaradıcılıq istedadına heyran qoyur. Bu abidənin Bakıda ucaldılması Qırğızıstanın və Azərbaycanın qardaş xalqları arasında dərin bağlılığın rəmzidir. Bu, Çingiz Aytmatovun yaradıcılığının hamımızı gözəllik, müdriklik və ahəngdarlıq uğrundakı vahid məqsəd ətrafında birləşdirdiyinin bariz sübutudur. Gənc nəslin ölkələrimizin qarşılıqlı münasibətlərinin tarixini, tarixi şəxsiyyətlərini, Qırğızıstan Respublikası ilə Azərbaycan Respublikası arasında mövcud əməkdaşlıq səviyyəsini əzəldən müəyyən etmiş liderlərin rolunu bilməsi və dərk etməsi çox vacibdir.

İkitərəfli münasibətlər nöqteyi-nəzərindən qeyd etmək istərdim ki, Azərbaycan Prezidentinin Qırğızıstana ilk səfəri 1995-ci ildə Heydər Əliyev tərəfindən, “Manas” dastanının 1000 illik yubileyinin qeyd edilməsi məqsədilə həyata keçirilib. Həmin vaxt o, bu kəlamları demişdi: “Biz bir-birimizi ürəyimizlə hiss edirik və başa düşürük”. Bu qısa, lakin çox təsirli və səmimi ifadə ilə o, Qırğızıstan və Azərbaycanın həqiqətən qardaş xalqlar olduğunu nəzərdə tuturdu. Bu gün açılışına toplaşdığımız abidə hər kəsin böyük yazıçı ilə təmasda ola biləcəyi, xatirəsini ehtiramla yad edəcəyi və yaradıcılığından ruhlana biləcəyi bir yerə çevriləcək. Qoy, bu abidə hər kəsə insan ruhunun əzəmətini və sözün gücünü xatırlatsın.

İcazə verin, bu abidənin yaradılmasına öz enerjisini, istedadını və vaxtını sərf etmiş hər kəsə dərin minnətdarlığımı bildirim. Qoy, bu abidə Çingiz Aytmatovun öz yaradıcılığında çox gözəl əks etdirdiyi dəyərlər ətrafındakı birliyimizin və əbədi bağlılığımızın rəmzi olsun.

Bir daha Azərbaycan tərəfinə səmimi-qəlbdən təşəkkürümü bildirmək və qardaş Azərbaycan xalqına sülh, xoşbəxtlik və firavanlıq arzulamaq istəyirəm. Diqqətinizə görə təşəkkür edirəm.

x x x

Dövlət başçıları Çingiz Aytmatovun abidəsi üzərindən ağ örtüyü götürdülər.

Qeyd edək ki, dünyaşöhrətli yazıçı, qırğız ədəbiyyatının görkəmli nasiri, diplomat və ictimai xadim Çingiz Aytmatovun xatirəsinin əbədiləşdirilməsi məqsədilə Bakıda ucaldılan abidənin eskiz layihələrinin hazırlanması üçün Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2023-cü il iyunun 15-dən iyulun 31-dək heykəltaraşlar arasında açıq müsabiqə elan edilib. Müsabiqəyə ölkəmizin heykəltaraşları tərəfindən 21 əsər təqdim olunub.

Ötən il avqustun 8-də təsdiq olunmuş işlərin dəyərləndirilməsi və müsabiqənin yekun nəticələrinin müəyyən olunması məqsədilə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin nəzdində fəaliyyət göstərən Ekspert Komissiyası tərəfindən qaliblər seçilib. Birinci yerə Xalq rəssamı Natiq Əliyevin hazırladığı eskiz layihəsi layiq görülüb.

Çingiz Aytmatovun bürüncdən hazırlanmış, hündürlüyü 3 metrə yaxın olan heykəlinin çəkisi təqribən 6 tondur. Abidənin önündə Azərbaycan və ingilis dillərində hazırlanan müvafiq məlumat lövhəsi quraşdırılıb.

x x x

Sonra dövlət başçıları Azərbaycan və Qırğızıstanın tanınmış mədəniyyət və incəsənət xadimləri ilə görüşüb söhbət etdilər.

Sonda xatirə şəkli çəkdirildi.

(AzərTAC-ın materialı əsasında)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.04.2024)

Dünən axşam saatlarında Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Heydər Əliyev Mərkəzində Qırğız Mədəniyyəti Günlərinin açılış mərasimi keçirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən  xəbər verir ki, əvvəlcə qonaqlar Heydər Əliyev Mərkəzində Qırğızıstanın dekorativ-tətbiqi və təsviri sənət ustalarının əsərlərindən ibarət sərgi, geyim kolleksiyası və milli mətbəx nümunələri ilə tanış olublar.

Mərasimdə çıxış edən mədəniyyət naziri Adil Kərimli qeyd edib ki, ölkələrimiz müstəqillik qazandıqdan sonra ilk dəfədir ki, Azərbaycanda Qırğız Mədəniyyəti Günləri keçirilir: “İki ölkənin liderlərinin səmimi dostluq münasibətləri son illərdə Azərbaycan ilə Qırğızıstan arasında müxtəlif sahələr üzrə əlaqələrin daha da dərinləşməsinə töhfə verib. Buna misal olaraq, dövlət başçılarının bu gün Bakıda keçirilən görüşləri və görüş zamanı müxtəlif sahələr üzrə imzalanan sənədləri qeyd etmək olar. Eyni zamanda qeyd etmək istərdim ki, Azərbaycan xalqı böyük qırğız yazıçısı Çingiz Aytmatova böyük sevgi ilə yanaşıb. Bu gün Bakıda iki ölkənin liderlərinin iştirakı ilə Çingiz Aytmatovun abidəsinin açılışı olub.

Ulu Öndər Heydər Əliyevin adını daşıyan bu möhtəşəm Mərkəzdə keçirilən Qırğız Mədəniyyəti Günləri çərçivəsində dost xalqın tarixini əks etdirən sərgi ilə tanış olduq. Sabah isə Azərbaycan Milli Kitabxanasında hər iki ölkənin elm və qələm adamlarının görüşü gerçəkləşəcək. Qırğızıstandan gələn mədəniyyət xadimlərinə gözəl təqdimata görə təşəkkür edirəm və bildirmək istəyirəm ki, biz də Qırğızıstanda keçiriləcək Azərbaycan Mədəniyyəti Günlərinə hazırlaşırıq. İnanıram ki, bu tədbirlər hər iki ölkə arasındakı qarşılıqlı əməkdaşlığa töhfə verəcək”.

Qırğız Respublikasının mədəniyyət, informasiya, idman və gənclər siyasəti naziri Altınbek Maksutov deyib ki, mədəniyyət bizə ata- babalarımızdan qalan mirasdır. Biz bu mirası gələcək nəsillərə ötürməliyik: “Azərbaycanda keçirilən Qırğız Mədəniyyəti Günləri xalqlarımız arasında ikitərəfli əməkdaşlığı möhkəmləndirəcək. Müasir Qırğız və Azərbaycan mədəni əlaqələri xalqlarımızı daha da yaxınlaşdıracaq. Xalqlarımız arasındakı münasibətləri geniş və əhatəli inkişaf etdirmək üçün mədəni əməkdaşlıq mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bugünkü əməkdaşlıq gələcəyə nikbin baxmağa şərait yaradır”.

Altınbek Maksutov vurğulayıb ki, xalqlarımızın özünəməxsus tarixi var: “Mədəni müxtəlifliyimizi nümayiş etdirmək üçün həm Azərbaycan, həm də Qırğızıstanın çoxşaxəli imkanları var. İnanıram ki, bu əməkdaşlıq bizi daha da yaxınlaşdıracaq”.

Çıxışlardan sonra qonaq ölkənin incəsənət ustalarının ifasında geniş konsert proqramı təqdim olunub. Qırğızıstan ifaçılarının təqdim etdiyi musiqi və rəqs nömrələri alqışlarla qarşılanıb.

Açılış mərasimində rəsmi şəxslər, hər iki ölkənin mədəniyyət və incəsənət xadimləri, ictimaiyyət nümayəndələri və digər qonaqlar iştirak ediblər.

Qeyd edək ki, ölkəmizdə keçirilən Qırğız Mədəniyyəti Günləri aprelin 26-da başa çatacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.04.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün oxucularımıza gənc şair Habil RzaNurun şeirləri təqdim edilir. 

“Payız axşamüstüsü,

Yorğun ağacların qorxulu yuxusu kimiyəm.

"Ölmək, yaşayanlara qalib gəlməkdir", - deyir içimdəki qoca…”

-həqiqətən də oxumağa dəyər. 

Hər kəs öz qucağı boydadır.

Hər kəs öz uşaqlığından balaca.

Hər kəs elə bilir ki, hər şey belə qalacaq...

Adına yaşamaq deyib, ölümü aldadırlar

Məni son xatırlayan adam.

Məni gözəl xatırla,

Eşidirsən, ay adam?!

Mən Tanrının böyüklüyünü qızımın  kiçikliyində gördüm.

Peşmançılıqla düşmənçilik arasında ilişib qalan o fağır şair mənəm.

Nə adam kimi peşman, nə də adam kimi düşman ola bildim.

Adına ölüm deyib, yuxunu aldadırlar.

Məni son xatırlayan adam,

Məni gözəl xatırla...

*

İflic adamın göz yaşları qədər çarəsizəm,

Nə əllər kömək edir,

Nə də çiyinlər...

Payız axşamüstüsü,

Yorğun ağacların qorxulu yuxusu kimiyəm.

"Ölmək, yaşayanlara qalib gəlməkdir", - deyir içimdəki qoca.

Sultan Süleymanın Mustafa peşmançılığı var ruhumda.

Hərdən insanları o qədər çox sevirəm ki, insan olduqlarını unuduram.

Hərdən də...

Gözəl sevməsən, sevdiyinin gözəl olmasının heç bir mənası yoxdur, - deyirəm!

Tək qalmaq istəyirəm...

Yolunu azan poçtalyon göyərçin narahatlığı...

Bu gün ovum qanlıdır: ovçu rahatlığı...

Mən nə olmaq istəyirəm?

Tək qalmaq istəyirəm...

*

Tapınasan aynalara,

Özündən bir yol keçəsən.

"Necəsən?" deyən olmaya...

Əriyəsən damla-damla, gözündən bir yol keçəsən.

Alnına gözün sataşar.

Alnının tən ortasında,

Tanrı yazı masasında, dərdləri unudub gedib.

Misra-misra hönkürərsən,

Sətir-sətir dərd çəkərsən.

Yavaş-yavaş bu dünyayla öz aranda

Qırış-qırış sədd çəkərsən.

Dən-dən olar qaşın, başın.

Xatirələr çiçəkləyər.

Gözlərinin qarşısında uşaqlığın iməkləyər.

Özün boyda dağ olarsan, çəkməyə ahın tapılmaz.

Bir qohum, yaxın tapılmaz.

Qucaq-qucaq soyuyarsan,

Ocaq-ocaq soyuyarsan.

Paslanar bütün cəftələr, bağlanar bütün qapılar.

Bir də baxıb görərsən ki...

Nə bacın var, nə qardaşın.

Nə getməyə yol tapılar, nə də ki,

Bir yol yoldaşın....

*

Noyabr günəşinə aldanıb çiçəkləyən gilas ağacı kimisən.

Adam qıya da bilmir.

Bir də, bəlkə bu yaz dərərlər, - deyə heç vaxt dərilməyən çiçəklər var.

Hansısa dağın hansısa qayasının dibində solanadək gözləyən.

Bir də, şairlər var...

"Heç vaxt bağışlamaram" deyib, şeirlərdə bağışlayan.

Qarğışları varaqların üzünü qara qoyan şairlər.

Bir də sən varsan...

Küləklərin rəsmini çəkən saçlarına and olsun.

Ana duası ilə güləşən düşmən mərmisi kimi əlacsızam.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.04.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

25 aprel 1957-ci ildə Bakıda dünyaya gəlib. Atası fransız, anası isə ingilis dili müəllimləri olublar. Orta təhsilini başa vurduqdan sonra Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun aktyorluq şöbəsində ali təhsilə yiyələnib. Bir müddət Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında işləyib. 1992–1993-cü illərdə isə Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqında çalışıb. 

Filmlərə çəkilməklə yanaşı, 500-dən artıq bədii filmin dublyajı və səsləndirilməsində fəal iştirak edib. "Azərbaycan kinosunda feminizm", "ABŞ kinosu: 1895–1945-ci illər", "Amerika kino tarixi" kitablarının müəllifidir. Hazırda Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin "Kinoşünaslıq" kafedrasına rəhbərlik edir. Azərbaycan Respublikasının xalq artisti, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüsüdür...

Bəli, bu gün sizə Həmidə Ömərovadan söhbət açmaq istəyirəm. Çox nəcib və mədəni xanımdır. Duyğusal, romantik, xəyalpərvərdir. Xeyli gözəl xüsusiyyətləri var, ünsiyyətdə mehriban, davranışında nəzakətlidir. Ətrafında baş verən hadisələrə həssasdır, ovqatı bir anda dəyişə bilər...

Deyir ki;- “Mən emosiyalarımı, əsəblərimi cilovlayıb daxilimdə yaşamağı bacaran adamam. Amma gənclik illərimdə daha çılğın, daha həssas idim. Yaş artdıqca insan müdrikləşir. Başa düşür ki, qışqırmağın, hay-küy salmağın heç bir mənası yoxdur. Bir də ki, insan ömrünün sonlarına yaxın, onsuz da, başa düşür ki, heç nə bilmir, heç nə öyrənməyib. Təbiət etibarı ilə indi nisbətən sakitləşmişəm. Yəqin ki, bu, danışığımdan da bəlli olur. Çılğın obrazları oynamağı bacarıram. Çünki hər bir insanın daxilində emosiyaları var. Alman filosofu Nitsşe demişkən, hər bir insanın daxilində köpəklər var, vay o günə ki, köpəklər hayqırıb zahirə çıxsınlar. Yaş artdıqca insan ona görə müdrikləşir ki, başı daşdan-daşa dəyir və zaman-zaman həyatdan dərs alır.”

Təxminən 4 yaşı olanda uşaq bağçasında keçirilən yolka şənliyində uşaqlara hədiyyə paylayan Şaxta babanın hədiyyəsindən imtina edib. Bunu görən Şaxta baba: “Qızım, hədiyyəni götür, nə arzu desən, onu da yerinə yetirərəm.”- söyləyib. O da Şaxta babaya deyib ki, hədiyyəni götürürəm, amma bir şərtlə, elə elə ki, atamla anam həmişə bir yerdə- mənim yanımda olsunlar...

“Mən öldüyü günəcən atamı görməmişəm. 1986-cı il idi. Teleqram gəldi… Kinostudiyadan maşın verdilər, yaşı qədər- 59 qərənfil alıb getdim Qazaxa, qəbiri üstünə. Heç kəndə də baş çəkmədim. Onda hələ qardaş və bacılarımı tanımırdım.”- söyləyir...

Özünü ana kimi xoşbəxt hesab etsə də, həyat yoldaşı kimi bədbəxt olduğunu dilə gətirir...

Deyir ki,-  “Gec ailə qurmuşam. Səbəbi də o olub ki, filmlərə çox çəkilirdim. Ailə həyatı qurmağa vaxtım yox idi. Həm də anam məni ərə verməyə tələsmirdi. Anam öz şəxsi həyatından çıxış edərək deyirdi ki, mən getdim, nə oldu ki, sən də gedəsən, nə ola?! 1992-ci ildə kinostudiyada böhran baş verdi, aktyor şöbəsi bağlandı və işsiz qaldıq. Bizə dedilər ki, ərizənizi yazın, iş olanda sizi çağıracağıq. Bir ilə yaxın gözlədim. Həmin məqamda da gələcək həyat yoldaşımla rastlaşdım. Amma o sanki məni görmürdü, yanımdan düz keçirdi. İctimai təşkilatlardan birində sədr müavini idi, hərdən Kinematoqrafçılar İttifaqındakı idarəyə sənədlərə imza atmağa gəlirdi. Mən də yaradıcılıq şöbələrinin müdiri işləyirdim. Nə vaxt sənəd aparırdım, heç başını qaldırıb üzümə baxmırdı, elə deyirdi, filan yerə imza çəkin. O mənə baxmayan yeganə kişi idi. Çalışırdım ki, mənə baxsın, görsün. Onda qarşıma məqsəd qoydum ki, onun diqqətini cəlb edəcəyəm. Amma bu diqqəti cəlb etmək mənə çox baha başa gəldi. Evləndik və bir gün ərim məcbur elədi ki, sənətini atacaqsan. Gör onu nə qədər sevmişəm ki, atdım. Kinonu da, “Retro”nu da atdım. Amma bir il. Bir il dözdüm, sonra dözmədim. Analıq məzuniyyətindəydim deyə, “Retro” verilişini aparmadım. Sonra ərim işlə bağlı xaricə getmişdi. O vaxt bir dəfə “Retro” verilişinə çıxdım. O da qayıdandan sonra bundan xəbər tutdu. Dedi, “sən məndən icazəsiz bunu etməklə bizim xoşbəxtliyimizə son qoydun”. Artıq neçə illərdir ki, mənim ürəyimdə boşluqdur. Və mən bununla çoxdan barışmışam. Mənim kimi adamlar çoxdur. Mən artıq ona, sadəcə, oğlumun atası kimi hörmət edirəm...”

Bir aktrisa kimi isə çox xoşbəxtdir. Ölkənin ən çox sevilən sənət adamlarından biridir. Oynadığı elə bir rol olmayıb ki, tamaşaçılar tərəfindən rəğbətlə qarşılanmasın. Onun yaratdığı obrazların hər biri geniş tamaşaçı kütləsinin yaddaşında yuva qura bilib...

“Bu gün filmlərdə əsasən gənclər yer alır. Bizim çəkildiyimiz dövrdən fərqli olaraq, indiki rejissorlar zamanın nəbzini tutmağa çalışırlar. Lakin onlar  da  tamaşaçını narahat edən mövzulara toxunmalıdırlar. Bizdə rejissorla ssenari müəllifləri arasında bir-birini başa düşməmək problemi var. Ssenarini özününküləşdirsən də ondan uzaqlaşmaq, öz bildiyini çəkmək heç də uğurlu yol deyil. Yapon rejissoru Akira Kurasava Şekspiri ekranlaşdıranda əsərin ruhunu, ideyasını, ab-havasını elə qorumuşdu ki, yapon aktiyorları , aktrisaları oynasalar da, inanırdın ki, bu, Şeksiprdir. Rejissor və ssenarist arasında olan anlaşılmazlıq birinci problemdir. İkinci problem aktyor oyunudur.  Xaricdə məhz aktyor seçimi ilə məşğul olan xüsusi mütəxəssislər var. Hər rolun ruhuna uyğun aktyor seçimi aparılır. Həmçinin, bəzən maraqlı ssenarilər olsa da, onların maraqlı ekran həllini görmürük. Hərdən də əksinə, rejissor maraqlıdır, amma ssenari maraqlı deyil. Bu mənada, bizdə problem hələ çoxdur.”- söyləyir.

Bəli, bu gün - aprelin 25-i növbəti ad gününü qeyd edəcək Xalq artisti Həmidə xanım Ömərova bu gün yaratdığı obrazların taleyi ilə yaşasa da, çox xoşbəxt insandır. Ona görə xoşbəxtdir ki, adı Azərbaycan kino tarixində əbədi yaşayacaq...

Yeni yaşı mübarək!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.04.2024)