“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının sevilən “Güneydən gələn səslər” rubrikasında portalımızın Güney Azərbaycan təmsilçiləri Əli Çağla və Vida Heşməti oxucularımızı güneyli yazarlarımızla hər həftə tanış edirlər. Bu dəfə sizlərə Səid Sadiqifərin şeirləri təqdim edilir.

 

Səid Sadiqifər 1992-ci ildə Ərdəbil şəhərində anadan olmuşdur. Orta məktəbi bitirdikdən sonra Azərbaycan dili və ədəbiyyatına marağını göstərmiş, 2018-ci ildə “Qorxu bələyinə bükülən imgə” adlı sərbəst şeir kitabı çap olunmuşdur. O, həm də nəsr yazarı kimi tanınmışdır. Səid Azərbaycan folkloru, inancları, əski nağılları, tarixi binaları və məkanları haqda çalışmışdır. Onun yazıları Güney Azarbaycanın gündəlik dərgilərində yayımlanmışdır.

 

 

Bu dağların yamacları əvəlik çiləyir

Bu qarların yamacları kəklik gizləyir

Dərənin yəhəri tozanaq salır

Şəhərin qəhəri boğanaq alır.

Gəlin gedir dağdağanların sancısı

An gəlir... Al rəngində

Yan-yörəsi sancı

An gedir... Ay ətrində

Dizləri ağrı.

Dumanların ölümcül çöküşündə

Günortanın havası boğanaq dadı verir

Göylərin gurultusunda

Göbələklərin mübarəkliyini axtarıram

İydə ağacının fatihəsini oxuyan çağ

Xul budaqlardan

Hüzün salxımlanırdı.

Qutsallığını alırdılar

Və baltanın ürəyi döyünürdü.

Günəşçiləri asırdılar

İydəliyin ortasında

Bütün qırmızıçılar,

Armudluqların sarılığına inanmışdılar

Və gecənin çöküşü

Bənövşələrin ölümü

Qaralarla yaraların çəkişimindəydi

Cığırların sonudur yetəcəyimiz

Qumlaqlıqlara baxmadan tikanlıqlar aşmışıq

Adresini sərilən sarılıqlardan aldıq

Yol boyu cərgəni pozmayan sığır quyruqlarından

Onlar qurumuşdular

Biz yanğınlıqlarına baxmadan

Sarılıqlarına dalmışıq.

Özümüzü unutsaq da

Cığırların sonundakı uçurumlara inanmışdıq.

 

***

 

Küçə ayağında duran kilkəli imgə

Qapılar bağrına sürtülən kəhrəba nəğmə

Küçə yarısında gözlərini qoruyur

Çatlaq bir daxma

Gözlərini döngələrdən

Döngələrini özgələrdən

Budur həqiqət,

Kiçicik daxmalar cırığından

Zil gözlərini izləmək

Gizli-gizli süzülmək

Zamanla toqquşmaq

Və yenə də taksilər gecikməsi...

Dağdağan yarılacaqdı,

Bu evin bucağında asılan zaman

Bu yollar ağardı çox

Bu çuxurlar çıxarsızdı çox.

Dəmir qapı yeriklədi cüftəsiz əllərə

Ah...

Gecənin əlləri soyuqdur

Səhərin gözləri mor

Divarlar zəhmimi yaran zaman

Günəşin hökmü ağır

İndi bu iki mərtəbəli damdadır bütün mutluluqlar

Hər şey özətlənir onun dörd bucağında

Kərpiclərindən qopan sıcaqlara

Sığırçınlar intihar edir

Onsuz hırnayırlar

Ona qısqanırlar

Bütün küçədəki yaltaqlar.

 

 

***

 

O qadın, şəvə saçlı

Barmağı üzüklü.

O duyğu, uca boylu

Qaradağ soylu.

O Zunuzlu, ayaqları Xiyovlu

Əlləri dərə yurdlu

Leçəyi bütöv kəpənək

Gözləri Özbək, yanaqları göyçək

O... O... O...

Sevgi nə anlayır yoxsulluğu

Bir acınacaqlı sürgünlüyü

Sevgi nə Gürcü gözəlidir

Nə də Rusiyadakı yaşıl bəbəkli qız.

Sevgi bütün xəyallara dalmaqdır

Ötəri baxış havası

Keçəri tanış mahnısı

Arxadan əsən külək təkin

Notsuz, ritmsiz

Çal ha çağırda...

O içimizdə əsnəyən mizrabsız bağlama

İstər dəniz dibində çalınsın

İstər ucsuz-bucaqsız saraylarda.

O əllərə verilən mahna

Ötüb keçən bir qavqa

Ardınca löhləyən barış sərinliyi

Və bir daha bu qatar da keçəcək.

Saniyələr, dəqiqələr gecikəcək.

Sevgilər qafiləsi duran zaman

Sonra o yenə də durağında olmalı

O yenə də durağında olmalı.

 

 

***

 

Bir qaya, önü sıldırım.

Bir dağ, kölgəsi uçurum.

Ağ çiçək daşı yarmasaydı

Yeddi kəfəni, yeddi saniyədə çürütmüşdüm

Avara sərgərdan...

Yenə də çöllərin göbəyində

Torpaq soyuqluğunu axtarıram

Günəşin gəlinliyini sevmədim

Təpənin sərinliyinə inanıram

Qartal uçuşu

Çaylaqlar qorxu

Yaralı-yaralı sınırlara sarı

Və üzü aşağı enən bir ümid.

Ancaq dərənin suyu qasırğa dadı verir

Nə sahil, nə sərçə,

Nə gec, nə ertə!

Könülsüz sevişdilər

Və qızıl meşənin qələmi qırmızını sevir

Obanın boğanağı ötəri olur

Buludlar sərilincə

Dumanlar damazlıq saxlanılır.

Mən işıqlar keşikçisiyəm

Ucqarlara elçi

Dustaqlara nişanlı

Bir sürgünün son hekayəsini oxuyarkən:

“Döyüşçü yurda dönməyincə

Boz at kişnəməz

Və payız gecəsində,

Armud çiçəkləri sakuraya qısqansa

Mənim sifətimə dolu yağacaq.”

 

***

 

Kələfcələr bətnində göyərmiş çiçək idin

Məndilindən qan qopurdu

Gözlərinə daldıqca

Sözlərinə kədər hopurdu.

Qırmızıları sovuşdurmuşdun

Qaralarla yaralar ortasındaydın,

Bu sən idin, sən...

Min bir gecəni bir saatda gəlmişdin

Gəlişinlə gedişini duymadı zaman

Sən yox idin, yox...

Dörd nala çapırdılar kəhər atlarını

İndi varkən, adını yazdı yaz

Dadını dadmadı qaranquş

Adresini sıçratdı çil sərçə

Bizi ovsununa saldı sazaq

Divarların zəhminə sığındıq

Qırov bağlandıq dağdağan üzərində

Çatlaqlara bağırdıq

Daş bağlasın bu küçəni

Gəlmədi asta gəlişin

Əsmədi əsmər xəbərin

Kecikdi bütün sözcüklər

O küçə tinində yerini boş saxladıq

Tumurcuqlandı mavi həvəsin

Arxamızca su səpməyə tapılmadı ana

Pas bağlandı dilimiz.

Yağdırdılar qızıl gülləni

Yola saldılar qamçılarla

Qandallara əmanət dostum

O gecə sükutunu öpdüm,

Öpdüm dostum...

Səni vurarlar, dizi üstə çökərsən.

Günortası çalınar qara zurna:

Azadlığa ümid, dustaqları unut.

Dustaqlardan xiyabanlara dolayı yol gedir.

Biraz töşkünü dər dostum

Söylə, söylə ki, nələr gəldi başına!

Yox, yox,

Zəhər içkisinə dözümüm yox

Məni burda saxla.

Sərçənin sonu acı olur

Ertənin edamına lənət.

Sarı şəfəqin sarılığına salam,

Dumanın sərtliyinə alqış.

Gəlmədin

Və bizim görüşümüz səhərə qaldı...

 

Qeyd: Orfoqrafiyaya toxunulmamışdır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.02.2023)

 

 

 

 

 

 

Professor Əlibala Məhərrəmzadə “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq”  layihəsini sizlərə təqdim edir. Bu dəfəki mövzumuz  uğurun qazanılmasında kumir, ideal seçmək perspektividir.

 

 

Lap uşaqlıqdan özümüzə ideal, kumir seçir, onun həyat və fəaliyyətini örnək götürürük. Bu, insan olaraq bizim xislətimizdən irəli gəlir. Axı insan xaraktercə daim inkişafa, təkmilləşməyə, kamilliyə meyillidir. Seçdiyi həyat yolunda örnək götürüləsi hansısa bir insana bənzəmək istəyi insanda hədsiz dərəcədə güclü olur. Yeri gəlmişkən, həyatda uğur qazanmağın bir sirri də məhz elə budur: özünə bəhrələnə biləcəyin ideal seçmək!

 

                     

 Mənə «İkinci bir idealın varmı» sualını versələr, təbii ki, düşünmədən bir ad çəkərəm: Uorren Edvard Baffet. Birinci idealım – Heydər Əliyev dünya şöhrətli siyasətçidir, ikinci idealım - Uorren Edvard Baffet isə dünya şöhrətli investordur.

Uorren Baffet hazırda dünyanın ən nüfuzlu və məşhur investorlarından, eləcə də ən varlı şəxslərindən biridir. O «Forbes» jurnalının siyahısına görə 46 milyard dollarlıq sərvəti ilə planetin 3-cü ən varlı adamıdır. 1930-cu ildə amerikalı sahibkar Hovard Beffetin ailəsində dünyaya göz açan, anası yəhudi əsilli Leyla Ştal olan Uorrenin olduqca maraqlı həyat hekayəsi var. O,  artıq 11 yaşında özünü birjada sınayıb, atasından Cities Service Preferred kompaniyasının aksiyalarını almağı xahiş edib. Atası da hər biri 38 dollardan ona 3 aksiya alıb. Baffet aksiyalar azacıq ucuzlaşanda bərk məyus olub, yenidən bahalaşıb 40 dolara yaxınlaşanda isə dərhal onları sataraq 5 dollar qazanıb. Amma bir müddət sonra kompaniyanın aksiyaları 200 dollardan da baha olanda böyük peşmançılıq hissi keçirib. Və məhz həmin anda Baffet qərar qəbul edib ki, daha heç vaxt «atları qovmayacaq», yəni tələsməyəcək.

İlk böyük kapitalı – 10 min dolları o uğurlu bir ideyası sayəsində qazanıb: bərbərxanalarda əyləncəli pinbol oyun avtomatları yerləşdirib. 35 yaşında isə onun hazırkı investisiya kompaniyasının əsasını təşkil edən «Berkshire Hathaway» toxuculuq kompaniyasının səhmlərinin nəzarət paketinə sahib olub.

Bu kitab boyunca mən insanın uğur karyerasında kumirlərlə yanaşı müəllimlərin, valideynlərin də böyük rolundan danışmaqdayam. Elə Baffetin də uğur karyerasında əsas rolu atası ilə yanaşı, tədris aldığı Kolumbiya Universitetindəki müəllimi Bencamin Qrem oynayıb. Baffet özü deyir:

- Mənim həyatımda atamdan sonra ən böyük təsiri olan şəxs Benjamin Qrem olub. Məhz o, məndə fundamental analizin köməyi ilə ağıllı investisiya qoyuluşunun əsaslarını formalaşdırıb.

Baffetin həyatı və karyerasında məni cəlb edən bəzi epizodları oxucularımla böluşmək istəyirəm:

- O, dəbdəbə və təmtəraqdan tam uzaq olan birisidir. Planetin ən varlı adamlarından biri olsa da hələ də ABŞ-ın Nebraska ştatının kiçik Omaxa şəhərində, doğulduğu ikimərtəbəli köhnə bir binada yaşayır. Naharını sadə insanların arasında, fəst-fud yeməkxanalarında edir.

- O, planetin ən xeyirxah adamıdır həm də. 2010-cu ilin iyununda Baffet öz  varidatının təqribən yarısını – 37 milyard dollarını xeyriyyə fondlarına verərək tarixə düşüb.

- Omaxalı «sehirkar» adlanan bu şəxsin digər insanlardan hər bir cəhəti kimi uzunömürlülük sirri (hazırda 88 yaşı var) də tam fərqlidir, burada daim eşitdiyimiz «sağlam həyat tərzi» atributlarından heç birini görə bilməzsiniz. Təsəvvürünüzə gətirin ki, o, gün ərzində 5 banka Coca-cola içir və əminliklə deyir ki, Coca-cola ona gümrah olmağa, özünü yaxşı hiss etməyə kömək edir.

- O, misilsiz gücə və iradəyə malikdir. 2012-ci ildə Baffetdə ikinci dərəcəli prostat vəzi xərçəngi aşkarlanmışdı. Bu, aprel ayında baş vermişdi. Xərçəngi çarəsiz xəstəlik sayırıq. Xüsusən orqanizminin bərpası qeyri-mümkün hesab edilən yaşlı insanlar üçün (həmin vaxt Baffetin 82 (!!!) yaşı var idi) xərçəng xəstəliyindən qurtulmaq ağlasığmazdır. Amma həmin ilin 15 sentyabrında Baffet elan etdi ki, 100 günlük radioterapiya kursunu tam olaraq keçib və artıq tamamilə sağlamdır.

Mən uğur düsturunu açıqladığım kitabımda öz kumirimin məsləhətlərinə də yer ayırmağa borcluyam. Odur ki, növbəti hissədə planetin ən varlı insanının məsləhətlərini mütləq təqdim edəcəyəm.

Sonda onu deyim  ki, mənimçün uğur qazanmağın ən qızıl qaydaları sırasında «fərqlənmək üçün fərqlilərdən nümunə götür» postulatı əvəzsiz yer tutur.

Əziz oxucularım, həyatda uğur qazanmış bütün məşhurların, tanınmışların həyatlarını öyrənin, onlardan bəhrələnin. Mütləq bunun xeyrini görəcəksiniz.

 

  

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.02. 2023)

 

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı 35-ci ildönümünü yaşadığımız Sumqayıt hadisələri barədə publisit Elman Eldaroğlunun yazısını təqdim edir. Sumqayıtlı Elman Eldaroğlu bu hadisələrin canlı şahididir. 

 

 

Onda iyirmi iki yaşım var idi. Yeddi ay olardı ki, sovet ordusu sıralarından təxris olunmuşdum. Sumqayıt Politexnik texnikumunu bitirdikdən sonra əsgəri xidmətimi iki il iki ay Almaniyadakı sovet qoşunlarında keçmişdim. İndiki Azərbaycan Texniki Universitetinin axşam şöbəsində təhsil alırdım. Gündüzlər isə Sumqayıt Superfosfat zavodunun təhcizat şöbəsində çalışırdım. Eyni zamanda "Sosialist Sumqayıtı" qəzetinin ştatdankənar müxbirlərindən biri kimi fəaliyyət göstərirdim...

 

Yaxşı yadımdadır, təqvimdə 27 fevral 1988-ci il idi. Sumqayıt od tutub yanırdı. Alışdırılmış avtomobillərin qara tüstüsü şəhərin üzərində müharibə ab-havası yaratmışdı. Bir qrup insan (sonradan biləcəkdik ki, bunlar maskalanmış ermənilırdir) evlərə soxulur, öz soydaşlarını eyvandan, pəncərədən çölə atır, qadın və qızları zorlayırdılar. Hamı əsəbi, hər kəs təlaş içində idi. İnsanları yayılan şayələr, məkirli çağırışlar idarə edirdi. Necə deyərlər, bütün şəhər ayaqüstə idi...

Təqvim 28 fevral 1988-ci ili göstərirdi.  Şəhərdə baş verən hadisələr hamı kimi məni də sarsıtmışdı. Səhər birtəhər özümü zavoda çatdırıb yenicə işə başlamışdım, hay düşdü ki, ermənilər uşaq bağçalarına girib qadınları zorlayır, uşaqları öldürürlər. Ətrafımda olan gənclər kimi, mən də bir dəmir parçasını qəzetə büküb, özümlə götürdüm və avtobus dayanacağına doğru yürüdüm. Yalan olmasın, bəlkə də zavodun bütün gəncləri orada idi. Nəisə, avtobuslara doluşub şəhərə yola düşdük. Biz şəhərə çatanda sovet əsgərləri qarşımızı kəsib, geriyə qayıtmağımızı tələb etsələr də, özümüzü qaynar nöqtəyə- köhnə avtovaqzalın yanına çatdıra bildik. Məlum oldu ki, yalan məlumat yayılıb. Dünənki hadisələrdən sonra şəhərin bütün ermənilərini klublara, ictimai yerlərə yığıb mühafizə edirlər. 

Tanımadığımız kimlərsə səsgücləndirici vasitəsi ilə elə hey qışqırırdı- “Vurun Əli şiələri, kopəkoğlu rus əsgərləri bizim düşmənlərimizdir, erməniləri müdafiə edirlər. Ermənistanda bir nəfər də olsun azərbaycanlı qalmayıb…”

Əsəblərini cilovlaya bilməyən gənclər əsgərlərə daş atır, şəhəri tərk etmələrini tələb edirdilər. Mən də onların arasında idim. Baş o qədər qarışmışdı ki, bir də gördüm ki, 7-8 rus əsgər məni mühasirəyə alıb. Əlimdəki dəmir parçasını yerə atmağımı tələb edirdilər. Yerə atan kimi onlardan biri avtomatın qundağı ilə burnuma vurdu. Digəri isə hərbi bellə başıma zərbə endirdi, özümü itirdim. Ayılıb gördüm ki, iki əsgər qollarıma girib məni “katalaşka” adlandırılan “KPZ” maşınına qaldırır. Maşın insanlarla doluydu. Burnumdan, başımdan axan qan dayanmaq bilmirdi. Kimisi dəsmal verir, kimisi boynundakı şərfi çıxarıb mənə uzadırdı. Az vaxt keçmişdi ki, bizi Sumqayıt milis şöbəsinə apardılar. Müstəntiqlər dindirəndən sonra şöbənin müvəqqəti təcridxanlarına yerləşdirdilər. Bir gün orada saxlanılandan sonra bizi "Bayıl türməsi"nə apararaq əl izlərimizi götürüb, sağdan, soldan, qarşıdan şəkilimizi çəkdilər və kameralara bölüşdürdülər. 

On dörd gün orada qaldım, sonra əməlimdə heç bir cinayət tərkibi olmadığı üçün məni də yenidən Sumqayıt Milis şöbəsinə gətirib azadlığa buraxdılar. Qalanı acı xatirələrdir...

Artıq o vaxtdan 35 keçir. Təqvimdə 28 fevral 2023-cü ildir. İndi anlayıram ki, o hadisələr KQB-də ssenarisi yazılan, mənfur ermənilərin həyata keçirdiyi faciəvi tamaşa idi. Həmin tamaşa qanlı müharibəyə, on minlərlə soydaşımızın həlak olmasına səbəb oldu…

Allah şəhidlərimizə rəhmət eləsin!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.02.2023)

Dünən Los-Ancelesdə ABŞ Kinoaktyorlar Gildiyası mükafatlarının 29-cu təqdimat mərasimi başa çatıb. «Ədəbiyyat və incəsənət” portalı qazeta.ru-ya istinadən xəbər verir ki, müxtəlif nominasiyalarda fərqlənənlər bunlardır: 

 

Den Kvan və Deniel Şaynertin  “Hər şey hər yerdə və dərhal” tragikomediyası gecənin triumfatoru olub və 4 mükafat qazanıb. Film  ən yaxşı aktyor heyətinə görə heykəlcik qazanıb, həmçinin Mişel Yeo “ən yaxşı aktrisa, Ke Hyui Kvan “Ən yaxşı ikinci plan aktyoru” və Ceym Li Kertis “ən yaxşı ikinci plan aktrisası” fərdi mükafatlara layiq görülüblər. 

“Ən yaxşı kişi aktyor” kateqoriyasında mükafat Darren Aronofskinin “Balina” filmində roluna görə Brendan Frreyzerə təqdim edilib. 

Televiziya serialları kateqoriyalarında ən yaxşı aktyor heyəti mükafatlarına dramatik film “Ağ lotus” və Ebbot ibtidai məktəbi” komediya filmi layiq görülüb.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.02.2023)