Ölkəmizdə Kino ssenarilərini dərc edən bir mətbu orqan, dərgi yoxdur. Ümumən, son illərdə heç dramaturji kitablar da nəşr edilmir. Kinoşünaslıq, kinotənqid sahələri də öz qürub dövrünü yaşayır. Bu da kinomuzun inkişaf strategiyasının ziddinədir.

Hazırda həm Mədəniyyət Nazirliyinin, həm də Kino Agentliyinin reallaşdırmaq istədikləri geniş fəaliyyət spektrində bu nöqsanların aradan götürülməsi də aparıcı rol oynayır.

Bu günlərdə “Elm və təhsil” nəşriyyatı tərəfindən tanınmış kinodramaturq, yazıçı, Azərbaycan Kini Agentliyinin direktoru Orxan Fikrətoğlunun “Kinocizgilər” adlı kitabı işıq üzü gördü.  Kitabda həm tammetrajlı, həm qısametrajlı bədii və sənədli film ssenariləri, ekran həlli üçün uyğunlaşdırılmış qısa hekayələr və novellalar yer alıb.

Oxucularımızın “Kinocizgilər” kitabındakı yazılarla tanışlığı davam edir. Xüsusən, kino sahəsi ilə maraqlananlar üçün, gənc ssenaristlər və rejissorlar üçün düşünürük ki, bu dərclər faydalıdır.

YÜK

Tammetrajlı bədii filmin ssenarisi

Daşkəsən qızıl mədəninin daş tağlı tuneli statik planda monumental abidəni xatırladır.

Pas atmış dəmir relslərin üstüylə tunelin çıxışına doğru gələn qatar sərt döngənin arxasında görünməsə də, səsi eşidilməkdədir.

Gələn qatarın yeli dəmir relslərin kənarında qızaran tənha lalə çiçəyini mazutdan qaralmış torpağa tərəf əyir. Lalənin qəddi əyilsə də, qırılmır.

Tunelin içində yanıb-sönən işıq dəmir relslərin gah üstünə düşüb onları parıldadır, gah da ətrafa yenə zülmət qaranlıq çökür.

Nəhayət, küləyi laləni əymiş üstüaçıq qatar-vaqoncuq da görünür.

Mədən fəhlələri vaqoncuğun içində ayaq üstə dayanıblar. Onlar gecə növbəsindən geriyə, fəhlə baraklarına doğru qayıdırlar.

İri planda yorğun, eyni zamanda sərt fəhlə üzləri görünür. Vaqoncuğun içindəki fəhlələrin arasında Elşad da var. Ancaq onun üzündə canlı insan işığı oynaşır. Digər fəhlələr sankı tunc heykəllərdir. Əyinlərindəki mədənçi geyiminə, üzlərinə, saçlarına hopmuş qızılı tozun altından ancaq kirpiklərinə qədər qızılı rəngə boyanmış diri gözləri görünür.

Elşad əlindəki telefona baxır.

O, ciddi və sərt fəhlələrdən seçilir. Onlardan yaşca da çox kiçikdir. Əsgərlikdən yeni qayıdıb. Əynindəki kiteli də oradan yadigardır.

Yanında dayanmış fəhlə Elşaddan: – Bir xəbər yoxdur? – soruşur.

Elşad “Yox” bildirən hərəkətlə başını yellədir.

Həmin fəhlə: – Pənah Allaha! – deyir.

Vaqoncuq tuneldən gün işığına çıxır.

Vaqoncuğu daşıyan kiçik parovoz fəhlə baraklarının qarşısında dayanır.

Fəhlələr vaqoncuqdan bir-bir düşüb fəhlələr üçün tikilmiş xüsusi baraklara daxil olurlar.

Elşad da vaqoncuqdan düşüb səyyar fəhlə hamamının qapısından içəri keçir.

Elşad tələskənliklə iş paltarlarını soyunub dəhlizdə sıra ilə düzülmüş duş kabinlərdən birinin içinə girir.

Duş kabinlərin arxa divarında göy üzünə açılan iri nəfəsliklər var.

Elşad kranın puçunu burub çiləkdən axan suyun altına girir.

Su Elşadın üzündən, çiyinindən üzüaşağı süzülür.

Elşad suyun altında dayanıb nəfəslikdən görünən göy üzünü görür.

Göyün üzündə pəncərədən və çiləydən axan suyun şırıltısından səsləri eşidilməyən hərbi təyyarələr uçur.

Suyun yaxından eşidilən şırıltılı səsi təyyarələrin səsini Elşad üçün eşidilməz etsə də, göydə yaşanan real gərginlik və hərb xofu onun gözlərində qorxu yaradır...

Elşad kranın puçunu burub suyu bağlayır...

Elşad ayaqları üstə dikəlib nəfəsliyi açır.

Duş kabinin içinə havayla birlikdə təyyarə səsləri də dolur...

Göy üzündə uçan həmin hərbi təyyarələrin birinin içindən sıra ilə paraşütçülər atılır.

Paraşütçülərin göydə açılan paraşütləri uzaqdan ağ çiçəkləri xatırladır...

Paraşütçülərin sonuncusu Xaçbulaq yaylağının arxasındakı Ermənistan dağlarına endikdən sonra Elşad asılqandan asılmış can dəsmalını götürüb duş kabindən çölə çıxır.

***

Elşad sovet dövründən qalma köhnə “QAZ 69” markalı maşınının sükanı arxasındadır. O, işlədiyi Daşkəsən qızıl mədənlərindən Gəncə altında yerləşən qaçqın şəhərciyindəki evinə tərəf gedir.

Maşının radiosundan ənənəvi musiqi səsi gəlir. Qəfil musiqi kəsilir. Xəbərləri oxuyan qızın radiodalğaların xırıltısı altından boğuq səsi eşidilir: “Müdafiə Nazirliyinin verdiyi məlumata görə, müzəffər Azərbaycan Ordusu bu gün axşam saatlarında Ağdam şəhərinə daxil olub. Erməni hərbi birləşmələri şəhəri tərk ediblər. Ağdam Azərbaycan Milli Ordusunun tam nəzarəti altına keçib!”

Elşad eşitdiyi xəbərin həyəcanından maşının əyləcini basır.

Maşın yolun ortasında tükürpədici səs çıxara-çıxara əylənir.

Bir müddət sükandan əlini çəkmədən yerindəcə donub qalır.

Sonra maşının qapısını açıb aşağı enir.

Heç nə ifadə etməyən boş gözləri ilə sanki harasa uzağa baxır...

O, indicə eşitdiyi şad xəbərdən sanki reallığı itirib.

Yolla Azərbaycan və Türkiyə bayraqlarını əllərində tutmuş sərnişinlərlə dolu, müxtəlif markalı maşınlar onun saxladığı maşının sağından və solundan “Qarabağ, Qarabağ!” qışqıra-qışqıra keçib gedirlər.

Elşad bir az toxtayandan sonra yenidən maşına minir.

O, bir müddət sükanın arxasında keyimiş halda oturur.

Əl telefonuna uzun-uzadı gələn zəng səsi sanki onu yuxudan ayıldıb reallığa qaytarır.

Nəhayət, o, yuxudan ayılıbmış kimi, əlini cibinə salıb cib telefonunu çıxarır.

Əlləri əsə-əsə telefonun ekranına baxır.

Telefonun ekranında əlli beş-altmış yaşlı bir kişinin şəkli görünür. Həmin şəkli iri planda biz də görürük. Çalınan zəngdən telefonun titrəməsi ekranda görünən kişinin şəklini də sanki titrədərək canlandırır. Bu qəribə effektdən bircə anlıq ürpənən Elşad tələm-tələsik telefonun düyməsini barmağıyla basıb qulağına tutur.

Elşad ona zəng vurmuş adamı dinləyir.

Sonra: “Sənin də gözün aydın olsun! Yəqin, sabah! Sağ ol... Mən də!” – deyir.

Danışığını bitirsə də, Elşad telefonu hələ bir neçə saniyə qulağından çəkmir.

Sonra nə düşünürsə, telefonu qabaq oturacağın üstünə atıb mühərriki işə salır.

Maşını yerindən tərpədib uzaqdan görünən işıqlara tərəf yol alır...

***

Gəncə altı. Qaçqın şəhərciyi.

Evləri sıra ilə düzülü, tipik qaçqın şəhərciyinin yuxarı nöqtədən ümumi görüntüsü.

Şəhərciyin, demək olar ki, bütün sakinləri çöldədirlər. Tonqallar qalanıb. Küçədə samovarlar qaynadılır. Kabab çəkilir. Sakinlər özləri çaldıqları müxtəlif alətlərin müşayiəti ilə “Yallı” rərsini ifa edirlər.

Uşaqlar hamıdan çox əylənirlər. Əllərində Azərbaycan bayrağı küçə boyu qaçırlar.

Qadınlar iri ləyənlərdən tanımadıqları adamlara belə şərbət paylayırlar.

Sıra ilə düzülmüş evlərin qarşısındakı maşın dayanacağına girib dayanan “QAZ 69” maşını.

Elşad maşından aşağı enir.

Ümumi bağçadan keçib geniş meydana çıxır.

Elşad sevinən insanların arasından yeyin-yeyin keçib evinə doğru gedir.

Bir qoca qarı Elşadın boynuna sarılıb üzündən öpür.

Elşad özü yaşında bir oğlanla əl tutub görüşür.

Nəhayət, düşərgədəki tipik evlərdən birinin qapısını açıb içəri keçir.

 İçəri keçən kimi dəhlizdə oturub onun yolunu gözləyən anasını görür.

Anası Elşadı görən kimi ayağa qalxıb uşaqtək üstünə qaçır.

O, artıq yır-yığış edib. Evlərində olan-qalan nə varsa, dəhlizdəki iki meşin çantaya yığıb. Bayaq Elşadın telefonunun ekranında gördüyümüz yaşlı kişinin böyüdülüb qara ramkaya salınmış şəklini də əlində tutub, yola düşəcəyi anı gözləyir.

 Anası Elşadın boynuna sarılıb hönkür-hönkür ağlayır. Göz yaşlarının arasından fürsət tapıb ağlaya-ağlaya sözlərini də Elşada deyir: – Bütün əşyalarımızı yığmışam. Səni gözləyirəm ki, çıxaq! Bacına zəng vurmuşam. Dedim, gələndə çörək də alsın. Birdən yolda acıyarsan!

Elşad: – Hara gedirik?

Ana: – Ağdama da... Hara gedəcəyik? Hospitala o qədər yaralı gətiriblər ki, bacın iki gecədir evə gəlmir. Ona sənin adından yalan demişəm. Demişəm, Elşad deyir ki, “Ağdama gedirik, tez gəlsin!” Sözümüz bir olsun ha, yalanımı çıxarma!

Elşad bir müddət susur.

Anası Elşadın boynunu buraxıb geri çəkilir. Dəhlizin divarına söykənib sual dolu gözləri ilə oğluna baxır.

Ana: – Getmirik?

Elşad: – Tələsmə, ay ana. Qoy görək hələ nə deyirlər. Oranın işığı, qazı nətərdi? Evimiz dururmu, durmurmu? Erməninin hamısı çıxıbmı?

Ana: – Nə işıq, a bala? Oranın qaranlığı da işıqlıdır. Bəxtin də dəyişəcək orda... görəcəksən. Gedən kimi səni orda evləndirəcəm!

Elşad: – Əvvəl qoy atamı aparıb orda yerbəyer eləyim. Sonra özümüz köçərik!

Ana: – Atanı?

Elşadın anası əlində tutduğu qara ramkadakı şəklə baxır. Şəkildəki kişini biz artıq Elşadın telefonunun ekranında görmüşük.

Elşad: – Ona söz vermişəm. Gözü yoldadır. Burda yeri narahatdır. Oranı istəyir!

Anası gözlərinin yaşını silir: – Bəxtəvar başına! Qafar məndən qabaq gedəcəkmiş Ağdama?

Elşad: – Ay ana!

Ana: – Yemək yeyəcəksən?

Elşad: – Toxam!

Ana qanı qaralmış halda keçib dəhlizin küncündəki kətilə əyləşir.

Başını aşağı salıb susur.

Elşad anasını küsdürdüyünü anlayır. Yaxınlaşıb qarşısında diz üstə oturur.

Başını anasının dizləri üstünə qoyur.

Elşad: – Küsmə, sən Allah... mənə Ağdamdan danış!

Ana başını yuxarı qaldırıb titrəyən əlləri ilə Elşadın saçlarını tumarlamağa başlayır: – Səndən küsmürəm ki, a bala... Allahdan küsürəm... Ağlımla başa düşürəm e, hələ getmək tezdir... ürəyim tələsir.

Elşad: – Elə mənim də!

Qapı açılır.

Elşadın bacısı sevincindən hoppana-hoppana içəri keçir.

Dəhlizdə oturmuş anasını və başını anasının dizləri üstünə qoymuş Elşadı görən kimi qapını belə bağlamadan qaça-qaça anası ilə qardaşına yaxınlaşır.

Elşadın bacısı da dizi üstə döşəməyə oturub başını anasının dizləri üstünə qoyur.

Ana hər iki uşağının saçlarını eyni qayğı ilə tumarlayır.

Elşad: – Bizə Ağdamın nağılını danış!

Elşadın bacısı: – Atamı ilk dəfə məktəbdə gördüyün günün nağılını danış...

Elşadın anası: – Ömrümüz başdan-ayağa nağıldı da elə... daha nə nağıl danışım?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.05.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Paşa Talıblının xatirə yazısını təqdim edir

Böyük şairimiz Abbas Abdullanın (1940-2019) növbəti doğum günü oldu. 

Yaddaşımın bir dövrü vardı ki, o dövr üçün o şəxs bütün şairlərin üstündən xətt çəkmişdi. O təkdi... ayrıca məktəb, ayrıca ədəbi era idi. O həm özü həm də başqasıydı!

Mənim də doğulduğum Kəpənəkçini ədəbiyyat xəritəsinə sala bildi. Sözün hələ də gözəl olduğu yerə qədər ədəbiyyatın ən uzun yolunu getdi.

Çox tanınmışların səsini boğdu.

...O dövr yaddaşımın ilk şairidi. O dövrdə Artur Rembonun "Sərxoş gəmi"sindən düşüb Onun "Sonsuzluğa gedən karvan"ına minənlər çox oldu.

Nobel mükafatı ala bilmədi, çətindi. Bu ödülün yaradıcılığına ekvivalent məbləğdə pul vəsaitini qoya bilməsə də, dünyanı cibinə qoydu... Və bu dünyanı alatoranından, sübhündən tutmuş qara çöldəki qaranlığa qədər təxəyyülündə quracaq ekzotik dünyanın "barısının, damının" tikintisinə xərclədi.

...Şeirlərinə çox bənzəyirdi, ya da əksinə, şerləri elə bil özüydü - sarı gülün sarısı kimi!

“Qəbirdə yatasıyam, üzüm dağlara dağlara” - deyən ədib şairimiz dağların həzz ilə qoşa doğulduğunun fərqində idi, çünki Borçalı dağlarıynan "dost-doğmaca qardaşıydı".

"Üzü dan yerinə"si var, "Ata yurdu" var, "Ağlı-qaralı dünya"sı var... nəyi yoxdu bu Kişinin?

Naxışı gətirmişdi... adını 60-80-ci illər ədəbiyyatımızın gerçək missiyasını çiynində aparan beş kişinin (birinci olmasa da) sırasına yaza bildi...

Naxış demişkən, yadıma Kordova məscidində 1200 sütundan birindəki mərmər naxışlar düşdü... O da sənətin, mədəniyyətin (bizim halda şerin) naxışlarıydı!

..Gəmisinə minə bilmədim, sahildəncə əl eləyə bildim!

..İndi də eləcə xatırlayıram - sarı gülün sarısı kimi!

...Onu tanıyandan sonra bildim ki, niyə şeri kağıza, papiruslara, arxiv künclərinə yazırlar, unudulmuş edamların kölgəsinə yox!

...Ondan danışırdım - Böyük Abbas Abdulladan!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.05.2024)

Bu dəfə "Sevdiyin şeiri gəl mənə söylə" rubrikasının qonağı şair, ədəbiyyatşünas, tənqidçi və tələbələrin sevimli müəllimi , filologiya elmləri doktoru, dosent Təranə Turan Rəhimlidir.

-Xoş gördük, əziz müəllimimiz, sevimli şairimiz.

Hər mühazirənizdə Ədəbiyyatı -  müsbət obrazları bizlərə necə sevdirirdinizsə, illər keçməsinə baxmayaraq, o anlarda duyduğumuz hisslər indi də tər çiçəklər kimi təravətlidir. Poeziyaya olan sevginiz isə misralarınızda əksini tapmışdır. 

Poeziya qapıları bizə açılarkən ruhumuzu ayrı bir aləmdə hiss edirik, duyğularımız sanki dilə gəlib danışır.

Əziz Təranə xanım, sualımızı şərti olaraq Sizə ünvanlayıram. Elə bu an üçün 

"Sevdiyin şeiri gəl mənə söylə" - desək, unudulmaz müəllimimiz bizə hansı şeiri söyləyər?

- Xoş gördük, dəyərli və istedadlı tələbəm!  Ədəbiyyatı sevməmək, sevdirməmək mümkün deyil. Luis Landero deyirdi ki, uşaqlıq xoşbəxtlikdir, yeniyetməlik sevgidir, ömrün qalanı isə ədəbiyyatdır. Yəni, uşaqlıq və yeniyetməlik çox tez ötüb keçdiyinə görə əsas həyatımız ədəbiyyatdır, həyatı isə sevməklə yanaşı, sevdirmək də vacibdir. 

Mən dəfələrlə müsahibələrimdə demişəm ki, şeir ovqatın məhsuludur. Əslində təkcə şeirin yaranması yox, oxunması, qeyri-ixtiyarı yada düşüb söylənməsi də ovqatla bağlıdır. Ömrün dar məqamlarında, Allahın məni unutduğunu düşündüyüm çox çətin günlərimdə özümdən asılı olmadan Vaqif Səmədoğlunun "Mən burdayam, İlahi"  kəlməsi dilimə gəlib, öz-özümə şairin  "Bəlkə, dualarımı yolda vururlar?" şeirini pıçıldamışam.  Yaxud, özümdən  küsəndə, "özümdən yıxılanda"  Ramiz Rövşənin "Yıxılıram" şeiri yadıma düşüb. Hər bahar Nüsrət Kəsəmənlinin "Yasəmən" şeirini ən az bir dəfə pıçıldayıram: "Sən çiçək aç, dərəcəklər, yasəmən". İndi... bu günün ovqatı mərhum şairimiz, həyatdan çox gənc köçüb getmiş istedadlı dostumuz Hamlet Kazımoğlunun şeirinə köklənib:

MƏN AZADLIĞAM, SƏN - BAYRAQ

Gülüm, azadlıqdan məstəm,

Tut əlimdən ötüb gedək.

Uzun donlu bayraqların

Ətəyindən öpüb gedək.

Gözüm qanlı üfüqlərdə,

İçimdən sonsuzluq keçir.

Göz yaşı qurtuluş deyil,

İçindən qansızlıq keçir.

Mən azadlığam sən – Bayraq,

Gülüm, dərdimiz tən qalsın.

Gəl, ikimiz qucaqlaşaq,

Vətən elə Vətən qalsın!..

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.05.2024)

Təqdim edir: Əli Çağla, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan təmsilçisi

PAY-BÖLÜŞ ETDİ

Sənsiz hələdir ölkəmi xan pay-bölüş etdi!

Sənsiz o keçən günlərə, qan pay-bölüş etdi!

İllərdir ötən yazları göz-göz dolanırdım,

Dur gəl ki, bu gözləri güman pay-bölüş etdi!

Gəl nisgil axır sağ qələmin sol yanağından,

Solğun bu vərəqləri, roman pay-bölüş etdi!

Duyğum da günəş gözləməsindən cana gəldi,

Şerimsə hecalarda, saman pay-bölüş etdi!

Mən səndən üzüldüm giləmin qarğışı üstə,

Neylim axı yaz, dərdə uman pay-bölüş etdi!

Saçlar da payız tək sözümə soldu, saraldı,

Yaz yollara, sevgim də yalan pay-bölüş etdi!

Qaldım dəxi mənsiz necə dözdün yuxularda?!

Gəl gör necə bu ölkəmi xan pay-bölüş etdi!

URMU GÖLÜ

Vətənin bayrağı qan güllələşir Urmu Gölü.

Şəhid addımlarıma pillələşir Urmu Gölü.

Hələ qançıl yaramın qasnağı daşdan göyərir,

Leşimin üstə köpəklər güləşir Urmu Gölü.

Yenidən dur Sarı tel oxşamasın çal yarama,

Saramın saçlarına qan bələşir Urmu Gölü.

Qoymayın güllərimin bağrına dağ çəksinlər,

Bu yaşıllıqlarıma, sillələşir Urmu Gölü.

Tozanaqlaşdı qünutlarla solan əşhədimiz,

Budu yurdumda günəş kölgələşir, Urmu Gölü.

Hələdir yol sulayır göz-göz olan taxçalarım,

Günəşin gəlməsinə çillələşir Urmu Gölü.

Bu könülsüz qara qarğışlara heç ağlamayın,

Vətənin bayrağı qan güllələşir Urmu Gölü.

AĞLADIM BU AXŞAM

Sənə dalğalı gözümlə pinar ağladım bu axşam.

Ürəyimlə bağça-bağça çinar ağladım bu axşam.

Nəyimə gərək açılsın tozanaqlı yollarım, ah...

Baş açan sıxıntılarla nə var ağladım bu axşam.

Dağa bağlı olmuşamsa, daşı könlümə döşəndim,

Sənə bir qucaq hay ilə havar ağladım bu axşam.

Yenə çırpınar yolunda ovucum qünutlu hər gün,

Dilə bağlı əşhədim də məzar ağladım bu axşam.

Dolaşıq düşübdü yollar dura bilmirəm diz üstə,

Sənə gör nə boyda yanmış zumar ağladım bu axşam.

Hələ ayrılıq əlindən baş alıb gedir bu şerim,

Baxısan nə dağlı-dağlı, xumar ağladım bu axşam.

Daha gözlərim su içmir, gələsən butaqlaşam mən,

Sənə dalğalı gözümlə pinar ağladım bu axşam.

BAĞRIMDA SƏNƏ

Bir qəzəl doğmuşam axşam, gecə bağrımda sənə.

Günəşi saxlamışam gizlicə bağrımda sənə.

Mən keçən günlərimi payladım ay sevdicəyim,

İndi ulduz dərirəm bax necə bağrımda sənə?!

Boyludur bağçamızın gülləri sənsiz payıza,

Baharı oxşayıram nazlıca bağrımda sənə.

Sənə, sənsiz darıxır gözlərimin nargiləsi,

Çalıram duyğuları sazlıca bağrımda sənə.

Sən günəşlənmiş adımsan adının qurbanı mən,

Odu könlüm uduzub bir heçə bağrımda sənə.

Gəl yenə gül bitirək sevgimizin bağrına biz,

Qoyma kol-kos göyərə sevgicə bağrımda sənə.

Kimsə yağmaz belə artıq giləsin dəftərinə,

Bir qəzəl doğmuşam axşam bağrımda sənə.

OLDUM

Dur gəl bu yetim duyğulara mən qapaz oldum,

Səssizcə bahar könlümə qış, qış ayaz oldum.

Oxlandı günəş zirvəsi tel-tel yaralandım,

Yoxsa ki, Saram könlünə sel-sel Araz oldum.

İl ötdüsə, ay ötdü budaqlar tək ələndim,

Saçlar önünə gözdən iraq qar, bəyaz oldum.

Bayquş yuxusuydu deməli gəldi bu axşam,

Sinsitdi qapı, pəncərəmi oxşamaz oldum.

Neylim ki, daha güllərimiz soldu, saraldı,

Bəlkə bu yalan bağçamıza təkcə yaz oldum.

Mən dağdan uca çənli dumanlar günəş idim,

Qar-qat əridimsə, qoluna dəstəmaz oldum.

İllərdi çiçəklər yarası burda sağalmır,

Dur gəl bu yetim duyğulara mən qapaz oldum.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.05.2024)

İntiqam Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Mərkəzi Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində olan və mənim rəhbərlik etdiyim Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin 25 illik yubileyi TÜRKSOY-un baş ofisində qeyd olundu. 

Türkiyənin paytaxtı Ankara şəhərində TÜRKSOY-un konfrans salonunda baş tutan yubiley törəninin açılış nitqini söyləyən TÜRKSOY -un baş katibi Sultan Rayev TÜRKSOY-un qurulduğu 1993-cü ildən bu günümüzə qədər Türk dünyasının mədəniyyətinin və sənətinin təbliğ olunması üçün fəaliyyət göstərdiyini vurğulayaraq, hər il üzv ölkələrin yazarları tərəfindən qələmə alınan önəmli əsərlərin qardaş dillərə uyğunlaşdırılaraq çap olunmasını təmin etdiyini, TÜRKSOY-un Türk dünyası yazarlarını bir platforma ətrafında birləşdirmə özəlliyini daşıdığını vurğuladı.

"Bu fəaliyyətlər nəticəsində Türk dünyası bir çox önəmli yazarı tanıma fürsəti tapmış, yazarlarımız Anadolunu Ata torpaqları ilə qovuşdurmuş, qədim mədəniyyətimizin əsintiləri oxuculara qovuşmuşdur,” - deyə fikrini əsaslandırdı. 

Çıxışının davamında Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin mərkəzi qardaş ölkə Azərbaycanda olsa da mənəvi mərkəzinin Ankara olduğunu bildirən Rayev "Birliyin qurulduğu gündən bu yana 50-dən çox əsərin çap olunmasına vəsilə olması, ədəbi-mədəni fəaliyyətlərdə və önəmli tədbirlərdə aktiv olması təqdir olunmalı haldır" dedi. 

Yubiley tədbirində çıxış edən Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin Məsləhət Şurasının üzvü Dr. Şəmsəddin Kuzəçi dedi: “DGTYB olaraq təkcə Türkiyədən 20-ə yaxın kitab çap etdik, 35 şair və yazıçıya Türk dünyasına xidmət ödülü verdik. Türkiyənin bir çox tədbirlərində yer aldıq”.

Şəmsəddin Kuzəçi “2000-ci ildə Fizuli şeir yarışması ilə Türk Dünyası Şeir şöləni təşkil etdik” deyərək, çıxışını TÜRKSOY -a təşəkkür etməklə yekunlaşdırdı. 

Çıxış üçün söz alan DGTYB-nin qurucu-başqanı, Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin Mədəniyyət komitəsinin eksperti Əkbər Qoşalı göstərmiş olduğu qonaqpərvərlik üçün TÜRKSOY-a və Sultan Rayevə təşəkkür edərək, Türk dünyasına 25 il müddətində xidmət etmiş DGTYB-nin bundan sonra da geniş fəaliyyətinə davam edəcəyinə inamını ifadə etdi. 

Əkbər Qoşalı çıxışının davamında Türkiyənin dünyadakı bütün türklərin vətəni olduğu kimi, TÜRKSOY-un da Türk dünyasının bütün mədəniyyət xadimlərinin öz evi olduğunu bildirdi. 25 illiyin bir bitmə yox başlanğıc olduğunu qeyd edərək, DGTYB -nin fəaliyyətinin davam edəcəyini, yeni nəsillərin təşkilatı daha da irəliyə aparacağını söylədi. 

Daha sonra DGTYB başqanı olaraq mən söz aldım, çıxışımda 25 illik yubiley törəninin TÜRKSOY-un mərkəzi ofisində keçirilməsini əlamətdar hadisə kimi qeyd etdim.  Bütün türk coğrafiyalarından olan üzvlərlə fəaliyyətin davam edəcəyini, Türk dünyasını əhatə edəcək layihələrin davamlı olacağını söylədim.  TÜRKSOY-un bu kimi tədbirlərə ev sahibliyi etməklə Türk dünyası üçün bir mədəni körpü təmin etdiyini vurğuladım. 

Toplantıda söz alan DGTYB-nin Məsləhət Şurasının üzvü, professor Rəsmiyyə Sabir isə 25 il öncə heç bir maddi imkan olmadan sadəcə sevgi ilə yola çıxan birliyin bu keçən zaman ərzində qət elədiyi yolun təqdirəlayiq olduğunu söylədi.  O təşkilatın davamlı fəaliyyətinin hələ çox əlamətdar günlərə vəsilə olacağına inamını ifadə edərək, dahi şair Hüseyn Cavidin "Turana qılıncdan daha kəskin ulu qüvvət, Yalnız mədəniyyət, mədəniyyət, mədəniyyət" misraları ilə çıxışını yekunlaşdırdı. 

Toplantının panel bölümündə söz alan Avrasya Yazarlar Birliyinin başqanı Yaqub Öməroğlu Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin fəaliyyətinin çox ürəkaçan olduğunu bildirdi.  O təşkilatın fəaliyyətini mütəmadi izlədiyini, görülən işlərin Türk dünyası üçün önəmli olduğunu bildirdi. 

Kitab təqdimatı panelində Rəsmiyyə Sabirin "Yerlə göy arasında", Əkbər Qoşalının "Altaylardan qopan atlar", Şəmsəddin Kuzeçinin "Şeirlərim", bəndənizin "Adını çəkirəm" kitabları təqdim olundu. 

DGTYB və yeni çıxan kitablar haqqında Avrasiya Yazarlar Birliyinin başqanı dr.  Yaqub Öməroğlu, Dünya Söz Akademiyası başqanı Prof. Dr. Hayrettin İvgin və keçmiş millət vəkili, şair Mehmet Atilla Maraş düşüncələrini bölüşdülər. 

Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin 25 illik yubileyi münasibətilə TÜRKSOY baş katibi Sultan Rayevə,  baş katibin yardımçısı Sait Yusufa, Avrasiya Yazarlar Birliyinin başqanı Yaqub Öməroğluna və Hayrettin İvginə "25 illik" yubiley medalı təqdim olundu. 

Bundan əlavə TÜRKSOY-un Türkdilli topluluqlar ilə əlaqələr departamentinin müdiri dr. Cavid Mövsümlüyə  Xidmət plaketi təqdim olundu. 

Bundan əlavə TÜRKSOY-un Baş katibi Sultan Rayev tərəfindən Dr. Şəmsəddin Kuzəçi, prof.dr Rəsmiyyə Sabir, Əkbər Qoşalı, bəndəniz və Murad Toylu TÜRKSOY-un 30 illik yubiley medalları ilə təltig olunduq. 

Tədbirə sənətçi Kaya Kuzunun ifası və kollektiv foto ilə yekun vuruldu.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.05.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Ümumilli lider Heydər Əliyevin 101, Naxçıvan Muxtar Respublikasının 100 illiyinə həsr olunan “Bookfest”  Naxçıvan Kitab Sərgisi başa çatdı. 11 mayadək Naxçıvan şəhərindəki Saat Meydanında davam edən  sərgidə tanınmış şair və yazıçılar iştirak etdi və maraqlı mövzularda çıxışlar oldu. 

Naxçıvan Muxtar Respublikasında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətli nümayəndəliyinin dəstəyi, Naxçıvan Şəhər İcra Hakimiyyəti, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi və ˝ TEAS Press˝  Nəşriyyat evinin təşkilatçılığı ilə baş tutan kitab bayramında dörd gün ərizndə müxtəlif istiqamətlərdə maarifləndirmə aksiyaları keçirildi, uşaqlar üçün əylənərək öyrənmək imkanı verildi.

İlk günlərdə yazıçı və kouç Elçin Əzimlinin, şair Raqif Raufoğlunun, uşaq yazıçısı Mürşüd İsmayılzadənin, növbəti günlərdə isə Varisin, Elxan Elatlının, Aqşin Yeniseyin, Zahid Xəlilin, Aysel Şıxlının maraqla qarşılanan görüşləri oldu, imza saatları, panel müzakirələri keçirildi. 

Təşkilatçı - “TEAS Press˝  Nəşriyyat evi kitab bayramını hüdudsuz etdi, Naxçıvan Qarışıq Cəzaçəkmə Müəssisəsinə yollanan nəşriyyat əməkdaşları və yazarlar məhbuslara kitab hədiyyələri apardılar. 

“Bookfest”in daha bir maraqlı anı Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Naxçıvan Muxtar Respublikasındakı səlahiyyətli nümayəndəsi Fuad Nəcəflinin sərgiyə baş çəkməsi, yazarlarla görüşməsi, stendlərlə tanış olması oldu. 

“APF Group” MMC, “Ləzzət Qrup” MMC, “Güvən İnşaat”, “Sürət Kargo”, və “İbesta” nun sponsorluğu, “Azərtac” Dövlət İnformasiya Agentliyinin, Naxçıvan Dövlət Televiziyasının, Real TV, “Şərq qapısı” qəzetinin, “Nuhçıxan” və “Report” İnformasiya agentliklərinin media tərəfdaşlığı ilə keçirilən kitab sərgisi həqiqətən də əsl bayrama çevrildi. 

Naxçıvan şəhər uşaq musiqi, incəsənət və bədii sənətkarlıq məktəblərinin şagird və müəllim kollektivinin, Naxçıvan Dövlət Filarmoniyasının yaradıcı kollektivlərinin ifasında konsert proqramıları, gənclərin sevimlisi ˝Tufan Band˝ ın çıxışı “Bookfest ˝i daha da rəngarəng etdi. 

Bir sözlə, Naxçıvanda kitab bayramı baş tutdu! 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.05.2024)

“Ulduz" aylıq ədəbiyyat dərgisi və AYB Ədəbiyyat Fondunun unudulmaz Xalq şairi Vaqif Səmədoğlunun 85 illik yubileyinə həsr edilmiş,  35 yaşa qədər qələm adamları  arasında keçirdiyi poeziya müsabiqəsinin  ilkin seçiminin uzun siyahısı, bildiyiniz kimi, bir neçə gün öncə açıqlanıb. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı müsabiqənin Təşkilat Komitəsinə müraciət edərək tam dəqiqləşdikdən sonra siyahını təqdim edir. 

1.Nuranə Təbriz

2.Təvəkkül Boysunar

3.Kərəm Əlizadə

4.Günel Cəlilqızı

5.Cavid Qasımov

6.Eminquey

7.Seyidəli Sübhi

8.Rüfət Tağıyev

9.Elçin Məhərrəm

10.Ceyhun Ötkəm

11.Rəvan Cavid

12.Vüsal Yurdoğlu

13.Gülay Tahirli

14.Tural Turan

15.Allahşükür Ağa

16.  Pərviz Qurbanlı

17. Ceyhunə Mehman

18.Nicat Hunalp

19.Rəşad Nağı Mustafa

20.İntiqam Yaşar

21.El Roman

22.Tural Cəfərli

23.Saday Saib (Əlizadə)

24.Nigar Arif 

25.Kərəm Aydın

26.Nemət Tahir

27.Şəlalə Adilqızı

28.Elçin Nur

29.Gülnar Taclı

30.Cavid Babayev

Qeyd edək ki,  uzun siyahıdan sonra qısa siyahı, daha sonra qaliblər elan ediləcək. Qaliblərin mükafatlandırılmasının böyük şairin yubileyinə qədər həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur.

Təşkilati dəstək : "Kəpəz hospital".

İnformasiya dəstəyi: "Ədəbiyyat və İncəsənət" portalı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.05.2024)

Möhtəşəm mədəniyyət hadisəsinə çevrilən “Xarıbülbül” Beynəlxalq Musiqi Festivalında Azərbaycanla yanaşı Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, İndoneziya, İran, Qazaxıstan, Qətər, Qvineya, Mərakeş, Özbəkistan və Türkiyə təmsil olunurdu. 

Cıdır düzündə qurulmuş səhnədə, açıq səma altında təqdim olunan konsert proqramlarında müxtəlif ölkələrdən tanınmış ifaçılarla yanaşı, musiqi qrupları, rəqs kollektivləri də çıxış edirdilər. 

Festivalın iştirakçılarından AzərTAC əmıkdaşları müsahibə almışlar və çox maraqlı məqanlara toxunulmuşdur. 

Məsələn, qardaş Özbəkistandan gəlmiş “Abbos” qrupunun yaradıcısı Abbos Qasımov artıq 3-cü dəfədir ki, Azərbaycanda olduğunu söyləyib. 

2015-ci ildə Şəkidə beynəlxalq zərb alətləri festivalında iştirak etdiyini xatırladan qrupun rəhbəri deyib ki, elə həmin vaxtdan onda Azərbaycan milli musiqisinə böyük maraq yaranıb. Şuşaya ilk dəfə gəldiyini məmnunluqla dilə gətirən həmsöhbətimiz deyib ki, burada füsunkar təbiət qoynunda çıxış etməsi ona xüsusi zövq verib.

“Abbos” qrupunu 1998-ci ildə yaratdığını söyləyən A.Qasımov dünyada bir çox beynəlxalq festivallarda uğurla çıxış etdiklərini söyləyib. Onun sözlərinə görə, bu sırada Şuşada keçirilən festival xüsusi yer tutur.

İndoneziyanın “Sendja Community” qrupu da festivalda öz milli musiqi nömrələri ilə çıxış edib. Qrupun üzvü Fariz bin Daniali 

Azərbaycana gəlməsindən və belə beynəlxalq festivalda iştirak etməsindən məmnunluğunu bildirib. O deyib: “Biz İndoneziyadan olan böyük icmayıq. İlk dəfədir ki, Azərbaycanda çıxış edirik.

Azərbaycanda dinlədiyim musiqi əsərləri çox gözəldir. Burada olarkən Şuşa haqqında da geniş məlumat əldə etdik. Öyrəndik ki, bu qədim diyar böyük musiqiçilərin vətənidir. Xüsusilə buranın mənzərəsi heyrətamizdir. Ölkənizlə bağlı maraqlı mədəni təəssüratlarım var. Qismət olarsa, yenə də gəlib böyük məmnunluqla Azərbaycanda keçirilən festivallarda iştirak edərik”.

Özbəkistanın “Navbahor” Mahnı və Rəqs Ansamblının solisti Şerzod Kenjebaev 

isə xalqımızın qonaqpərvərliyini yüksək dəyərləndirib.

“Belə möhtəşəm dağları ilk dəfə Şuşada görürəm. Bu yerlərin çox füsunkar təbiəti var. Bu gözəlliyi sözlə ifadə etmək çox çətindir”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib. O qeyd edib ki, “Xarıbülbül” Beynəlxalq Musiqi Festivalı iştirakçılara digər xalqların da adət-ənənələri ilə yaxından tanış olmaq imkanı yaradıb: “Burada olarkən Azərbaycanın qədim “Yallı” rəqsini də öyrənmək imkanımız oldu”. Azərbaycan və Özbəkistan xalqlarının qardaş olduğunu söyləyən rəqqas deyib ki, bu qardaşlığın əbədi olması üçün birlikdə çalışmaq lazımdır.

Qeyd edək ki, hər bir əcnəbi iştirakçı festival haqqında, ölkəmiz barədə ağızdolusu danışır. Onlar burada çox doğma, əziz adamları kimi qarşılanıb qəbul edilirlər. Çünki xalqımız hər zaman öz qonaqpərvərliyi ilə seçilib, fərqlənib. Bunu onların hər biri ayrı-ayrılıqda xüsusilə qeyd edirlər. Bu da bizə dünyada yeni dostlar qazandırır. Bütün bunlar bir daha göstərər ki, qarşıdakı illərdə festivalda iştirak edəcək qonaqların sayı, sözsüz ki, artacaq. Çünki illər ötdükcə “Xarıbülbül”ün sorağı dünyaya daha geniş yayılır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.05.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

11-12 may 2024-cü il tarixlərində İsveçin Malmö şəhərində 68-ci Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi başa çatdı. Onun nəticələri barədə danışaq. Canlı yayımla yəqin ki, çoxunuz yarışmanı seyr etdiniz. Amma mən efirdən kənarda baş verənləri də sizlərə çatdırmaq istəyirəm.

Əvvəla ondan başlayaq ki, səsvermənin nəticələrinə görə, Azərbaycanın yarışmadakı təmsilçiləri Fahree və İlkin Dövlətov mübarizəni yarımfinalda dayandırdılar. Bu sayaq uğursuzluğa son illərdə ilk dəfə məruz qalırdıq, belə ki, ardıcıl olaraq ölkə təmsilçilərimizi finalda görməyə alışmışdıq. Təəssüf ki, düşmən ölkə finala adladı, bizsə yox.

Davam edək.

2024 Avroviziya finalında 25 ölkə iştirak edirdi. Yarış günü Hollandiyadan olan Yost Klein diskvalifikasiya edildi. Sənətçi çəkiliş qrupunun xanım üzvünə qarşı nalayiq hərəkətlər etdiyi səbəbindən bu cür cəzalandırıldı.

Final günü bukmeykerlər Xorvatiyadan olan Baby Lasagna-nın qələbəsini proqnozlaşdırdılar. Bukmekerlər israilli eden Qolanı ikinci, İsveçrəli Nemonu isə üçüncü yerə qoymuşdular. Bukmekerlər 2018-ci ildən bəri ilk dəfə qalibi seçməkdə səhv etdilər. Gözəl performans göstərsə də xorvat qalib ola bilmədi.

İsrailin 20 yaşlı nümayəndəsi Eden Qolan 13 il Moskvada yaşayıb. 2015-ci ildə Uşaq Eurovision üçün Rusiya seçiminin iştirakçısı olub və burada 5-ci yeri tutub. 2016-cı ildə Krımda Nyusha ilə oxuduğu mahnı ilə "uşaq yeni dalğası"nda çıxış edib. 2018-ci ildə Eden Qolan "Səs" şousunun 5-ci mövsümünün finalına çıxıb.

Avroviziya 2024-də Eden Qolanını uğursuzluğuna əsas səbəb siyasi nüanslar oldu, İsrailin Fələstinə qarşı etdiyi hərəkətə görə "Malmö Arena" da tamaşaçılar fasiləsiz olaraq yəhudi ifaşını səs-küylə, fitə basmaqla normal oxumağa qoymadılar.

Münsiflər heyəti bukmeykerlərin 3-cü olacağını proqnozlaşdırdıqları isveçrəli Nemo birinci, Fransalı Slimane-ni ikinci yerə qoydular. Xorvatiyadan olan Baby Lasagna isə yalnız üçüncü oldu.

2024-cü il Avrovizion-un yekun nəticələri tamaşaçı səsverməsi nəzərə alınmaqla aşağıdakı kimi oldu:

*  1. İsveçrə-Nemo "Kod " (591 xal)

*  2. Xorvatiya-Baby Lasagna "Rim Tim Tagi Dim" (547 xal)

*  3. Ukrayna-Alyona Alyona və Jerry Heil "Teresa & Maria" (453 xal)

*  25. Norveç-Gate " Ulveham" ( 16 xal)

"Nemoda artisizm yüksəkdir, Opera ifaçısı məharəti böyük ölçüdədir. Və onun nömrəsi inanılmaz dərəcədə möhtəşəmdir. Xorvat da qalib gələ bilərdi, mahnısı daha yaxşıydı, amma performansı zəif idi" deyə musiqi tənqidçisi Guru Ken müsabiqə  nəticələrini Telegram kanalında bu cür şərh edib.

Nemo - 24 yaşlı reper Nemo Mettlerdir. O, 2015-ci ildən musiqi ilə məşğul olur. Şok sənətçinin diskoqrafiyasında üç studiya albomu və bir çox sinqler var. O, həmçinin "Maska" şousunun İsveçrə versiyasında Panda olub.

İsveçrə 1956-cı ildən bəri Avrovizionda iştirak edir. Ölkə 35 ildən çoxdur ki, müsabiqədə qalib gəlmir. 1988-ci ildə İsveçrənin qələbəsini Selin Dion gətirmişdi. Və çox maraqlı bir nüans: Nemo təsadüfən mükafatını səhnədə salıb sındırdı və üstəlik, şəhadət barmağını da sındırdı.

Mətbuat konfransında ona yeni bir mükafat verildi.

Və sonda qeyd edək ki, Azərbaycan finalda öz səsini belə paylaşıb:

Ən yüksək olan 12 xal İsveçrəyə verilib.

Digər xallar isə aşağıdakı kimi bölüşdürülüb:

Ukrayna-1, Kipr-2, Sloveniya-3, Xorvatiya-4, İsveç-5, İtaliya-6, Gürcüstan-7, Lüksemburq-8, İrlandiya-10.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.05.2024)