Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Həyat yeni günlərlə, yeni həftələrlə zamana təslim olaraq irəli qaçır. Təkcə zaman qaçmır, ömrümüzün günləri də zamana qaçır..

 Bu yeni həftənin ilk günü “Sevdiyin şeiri gəl mənə söylə" rubrikasının qonağı öz yazıları ilə könüllərdə yer alan yazar Şamil Ənvəroğludur.

-Xoş gördük, əziz Şamil bəy!

Şairlər gözlərin görə bilmədiyi üfüqlərdən uzaqları da görə bilirlər, hiss edirlər.

Şairlər uşaq kimidirlər, onların həssas qəlbləri kövrək uşaqlar kimi tez- tez dolur. Bu yağışların fərqi görünməz olub yalnız qəlbə yağmağıdır. Nə ildırım görünər, nə səs eşidilər. Səssiz çığırtılar, səssiz fəryadlar, səssiz sevinclər, səssiz çılğınlıqlar..

Əslində bilirəm ki, şairlərin poeziyaya sonsuz sevgisi var, sevdikləri şeirlərin də sayı çoxdur və yaşadıqları müddətdə bu say daha da artacaq.

Şamil bəy, elə bu an üçün “Sevdiyin şeiri gəl mənə söylə"- desək, hansı şeiri söyləyəcəksiniz?

- Böyük yazıçımız Hüseyn Cavid yazırdı ki: "Mənim tanrım gözəllikdir, sevgidir."

Şərq fəlsəfəsində, şərq poeziyasında sevginin Tanrı yerinə qoyulması, şərq fikir tarixində önəmli bir faktdır. Adətən şairlər də ən mükəmməl şeirlərini sevgi mövzusunda yazmışlar. Qovuşmaqla, ya da daha çox ayrılıqla bağlı; nakam sevgilər, ayrılıq, vəfasızlıq yazarların yaradıcılığında əsas yeri tutur.

Çünki elə sevgilər var ki, o sevgi nə ürəyə sığır, nə də ki yazılara. Bəzən böyük bir sevgini yazmaq mümkün olmur, şeirlə ifadə edilməsi də alınmır.

O mənada böyük şairimiz Vaqif Bayatlının şeirlərindən söyləyəcəyəm. Bu şeirlərdə dərin bir məna var.

Bu şeirlərdə sətirlərə düzülən sadə cümlələrdə böyük anlam var. Bu da şairin çox istedadlı olmasına bir dəlildir. Sevgiyə inanmaq, sevginin dəyərini anlamaq ayrı-ayrı mövzulardır. Gözdən əlillər işığı görmədiyi kimi, ürəkdən əlillər də sevgini anlaya bilməz. Eyni zamanda düşünürəm ki, sevgidən ötə bir duyğu var, onun adı anlayışdır. Çünki sevənlər güzəştə gedə bilərlər, amma anlayış göstərməyi hər kəs bacara bilməz. Söyləyirlər ki, münasibətlərdə istənilən halda düzgün münasibəti başladan sevgi, yaşadan sayqı, güvən və anlayışdır. Yalanlar isə bu gün var, sabah yoxdur. Hər kəsə, poeziyasevərlərə qarşılıqlı sevgi, sayqı və anlayış arzu edirəm. 

Sonda isə hər zaman kitabla qalın, şeirlə qalın söyləyirəm, çünki kitab insanı həyata həm hazırlayır.

Həyat ətrafımızdakı insanlardan ibarətdir, ətrafımızdakı insanlar yaxşı olanda “həyat gözəldir” söyləyirik, pis insanlarla əhatə olunuruqsa, “həyat pisdir” deyirik. Bütün ədəbiyyatsevərlərə yaxşı insanların əhatəsində olmağı arzu edirəm.

Dünyanın ən güclü adamı 

ola da bilmərəm, 

olmaq da istəmirəm. 

İstəmirəm bir kimsə 

mənimlə qorxuda bir kimsəni.

Dünyanın ən varlı adamı 

ola da bilmərəm, 

olmaq da istəmirəm. 

Mənə ən böyük dünya varı 

qapı, pəncərəsi açıq üzü-gözü gülən

bir alaçıq!

Mən səni, mən səni 

Dünyada 

hamıdan çox

sevə də bilmərəm, 

sevmək də istəmirəm, 

çünki ancaq yalandan sevənlər 

hamıdan çox sevirlər.

Mən səni sakitcə, 

yavaşca sevmək istəyirəm.

Sevmək istəyirəm 

Tanrıdan yazılantək, 

Bir balaca quş 

Öz balaca yuvasının 

küncünə qısılantək

*

Səni niyə belə sevdim, 

belə istədim niyə, 

canımdakı min tikana, 

bir gülə istədim niyə?!

Eşqdə gizlətdim bu canı .

görəmməyən varmı, 

hanı?! 

həm gizlətdim, həm də hamı 

bilə istədim niyə?

Min illərçün də Allahdan 

Gecə-gündüz, hər an, 

hər an 

səni özümə həm sultan, 

həm də, həm də 

kölə istədim niyə?! 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.04.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı REDAKSİYANIN POÇTUNDAN rubrikasında sizlərə Günel Ağazadənin şeirlərini təqdim edir. 

DÜŞÜNƏN MƏZAR

Bu necə səssizlikdi,

Səsi yorur beynimi?

Deyin – Burda kim ölüb,

Kim tutubdu matəmi?

Ruhum kimi yad edir

Yazısız vərəq kimi?

Mən niyə ağ geymədən

Ağlara bürünmüşəm?

Başıma yığışanlar

Gülməkdənmi ağlayır?

Çoxdandı görmədiyim

Dost-tanış da burdadı...

Niyə hər kəs peşmandı,

Niyə üzü qaradı?

Kim rahatlıq tapıbdı

Təsadüf itkilərdən?

Doğmalarım bezibdi

Yalançı təsəllidən.

Axı dünya genişdi...

Bəs mən niyə baxıram

Balaca çərçivədən?

Hamının başı sağdı,

Hamı da bir-birinə

Başsağlığı diləyir.

Dirilər maraqlıdı...

Hamı görür öləni,

Bilir dünya fanidi.

Bu dünyanı yaşayır

Əbədi dünya kimi.

Burdan baxanda dünya

Cəmi qırx vərəqlidi...

XƏYALIMIN RƏNGLƏRİ

Mən heç böyümədim ki,

Bəlkə soldu arzular.

Bəlkə ümidsiz qaldım,

Heç nağılsız qalmadım...

Xəyalımın rəngləri

Qaraları ağartdı,

Bəxtimə kölgə saldı.

Kimi yalan danışdı,

Gözlərimi boyadı.

Kiminin nağılları

Ömrümün yollarında

Toz pənbə rəngdə qaldı…

Mən heç böyümədim ki,

Dünyam hələ rəngarəng.

Dayan, tələsmə, dostum,

Sən hara tələsirsən?

Hələ rüzgar əsəcək.

Sevgilərə ip taxıb

Uçurarıq çərpələng…

Hələ qalıb oyunlar,

Oyunda uduzanlar

Gözlərini yumurlar.

Ən yaramaz adamlar

Axtaranda tapılar...

Artıq bəsti,

Yoruldum.

Bu dəfə siz uduzun,

Bir dəfə də mən udum.

Yumsun hər kəs gözünü:

Birdəfəlik gizlənim,

Tapmasınlar izimi...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.04.2024)

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”

1.

Teatrın bufetində traqik və komedik iki ahıl aktyor oturublar. İllərdir ki rol almırlar deyə çox pəjmürdədilər. 

Tragedik aktyor pessimistcəsinə söyləyir:

-Un. Tamam unudublar ki, rol vermirlər.

Komedik aktyor optimistcəsinə söyləyir:

-Unutmaylblar. Əsla unutmaylblar ki, rol da vermirlər. 

2.

Məşhur müğənni xanımlarımızdan biri Karolina Valyant mağazasından çox baha bir xəz kürk alır. Pulu ödəyəndən sonra satıcıya deyir:

-Xanım qız, bir xahişim var, olar, bu kürkü bizə evə gətirsinlər?

-Əlbəttə olar.

-Amma bir xahişim daha var. Olar, gətirən əvvəlcə qonşunun qapısını döysün, kürk əlində məni soruşub, səhv gəldiyini bildirəndən sonra mənim qapımı döysün? 

3.

Bir deputatımıza Milli Məclis iclasında sədrin intellektual və mədəni səviyyəni  yüksəltməyin vacibliyi barədə çıxışı o qədər xoş gəlir ki, axşam Heydər Əliyev sarayında Simfonik Orkestrin konsertinə gedir.

O içəri girəndə konsert yenicə başlamışdı, ilk əsər ifa olunurdu. 

O, keçib yerini taparaq əyləşir və yanındakı şəxsdən soruşur:

-Hansı əsərdir bu?

Şəxs deyir:

-Bethovenin 9-cu simfoniyası.

Deputat içini çəkir:

-Gör nə qədər gecikmişəm ki, uje doqquzuncudur.

4.

Ortayaşlı məmurların məclisində birinin söylədiyi tost:

-Bizim xoşbəxt uşaqlığımız olub, biz pampers taxmamışıq. Gəlin o sağlığa içək ki, qocalanda da pampers taxmaq qismətimiz olmasın. 

5.

-Ağıllı televizor niyə bizim kanalları göstərmir bəs? 

-Ağzında “ağıllı” deyirsən. Ağıllı televizor da heç bizim kanalları göstərər?

(“Bakılı oğlanlar”ın yumorundan)

6.

Hər bir çoban yaxşı bilir ki, sürünü hürkütmək nə deməkdir. 

Sürü hürkdümü, irəli cumacaq və məhz irəlidəki çobanı tapdalayacaq. 

7.

Erməni məsəli:

-Haykanuş indiyənətən 22 kişisi olduğunu etiraf edəndən sonra mən binəva daha futbola baxa bilmirəm. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.04.2024)

Qoşqar İsmayılzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Körpəykən - balaca, niyə ağlayırsan ? 

Uşaqkən - böyüyəndə kim olmaq istəyirsən ?

Böyükkən - nə vaxt evlənirsən ? Nə vaxt tərpənirsən ?

Evləndikdən sonra - Bişey-mişey var ? 

Yaş artır, ona uyğun problemlər, suallar dəyişib formalaşır. Uşaqkən həyatdan gözlədiyin işlər, böyüyərkən, sanki başqa cür formalaşır. Sənin gözləmədiyin hala gəlir. Hər istəyimizi ağlayışımızla əldə edəndə, zamanla anlayırıq ki, hər ağlayışda heç də bizim istəklər reallaşmır. Əksinə, daha güclü, daha əzmli olaraq hərəkət etmək bizim istəklərimizi reallaşdırmaq iqtidarında olur. Ağlamaqla əldə etmək isə, valideynlərimizin bizə aşıladığı nağılvari missiyadan başqa bir şey deyilmiş. 

Hər şeyin pulsuz olduğunu zənn etdiyimiz zaman, mağazada istəklərimiz də sonsuz idi. Bir az ondan, bir az bundan. Bilmirdik axı ki, istədiyimizi almaq üçün anamıza, atamıza deyəndə, o bunun bizə zərərli olmasını cibində pulunun olmaması ilə kamuflyaj edirdi. Bunları isə anlamaq üçün həqiqətən zamana ehtiyac varmış. 

Mən bütün bunları müşahidələrimlə kəşf etdim, sizi isə deyə bilmərəm. 

Dəyişir düşüncələr, fikirlər, xarakterlər...

Tanıyırsan zamanla dostu, düşməni, anlayırsan ki, hər kəs heç də nağıllardakı kimi yaxşı obrazlarda, xoş əməllərdə, niyyətlərdə deyilmiş. 

Yaxşı yadımdadır ki, uşaqkən atamla filmlərə baxardıq. Baxarkən isə, ilk etdiyim iş filmi anlamaq idi. Yaxşı və pisi, "Əhrimən və Hörmüzü", tapmaq idi. Ondan sonra isə əsas iş başlayırdı. 

Sanki, duyğular da, düşüncələr də dağdan aşan bir qartopu kimi yuvarlanıb böyüyür ağırlaşır. 

Hər şey monotondu. Həftə içi iş, şənbə - bazar isə eynitipli məşğuliyyətlər. Bizi isə yalnız, fərqli düşüncə sahibləri xilas edə bilər. Daxildə hər zaman üsyan olur, suallar bir tərəfdən, düşüncələr də bir tərəfdən. Sanki nəsə o deyil. Sanki triller kimi bir həyat yaşayırsan. Axı bu belə olmalı deyildi. Həmişə də daxildə böyük bir boşluq. O boşluq Qara dəlik kimi hər şeyi özünə çəkib udur. Ruhun özündən sanki uzaq gəzir, elə bil Prometey kimi zəncirləyib, bədənindən ruhunu zorla qopardıblar. Ya da Sizif kimi faydasız bir əməyə məhkum edilmisən. 

Trackdə deyildiyi kimi :

Günəş altında yox yeni heçnə, 

Heçnədən gəlib, dönürük heçə. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.04.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Aprel ayının 24-də Fəlsəfə doktoru Adəm İsmayıl Bakuvinin Rusiyada işıq üzü görmüş “Məhşər Divanı: YALANIN 17 ANI” kitabının təqdimat mərasimi keçiriləcək. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının informasiya dəstəyi ilə keçəcək tədbir gözəl bir ədəbiyyat məkanında - Maqsud İbrahimbəyov Yaradıcılıq Mərkəzində (Böyük Qala küçəsi, 28​1) qonaqlarını qəbul edəcək. 

Mərasimin bir özəlliyi də əsərin səhnə təcəssümünün nümayiş etdirilməsi oalcaq. 

Quruluşcu rejissor Bəhram Osmanovdur.

Xatırladaq ki, 445 səhifəlik sənədli romanda eyni millətin - erməni millətinin nümayəndəsi olan 17 nəfərə utopik divan qurulur. Klassik məhkəmə formatına uyğun bir qaydada keçirilən Böyük Divanda Zori Balayandan tutmuş, Monte Melkonyana qədər, Qaregin Njdeyə qədər əlləri, qələmləri qana batmış ermənilər müqəssir kürsüsündə əyləşirlər, onlar müxtəlif cinayətlərdə ittiham olunur. Baş Meydanda insanların qarşısında onlara nədə ittiham olunduqları elan edilir. Zəruri hallarda müxtəlif millətlərdən olan ekspertlər, zərərçəkənlər dinlənilir. 

Müəllif obyektivliyi qoruyaraq ittiham edilənlərə də Baş Hakim obrazının dili ilə söz verir. Hər bir fəslin sonunda hər ittiham olunan erməniyə hökm oxunur.

Kitabda həmçinin çoxsaylı ensiklopedik məlumat yer aldığından əsərdən tələbələrdən siyasətçilərə qədər hər kəs yararlana bilər.

Qeyd edək ki, kitabın rəyçiləri filologiya elmləri doktoru, professor Nizami Cəfərov, Xalq yazıçısı Çingiz Abdullayev, tarix elmləri doktoru, professor, AMEA-nın həqiqi üzvü Yaqub Mahmudov və jurnalist, siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, professor Qafar Çaxmaqlıdır. 

Sənədli romanın beynəlxalq rəyçiləri isə İSESCO-nun sabiq baş direktoru, professor Əbdüləziz bin Osman əl-Tüveycri (Səudiyyə Ərəbistanı), tarixçi, professor Kamal Çiçək (Türkiyə) və Vadim Viktoroviç Mixaylovdur (Rusiya).

Əsərin tezliklə daha 2 dildə - türk və erməni dillərində də çapı nəzərdə tutulur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.04.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bir gün Əmir Teymur öz qoşunuyla Şiraza çathaçatda atını saxlayır, vəzirinə deyir ki, bu vilayətdə ən ləyaqətli adamı tapıb gətirin!

Nə isə, Hafiz Şirazini tapıb gətirirlər, böyük hörmət və ehtiramla...

Teymur atdan düşür, əl açıb ona tərəf yürüyür, yaxınlaşanda Hafiz Şirazi diz üstə çökür. Teymur geri qayıdıb atına minir və əmr edir- Bu vilayətdə başıpapaqlı qalmamamalıdır!..

Cəngavər kimidir, atıldığı döyüşdən geri çəkilməyi xoşlamır. Özünə güvənir, ədalətsizliyə qarşı təzyiq göstərməyə meyillidir. Müstəqilliyi çox sevir, azadlıq onun ən böyük arzusudur. Onu cilovlamaq son dərəcə çətindir. “Mən də buradayam” deyən, cəsarətli bir davranışı var. Rəsmiyyətə nifrət edir, səbirsiz olduğundan bəzən uşaq saflığı ilə sərhədləri aşıb keçməyə səy göstərir və heç bir qaydaları tanımaq istəmir. Təmkinli olduğu qədər də əsəbidir. Qurub yaratdıqlarını bir anda dağıda bilər. Yalqız qalmağı xoşlayır, tək olanda öz aləminə qapılır və problemləri unudur...

Tükənməz enerjisi var, bu enerji hisslərinə hakimlik edir. Dominant adamdır, üstünlüyü qoruyub saxlaya bilir. Hər zaman öndə olmağı sevir. Həm də özünü güclü şəkildə ifadə etməyi bacarır. Bu bəzən ona problem yaradır...  

“Deyilənlərə görə, insan ömrünü qısaldan səbəblərdən ən əsasları - qorxu, bədbinlik, nifrət, bir də qətiyyətsizlikdir. Bu gün insanlar arasında dərin bir uçurum yaranıb. Biz ziyalılar, bu uçurumun üzərində mayası hörmətdən, məhəbbət və səmimiyyətdən yoğrulmuş ünsiyyət körpüsü salmalıyıq."- söyləyir...

Haqqında söhbət açdığım Eldəniz Quliyev 20 aprel 1952-ci ildə Lənkəranda anadan olub. Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunu bitirdikdən sonra, Moskvada Ali rejissorluq və ssenaristlər kursunun ssenari bölməsində təhsil alıb. "Mosfilm", M.Qorki adına kinostudiyalarda, Ostankino Televiziya Mərkəzində təcrübə keçib. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında redaktor, redaksiya kollegiyasının, bədii şurasının, dövlət film qəbulu komissiyasının üzvü, "Debüt" studiyasının baş redaktoru, “Azərkinovideo” İstehsalat birliyinin baş redaktoru, ABA televiziya şirkətinin baş redaktoru vəzifələrində işləyib. 2006-cı ildə Beynəlxalq Sülh Federasiyası tərəfindən "Sülh səfiri" fəxri adına layiq görülüb. 

Rus və Azərbaycan dilində nəşr edilən "Ziyalı-İntelligensiya" qəzetinin təsisçisidir. Hazırda Azərbaycan Ziyalı Hərəkatının sədridir. "Üçatılan", "Tilsimli dairə", "Təpəgöz" (Rolşa Respublikasında tamaşaya qoyulub), "Mürşüd kişi niyə susur?", "İstək" və s. dram əsərləri Azərbaycan teatrlarında tamaşaya qoyulub. "Ağ yuxu" hekayələr toplusunun, "Kölgəsiz adam" hekayə və povestlər kitabının, "Rasim Balayev" kitabının müəllifidir. Bir sıra filmlərin ssenarisi ona məxsusdur...

Deyir ki,- "Dükanda, bazarda, xəstəxanada, bankda, Tv verilişlərində, saytlarda, rəsmi, qeyri-rəsmi informasiyalarda, hökumət, qeyri-hökumət idarələrində və sair və ilaxır. Elə bilillər ki, hamı, üzür istəyirəm, ucdan tutma "lox"-du və fil qulağında yatdığından hamının qulağından "əriştə" asa bilərlər! Alladırlar, utanmadan, qızarmadan, vicdan əzabı çəkmədən alladırlar. Biz biçarələrin də əlindən özgə bir zad gəlmir, bircə şeydən başqa - biz də qayıdıb onları alladırıq. Yəni özümüzü elə aparırıq ki, guya yaşayırıq!.."

Bir vaxtlar Milli Şurada təmsil olunduğundan ölkədə iqtidara müxalif ziyalılardan biri kimi tanınır. Amma onun hakimiyyətdə təmsil olunmaq arzusu heç zaman olmayıb. Bu heç mümkün də deyil. Yaşının səkkizinci on illiyinə qədəm basıb. Ona sakit həyat, nəvələrilə gün keçirmək, ömrün son mərhələsini firəvan yaşamaq daha önəmlidir. Sadəcə ölkədə baş verən neqativ hallara biganə qala bilmir. Bu da onun son dərəcə çılğınlığından irəli gəlir. 

“Xalqa cənnət vəd edib onu cəhənnəmə aparmağa heç kimin haqqı, hüququ və ixtiyarı yoxdur. Mən bu cür siyasi qurumda, “Milli Şura”da olmaqdan xəcalət hissi keçirirdim. Odur ki, həmin qurumu tərk elədim, peşman da deyiləm.”- söyləyir...

Məcaralara meyillidir, daim hərəkətdə olmaq istəyi, səbirsizliyi bəzən ona problem yaradır, amma təcrübəli olduğundan bu çətinlikləri dəf edə bilir. Qəzəb və nifrət hissi ona yaddır. İnsanpərvər, xalqa bağlı adamdır. Öz qabiliyyətinə o qədər əmindir ki, uğursuzluq barədə heç zaman düşünmür və müəyyən dərəcədə məhz buna görə çox vaxt müvəffəqiyyət qazanır. O, öz problemlərinin üzərinə elə bir enerji və qətiyyətlə atılır ki, onların çoxusu sadəcə əriyib gedir...

Başına çox hadisələr gəlib. Məşhur Vladimir Vısotski ilə sərgüzəştlərindən danışanda dodaqları qaçır. Xoşbəxtlikdən yaddaşı elə də güclü deyil. Bu onun qəlbinin təmizliyindən, kinli adam olmadığından irəli gəlir. Onu yalnız hal-hazırda baş verənlər maraqlandırır və əgər nəsə diqqətini cəlb edirsə, keçmiş haqqında bütün fikirləri yoxa çıxır...

Deyir ki,- “Dünyanın ən gözəl heykəltəraşı SEVGİdir. Heç bir istedadlı heykəltəraş SEVGİ qədər möhtəşəm heykəl yapmaq qüdrətində deyil. Çünki SEVGİ  öz "əsərlərini" bir başa insanın qəlbinə həkk edir. Qəlbin ALLAH sevgisiylə dolu olsa, ruhun sənə xoşbəxtlik qanadları bəxş edər!..”

Bəli, o da xoşbəxt insanlardan biridir, yaratdığı ekran əsərləri onu unudulmağa qoymayacaq. 72 yaşını şənbə günü təbrik edə bilmədiksə də bu gün təbrik edir, möhkəm can sağlığı, firəvan həyat arzulayırıq. 

Hörmətli, Eldəniz müəllim, bilirəm narahatsınız. Obrazlı desək, səhərin açılmasına çox tələsirsiniz. Amma səhər Günəş doğandan sonra açılır... 

Çox yaşayın!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.04.2024)